ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Εὐμενίδες (34-63)

ἦ δεινὰ λέξαι, δεινὰ δ᾽ ὀφθαλμοῖς δρακεῖν,
35 πάλιν μ᾽ ἔπεμψεν ἐκ δόμων τῶν Λοξίου,
ὡς μήτε σωκεῖν μήτε μ᾽ ἀκταίνειν στάσιν·
τρέχω δὲ χερσίν, οὐ ποδωκείᾳ σκελῶν.
δείσασα γὰρ γραῦς οὐδέν, ἀντίπαις μὲν οὖν.
ἐγὼ μὲν ἕρπω πρὸς πολυστεφῆ μυχόν·
40 ὁρῶ δ᾽ ἐπ᾽ ὀμφαλῷ μὲν ἄνδρα θεομυσῆ
ἕδραν ἔχοντα προστρόπαιον, αἵματι
στάζοντα χεῖρας καὶ νεοσπαδὲς ξίφος
ἔχοντ᾽ ἐλαίας θ᾽ ὑψιγέννητον κλάδον,
λήνει μεγίστῳ σωφρόνως ἐστεμμένον,
45 ἀργῆτι μαλλῷ· τῇδε γὰρ τρανῶς ἐρῶ.
πρόσθεν δὲ τἀνδρὸς τοῦδε θαυμαστὸς λόχος
εὕδει γυναικῶν ἐν θρόνοισιν ἥμενος.
οὔτοι γυναῖκας, ἀλλὰ Γοργόνας λέγω,
οὐδ᾽ αὖτε Γοργείοισιν εἰκάσω τύποις.
50 εἶδόν ποτ᾽ ἤδη Φινέως γεγραμμένας
δεῖπνον φερούσας· ἄπτεροί γε μὴν ἰδεῖν
αὗται, μέλαιναι δ᾽, ἐς τὸ πᾶν βδελύκτροποι·
ῥέγκουσι δ᾽ οὐ πλατοῖσι φυσιάμασιν·
ἐκ δ᾽ ὀμμάτων λείβουσι δυσφιλῆ λίβα·
55 καὶ κόσμος οὔτε πρὸς θεῶν ἀγάλματα
φέρειν δίκαιος οὔτ᾽ ἐς ἀνθρώπων στέγας.
τὸ φῦλον οὐκ ὄπωπα τῆσδ᾽ ὁμιλίας
οὐδ᾽ ἥτις αἶα τοῦτ᾽ ἐπεύχεται γένος
τρέφουσ᾽ ἀνατεὶ μὴ μεταστένειν πόνον.
60τἀντεῦθεν ἤδη τῶνδε δεσπότῃ δόμων
αὐτῷ μελέσθω Λοξίᾳ μεγασθενεῖ.
ἰατρόμαντις δ᾽ ἐστὶ καὶ τερασκόπος
καὶ τοῖσιν ἄλλοις δωμάτων καθάρσιος.

***
Ω! φρίκη να το πεις, φρίκη να δεις στα μάτια
αυτό που απ᾽ τους ναούς του Φοίβου μ᾽ έχει διώξει,
που όρθια να μη μπορώ να στήσω το κορμί μου
και τρέχω με τα χέρια αντίς με γοργό πόδι,
γιατ᾽ είναι τίποτα η γριά, μωρό, στο φόβο.
Μόλις στο πολυστέφανο τ᾽ άδυτο μπήκα
40 και νά, μπροστά στον Ομφαλό βλέπω έναν άντρα
πεσμένο ικέτη, μόλυσμα του αγίου του τόπου,
που αίμα τα χέρια του έσταζαν και το σπαθί του
γυμνό κρατούσε κι ένα ελιάς ψηλό κλωνάρι
σεμνά περιζωσμένο με μακριές ταινίες,
μ᾽ άσπρο μαλλί — για να το πω σωστά πώς ήταν.
Και μπρος στον άντρ᾽ αυτό —θάμα να δεις— κοιμάται
κοπάδι από γυναίκες, μα Γοργόνες λέω πως είναι·
μα ούτε και πάλι με Γοργόνες παρομοιάζω,
γιατί τις έχω κάπου ιδεί ζωγραφισμένες
50 ν᾽ αρπάζουν του Φινέα το δείπνο· μ᾽ αυτές όμως
φτερά δεν έχουν, μαύρες και βδελύγματα είναι
κι έτσι αγκομαχητά ρουχνίζουν, που να φεύγεις·
τα μάτια τους σταζοβολούν αιμάτινο έμπυο
κι είναι η στολή τους να μην πλησιάζουν ούτε
σε αγάλματα θεών ούτε σε ανθρώπων στέγες.
Δε γνώρισα ποτέ της φάρας των τη φύτρα
κι ουδέ ποιά γη καυχάται να ᾽θρεψε το γένος
άβλαβ᾽ αυτό, χωρίς τον κόπο της να κλάψει.
60 Μα για τα επίλοιπ᾽ ας γνοιαστεί κι ο ίδιος τώρα
του ναού τούτου ο κύριος Λοξίας ο μέγας,
που γιατρόσοφος μάντης και τερατοσκόπος
ξέρει να διώχνει το κακό κι απ᾽ άλλων σπίτια.

Οι σοφοί άνθρωποι μαθαίνουν πολλά από τους εχθρούς τους

Τα άτομα που μας προξενούν θυμό είναι μια ισχυρή πηγή σοφίας, καθώς φέρνουν στο φως τα αδύνατα σημεία μας και γίνονται καθρέπτης στον οποίον κοιταζόμαστε.

Ο Αριστοφάνης έλεγε ότι «οι σοφοί άνθρωποι μαθαίνουν πολλά από τους εχθρούς τους».

Ένας δάσκαλος μπορεί να μας διδάξει τη σπουδαιότητα της υπομονής, του ελέγχου και της ανεκτικότητας.

Όλες όμως αυτές τις ικανότητες δεν έχουμε την δυνατότητα να τις εξασκήσουμε, παρά μόνο στην αληθινή ζωή, όταν θα συναντήσουμε τον “εχθρό”.

Στις πολεμικές τέχνες μαθαίνουμε ότι η επίθεση του αντιπάλου μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς όφελός μας όταν γνωρίζουμε πώς να διοχετεύσουμε την ορμή της, την κατάλληλη στιγμή, προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ο εχθρός μας αναγκάζει να δράσουμε εδώ και τώρα και να βγούμε από την άνεση μας που τελικά θα μας κάνει μαλθακούς. Μας αναγκάζει να φέρουμε στην επιφάνεια τον καλύτερο καθώς και τον χειρότερο εαυτό μας και να μεταλλάξουμε τη γνώση σε σοφία μέσω της εμπειρίας.

Όταν καταφέρουμε να δούμε τις αντιδράσεις μας αποστασιοποιημένοι και με λίγο χιούμορ, τότε θα ανακαλύψουμε πως σε κάθε σύγκρουση κρύβεται ένα μεγάλο μάθημα σχετικά με τις ποιότητές μας αλλά και τις αδυναμίες μας.

Οι αποκλειστικά αρμονικές σχέσεις γεννάνε μια απάθεια που μπορεί να μας παραλύσει καθώς δεν αισθανόμαστε την ανάγκη να αναζητήσουμε καινούργια πράγματα, ούτε αναγκαζόμαστε να αναθεωρήσουμε τις πεποιθήσεις μας.

Αρκούμαστε στο να ακολουθούμε τον ίδιο δρόμο πάντα. Για την διανοητική και συναισθηματική εξέλιξή μας έχουμε ανάγκη να συγκρουόμαστε, να αντιδρούμε, να δοκιμάζουμε τον εαυτό μας, να αλλάζουμε οπτική γωνία, να νιώθουμε πόνο. Με άλλα λόγια, να μαθαίνουμε.

Όπως στις πολεμικές τέχνες, έτσι και στη ζωή, για να τα καταφέρουμε είναι ανάγκη κάποιος να μας παρακινεί.

Είναι η θέση κι η αντίθεση που δημιουργούν συγκρουόμενες την αυριανή σύνθεση.

«Πόλεμος πάντων πατήρ εστί» έγραψε ο Εφέσιος σκοτεινός φιλόσοφος Ηράκλειτος.

Ας πάρουμε μέρος με όλες μας τις δυνάμεις, χωρίς προσκόλληση όμως στο μικρό μας «εγώ», σ’ αυτό που θα μας βγάλει «εκτός Εαυτού», θα μας κάνει να θυμώσουμε, να χάσουμε τη συγκέντρωσή μας και να κινδυνέψουμε να χάσουμε τη μάχη. Έτσι κι αλλιώς δεν είναι αυτό που μας δίδαξε ο “δάσκαλος”.

Όταν τα πράγματα γύρω μας δεν είναι ιδανικά, όταν δεχόμαστε επιθέσεις, όταν δε νιώθουμε ικανοποιημένοι από τη ζωή μας, αυτή η αντιξοότητα, αυτή η αρνητική δύναμη που πλήττει τη σταθερότητά μας και δρα ως εχθρός, πρέπει να χρησιμοποιείται ως κινητήρια δύναμη και ώθηση για αλλαγή.

Κάθε σύγκρουση τελικά, μας αποκαλύπτει τι δεν πάει καλά μέσα μας και μας επιτρέπει να διατηρούμε τη σπίθα της δημιουργικότητας μας αναμμένη. Χωρίς κάποιον ή κάτι απέναντί μας να μας προκαλεί, η σπίθα αυτή θα έμενε σβηστή.

Γι’ αυτό, βλέποντας από ένα μεγαλύτερο βάθος την κατάσταση, θα έπρεπε ίσως να μακαρίζουμε τους εχθρούς μας, γιατί χάρη σ’ αυτούς μπορούμε να αλλάξουμε και να ανεβούμε άλλο ένα σκαλοπάτι στο δρόμο της προσωπικής μας ολοκλήρωσης.

Να αφήνεις τους άλλους γεμάτους από σένα

Μεγαλώνοντας, πολλές φορές νιώθουμε την ανάγκη να κάνουμε ένα flashback στη ζωή μας. Στην αναδρομή αυτή συναντάμε ανθρώπους που μας έλειψαν, που αγαπήσαμε, που συνεργαστήκαμε ή συμβιώσαμε κι άλλους που ίσως να μη θέλαμε να ξαναγνωρίσουμε.Απομονώνοντας την κάθε περίσταση είμαστε πια σε θέση να διακρίνουμε τι κάνουμε σωστά, τι λάθος, τι θα επαναλαμβάναμε και τι όχι. Άλλωστε, οι άνθρωποι πολύ σπάνια έρχονται για να μείνουν. Αυτή η απογραφή είναι κάτι που θα πρέπει να αρχίσεις να συνηθίζεις. Μην ξεχνάς ποτέ, ωστόσο, ότι ο καθένας στο τέλος μένει με τις επιλογές του. Ας τον δικαιώσουν αυτές, λοιπόν!    

Κάθε αρχή είναι δύσκολη, ειδικά όταν πρόκειται για ανθρώπινες συναναστροφές. Είναι μαγικό να γνωρίσεις και να ανακαλύπτεις τις πτυχές των ανθρώπων, σίγουρα όμως συναντάς εμπόδια. Το σημαντικό είναι όλες οι σχέσεις να σε αφήνουν ακέραιο, να είσαι εσύ! Όσοι σ’ αγαπούν, θα το κάνουν γι’ αυτό που είσαι κι αν όχι, μάλλον είσαι πολλά πράγματα, από ‘κείνα που η ρηχότητά τους δεν τους επιτρέπει να διαχειριστούν.

Απ’ τον μεγαλύτερο έρωτα μέχρι την πιο τυπική εργασιακή σχέση, έδωσες πολλά και πήρες επίσης πολλά. Σκέψου το καλύτερα. Κάθε άνθρωπος μπαίνοντας στη ζωή μας φέρνει τη δική του ανάσα σε αυτή. Όλα είναι διαφορετικά κι ας φαίνονται τόσο ίδια. Ακόμα κι εσύ ο ίδιος είσαι πια λιγάκι διαφορετικός. Έχεις περισσότερη υπομονή και προσπαθείς. Δίνεις πολλά εσωτερικά κομμάτια σου και περιμένεις κι απ’ τους άλλους να κάνουν το ίδιο.

Ωστόσο, φρόνιμο θα ήταν να κρατάς κάπου-κάπου τις επιφυλάξεις σου. Υπάρχουν αχάριστοι εκεί έξω! Η κάθε ανθρώπινη συναναστροφή μοιάζει με ένα μπαλόνι. Απ’ τη στιγμή που θα αρχίσεις να το φουσκώνεις το μπαλόνι δε θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο. Στις συναναστροφές τον αέρα τον φέρνουν κι οι δύο. Φουσκώνοντάς το, έχουν κάποια στιγμή την επιλογή να το σφραγίζουν, να το αφήσουν όμορφο να πετάξει στον ουρανό. Ωστόσο, μπορεί και να σκάσει. Αν πάλι επιλέξουν να το αφήσουν να ξεφουσκώσει, πριν καν το σφραγίσουν, εκείνο τσαλακώνεται, ρυτιδιάζει. Σε καμιά περίπτωση πάντως δε θα είναι το ίδιο απ’ τη στιγμή που το αναλαμβάνουν.

Θα συλλέξεις διαφόρων ειδών μπαλόνια στη ζωή σου. Κάνοντας τους απολογισμούς σου, οφείλεις να θυμάσαι πόσα έδωσες εσύ. Μη νοιάζεσαι τόσο για το τι παίρνεις πίσω. Εξάλλου, δεν είναι το πάρε-δώσε αυτό που μετρά στις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά το τι τελικά εκτιμήθηκε. Βλέπουμε ανθρώπους που έχουν χάσει σπουδαία πράγματα στη ζωή, να είναι ευγνώμονες και να συνεχίζουν, ακριβώς επειδή θυμούνται τα καλά.

Η αναμέτρηση τις περισσότερες φορές είναι με τον ίδιο μας τον εαυτό, όχι με τους ανθρώπους που έχουμε δίπλα μας. Γι’ αυτό κι είναι τόσο σημαντικό να μας γεμίζουν οι συναναστροφές μας.

Υπάρχουν πολλοί περαστικοί άνθρωποι εκεί έξω, που θα προσπαθήσουν να σε πείσουν ότι δεν είσαι δα και κάτι τόσο ιδιαίτερο. Φύγε μακριά τους, και χαμογέλασε πλατιά, αυτή θα είναι κι η εκδίκησή σου! Οι συμπεριφορές, έχουν την τάση να επιστρέφονται, όποτε αργά ή γρήγορα ο καθένας παίρνει αυτό που του αξίζει.

Είναι σημαντικό κάθε φορά που τελειώνουμε κάτι στη ζωή μας –ή που κάτι αναγκαστικά τελειώνει– να γνωρίζουμε δύο πράγματα. Πρώτον, ότι κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να το κρατήσουμε ζωντανό. Δεύτερον, ότι δώσαμε ό,τι περισσότερο μπορούσαμε στον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Κανείς δεν έχασε τίποτα δίνοντας φροντίδα, αγάπη και βοήθεια.

Ίσα-ίσα. Η αγάπη που δώσαμε στους άλλους, μας κάνει και τους ίδιους πιο ιδιαίτερους, κάπως ξεχωριστούς. Είναι πολύ όμορφο όταν οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται μονάχα για την επένδυση χρημάτων και την απόκτηση μετοχών, αλλά τους νοιάζει να επενδύσουν σε ανθρώπινες σχέσεις.

Το να επενδύουμε ο ένας στον άλλον είναι απ’ τις ομορφότερες αξίες των ανθρώπινων συναναστροφών. Ακόμα κι αν όλο αυτό δεν αποβεί κερδοφόρο ή απλά δεν εκτιμηθεί, θα έχουμε μάθει ποιοι αξίζουν να ‘ναι έξω απ’ τη ζωή μας. Θα μας κοιτούν να τα καταφέρνουμε μόνο από μακριά. Είναι σκληρό για όσους μας απογοήτευσαν να μας βλέπουν χαρούμενους, να πραγματοποιούμε τα όνειρά μας.

Φεύγοντας, λοιπόν, άσε τους άλλους γεμάτους από εσένα. Φρόντισε να γίνεις εκείνος ο άνθρωπος που πάντα θα θυμούνται. Εκείνος που σπάνια θα ξαναβρούν. Εκείνος που σε κάθε νέα συναναστροφή θα είναι εκεί για να θυμίζει πόσο λάθος έκαναν και θα τον ψάχνουν σε όλους τους άλλους! Να ‘σαι εκείνος που έστω και για λίγο χρωμάτισε τη ζωή τους. Ειδικά όταν αυτή έχει χάσει πλέον κάθε χρώμα της.

Πότε και πώς το άγχος μας γίνεται επικίνδυνο;

Στην κοινωνία του σήμερα, με τους γρήγορους, σχεδόν άπιαστους, ρυθμούς της, όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με την έννοια του στρες. Αγχωνόμαστε για κάθε λογής κατάσταση και γεγονός, ενώ η ίδια η λέξη έχει γίνει κομμάτι του καθημερινού λεξιλογίου μας. Σε έναν βαθμό, αυτό είναι λογικό – είναι στην φύση του ανθρώπου να αγχώνεται. Αυτό γιατί, από τους πρώτους αιώνες της εξέλιξής μας ως είδος, το συναίσθημα του άγχους χρησίμευε ώστε να αντιλαμβανόμαστε πιθανούς κινδύνους (κυριολεκτικούς και μεταφορικούς) και να αντιδρούμε κατάλληλα σε αυτούς – είτε με το να τους αντιμετωπίζουμε είτε με το να τους αποφεύγουμε. Ετούτη, η ενστικτώδης αντίδραση λέγεται ‘fight or flight’ και αντιπροσωπεύει την σημασία του άγχους για τον άνθρωπο.

Έτσι, το στρες μας είναι εν μέρει τόσο κατανοητό όσο και απαραίτητο. Σε έναν βαθμό. Γιατί από εκεί και πέρα, το συναίσθημα αποκτά σχεδόν ζωή από μόνο του, εξαπλώνεται και μας κυριεύει – κατάσταση που δεν επιφέρει κανένα όφελος στον άνθρωπο. Πότε το στρες μας ξεπερνά τα υγιή (απαραίτητα) επίπεδα; Πώς μπορούμε να το αναγνωρίζουμε εγκαίρως; Τι επιπτώσεις έχει αυτό; Το άγχος μας, εμφανίζεται στην σκέψη, το συναίσθημα και στο ίδιο το σώμα. Παρατηρώντας αυτά, μπορούμε να καταλάβουμε πότε είμαστε υπερβολικά αγχωμένοι και να κάνουμε προσπάθεια να το μετριάσουμε.

Στον τομέα της σκέψης το άγχος εμφανίζεται με την μορφή αρνητικών σκέψεων, που είναι συχνά παράλογες ή υπερβολικές. Έτσι, όταν είμαστε αγχωμένοι τείνουμε να ‘τα βλέπουμε όλα μαύρα’.

Δημιουργούμε αρνητικά πιθανά σενάρια στο νου μας, καταστροφολογούμε, αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε τα θετικά μιας κατάστασης. Ετούτες οι αρνητικές σκέψεις, με την σειρά τους, ξυπνούν αρνητικά συναισθήματα: νιώθουμε πιεσμένοι, φοβισμένοι, ίσως ακόμα και θυμωμένοι ή αγανακτισμένοι. Όσο το άγχος αυξάνεται, μπορεί να νιώσουμε αβοήθητοι, πως πνιγόμαστε και δεν υπάρχει λύση στο εκάστοτε πρόβλημα, ώσπου να καταλήξουμε να νιώθουμε απόγνωση. Όλα αυτά βέβαια έχουν αντίκτυπο και στο σώμα μας. Όταν είμαστε αγχωμένοι μπορεί να βιώνουμε μια γενικότερη σωματική ένταση. Πιο συγκεκριμένα, έχουμε ανεβασμένους παλμούς της καρδιάς (και πίεση), ακαθόριστη και κοφτή ανάσα, τρεμάμενα άκρα, ‘πλάκωμα’ στο στήθος, σφίξιμο στο στομάχι. Συχνά μπορεί να νιώθουμε κουρασμένοι και εξουθενωμένοι, περισσότερο από το αναμενόμενο, ενώ ένα αίσθημα ‘αρρώστιας’ μας κυριεύει.

Έτσι, το άγχος μας μετατρέπεται σε full time ημερήσιο πρόγραμμα. Μακροπρόθεσμα, όλες αυτές οι εκφάνσεις του μπορεί να μας επηρεάζουν σε ένα ευρύτερο επίπεδο. Στην σκέψη, δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε, να θυμηθούμε και να παράγουμε πνευματική δουλειά. Συναισθηματικά, η κακή διάθεση και η ένταση γίνονται ρουτίνα, και τέλος σωματικά, κανείς μπορεί να εμφανίσει πληθώρα ψυχοσωματικών συμπτωμάτων (δηλαδή προβλημάτων υγείας του σώματος που δεν εξηγούνται από σωματική πάθηση). Εδώ πρέπει να τονιστεί πως τα τελευταία χρόνια, ένα τεράστιο κύμα ερευνών έχει εστιάσει στις επιπτώσεις του χρόνιου άγχους στην υγεία. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες βρήκαν σημαντική σχέση μεταξύ των υψηλών επιπέδων άγχους (μακροπρόθεσμα) και διαφόρων ασθενειών – από καρδιαγγειακά νοσήματα, μέχρι και καρκίνο.

Το άγχος λοιπόν είναι μια κατάσταση που μας επηρεάζει σε πολλά επίπεδα – γεγονός που το κάνει δύσκολο στην αναγνώριση ως πηγή του προβλήματος. Παρατηρώντας τον εαυτό μας μπορούμε να διακρίνουμε πότε εμφανίζουμε τα συμπτώματα του άγχους συναισθηματικά, γνωστικά και σωματικά, με σκοπό να αποφύγουμε να μετατραπεί σε μακροχρόνια μόνιμη κατάσταση, με αρνητικό αντίκτυπο στην ζωή και την καθημερινότητά μας.

Η γέννηση και η λειτουργία των νευρωτικών συμπτωμάτων

Συχνά υπάρχουν άνθρωποι με νευρωσικού τύπου συμπτώματα: γενικευμένο ή επικεντρωμένο άγχος, ειδικές φοβίες, διατροφικές διαταραχές, φόβο να σχετισθούν με τους άλλους, φόβο για τις εξετάσεις, με κρίσεις πανικού & ιδεοψυχαναγκαστικές τάσεις και συμπεριφορές.

Στις παραπάνω περιπτώσεις, έχει την εντύπωση και βιώνει το σύμπτωμα του σαν αυτό να είναι το πρόβλημά του.

Το σύμπτωμα (ή τα συμπτώματα) για κείνον είναι «το πρόβλημα» που χρειάζεται να αντιμετωπισθεί, να «καταπολεμηθεί», να εξαφανισθεί, να το βγάλουμε απ’ τη μέση, σα να είναι αυτό το εμπόδιο στην, κατά τα’ άλλα, φυσιολογική ζωή και την ψυχική του εξέλιξη. Το σύμπτωμα όμως δεν είναι το πρόβλημα.

Αντίθετα, είναι η «λύση» που επιχειρεί –χωρίς επίγνωση- ο ψυχικός οργανισμός στο όντως προβληματικό γεγονός:

Από την μια, στην προβληματική οργάνωση και λειτουργία ενός ατελέσφορου κι αυτοκαταστροφικού συστήματος σχέσεων, δηλ. του ενδοοικογενειακού.

Κυρίως όμως, μέσα από τα συμπτώματα, το άτομο έχει προσπαθήσει στο παρελθόν –και το συνεχίζει έως και σήμερα- να αντιστέκεται, να αμύνεται ενδοψυχικά στην ίδια του την ανάγκη να ενσωματώσει βιωματικά το πρωτογενές τραυματικό υλικό, που συνήθως συνέβη στην αρχή της ζωής του.

Τόσο ο γενικευμένος, όσο και ο φόβος που έχει αντικειμενοποιηθεί με την μορφή ιδεοψυχαναγκασμών, κρίσεων πανικού, ή φοβιών, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ένα συνεπές, λειτουργικό και αποφευκτικό μαζί, σύστημα αμυντικής ψυχικής οργάνωσης.

Ένα συνήθως ασυνείδητο σύστημα άμυνας, που, απ’ την μια, προκαλώντας αυξανόμενο άγχος στο άτομο αυτοϋπονομεύεται, ωθώντας τον πάσχοντα στην θεραπευτική του ανατροπή, κι επιδιώκοντας το βίωμα της ψυχικής πληγής που δεν συμπεριλήφθηκε από το εγώ.

Από την άλλη, το ίδιο σύστημα, διεκδικώντας την διαιώνιση του, φροντίζει ώστε να βιωθεί ο πραγματικός φόβος για κάτι σοβαρά απειλητικό που όντως συνέβη σε πολύ πρώιμο στάδιο της ψυχοσυναισθηματικής εξέλιξης του ατόμου, τότε που το εγώ, αδιαμόρφωτο ακόμη, ήταν αδύνατον να εμπεριέξει την εμπειρία αυτού το τραυματικού γεγονότος.

Για παράδειγμα, μια ανεπαρκής, κακή, ή ανολοκλήρωτη συμβιωτική σχέση του βρέφους με την μητέρα του, κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, επειδή βιώνεται ως εξαιρετικά απειλητική για την ψυχοσωματική του συνοχή κι ασφάλεια, είναι ικανή συνθήκη που ωθεί τον νεαρό οργανισμό στο να οργανωθεί αμυντικά, υπερασπίζοντας την επιβίωσή του, είτε αναπτύσσοντας την παραπάνω ποικιλία συμπτωμάτων (νευρωσική οργάνωση), είτε αποκόπτοντας την σύνδεσή του με το σύνολο ή επιμέρους κομμάτια του υπό διαμόρφωση εαυτού (ψυχωτική οργάνωση της προσωπικότητας).

Στην περίπτωση της νευρωσικής συμπτωματολογίας, επειδή τα συμπτώματα λειτουργούν ως τείχος προστασίας- αποστασιοποίησης από την εμπειρία του τραυματικού γεγονότος, φοβάται να τα εγκαταλείψει. Γιατί έτσι, ξέρει πως θα μείνει ανοχύρωτος μπροστά στον πραγματικό του φόβο, την καταλυτική αγωνία που του δημιουργεί η άμεση επαφή με το βίωμα του παρελθόντος, που όμως επειδή δεν βιώθηκε στο «εδώ και τώρα», δεν έχει παρέλθει.

Την εποχή που προκλήθηκε η πληγή, η δομή του εγώ, της προσωπικότητας, ήταν πρακτικά από ατελής έως ανύπαρκτη. Αντίστοιχα ανολοκλήρωτη και η λειτουργία της μνήμης. Το τραυματικό λοιπόν συμβάν δεν ενσωματώθηκε ως εγγεγραμμένο βίωμα από το εγώ. Γι’ αυτό, και ο σημερινός ενήλικας που φέρει τα συμπτώματα δεν είναι σε θέση να το ανακαλέσει ως βιωμένη εμπειρία, αφού βιώθηκε εν απουσία του εγώ.

Απ’ την μια λοιπόν, ζητάει επειγόντως να το βιώσει –στην πραγματικότητα να το ξανά βιώσει- μέσω των δυσλειτουργικών συμπεριφορών του στο πλαίσιο της θεραπευτικής σχέσης, κι απ’ την άλλη, θα «κάνει ό,τι περνά από το χέρι του» για να το αποφύγει, αφού η επαναβίωση του τραύματος θα φέρει στην επιφάνεια, τόσο την ανημπόρια και την ευαλωτότητα του εξαρτημένου βρέφους απ΄την μητέρα-τροφό, όσο και την εντελώς αποσταθεροποιητική για την ασφάλειά του αγωνία της αποδιοργάνωσης του «ισχυρά» εξοπλισμένου πια εγώ του.

Tα συμπτώματα σταδιακά ατονούν καθώς το άτομο, μετά από τις συνεχείς προκλήσεις και την άρνησή του να βιώσει τον αρχικό του τραυματικό φόβο, αρχίζει να “πειραματιζεται”, να τον εκδηλώνει και να τον εμπειράται μέσα στην αυξανόμενη ασφάλεια της σχέσης.

Το γεγονός ότι “αγγίζει” βιωματικά τον φόβο του in vivo, στο “εδώ και τώρα” μιας πραγματικής σχέσης εμπιστοσύνης, αναιρεί τον λειτουργικό ρόλο που μέχρι αυτήν την στιγμή έπαιζαν τα συμπτώματα, αφού τα καθιστά περιττά.

Οι αξίες μου είναι σημαντικές και η ελευθερία μου αδιαπραγμάτευτη

Συχνά, γίνεται παρανόηση με την έννοια του διεκδικώ. Τι σημαίνει διεκδικώ; Διεκδικώ λοιπόν σημαίνει να σέβομαι πάνω απ΄ όλα τον εαυτό μου, να εκφράζω τη στάση μου καθαρά, χωρίς να φοβάμαι και να έχω την πεποίθηση ότι οι αξίες μου είναι σημαντικές και δεν πρέπει να υποβαθμίζονται από τους άλλους.

Να τιμώ και να «μάχομαι» ώστε να μην παραβιάζονται τα όριά μου (προσωπικά, οικογενειακά, εθνικά). Διεκδικώ σημαίνει η εγρήγορση της συνείδησής μου, η ανάγκη μου για αυτοπροστασία και αυτοσεβασμό, η πεποίθησή μου ότι οι αξίες μου είναι σημαντικές και η ελευθερία μου αδιαπραγμάτευτη:

1. Να διαμορφώσω ένα πλαίσιο, ένα σημείο αναφοράς, που να με προσδιορίζει δηλαδή να εμπεριέχει τις σκέψεις μου, τις απόψεις μου, τις αξίες μου και τα πιστεύω μου. Ένα πλαίσιο σταθερό, ώστε να αντέχει στα προβλήματα και στις επιρροές της σύγχρονης κοινωνίας. Ένα πλαίσιο στο οποίο θα μπορείς να ελίσσεσαι με τις συνθήκες της καθημερινότητας.

2. Μαθαίνω να βάζω τα όρια μου όπου αυτό χρειάζεται. Και πιστέψτε με, χρειάζεται αρκετές φορές στη ζωή μας να πρέπει να πω ΌΧΙ, γιατί αν δε το πω οι άλλοι θα το αντιληφθούν όπως τους εξυπηρετεί, δηλαδή ΝΑΙ. Επομένως, τι θα καταφέρω; Να γεμίζω το πρόγραμμά μου με ευθύνες και υποχρεώσεις που πρέπει να διεκπεραιώσω, γιατί δεν έθεσα το πλαίσιο (της προηγούμενης παραγράφου).

3. Εκφράζω τα θέλω μου. Εκφράζω καθαρά τι με ευχαριστεί, τι με εξυπηρετεί, τι με ικανοποιεί. Βέβαια, κανείς δεν εγγυάται ότι επειδή εγώ θέλω κάτι, θα γίνει κιόλας. Όμως, είναι ωραίο κανείς να διεκδικεί το καλύτερο για τον εαυτό του, αρκεί να το κάνει χωρίς να καταπιέζει τους άλλους.

4. Αναλαμβάνω τις ευθύνες των σκέψεών μου, των εκφράσεών μου και των πράξεών μου. Διότι θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία.

5. Να αποβάλλω από το μυαλό μου τις διάφορες ουτοπίες που μας παρασύρουν, για μια εικόνα ατσαλάκωτη και άφθαρτη. Δεν πρέπει να φοβάμαι μήπως “χαλάσει” η εικόνα μου, γιατί τότε κινδυνεύω να χάσω τον εαυτό μου και εντέλει να μην είμαι ΕΓΩ. Ποτέ δεν πρόκειται εξάλλου να με αποδεχτούν όλοι. Ούτε πρόκειται ποτέ να τα έχω όλα.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι ανθρώπινες ψυχές είναι κάτι περισσότερο από «αλληλεπιδράσεις» νευρώνων στον εγκέφαλό μας

Σύμφωνα με δύο κορυφαίους επιστήμονες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι στην πραγματικότητα ένας «βιολογικός υπολογιστής» και η συνείδηση ​​των ανθρώπων είναι ένα πρόγραμμα που διευθύνεται από τον κβαντικό υπολογιστή που βρίσκεται μέσα στον εγκέφαλο και συνεχίζει να υπάρχει και μετά το θάνατό του.

Όπως το εξηγούν οι ειδικοί. «Αφού οι άνθρωποι πεθάνουν, η ψυχή τους επιστρέφει στο σύμπαν και δεν πεθαίνει».

Η συζήτηση για την ύπαρξη της ψυχής και αν είναι αθάνατη ή πεθαίνει με το άτομο είναι μια ατελείωτη ιστορία που για αιώνες κατέλαβε την εποχή των μεγάλων στοχαστών της παγκόσμιας ιστορίας. Η μυστηριώδης φύση της συνεχίζει να συναρπάζει διαφορετικούς τομείς της επιστήμης, αλλά τώρα μια ομάδα ερευνητών ανακάλυψε μια νέα αλήθεια γι ‘αυτό: η “ψυχή” δεν πεθαίνει. Επιστρέφει στο σύμπαν.

Από το 1996, ο δρ Stuart Hameroff, Αμερικανός φυσικός και ομότιμος στο Τμήμα Αναισθησιολογίας και Ψυχολογίας, και ο Sir Roger Penrose, μαθηματικός φυσικός στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εργάστηκαν σε μια Κβαντική Θεωρία της Συνείδησης στην οποία δηλώνουν ότι διατηρείται η ψυχή σε μικρο-σωληνάρια των κυττάρων του εγκεφάλου.

Η προκλητική θεωρία τους δηλώνει ότι η ανθρώπινη ψυχή πρέπει να περιέχεται από τα κύτταρα του εγκεφάλου σε δομές μέσα τους που ονομάζονται μικρο-σωληνάρια.

Οι δύο ερευνητές πιστεύουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι στην πραγματικότητα ένας βιολογικός υπολογιστής και η συνείδηση ​​των ανθρώπων είναι ένα πρόγραμμα που διευθύνεται από τον κβαντικό υπολογιστή που βρίσκεται μέσα στον εγκέφαλο και εξακολουθεί να υπάρχει μετά το θάνατό του.
Επιπλέον, και οι δύο επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτό που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως «συνείδηση» είναι στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα των κβαντικών βαρυτικών επιδράσεων που βρίσκονται μέσα στα λεγόμενα μικρο-σωληνάρια.

Αυτή η διαδικασία ονομάζεται από τους δύο επιστήμονες “Orchestrated Target Reduction – (Orch-OR ) ”.

Η θεωρία δείχνει ότι όταν οι άνθρωποι εισέρχονται σε μια φάση γνωστή ως «κλινικός θάνατος», οι μικροσωληνίσκοι που βρίσκονται στον εγκέφαλο χάνουν την κβαντική τους κατάσταση, αλλά διατηρούν τις πληροφορίες που περιέχονται σε αυτές. Με άλλα λόγια – όπως εξηγούν οι ειδικοί μετά το θάνατο των ανθρώπων, η ψυχή τους επιστρέφει στο σύμπαν και δεν πεθαίνει ».

Μιλώντας στο ντοκιμαντέρ Science Channel’s Through the Wormhole, ο Δρ Hameroff είπε:

“Ας πούμε ότι η καρδιά σταματά να κτυπά, το αίμα σταματά να ρέει. Τα μικροσωληνάρια χάνουν την κβαντική τους κατάσταση. Η κβαντική πληροφορία εντός των μικροσωληναρίων δεν καταστρέφεται, δεν μπορεί να καταστραφεί και απλώς διανέμει και διαχέεται στο σύμπαν γενικότερα. Εάν ο ασθενής αναζωογονηθεί, αυτή η κβαντική πληροφορία μπορεί να επανέλθει στους μικροσωληνίσκους και ο ασθενής λέει «είχα μια εμπειρία κοντά στο θάνατο». Εάν δεν ξαναζωντανέψουν και ο ασθενής πεθάνει, είναι πιθανό ότι αυτές οι κβαντικές πληροφορίες μπορούν να υπάρχουν έξω από το σώμα, ίσως επ ‘αόριστον, ως ψυχή “.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι ανθρώπινες ψυχές είναι κάτι περισσότερο από «αλληλεπιδράσεις» νευρώνων στον εγκέφαλό μας και θα μπορούσαν να ήταν παρούσες από την αρχή του χρόνου.

Κράτης ο Θυρεπανοίκτης και Ιππαρχία

Η Κυνική Σχολή φιλοσοφίας είναι πολύ ενδιαφέρουσα έκφανση της αρχαίας σκέψης, γιατί μας πρότεινε ένα τελείως πρωτότυπο τρόπο διαβίωσης και ένα ιδεώδες που είχε ευρύτατη απήχηση και αξιοπρόσεκτη ιστορική διάρκεια.

Οι μεγάλες μορφές της Κυνικής Σχολής, ο Αντισθένης, ο Διογένης, ο Κράτης, πάντα θα εντυπωσιάζουν για την προσήλωσή τους στις αρχές που διακήρυτταν, για τη συνέπεια και την ειλικρίνειά τους.

Ο Κράτης ήταν μαθητής του Διογένη και ανέπτυξε ακόμα περισσότερο τη φιλοσοφία της «αυτάρκειας», της απάρνησης των υλικών αγαθών και κάθε περιουσίας, καθώς και της αδιαφορίας προς τις καθιερωμένες αρχές συμπεριφοράς. Η διαφορά του Κράτη προς τον Αντισθένη και τον Διογένη βρίσκεται στο ότι τις απόψεις του τις διατύπωνε με μειλίχιο τρόπο, χωρίς το απότομο ύφος του πρώτου και την προκλητική ειρωνεία του δεύτερου.

Ο Κράτης άκμασε γύρω στα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα, ήταν δηλαδή περίπου σύγχρονος με τον Αριστοτέλη και τον Επίκουρο. Γεννήθηκε στη Θήβα και ο πατέρας του Ασκώνδας ήταν πολύ πλούσιος.

Ο Κράτης όμως, από τη στιγμή που ενστερνίστηκε τις απόψεις του Διογένη, μοίρασε το μερίδιο της περιουσίας που κληρονόμησε στους φτωχούς και πέταξε στη θάλασσα, όσα μετρητά είχε (ή σύμφωνα με άλλους συγγράφεις τα κατέθεσε σε έναν τραπεζίτη για να τα δώσει στα παιδιά που θα αποκτούσε, εφ’ όσον όμως δεν θα γίνονταν κι αυτά φιλόσοφοι, γιατί ως φιλόσοφοι δε θα είχαν ανάγκη περιουσίας). Από τότε ζούσε με πολύ πενιχρά μέσα, σαν γνήσιος μαθητής του Διογένη.

Όταν του είπαν πως ο Αλέξανδρος πριν πεθάνει είχε δώσει εντολή να ανοικοδομηθεί η Θήβα, την οποία είχε καταστρέψει εκ θεμελίων δεκαπέντε χρόνια πιο μπροστά, σχολίασε “και λοιπόν; Θα την ξαναχτίσει για να την ισοπεδώσει πάλι κάποιος άλλος Αλέξανδρος;”

Ο Κράτης είχε ένα φίλο, επίσης κυνικό φιλόσοφο, τον Μητροκλή, που καταγόταν από πλούσια οικογένεια της θρακικής πόλης Μαρώνεια. Αδελφή αυτού του Μητροκλή ήταν η Ιππαρχία, η οποία όταν τον γνώρισε τον ερωτεύθηκε, μολονότι ο Κράτης ήταν μάλλον άσχημος και ελαφρώς καμπούρης. Παρ’όλα αυτά στα νιάτα του ήταν πολύ γυναικάς, αλλά από τη στιγμή που μαθήτευσε στον Διογένη και έγινε κυνικός φιλόσοφος, αντιμετώπιζε τις γυναίκες διαφορετικά.

Η Ιππαρχία, που δεν ήταν μόνο πλούσια αλλά και νέα, ωραία και μορφωμένη, γοητεύτηκε από την καλοσύνη και την ψυχική ομορφιά του Κράτη και σχεδόν εκείνη του ζήτησε να παντρευτούν. Όπως ήταν φυσικό οι γονείς της, που σχεδίαζαν να την παντρέψουν με κάποιον της σειράς τους, προσπάθησαν να την αποτρέψουν, περνώντας από τις νουθεσίες στις απειλές, αλλά μάταια. Στο τέλος, στην απελπισία τους ζήτησαν τη βοήθεια του ίδιου του Κράτη.

Πράγματι αυτός συμφώνησε μαζί τους και προσπάθησε να μεταπείσει την Ιππαρχία, εκείνη όμως έμεινε βράχος. Τότε φώναξε την κοπελίτσα στο καλύβι όπου ζούσε, της έδειξε τα ελάχιστα υπάρχοντά του και ύστερα σηκώθηκε έβγαλε τα ρούχα του και της λέει:

“Λοιπόν, αυτός είναι ο γαμπρός και αυτή είναι η περιουσία του. Σκέψου πως τίποτ’ άλλο δε θα βρεις κοντά του”

Η κοπελίτσα όμως τον αγκάλιασε και του είπε πως τον θέλει όπως είναι, και κατόπιν ανακοίνωσε στους γονείς της την απόφαση της.

Από τότε που ζευγάρωσαν, ο παλιός γυναικάς δε γύρισε πια να κοιτάξει άλλη γυναίκα. Δέθηκε με την Ιππαρχία και πέρασαν μαζί όλη τη ζωή τους αγαπημένοι. Η Ιππαρχία του χάρισε ένα γιο, τον Πασικλή, ζούσε το ίδιο φτωχικά μ’εκείνον και τον ακολουθούσε σε όλες τις δημόσιες εμφανίσεις του, φορώντας τα ίδια απλά ρούχα με αυτόν. Αλλά δεν ήταν απλώς η “καλή σύζυγος, που ζούσε στη σκιά ενός διάσημου φιλοσόφου”. Αποτελεί εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μορφή της φιλοσοφίας, έγινε και η ίδια κυνική φιλόσοφος και μάλιστα διαπρεπής, και της αποδίδονται αρκετές διατριβές, που έχουν όμως χαθεί. Ο Λαέρτιος αναφέρει πολλά γι ‘αυτήν στο ΣΤ’ Βιβλίο των Βίων του, που είναι αφιερωμένο στους Κυνικούς.

Φαίνεται πως μια τέτοια διατριβή (που άλλοι αποδίδουν στον Κράτη και άλλοι στην ίδια), εξυμνούσε την “πήρα”, δηλαδή τη σακούλα ή τον τορβά, χαρακτηριστικό εξάρτημα όλων των κυνικών φιλοσόφων, που την κρεμούσαν στον ώμο τους και βάζαν μέσα όλη τους την κινητή περιουσία και όσα τρόφιμα τους έδιναν ή βρίσκανε.

Η πήρα είναι σαν μία πόλη ανάμεσα σ’ ατμούς κρασιού,
όμορφη και μακάρια, αν και βρώμικη ολόγυρα,
που τίποτα δεν έχει για να τραβήξει τους άμυαλους,
τους παράσιτους και τους ακόλαστους.
Όλοι αυτοί δε θα βρούνε στην πήρα, ούτε χρήματα ούτε δόξα, ούτε καλοπέραση, ούτε γοφούς πόρνης
θα βρούνε όμως θυμάρι, σκόρδα, σύκα και ψωμί που οι άνθρωποι τα χαίρονται,
αλλά δεν πολεμάνε μεταξύ τους γι’ αυτά.

Μολονότι οι απόψεις όλων των Κυνικών απέναντι στους θεούς τους κατατάσσουν στην κατηγορία των αγνωστικιστών, η Ιππαρχία δεν τα πήγε καλά με έναν διακηρυγμένο άθεο, τον Θεόδωρο, όχι όμως για τις αντιλήψεις του αλλά για τη συμπεριφορά του. Ο Θεόδωρος ήταν θρασύς και ενοχλητικός τύπος, που σχεδόν κανένας σύγχρονός του δε χώνευε, με την Ιππαρχία δε λογομαχούσε συνεχώς. Βέβαια οι αντιπαραθέσεις αυτές ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο μεταξύ φιλοσόφων, κάποτε όμως ο Θεόδωρος άπλωσε το χέρι του και πήγε να σηκώσει το ρούχο της, οπότε η Ιππαρχία τον έδειρε. Δικαιολόγησε την αντίδρασή της λέγοντας:

“Αν έκανε κάτι ο Θεόδωρος και δεν το θεωρούσαν αδικία, τότε δεν θα το θεωρούσαν αδικία αν έκανε το ίδιο και η Ιππαρχία. Αν ο Θεόδωρος απλώνοντας το χέρι του στην Ιππαρχία δεν διέπραξε αδίκημα, τότε ούτε η Ιππαρχία διαπράττει αδίκημα απλώνοντας το χέρι της στον Θεόδωρο”.

Ο Κράτης μοίραζε τις μέρες του μεταξύ Θήβας και Αθήνας, και γρήγορα έγινε τόσο αγαπητός στον κόσμο, ώστε στο τέλος έμπαινε απρόσκλητος σε όποιο σπίτι διάλεγε, για να δει πώς ζούσαν οι άνθρωποι που κατοικούσαν σ’ αυτό και να τους δώσει συμβουλές, που τις θεωρούσαν τόσο πολύτιμες, ώστε πολλοί γράψανε στην πόρτα του σπιτιού τους είσοδος Κράτητι, αγαθώ δαίμονι και τον ονόμασαν «Θυρεπανοίκτη».

Πέθανε σε βαθιά γεράματα και τον έθαψαν με μεγάλες τιμές στη Θήβα.

ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Βίοι Φιλοσόφων- Βιβλίο Στ’ 85-93 και 96-98

Θέσθαι τον νόμον

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΑΤΑ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

Η ανόητη πολιτική γίνεται αιτία πολλών δεινών για τη δημοκρατία.

Πως καταλύεται η δημοκρατία; Ουδείς τολμάει να σας μιλήσει καθαρά. Εγώ, όμως, θα μιλήσω: Όταν βρίσκεστε σε σύγχυση, άποροι, άοπλοι, ασύντακτοι και διχασμένοι, χωρίς ούτε στρατηγός ούτε άλλος να φροντίζει για να υλοποιούνται οι αποφάσεις σας, κι όταν όλα αυτά κανείς δεν θέλει να τα πει ανοιχτά ούτε να τα διορθώσει, μήδε κάνει κάτι για να τερματιστεί αυτή η κατάσταση – όπως κατ’ εξακολούθησιν γίνεται σήμερα –, τότε, Αθηναίοι, καταλύεται η δημοκρατία.

Ποια είναι η δύναμη των νόμων; Άραγε, αν κάποιος που αδικείται φωνάξει βοήθεια, οι νόμοι θα τρέξουν να τον βοηθήσουν; Όχι βέβαια. Οι νόμοι δεν είναι παρά γραπτά κείμενα, δεν μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο. Πού έγκειται, λοιπόν, η δύναμή τους; Σ’ εσάς τους ίδιους και μόνο – αρκεί να τους διατηρείτε πάντα σεβαστούς και απαράβατους για όποιον έχει ανάγκη να τους επικαλεσθεί.

Συνεπώς, από εσάς αντλούν την δύναμή τους οι νόμοι κι εσείς από τους νόμους. Πρέπει λοιπόν να τους βοηθάτε όπως ο αδικούμενος υπερασπίζεται τον εαυτό του, και να θεωρείτε ότι οι καταπατήσεις των νόμων, απ’ οπουδήποτε κι αν προέρχονται, αποτελούν αδικήματα σε βάρος του συνόλου των πολιτών. Δεν νοείται ούτε έλεος ούτε προσωπική επιρροή ούτε τέχνασμα προκειμένου να μην τιμωρηθεί όποιος παραβαίνει τους νόμους.

Όλοι πρέπει να εξοργίζεσθε εξίσου αναλογιζόμενοι και βλέποντας ότι πολύ εύκολα κινδυνεύουν να κακοποιηθούν οι πιο φτωχοί και αδύναμοι πολίτες, ενώ οι βδελυροί και πλούσιοι να αδικοπραγούν ατιμωρητί και να εξαγοράζουν πρόσωπα για να εκβιάζουν καταστάσεις. Παρόμοιες συμπεριφορές δεν πρέπει να παραβλέπονται. Κι όποιος με απειλές και εκφοβισμούς γυρεύει να αποτρέψει την τιμωρία του για κάποιο αδίκημα που προκάλεσε σε βάρος άλλου, στην ουσία δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να αφαιρεί το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου και της ελεύθερης συμμετοχής στα κοινά.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Αγωνιστείτε για την ακεραιότητα του χαρακτήρα σας

Ακεραιότητα δεν είναι τόσο αυτό που κάνουμε όσο αυτό που είμαστε. Και αυτό που είμαστε καθορίζει αυτό που κάνουμε. Το προσωπικό μας σύστημα αξιών αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας. Είναι το σύστημα πλοήγησης που μας καθοδηγεί. Είναι αυτό που προσδιορίζει τις προτεραιότητές μας στη ζωή και κρίνει τι θα αποδεχτούμε και τι θα απορρίψουμε.

Όλοι έχουμε αντικρουόμενες επιθυμίες. Κανείς, όσο ισορροπημένος κι αν είναι, δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτή τη σύγκρουση. Η ακεραιότητα είναι ο γνώμονας που καθορίζει ποια επιθυμία θα επικρατήσει. Καλούμαστε καθημερινά να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις που απαιτούν να διαλέξουμε ανάμεσα σε αυτό που θέλουμε να κάνουμε και αυτό που πρέπει να κάνουμε. Η ακεραιότητα θέτει τους βασικούς κανόνες για την επίλυση αυτών των καταστάσεων πίεσης. Καθορίζει αυτό που είμαστε και τον τρόπο που θα αντιδράσουμε, πριν ακόμα εμφανιστεί η σύγκρουση. Η ακεραιότητα είναι ο συνδετικός κρίκος που ενώνει τις δηλώσεις, τις σκέψεις και τις πράξεις μας, έτσι ώστε να είναι πάντα συγχρονισμένες.

Η ακεραιότητα συγκροτεί την προσωπικότητά μας και καλλιεργεί μέσα μας το αίσθημα ικανοποίησης. Δεν θα επιτρέψει στα χείλη να προδώσουν την καρδιά. Όταν η ακεραιότητα είναι ο διαιτητής, είμαστε συνεπείς. Τα πιστεύω μας αντικατοπτρίζονται στη συμπεριφορά μας. Δεν υπάρχει ανακολουθία ανάμεσα σε αυτό που προβάλλουμε προς τα έξω και σε αυτό που η οικογένειά μας ξέρει ότι είμαστε, τόσο στις χαρούμενες όσο και στις δύσκολες στιγμές.

Η ακεραιότητα είναι κάτι περισσότερο από τον διαιτητή στις αντικρουόμενες επιθυμίες. Είναι η γραμμή που διαχωρίζει έναν ευτυχισμένο άνθρωπο από ένα διχασμένο πνεύμα. Είναι η αρετή που μας απελευθερώνει και μας επιτρέπει να νιώθουμε ολοκληρωμένοι άνθρωποι ανεξάρτητα από τι θα βρούμε στον δρόμο μας.

Δώστε στην ακεραιότητά σας τον ρόλο τον διαιτητή στην προσωπική σας διεργασία λήψης αποφάσεων.

John C. Maxwell, Winning with people
 

«Sexomnia»: Δες τι συμβαίνει όταν κάνεις έρωτα στον ύπνο σου

Αν υπάρχουν κάποιες ώρες που ο άνθρωπος είναι πραγματικά ελεύθερος να εκφραστεί, αυτές είναι σίγουρα οι ώρες του ύπνου.

'Αλλοι πέφτουν και κοιμούνται «σαν πουλάκι», άλλοι βλέπουν υπέροχα όνειρα, άλλοι παραμιλούν χωρίς να το καταλαβαίνουν, άλλοι ξεκαρδίζονται από τα γέλια, κάποιοι υπνοβατούν (οκ αυτό είναι πρόβλημα) και ορισμένοι κάνουν σεξ κυριολεκτικά, χωρίς όμως να το θυμούνται.

Πως θα ένιωθες λοιπόν αν ο δικός σου σύντροφος σε καλούσε σε ερωτικές περιπτύξεις και την άλλη μέρα το πρωί ισχυριζόταν επίμονα ότι δεν το έκανε;

'Οσο περίεργο, αλλόκοτο ή αδύνατο κι αν σου μοιάζει αυτό, θα πρέπει να γνωρίζεις ότι ισχύει.

Πρόκειται για μια κατάσταση, στην πραγματικότητα μια διαταραχή, που λέγεται «sex sleep» ή αλλιώς «sexsomnia» και είναι γνωστή σε εμάς ως «σεξυπνία». Το άτομο τη βιώνει όταν κοιμάται βαθιά και τότε εμπλέκεται κανονικά και ακούσια σε σεξουαλική επαφή, στοματικό έρωτα ή αυνανισμό, χωρίς όμως να κρατάει καμία ανάμνηση από αυτά και διευκρινίζεται πως δεν πρόκειται για ένα ερωτικού περιεχομένου όνειρο.

Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ περισσότερο πιθανό να συμβεί κατά τις πρώτες ώρες του ύπνου, όπου ο φλοιός του εγκεφάλου είναι ανενεργός, αλλά το τμήμα που είναι υπεύθυνο για βασικές προτροπές, όπως η επιθυμία για φαγητό ή για σεξ, εξακολουθεί να παραμένει ενεργό.

Παράγοντες όπως ο φόβος, το αλκοόλ, το άγχος, η ψυχική και σωματική κόπωση, αποφρακτική άπνοια ή κάποια πολύ δυσάρεστα και στρεσογόνα περιστατικά ενοχοποιούνται συχνά από τους ειδικούς για την εκδήλωση αυτής της διαταραχής.

Η διαταραχή μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα μέσα στις σχέσεις. Ο άνθρωπος που πάσχει από «σεξυπνία» μπορεί να προχωρήσει σε βίαιες ερωτικές πράξεις, να αναγκάσει για παράδειγμα ένα άτομο να κάνει σεξ μαζί του παρά τη θέλησή του.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, το άτομο το οποίο υπόκειται στις εν λόγω πράξεις και δεν τις έχει προηγουμένως αποδεχτεί, να τις εκλάβει ως επίθεση και το θέμα παίρνει τις διαστάσεις βιασμού.

Αν και οι περισσότεροι πάσχοντες αισθάνονται άβολα και άσχημα να μιλήσουν για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, οι ειδικοί συμβουλεύουν να ζητούν πάντοτε τη βοήθεια και την καθοδήγησή τους, κάτι που θα βοηθήσει και στη γενικότερη κατανόηση και μελέτη επάνω σε αυτή τη διαταραχή.

Ανιχνεύτηκαν ουσίες στο διάστημα που μοιάζουν με λίπος

Κατά τη διάρκεια πολλών αιώνων, οι επιστήμονες έμαθαν πολλά για τους τύπους των συνθηκών και των στοιχείων που καθιστούν δυνατή τη ζωή εδώ στη Γη. Χάρη στην έλευση της σύγχρονης αστρονομίας, οι επιστήμονες έχουν μάθει από τότε ότι αυτά τα στοιχεία δεν είναι μόνο άφθονα σε άλλα συστήματα αστέρων και σε μέρη του Γαλαξία μας, αλλά και στο διαστρικό χώρο.

Μια απεικόνιση της δομής ενός λιπαρού μορίου άνθρακα, τοποθετημένη απέναντι πάνω σε μια εικόνα του γαλαξιακού κέντρου, όπου έχει ανιχνευθεί αυτό το υλικό. Ο άνθρακας παριστάνεται με γκρίζες σφαίρες και το υδρογόνο ως λευκές σφαίρες.

Εξετάστε τον άνθρακα, το στοιχείο που είναι απαραίτητο για κάθε οργανική ύλη και τη ζωή όπως το γνωρίζουμε. Αυτό το στοιχείο που δίνει ζωή είναι επίσης παρόν σε διαστρική σκόνη, αν και οι αστρονόμοι δεν είναι σίγουροι πόσο άφθονη είναι. Σύμφωνα με νέα έρευνα από μια ομάδα αστρονόμων από την Αυστραλία και την Τουρκία, μεγάλο μέρος του άνθρακα στον Γαλαξία μας υπάρχει με τη μορφή μορίων που μοιάζουν με λίπος.

 

Η μελέτη τους διεξήχθη από τον Gunay Banihan, καθηγητή του Τμήματος Αστρονομίας και Διαστημικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Erge στην Τουρκία, και περιέλαβε μέλη από πολλά τμήματα του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σύδνεϋ (UNSW).

Μια νέα μελέτη από μια ομάδα αστρονόμων έχει βρει στοιχεία για λιπώδη μόρια σε διαστρική σκόνη.

 

Για χάρη της μελέτης τους, η ομάδα προσπάθησε να προσδιορίσει ακριβώς πόση ποσότητα από τον άνθρακα του Γαλαξία μας είναι δεσμευμένο σε λιπώδη μόρια. Προς το παρόν πιστεύεται ότι το ήμισυ του διαστρικό άνθρακα υπάρχει σε καθαρή μορφή, ενώ το υπόλοιπο δεσμεύεται είτε σε αλειφατικά μόρια που μοιάζουν με λίπος (άτομα άνθρακα που σχηματίζουν ανοιχτές αλυσίδες) και αρωματικά μόρια τύπου ναφθαλίνης (άτομα άνθρακα που σχηματίζουν επίπεδους ακόρεστους δακτύλιους).

 

Για να προσδιοριστεί η αφθονία των αλειφατικών μορίων λίπους συγκρίθηκαν στο εργαστήριο μόρια, με τις ίδιες ιδιότητες της διαστρικής σκόνης, σε χαμηλές θερμοκρασίες και στο κενό.

 

Χρησιμοποιώντας μαγνητικό συντονισμό και φασματοσκοπία, ήταν στη συνέχεια σε θέση να καθορίσουν πόσο ισχυρά το υλικό αυτό απορρόφησε το φως με ένα ορισμένο μήκος υπερύθρου κύματος. Από αυτό, η ομάδα διαπίστωσε ότι υπάρχουν περίπου 100 λιπαρά άτομα άνθρακα για κάθε εκατομμύριο άτομα υδρογόνου, τα οποία ενώνονται με το ήμισυ περίπου του διαθέσιμου άνθρακα ανάμεσα στα αστέρια. Κάνοντας μια επέκταση σε όλο τον Γαλαξία, διαπίστωσαν ότι υπάρχουν περίπου 10 δισεκατομμύρια τρισεκατομμύρια τρισεκατομμύρια τόνων λιπαρής ύλης.  

 

Για να το καταλάβετε είναι αρκετό λίπος για να γεμίσετε περίπου 40 τρισ. τρισεκατομμύρια τρισεκατομμύρια συσκευασίες βουτύρου. Αλλά όπως έδειξε ο επικεφαλής της έρευνας αυστραλός Tim Schmidt, αυτό το λίπος απέχει πολύ από το να είναι βρώσιμο.

 

Η ομάδα θέλει τώρα να προσδιορίσει την αφθονία του άλλου τύπου μη καθαρού άνθρακα, που είναι τα αρωματικά μόρια που μοιάζουν με ναφθαλίνη. Και εδώ, η ομάδα θα αναδημιουργήσει τα μόρια σε εργαστηριακό περιβάλλον χρησιμοποιώντας προσομοιώσεις. Με τον προσδιορισμό της ποσότητας κάθε τύπου άνθρακα στην διαστρική σκόνη, θα είναι σε θέση να θέσουν περιορισμούς στο πόσο από αυτά τα στοιχεία είναι διαθέσιμα στον γαλαξία μας.

 

Αυτό με τη σειρά του θα επιτρέψει στους αστρονόμους να προσδιορίσουν ακριβώς πόσο από αυτό το ζωογόνο στοιχείο είναι διαθέσιμο και θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει να πέσει φως στο πώς και πού μπορεί να κρατηθεί η ζωή!

Έχουμε μάθει να φεύγουμε

Μεγαλώσαμε με το «έχει ο Θεός» και το «κάτι θα γίνει». Όποτε βρίσκαμε τοίχο ή αδυνατούσαμε να αναλύσουμε τα δεδομένα, επινοούσαμε μια παρηγοριά που δεν είχε να κάνει με τον ορθολογισμό, αν και στην ουσία από εκείνον ζητούσαμε να μας σώσει. Από κάποιον που θα κάνει κάτι ορθολογιστικό, όχι κάποιο θαύμα που θα στηρίζεται στο πουθενά, στο τίποτα.

Αν ρωτήσεις δέκα Έλληνες τι θυμόμαστε από όλες τις αρχαίες τραγωδίες μας, οι οκτώ θα σου απαντήσουμε τον «από μηχανής θεό». Άντε και ορισμένοι το «Ερως ανίκατε μάχαν». Εκείνη τη λύση που σκαρφίστηκαν οι μεγάλοι τραγικοί μας για να στεγάσουν κάπου την πίστη, σε μια δύναμη που μας ξεπερνάει αλλά νοιάζεται για εμάς…

 

Βέβαια, σε όλο το υπόλοιπο έργο μας παρακινούσαν να πάρουμε τη μοίρα μας στα χέρια μας, μας δίδαξαν πως ο μόνος δρόμος είναι ο δρόμος, και η πίστη δεν είχε να κάνει τόσο με κάποιον απρόσωπο σωτήρα, αλλά με το δέος και την ταπεινότητα μπροστά στη φθαρτή φύση μας.

 

Οι προεκλογικές περίοδοι προσφέρονται για την παρατήρηση του φαινομένου στην επίτασή του. Κάποιος θα έλθει, κάτι θα πει, κάτι θα γίνει. Θα έλεγε κανείς πως αυτή είναι η ουσία των θεσμών και της πολιτικής, οι αλλαγές, οι καινούργιοι τρόποι, η μάχη των ιδεών και η ελπίδα για το καλύτερο. Ναι, σε μια άλλη συνθήκη, όχι σε αυτήν που μεγαλώσαμε εμείς.

 

Όχι στον βιότοπο του φανατισμού, της ημιμάθειας, της μετατόπισης ευθυνών και εν τέλει στην ελπίδα, όχι ως κινητήριο δύναμη αλλά ως μια ντόπα που μας παραλύει και δημιουργεί μια μόνιμη διάθλαση της πραγματικότητας.

 

Και επειδή τίποτα το συλλογικό δεν υπάρχει που να μην έχει άμεσες και καθαρές αντιστοιχίες στο προσωπικό, στο ιδιωτικό, να μην αναφέρουμε πόσες φορές κρύψαμε τα σκουπίδια μας κάτω από το χαλί γιατί δεν είχαμε το θάρρος να τα καθαρίσουμε. Στις σχέσεις μας, στις φιλίες μας, σε όλες τις συναναστροφές μικρής κλίμακας.

 

Τα προβλήματα λύνονται εκεί που δημιουργούνται. Και μόνο αντιμετωπίζοντάς τα. Λύνονται από ανθρώπους γιατί δημιουργούνται από ανθρώπους. Έχουμε μάθει να φεύγουμε. Αλλά όπως λέει και το τραγούδι, «δεν υπάρχει θεωρία, ούτε τρένα, ούτε πλοία». Ο Καβάφης τα έχει πει όλα σε δύο φράσεις:

 

«Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες».

 

Και κείνο το «κάτι θα γίνει» αποδεικνύεται μια ταυτολογία. Πάντα κάτι γίνεται. Ακόμη και τα θεόρατα προβλήματα υπόκεινται στους νόμους της φθοράς και του θανάτου.

 

Το θέμα είναι η συμμετοχή μας. Πόσο εαυτό θα βάλεις στην καινούργια ημέρα. Δεν είναι εύκολο. Ειδικά όταν σε έχουν χτυπήσει κατά κύματα τα κακά μαντάτα, δεν το σηκώνεις εύκολα το τηλέφωνο. Ποιος απαντάει στις τρεις τα ξημερώματα ελπίζοντας πως θα ακούσει κάτι καλό;

 

Όταν όμως έχεις ζήσει και το άλλο, το τηλεφώνημα μέσα στη νύχτα που σου είπε «μου λείπεις, θέλω να σε δω τώρα», τότε έχουμε κάπου να πατήσουμε. Γιατί έχουμε ζήσει και την ελπίδα να επιβεβαιώνεται. Γιατί κάποια πράγματα μας πήγαν και καλά.

Θουκυδίδης: Η «Παθολογία» του πολέμου

Λαμβάνοντας αφορμή από τα γεγονότα της Κέρκυρας και τις εκεί βαρβαρότητες (βλ. ΘΟΥΚ 3.69.1–3.81.5), ο Θουκυδίδης ανατέμνει στο σημείο αυτό την ανθρώπινη ψυχή και αναπτύσσει την παθολογία του εμφύλιου πολέμου.

 

[3.82.1] Σε τέτοιες άκρες αγριότητες έφτασε ο εμφύλιος πόλεμος και φάνηκε φριχτός περισσότερο γιατί ήταν από τις πρώτες εκδηλώσεις, ενώ αργότερα μπορεί να πει κανείς πως ολόκληρος ο Ελληνικός κόσμος συνταράχτηκε με τον ίδιο τρόπο, γιατί υπήρχαν εσωτερικές διαφορές σε κάθε τόπο ανάμεσα στους δημοκρατικούς αρχηγούς, που καλούσαν τους Αθηναίους να τους υποστηρίξουν, και στους ολιγαρχικούς, που φώναζαν τους Λακεδαιμονίους. Βέβαια, σε καιρό ειρήνης, δε θα ήταν εύκολο να βρουν αιτία για επανάσταση, ούτε θα ήταν τόσο πρόθυμοι να καλέσουνε βοήθεια απ’ έξω· αλλά τώρα που βρίσκονταν σε πόλεμο οι δυο μεγάλοι, και υπήρχαν οι συμμαχίες με τον έναν ή τον άλλον από τους δυο, δεν εδίσταζαν να επικαλεστούν τη βοήθειά τους και να την επιτύχουν όσοι ήθελαν να κάνουν πραξικόπημα για ν’ αλλάξουν το καθεστώς, για να βλάψουν τους εχτρούς τους και συνάμα για να ενισχύσουν τη δική τους μερίδα. [3.82.2] Κ’ έπεσαν πολλές και βαριές συμφορές στα διάφορα κράτη από τις εσωτερικές τους επαναστάσεις, τέτοιες που γίνονται βέβαια και θα γίνονται πάντοτε όσο μένει ίδιο το φυσικό του ανθρώπου, αλλά που μπορεί να συντύχουν πιο άγρια ή πιο μαλακά, και που θ’ αλλάζουνε μορφή ανάλογα με το πώς θα παρουσιαστούν κάθε φορά οι παραλλαγμένες περιστάσεις. Γιατί σε καιρούς ειρήνης κι όταν υπάρχει σχετική ευημερία, τόσο οι πολιτείες όσο και τα άτομα, είναι πιο καλοπροαίρετοι ο ένας για τον άλλον, επειδή δε φτάνουνε σε απόγνωση από άκρα ανάγκη που δεν τους ήρθε με τη θέλησή τους· ο πόλεμος όμως, που παίρνει ύπουλα κάτω απ’ τα πόδια των ανθρώπων την ευκολία να κερδίζουν το καθημερινό τους, τους διδάσκει την ωμότητα, κ’ εντείνει την αγανάχτηση των πολλών ανάλογα με την κατάσταση όπου τους φέρνει. [3.82.3] Γίνονταν λοιπόν επαναστάσεις στις πολιτείες, κι αν τυχόν καμιά είχε καθυστερήσει, μαθαίνοντας το τι είχε σταθεί αλλού προτήτερα, προχωρούσε μακρήτερα στις άκρες βιαιότητες, και ξάναβαν τα μυαλά των ανθρώπων προσπαθώντας να επινοήσουν κάτι χειρότερο και πιο περίτεχνο, και να επιβάλουν πιο τερατώδικες αντεκδικήσεις. [3.82.4] Και νόμισαν πως είχαν το δικαίωμα ν’ αλλάξουν και τη συνηθισμένη ανταπόκριση των λέξεων προς τα πράγματα, για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους. Έτσι η αστόχαστη αποκοτιά θεωρήθηκε παλληκαριά γι’ αγάπη των συντρόφων, ο δισταγμός από πρόνοια για το μέλλον δειλία που προβάλλει ενάρετες δικαιολογίες, η γνωστική μετριοπάθεια ως πρόφαση ανανδρίας, και η ικανότητα να βλέπει κανείς όλες τις πλευρές μιας κατάστασης, ανικανότητα να δράσει από καμιά· την απότομη και βίαιη αντίδραση, την πρόσθεσαν στα προτερήματα του αντρός, και η αποχή από τις ραδιουργίες λογίστηκε φαινομενικά λογική πρόφαση για ν’ αποφύγει κανείς τον κίνδυνο. [3.82.5]

 

Τον αδιάκοπα έξαλλο κατήγορο τον θεωρούσαν πάντα αξιόπιστο, όποιον όμως του αντιμιλούσε, τον υποψιάζονταν για προδοσία. Κι αν έκανε κανείς ραδιουργίες και πετύχαινε, τον είχαν για έξυπνο, κι όποιος υποψιαζόταν και ξεσκέπαζε έγκαιρα τα σχέδια του άλλου ήταν ακόμα πιο καπάτσος. Όποιος όμως προνοούσε ώστε να μη χρειαστούν αυτά καθόλου, έλεγαν πως διαλύει το κόμμα κι αφήνει να τον τρομοκρατήσουν οι αντίπαλοι. Και μ’ ένα λόγο, όποιος πρόφταινε να κάνει το κακό πριν από τον άλλον άκουγε παινέματα, καθώς κι όποιος παρακινούσε στο κακό έναν άλλον που δεν το είχε προτήτερα βάλει στο νου του. [3.82.6] Κι ο συγγενής λογιζόταν πιο ξένος από τον κομματικό σύντροφο, επειδή ο σύντροφος ήταν πιο πρόθυμος να ριχτεί στον κίνδυνο για το κόμμα χωρίς να εξετάσει την αληθινή αιτία της πράξης του. Οι κομματικοί σύντροφοι δε συνδεόταν μεταξύ τους σύμφωνα με τους νόμους που ίσχυαν γι’ αμοιβαία ωφέλεια αλλά για να κερδίσουν πλεονεκτήματα στο πείσμα των νόμων και των κοινωνικών ηθών. Και την εμπιστοσύνη μεταξύ τους δεν την επικύρωναν όρκοι προς τους θεούς, όπως συνηθιζόταν άλλοτε, αλλά ο σκοπός να πατήσουν το νόμο με κοινήν ενέργεια. [3.82.7] Τις δίκαιες προτάσεις των αντιπάλων τις δέχονταν μ’ επιφύλαξη παρακολουθώντας τις πράξεις τους αν ήταν πιο ισχυροί κι όχι με γενναιοψυχία. Και κοίταζαν περισσότερο να πάρουν εκδίκηση παρά να φυλαχτούνε για να μην πάθουν πρώτα οι ίδιοι. Κι αν σε κάποια περίσταση έδιναν κ’ έπαιρναν όρκους να συμφιλιωθούν, οι όρκοι ίσχυαν γιατί τη στιγμή εκείνη δεν ήτανε σε θέση κανένας από τους δυο να κάνει τίποτ’ άλλο, επειδή δεν είχαν να περιμένουν ενίσχυση από πουθενά αλλού· μόλις όμως δινόταν η ευκαιρία, εκείνος που πρόφταινε να τολμήσει, αν έβλεπε πουθενά ανοιχτό τον αντίπαλο, του την έφερνε με μεγαλύτερη χαρά επειδή είχε δώσει τα πιστά παρά αν τον εζημίωνε κατ’ ευθεία και φανερά· και λογιζόταν το φέρσιμο τούτο όχι μόνο πιο σίγουρο, αλλά, επειδή είχε υπερισχύσει με πονηριά, έπαιρνε και το χαρακτήρα νίκης σε αγώνα εξυπνάδας. Κ’ ευκολώτερα νομίζονταν επιδέξιοι οι πολλοί που κακουργούν, παρά ενάρετοι όσοι δεν ξέρουν απ’ αυτά. Και ντρέπονται για τούτο το δεύτερο ενώ καμαρώνουνε για το πρώτο.

Έτσι γίνηκαν κάθε λογής διαστρεμμένα εγκλήματα ανάμεσα στους Έλληνες κ’ αιτία τους ήταν οι εσωτερικές διενέξεις κ’ επαναστάσεις. Και οι ηθικοί τρόποι που συγγενεύουν τα πιο στενά με την ευγενικιά φύση, έγιναν καταγέλαστοι και αφανίστηκαν, κ’ επικράτησαν οι οξείες αντιθέσεις των αντιπάλων κομμάτων με διαμετρικά αντίθετα φρονήματα, χωρίς ίχνος αμοιβαίας εμπιστοσύνης. 

[3.82.8] Αιτία για ολ’ αυτά είναι η όρεξη ν’ αποχτήσουν δύναμη οι άνθρωποι από απληστία και φιλοδοξία· κι’ απ αυτά πηγάζει η ορμή που τους σπρώχνει, μια και μπούνε στη διαμάχη των κομμάτων. Γιατί όσοι ξεπρόβαλαν κάθε φορά σαν αρχηγοί στις πολιτείες, ο καθένας με ωραίο και αξιόπρεπο σύνθημα, πως εκτιμούν πάνω απ’ όλα την ίση συμμετοχή όλων των πολιτών στη διοίκηση [της πολιτείας], ή τη γνωστική και μετρημένη κυβέρνηση των πιο καλών, γνοιάζονταν για τα κοινά μόνο με τα λόγια, ενώ κέρδιζαν πλεονεχτήματα για τον εαυτό τους, και πολεμώντας με κάθε τρόπο να υπερισχύσουν ο ένας από τον άλλον πολλές φορές ως τώρα τόλμησαν να κάνουν τα πιο φοβερά πράματα, κ’ επιδίωξαν να εκδικηθούν τους αντιπάλους τους όχι ως εκεί που επιτρέπει η δικαιοσύνη και το συμφέρον της πολιτείας, αλλά κάνοντας τις πιο άγριες πράξεις, με μοναδικό περιορισμό το τι ήταν πιο ευπρόσδεκτο κάθε φορά για τη μια ή την άλλη μερίδα· και δεν εδίστασαν στην προσπάθειά τους να καταλάβουν την αρχή είτε καταδικάζοντας τους αντιπάλους με άδικη ψήφο του λαού, είτε με βίαιο πραξικόπημα, να χορτάσουν τη φιλοδοξία τους της στιγμής. Έτσι που κανείς από τους δυο δεν ακολουθούσε τους κανόνες του σεβασμού προς το δίκαιο και το σωστό, αλλά όσοι τύχαινε με ωραία και πρεπούμενα λόγια να σκεπάσουν τις πιο ανόσιες πράξεις, αποχτούσαν καλύτερη φήμη. Οι πιο μετριοπαθείς πολίτες θανατώνονταν κι από τους δυο, είτε γιατί δε βοηθούσαν τον αγώνα τους ή γιατί τους φθονούσαν οι άρχοντες ως και την πιθανότητα να επιζήσουν.

Αιτία για ολ’ αυτά είναι η όρεξη ν’ αποχτήσουν δύναμη οι άνθρωποι από απληστία και φιλοδοξία· κι’ απ αυτά πηγάζει η ορμή που τους σπρώχνει, μια και μπούνε στη διαμάχη των κομμάτων. 

[3.83.1] Έτσι γίνηκαν κάθε λογής διαστρεμμένα εγκλήματα ανάμεσα στους Έλληνες κ’ αιτία τους ήταν οι εσωτερικές διενέξεις κ’ επαναστάσεις. Και οι ηθικοί τρόποι που συγγενεύουν τα πιο στενά με την ευγενικιά φύση, έγιναν καταγέλαστοι και αφανίστηκαν, κ’ επικράτησαν οι οξείες αντιθέσεις των αντιπάλων κομμάτων με διαμετρικά αντίθετα φρονήματα, χωρίς ίχνος αμοιβαίας εμπιστοσύνης. [3.83.2] Γιατί δεν υπήρχε τίποτα που να διαλύσει τη δυσπιστία αυτή, ούτε λόγος που να δίνει εγγύηση, ούτε όρκος που να φοβάται κανείς να τον πατήσει. Κι όταν επικρατούσαν, όλοι στοχάζονταν πως δεν είχαν καμμιάν ελπίδα να εξασφαλιστούνε μόνιμα, γι’ αυτό περισσότερο φρόντιζαν πώς να μην πάθουν αυτοί πρώτοι παρά που μπορούσαν να δώσουν πίστη στους άλλους. [3.83.3] Και τις περισσότερες φορές επέπλεαν όσοι είχαν τις κατώτερες διάνοιες, γιατί επειδή φοβούνταν τόσο την ίδια τους κατωτερότητα όσο και την εξυπνάδα των αντιπάλων, μήπως γι’ αυτό δεν μπορέσουν να επιβάλουν τη γνώμη τους με τα λόγια, και μήπως με την ευστροφία τους οι άλλοι προφτάσουν να τους συκοφαντήσουν και να εξυφάνουν τα συνωμοτικά τους σχέδια προτήτερα, τολμούσαν να κάνουνε πραξικοπήματα με αναίδεια. [3.83.4] Ενώ όσοι δεν καταδέχονταν να λάβουν τα μέτρα τους έγκαιρα, βέβαιοι πώς θα προαισθάνονταν τον κίνδυνο, γιατί νόμιζαν πως δε χρειάζονται οι πράξεις εκεί που έφτανε η γνώση, πιάνονταν αφύλαχτοι και θανατώνονταν.

 

Θουκυδίδου Ιστορία