Το κήρυγμα

Κάποτε, ο λαός της πόλης καλεί το  Ναστραντίν Χότζα να κάνει κήρυγμα. Όταν πήγε στον  άμβωνα του τζαμιού, βρήκε το ακροατήριο ελάχιστα ενθουσιώδες, οπότε ρώτησε:

«Ξέρετε τι θα ήθελα να πω»; Το ακροατήριο απάντησε «όχι», οπότε ανακοίνωσε: 

 

«Δεν έχω καμία επιθυμία να μιλήσω σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουν καν για τι πράγμα  θα πρέπει να μιλήσουμε», και έφυγε.

Ο λαός αισθάνθηκε ντροπή και κάλεσε τον πάλι πίσω την επόμενη μέρα. Αυτή τη φορά, όταν την ίδια ερώτηση, ο λαός απάντησε «Ναι».  Έτσι ο Ναστραντίν Χότζας είπε, «Λοιπόν, αφού ήδη ξέρετε τι πρόκειται να πω, δεν θα χάσουμε περισσότερο το χρόνο μας» και έφυγε. 

 

Τώρα οι άνθρωποι ήταν πραγματικά προβληματισμένοι. Αποφάσισαν να προσπαθήσουν άλλη μια φορά και για μία ακόμη φορά κάλεσαν τον Χότζα να μιλήσει την επόμενη εβδομάδα.

Για άλλη μια φορά την ίδια ερώτηση – «Ξέρετε τι θα ήθελα να πω;» Τώρα οι άνθρωποι ήταν είχαν προαποφασίσει τι θα πουν,  και έτσι οι μισοί από αυτούς απάντησαν «ναι» ενώ τα άλλα μισοί απάντησαν  «όχι». 

 Έτσι, ο Ναστραντίν Χότζας είπε:

«Αυτοί  που ξέρουν τι ήθελα να πω, να το πείτε στους άλλους που δεν το ξέρουν»  και έφυγε...!

Όλα όσα θέλετε να ξέρετε για το τηγάνισμα

Μπορεί να φαίνεται από τα πιο απλά και γρήγορα είδη μαγειρέματος, αλλά το τηγάνισμα, έχει κι αυτό τα μυστικά του.

Το τηγάνισμα είναι μια μαγειρική τεχνική που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες. Σε οποιαδήποτε μορφή του οι αρχές είναι οι ίδιες και αυτό που διαφέρει, είναι το πόσο λίπος θα χρησιμοποιήσουμε. Μπορεί να φαίνεται από τα πιο απλά και γρήγορα είδη μαγειρέματος, αλλά στην πραγματικότητα το να πετύχετε το επιθυμητό αποτέλεσμα, είναι αρκετά δύσκολο…

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του τηγανίσματος είναι η ταχύτητα. Το λίπος μεταφέρει θερμότητα πολύ πιο γρήγορα από τον αέρα ή το νερό, οπότε ως τεχνική είναι πολύ πιο γρήγορη από το ψήσιμο ή το βράσιμο. Επιπλέον, το λίπος προσφέρει μια τραγανή κρούστα και μια πλούσια γεύση, που για πολλούς είναι ακαταμάχητη.

Υπάρχει όμως, ένας προβληματισμός σχετικά με τις επιπτώσεις του τηγανίσματος στην υγεία μας.
Ανεξάρτητα από το πόσο υγιεινό είναι το φαγητό πριν μαγειρευτεί στο τηγάνι, θα... βγει με 5 έως 40% περισσότερο απορροφημένο λάδι. Αυτό είναι ένα σημαντικό μειονέκτημα. Ωστόσο όσοι αρέσκονται σε υγιεινή διατροφή, δε χρειάζεται να ανησυχούν όσο καταναλώνουν τηγανητά φαγητά περιστασιακά. Για να μάθετε πόσο απλά το καυτό λάδι μετατρέπεται καθημερινά σε... αμαρτωλές απολαύσεις, δεν έχετε παρά να εντρυφύσετε στην επιστήμη του τηγανίσματος παρακάτω…

Όταν το φαγητό μπαίνει στο λάδι

Τα τηγανισμένα τρόφιμα συνήθως μαγειρεύονται σε λάδι που έχει θερμανθεί στους 175 έως και 220 βαθμούς. Αν έχετε δει ποτέ τρόφιμα να πέφτουν σε ένα καυτό τηγάνι, τότε ξέρετε ότι αρχίζουν αμέσως να τσιγαρίζονται και να δημιουργούν φυσαλίδες. Φαίνεται σαν το λάδι να βράζει μόνο του, αλλά αυτές οι φυσαλίδες προκαλούνται από καυτό ατμό που βγαίνει από το φαγητό. Αυτή η ξαφνική αποβολή ατμού προκαλείται όταν το νερό, το οποίο βράζει στους 100 βαθμούς, χτυπά το λάδι που έχει θερμανθεί δύο φορές σε αυτή τη θερμοκρασία. Στην πραγματικότητα αυτή η εξάτμιση συμβαίνει τόσο γρήγορα και βίαια ώστε αν ήσασταν σε θέση να την παρακολουθήσετε σε μικροσκοπικό επίπεδο, θα βλέπατε πως μοιάζει με χιλιάδες εκρήξεις σε όλη την επιφάνεια των τροφίμων. Αυτή η εξάτμιση είναι σημαντική γιατί ο υδρατμός απωθεί το λάδι και το διατηρεί από το να διεισδύσει πέρα από την επιφάνεια και γιατί ο ατμός ψύχει το λάδι που περιβάλλει την τροφή, κερδίζοντας χρόνο για να μην καούν οι τροφές γύρω στις άκρες.

Όταν το φαγητό έχει τηγανιστεί

Καθώς όλο και περισσότερος ατμός δραπετεύει από το φαγητό, αφυδατώνεται η επιφάνειά του αφήνοντας πίσω μια τραγανή κρούστα. Αφού το μεγαλύτερο μέρος της υγρασίας έχει φύγει από το εξωτερικό στρώμα, η θερμότητα είναι σε θέση να ταξιδέψει πιο γρήγορα στο κέντρο της τροφής. Ο ατμός θα συνεχίσει να δραπετεύει, αλλά θα δείτε λιγότερες φυσαλίδες. Αυτό είναι ένα μήνυμα ότι το φαγητό σας είναι σχεδόν έτοιμο και η κρούστα είναι έτοιμη να στεγνώσει και να γίνει τραγανή. Μόλις το φαγητό σας αποκτήσει αυτό το χρυσαφί χρώμα που προτιμάτε, μπορείτε να το βγάλετε και να το σερβίρετε όπως επιθυμείτε!

Αντιμετωπίζοντας λιπαρότητα και υγρασία
 Αν η συνταγή σας λέει να θερμάνετε το λάδι στους 190 βαθμούς, μόλις προστεθεί το φαγητό, η θερμοκρασία θα πέσει αυτόματα στους 175, αλλά δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα σε αυτό.
Αν γεμίσετε το τηγάνι μπορεί ωστόσο να καταλήξετε κατεβάζοντας τη θερμοκρασία πιο κάτω από το αναμενόμενο και το φαγητό μπορεί να καταλήξει δυσάρεστα λιπαρό. Όταν το λάδι είναι πολύ δροσερό, οι εκρήξεις του ατμού που θα είχατε κανονικά όταν προσθέτετε τρόφιμα σε καυτό λάδι είναι λιγότερο ακραίες ή ακόμη χειρότερα ανύπαρκτες. Ο ατμός βγαίνει από το φαγητό πιο αργά απ’ ό,τι θα έπρεπε και χάνει τη δύναμή του να απωθεί το λάδι από τον ατμό. Για αυτό το λόγο οι συνταγές τονίζουν να προθερμαίνετε το λάδι πριν προσθέσετε το φαγητό.

Η υπερβολική λιπαρότητα μπορεί επίσης να προκληθεί από την κακή αποστράγγιση ή επειδή το φαγητό κάθεται για αρκετό διάστημα πριν το σερβίρισμα. Η ειρωνεία είναι ότι τηγανίζοντας κατά παρτίδες, που θεωρητικά μετριάζει τη λιπαρότητα, μπορεί να γίνει ο λόγος που τα φαγητά κάθονται πριν το σερβίρισμα. Η λύση είναι να διατηρήσετε τη ροή του ατμού. Αυτό συνήθως σημαίνει την άμεση μεταβίβαση του φαγητού σε ένα ζεστό (στους 90 βαθμούς) φούρνο μέχρι να το σερβίρετε.

Κρατώντας τον ατμό του φαγητού σας ζεστό επιβραδύνετε την κυκλοφορία του λαδιού μέσα σε αυτό, ενώ ταυτόχρονα εμποδίζετε ένα ακόμη δυσάρεστο αποτέλεσμα: την υγρασία. Η υγρασία είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα με τα τηγανητά τρόφιμα που έχουν παναριστεί. Όταν το φαγητό αρχίζει να γίνεται δροσερό, η υγρασία στο χώρο μεταξύ της κρούστας και του φαγητού μετατρέπεται σε σταγονίδια νερού αντί ατμού. Αυτό κάνει την κρούστα υγρή από μέσα προς τα έξω καταστρέφοντας την τραγανή φύση της.

Μια ματιά στο πανάρισμα
 Τα τηγανισμένα μπορούν να παναριστούν, είτε με χυλό είτε με ξηρά υλικά. Ο σκοπός αυτών των επικαλύψεων είναι η προστασία των τροφίμων από τις βίαιες αντιδράσεις στην επιφάνεια του τηγανίσματος, η διατήρηση της υγρασίας και η προσφορά μιας ευχάριστης γεύσης και υφής.
Το πανάρισμα με χυλό οδηγεί σε μια τραγανή και συχνά λεπτή κρούστα. Οι σχετικές συνταγές διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό έτσι ώστε τα αποτελέσματα να διαφέρουν ανάλογα με τα συστατικά. Για παράδειγμα το αλεύρι υψηλής γλουτένης έχει αποτέλεσμα μια «λαστιχένια» κρούστα, ενώ το αλεύρι χωρίς γλουτένη έχει ως αποτέλεσμα μια λεπτή και υπερ-τραγανή κρούστα. Η προσθήκη αυγών ή ζάχαρης στο μίγμα θα έχει αποτέλεσμα μια πιο σκοτεινή κρούστα η οποία μπορεί και να μην είναι επιθυμητή. Τα παναρίσματα με χυλό είναι ομαλότερα και έχουν μεγαλύτερη επιφάνεια από τα παναρίσματα με ξηρά υλικά και έτσι τείνουν να απορροφούν λιγότερο λάδι μαγειρέματος. Επίσης, τείνουν να προσφέρουν την καλύτερη προστασία για τα ευαίσθητα τρόφιμα.

Η θρησκεία μπορεί να βλάψει σοβαρά την υγεία

«Στους σκοτεινούς χρόνους, οι άνθρωποι καθοδηγούνταν καλύτερα από τη θρησκεία, όπως στην κατασκότεινη νύχτα ο τυφλός είναι ο καλύτερος οδηγός· γνωρίζει τους δρόμους και τα μονοπάτια καλύτερα από κάποιον που μπορεί να δει. Όμως, στο φως της ημέρας, είναι παράλογο να χρησιμοποιείς έναν τυφλό για οδηγό».
Χάινριχ Χάινε
To φθινόπωρο του 2001 βρισκόμουν στην Καλκούτα με τον λαμπρό φωτογράφο Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, τον μεγαλοφυή Βραζιλιάνο που με τη φωτογραφική του μηχανή παρουσιάζει παραστατικά τη ζωή μεταναστών, θυμάτων πολέμου και εργατών που μοχθούν να αποσπάσουν πρωτογενή προϊόντα από ορυχεία και λατομεία και δάση. Ταξίδευε ως απεσταλμένος της UNICEF και προωθούσε τη σταυροφορία του -με την καλή έννοια του όρου- ενάντια στη μάστιγα της πολιομυελίτιδας. Χάρη στο έργο εμπνευσμένων και φωτισμένων επιστημόνων όπως του Τζόνας Σαλκ, τα παιδιά σήμερα μπορούν να προστατευτούν από αυτήν την φρικτή αρρώστια με αμελητέο κόστος: Τα ελάχιστα λεπτά που κοστίζουν οι δύο σταγόνες του υγρού με το οποίο εμβολιάζονται τα βρέφη από το στόμα. Οι πρόοδοι στην ιατρική είχαν καταφέρει να μας κάνουν να αφήσουμε πίσω μας τον φόβο της ευλογιάς, και προσδοκούσαμε με βεβαιότητα ότι ένας ακόμη χρόνος θα έκανε το ίδιο και με την πολιομυελίτιδα. Όπως φαινόταν, ολόκληρη η ανθρωπότητα είχε ενωθεί για αυτόν τον σκοπό. Σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ελ Σαλβαδόρ, εμπόλεμοι είχαν εξαγγείλει κατάπαυση του πυρός για να μπορούν οι ομάδες εμβολιασμού να κινούνται ελεύθερα. Εξαιρετικά φτωχές και υπανάπτυκτες χώρες είχαν συγκεντρώσει τους απαιτούμενους πόρους για να φτάσουν τα καλά νέα σε κάθε χωριό: Στο εξής, τα παιδιά δεν θα πέθαιναν ούτε θα γίνονταν ανίκανα και δυστυχισμένα από αυτήν την φρικιαστική αρρώστια. Στην Ουάσιγκτον, όπου εκείνη τη χρονιά πολλοί άνθρωποι παρέμεναν από φόβο κλεισμένοι στο σπίτι τους μετά την τραυματική εμπειρία της 11ης Σεπτεμβρίου, η μικρή κόρη μου χτυπούσε απτόητη πόρτες την παραμονή των Αγίων Πάντων, τιτιβίζοντας συνθήματα της UNICEF και θεραπεύοντας ή σώζοντας, με κάθε χούφτα κερμάτων που της έδιναν, παιδιά που δεν θα συναντούσε ποτέ της. Είχες την σπάνια αίσθηση ότι συμμετείχες σε μια πέρα ως πέρα θετική πρωτοβουλία.
Ο κόσμος στη Βεγγάλη, ειδικά οι γυναίκες, συμμετείχαν στον αγώνα με ενθουσιασμό. Θυμάμαι κάποια συνάντηση, όπου αστές κυρίες της Καλκούτας σχεδίαζαν να συνεργαστούν, χωρίς αμηχανία, με τις πόρνες της πόλης για να διαδώσουν το μήνυμα σε κάθε γωνιά της κοινωνίας: Φέρτε τα παιδιά σας, χωρίς διατυπώσεις και ερωτηματολόγια, και δώστε τους να πιουν δυο σταγόνες από το υγρό. Μια γυναίκα είχε ακούσει ότι λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη κάποιος νοίκιαζε έναν ελέφαντα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για μια διαφημιστική παρέλαση. Τα πάντα πήγαιναν καλά· σε μία από τις πιο φτωχές πόλεις και χώρες του κόσμου θα γινόταν νέα αρχή. Και τότε έφτασε στα αυτιά μας μια φήμη. Σε απομακρυσμένες περιοχές, μουσουλμάνοι αρτηριοσκληρωτικοί διέδιδαν ότι οι σταγονίτσες του εμβολίου αποτελούσαν μέρος μιας πλεκτάνης. Όποιος πάρει αυτό το επικίνδυνο δυτικό φάρμακο, θα πάθει ανικανότητα και διάρροια (φριχτός συνδυασμός).
Αυτό ήταν πρόβλημα, επειδή οι σταγόνες του φαρμάκου πρέπει να ληφθούν σε δύο δόσεις -η δεύτερη δόση συμπληρωματικά για να εξασφαλιστεί η ανοσία- και επειδή ακόμη και ελάχιστοι ανεμβολίαστοι άνθρωποι αρκούν για να επιβιώσει και να ακμάσει ξανά και να εξαπλωθεί μέσω της επαφής και του νερού το μικρόβιο. Όπως και με την ευλογιά, η εξάλειψη της νόσου πρέπει να είναι παντελής. Καθώς έφευγα από την Καλκούτα, αναρωτιόμουν αν η Δυτική Βεγγάλη θα προλάβαινε να απαλλαγεί από την επιδημία της πολιομυελίτιδας μέχρι το τέλος της επόμενης χρονιάς. Έτσι, θα έμεναν μόνο λίγοι θύλακες στο Αφγανιστάν και σε μια-δυο απρόσιτες περιοχές, ρημαγμένες ήδη από τον θρησκευτικό ζήλο, προτού ήμασταν σε θέση να πούμε ότι άλλη μία αρχαία τυραννία επιδημίας είχε ανατραπεί οριστικά.
Το 2005 πληροφορήθηκα ότι στη βόρεια Νιγηρία -χώρα που είχε καταχωριστεί ως υπό όρους απαλλαγμένη από την πολιομυελίτιδα- μια ομάδα ισλαμιστών εξέδωσαν διάταγμα, ή «φάτουα», σύμφωνα με το οποίο το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας ήταν συνωμοσία των Ηνωμένων Πολιτειών (και, άκουσον-άκουσον, των Ηνωμένων Εθνών) ενάντια στον Μουσουλμανισμό. Οι σταγόνες, έλεγαν οι μουλάδες, θα προκαλούσαν στείρωση στους αφοσιωμένους πιστούς. Σκοπός τους ήταν η γενοκτονία. Να μην τις καταπιεί κανείς, ούτε να επιτρέψει στα παιδιά του να τις πιουν. Μέσα σε λίγους μήνες, η πολιομυελίτιδα είχε επιστρέψει και όχι μόνο στη βόρεια Νιγηρία. Νιγηριανοί ταξιδιώτες και προσκυνητές την είχαν ήδη μεταφέρει στη Μέκκα και είχαν συμβάλει στην εκ νέου εξάπλωσή της σε πολλές άλλες απαλλαγμένες από την πολιομυελίτιδα χώρες, συμπεριλαμβανομένων τριών αφρικανικών και της μακρινής Υεμένης. Ο βράχος έπρεπε να σπρωχτεί ξανά μέχρι την κορυφή του βουνού.
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι πρόκειται για θλιβερή μεν, αλλά «μεμονωμένη» περίπτωση. Όμως, θα έκανε λάθος. Μήπως θέλει κανείς να δει τη βιντεοταινία που έχω και παρουσιάζει τον καρδινάλιο Αλφόνσο Λόπες ντε Τρουχίλο, πρόεδρο του «Ποντιφικού Συμβουλίου για την Οικογένεια», να απευθύνει συμβουλή και να προειδοποιεί προσεκτικά το ακροατήριό του ότι τα προφυλακτικά είναι κατασκευασμένα κρυφά με πολλές μικροσκοπικές τρύπες από όπου μπορεί να περάσει ο ιός του AIDS; Κλείστε τα μάτια και προσπαθήστε να φανταστείτε τι θα λέγατε αν μπορούσατε να προκαλέσετε τη μεγαλύτερη δυνατή δυστυχία με τον μικρότερο δυνατό αριθμό λέξεων. Σκεφτείτε πόση ζημιά μπορεί να προκαλέσει αυτό το δόγμα: Πιθανώς, αυτές οι τρύπες επιτρέπουν να περάσουν και άλλα πράγματα, κάτι που μάλλον ακυρώνει τον βασικό σκοπό των προφυλακτικών. Όμως αν το μήνυμα μεταφραστεί στη γλώσσα των φτωχών χωρών που μαστίζονται από τον ιό, τότε θα δείτε τι μπορεί να συμβεί. Στην περίοδο του καρναβαλιού στη Βραζιλία, ο βοηθός επίσκοπος του Ρίο ντε Τζανέιρο, Ραφαέλ Γιάνο Σιφουέντες, είπε στο εκκλησίασμά του ότι «η Εκκλησία αντιτίθεται στη χρήση προφυλακτικού. Η σεξουαλική συνεύρεση του άνδρα με τη γυναίκα πρέπει να είναι φυσική. Τα σκυλιά δεν φορούν προφυλακτικό όταν συνευρίσκονται σεξουαλικά». Ανώτεροι στην ιεραρχία κληρικοί σε πολλές άλλες χώρες -ο καρδινάλιος Ομπάντο ι Μπράβο στην Νικαράγουα, ο αρχιεπίσκοπος του Ναϊρόμπι στην Κένυα, ο καρδινάλιος Εμανουέλ Βαμάλα στην Ουγκάντα- έχουν πει στα ποίμνιά τους ότι τα προφυλακτικά μεταδίδουν AIDS. Ο καρδινάλιος Βαμάλα είχε αποφανθεί ότι οι γυναίκες που δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικό και πεθαίνουν από AIDS πρέπει να θεωρούνται μάρτυρες (παρ' όλο που καθώς φαίνεται, αυτό το μαρτύριο πρέπει να λαμβάνει χώρα εντός γάμου).
Οι ισλαμικές αρχές δεν είναι καλύτερες, μερικές φορές μάλιστα είναι χειρότερες. Το 1995, το «Συμβούλιο των Ουλεμάδων» στην Ινδονησία, υποστήριξε ότι τα προφυλακτικά πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο από παντρεμένα ζευγάρια και με ιατρική συνταγή. Στο Ιράν, αν κάποιος εργαζόμενος βρεθεί οροθετικός κινδυνεύει με απόλυση, ενώ οι γιατροί και τα νοσοκομεία έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν θεραπεία σε ασθενείς με AIDS. Το 2005, κάποιος υπάλληλος στο «Πρόγραμμα Ελέγχου του AIDS» του Πακιστάν είπε στο περιοδικό «Foreign Policy», ότι το πρόβλημα στη χώρα του ήταν μικρότερο επειδή εκεί υπήρχαν «καλύτερες κοινωνικές και ισλαμικές αξίες». Και αυτό, σε μια χώρα όπου ο νόμος επιτρέπει να τιμωρηθεί μια γυναίκα με ομαδικό βιασμό για να εξιλεωθεί από τη «ντροπή» για ένα έγκλημα που διέπραξε ο αδελφός της. Πρόκειται για τον πανάρχαιο θρησκευτικό συνδυασμό καταπίεσης και άρνησης: Κανείς δεν πρέπει να μιλάει για μια λοιμώδη νόσο όπως το AIDS επειδή η διδασκαλία του Κορανίου αρκεί για να εμποδίσει τις προγαμιαίες σχέσεις, τη χρήση ναρκωτικών, τη μοιχεία και την πορνεία. Ακόμη και μια πολύ σύντομη επίσκεψη στο Ιράν, για παράδειγμα, θα αποδείκνυε το αντίθετο. Από αυτήν την υποκρισία κερδίζουν οι μουλάδες που εκδίδουν άδειες για «προσωρινούς γάμους» με πιστοποιητικά που παρέχονται για λίγες ώρες, μερικές φορές σε σπίτια με ειδική σήμανση, και το διαζευκτήριο είναι ετοιμοπαράδοτο με την ολοκλήρωση της συναλλαγής. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πορνεία... Η τελευταία φορά που μου πρότειναν τέτοιου είδους συναλλαγή, ήταν έξω ακριβώς από το ακαλαίσθητο τέμενος του Αγιατολάχ Χομεϊνί στη νότια Τεχεράνη. Ωστόσο οι καλυμμένες με μαντήλα και μπούργκα γυναίκες, που μολύνονται από τους άντρες τους με τον ιό, είναι αναμενόμενο να πεθαίνουν στη σιωπή. Είναι βέβαιο ότι εκατομμύρια άλλοι αθώοι και ευπρεπείς άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο θα πεθάνουν, πολύ δυστυχισμένοι και εντελώς αβοήθητοι, εξαιτίας αυτού του σκοταδισμού.
Η στάση της θρησκείας έναντι της ιατρικής, όπως και η στάση της έναντι της επιστήμης, είναι πάντα κατ' ανάγκη προβληματική και πολύ συχνά κατ' ανάγκη εχθρική. Σήμερα, ο σύγχρονος ευσεβής μπορεί να λέει, και να το πιστεύει, ότι η θρησκεία εναρμονίζεται πλήρως με την επιστήμη και την ιατρική, ωστόσο θα παραμένει πάντα δυσάρεστο το γεγονός ότι η θρησκεία καταπολεμά και την ιατρική και την επιστήμη επειδή έχουν την τάση να σπάνε το μονοπώλιό της. Τί συμβαίνει στον μάγο-γιατρό και τον σαμάνο όταν κάθε φτωχός πολίτης μπορεί να δει τα πλήρη αποτελέσματα των φαρμάκων και των εγχειρήσεων, που επιτυγχάνονται χωρίς τελετές και μυστήρια; Ό,τι περίπου συμβαίνει στον βροχοποιό όταν εμφανίζεται ο μετεωρολόγος, ή στον μάντη όταν ο δάσκαλος πιάνει στο χέρι του υποτυπώδη τηλεσκόπια. Οι αρχαίοι λαοί πίστευαν ότι οι λιμοί που ενέσκηπταν ήταν τιμωρίες από τους θεούς, πράγμα που ενίσχυε την επιρροή των ιερατείων και ενεθάρρυνε το κάψιμο απίστων και αιρετικών, επειδή τάχα -σύμφωνα με κάποια άλλη εξήγηση- προκαλούσαν αρρώστιες με μαγείες ή δηλητηριάζοντας τα πηγάδια.
Εμείς μπορεί να γνωρίζουμε τα όργια ανοησίας και σκληρότητας στα οποία είχε παραδοθεί η ανθρωπότητα πριν αποκτήσει σαφή εικόνα για τη μικροβιακή θεωρία των ασθενειών. Τα περισσότερα από τα «θαύματα» της Καινής Διαθήκης αφορούν θεραπείες, κάτι πολύ σημαντικό για μια εποχή που και η πιο ελαφριά αρρώστια ισοδυναμούσε συχνά με θάνατο. (Ακόμη και ο Ιερός Αυγουστίνος είπε ότι χωρίς τα θαύματα δεν θα πίστευε στον Χριστιανισμό.) Επιστημονικοί επικριτές της θρησκείας όπως ο Ντάνιελ Ντένετ υπήρξαν αρκετά μεγαλόψυχοι ώστε να επισημάνουν ότι κάποιες προφανώς ανώφελες θεραπευτικές τελετές μπορεί να έχουν βοηθήσει ανθρώπους να θεραπευτούν, καθώς είναι γνωστό ότι το ανεβασμένο ηθικό μπορεί να βοηθήσει το σώμα να καταπολεμήσει κάποια πληγή ή μόλυνση. Όμως αυτή η δικαιολογία επινοήθηκε εκ των υστέρων. Όταν ο Δρ Τζένερ ανακάλυψε ότι ο ιός της δαμαλίασης μπορούσε να προφυλάξει από την ευλογιά, η δικαιολογία έπαψε να ισχύει. Ωστόσο, ο Τίμοθι Ντουάιτ, πρύτανης του πανεπιστημίου του Γιέιλ και μέχρι σήμερα ένας από τους πιο ευυπόληπτους «θεολόγους» της Αμερικής, εναντιώθηκε στον εμβολιασμό κατά της ευλογιάς, επειδή τον θεωρούσε παρέμβαση στο θεϊκό σχέδιο. Και η συγκεκριμένη νοοτροπία επικρατεί ακόμη και σήμερα, ενώ η πρόφαση και η δικαιολογία ότι οφείλεται σε ανθρώπινη άγνοια έχει εκλείψει προ πολλού.
Το γεγονός ότι ο αρχιεπίσκοπος του Ρίο χρησιμοποιεί το παράδειγμα με τα σκυλιά είναι ενδιαφέρον, και ταυτόχρονα αποκαλυπτικό. Τα σκυλιά δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικό· ποιοι είμαστε εμείς που θα τα κατηγορήσουμε για την αφοσίωσή τους στη «φύση»; Στην διχόνοια που ξέσπασε στην Αγγλικανική Εκκλησία, σχετικά με το αν ομοφυλόφιλοι πρέπει να χειροτονούνται, πολλοί επίσκοποι εξέφρασαν την ανόητη άποψη ότι η ομοφυλοφιλία είναι «αντίθετη προς τη φύση» επειδή δεν παρατηρείται σε άλλα βιολογικά είδη. Ας παραβλέψουμε τον θεμελιώδη παραλογισμό αυτής της παρατήρησης: Είναι οι άνθρωποι μέρος της «φύσης» ή όχι; Ή, οι ομοφυλόφιλοι έχουν δημιουργηθεί κατ' εικόνα του Θεού ή όχι; Ας παραβλέψουμε το αποδεδειγμένο γεγονός, ότι πολλά είδη πουλιών και θηλαστικών και πρωτευόντων θηλαστικών παίζουν στην πραγματικότητα ομοφυλοφιλικά παιχνίδια.
Ποιοί είναι οι κληρικοί για να ερμηνεύσουν τη φύση; Έχουν αποδειχθεί ανίκανοι γι' αυτό. Το προφυλακτικό είναι απλώς και μόνο αναγκαία, αλλά όχι ικανή, συνθήκη για την αποφυγή της μετάδοσης του AIDS. Όλοι οι αρμόδιοι, ακόμη και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το καλύτερο είναι η αποχή από το σεξ, συμφωνούν ως προς αυτό. Η ομοφυλοφιλία απαντά σε όλες τις κοινωνίες και θα έλεγε κανείς ότι η συχνότητα εμφάνισής της είναι μέρος κάποιου ανθρώπινου «σχεδίου». Αυτή είναι η πραγματικότητα και πρέπει να την αντιμετωπίσουμε. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η εξάπλωση της βουβωνικής πανώλης δεν οφείλεται στις αμαρτίες ή τον ηθικό ξεπεσμό του ανθρώπου, αλλά στους αρουραίους και τους ψύλλους. Ο αρχιεπίσκοπος Λάνσελοτ Άντριους, το 1665, όταν ενέσκηψε ο περίφημος «Μαύρος Θάνατος» στο Λονδίνο, παρατήρησε με ανησυχία ότι η φρικτή επιδημία έπληξε τόσο εκείνους που προσεύχονταν και τηρούσαν τους κανόνες της πίστης όσο και εκείνους που δεν τους τηρούσαν. Πόσο επικίνδυνα κοντά έφτασε στην αλήθεια! Όταν έγραφα το παρόν κείμενο, στην πόλη μου την Ουάσιγκτον ξέσπασε μια συζήτηση. Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι από παλιά γνωστός ως σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Σήμερα έχει βρεθεί εμβόλιο -στις μέρες μας τα εμβόλια ανακαλύπτονται όλο και πιο γρήγορα- όχι για τη θεραπεία, αλλά για την πρόληψη της ασθένειας. Ωστόσο κάποιες κυβερνητικές δυνάμεις εναντιώνονται στην εφαρμογή του εμβολιασμού, βάσει του σκεπτικού ότι δεν αποτρέπει από το προγαμιαίο σεξ. Το να επιτρέπεται στο όνομα του Θεού η εξάπλωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας δεν διαφέρει, ούτε ηθικά ούτε διανοητικά, από το να θυσιάζονται οι γυναίκες σε έναν πέτρινο βωμό προς τιμήν κάποιου θεού, που αφού πρώτα έδωσε τη σεξουαλική ορμή στον άνθρωπο στη συνέχεια την καταδίκασε.
Δεν γνωρίζουμε πόσοι άνθρωποι στην Αφρική έχουν πεθάνει ή πρόκειται να πεθάνουν από τον ιό του AIDS, τον ιό που απομονώθηκε και έγινε θεραπεύσιμος, με τον σπουδαίο άθλο της ανθρώπινης επιστημονικής έρευνας, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά τη θανάσιμη εμφάνισή του. Από την άλλη πλευρά, γνωρίζουμε ότι η σεξουαλική συνεύρεση με παρθένο -μία από τις πιο δημοφιλείς τοπικές «θεραπείες»- στην πραγματικότητα ούτε εμποδίζει ούτε σταματά τη μετάδοση της νόσου... Τουλάχιστον δύο μεγάλες και αναγνωρισμένες ως επίσημες θρησκείες, με εκατομμύρια πιστούς στην Αφρική, πιστεύουν ότι η θεραπεία είναι πολύ χειρότερη από τη νόσο. Επίσης υποστηρίζουν ότι το AIDS αποτελεί κατά κάποια έννοια την ετυμηγορία του ουρανού για την αποκλίνουσα σεξουαλική συμπεριφορά -συγκεκριμένα για την ομοφυλοφιλία. Το κοφτερό ξυράφι του Όκαμ («κανείς δεν πρέπει να προβαίνει σε περισσότερες εικασίες απ όσες είναι απαραίτητες»), εξουδετερώνει με μία και μόνο κίνηση αυτόν τον αβασάνιστο πρωτογονισμό: Οι λεσβίες, όχι μόνο δεν προσβάλλονται από AIDS (εκτός αν έχουν την ατυχία να τον κολλήσουν από μετάγγιση αίματος ή μολυσμένη βελόνα), αλλά έχουν λιγότερες πιθανότητες ακόμη και από τους ετεροφυλόφιλους να κολλήσουν κάποιο αφροδίσιο νόσημα. Ωστόσο οι εκκλησιαστικές αρχές αρνούνται επίμονα να παραδεχτούν ακόμη και την ύπαρξη των λεσβιών. Με αυτόν τον τρόπο, αποδεικνύουν επίσης ότι η θρησκεία παραμένει μόνιμη απειλή για τη δημόσια υγεία.
Θέτω ένα υποθετικό ερώτημα: Είμαι άνδρας, περίπου στα πενήντα εφτά, και με πιάνουν επ' αυτοφώρω να ρουφάω το πέος ενός νεογέννητου αγοριού. Σας ζητώ να φανταστείτε την οργή και αποστροφή σας. Α, μια στιγμή όμως! Έχω εξήγηση. Είμαι Εβραίος μοχέλ: Ο αρμόδιος για την περιτομή, την αφαίρεση της ακροποσθίας από το πέος. Η αυθεντία μου προέρχεται από κάποιο πανάρχαιο κείμενο, σύμφωνα με το οποίο πρέπει να πιάσω το πέος του νεογέννητου αγοριού, να κόψω γύρω γύρω την ακροποσθία και να ολοκληρώσω την πράξη παίρνοντάς το στο στόμα μου, ρουφώντας την πόσθη και φτύνοντας το κομμένο πετσάκι μαζί με αίμα και σάλιο. Παρόλο που οι περισσότεροι Εβραίοι έχουν εγκαταλείψει την πρακτική, είτε λόγω της ανθυγιεινής φύσης της, είτε λόγω των ενοχλητικών συνειρμών που γεννάει, οι φονταμενταλιστές χασιδικοί Εβραίοι, που ελπίζουν στην ανοικοδόμηση του Νέου Ναού της Ιερουσαλήμ, εξακολουθούν να την εφαρμόζουν. Γι' αυτούς, η πρωτόγονη «peri ah metsitsah» αποτελεί μέρος της αρχικής και άρρηκτης συμφωνίας του λαού τους με τον Θεό. Το 2005 αποκαλύφθηκε στη Νέα Υόρκη ότι η τελετή, όπως την τελούσε ένας πενηνταεπτάχρονος μοχέλ, είχε προκαλέσει έρπητα των γεννητικών οργάνων σε πολλά μικρά αγόρια και τον θάνατο τουλάχιστον σε δύο από αυτά. Σε κανονικές συνθήκες, η αποκάλυψη θα είχε ωθήσει τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας να απαγορεύσει την πρακτική και τον δήμαρχο να την καταγγείλει. Όμως στην πρωτεύουσα του σύγχρονου κόσμου, στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, δεν συνέβη αυτό. Αντίθετα, ο δήμαρχος Μπλούμπεργκ αντιπαρήλθε τις αναφορές από διακεκριμμένους Εβραίους γιατρούς που προειδοποιούσαν για τους κινδύνους του εθίμου και είπε στους αρμόδιους για θέματα υγιεινής να αναβάλλουν την έκδοση οποιασδήποτε απόφασης. Το κρίσιμο ήταν, όπως είπε, να εξασφαλιστεί ότι δεν παραβιάζεται η ελεύθερη άσκηση της θρησκείας. Το ίδιο μου είπε σε δημόσια συζήτησή μας και ο Πίτερ Στάινφελς, ο φιλελεύθερος καθολικός «συντάκτης θρησκευτικών θεμάτων» των «New York Times».
Έτυχε το 2005 να είναι χρονιά δημαρχιακών εκλογών στη Νέα Υόρκη, κάτι που συχνά εξηγεί πολλά. Όμως αυτό το μοτίβο απαντά και σε άλλα θρησκεύματα και σε άλλες πολιτείες και πόλεις, όπως επίσης και σε άλλες χώρες. Σε ένα μεγάλο μέρος της ανιμιστικής και μουσουλμανικής Αφρικής, νεαρά κορίτσια υποβάλλονται στο μαρτύριο της κλειτοριδεκτομής και της πρόσδεσης του αιδοίου: Τους κόβουν τα εξωτερικά χείλη του αιδοίου και την κλειτορίδα, συχνά με μια αιχμηρή πέτρα, και στη συνέχεια ράβουν την είσοδο του κόλπου με ανθεκτικό σπάγκο, που αφαιρείται βίαια από τον σύζυγο την πρώτη νύχτα του γάμου. Η συμπόνια και η βιολογία επιτρέπουν να μείνει ένα μικρό άνοιγμα, στο μεταξύ, για να βρίσκει διέξοδο το εμμηνορροϊκό αίμα. Η δυσοσμία, ο πόνος, η ταπείνωση και η δυστυχία που προκαλεί το έθιμο ξεπερνούν κάθε φαντασία και καταλήγουν αναπόφευκτα στη δημιουργία λοιμώξεων, σε στειρότητα, ντροπή, και τον θάνατο πολλών γυναικών και νεογέννητων κοριτσιών. Καμία κοινωνία δεν θα ανεχόταν τέτοια προσβολή προς τον γυναικείο πληθυσμό της και συνακόλουθα προς την επιβίωσή της αν αυτή η σιχαμερή πρακτική δεν ήταν ιερή. Όμως πάλι, κανένας πολίτης της Νέας Υόρκης δεν θα επέτρεπε τέτοιες θηριωδίες ενάντια στα παιδιά αν δεν γίνονταν με ίδιο σκεπτικό. Γονείς που ομολογούν πίστη στους παράλογους ισχυρισμούς της «Χριστιανικής Επιστήμης» κατηγορούνται, χωρίς να καταδικάζονται πάντα, ότι αρνήθηκαν επείγουσα ιατρική περίθαλψη στα παιδιά τους. Γονείς που φαντάζονται ότι είναι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» αρνούνται να συγκατατεθούν στο να γίνει μετάγγιση αίματος στα παιδιά τους. Γονείς που φαντάζονται ότι κάποιος Τζόζεφ Σμιθ οδηγήθηκε από κάποιον άγγελο στο μέρος όπου ήταν κρυμμένες δύο χρυσές πλάκες παντρεύουν τις ανήλικες Μορμόνες κόρες τους με ευνοημένους θείους και άλλους συγγενείς, που μερικές φορές μάλιστα έχουν ήδη μεγαλύτερες σε ηλικία συζύγους. Οι σιίτες φονταμενταλιστές στο Ιράν έριξαν το όριο της ενηλικιότητας στα εννέα χρόνια, επειδή ίσως ζήλεψαν την ηλικία της νεότατης «συζύγου» του «προφήτη» Μωάμεθ. Ινδουίστριες ανήλικες νύφες στην Ινδία μαστιγώνονται, μερικές φορές καίγονται ζωντανές, αν κριθεί ότι η φτωχή προίκα τους είναι υπερβολικά μικρή. Το Βατικανό, και το αχανές δίκτυό του από επισκόπους, αναγκάστηκε στο πρόσφατο παρελθόν να παραδεχτεί τη συνενοχή του σε μια τεράστια πλεκτάνη παιδικών βιασμών και παιδικής κακοποίησης, κυρίως, αλλά σε καμία περίπτωση αποκλειστικά, ομοφυλοφιλικής, όπου γνωστοί παιδεραστές και σαδιστές προστατεύτηκαν από τον νόμο και μετατέθηκαν σε ενορίες όπου η λεία από αθώους και ανυπεράσπιστους ήταν συχνά πλουσιότερη. Στην Ιρλανδία μόνο -που κάποτε ήταν αφοσιωμένη οπαδός της Αγίας Μητέρας Εκκλησίας- υπολογίζεται σήμερα ότι τα παιδιά που δεν κακοποιούνταν στα θρησκευτικά σχολεία αποτελούσαν πιθανότατα τη μειονότητα.
Σήμερα η θρησκεία επαγγέλλεται έναν ειδικό ρόλο στην προστασία και την εκπαίδευση των παιδιών. «Αλίμονο σ' αυτόν», λέει ο Μέγας Ιεροεξεταστής στους «Αδελφούς Καραμαζώφ» του Ντοστογιέφσκι, «που βλάπτει τα παιδιά». Στην Καινή Διαθήκη, ο Ιησούς μας πληροφορεί ότι όποιος είναι τόσο ένοχος καλύτερα να ρίχνεται στον βυθό της θάλασσας και μάλιστα με μια μυλόπετρα δεμένη στον λαιμό του. Αλλά τόσο στην θεωρία όσο και στην πράξη, η θρησκεία χρησιμοποιεί τους ανυπεράσπιστους και αθώους για πειραματικούς σκοπούς. Ένας ενήλικος Εβραίος που τηρεί πιστά τους κανόνες της θρησκείας του, αν θέλει να βάλει το περιτετμημένο πέος του με τη φρέσκια πληγή στο στόμα ενός ραβίνου, ας το κάνει αφού το θέλει (θα ήταν νόμιμο, στη Νέα Υόρκη τουλάχιστον). Μια ώριμη γυναίκα που δεν εμπιστεύεται την κλειτορίδα ή τα εξωτερικά χείλη του αιδοίου της, αν θέλει να βάλει μια άλλη άθλια ενήλικη να της τα κόψει, ας το κάνει. Ο Αβραάμ αν θέλει να θυσιάσει τον γιο του για να αποδείξει την αφοσίωσή του στον Κύριο ή την πίστη του στις φωνές που άκουγε μες στο κεφάλι του, ας το κάνει. Ο ευσεβείς γονιός ας αρνείται στον εαυτό του τη βοήθεια της ιατρικής όταν πονάει πολύ και ταλαιπωρείται, αφού το θέλει. Οπωσδήποτε -και σκασίλα μου μεγάλη- ο ιερέας που έχει ορκιστεί αγαμία ας γίνει, αφού το θέλει, ένας επιπόλαιος ομοφυλόφιλος. Το ποίμνιο που πιστεύει ότι με το μαστίγωμα μπορείς να διώξεις από το σώμα τον Διάβολο, ας διαλέγει κάθε εβδομάδα έναν νέο αμαρτωλό ή αμαρτωλή κι ας τους μαστιγώνει μέχρι θανάτου. Οπωσδήποτε, όποιος πιστεύει στο δόγμα της εκ του μηδενός δημιουργίας του κόσμου, ας κάνει αν θέλει κήρυγμα στους συναδέλφους του στα διαλείμματα για φαγητό. Όμως η στράτευση απροστάτευτων παιδιών γι' αυτούς τους σκοπούς συνιστά αμαρτία ακόμη και για τον πιο φανατικό άθρησκο.
Δεν παρουσιάζω τον εαυτό μου ως ηθικό πρότυπο, γιατί θα διαψευδόμουν γρήγορα αν το έκανα, αλλά αν ήμουν ύποπτος για βιασμό ή για βασανισμό παιδιού ή ότι μετέδωσα αφροδίσιο νόσημα σε κάποιο παιδί ή ότι πούλησα παιδί για σεξουαλική ή άλλη εκμετάλλευση, μπορεί να σκεφτόμουν να αυτοκτονήσω ανεξάρτητα αν ήμουν ένοχος ή όχι. Αν είχα διαπράξει το αδίκημα, θα δεχόμουν ευχαρίστως τον θάνατο σε οποιαδήποτε μορφή του. Αυτή η αποστροφή είναι έμφυτη στον υγιή άνθρωπο και δεν την διδάσκεται από κάπου. Αφού η θρησκεία έχει αποδειχθεί εξαιρετικά παραβατική πάνω στο ένα και μοναδικό θέμα όπου η ηθική εξουσία μπορεί να θεωρηθεί καθολική και απόλυτη, νομίζω ότι έχουμε το δικαίωμα να εξαγάγουμε τρία τουλάχιστον προσωρινά συμπεράσματα. Το πρώτο είναι ότι η θρησκεία και οι Εκκλησίες είναι δημιουργήματα του ανθρώπου και ότι αυτό το γεγονός είναι τόσο προφανές που κανείς δεν μπορεί να το παραβλέψει. Το δεύτερο είναι ότι η ηθική και η ηθικότητα είναι εντελώς ανεξάρτητες από την πίστη και δεν απορρέουν από αυτήν. Το τρίτο είναι ότι η θρησκεία -επειδή διεκδικεί ειδική εξαίρεση για τις πρακτικές και τις πεποιθήσεις της- είναι όχι μόνο αήθης αλλά και ανήθικη. Ο ακαταλόγιστος ψυχοπαθής ή κτηνάνθρωπος που κακοποιεί τα παιδιά του πρέπει να τιμωρείται, ωστόσο η συμπεριφορά του είναι κατανοητή. Ενώ εκείνος που ισχυρίζεται ότι έχει λάβει θεϊκή εντολή για τη σκληρότητά του είναι διεφθαρμένος και αποτελεί κάτι περισσότερο από απλό κίνδυνο.
Το νοσοκομείο ψυχικών νοσημάτων στην Ιερουσαλήμ έχει ειδικό τμήμα για τους ασθενείς που είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι για τον εαυτό τους και τους άλλους. Αυτοί οι παρανοϊκοί πάσχουν από το «Σύνδρομο της Ιερουσαλήμ». Η αστυνομία και η ασφάλεια έχουν εκπαιδευτεί ειδικά για να τους αναγνωρίζουν, παρ' όλο που η ψύχωσή τους φορά συχνά ένα προσωπείο απατηλής μακαριότητας. Πηγαίνουν στην ιερή πόλη για να αναγγείλουν ότι είναι μεσσίες ή λυτρωτές ή να προαναγγείλουν το τέλος του κόσμου. Από την άποψη της ανεξιθρησκείας και της πολυπολιτισμικότητας, η σχέση ανάμεσα στη θρησκευτική πίστη και την ψυχική διαταραχή δεν είναι μόνο πολύ φανερή, αλλά και ακατονόμαστη. Όταν κάποιος σκοτώσει τα παιδιά του και μετά ισχυριστεί ότι τον διέταξε ο Θεός να το κάνει, παρ' όλο που εμείς μπορεί να του αναγνωρίζουμε το ακαταλόγιστο, θα εγκλειστεί στη φυλακή. Όταν κάποιος ζει σε μια σπηλιά και ισχυρίζεται ότι βλέπει οράματα και προφητικά όνειρα, εμείς μπορεί να τον αφήσουμε στην ησυχία του μέχρι να αποδειχθεί ότι σχεδιάζει, καθόλου χιμαιρικά, τη χαρά των επιθέσεων αυτοκτονίας. Όταν κάποιος διακηρύττει ότι είναι χρισμένος από τον Θεό και συγκεντρώνει αποθέματα από Kool-Aid και όπλα και οικειοποιείται τις γυναίκες και τις κόρες των ακολούθων του, τον αντιμετωπίζουμε με κάτι περισσότερο από δυσπιστία. Όμως, όταν όλα αυτά κηρύσσονται με την προστασία μιας επίσημης θρησκείας εμείς πρέπει να τα παίρνουμε τοις μετρητοίς. Και οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες, για να πάρουμε το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, υμνούν τον Αβραάμ που άκουγε φωνές και μετά πήγε τον γιο του τον Ισαάκ μια μακρινή και μάλλον τρελή και θλιβερή βόλτα. Και συνάμα το καπρίτσιο που συγκράτησε τελικά το φονικό του χέρι έχει καταγραφεί ως θεϊκή ευσπλαχνία.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η σχέση μεταξύ σωματικής και ψυχικής υγείας συνδέεται στενά με τη σεξουαλική λειτουργία ή δυσλειτουργία. Είναι τυχαίο, λοιπόν, που όλες οι θρησκείες διεκδικούν το δικαίωμα να νομοθετούν πάνω στα σεξουαλικά θέματα; Ο κυριότερος τρόπος με τον οποίο οι πιστοί βασανίζουν τον εαυτό τους, ο ένας τον άλλο, και τους άθρησκους, ήταν ανέκαθεν η αξίωσή τους να έχουν το μονοπώλιο σε αυτόν τον τομέα. Οι περισσότερες θρησκείες δεν χρειάζεται να ασχοληθούν καν με την επιβολή του ταμπού της αιμομιξίας (με εξαίρεση τις ελάχιστες εκείνες που ουσιαστικά την επιτρέπουν ή την ενθαρρύνουν). Συνήθως οι άνθρωποι θεωρούν ασυζητητί την αιμομιξία αποτροπιαστική, όπως τον φόνο και την κλεψιά. Όμως αν κανείς εξετάσει την ιστορία του φόβου και της απαγόρευσης του σεξ, όπως έχει κωδικοποιηθεί από τη θρησκεία, θα διαπιστώσει ότι υπάρχει μια πολύ ανησυχητική σχέση ανάμεσα στην υπερβολική ηδυπάθεια και την υπερβολική καταπίεση. Σχεδόν κάθε σεξουαλική παρόρμηση δίνει αφορμή για να επιβληθεί κάποια απαγόρευση, ενοχή και ντροπή. Το «χειροκίνητο» σεξ, το στοματικό σεξ, το πρωκτικό σεξ, το σεξ σε μη ιεραποστολική στάση· για ό,τι και αν κατονομάσεις, υπάρχει μια φοβερή απαγόρευση. Ακόμη και στη σύγχρονη ηδονιστική Αμερική, σε πολλές πολιτείες η «σοδομία» ορίζεται νομικά ως πράξη που δεν στοχεύει στην πρόσωπο με πρόσωπο ετεροφυλοφιλική αναπαραγωγή του είδους.
Αυτό γεννάει γιγάντιες ενστάσεις σχετικά με το επιχείρημα περί «ευφυούς σχεδίου», είτε κανείς συμφωνεί με τον χαρακτηρισμό «ευφυές» είτε όχι. Είναι σαφές ότι ο άνθρωπος έχει σχεδιαστεί να πειραματίζεται στο σεξ. Είναι εξίσου σαφές ότι αυτό το γνωρίζουν καλά τα ιερατεία. Όταν ο Δρ Σάμιουελ Τζόνσον είχε ολοκληρώσει το πρώτο πραγματικό λεξικό της αγγλικής γλώσσας, τον επισκέφτηκαν κάποιες αξιοσέβαστες γηραιές κυρίες για να τον συγχαρούν που δεν συμπεριέλαβε άσεμνες λέξεις στο λεξικό. Η απάντησή του -ότι έβρισκε ενδιαφέρον το ότι τις έψαξαν στο λεξικό- περιέχει σχεδόν όλα όσα χρειάζεται να πει κανείς εν προκειμένω. Οι ορθόδοξοι Εβραίοι δεν συνουσιάζονται μέσω κάποιας τρύπας στο σεντόνι, αλλά υποβάλλουν τις γυναίκες τους σε τελετουργικά λουτρά για να καθαριστούν από τη βρωμιά της εμμηνόρροιας. Οι μουσουλμάνοι τιμωρούν τους μοιχούς με δημόσιο μαστίγωμα. Οι χριστιανοί έγλειφαν τα χείλη τους όταν εξέταζαν γυναίκες για να βρουν σημάδια μαγείας. Δεν θα συνεχίσω στο ίδιο πνεύμα· ο αναγνώστης θα γνωρίζει κάποιο ανάλογο παράδειγμα ή απλώς θα καταλάβει τι εννοώ.
Μια μόνιμη απόδειξη ότι η θρησκεία είναι δημιούργημα του ανθρώπου και ανθρωπομορφική αποτελεί το γεγονός ότι όταν λέμε ότι είναι δημιουργημένη από τον «άνθρωπο» συνήθως εννοούμε τον «άνδρα». Το ιερό βιβλίο με την πιο μακρόχρονη συνεχή χρήση -το Ταλμούδ- ορίζει ότι ο πιστός πρέπει να ευχαριστεί καθημερινά τον δημιουργό που δεν γεννήθηκε γυναίκα. (Αυτό θέτει και πάλι το μόνιμο ερώτημα: Ποιός, παρά μόνο ο δούλος, ευχαριστεί τον αφέντη του για κάτι που αποφάσισε να κάνει ο αφέντης του χωρίς καν να μπει στον κόπο να τον ρωτήσει;). Η Παλαιά Διαθήκη, όπως την αποκαλούν συγκαταβατικά οι χριστιανοί, λέει ότι η γυναίκα κλωνοποιήθηκε από τον άνδρα για τη δική του χρήση και καλοπέραση. Στην Καινή Διαθήκη, ο απόστολος Παύλος εκφράζει τον φόβο του και ταυτοχρόνως την περιφρόνησή του για τη γυναίκα. Σε όλα τα θρησκευτικά κείμενα, απαντά ο αρχέγονος φόβος ότι η μισή ανθρώπινη φυλή είναι διεφθαρμένη και ακάθαρτη και ταυτοχρόνως ένας ακαταμάχητος πειρασμός για την άλλη μισή. Μήπως έτσι δικαιολογείται η υστερική λατρεία της παρθενίας και της Παρθένου και ο φόβος για τη γυναικεία μορφή και τις γυναικείες αναπαραγωγικές λειτουργίες;
Αν κάποιος μπορεί να δικαιολογήσει τις σεξουαλικές και άλλες ωμότητες των ευσεβών, για να μην πω για την εμμονή τους με την αγαμία, αυτός σίγουρα δεν είμαι εγώ. Εγώ απλώς γελάω όταν διαβάζω το Κοράνι, με τις άπειρες απαγορεύσεις του σχετικά με το σεξ και την αχρεία υπόσχεσή του για μια μέλλουσα αιώνια ζωή ακολασίας· είναι σαν να βλέπω το παιχνίδι «Έλα να κάνουμε πως» που παίζουν τα παιδιά, χωρίς όμως την επιείκεια με την οποία βλέπω τα αθώα πλάσματα να παίζουν. Οι παρανοϊκοί ανθρωποκτόνοι της 11ης Σεπτεμβρίου -που έκαναν πρόβες για τον ρόλο τους ως παρανοϊκών γενοκτόνων- μπορεί να παρασύρθηκαν από υποσχέσεις για παρθένους, αλλά το γεγονός ότι, όπως πολλοί από τους ομοϊδεάτες τους ιερούς μαχητές, ήταν οι ίδιοι παρθένοι, είναι αηδιαστικό αν το σκεφτεί κανείς. Σαν τους μοναχούς του παλιού καιρού, αυτοί οι φανατικοί απομακρύνονται σε μικρή ηλικία από τις οικογένειές τους, μαθαίνουν να περιφρονούν τις μητέρες και τις αδελφές τους και ενηλικιώνονται χωρίς ποτέ να έχουν κάνει μια κανονική συζήτηση, πόσο μάλλον μια κανονική σχέση με γυναίκα. Αυτή η κατάσταση είναι εξ ορισμού παθολογική. Ο Χριστιανισμός είναι υπερβολικά καταπιεσμένος για να προσφέρει σεξ στον Παράδεισο -στην πραγματικότητα στάθηκε ανίκανος να παρουσιάσει έστω έναν δελεαστικό Παράδεισο- ωστόσο μοιράζει πλουσιοπάροχα την υπόσχεση ότι οι σεξουαλικά διεστραμμένοι θα τιμωρούνται σαδιστικά και αιώνια στην Κόλαση, κάτι σχεδόν εξίσου αποκαλυπτικό επειδή ουσιαστικά λέει το ίδιο πράγμα με διαφορετικό τρόπο.
Ειδική υποκατηγορία της σύγχρονης λογοτεχνίας είναι τα απομνημονεύματα ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, που έτυχαν θρησκευτικής παιδείας. Ο κόσμος σήμερα έχει έναν αρκετά κοσμικό χαρακτήρα· έτσι ορισμένοι από αυτούς τους συγγραφείς προσπαθούν να διακωμωδήσουν όσα υπέστησαν και όσα υποτίθεται ότι έπρεπε να πιστεύουν. Ωστόσο, οι συγγραφείς αυτών των βιβλίων είναι κατ' ανάγκη άνθρωποι που είχαν τη δύναμη να επιζήσουν από αυτήν την εμπειρία. Είναι ανυπολόγιστη η ζημιά που έχει προξενήσει σε δεκάδες εκατομμύρια παιδιά η προειδοποίηση ότι ο αυνανισμός προκαλεί τύφλωση ή ότι οι ανήθικες σκέψεις τιμωρούνται με αιώνια μαρτύρια ή ότι οι αλλόπιστοι, συμπεριλαμβανομένων μελών της οικογένειάς τους, καίγονται στην Κόλαση ή ότι τα αφροδίσια νοσήματα μεταδίδονται με τα φιλιά. Και δεν υπάρχει καμία ελπίδα να υπολογιστεί η ζημιά που προξένησαν οι ευσεβείς δάσκαλοι που επέβαλαν βίαια αυτά τα ψέμματα και τα συνόδευσαν με μαστιγώματα και βιασμούς και δημόσιες ταπεινώσεις. Ορισμένοι από εκείνους που «αναπαύονται σε τάφους που δεν τους επισκέπτεται κανείς» μπορεί πράγματι να έχουν συντελέσει στο καλό του κόσμου, όμως εκείνοι που κήρυξαν το μίσος και τον φόβο και την ενοχή και ρήμαξαν αμέτρητες παιδικές ζωές πρέπει να είναι ευγνώμονες που η Κόλαση που κήρυτταν ήταν απλώς ένα από τα πολλά πρόστυχα ψέμματά τους και δεν έχουν σταλεί εκεί για να σαπίσουν.
Η οργανωμένη θρησκεία είναι βίαιη, παράλογη, μισαλλόδοξη, συγγενική με τον ρατσισμό και τον σεχταρισμό, ανίδεη και εχθρική προς την ελεύθερη έρευνα· περιφρονεί τις γυναίκες και καταπιέζει τα παιδιά· είναι πολλά εκείνα που θα έπρεπε να βαρύνουν τη συνείδησή της. Στο κατηγορητήριο πρέπει να προστεθεί και κάτι ακόμη: Με ένα συγκεκριμένο μέρος του συλλογικού μυαλού της, η θρησκεία προσβλέπει στην καταστροφή του κόσμου. Όταν λέω «προσβλέπει», δεν το εννοώ με την καθαρά εσχατολογική έννοια της προσδοκίας του τέλους. Εννοώ, μάλλον, ότι φανερά ή κρυφά επιθυμεί το τέλος. Επειδή ίσως γνωρίζει εν μέρει ότι τα αστήριχτα επιχειρήματά της δεν είναι πειστικά και επειδή ίσως ανησυχεί γιατί έχει συσσωρεύσει άπληστα κοσμική εξουσία και πλούτο, η θρησκεία δεν έχει πάψει ποτέ να κηρύττει την Αποκάλυψη και τη Δευτέρα Παρουσία. Αυτό ήταν το μόνιμο τροπάρι της, από τότε που οι πρώτοι μάγοι-γιατροί και σα-μάνοι έμαθαν να προβλέπουν εκλείψεις και να χρησιμοποιούν τις φτωχές γνώσεις τους σχετικά με τα ουράνια φαινόμενα για να τρομοκρατούν τους αγράμματους. Ξεκινάει από τις επιστολές του αποστόλου Παύλου, που πίστευε και ήλπιζε σαφώς ότι ο χρόνος της ανθρωπότητας εκπνέει, και φτάνει μέχρι τις τρελές φαντασιώσεις της Αποκάλυψης, που την έγραψε, σε κάθε περίπτωση αλησμόνητα, ο επονομαζόμενος Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στην Πάτμο, και τη δημοφιλή λαϊκή σειρά βιβλίων «Left Behind», η οποία, «με την υπογραφή» δήθεν του Τιμ Λαχέι και του Τζέρι Μπ. Τζένκινς, συγγράφηκε προφανώς με την παλιά γνωστή μέθοδο: Δυο ουρακοτάγκοι αφέθηκαν ελεύθεροι να κάνουν ότι θέλουν με έναν επεξεργαστή κειμένου:

Η στάθμη του αίματος συνέχισε να ανεβαίνει. Εκατομμύρια πουλιά συνέρρευσαν στην περιοχή και έτρωγαν τα απομεινάρια (...) και στο σταφυλοπιεστήριο πατούσαν έξω από την πόλη, και αίμα χυνόταν από το σταφυλοπιεστήριο, που έφτανε μέχρι τα γκέμια των αλόγων, σε απόσταση τριακοσίων είκοσι δύο χιλιομέτρων.

Πρόκειται για καθαρά παρανοϊκή αφήγηση, γαρνιρισμένη με περικοπές άλλων συγγραφέων. Πιο στοχαστικά, αλλά όχι λιγότερο θλιβερά, απαντά στον «Πολεμικό Ύμνο της Δημοκρατίας» της Τζούλια Γουόρντ Χάου, που μιλάει για το ίδιο σταφυλοπιεστήριο, και σε αυτό που ψιθύρισε ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ όταν παρακολουθούσε την πρώτη πυρηνική έκρηξη στην έρημο Αλαμογκόρντο στο Νέο Μεξικό και άκουσε τον εαυτό του να απαγγέλει από το ινδουιστικό έπος Μπαγκαβάντ Γκιτά: «Είμαι ο Θάνατος, ο καταστροφέας των κόσμων». Ένα από τα κοινά που έχει η θρησκευτική πίστη με την επικίνδυνη, εγωιστική νηπιακή ηλικία του ανθρώπινου είδους, είναι η απωθημένη επιθυμία της να δει τα πάντα να διαλύονται, να ερειπώνονται και να εκμηδενίζονται. Αυτή η ανάγκη για καταστροφή συνδυάζεται με δύο άλλα είδη «ένοχης χαράς» ή, όπως λένε οι Γερμανοί, (shcadenfreude). Πρώτον, με την εξολόθρευση των άλλων, ακυρώνεται -ή μάλλον ξεπληρώνεται ή αντισταθμίζεται- ο δικός σου θάνατος. Δεύτερον, μπορεί κανείς πάντα να ελπίζει εγωιστικά ότι ο ίδιος θα γλυτώσει, ότι ο εξολοθρευτής θα τον περιμαζέψει και θα τον κρύψει στον κόρφο του για να τον προφυλάξει και από εκεί θα παρακολουθεί ευχαριστημένος τις συμφορές των λιγότερο τυχερών. Ο Τερτυλλιανός, ένας από τους πατέρες της Εκκλησίας που απέτυχαν να δώσουν πειστική περιγραφή του Παραδείσου, είχε ίσως την εξυπνάδα να αναζητήσει τον μικρότερο δυνατό κοινό παρονομαστή και να υποσχεθεί, ότι μία από τις μεγαλύτερες απολαύσεις τής μετά θάνατον ζωής, θα είναι η αιώνια θέαση των μαρτυρίων των κολασμένων. Δεν ήξερε πόσο δίκιο είχε όταν επικαλέστηκε την ανθρωπογενή φύση της πίστης.

 

Όπως πάντα, τα ευρήματα της επιστήμης εμπνέουν πολύ περισσότερο δέος από τις μεγαλοστομίες των ευσεβών. Η ιστορία του κόσμου ξεκινά περίπου δώδεκα δισεκατομμύρια χρόνια πριν, αν η λέξη «χρόνος» σημαίνει κάτι. (Αν δεν χρησιμοποιήσουμε σωστά τη λέξη «χρόνος», θα καταλήξουμε στην παιδαριώδη εκτίμηση του περίφημου αρχιεπισκόπου Τζέιμς Άσερ του Άρμα της Ιρλανδίας, που υπολόγισε ότι η γη -η «γη», προσέξτε, όχι το σύμπαν- γεννήθηκε το Σάββατο 22 Οκτωβρίου 4004 π.Χ. στις 6.00 μ.μ. Ο Γουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν, πρώην υπουργός εξωτερικών των Η.Π.Α. και δυο φορές υποψήφιος των Δημοκρατικών για την προεδρία, επιβεβαίωσε τη συγκεκριμένη ημερομηνία σε ένορκη κατάθεσή του στο δικαστήριο την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η πραγματική ηλικία του ήλιου και των πλανητών που περιστρέφονται γύρω του -από τους οποίους μόνο ένας μπορεί να φιλοξενήσει ζωή- είναι ίσως 4.500.000.000 έτη, υπολογισμός που υπόκειται σε αναθεώρηση. Πιθανότατα, αυτό το συγκεκριμένο μικροσκοπικό ηλιακό σύστημα έχει μπροστά του τουλάχιστον άλλα τόσα χρόνια για να συνεχίσει και να ολοκληρώσει την πύρινη πορεία του· το προσδόκιμο ζωής του ήλιου μας ανέρχεται κάπου στα 5.000.000.000 έτη. Ωστόσο, σημειώστε την ημέρα. Καθώς θα πλησιάζει εκείνη η στιγμή, ο ήλιος θα εκραγεί και θα μεταλλαχθεί, όπως εκατομμύρια άλλοι ήλιοι, σε έναν πρησμένο «κόκκινο γίγαντα», οι ωκεανοί της γης θα αρχίσουν να βράζουν και κάθε δυνατότητα ζωής σε οποιανδήποτε μορφή θα εξαφανιστεί. Οι περιγραφές των προφητών δεν αποδίδουν ούτε στο ελάχιστο την τρομακτική ένταση και το αναπόδραστο αυτής της στιγμής. Ο άνθρωπος έχει έναν τουλάχιστον αξιοθρήνητο εγωιστικό λόγο να μην φοβάται ότι θα ζήσει εκείνη τη στιγμή: Σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς είναι πολύ πιθανόν η βιόσφαιρα να έχει καταστραφεί στο μεταξύ από διαφορετικά και πιο χαμηλής έντασης είδη υπερθέρμανσης. Σύμφωνα με πολλούς αισιόδοξους ειδικούς, δεν απομένουν πολλοί αιώνες ζωής στον άνθρωπο ως βιολογικό είδος στη γη.
Επομένως, με πόση περιφρόνηση και δυσπιστία πρέπει κανείς να αντιμετωπίζει εκείνους που δεν θέλουν να περιμένουν, και κοροϊδεύουν τον εαυτό τους και τρομοκρατούν τους άλλους -ειδικά τα παιδιά, όπως συμβαίνει συνήθως- με φρικτές εικόνες της αποκάλυψης, που θα την ακολουθήσει η αμείλικτη κρίση εκείνου που υποτίθεται ότι μας έβαλε σε αυτό το αναπόδραστο δίλημμα; Μπορεί τώρα να γελάμε με τους μαινόμενους ιεροκήρυκες που μιλούσαν για την αιώνια καταδίκη στην Κόλαση και απολάμβαναν να κάνουν νεανικές ψυχές να ζαρώνουν από φόβο μπροστά στις πορνογραφικές εικόνες του αιώνιου μαρτυρίου που τους περιέγραφαν, όμως αυτό το φαινόμενο έχει επανεμφανιστεί με πιο προβληματική μορφή στην ιερή συμμαχία που έχουν συνάψει οι ευσεβείς με αυτό που μπορούν να δανειστούν ή να κλέψουν από τον κόσμο της επιστήμης. Να τι λέει ο Περβέζ Χουντμπχόι, καθηγητής πυρηνικής φυσικής και φυσικής υψηλής ενέργειας στο πανεπιστήμιο του Ισλαμαμπάντ στο Πακιστάν, όταν γράφει για τη φοβερή νοοτροπία που επικρατεί στη χώρα του -από τις πρώτες παγκοσμίως που όρισαν την εθνικότητα με θρησκευτικούς όρους:

Σε δημόσια συζήτηση που διεξήχθη την παραμονή των πακιστανικών πυρηνικών δοκιμών, ο πρώην αρχηγός του πακιστανικού στρατού στρατηγός Μίρζα Άσλαμ Μπεγκ είπε: «Μπορούμε να χτυπήσουμε μία και δεύτερη, ακόμη και τρίτη φορά». Η προοπτική ενός πυρηνικού πολέμου τον άφηνε ασυγκίνητο. «Μπορεί κανείς να πεθάνει διασχίζοντας τον δρόμο», είπε, «ή να πεθάνει σε έναν πυρηνικό πόλεμο. Ούτως ή άλλως, θα πεθάνει κάποτε.,,» Η Ινδία και το Πακιστάν είναι δύο παραδοσιακές κοινωνίες, όπου η βασική δομή της θρησκευτικής πίστης επιβάλλει την αποδυνάμωσή τους και την υποταγή τους σε μεγαλύτερες δυνάμεις. Η μοιρολατρική ινδουιστική πεποίθηση ότι τα αστέρια στον ουρανό, καθορίζουν το πεπρωμένο μας ή η αντίστοιχη μουσουλμανική πίστη στο κισμέτ σίγουρα εξηγούν ένα μέρος του προβλήματος.

Δεν θα διαφωνήσω με τον πολύ τολμηρό καθηγητή Χουντμπχόι, που μας προειδοποίησε για το γεγονός ότι ορισμένοι από τους γραφειοκράτες του πακιστανικού πυρηνικού προγράμματος ήταν κρυφοί υποστηρικτές του Μπιν Λάντεν και ο οποίος επίσης αποκάλυψε τους παράλογους φανατικούς μέσα σε αυτό το σύστημα που ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη των μυθικών τζίνι, ή δαιμόνων της ερήμου, για στρατιωτικούς σκοπούς. Στον δικό του κόσμο, οι εχθροί είναι κυρίως οι μουσουλμάνοι και οι ινδουιστές. Όμως και στον «ιουδαιοχριστιανικό» κόσμο επίσης, υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να φαντασιώνουν μια τελική σύγκρουση και κοσμούν το όραμά τους με σύννεφα σε σχήμα μανιταριού. Η τραγική και δυνητικά θανάσιμη ειρωνεία είναι ότι εκείνοι που περισσότερο απ' όλους περιφρονούν την επιστήμη και τη μέθοδο της ελεύθερης έρευνας κλέβουν τα τεχνολογικά προϊόντα τους και τα προσαρτούν στα αρρωστημένα όνειρά τους.
Η επιθυμία του θανάτου, ή κάτι παρόμοιο, μπορεί να λανθάνει σε όλους μας. Στη στροφή του 1999 προς το 2000, πολλοί μορφωμένοι άνθρωποι ξεστόμιζαν και δημοσίευαν άπειρες ανοησίες σχετικά με μια σειρά πιθανών καταστροφών και δραμάτων. Αυτό δεν ήταν καλύτερο από την πρωτόγονη αριθμολογία· στην πραγματικότητα ήταν λίγο χειρότερο, επειδή το 2000 ήταν απλώς ένας αριθμός στα χριστιανικά ημερολόγια και επειδή ακόμη και οι πιο σθεναροί υποστηρικτές της Βίβλου παραδέχονται σήμερα ότι αν ο Ιησούς ήταν ιστορικό πρόσωπο γεννήθηκε μετά το 4 μ.Χ. Το 2000 ήταν απλώς ένα οδόμετρο για ηλίθιους, που επιζητούσαν την ανέξοδη συναρπαστική εμπειρία της επικείμενης Τελικής Κρίσης. Ωστόσο η θρησκεία νομιμοποιεί αυτού του είδους τις αντιδράσεις και διεκδικεί το δικαίωμα να πρωτοστατεί στο τέλος της ζωής, όπως ακριβώς ελπίζει να μονοπωλήσει τα παιδιά στο ξεκίνημα της ζωής. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ότι η λατρεία του θανάτου και η επιμονή για οιωνούς που προμηνύουν το τέλος του κόσμου, απορρέουν από την κρυφή επιθυμία μας να δούμε το τέλος να έρχεται για να τερματιστεί η αγωνία και η αμφιβολία που πάντα αποτελούν κίνδυνο για την πίστη. Όταν γίνεται σεισμός ή χτυπάει τσουνάμι ή τυλίγονται στις φλόγες οι Δίδυμοι Πύργοι, μπορεί κανείς να δει και να ακούσει την κρυφή ικανοποίηση των πιστών. Αρχίζουν να λένε χαιρέκακα: «Να τι συμβαίνει όταν δεν μας ακούτε!». Χαμογελούν υποκριτικά και προσφέρουν μια λύτρωση που δεν είναι δική τους για να την παραχωρήσουν και, αν τους ρωτήσεις, φοράνε μια απειλητική σκυθρωπή έκφραση που λέει: «Ώστε απορρίπτεις τον Παράδεισο που σου προσφέρουμε; Ε λοιπόν, σε αυτήν την περίπτωση σου έχουμε φυλάξει μια εντελώς διαφορετική μοίρα». Τόση αγάπη! Τόσο ενδιαφέρον!
Το στοιχείο της επιθυμίας για αφανισμό φαίνεται απροκάλυπτα στις χιλιαστικές σέχτες της εποχής μας, που αποκαλύπτουν τον εγωισμό τους αλλά και τον μηδενισμό τους, ανακοινώνοντας πόσοι είναι εκείνοι που θα «σωθούν» από την έσχατη καταστροφή. Ως προς αυτό, οι ακραίοι προτεστάντες κάνουν σχεδόν το ίδιο λάθος που κάνουν οι πιο υστερικοί μουσουλμάνοι. Το 1844, εμφανίστηκε ένα από τα μεγαλύτερα αμερικανικά κινήματα θρησκευτικής «αφύπνισης», με ηγέτη κάποιον Τζορτζ Μίλερ. Ο Μίλερ κατάφερε να συνωστίσει στις βουνοκορφές της Αμερικής πλήθη εύπιστων ηλιθίων που (αφού ξεπούλησαν τα υπάρχοντά τους) πείστηκαν ότι στις 22 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς θα ερχόταν η συντέλεια του κόσμου. Εγκαταστάθηκαν στα βουνά -τι περίμεναν ότι θα άλλαζε με αυτό;- ή στις στέγες των χαμόσπιτών τους. Όταν το τέλος που περίμεναν δεν έφτασε, οι όροι που χρησιμοποίησε για να τους μιλήσει ο Μίλερ ήταν εξαιρετικά ενδεικτικοί. Πρόκειται, τους ανακοίνωσε, για τη «Μεγάλη Απογοήτευση». Στην εποχή μας, ο Χαλ Λίντσεϊ, συγγραφέας του δημοφιλούς «The Late Great Planet Earth», έχει επιδείξει την ίδια λαχτάρα για αφανισμό. Έχοντας την εύνοια υψηλόβαθμων Αμερικανών συντηρητικών, ο Λίντσεϊ σε τηλεοπτική συνέντευξή του τοποθέτησε χρονικά την αρχή της περιόδου των «Μεγάλων Βασάνων» -μιας επταετούς περιόδου αλληλοσπαραγμού και τρόμου- στο 1988. Αυτό θα έφερνε τον Αρμαγεδώνα (όταν η περίοδος των «Μεγάλων Βασάνων» θα έφτανε στο τέλος της) το 1995. Ο Λίντσεϊ μπορεί να είναι ένας τσαρλατάνος, όμως είναι βέβαιο ότι ο ίδιος και οι οπαδοί του κατατρύχονται από ένα μόνιμο αίσθημα απογοήτευσης.
Παρ' όλ' αυτά, τα αντισώματα της μοιρολατρίας και της αυτοκτονίας και του μαζοχισμού υπάρχουν εγγενώς στο ανθρώπινο είδος. Κυκλοφορεί μια πολύ γνωστή ιστορία για την πουριτανική Μασαχουσέτη στα τέλη του 18ου αιώνα. Ενώ συνεδρίαζε το νομοθετικό σώμα, ο ουρανός έγινε ξαφνικά μολυβής και σκοτείνιασε παρ' όλο που ήταν ακόμη μεσημέρι. Η απειλητική όψη του -το σκοτάδι που έπεσε μέρα μεσημέρι- έπεισε πολλούς νομοθέτες ότι ο κίνδυνος που είχαν μέσα στο θολωμένο τους μυαλό πλησίαζε. Ζήτησαν να αναβληθούν οι εργασίες της συνέλευσης για να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να πεθάνουν εκεί. Ο πρόεδρος του νομοθετικού σώματος, Έιμπραμ Ντάβενπορτ, διατήρησε την ψυχραιμία και την αξιοπρέπεια του. «Κύριοι», είπε, «είτε έφτασε η Ημέρα της Κρίσεως είτε όχι. Αν όχι, δεν υπάρχει λόγος για πανικό και θρήνους. Αν έφτασε όμως, θα ήθελα να με βρει πάνω στο καθήκον. Προτείνω, λοιπόν, να ανάψουμε κεριά». Αυτό ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να κάνει ο Ντάβενπορτ αυτήν την καθορισμένη και προληπτική για τον ίδιο ημέρα. Παρ' όλ' αυτά, επικροτώ την πρότασή του...

---

Πηγή: «Ο Θεός δεν είναι μεγάλος - Πως η θρησκεία δηλητηριάζει τα πάντα» - Κρίστοφερ Χίτσενς

6 παράδοξα της φιλοσοφικής σκέψης που δεν έχουν βρει απάντηση

Αν σε κάτι έχει αδυναμία η φιλοσοφία, αυτό είναι οι πάσης φύσης… σπαζοκεφαλιές. Από ζητήματα ύλης μέχρι ηθικής, η ανθρώπινη σκέψη καλείται αρκετές φορές να δώσει απάντηση σε θέματα ανεξήγητα και διφορούμενα. Τόσο διφορούμενα που επιτρέπουν συλλογισμούς όπως ότι τα έργα του Σαίξπηρ μπορεί να τα γράψει ένας πίθηκος ή πως δύο δίδυμα αδέρφια μπορούν να έχουν διαφορά ηλικίας 90 χρόνια. Κι όμως, οι παραπάνω συλλογισμοί μπορούν να αποδειχθούν με στοιχεία, βασισμένα στη λογική.

Διαβάστε έξι τέτοιες θεωρίες και… σπαζοκεφαλιάστε μαζί μας.

*Το πλοίο του Θησέα
Φανταστείτε ένα καράβι που μόλις έχει κατασκευαστεί, τόσο καλά που μπορεί να πλέει μέχρι το τέλος του κόσμου. Φυσικά, όπως σε κάθε υλικό αντικείμενο, μπορούν να υπάρξουν φθορές. Έτσι, καθώς το καράβι του Θησέα πλέει από λιμάνι σε λιμάνι, κάποιο εξάρτημα ή μέρος του κάθε φορά χαλά ή φθείρεται. Έτσι, το πλήρωμα πετά το χαλασμένο μέρος και το αντικαθιστά με ένα καινούριο. Όταν, κάποια στιγμή, έχει αντικατασταθεί μέχρι και το τελευταίο μέρος του αρχικού πλοίου, είναι αυτό το ίδιο πλοίο που ξεκίνησε το ταξίδι; Αν όχι, σε ποιο σημείο του ταξιδιού μετατράπηκε στο «δεύτερο πλοίο»; Αν πάλι πιστεύετε ότι παραμένει το ίδιο πλοίο, ας υποθέσουμε το εξής: Το πλήρωμα γυρνά στα λιμάνια που είχε ταξιδέψει, συγκεντρώνει όλα τα παλιά μέρη του πλοίου που πέταξε, τα αποκαθιστά και τα επανασυναρμολογεί, φτιάχνοντας ένα ολόκληρο πλοίο με τα αρχικά υλικά. Τώρα, ποιο από τα δύο πλοία είναι το καράβι του Θησέα;

*Το ηθικό δίλημμα του τραμ
Ένα τραμ γεμάτο επιβάτες χάνει τον έλεγχο και κατευθύνεται προς έναν τοίχο. Αν δεν αλλάξει η πορεία του, η σύγκρουση και ο θάνατος όλων των επιβαινόντων θεωρείται βέβαιος. Εσείς τυχαίνει να βρίσκεστε στο κατάλληλο σημείο την κατάλληλη στιγμή, μπροστά από έναν μοχλό που μπορεί να αλλάξει την τροχιά του τραμ και να το οδηγήσει σε άλλες ράγες με διαφορετική κατεύθυνση. Μόνο που σε εκείνες τις ράγες βρίσκεται ένας άνθρωπος, τον οποίο δεν θα προλάβετε να ειδοποιήσετε εγκαίρως, και έτσι θα βρει βέβαιο θάνατο. Τι επιλέγετε; Να σώσετε τους πολλούς επιβάτες και να σκοτωθεί από την επιλογή σας ένας πεζός ή να μην κάνετε τίποτα και να παρακολουθήσετε δεκάδες ανθρώπους να σκοτώνονται; Το ακόμη πιο παράδοξο είναι πως οι περισσότεροι θα απαντούσαμε αυτόματα το πρώτο, δηλαδή να σώσουμε τους πολλούς. Παρ’ όλα αυτά, αν το ερώτημα τεθεί αλλιώς, η απόφαση αλλάζει: Αν δηλαδή αντί για μοχλό, βρίσκατε μπροστά σας έναν άνδρα τέτοιου σωματικού όγκου που θα μπορούσε να σταματήσει το τραμ, αν τον σπρώχνατε μπροστά στο όχημα, θα τον ρίχνατε στις ράγες; Οι περισσότεροι απαντούν «όχι», παρ’ ότι πρόκειται ακριβώς για το ίδιο διακύβευμα, δηλαδή ο θάνατος του ενός που θα σώσει τους πολλούς.

*Το παράδοξο των πιθήκων που… γράφουν Σαίξπηρ
Αυτό το διανοητικό πείραμα προϋποθέτει την ύπαρξη αμέτρητων πιθήκων που πληκτρολογούν ταυτόχρονα τυχαίους συνδυασμούς πλήκτρων σε αμέτρητες γραφομηχανές, για χρονικό διάστημα που αγγίζει το άπειρο. Εφόσον λοιπόν πληκτρολογούν χωρίς σταματημό στο άπειρο, αλλά οι συνδυασμοί γραμμάτων είναι πεπερασμένοι, τότε η πιθανότητα κάποια στιγμή κάποιος από τους πιθήκους να πληκτρολογήσει ένα ολόκληρο έργο του Σαίξπηρ είναι… 100%. Μόνο που αυτή η πιθανότητα (που είναι, με βάση τον συλλογισμό, βεβαιότητα), δεν υπολογίζεται να συμβεί γρήγορα: Οι μαθηματικοί θεωρούν πως για να συμβεί κάτι τέτοιο θα χρειαζόταν να περάσει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από την σημερινή ηλικία του σύμπαντος.

*Το παράδοξο των διδύμων με την διαφορά ηλικίας
Γίνεται δύο δίδυμα αδέρφια να έχουν διαφορά ηλικίας πολλές δεκαετίες; Κι όμως, σύμφωνα με την θεωρία της σχετικότητας, τα θεμέλια της οποίας έθεσε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, γίνεται. Σύμφωνα με αυτή, αν ο ένας αδελφός μείνει στην Γη και ο άλλος ταξιδέψει με έναν πύραυλο στο διάστημα, με ταχύτητα σχεδόν ίση με αυτή του φωτός, τότε για τον δεύτερο ο χρόνος θα κυλά πιο αργά εξαιτίας της μεγάλης ταχύτητας. Αν λοιπόν, για τα δεδομένα της Γης το ταξίδι διαρκέσει 100 έτη, για τον δίδυμο μέσα στο διαστημόπλοιο θα έχουν περάσει μόλις δυόμιση χρόνια. Έτσι, όταν επιστρέψει, ο αδερφός του θα έχει φύγει από τη ζωή λόγων γηρατειών, ενώ εκείνος θα είναι ακόμη νέος. Δεν σας πείσαμε; Δείτε το παραπάνω video για να κατανοήσετε οπτικά τον συλλογισμό. Κι αν ακόμη έχετε απορίες, δείτε σε αυτό το forum φυσικής αναλυτικά την εξήγηση του «παράδοξου των διδύμων».

*Το παράδοξο του Kavka με το δηλητήριο
Ο Gregory Kavka ήταν ένας ηθικός και πολιτικός φιλόσοφος, ο οποίος το 1983 παρουσίασε το περίφημο «παράδοξό» του, το οποίο έχει να κάνει με την δύναμη της ανθρώπινης απόφασης. Έστω, λοιπόν, ότι σας προσεγγίζει ένας δισεκατομμυριούχος, ο οποίος κρατά ένα μπουκαλάκι δηλητήριο. Το δηλητήριο έχει την ιδιότητα να προκαλεί δριμύ πόνο για μία περίπου ημέρα, και στην συνέχεια να εξαφανίζεται, χωρίς να προκαλεί οποιαδήποτε περαιτέρω βλάβη στον οργανισμό. Ο δισεκατομμυριούχος σας κάνει την εξής πρόταση: Αν αυτό το βράδυ έχετε την πρόθεση να πιείτε το δηλητήριο, θα σας δώσει ένα εκατομμύριο. Το δηλητήριο θα πρέπει να το πιείτε το επόμενο απόγευμα, ενώ τα χρήματα θα κατατεθούν στον λογαριασμό σας το πρωί – πριν δηλαδή το πιείτε. Επομένως, θα μπορείτε να είστε σίγουροι ότι τα χρήματα έχουν μπει στον λογαριασμό σας και πως ο κροίσος δεν θα σας τα ζητήσει πίσω. Ο Kavka λοιπόν υποστήριξε πως κανένας άνθρωπος δεν θα πληρούσε την προϋπόθεση για το εκατομμύριο – δηλαδή κανείς δεν θα ήταν δυνατό το προηγούμενο βράδυ να έχει την πρόθεση να πιει το δηλητήριο, γιατί θα ήξερε πως μπορεί να κερδίσει τα χρήματα χωρίς να το καταπιεί τελικά.

*Το παράδοξο της δίδυμης Γης
Σκεφτείτε ότι κάπου στην απεραντοσύνη του σύμπαντος, υπάρχει ένας πλανήτης πανομοιότυπος με την Γη, που περιστρέφεται γύρω από έναν πανομοιότυπο Ήλιο σε ένα ηλιακό σύστημα με τους αντίστοιχους δίδυμους πλανήτες και με κατοίκους της ανθρώπους πανομοιότυπους με αυτούς της Γης. Η μόνη διαφορά του δίδυμου πλανήτη είναι πως αντί για νερό, έχουν ένα υγρό άλλης φύσης: Αντί δηλαδή για H2O έχουν μια ουσία με σύσταση, επί παραδείγματι, ΧΨΩ, αλλά την αποκαλούν κι αυτοί «νερό». Ποιο είναι το πραγματικό νερό; Όταν ένας άνθρωπος στη Γη αναφέρεται στο Η2Ο ως «νερό» και ένας άνθρωπος στον δίδυμο πλανήτη αναφέρεται στο ΧΨΩ ως «νερό», ποιος από τους δύο έχει δίκιο; Το κατά πόσο ένας από τους δύο έχει άδικο εξαρτάται από το κατά πόσο μπορούμε να διαχωρίσουμε μια αδιάσειστη αλήθεια από τα κατά περίπτωση περιστατικά. Με άλλα λόγια, μπορούμε να ονομάσουμε οποιοδήποτε αντικείμενο γύρω μας με ένα όνομα δικής μας επινόησης, και να προκαλέσουμε οποιονδήποτε να μας αποδείξει πως έχουμε άδικο.

Θεωρίες των Θεωριών

Θεωρίες των Θεωριών ή αλλιώς «Πόσο περιορισμένη είναι η διάνοια όταν είναι αποκομμένη από το Πνεύμα» Το πόσο σημαντικά είναι αυτά -έστω και περιορισμένα- στην καθημερινότητα μας θα τα αναπτύξω σε προσεχές άρθρο, αν και μόνοι σας μπορείτε να κάνετε τις συνδέσεις, άλλωστε και η καθημερινότητα περιορισμένη είναι όπως και ο νους μας. Υπάρχει και η «μαύρη κι άραχνη» μεταφυσική πλευρά όλων αυτών των «θεωριών» που θα σας αφήσω να την ψάξετε μόνοι σας (ένα ψιχουλάκι για να τ’ ακολουθήσετε είναι μια φωτογραφία). Αλλωστε οι τακτικοί μας αναγνώστες γνωρίζουν ήδη σε τι αναφερομαι, είναι χιλιογραμμένα και εδω και παλιά στην miastala.com

Ας διαβάσουμε λοιπόν σχετικά, με τις σύγχρονες θεωρίες του επιστημον-ισμού και μην ξέχναμε πως έχουν αφήσει απ έξω τις ανακαλύψεις του Tesla … της Dr. Ruth B. Drown  του Wilhelm Reich, Orgone Energy, and UFOs κλπ κλπ. Όπως επίσης να μην ξεχνάμε ό,τι για όλες αυτές τις  «συγχρονες ανακαλύψεις» έχουν ήδη αναφερθεί στα διασωσμένα κείμενα τους οι Ελληνες φιλόσοφοι και -ω τι ξάφνιασμα-οι μη γνωστοί, ο Ηράκλειτος, ο Παρμενίδης, ο Πρωταγορας,  ο Πυθαγόρης, ο Θαλής κλπόπως επίσης και οι μάγοι Τολτέκοι ακόμη και οι προχριστιανικοί Γνωστικοί. Ας κάνουμε μια βουτιά στο μυστήριο πριν κάνουμε μακροβούτια στα κουαρκ και στα κβάντα

Προς μια θεωρία των πάντων: Τις τελευταίες δεκαετίες οι φυσικοί αναζητούν μια Θεωρία των Πάντων, που θα ερμηνεύει τις δυνάμεις της φύσης και την ύλη σε κοινό πλαίσιο και που μέσω αυτής θα μπορούν να εξηγηθούν όλα τα φυσικά φαινόμενα σε κάθε επίπεδο του σύμπαντος. Κατά πολλούς κάτι τέτοιο είναι ουτοπία για την ανθρώπινη ικανότητα. Από την άλλη, οι φυσικοί, στη προσπάθειά τους να βρουν μια τέτοια θεωρία, έχουν βρει θεωρίες οι οποίες όχι μόνο ερμηνεύουν όλα τα φυσικά φαινόμενα βλέποντάς τα από την ίδια σκοπιά, αλλά απαντούν και στο ερώτημα γιατί η φύση είναι όπως είναι: Χαοτική, συμπτωματική, λόγω τύχης, λόγω κάποιας ανώτερης δύναμης ή επειδή δεν μπορεί να είναι αλλιώς; Αλλά η πρώτη ερώτηση που προκύπτει είναι,  ποιά φύση, σε ποιόν πλανήτη και για ποιά οντα;

Οι περισσότερες προσπάθειες να ανακαλυφθεί η θεωρία των Πάντων, ΦΥΣΙΚΑ, απέτυχαν παταγωδώς. Το πρόβλημα με τη θεωρία των Πάντων έγκειται στο ότι η κβαντομηχανική και η γενική σχετικότητα είναι ΦΥΣΙΚΑ ασύμβατες και η βασική προϋπόθεση της θεωρίας των πάντων είναι να τις συνδυάζει. Η κβαντομηχανική αφορά το ατομικό και το υποατομικό επίπεδο ενώ η γενική σχετικότητα τον μακρόκοσμο. Και οι δυο θεωρίες κάνουν σχεδόν καλές προβλέψεις και εξηγούν το σχετικά καλά, τα φυσικά φαινόμενα των επιπέδων τους -η κβαντομηχανική στο επίπεδο των quarks και των ηλεκτρονίων και η γενική σχετικότητα στων άστρων και των γαλαξιών.

Το καθιερωμένο μοντέλο των στοιχειωδών σωματιδίων περιλαμβάνει τις τρεις άλλες δυνάμεις της φύσης, την ηλεκτρομαγνητική, την ασθενή και την ισχυρή πυρηνική, αλλά όχι τη βαρύτητα. Αυτό είναι κάτι που κανονικά δεν θα έπρεπε να ενοχλεί τους φυσικούς ιδιαίτερα: στο υποατομικό επίπεδο η βαρυτική δύναμη είναι τόσο ασήμαντη που μπορεί να αγνοηθεί χωρίς οι προβλέψεις να διαφωνούν με τα πειραματικά δεδομένα. Όμως αν θέλουμε να εξηγήσουμε ακόμα και τα πλέον ακραία φαινόμενα του σύμπαντος, παραδείγματος χάριν τις μοναδικότητες, χρειαζόμαστε μια κβαντική θεωρία της βαρύτητας, ένα μοντέλο που περιλαμβάνει και τις τέσσερις δυνάμεις συνδυάζοντας τη κβαντομηχανική με τη γενική σχετικότητα, αλλά κάθε προσπάθεια να ενωθούν οι δυο αυτοί θεμέλιοι λίθοι της σύγχρονης φυσικής καταλήγει σε απειρισμούς.

Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει η ασυμβατότητά τους. Η απόλυτα λάθος γενική σχετικότητα και η κβαντομηχανική είναι δυο εκ διαμέτρου αντίθετες θεωρίες. Η μια προσπαθεί να περιγράψει το μεγάλο -τις μαύρες τρύπες, τα γαλαξιακά υπερ-σμήνη, τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των άστρων- ενώ η άλλη το ασύλληπτα μικρό -τη συμπεριφορά των κουάρκς, τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των κβάντων, τους ατομικούς πυρήνες κτλ-. Η μια στηρίζεται στη γεωμετρία των λείων επιφανειών και θέλει τον χώρο, όπου δεν υπάρχει μάζα, εντελώς επίπεδο, ενώ η άλλη ακόμα και τον κενό χώρο τον θέλει παραμορφωμένο από κβαντικές διακυμάνσεις, οι οποίες σε επίπεδα μικρότερα του μήκους Planck (10-33 cm) γίνονται καταστροφικές. Η μια θέλει ένα νευτώνιο, προβλέψιμο σύμπαν (πολλά γέλια) για το οποίο αν ξέρουμε τα πάντα μια δεδομένη στιγμή μπορούμε να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθεί, ενώ η άλλη ένα πιθανοκρατικό σύμπαν, για το μέλλον και το παρόν του οποίου μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις.

Για τον Tesla, η Θεωρία της Σχετικότητας ήταν απλώς «μια μάζα από λάθος και παραπλανητικές ιδέες, βίαια αντίθετη με τις διδασκαλίες των μεγάλων ανδρών της επιστήμης του παρελθόντος, ακόμα και στην κοινή λογική. Η θεωρία τυλίγει όλα αυτά τα σφάλματα και πλάνες και τα τυλίγει στην υπέροχη μαθηματική ενδυμασία που συναρπάζει, θαμπώνει και κάνει τους ανθρώπους τυφλούς με το υφέρπουν σφάλμα. Η θεωρία είναι σαν ζητιάνος ντυμένος με πορφυρό, με την οποία παρανοούν οι άνθρωποι και την περνούν για  βασιλιά. Οι εκφραστές της είναι πολύ λαμπροί άνδρες, αλλά είναι ανόητοι μεταφυσικοί μάλλον, παρά επιστήμονες.

«Γράφοντας μια δεκαετία πριν από την έκρηξη της ατομικής βόμβας και αγνοώντας τα δεδομένα για την καμπυλότητα του χώρου από την έκλειψη 1919 το οποίο υποστήριξε την ιδέα του Αϊνστάιν ότι ο χώρος ήταν χαραγμένος γύρω από μεγάλα ουράνια σώματα όπως τα αστέρια, ο Tesla πρότεινε ότι η ύπαρξη ενός δυναμικού πεδίου θα αντιπροσωπεύε τα ίδια μαθηματικά αποτελέσματα. Έτσι, ο Tesla απλά κατέληξε στο συμπέρασμα, «Ούτε μία από τις προτάσεις της σχετικότητας δεν έχει αποδειχθεί» – Nikola Tesla

Αυτά είναι τα πιο ισχυρά λόγια με τα οποία μίλησε ποτέ το μεγαλοφυές μυαλό του Nikola Tesla. Έρχεται να μας πει, για να το πούμε στη γλώσσα του δρόμου «Ολόκληρη η μελέτη της φυσικής, με την σχετικότητα να προεξέχει, είναι μια ψεύτικη θρησκεία που βασίζεται σε ένα πλήρες και συνολικό ψέμα και ο Αϊνστάιν είναι ένα πληρωμένο ανδρείκελο των τραπεζίτών. Αυτό που περνάει τώρα η φυσική, στην πραγματικότητα δεν είναι επιστήμη, αλλά ένας πυλώνας της ψεύτικης θρησκείας του επιστημονισμού. Ο Άγιος Αϊνστάιν είναι μόνο ένας από τους ψευδοπροφήτες του.

Ακόμη και μια πρόχειρη έρευνα στην πορεία του Αϊνστάιν θα αποκαλύψει ότι ήταν ένας συνηθισμένος υπάλληλος σ’ ένα ελβετικό γραφείο ευρεσιτεχνιών. Μόνη εφεύρεση του ήταν για ένα ψυγείο, το οποίο δεν λειτουργούσε. Η σύζυγός του, η οποία ήταν Σερβίδα, του έγραψε το paper, που του κέρδισε το βραβείο Nobel. (Πεϊπερολογία- Paperology) Οι δάσκαλοι του Αϊνστάιν μίλησαν ανοιχτά για ανικανότητα του στη φυσική και τα μαθηματικά. Διαβάστε περισσότερα για το κορυφαίο μισογυνισμό του Αϊνστάιν στο «His Life and Universe by Walter Isaacson»

Υπήρξε μια περίπτωση, όπου η πλήρης ανικανότητα του Αϊνστάιν της κατανόησης του ηλεκτρικού ρεύματος, πήρε στον λαιμό του ένα ηλεκτρολόγο μηχανικό του Πολεμικού Ναυτικού που σκοτώθηκε. Ο Αϊνστάιν υποστήριξε ότι η εκπαίδευση του στο Princeton στον ηλεκτρικού, απέρριπτε την κατανόηση του ηλεκτρικού στο ναυτικό  και τον ανάγκασε να ακολουθήσει αρχές της φυσικής στην τροφοδοσία της υπεράκτιας πλατφόρμας. Ο Seaman Lopez σκοτώθηκε. Τέσσερις άλλοι τραυματίστηκαν. Ω τι μεγαλοφυΐα !

Την επόμενη μέρα το Πολεμικό Ναυτικό απαγόρευσε τη χρήση των βιβλίων φυσικής σε ηλεκτρικές εργασίες. Η χρήση των Κειμένων Φυσικής σε οποιαδήποτε και σ’ όλες τις Ναυτικές Επιχειρήσεις πλέον Απαγορεύεται. Την επόμενη ημέρα ένα Προεδρικό Διάταγμα υπέγραψε την κατάργηση της πρακτικής της διδασκαλίας Ηλεκτρολογικών Αρχών από τους φυσικούς. Ο υπόλοιπος κόσμος ακλούθησε το παράδειγμά τους.

Το E = MC2 είναι η πιο διάσημη εξίσωση όλων των εποχών. Πρόκειται για ενα απολύτως εκπληκτικό επίτευγμα για το πόσο απολύτως λάθος είναι. Η εξίσωση αυτή δημιουργεί μια ισοδυναμία της μάζας προς την ενέργεια και στη συνέχεια τα δεσμεύει όλα σε ένα όριο ταχύτητας. Γνωρίζουμε από την εργασία του καθενός από τον Faraday έως τον Τέσλα και τον Steinmetz ότι δεν υπάρχει καμία ισοδυναμία της ενέργειας με την μάζα.

Μια θεωρία των πάντων πρέπει να τροποποιεί αυτές τις θεωρίες έτσι ώστε να μπορέσει να ενωθεί με την άλλη, χωρίς όμως το αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνεται στη πραγματικότητα και χωρίς να διαφωνεί με τα πειραματικά δεδομένα. Οι μόνες θεωρίες που θα μπορούσαν να αποτελούν κβαντικές θεωρίες βαρύτητας, και ως εκ τούτου θεωρίες των πάντων, είναι η κβαντική θεωρία βρόγχων και η θεωρία των χορδών, με τη τελευταία να έχει κερδίσει το μεγαλύτερο μέρος των φυσικών λόγω της κομψότητάς της και του τρόπου που εξομαλύνει τις διαφορές μεταξύ της γενικής σχετικότητας και της κβαντομηχανικής.

Ο Oliver Heaviside καθιστά σαφές ότι η μάζα δεν έχει θέση σε Ηλεκτρικές Μονάδες. Αυτό συν η επίμονη έμφαση στην αδυναμία της να υπερβαίνει την ταχύτητα του φωτός στα κύρια χαρακτηριστικά της, δημιούργησαν ένα επιστημονικό meme του μυαλού γνωστό ως E = MC2. Ο Charles Wheatstone, ήδη από το 1868, απέδειξε ότι η ηλεκτρική ενέργεια κινείται o 288,00 μίλια το δευτερόλεπτο, σχεδόν 1,5 φορές ταχύτερα από ότι το φως με 186.000 μίλια ανά δευτερόλεπτο. Μόλις τώρα μπορούμε να δούμε πώς αυτή η meme εξίσωση φιλοτεχνήθηκε ειδικά για να δηλητηριάσει τα μυαλά όλων των μελλοντικών επιστημόνων και να απαγορεύει σε οποιονδήποτε να δει τις δυνατότητες της ηλεκτρικής ενέργειας.

Αυτός είναι ο λόγος που ξοδεύουν δισεκατομμύρια να ψάχνουν για κάποιο περιπλανώμενο «σωματίδιο του Θεού», το οποίο φυσικά και ποτέ δεν θα βρεθεί. Για το λόγο αυτό οι μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις ανακοινώνονται στα ψιλά και δεν ακούγονται ποτέ ξανά, ούτε φυσικά τίθενται σε εφαρμογή. Η σύγχρονη φυσική βασίζεται σε ψέματα και παίζουν με τις λέξεις για να μας κρατήσουν μακρυά απ’ την εξέταση των «μη φυσικών φαινόμενων» που ελέγχουν όλα τα φυσικά φαινόμενα, όπως και την ηλεκτρική ενέργεια. Οι αρχιερείς του επιστημονισμού και των τραπεζιτών που τα δημιούργησαν κάνουν τα πάντα για να κρατήσουν μακρυά τον άνθρωπο, που έτσι κι αλλιώς κοιμάται, από την αλήθεια, πως η Σύγχρονη Φυσική είναι μια μεγάλη ΦΑΡΣΑ και ζούμε σε ένα Ηλεκτρικό Σύμπαν.

Η θεωρία των χορδών – Από τη μποζονική στην υπερσυμμετρική: Η βασική αρχή της θεωρίας των χορδών είναι ότι τα σωματίδια της ύλης και των δυνάμεων δεν είναι σημειακά όπως στο καθιερωμένο μοντέλο, αλλά αφάνταστα μικρές χορδές που ταλαντώνονται με διαφορετικούς τρόπους δημιουργώντας έτσι σωματίδια με διαφορετικές ιδιότητες.

Η θεωρία των χορδών ανακαλύφθηκε τυχαία, όταν το 1968 ο Ιταλός φυσικός Veneziano προσπαθούσε να βγάλει νόημα από τα αποτελέσματα ενός πειράματος στον επιταχυντή σωματιδίων του CERN, που αφορούσαν τις ισχυρές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωματιδίων. Πρόσεξε ότι αν χρησιμοποιηθεί ένας συγκεκριμένος μαθηματικός τύπος γνωστός ως συνάρτηση Β’ του Euler, μπορούσαν να περιγραφούν οι ισχυρές αλληλεπιδράσεις με αρκετή ακρίβεια, αν υποθέταμε πως τα σωματίδια δεν είναι σημειακά αλλά μονοδιάστατες, ταλαντούμενες χορδές.

Αποδείχθηκε όμως ότι μπορούν να περιγραφούν με ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια από τη κβαντική χρωμοδυναμική -η οποία, εκτός αυτού, δεν ήταν τόσο ευαίσθητη όσο το μοντέλο του Veneziano, που αν άλλαζαν λίγο οι παράμετροι κατέρρεε. Ενώ φαινόταν πως το μοντέλο των χορδών έχει πάρει τη θέση του στο σκουπιδοτενεκέ της φυσικής, ορισμένοι φυσικοί προσπάθησαν να το εξελίξουν, θεωρώντας ότι η δομή του θα μπορούσε να εκφράζει κάτι πολύ βαθύτερο.

Μέχρι το 1974 είχε πλέον ολοκληρωθεί η πρώτη μορφή της θεωρίας των χορδών – γνωστή ως μποζονική ή τύπου 0 – την οποία χαρακτήριζε ένα μαθηματικό μπάχαλο και σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρινόταν στο δικό μας σύμπαν. Η μποζονική θεωρία χορδών, καταρχάς, για να δουλέψει προϋποθέτει 26 διαστάσεις – 25 χωρικές και μια χρονική. Το σύμπαν μας όμως έχει (φαινομενικά τουλάχιστον) μόνο τέσσερις  διαστάσεις, μαζί με τον χρόνο, πράγμα που από μόνο του αφήνει τη μποζονική θεωρία χορδών στο περιθώριο της θεωρητικής φυσικής και των αφηρημένων μαθηματικών.

Εκτός όμως από το πρόβλημα των διαστάσεων, η μποζονική θεωρία χορδών προβλέπει μόνο μποζόνια (εξ’ου και το όνομα) -δηλαδή σωματίδια με ακέραιο σπιν, που μεταφέρουν δυνάμεις- και καθόλου φερμιόνια -σωματίδια με περιττό σπιν, που αποτελούν την ύλη. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι οι 22 επιπλέον διαστάσεις είναι καμπυλωμένες και για αυτό κινούμαστε μόνο σε 3, πώς η μποζονική θεωρία των χορδών έχει τη παραμικρή σχέση με το δικό μας σύμπαν τη στιγμή που στο δικό μας υπάρχουν και φερμιόνια; Εκτός αυτών, ένα άλλο μεγάλο μείον της μποζονικής θεωρίας ήταν η πρόβλεψη του ταχυονίου. Το ταχυόνιο ήταν, υποτίθεται, ένα σωματίδιο το οποίο κινείται με ταχύτητα μεγαλύτερη από αυτή του φωτός.

Εφόσον προέβλεπε 26 διαστάσεις, μόνο μποζόνια, και σωματίδια σαν το ταχυόνιο, ήταν όντως ένα μέρος των αφηρημένων μαθηματικών και της θεωρητικής φυσικής. Αυτό όμως που τράβηξε το ενδιαφέρον των φυσικών ήταν η πρόβλεψη του βαρυτονίου. Το βαρυτόνιο είναι το υποτιθέμενο κβάντο της βαρύτητας. Παρόλο που τα βαρυτόνια δεν έχουν παρατηρηθεί προς το παρόν, οι φυσικοί έχουν προβλέψει τι ιδιότητες θα μπορούσαν να έχουν, παραδείγματος χάριν σπιν-2 και μηδενική μάζα. Η μποζονική θεωρία χορδών προέβλεπε ένα σωματίδιο με αυτές τις ιδιότητες, που δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από το βαρυτόνιο.

Προέκυψε ότι αν εισάγουν την υπερσυμμετρία στη μποζονική θεωρία των χορδών -ένα είδος συμμετρίας το οποίο συσχετίζει τα μποζόνια με τα φερμιόνια έτσι ώστε για κάθε ένα μποζόνιο να υπάρχει ένα φερμιόνιο- ο αριθμός διαστάσεων της θεωρίας των χορδών μειώνεται σε 10, κάνοντας τη θεωρία των χορδών πολύ πιο ρεαλιστική από ότι χωρίς την υπερσυμμετρία, υπάρχουν και φερμιόνια και, εκτός αυτών, δεν προβλέπονται σωματίδια όπως το ταχυόνιο.

Όταν κάποιος μιλάει σήμερα για τη θεωρία των χορδών προφανώς εννοεί την υπερσυμμετρική θεωρία των χορδών (ή απλώς θεωρία των υπερχορδών) και όχι τη μποζονική, η οποία πήρε τη θέση που της άξιζε στα θεωρητικά μαθηματικά αντί για τη φυσική. Το μεγάλο πρόβλημα της υπερσυμμετρίας είναι ότι προϋποθέτει τα διπλάσια σωματίδια από αυτά που έχουν παρατηρηθεί, αφού σε κάθε μποζόνιο αντιστοιχεί ένα φερμιόνιο, τότε τα σωματίδια που έχουμε παρατηρήσει θα έπρεπε να συσχετίζονταν, με κάποιο τρόπο, μεταξύ τους έτσι κάθε σωματίδιο δύναμης να αντιστοιχεί σε κάποιο σωματίδιο ύλης. Όμως δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των γνωστών μποζονίων και φερμιονίων. Ως εκ τούτου, αν η υπερσυμμετρία ισχύει πρέπει να έχουμε παρατηρήσει μόνο τα μισά σωματίδια από όσα υπάρχουν.

Γιατί δεν έχουμε παρατηρήσει τα άλλα σωματίδια; Τα επιπλέον σωματίδια που προβλέπει τη υπερσυμμετρία -γνωστά ως υπερεταίροι- φαίνεται να έχουν ως και χιλιάδες φορές μεγαλύτερη μάζα από τα ήδη γνωστά. Αυτό σημαίνει ότι για να βρεθεί ένας υπερεταίρος χρειάζονται τεράστιες ενέργειες (λόγω συσχέτισης μάζας-ενέργειας) στους επιταχυντές σωματιδίων. Αλλά γιατί πρέπει σώνει και καλά να δεχτούμε την υπερσυμμετρία; Αποκλείεται η υπερσυμμετρία να μην συναντάται στη φύση και να έχει με το σύμπαν όση σχέση έχει και η μποζονική θεωρία χορδών; Καθόλου. Αλλά οι φυσικοί έχουν βάσιμους λόγους να πιστεύουν πως η συμμετρία όντως υπάρχει στη φύση.

Οι δυνάμεις της φύσης είναι τέσσερις, ηλεκτρομαγνητική, βαρυτική, ασθενής και ισχυρή πυρηνική. Αυτές οι δυνάμεις δεν έχουν την ίδια ισχύ, λόγου χάριν, η ισχυρή πυρηνική, που συγκρατεί τα κουαρκς μεταξύ τους και τα πρωτόνια ενωμένα με τα νετρόνια στους ατομικούς πυρήνες, είναι ασύγκριτα ισχυρότερη από τη βαρυτική. Όμως σε τεράστιες ενέργειες και όσο πιο κοντά είμαστε σε ένα σωματίδιο, η ισχύς αυτών των δυνάμεων γίνεται ίση.

Χωρίς την υπερσυμμετρία, οι τέσσερις δυνάμεις αποκτούν σχεδόν την ίδια ισχύ σε αυτές τις περιπτώσεις, ενώ με την υπερσυμμετρία έχουν ακριβώς την ίδια. Εκτός αυτού, ορισμένα τεχνικά προβλήματα του καθιερωμένου μοντέλου, λύνονται μόνο όποτε εισάγεται η υπερσυμμετρία σε αυτό. Για αυτούς τους λόγους, αλλά και για το ότι μια υποψήφια θεωρία των πάντων στηρίζεται στην υπερσυμμετρία, οι φυσικοί δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι στη φύση υπάρχουν όλες οι συμμετρίες εκτός αυτής.

Στην (υπερσυμμετρική) θεωρία των χορδών, οι διαφορετικές ιδιότητες των σωματιδίων οφείλονται απλά σε διαφορετικούς τρόπους ταλάντωσης μονοδιάστατων χορδών. Το μήκος αυτών των χορδών είναι περίπου το μήκος Planck (10-33 cm). Οι χορδές μπορούν να είναι είτε ανοιχτές, σαν τρίχες, είτε κλειστές, σαν βρόγχοι. Όπως θα δούμε παρακάτω η υπερσυμμετρία μπορεί να μπει με 5 διαφορετικούς τρόπους στη θεωρία των χορδών και από τον κάθε έναν προκύπτει μια διαφορετική θεωρία χορδών. Αν και όλες οι υπερσυμμετρικές θεωρίες χορδών περιγράφουν (σχεδόν) το σύμπαν μας διαφέρουν αρκετά σε ορισμένες λεπτομέρειες. Όμως παρόλο που φαίνονται σαν διαφορετικές θεωρίες, που η καθεμία περιγράφει διαφορετικό σύμπαν (αφού μόνο μια θεωρία των πάντων μπορεί να έχουμε) αποδεικνύεται πως δεν είναι παρά όψεις του ίδιου νομίσματος και μέρος μιας άλλης θεωρίας, η οποία ονομάζεται θεωρία-Μ.

Extra Dimensions!  Κάθε θεωρία χορδών είτε έχει μόνο κλειστές χορδές είτε και ανοιχτές και κλειστές. Δεν υπάρχει θεωρία χορδών που να αποκλείει την ύπαρξη των κλειστών χορδών περιλαμβάνοντας μόνο ανοιχτές, για τον απλό λόγο ότι η σύγκρουση δυο ανοιχτών χορδών μπορεί να παράγει μια κλειστή. Οι χορδές, είτε είναι ανοιχτές είτε κλειστές, ταλαντώνονται σε 10 διαστάσεις -9 χωρικές και μια χρονική. Αλλά πώς γίνεται να ταλαντώνονται σε 10 διαστάσεις αφού το σύμπαν έχει μόνο 3;

Η αλήθεια είναι πως ο άνθρωπος είναι εξοικειωμένος με τις τρεις χωρικές διαστάσεις. Στην επιστήμη, όμως, το με τι είμαστε εξοικειωμένοι έχει αποδειχθεί πως δεν έχει την παραμικρή σημασία. Παραδείγματος χάριν, έχουμε εξοικειωθεί με το ότι ο ήλιος γυρίζει γύρω από τη γη, βγαίνοντας κάθε πρωί από τα ανατολικά και δύοντας μερικές ώρες αργότερα στην ακριβώς απέναντι μεριά. Το ίδιο και ο νυχτερινός ουρανός: η διαίσθηση μας λέει ότι ο νυχτερινός ουρανός είναι που γυρίζει γύρω από τη γη ενώ η γη μένει εντελώς ακίνητη. Σήμερα και ένα παιδί ξέρει ότι δεν είναι έτσι. Η γη είναι που γυρίζει γύρω από τον άξονά της κάνοντας τον ήλιο να φαίνεται ότι γυρίζει γύρω της, και η γη είναι που περιστρέφεται γύρω από την ήλιο με αποτέλεσμα ο νυχτερινός ουρανός να είναι διαφορετικός σε κάθε εποχή.

Πληθώρα παραδειγμάτων μπορεί να βρεθεί και στη φυσική. Φερ’ειπείν, η αυταπάτη ότι ο χρόνος παντού στο σύμπαν και για όλους τους παρατηρητές κυλάει με τον ίδιο ρυθμό που κυλάει στη γη, ανεξάρτητα από τη ταχύτητα στην οποία κινούνται. Ακόμα και εκεί η διαίσθηση κάνει λάθος. Το ότι τα πράγματα φαίνονται να είναι έτσι δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι κιόλας. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τις χωρικές διαστάσεις.

Τρια χρόνια μετά τη δημοσίευση της γενικής σχετικότητας, ο Γερμανός μαθηματικός Theodor Kaluza έστειλε στον Αη-Einstein ένα άρθρο του σύμφωνα με το οποίο αν προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε τη γενική σχετικότητα σε ένα σύμπαν τεσσάρων χωρικών διαστάσεων, οι εξισώσεις που προκύπτουν θυμίζουν τρομερά τις αντίστοιχες της ηλεκτρομαγνητικής θεωρίας του Maxwell. !!!!!

Κατ’αυτόν το τρόπο, ο ηλεκτρομαγνητισμός και η βαρύτητα ενώνονται σε μια τέταρτη διάσταση. Αλλά πώς θα ενοποιούνταν αυτές οι δυνάμεις σε ένα τρισδιάστατο σύμπαν; Λίγα χρόνια μετά τη δημοσίευση αυτού του άρθρου, ο Klein πρότεινε πως το σύμπαν μας θα μπορούσε να έχει μια τέταρτη διάσταση, αρκεί αυτή να ήταν καμπυλωμένη. Αυτή η θεωρία είναι γνωστή ως θεωρία των Kaluza-Klein.

Η θεωρία ότι το σύμπαν έχει περισσότερες χωρικές διαστάσεις ήταν τολμηρή για εκείνη την εποχή. Κανένας δεν είχε υποθέσει παλαιότερα κάτι τέτοιο και δεν φαινόταν αναγκαία μια τέτοια εικασία. Επειδή δεν υπήρχαν αποδείξεις για την ύπαρξη άλλης διάστασης και γιατί λίγα χρόνια αργότερα αναπτύχθηκε η κβαντομηχανική, οι φυσικοί έπαψαν να ασχολούνται με την υπόθεση των Kaluza-Klein και περιθωριοποιήθηκε.

Σήμερα, το ενδεχόμενο να υπάρχουν περισσότερες διαστάσεις από όσες φαίνονται αντιμετωπίζεται σοβαρά από τους φυσικούς, γιατί η θεωρία των χορδών δεν μπορεί να λειτουργήσει σε λιγότερες από δέκα διαστάσεις. Οι τέσσερις από αυτές είναι αυτές με τις οποίες είμαστε εξοικειωμένοι: τρεις χωρικές (μήκος, πλάτος και ύψος) και μια χρονική. Οι άλλες έξι είναι καμπυλωμένες όπως η τέταρτη στη θεωρία των Kaluza-Klein.

Οι Θεωρίες Χορδών είναι μοντέλα της φυσικής στα οποία τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία είναι μονοδιάστατα εκτεταμένα αντικείμενα (Χορδές), σε αντίθεση με την παραδοσιακή έννοια των σημειακών και αδιάστατων στοιχειωδών σωματιδίων. Οι θεωρίες χορδών αποφεύγουν με αυτό τον τρόπο τα προβλήματα και τις ανωμαλίες που προκύπτουν στις φυσικές θεωρίες λόγω της σημειακής φύσης των σωματιδίων. Στη μελέτη των θεωριών χορδών περιλαμβάνονται όχι μόνο μονοδιάστατα αντικείμενα, αλλά και αντικείμενα περισσότερων διαστάσεων, που καλούνται βράνες. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει πειραματική επαλήθευση της θεωρίας χορδών.

Τι ακριβώς εννοούμε όταν μιλάμε για καμπυλωμένες διαστάσεις; Φανταστείτε ένα σκοινί δεμένο στο κορμό ενός δέντρου από τη μια μεριά, και ενός άλλου απ’την άλλη. Αν το βλέπατε από μακριά, θα φαινόταν σαν να έχει μόνο μήκος, αν όμως το πλησιάζατε αρκετά θα βλέπατε πως έχει και πλάτος. Σε αυτή τη περίπτωση το πλάτος είναι η καμπυλωμένη διάσταση, είναι πολύ μικρότερη από το μήκος, δεν φαίνεται παρά μόνο αν κάποιος τη πλησιάσει αρκετά, και αν κάτι προχωρούσε κατά πλάτος του σκοινιού θα επέστρεφε στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε.

Η δεύτερη διάσταση θα μπορούσε να είναι πολύ πιο καμπυλωμένη βέβαια. Αν αντί για σκοινί είχαμε να κάνουμε με κάτι ακόμα πιο λεπτό, όπως μια τρίχα, θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να την εντοπίσουμε. Κάτι τέτοιο συμβαίνει με τις καμπυλωμένες διαστάσεις της θεωρίας των χορδών, υπάρχουν παντού, αλλά σε τόσο μικρά επίπεδα που δεν μπορούν να εντοπιστούν ούτε από τα πιο ισχυρά όργανα που διαθέτουμε και δεν έχουν τον παραμικρό άμεσο αντίκτυπο στη καθημερινή μας ζωή.

Η έρευνα γύρω από τη θεωρία χορδών αποσκοπεί στην εξαγωγή μιας Θεωρίας των Πάντων. Είναι προς το παρόν, η μόνη αξιόπιστη θεωρία κβαντικής βαρύτητας, η οποία μπορεί εξίσου καλά να περιγράψει και τις ηλεκτρομαγνητικές και τις άλλες θεμελιώδεις αλληλεπιδράσεις. Στη θεωρία υπερχορδών περιλαμβάνονται και τα φερμιόνια, οι θεμελιώδεις δομικοί λίθοι της ύλης. Δεν είναι, πάντως, ακόμη γνωστό αν η θεωρία υπερχορδών είναι η ακριβής θεωρία του σύμπαντος, ούτε τα περιθώρια των τιμών των φυσικών σταθερών που προβλέπει.

Το γεγονός ότι ο κόσμος είναι 4-διάστατος έρχεται εκ πρώτης όψεος σε αντίθεση με τις 10 ή 11 διαστάσεις της θεωρίας. Οι πιθανές απαντήσεις σ’αυτό το παράδοξο είναι δύο: Μία πιθανή απάντηση είναι ότι οι υπόλοιπες 6 ή 7 διαστάσεις είναι τόσο μικρές ώστε δεν είναι δυνατό να παρατηρηθούν. Στην 6-διάστατη περίπτωση αναφέρονται οι υπερχώροι Calabi-Yau. Στις 7 διαστάσεις αναφέρονται οι χώροι πολλαπλότητας G2. Η δεύτερη πιθανή απάντηση λύση είναι ότι είμαστε δεσμευμένοι σε μία υπερ-μεμβράνη του πλήρους σύμπαντος τεσσάρων χωροχρονικών διαστάσεων. Η λύση αυτή είναι γνωστή ως brane-world theory.

Θεωρίες και δυϊσμοί: Υπάρχουν 2 κύριες θεωρίες χορδών, η μποζονική θεωρία χορδών σε 26 διαστάσεις και η Υπερσυμμετρική Θεωρία Χορδών σε 10 διαστάσεις. Σήμερα, ο όρος Θεωρία Χορδών αναφέρεται στην Υπερσυμμετρική Θεωρία Χορδών ή Θεωρία Υπερχορδών. Μια σημαντική ερευνητική ανακάλυψη που έγινε στη δεκαετία του 1990 ήταν το ότι οι διάφορες Θεωρίες Υπερχορδών μπορούν να προκύψουν σαν οριακές περιπτώσεις από μια σχετικά άγνωστη 11-διάστατη θεωρία που ονομάστηκε .

Οι επιπλέον διαστάσεις της θεωρίας των χορδών βρίσκονται σε κάθε σημείο του σύμπαντος. Ακριβώς όπως αν σε ένα δισδιάστατο σύμπαν υπήρχε καμπυλωμένη μια τρίτη διάσταση, οι κάτοικοι αυτού του σύμπαντος, όπου και αν πήγαιναν, θα υπήρχε και αυτή, έτσι και στο δικό μας σύμπαν καθώς κάνετε οποιαδήποτε κίνηση, ταξιδεύετε και μέσα από αυτές τις διαστάσεις έστω και αν δεν έχετε ιδέα για την ύπαρξή τους. Όμως γιατί είναι τόσο αναγκαίες αυτές οι διαστάσεις στη θεωρία των χορδών; Δεν θα μπορούσε η ίδια θεωρία να ισχύει για ένα σύμπαν τριών διαστάσεων;

Γιατί οι εκτεταμένες χωρικές διαστάσεις είναι μόνο τρεις αντί να είναι και οι εννιά; Για το τελευταίο ερώτημα δεν υπάρχει κάποια σαφής απάντηση. Οι φυσικοί ελπίζουν πως όταν θα ξεκαθαριστεί η θεωρία των χορδών (η θεωρία Μ) θα μάθουν μέσω αυτής το λόγο για τον οποίο οι τρεις διαστάσεις είναι εκτεταμένες ενώ οι άλλες έξι καμπυλωμένες σε ασήμαντα μικρά επίπεδα. Προς το παρόν υπάρχουν μόνο εικασίες. Παραδείγματος χάριν, ορισμένοι θεωρητικοί των χορδών υποστήριξαν πως το σύμπαν στις πρώτες του στιγμές ήταν 10-διάστατο αλλά ήταν ασταθές, και για αυτό οι έξι από τις 10 διαστάσεις καμπυλώθηκαν. Όμως σε πολύ μεγάλες ενέργειες οι καμπυλωμένες διαστάσεις θα μπορούσαν να επεκταθούν, ακριβώς όπως οι τέσσερις δυνάμεις της φύσης αποκτούν την ίδια ισχύ! Η θεωρία των χορδών έχει δραματικές συνέπειες στη κοσμολογία και στο τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τη φύση.

Οι καμπυλωμένες διαστάσεις είναι ένα από τα πλέον συναρπαστικά συμπεράσματα της θεωρίας των χορδών. Αλλά γιατί είναι τόσο αναγκαίες; Στη κβαντομηχανική, μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις για την εξέλιξη ενός δεδομένου συστήματος. Αυτές οι υποθέσεις εξαρτώνται από τις Πιθανότητες Να Συμβεί Κάτι. Οι πιθανότητες είναι ανάμεσα στο 0 και στο 100. Όταν μιλάμε για πιθανότητες, πρέπει να βρίσκονται εντός αυτών των ορίων. Διαφορετικά, είναι απλώς θεωρίες. Τι θα σήμαινε 1000% πιθανότητα να συμβεί κάτι; Αντιλαμβανόμαστε πως τα ιερατεία καλουπώνουν τις θεωρίες και κατευθύνουν τις έρευνες !

Όποτε οι χορδές  κινούνται και ταλαντώνονται μόνο με τρεις τρόπους (μπρος-πίσω, πάνω-κάτω και δεξιά-αριστερά ή κάποιο συνδυασμό τους), δηλαδή σε τρεις χωρικές διαστάσεις, οι πιθανότητες που προκύπτουν είναι αρνητικές, και παραμένουν αρνητικές μέχρι οι τρόποι με τους οποίους μπορούν να ταλαντωθούν να γίνουν εννιά. Όσο αυξάνουμε τον αριθμό των διαστάσεων οι πιθανότητες δεν ξεφεύγουν από τα όρια 0%-100%. Αναπόφευκτα, καταλήγουμε στο ότι η θεωρία των χορδών δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε ένα σύμπαν τριών χωρικών διαστάσεων.

Οι χώροι Calabi-Yau υπάρχουν σε κάθε σημείο του χώρου στις κλίμακες Planck, περίπου 10-33 cm. Μιλάμε για τόσο μικρά μεγέθη, που αν μπορούσαμε να μεγαλώσουμε ένα άτομο στο μέγεθος του ορατού σύμπαντος, ένας χώρος Calabi-Yau θα είχε το μέγεθος ενός δέντρου. Οι χορδές δημιουργούν τα διάφορα σωματίδια καθώς ταλαντώνονται στο εσωτερικό αυτών των χώρων.

Ωστόσο, οι έξι επιπλέον χωρικές διαστάσεις μπορούν να καμπυλωθούν με δεκάδες χιλιάδες διαφορετικούς τρόπους σε ένα σχήμα Calabi-Yau και ο καθένας δίνει ένα διαφορετικό σύμπαν, αλλά μόνο ένας μπορεί να είναι σωστός. Οι φυσικοί έχουν βρει ορισμένα χαρακτηριστικά αυτών που θα μπορούσαν να υπάρχουν στο σύμπαν μας. Παραδείγματος χάριν, ότι έχουν τρεις οπές και μέσω αυτών δημιουργούνται οι τρεις οικογένειες στοιχειωδών σωματιδίων που συναντάμε στον υποατομικό κόσμο -πράγμα το οποίο όχι μόνο μειώνει δραματικά τον αριθμό των δυνατών σχημάτων Calabi-Yau που μπορεί να αντιστοιχούν στο σύμπαν μας, αλλά απαντάει και στο ερώτημα γιατί οι οικογένειες στοιχειωδών σωματιδίων είναι τρεις.

Ένωση σχετικότητας και κβαντομηχανικής: Αλλά πώς ενώνει η θεωρία των χορδών τη σχετικότητα με τη κβαντομηχανική; Κάθε προσπάθεια ένωσης της γενικής σχετικότητας και της κβαντομηχανικής απέτυχε και φυσικά θα αποτύγχανε αφου η σχετικότητα είνα και η ίδια σχετική. Παρόλο που αυτό, μας λένε, ότι δεν είναι πρόβλημα, εφόσον στα υποατομικά επίπεδα η βαρύτητα μπορεί να αγνοηθεί !!!! μια κβαντομηχανική προσέγγιση της βαρύτητας είναι αναγκαία αν θέλουμε να εξηγήσουμε ακραία φαινόμενα της φύσης, όπως οι μοναδικότητες.

Όταν μιλάμε για «μοναδικότητες» εννοούμε ποσότητες ύλης συμπιεσμένες σε μηδενικό μέγεθος. Αυτό συνεπάγεται άπειρη πυκνότητα και άπειρη στρέβλωση του χωροχρόνου. Για να εξηγηθούν τέτοια φυσικά φαινόμενα, χρειάζεται μια κβαντομηχανική εκδοχή της βαρύτητας, όμως όποτε οι φυσικοί προσπαθούν να ενώσουν τη σχετικότητα με τη κβαντομηχανική καταλήγουν σε απειρισμούς. Οι απειρισμοί οφείλονται στο ότι αυτές οι θεωρίες περιγράφουν το σύμπαν με τελείως διαφορετικό τρόπο και ακόμα και βασικές έννοιες όπως ο χώρος αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τη καθεμια, κάτι το οποίο δεν τους βολεύει φυσικά.

Η θεωρία της σχετικότητας, απ’τη μια, θέλει τον χώρο λείο, με τη προϋπόθεση να μην υπάρχει μάζα. Παρουσία μάζας συνεπάγεται στρέβλωση του χώρου (και του χρόνου). Σκεφτείτε μια επίπεδη, λεία επιφάνεια, ας πούμε, ένα καλά στρωμένο κρεβάτι. Αν πάνω σε αυτό ακουμπούσαμε μια μπάλα του μπάσκετ θα έπαυε να είναι τόσο λείο, στο σημείο που ακουμπήσαμε τη μπάλα υπάρχει τώρα ένα βαθούλωμα το οποίο φαίνεται να έλκει, κατά κάποιο τρόπο, μικρότερα αντικείμενα.

Αν αφήναμε δηλαδή ένα μπαλάκι του τένις κοντά, αυτό θα πήγαινε προς την μπάλα του μπάσκετ και θα φαινόταν ότι έλκεται από αυτή. Φανταστείτε κάτι παρόμοιο σε τρεις διαστάσεις και έχετε μπει στο νόημα της γενικής σχετικότητας, η παραμόρφωση του χωροχρόνου εξαιτίας της μάζας είναι αυτή που έλκει τα άλλα αντικείμενα και όχι κάποια μυστήρια δύναμη που μεταδίδεται ακαριαία σε οποιαδήποτε απόσταση. Αυτά παθαίνει όποιος είναι ή του επιβάλλουν να είναι κοντόφθαλμος.

Αν, σύμφωνα με τη σχετικότητα, σε ένα σημείο του χώρου δεν υπάρχει μάζα, αυτό είναι λείο και όσο και αν το μεγεθύνουμε για να δούμε σε μικρότερες κλίμακες ο χώρος θα έμοιαζε πάλι λείος. Η κβαντομηχανική, από την άλλη, μας λέει ότι ναι μεν ο χώρος φαίνεται λείος αν τον βλέπουμε από απόσταση αλλά αν τον δούμε στις υποατομικές κλίμακες βλέπουμε ένα Χάος από Ενέργειες που εμφανίζονται και αλληλοεξουδετερώνονται με άλλες λίγο αργότερα και από κβαντικές διακυμάνσεις, οι οποίες παραμορφώνουν πολύ έντονα το χώρο σε μικρές κλίμακες αλλά λόγω αλληλοεξουδετερώσεων ο χώρος στο μακρόκοσμο μοιάζει λείος.

Η κοινή λογική λέει ότι ασχέτως του πόσο τεμαχίζουμε το χώρο, αυτός πάντα μοιάζει λείος. Ναι, αλλά η ίδια λογική λέει και ότι ο χωρόχρονος απλώς «υπάρχει» και δεν επηρεάζεται από τη μάζα και είναι ίδιος για όλους, ανεξαρτήτως ταχυτήτων και βαρυτικών πεδίων. Το ότι μας λέει κάτι η κοινή λογική δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό, άλλωστε η λογική δεν είναι ο μόνος τρόπος σκέψης κι ανάλυσης των πραγμάτων.

Μια από τις βασικές  όχι και τόσο λογικές, αρχές της κβαντομηχανικής είναι η αρχή της απροσδιοριστίας.[5] Σύμφωνα με αυτή, δεν μπορούμε να ξέρουμε τη θέση και την ορμή (μάζα επί ταχύτητα) ενός σωματιδίου ταυτόχρονα και με απόλυτη ακρίβεια. Όσα περισσότερα ξέρουμε για τη θέση, τόσα λιγότερα γνωρίζουμε για την ορμή. Αν «στριμώξουμε» το σωματίδιο έτσι ώστε να γνωρίζουμε με μεγάλη ακρίβεια τη θέση του, θα ξέρουμε ελάχιστα για την ορμή του, η τιμή της οποίας θα μπορούσε να αλλάξει ακαριαία σε ένα εύρος τιμών ανάμεσα σε αστρονομικούς αριθμούς.

Αυτό που συμβαίνει με τα σωματίδια συμβαίνει και με το χώρο, σε όσο μικρότερες κλίμακες κατεβαίνουμε, τόσο πιο απρόβλεπτες και έντονες είναι οι ταλαντώσεις του χώρου. Σε επίπεδα μικρότερα του μήκους Planck οι διακυμάνσεις που τις προκαλούν, ο «κβαντικός αφρός» κατά Wheeler, στρεβλώνουν το χώρο σε απίστευτο βαθμό. Αν δούμε σε οποιοδήποτε σημείο το χώρο σε κλίμακες μικρότερα από το μήκος Planck, θα δούμε ότι, σε αντίθεση με τις προβλέψεις της σχετικότητας, δεν είναι λείος, ακόμα και αν οι ταλαντώσεις του χώρου λόγω κβαντικών διακυμάνσεων παύουν να έχουν τη παραμικρή σημασία σε μεγαλύτερες κλίμακες. Αν μπορούσαμε να δούμε το χώρο σε απείρως μικρές κλίμακες θα συναντούσαμε απείρως ισχυρές κβαντικές διακυμάνσεις.

Αλλά τι πρόβλημα δημιουργούν οι διακυμάνσεις; Οι ίδιες οι διακυμάνσεις δεν δημιουργούν πρόβλημα, το πρόβλημα το δημιουργεί ο τρόπος που αντιμετωπίζουν οι φυσικοί τα στοιχειώδη σωματίδια. Οι άνθρωποι όταν ακούν για ηλεκτρόνια, φαντάζονται αφάνταστα μικρές μπίλιες, που γυρνάνε γύρω από ατομικούς πυρήνες. Οι φυσικοί έκαναν πολλές προσπάθειες στο παρελθόν να κατασκευάσουν μοντέλα που περιγράφουν τον υποατομικό κόσμο σαν αποτελούμενο από μπίλιες, οι οποίες απέτυχαν για τους γνωστούς λόγους.

Το καθιερωμένο μοντέλο των στοιχειωδών σωματιδίων, για λόγους ευκολίας, περιγράφει τα σωματίδια σαν σημειακά αντικείμενα -ήτοι, μηδενικής διάστασης. Παρόλο που αυτό το μοντέλο με μια πρώτη ματιά φαίνεται να μπάζει από παντού πώς γίνεται αντικείμενα μηδενικού μεγέθους να αποτελούν οτιδήποτε όταν αθροίζονται, δεν έχει σχεδόν καθόλου προβλήματα με το να προβλέπει και να εξηγεί τα αποτελέσματα των διάφορων πειραμάτων. Η εγκυρότητα μιας θεωρίας φυσικής κρίνεται από την ακρίβεια των προβλέψεών της για πειραματικά δεδομένα. Εφόσον το μοντέλο των σημειακών σωματιδίων δεν έπεφτε έξω στις προβλέψεις του, οι φυσικοί το δέχονταν σαν πραγματικότητα, έστω και αν ήξεραν ότι αυτή μπορεί να είναι πολύ διαφορετική. Με απλά λόγια πραγματικότητα είναι ότι μπορεί να μετρηθεί με συγκεκριμένο τρόπο !!!!!!

Λοιπόν, η γνωστή λογική απορεί, μήπως το ίδιο συμβαίνει και με το μηδενικό πάχος των χορδών; Δεν αποκλείεται, αλλά η θεωρία-Μ προβλέπει και διδιάστατα αντικείμενα, και τρισδιάστατες μεμβράνες, καθώς και αντικείμενα 9 και 10 διαστάσεων.

Οι θεωρητικοί φυσικοί προσπαθούσαν να βρουν μια κβαντική θεωρία βαρύτητας στηριγμένη στο καθιερωμένο μοντέλο, που τα σωματίδια είναι σημειακά. Ως σημειακά, επηρεάζονται και με το παραπάνω από τις ολέθριες κβαντικές ταλαντώσεις κάνοντας την ένωση σχετικότητας και κβαντομηχανικής να μοιάζει ουτοπία.

Η θεωρία των υπερχορδών λύνει το πρόβλημα ασυμβατότητας σχετικότητας-κβαντομηχανικής, λέγοντάς μας ότι οι χορδές -που δεν είναι μηδενικής διάστασης- δεν επηρεάζονται από τις κβαντικές διακυμάνσεις που υπάρχουν σε επίπεδα μικρότερα του μήκους Planck. Δεν έχει καν νόημα να μιλάμε για τέτοιες κλίμακες αφού δεν επηρεάζουν τα πλέον θεμελιώδη συστατικά του σύμπαντος. Συνεπώς, οι άπειρες στρεβλώσεις του χώρου στις απείρως μικρές κλίμακες παραμερίζονται.

Εκτός των απειρισμών που εξαλείφονται έτσι, παύουν να υφίστανται, χάρη στις χορδές, και οι ήδη υπάρχοντες απειρισμοί των μοναδικοτήτων. Μια μοναδικότητα έχει άπειρη πυκνότητα και παρατηρείται γύρω της άπειρη στρέβλωση του χωροχρόνου επειδή έχει μηδενικό μέγεθος. Αν ένα κάτι που έχει βάρος 1 κιλό συμπιεστεί σε μηδενικό μέγεθος για να βρούμε τη πυκνότητά του θα πρέπει να διαιρέσουμε το ένα δια του μηδενός. Αν όμως διαιρεθεί οποιοσδήποτε αριθμός για του μηδενός το αποτέλεσμα είναι άπειρο! Στη θεωρία των χορδών τίποτα δεν μπορεί να συμπιεστεί σε μέγεθος μικρότερο μιας χορδής και επομένως οι απειρισμοί που προκύπτουν από διαιρέσεις δια του μηδενός απλώς δεν υπάρχουν στη θεωρία των χορδών.

Πώς γίνεται αυτό, αφού δεν γίνονται διαιρέσεις δια του μηδενός, η απάντηση είναι ότι γίνονται. Έστω ότι θέλετε να διαιρέσετε το 1 δια του 0.5. Το αποτέλεσμα θα ήταν 2. Αν το διαιρούσαμε με το 0.0005 το αποτέλεσμα είναι 2000. Με όσο μικρότερους αριθμούς το διαιρούμε, τόσο μεγαλύτερο είναι το αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια, αν το διαιρούσαμε με το 0, το αποτέλεσμα θα ήταν άπειρο.

Οι δυικότητες των θεωριών χορδών: Η θεωρία των χορδών έχει τραβήξει το ενδιαφέρον των φυσικών για τρεις λόγους, πρώτον, προβλέπει το βαρυτόνιο. Τόσο στη μποζονική, όσο και στις υπερσυμμετρικές θεωρίες χορδών, το βαρυτόνιο όχι απλά προβλέπεται αλλά είναι και απαραίτητο, ακόμα και στη μποζονική θεωρία χορδών, όποτε προσπαθούσαν να το ξεφορτωθούν το όλο οικοδόμημα κατέρρεε σαν χάρτινος πύργος, ακριβώς όπως αν προσπαθούσαμε να δημιουργήσουμε ένα σύμπαν χωρίς βαρύτητα.

Δεύτερον, ενώνει τη σχετικότητα με τη κβαντομηχανική αποτελώντας μια κβαντική θεωρία βαρύτητας, μέσω της οποίας μπορούν να εξηγηθούν ακόμα και τα πιο ακραία φαινόμενα του σύμπαντος. Τέλος, ερμηνεύει τα πάντα στο ίδιο πλαίσιο και απαντάει στο ερώτημα γιατί το σύμπαν είναι όπως είναι. Οι φυσικοί παλαιότερα αντιμετώπιζαν τα σωματίδια σαν να είναι φτιαγμένα από διαφορετικό υλικό και οι ιδιότητές τους δεν είχαν σαφή προέλευση. Άλλοι τις θεωρούσαν τυχαίες, άλλοι δημιουργήματα του θεού, είναι γνωστό ό,τι όπου παύει η λογική ξεκινάει η βλακεία.

Η θεωρία των χορδών μας λέει ότι δεν ισχύει τίποτα από τα δυο, οι διαφορετικές ιδιότητες των σωματιδίων οφείλονται σε διαφορετικούς τρόπους ταλάντωσης των χορδών, από τις οποίες χορδές προέρχεται κάθε μορφή ύλης και ενέργειας στο σύμπαν.

Παλαιότερα οι φυσικοί θα αρκούνταν σε μια κβαντική εκδοχή της βαρύτητας, έστω και αν αυτή δεν απαντούσε στα θεμελιώδη ερωτήματα που απαντάει η θεωρία των χορδών. Στο κάτω κάτω, αυτή ήταν η βασική προϋπόθεση της θεωρίας των πάντων: να εισάγει τη βαρύτητα σε κάποιο μοντέλο στοιχειωδών σωματιδίων χωρίς το όλο οικοδόμημα να μην έχει καμία σχέση με τη πραγματικότητα. Η θεωρία των χορδών, όχι μόνο πληροί αυτή τη προϋπόθεση αλλά μας λέει ότι κάθε σωματίδιο στο σύμπαν προέρχεται από το ίδιο «υλικό».

Ωστόσο, οι φυσικοί, καθώς προσπαθούσαν να ολοκληρώσουν τη θεωρία των χορδών ήρθαν αντιμέτωποι με ένα τεράστιο πρόβλημα, η υπερσυμμετρία μπορεί να μπει στη θεωρία των χορδών με πέντε διαφορετικούς τρόπους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πέντε διαφορετικές θεωρίες χορδών. Αυτό αρχικά ήταν τεράστιος πονοκέφαλος για τους φυσικούς, δεν μπορούμε παρά να έχουμε μια Θεωρία των Πάντων. Ποια από τις πέντε θεωρίες αντιστοιχούσε στο σύμπαν μας; Μηπως αυτό που θεωρούμε σύμπαν μας, δεν είναι ούτε ένα, ούτε καν δικό μας;

Οι υπερσυμμετρικές θεωρίες χορδών δίνουν, πράγματι, διαφορετικά σύμπαντα τα οποία διαφέρουν σε ορισμένες λεπτομέρειες, φαινομενικά ασήμαντες, αλλά το θέμα είναι να βρούμε τη μια και μοναδική θεωρία των πάντων, που μέσω αυτής θα μπορεί να περιγραφτεί κάθε φυσικό φαινόμενο. Οι θεωρίες των χορδών διέφεραν σε λεπτομέρειες όπως οι χορδές που περιγράφουν και οι αλληλεπιδράσεις τους. Τώρα, ποιες είναι αυτές οι θεωρίες χορδών; Υπάρχουν πέντε διαφορετικές θεωρίες οι οποίες φαινομενικά είναι συνεπείς, γιατί στην πραγματικότητα …

1. Τύπου Ι
Στη θεωρία τύπου Ι οι χορδές μπορούν να είναι είτε ανοιχτές, είτε κλειστές. Η ομάδα συμμετρίας που χρησιμοποιείται είναι η SΟ(32)

2. Τύπου ΙΙΑ
Η θεωρία τύπου ΙΙΑ περιλαμβάνει μόνο κλειστές χορδές, στις οποίες οι ταλαντώσεις είναι συμμετρικές και δεν παίζει ρόλο το αν ταλαντώνονται προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά. Η ομάδα συμμετρίας είναι, και εδώ, η SO(32)

3. Τύπου ΙΙΒ
Περιλαμβάνει επίσης μόνο κλειστές χορδές στις οποίες, σε αντίθεση με τις αντίστοιχες της ΙΙΑ, παίζει ρόλο το αν ταλαντώνονται δεξιόστροφα ή αριστερόστροφα. Η ομάδα συμμετρίας είναι η SO(32)

4. Ετεροτική-Ε
Η ομάδα συμμετρίας που χρησιμοποιείται εδώ είναι η E8xE8. Περιλαμβάνει μόνο κλειστές χορδές οι οποίες, αν ταλαντώνονται προς τα αριστερά, φέρονται σαν αυτές της μποζονικής θεωρίας χορδών -έχουν 16 τρόπους κινήσεων παραπάνω, χωρίς όμως να υπάρχουν 26 διαστάσεις- ενώ αν ταλαντώνονται προς τα δεξιά των θεωριών τύπου ΙΙ.

5. Ετεροτική-Ο
Οι χορδές της έχουν ίδια συμπεριφορά με αυτή της ετεροτικής-Ε, μόνο που εδώ χρησιμοποιείται η ομάδα συμμετρίας SO(32)

Ο λόγος που όλες οι θεωρίες χορδών έχουν κλειστές χορδές ενώ δεν υπάρχει ούτε μια που να περιλαμβάνει μόνο ανοιχτές είναι, όπως είπαμε πριν, ότι τα άκρα δυο ανοιχτών χορδών μπορούν να έρθουν σε επαφή παράγοντας μια κλειστή. Οι κλειστές, από την άλλη, μπορούν να παράγουν άλλες χορδές με μια διαδικασία η οποία θυμίζει τη μίτωση των κυττάρων. Ωστόσο, αυτές είναι λεπτομέρειες που δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία… Γεγονός είναι ότι μια θεωρία χορδών μπορεί να αποκλείσει τις ανοιχτές, οι κλειστές όμως είναι αναπόφευκτες.

Ενώ στην αρχή φαινόταν ότι είχαν ανακαλυφθεί πέντε διαφορετικές θεωρίες των πάντων, αποδείχθηκε πως αυτές οι θεωρίες συσχετίζονται μεταξύ τους μέσω των λεγόμενων δυϊκοτήτων. Οι θεωρίες χορδών μπορούν να συσχετίζονται μεταξύ τους είτε μέσω της δυϊκότητας-S (S-duality), είτε μέσω της δυϊκότητας-T (T-duality). Η δυϊκότητα-T συσχετίζει τη φυσική που προκύπτει καμπυλωμένες διαστάσεις με ακτίνα R την αντίστοιχη των καμπυλωμένων διαστάσεων ακτίνας 1/R.

Οι χορδές δεν ταλαντώνονται απλά μέσα στις επιπλέον διαστάσεις, αλλά περιελίσσονται γύρω τους. Παραδείγματος χάριν, αν σε ένα δισδιάστατο σύμπαν υπήρχε μια τρίτη διάσταση η οποία ήταν καμπυλωμένη, μια χορδή θα μπορούσε να τυλιχτεί γύρω της. Η συνολική ενέργεια που θα είχε η χορδή τότε θα προερχόταν τόσο από την ενέργεια ταλάντωσης όσο και από την ενέργεια περιέλιξης.

Αν είχαμε δύο παράλληλα δισδιάστατα σύμπαντα και στο ένα από τα δύο η καμπυλωμένη διάσταση ήταν 10 φορές το μήκος Planck ενώ στο άλλο μία, οι ενέργειες που θα παρήγαγαν οι χορδές -συνεπώς και τα σωματίδια που θα δημιουργούνταν από αυτές, αφού εξαρτώνται από την ενέργεια ταλάντωσης- θα ήταν ίσες! Αυτό συμβαίνει γιατί η ενέργεια περιέλιξης των χορδών του ενός σύμπαντος θα ήταν ίσο με την ενέργεια ταλάντωσης του άλλου και αντίστροφα. Ως εκ τούτου, οι διαφορές των δύο αυτών συμπάντων είναι μη-διακρίσιμες γιατί η φυσική τους είναι ίδια !!!

Αυτή η δυϊκότητα ονομάζεται δυϊκότητα-Τ και συσχετίζει την ετεροτική-Ο με την ετεροτική-Ε και τη τύπου ΙΙΑ με την ΙΙΒ. Εκτός από αυτή, υπάρχει και η δυϊκότητα-S, η οποία είναι κάπως πιο περίπλοκη. Μπορούμε να ορίσουμε τη δυϊκότητα-S ως τη δυϊκότητα που συσχετίζει θεωρίες χορδών με μεγάλη σταθερά σύζευξης με θεωρίες χορδών με μικρή σταθερά σύζευξης.

Η σταθερά σύζευξης καθορίζει τη πιθανότητα μια χορδή να διαχωριστεί σε δυο και να ξαναενωθεί. Οι τιμές της σταθεράς σύζευξης είναι ανάμεσα στο 0 και στο 1 ή, αν εκφραστούν ως ποσοστά, στο 0 και στο 100. Επειδή τα μαθηματικά της θεωρίας των χορδών είναι πολύ περίπλοκα, οι φυσικοί, προκειμένου να προβλέψουν το αποτέλεσμα μιας διεργασίας στο κβαντικό κόσμο με τη θεωρία των χορδών, χρησιμοποιούν τη μέθοδο διαταραχών. Κάνουν, δηλαδή, πρώτα προσεγγιστικούς υπολογισμούς, και στη συνέχεια προσπαθούν να τους κάνουν όλο και πιο ακριβείς.

Αν η σταθερά σύζευξης των χορδών είναι μεγαλύτερη από 1, η μέθοδος διαταραχών δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί γιατί σε μια τέτοια περίπτωση οι υπολογισμοί δεν θα μπορούσαν να είναι προσεγγιστικοί. Αν προσπαθούσαν να κάνουν τέτοιους υπολογισμούς προσεγγιστικά το αποτέλεσμα δεν θα είχε καμία σχέση με τη πραγματικότητα, και οι διαταραχές -οι μικροδιορθώσεις που γίνονται για πιο ακριβή αποτελέσματα- θα το άλλαζαν σε μεγάλο βαθμό, και θα έπρεπε να γίνουν και άλλες διορθώσεις και να ληφθούν υπόψιν παράμετροι που δεν λήφθηκαν υπόψιν πριν, για να βγει τελικά ένα άλλο αποτέλεσμα το οποίο θα ήταν τελείως διαφορετικό από το προηγούμενο, και ξανά η ίδια διαδικασία.

Όταν σε μια θεωρία χορδών, η σταθερά σύζευξης είναι μεγαλύτερη από ένα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν όλες οι δυνατές διασπάσεις και συγκρούσεις των χορδών και κάθε μια θα συνεισέφερε όλο και περισσότερο σε ένα ακριβές αποτέλεσμα. Όμως, οι δυνατές διασπάσεις και συγκρούσεις των χορδών είναι άπειρες. Αυτό καθιστά πρακτικά αδύνατο οποιονδήποτε σχετικό υπολογισμό σε μια θεωρία χορδών με μεγάλη σταθερά σύζευξης. Μια τέτοια θεωρία χορδών ονομάζεται ισχυρά συζευγμένη. Προκειμένου να προχωρήσουν με τους υπολογισμούς των ισχυρά συζευγμένων θεωριών χορδών, οι φυσικοί χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές εκτός της μεθόδου διαταραχών, οι οποίες δίνουν προσεγγιστικά αποτελέσματα τα οποία είναι αρκετά κοντά στα ακριβή.

Η δυϊκότητα-S συσχετίζει τις ισχυρά συζευγμένες θεωρίες χορδών με τις ασθενώς συζευγμένες -αυτές, δηλαδή, στις οποίες η μέθοδος διαταραχών μπορεί να χρησιμοποιηθεί και δεν χρειάζεται απαραίτητα να ληφθούν υπόψιν όλες οι δυνατές διασπάσεις/συγκρούσεις των χορδών. Ακριβώς όπως στη δυϊκότητα-Τ, οι θεωρίες χορδών που συσχετίζονται με τη δυϊκότητα-S δίνουν την ίδια φυσική. Η συγκεκριμένη δυϊκότητα συσχετίζει τη θεωρία τύπου Ι με την ετεροτική-Ο και τη ΙΙΒ με τον εαυτό της. Στη πράξη, αυτό σημαίνει πως αν η ΙΙΒ έχει σταθερά σύζευξης g δίνει την ίδια φυσική που θα είχε αν η σταθερά σύζευξής της ήταν ίση με 1/g.

Ενώ αρχικά οι θεωρίες χορδών φαίνονταν σαν πέντε, διαφορετικές θεωρίες των πάντων, αποδείχθηκε μέσω των δυϊκοτήτων ότι πρόκειται για ένα δίκτυο θεωριών, που η καθεμια είναι η άλλη όψη μιας άλλης. Συνοπτικά, οι δυϊκότητες των θεωριών χορδών είναι οι παρακάτω:

Ετεροτική-Ο με την ετεροτική-Ε μέσω δυϊκότητας-Τ

Τύπου ΙΙΑ με την τύπου ΙΙΒ μέσω δυϊκότητας-T

Τύπου Ι με την Ετεροτική-Ο μέσω δυϊκότητας-S

Ισχυρά συζευγμένη τύπου ΙΙΒ, με την ασθενώς συζευγμένη τύπου ΙΙΒ μέσω δυϊκότητας-S

Η περίοδος που έγιναν αυτές οι ανακαλύψεις είναι γνωστή ως δεύτερη επανάσταση των υπερχορδών και άνοιξε το δρόμο προς τη θεωρία-Μ.

Η θεωρία-Μ: Μέχρι τη δεύτερη επανάσταση των υπερχορδών, οι θεωρίες χορδών αντιμετωπίζονταν σαν να είναι ξεχωριστές ή μια από την άλλη -σαν να είναι κάθε θεωρία και ένας ανεξερεύνητος πλανήτης. Τελικά, αποδείχθηκε ότι οι θεωρίες χορδών είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους και είναι πιο πολύ σαν νησιά του ίδιου πλανήτη παρά σαν διαφορετικοί πλανήτες.

Η ανακάλυψη των δυϊκοτήτων ήταν όντως, κάτι πολύ μεγάλο, από εκεί που οι θεωρητικοί των χορδών νόμιζαν ότι είχαν να κάνουν με πέντε διαφορετικές θεωρίες των πάντων, ήτοι, με μια θεωρία του τίποτα, συνειδητοποίησαν ότι είχαν να κάνουν με μορφές της ίδιας θεωρίας. Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόοδος που έγινε κατά τη δεύτερη επανάσταση των υπερχορδών, δεν ήταν οι δυϊκότητες αυτών των θεωριών.

Παρομοιάσαμε τις θεωρίες των χορδών με τα νησιά ενός πλανήτη. Αυτός ο πλανήτης, στη προκειμένη περίπτωση, είναι η θεωρία-Μ. Το Μ σημαίνει «μυστήριο», «μεμβράνη» ή «μαγεία», ανάλογα με το ποιον θα ρωτήσετε. Όταν αυτή η θεωρία ολοκληρωθεί, αν επαληθευτεί πειραματικά, θα είναι η θεωρία των πάντων. Ακόμα κι αν οι εξισώσεις της συγκεκριμένης θεωρίας δεν είναι ξεκάθαρες και είναι προσεγγιστικές, η πραγματική δομή της θεωρίας-Μ είναι άγνωστη ακόμα, αλλά ορισμένα χαρακτηριστικά της ήταν εξαρχής γνωστά.

Η θεωρία-Μ προτάθηκε από τον Edward Witten κατά τη δεύτερη επανάσταση των υπερχορδών. Η θεωρία-Μ ενοποιεί τις θεωρίες των χορδών σε μια ενδέκατη διάσταση, αποτελώντας ένα δίκτυο μέσω του οποίου μπορούμε να μεταπηδάμε από τη μια θεωρία χορδών σε μια άλλη. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι ότι, σε αντίθεση με τις θεωρίες χορδών, δεν έχει μόνο χορδές αλλά και μεμβράνες, από τις οποίες μπορούν να δημιουργηθούν σωματίδια. Οι μεμβράνες της θεωρίας-Μ μπορούν να έχουν από 0 έως 10 διαστάσεις. Μια μονοδιάστατη χορδή είναι μια μονοβράνη, μια δισδιάστατη μεμβράνη είναι μια διβράνη και ούτω καθεξής.

Οι μεμβράνες της θεωρίας-Μ είναι οι p-βράνες και οι D-βράνες. Οι D-βράνες είναι είδη p-βράνων. Στη θέση του p (ή του D) μπαίνει ο αριθμός των διαστάσεων. Έτσι, μια εννιαδιάσταση p-βράνη είναι μια 9-βράνη, μια τετραδιάστατη D-βράνη είναι μια 4-βράνη κτλ. Οι βράνες αυτές έχουν ιδιότητες, όπως το φορτίο και η έντασή τους, η οποία καθορίζει πόσο εύκολα επηρεάζονται από τις διάφορες κβαντικές διεργασίες και το πόσο εύκολα αλληλεπιδρούν.

Οι βράνες της θεωρίας-Μ, ήταν αναγκαίες και στις θεωρίες χορδών, αλλά οι φυσικοί πίστευαν πως καθώς θα εξελίσσουν αυτές τις θεωρίες, τα προβλήματα που δημιουργούνται από την ύπαρξη και μόνο χορδών θα διορθωθούν. Παραδείγματος χάριν, οι ανοιχτές χορδές της θεωρίας τύπου Ι, αποδείχθηκε ότι δεν έχουν άκρες που είναι σαν να κρέμονται, κατά κάποιο τρόπο, στο κενό, αλλά ακουμπάνε κάπου. Επίσης, μερικά σωματίδια ήταν απλώς αδύνατον να δημιουργηθούν από ταλαντώσεις χορδών -οι ιδιότητές τους ήταν περίπου ίδιες, αλλά όχι ακριβώς.

Οι βράνες λύνουν όλα αυτά τα προβλήματα: οι ανοιχτές χορδές ακουμπούν σε p-βράνες και από τις δύο άκρες τους. Το πόσες διαστάσεις έχουν αυτές δεν έχει ιδιαίτερη σημασία: μπορεί στη μια μεριά να έχουμε μια 0-βράνη ενώ στην άλλη μια 5-βράνη. Επίσης, μια p-βράνη καθώς τυλίγει ένα καμπυλωμένο σημείο του χώρου μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σωματιδίου.

Η θεωρία-Μ, αν και δεν είναι σαφές ακόμα το τι θεωρία είναι, συσχετίζει μεταξύ τους όλες τις θεωρίες χορδών μέσω των δυϊκοτήτων τους και τις συσχετίζει με τις θεωρίες υπερβαρύτητας. Οι θεωρίες υπερβαρύτητας ήταν προσπάθειες να συνδυαστούν οι αρχές της υπερσυμμετρίας με της γενικής σχετικότητας σε μια κβαντική θεωρία βαρύτητας. Αντιμετωπίστηκαν με σκεπτικισμό από τους φυσικούς και για διάφορους λόγους -ανάμεσά τους και η θεωρία των χορδών- έμειναν στο περιθώριο. Ωστόσο, συσχετίζονται και αυτές με διάφορους τρόπους με τις θεωρίες υπερχορδών.

Όπως η γενική σχετικότητα έτσι και η υπερβαρύτητα μπορούσε να υπάρξει σε οποιονδήποτε αριθμό διαστάσεων, από τέσσερις και πάνω. Οι υπερβαρυτικές θεωρίες που υπόσχονταν πιο πολλά ήταν οι 10διάστατες και οι 11διάστατες. Και ακριβώς όπως στη θεωρία χορδών, έτσι και στην υπερβαρύτητα η υπερσυμμετρία μπορούσε να μπει με πολλούς τρόπους. Έτσι, στις δέκα διαστάσεις υπήρχαν τέσσερις διαφορετικές θεωρίες υπερβαρύτητας. Οι θεωρίες τύπου ΙΙΑ, ΙΙΒ και ετεροτική-Ε, όταν περιγράφονται σε ενέργειες αρκετά χαμηλές ώστε οι χορδές να αντικαθίστανται από σημειακά σωματίδια χωρίς να δημιουργούνται ιδιαίτερα προβλήματα, αντιστοιχούν στις τρεις από αυτές. Οι τύπου 1 και η Ετεροτική-Ο στις ίδιες ενέργειες, είναι ακριβώς ίδιες με τη τέταρτη θεωρία 10διάστατης υπερβαρύτητας.

Οι ΙΙΑ και ετεροτική-Ε όταν είναι ισχυρά συζευγμένες εμφανίζεται μια 11η διάσταση, κάνοντας τις μονοδιάστατες χορδές να μοιάζουν με δισδιάστατες μεμβράνες. Σε χαμηλές ενέργειες μοιάζουν, επίσης, με την υπερβαρύτητα -αυτή τη φορά την 11διάστατη. Η συσχέτιση των θεωριών υπερβαρύτητας με τις θεωρίες χορδών δεν είναι τυχαία: όλες είναι προσεγγίσεις της θεωρίας των πάντων. Τα μόνα πράγματα όμως που είναι ξεκάθαρα για τη θεωρία των πάντων είναι ότι περιλαμβάνει και μεμβράνες και ότι έχει έντεκα διαστάσεις. Γιατί έντεκα;

Καταρχάς, μια εντεκαδιάστατη θεωρία θα μπορούσε να ενοποιήσει τις θεωρίες χορδών. Ύστερα, έντεκα διαστάσεις είναι ο μέγιστος αριθμός διαστάσεων στον οποίο μια θεωρία με βαρυτόνια είναι συνεπής, ενώ είναι ο ελάχιστος που μπορεί να εισάγει τη βαρύτητα σε μια θεωρία που περιλαμβάνει τις συμμετρίες βαθμίδας των άλλων δυνάμεων του καθιερωμένου μοντέλου.

Όπως ακριβώς οι θεωρίες υπερβαρύτητας είναι προσεγγίσεις της θεωρίας χορδών σε χαμηλές ενέργειες, έτσι και οι θεωρίες χορδών είναι προσεγγίσεις της θεωρίας-Μ. Στο «δίκτυο» της θεωρίας-Μ περιλαμβάνεται και μια άλλη θεωρία που ονομάζεται θεωρία-F. Η θεωρία-F αναπτύχθηκε από τον Cumrun Vafa και ουσιαστικά περιγράφει τη θεωρία τύπου ΙΙΒ σε δώδεκα διαστάσεις. Παρόλο που αυτό φαίνεται να κάνει τη θεωρία ακόμα πιο περίπλοκη, στη πραγματικότητα τη κάνει πιο απλή, από μαθηματική άποψη, καθώς ορισμένες δυσκολίες της ΙΙΒ δεν υπάρχουν αν περιγραφεί σε 12 διαστάσεις. Παρόλο που μια τέτοια θεωρία δεν μπορεί να ισχύει, για το λόγο που μόλις είπαμε, είναι και αυτή μια άποψη της θεωρίας-Μ έστω και αν δεν ανταποκρίνεται στο σύμπαν μας.

Θεωρία των Πάντων ή Θεωρία των Θεωριών; Αγνωστο τι θ  αποφασίσουν να μας παρουσιάσουν. Η εγκυρότητα μιας θεωρίας κρίνεται από την ακρίβεια των προβλέψεών της για πειραματικά δεδομένα. Αλλά τι πειραματικές προβλέψεις κάνει η θεωρία-Μ; Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να επαληθευτεί πειραματικά, αν και -προς το παρόν- κάτι τέτοιο υπερβαίνει τις δυνατότητές μας. Η θεωρία-Μ κάνει πειραματικές προβλέψεις, κυρίως, στα επίπεδα Planck. Υπάρχουν όμως και κάποια πράγματα που σε ένα βαθμό θα την επαλήθευαν και σε λίγο μεγαλύτερες ενέργειες από αυτές που χρησιμοποιούνται στους επιταχυντές σωματιδίων.

Κάτι που θα επιβεβαιώσει, σε ένα βαθμό, τη θεωρία των χορδών (ή τη θεωρία-Μ), θα είναι η ύπαρξη υπερεταίρων. Μια από τις βασικές προυποθέσεις για να ισχύει η θεωρία χορδών είναι η υπερσυμμετρία, η οποία συσχετίζει τα μποζόνια με τα φερμιόνια. Επειδή δεν φαίνεται τα γνωστά μποζόνια και φερμιόνια να συσχετίζονται μεταξύ τους όπως προβλέπει η υπερσυμμετρία, πιστεύεται ότι έχει σπάσει, με αποτέλεσμα οι υπερεταίροι των διάφορων σωματιδίων να έχουν μάζα χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από τα πρωτόνια. Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε αρκετά μεγαλύτερες ενέργειες στους επιταχυντές σωματιδίων για να τα παράγουμε.

Ύλη και Αντιύλη: Κάθε σωματίδιο διαθέτει αναγκαστικά και το αντισωματίδιο του, που στην ουσία είναι το ίδιο σωματίδιο συμπεριφερόμενο διαφορετικά π.χ  όταν ένα σωματίδιο ταξιδεύει και κινείται προς το μέλλον, την ίδια στιγμή το αντισωματίδιο του ταξιδεύει ανάδρομα στο παρελθόν. Που σημαίνει ότι ο θάνατος ακολουθεί τη ζωή, αλλά μπορεί και να προηγείται αυτής.

Ένα αρνητικό φορτίο που ταξιδεύει στο παρελθόν ισοδυναμεί μ’ ένα θετικό φορτίο που κινείται προς το μέλλον. Αν καταργούσαμε την τυραννία του χρόνου και ζητούσαμε την κατάργηση της αιτιοκρατικής σχέσης των γεγονότων, τότε γέννηση και θάνατος θα συνυπήρχαν από την πρώτη κιόλας στιγμή.

Όπως η γέννησή μας αποτελεί την πύλη που οδηγεί στο θάνατο έτσι και ο θάνατος εμπεριέχει ήδη την αναγέννησή μας. Σίγουρα ξαφνιάζει τον μέσο άνθρωπο τον προσκολλημένο στην ύλη η διαπίστωση της κβαντικής θεωρίας ότι το άθροισμα του παντός είναι το μηδέν… από το 1905 γνωρίζουμε ότι ενέργεια και μάζα είναι εναλλάξιμες μορφές. Αν υποτεθεί ότι μια ποσότητα ενέργειας κάπως, κάπου, κάποτε χάνεται, αυτή η απώλεια εξισορροπείται από μια ισοδύναμη ποσότητα μάζας που κερδίζεται, έτσι ώστε το συνολικό άθροισμα να είναι πάντα σταθερό, στο μηδέν. Απλά δηλαδή αλλάζει μορφή.

Από τη μια τώρα αν κάτι είναι νεκρό, θα πει πως κάποτε ζούσε, άρα μπορείς να δεχτείς τη ζωή, υπάρχουν δίπλα μας άνθρωποι που πιστεύουν ότι είναι ζωντανοί αλλά στην ουσία είναι νεκροί, απλώς δεν το γνωρίζουν, επίσης υπάρχουν δίπλα μας ανθρωποειδή, που νομίζουν πως είναι άνθρωποι αλλά δεν είναι.

Το νοητικό πείραμα είναι ένα βοήθημα της σκέψης για να υποστηριχθεί, να αντικρουστεί ή να επεξηγηθεί κάποια θεωρία. Έτσι κατασκευάζεται νοητικά μια κατάσταση που θα ήταν αδύνατον ή πολύ δύσκολο να υπάρξει στην πραγματικότητα, όπως, για παράδειγμα, ένα ταξίδι με την ταχύτητα του φωτός. Η χρήση των νοητικών πειραμάτων στη φιλοσοφία αποτελεί μέρος της μεθοδολογίας που είναι γνωστή ως αναλυτική φιλοσοφία.

Η μέθοδος που κυριαρχεί γενικά στα νοητικά πειράματα διατυπώνεται μέσω της ερώτησης «τι θα συνέβαινε εάν…»

Πρέπει φυσικά να έχουμε πάντα κατά νου ότι ένα νοητικό πείραμα αποτελεί συχνά ένα παράδειγμα και άρα δεν εξηγεί πλήρως την ιδέα από την οποία προκύπτει. Διάσημα νοητικά πειράματα από τον χώρο της φυσικής είναι, μεταξύ άλλων, το καράβι του Γαλιλαίου, ο δαίμονας του Μάξγουελ στη θερμοδυναμική, το παράδοξο των διδύμων του Λανζεβέν στην ειδική θεωρία της σχετικότητας, το παράδοξο του τρένου στην ειδική θεωρία της σχετικότητας, η γάτα του Σρέντιγκερ [6] στην κβαντική μηχανική.

Και στην φιλοσοφία συναντάμε νοητικά πειράματα, για παράδειγμα το παράδοξο του Ζήνωνα, το σπήλαιο του Πλάτωνα, το δαχτυλίδι του Γύγη (επίσης του Πλάτωνα), ο κακός δαίμων του Ρενέ Ντεκάρτ (Καρτέσιος) κλπ κλπ

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Το νέο κβαντικό σύμπαν Tony Hey – Patrick Walters
Το κομψό σύμπαν, Brian Greene
String theory for dummies, Andrew Zimmerman Jones – Daniel Robbins, For Dummies
The little book of string theory, Steven Gubser, Princeton University Press

Semely Lomax απόσπασμα από το βιβλίο της «Θεωρίες και Θεωρήσεις στον παράδεισο της Εδέμ»