Περί των δημοκρατικών ηγεμονιών

1. Ας περάσουμε τώρα στην άλλη πλευρά, όταν ένας πολίτης όχι με εγκληματικές πράξεις ή άλλη ανυπόφορη βία, αλλά με την εύνοια των συμπατριωτών του γίνεται ηγεμόνας στην πατρίδα του. Στην περίπτωση αυτή το κράτος μπορεί να ονομαστεί δημοκρατική ηγεμονία και για να επιτευχθεί, δεν είναι απαραίτητη ή μόνο η ικανότητα ή μόνο η τύχη, αλλά κυρίως η πονηριά βοηθούμενη από την τύχη. Λέω λοιπόν πως αποκτά κανείς αυτή την εξουσία ή με την εύνοια του λαού ή με την εύνοια των ισχυρών. Σε κάθε πόλη απαντώνται αυτές οι δύο διαφορετικές τάσεις. Προκύπτει από το εξής: ο λαός δεν επιθυμεί να τον διατάζουν ούτε να τον καταπιέζουν οι ισχυροί, ενώ οι ισχυροί επιθυμούν να διατάζουν και να καταπιέζουν τον λαό. Από αυτές τις δύο διαφορετικές διαθέσεις έχουμε στις πόλεις ένα από τα εξής τρία αποτελέσματα: ή ηγεμονία ή ελευθερία ή οχλοκρατία.

2. Η ηγεμονία προκύπτει ή από τον λαό ή από τους ευγενείς, ανάλογα με την ευκαιρία που έχει η μία από τις δυο ομάδες να επιβληθεί στην άλλη. Οι ευγενείς, όταν βλέπουν πως δεν μπορούν να αντισταθούν στον λαό, αρχίζουν να ενισχύουν το κύρος ενός από αυτούς και τον κάνουν ηγεμόνα, ώστε να μπορέσουν να ικανοποιήσουν τις ορέξεις τους υπό την προστασία του. Ομοίως, ο λαός, αν δει πως δεν μπορεί να αντισταθεί στους ευγενείς, ενισχύει το κύρος κάποιου δικού του και τον κάνει ηγεμόνα, προκειμένου να προστατευτεί με τη δική του εξουσία. Αυτός που γίνεται ηγεμόνας με τη βοήθεια των ευγενών διατηρείται στην εξουσία με μεγαλύτερη δυσκολία από εκείνον ο οποίος γίνεται ηγεμόνας με τη βοήθεια του λαού. Διότι έχοντας γύρω του πολλούς που του φαίνονται όμοιοί του, δεν μπορεί ούτε να τους διατάξει ούτε να τους χρησιμοποιήσει όπως θέλει. Όμως εκείνος ο οποίος κατακτά την ηγεμονία με τη λαϊκή εύνοια βρίσκεται μόνος και δεν έχει γύρω του κανέναν ή, έστω, ελάχιστους που να μην είναι έτοιμοι να τον υπακούσουν. Πέρα από αυτό, δεν μπορεί να ικανοποιήσει τους ευγενείς με εντιμότητα και χωρίς να προκαλέσει ζημιά στους άλλους, αλλά πρέπει να ικανοποιήσει τον λαό, μια και ο σκοπός του λαού είναι πιο έντιμος από εκείνον των ευγενών: οι ευγενείς θέλουν να καταπιέσουν, ο λαός θέλει μόνο να μην καταπιέζεται. Επιπλέον, ένας ηγεμόνας δεν μπορεί ποτέ να αισθανθεί ασφαλής έχοντας τον λαό εχθρικό, γιατί ο λαός είναι μεγάλος. Με τους ευγενείς μπορείς πάντα να αισθάνεσαι σίγουρος, γιατί είναι λίγοι. Το χειρότερο που ένας ηγεμόνας μπορεί να περιμένει από τον λαό που είναι εχθρικός απέναντί του είναι να τον εγκαταλείψει. Αντιθέτως, από τους ευγενείς που είναι εχθρικοί απέναντί του, δεν πρέπει να φοβάται μόνο μήπως τον εγκαταλείψουν, αλλά και ότι θα οργανωθούν εναντίον του. Γιατί έχοντας μεγαλύτερη ικανότητα να προβλέπουν τα γεγονότα και όντας πιο πονηροί, βρίσκουν πάντα έγκαιρα τον τρόπο να σωθούν και προσπαθούν να συμμαχήσουν με εκείνον που ελπίζουν ότι θα νικήσει. Ο ηγεμόνας είναι επίσης αναγκασμένος να ζει πάντα με τον ίδιο λαό, αλλά μπορεί περίφημα να κάνει χωρίς τους ίδιους ευγενείς, επειδή έχει τη δυνατότητα να τους αφαιρέσει και να τους ξαναδώσει τα αξιώματά τους και το κύρος τους.

3. Για να διευκρινίσω καλύτερα ετούτο το σημείο, θεωρώ πως τους ευγενείς πρέπει να τους εξετάσουμε κυρίως από δύο πλευρές: ή, δίνοντάς τους μεγαλύτερο αξίωμα, τους συμπεριφέρεσαι με τέτοιον τρόπο ώστε να εξαρτώνται εντελώς από σένα ή όχι. Εκείνους που δεσμεύονται και δεν είναι άπληστοι πρέπει να τους τιμάς και να τους αγαπάς` τους άλλους πρέπει να τους εξετάσεις με δύο τρόπους: ή το κάνουν από δειλία και έλλειψη θάρρους, οπότε πρέπει να δεχτείς τις υπηρεσίες κυρίως όσων σε συμβουλεύουν καλά, επειδή στην ευημερία θα σε τιμούν και στις αντιξοότητες δεν θα έχεις τίποτα να φοβηθείς. Όταν όμως δεν δεσμεύονται από δολιότητα και από επιθυμία εξουσίας, σημαίνει πως σκέφτονται περισσότερο τον εαυτό τους παρά εσένα. Ο ηγεμόνας πρέπει να φυλάγεται από αυτούς και να τους φοβάται σαν να είναι φανεροί εχθροί, διότι πάντα στις αντίξοες περιστάσεις θα συμβάλλουν στην καταστροφή του.

4. Ωστόσο, κάποιος που γίνεται ηγεμόνας χάρη στην εύνοια του λαού πρέπει να διατηρήσει τον λαό φίλο του. Αυτό είναι εύκολο, επειδή ο λαός το μόνο που ζητάει είναι να μην καταπιέζεται. Κάποιος όμως που γίνεται ηγεμόνας ενάντια στη θέληση του λαού και με την εύνοια των ευγενών πρέπει πρώτα απ’ όλα να προσπαθήσει να κερδίσει την εύνοια του λαού. Αυτό είναι εύκολο: οφείλει απλώς να πάρει τον λαό υπό την προστασία του. Και επειδή οι άνθρωποι όταν ευεργετούνται από εκείνους από τους οποίους περίμεναν πως θα ζημιωθούν υποχρεώνονται περισσότερο στον ευεργέτη τους, ο λαός αρχίζει αμέσως να αγαπά περισσότερο τον ηγεμόνα, σαν να είχε κερδίσει την εξουσία χάρη στην εύνοιά του. Αυτό ο ηγεμόνας μπορεί να το πετύχει με πολλούς τρόπους, για τους οποίους δεν είναι δυνατόν να δοθεί ένας σίγουρος κανόνας, καθώς ποικίλλουν ανάλογα με την περίπτωση. Γι’ αυτό θα τους παραβλέψω.

5. Θα κλείσω λέγοντας μόνο πως ένας ηγεμόνας είναι υποχρεωμένος να έχει τον λαό με το μέρος του, διαφορετικά στις δυσκολίες δεν θα βρει κανέναν να τον βοηθήσει.Ο Νάβις, ηγεμόνας των Σπαρτιατών, άντεξε στην πολιορκία ολόκληρης της Ελλάδας και ενός ρωμαϊκού στρατού πάντα νικηφόρου και υπεράσπισε εναντίων εκείνων την πατρίδα και το κράτος του. Με την έλευση του κινδύνου, στάθηκε αρκετό να φυλαχτεί μόνο από έναν μικρό αριθμό αντιπάλων του. Αν είχε όμως τον λαό απέναντί του, δεν θα του αρκούσε. Κανένας ας μην απορρίψει ετούτη την άποψή μου αναφέροντας την κοινότοπη παροιμία: όποιος βασίζει τη δύναμή του στον λαό είναι σαν να χτίζει στην άμμο. Αυτή η παροιμία αληθεύει όταν ένας πολίτης στηρίζεται στον λαό και πιστεύει ότι ο λαός θα τον ελευθερώσει, όταν κινδυνεύει από εχθρούς ή αξιωματούχους. Στην προκειμένη περίπτωση μπορεί συχνά να εξαπατηθεί, όπως συνέβη στη Ρώμη στους Γράκχους και στη Φλωρεντία στον άρχοντα Τζόρτζο Σκάλι. Αν όμως ένας ηγεμόνας στηρίζεται στον λαό (δηλαδή ένας ηγεμόνας που μπορεί να κυβερνήσει είναι ανδρείος, δεν τρομάζει μπροστά στις αντιξοότητες, δεν αμελεί άλλες ετοιμασίες και με την ψυχή και τους νόμους του εμπνέει όλο τον λαό να κινηθεί), δεν θα εξαπατηθεί ποτέ από τον λαό και θα αντιληφθεί πως έχει θέσει τα πιο στέρεα θεμέλια της εξουσίας του.

6. Αυτές οι ηγεμονίες διατρέχουν κινδύνους όταν περνούν από τη δημοκρατική εξουσία στην απολυταρχία. Σ’ αυτή την περίπτωση, οι ηγεμόνες ή κυβερνούν με τη δική τους εξουσία ή μέσω αξιωματούχων. Στη δεύτερη περίπτωση είναι πιο επισφαλής και πιο αδύναμη η διατήρησή τους στην εξουσία, επειδή εξαρτώνται απόλυτα από τη θέληση των πολιτών που είναι αξιωματούχοι. Αυτοί, κυρίως στους αντίξοους καιρούς, μπορούν πολύ εύκολα να αφαιρέσουν την εξουσία του ηγεμόνα. Αρκεί να του φέρουν εμπόδια ή απλώς να μην τον υπακούσουν. Την ώρα του κινδύνου ο ηγεμόνας δεν έχει χρόνο για να εφαρμόσει απολυταρχία. Σ’ εκείνο το διάστημα, οι πολίτες και οι υπήκοοί του, οι οποίοι συνήθως δέχονται εντολές από τους αξιωματούχους, δεν είναι διατεθειμένοι να υπακούσουν τις δικές του. Και στις δύσκολες στιγμές, θα του λείπουν πάντα εκείνοι τους οποίους μπορεί να εμπιστευτεί. Ένας τέτοιος ηγεμόνας δεν μπορεί να στηριχτεί σε όσα βλέπει σε καιρούς γαλήνης, όταν οι πολίτες έχουν ανάγκη το κράτος. Τότε όλοι τρέχουν, όλοι υπόσχονται και όλοι θέλουν να πεθάνουν γι’ αυτόν, όταν ο θάνατος είναι μακρινός. Στους αντίξοους καιρούς όμως, όταν το κράτος έχει ανάγκη τους πολίτες, τότε βρίσκει λιγοστούς. Ετούτη η εμπειρία είναι πολύ πιο επικίνδυνη, καθόσον δεν μπορείς να τη βιώσεις πάνω από μία φορά. Οπότε, ένας συνετός ηγεμόνας πρέπει να σκέφτεται τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες του, πάντα και σε κάθε περίσταση, θα έχουν ανάγκη το κράτος και τον ίδιο. Τότε θα του είναι για πάντα πιστοί.

ΝΙΚΟΛΟ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ,  «Ο ΗΓΕΜΟΝΑΣ»

Δε λειτουργούν με "κουμπιά" οι σχέσεις των ανθρώπων...

Δε λειτουργούν με «κουμπιά» οι ανθρώπινες σχέσεις! Δύσκολες οι σχέσεις των ανθρώπων. Απαιτητικές. Μετά τον πρώτο ενθουσιασμό κι αν δεν προλάβει αυτός να μεταμορφωθεί σε έρωτα, αλλά ξεφουσκώσει σαν σκάρτο μπαλόνι, αναζητούμε αφορμές και προφάσεις για να αποτραβηχτούμε. Αναζητούμε όμως, μια ασφαλή οπισθοχώρηση, ώστε να μην χρεωθούμε το γύρισμα της πλάτης. Αντίθετα, φροντίζουμε να το χρεώσουμε στον άλλον γιατί δεν μπόρεσε να μας καταλάβει, δεν κατάφερε να συγχρονιστεί μαζί μας.

Η έκφραση που βρίσκει τη θέση της εδώ είναι εκείνη με τα κουμπιά που δεν βρέθηκαν ποτέ. «Δεν βρήκες τα κουμπιά του…», «Αν είχες βρει τα κουμπιά της…»,«Κάνε υπομονή, θα βρεις τα κουμπιά του σιγά σιγά…». Πολλές οι παραλλαγές της, οι οποίες όμως πάντα καταλήγουν στο ίδιο σημείο. Δεν κατάφερες να βρεις την κατάλληλο δίοδο επικοινωνίας κι αυτό είναι δική σου ευθύνη.

Προσωπικά, έχω μια μεγάλη ένσταση γι’ αυτά τα κουμπιά των ενηλίκων. Ας αφήσουμε απ’ έξω τις περιπτώσεις εκείνες που η χημεία είναι αμοιβαία, ας αφήσουμε απ’ έξω αυτές που οι κόκκινες γραμμές αναβοσβήνουν προειδοποιητικά από χιλιόμετρα μακριά και ας σταθούμε στις άλλες. Στις πιο μεσοβέζικες, αν μου επιτρέπετε να τις πω έτσι. Αυτό που βρίσκω κάπως παράλογο είναι η αξίωση να περιμένεις να μαντέψει αυτά τα έρμα τα κουμπιά αυτός που έρχεται ως ξένος στη ζωή σου.

Δεν είναι έτσι όμως. Τουλάχιστον, δε θα έπρεπε να είναι έτσι. Δε γίνεται να λειτουργούν με κουμπιά οι ανθρώπινες σχέσεις. Για να πετύχουν ή για να έχουν μια δίκαιη, έστω, ευκαιρία επιτυχίας, θα πρέπει να ξεκλειδώσεις τα κουμπιά σου. Και όταν λέμε να ξεκλειδωθείς, δεν εννοούμε να σκορπιστείς, όχι. Να ξεδιπλωθείς, όμως, τόσο όσο χρειάζεται για να μπορέσει ο άλλος να σε πλησιάσει. Αν σε ενδιαφέρει αυτός ο άλλος, βασική προϋπόθεση.

Ανθρώπους που τους θέλουμε δίπλα μας, τους διευκολύνουμε να παραμείνουν. Τους αποκαλύπτουμε μερικά από τα κουμπιά μας, τους καθοδηγούμε το χέρι να βρουν κάποια άλλα και κάποια τα ανοίγουμε από μόνοι μας. Το παραμύθι των ανεύρετων κουμπιών όμως το χρησιμοποιούμε για τους άλλους. Αυτούς που μας αφήνουν σχετικά αδιάφορους. Εκεί βάζουμε διπλό κωδικό ασφαλείας και περιμένουμε από τον άλλον να τον σπάσει. Και αν δεν τα καταφέρει – που δεν θα τα καταφέρει - του το χρεώνουμε ως ανεπάρκειά του στο να συγχρονιστεί μαζί μας. Γιατί είναι πιο εύκολο να του χρεώσουμε την αποτυχία που φροντίσαμε από πριν να του εξασφαλίσουμε, από το να παραδεχτούμε ότι παίξαμε με αυθαίρετους τους όρους του παιχνιδιού.

Ε ναι, μπορούμε να γίνουμε πολύ άδικοι και χειριστικοί με τους ανθρώπους μερικές φορές. Επειδή όμως με τις μνημονιακές πολιτικές θα κατεβεί το προσδόκιμο ζωής, καλό είναι να απλοποιήσουμε τα πράγματα στη ζωή μας. Τους ανθρώπους που τους θέλουμε μέσα της, ας παλέψουμε να τους κρατήσουμε. Τους άλλους που «δεν», ας μην τους ταλαιπωρούμε άδικα. Και μάλιστα συνειδητά. Το μαξιλάρι λένε γίνεται πιο μαλακό όταν ακουμπάει πάνω του καθαρή η συνείδησή μας. Ή μήπως όχι;

Δείξε μου το πρόσωπό σου, να σου πω το ριζικό σου

Η φρενολογία ήταν μία από τις πιο διαδεδομένες επιστημονικές θεωρίες ψυχολογίας του 19ου αιώνα. Σκοπός των φρενολόγων ήταν να περιγράψουν τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου και να προβλέψουν την μελλοντική του συμπεριφορά βασιζόμενοι σε μετρήσεις του κρανίου του. Ο πατέρας της φρενολογίας, Franz, Joseph Gall εξηγούσε λεπτομερώς την λογική πίσω από την θεωρία του:

Ο εγκέφαλος ελέγχει τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά μας η οποία είναι εξαιρετικά πολυδιάστατη. Οπότε θα πρέπει λογικά κάθε συμπεριφορά και χαρακτηριστικό γνώρισμά μας να ελέγχεται από διαφορετικό μέρος/υπο-όργανο του εγκεφάλου. Μετρώντας το μέγεθος της κάθε εγκεφαλικής περιοχής μπορούμε να μετρήσουμε το βαθμό που κάποιος έχει ή όχι ανεπτυγμένο κάποιο χαρακτηριστικό. Ένας τρόπος να μετρήσουμε το μέγεθος των περιοχών είναι να μετρήσουμε τις ανωμαλίες στα κρανία. Εάν κάπου υπάρχει βαθούλωμα σημαίνει ότι η περιοχή αυτή υπολειτουργεί, επομένως το άτομο δεν εμφανίζει την αντίστοιχη συμπεριφορά. Εάν κάπου υπάρχει ύψωμα σημαίνει ότι η συγκεκριμένη περιοχή υπερλειτουργεί.

Με αυτό το σκεπτικό λοιπόν έγιναν εκατοντάδες χιλιάδες μετρήσεις ανθρώπινων κρανίων, ιδίως στο Η.Βασίλειο. Συνήθεις «συμμετέχοντες» στις μετρήσεις ήταν οι κρατούμενοι στις φυλακές της χώρας. Μετρώντας τα κρανία τους, οι επιτήμονες της εποχής έφτασαν σε διάφορα συμπεράσματα για το ποιες περιοχές του εγκεφάλου ελέγχουν συμπεριφορές όπως τη βιαιότητα, την τάση για ψέμα, την γενναιοδωρία, την εξυπνάδα κτλ. Φυσικά, πολλά από τα συμπεράσματα που έβγαλαν ήταν εντελώς αυθόρμητα και αντιεπιστημονικά (για να μην αναφέρουμε και την παράμετρο του κοινωνικού και φυλετικού ρατσισμού), κάτι που ήταν και ο κύριος λόγος που η φρενολογία έπεσε σε λήθη τον τελευταίο αιώνα. Πλέον η φρενολογία θεωρείται ψευδοεπιστήμη και σε γενικές γραμμές δεν γίνεται αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.

Φυσιογνωμική
Μια άλλη ψευδοεπιστήμη όμως φαίνεται πως αρχίζει και αποκτά επιστημονική βάση. Ο λόγος για την φυσιογνωμική, την θεωρία η οποία υποτίθεται πως μπορεί να προβλέψει τον χαρακτήρα και τη μελλοντική συμπεριφορά κάποιου βάση των εξωτερικών του χαρακτηριστικών και ιδιαίτερα του προσώπου. Σε μια πρόσφατη μελέτη η επιστημονική ομάδα του Δρ. Wong προσπάθησε να δει εάν ορισμένα φυσιολογικά χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να προβλέψουν τις ηγετικές ικανότητες κάποιου. Αυτό που έκαναν ήταν να μετρήσουν το λόγο μήκους/ύψους του κεφαλιού 55 ανδρών σε διευθυντικές θέσεις και να δουν εάν αυτό το νούμερο μπορεί να προβλέψει την επιτυχία της επιχείρησής τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους τα διευθυντικά στελέχη με πιο πλατιά πρόσωπα τείνουν να έχουν πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις. Το μυστικό ίσως κρύβεται στη βιολογία μας και συγκεκριμένα στα κατάλοιπα της εξέλιξής μας. Άτομα με πιο πλατύ πρόσωπο φαίνονται πιο δυνατά και επιβλητικά, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες τρίτων να υπακούσουν ή να υποχωρήσουν, ανοίγοντας ουσιαστικά το δρόμο στους… πλατυπρόσωπους!

Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης πως το σχήμα του προσώπου καθορίζεται και από τα επίπεδα της τεστοστερόνης κατά την εφηβεία. Η τεστοστερόνη σχετίζεται άμεσα τόσο με την φυσική δύναμη, όσο και με την επιθετική συμπεριφορά. Για παράδειγμα μια έρευνα σε παίκτες χόκευ στον Καναδά έδειξε ότι ο λόγος πλάτος/ύψος του προσώπου μπορεί να προβλέψει την επιθετική συμπεριφορά των παικτών κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Άτομα με πιο πλατύ πρόσωπο τείνουν να παίζουν πιο επιθετικά.

Φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως στις περιπτώσεις που μιλάμε για οικονομική και κοινωνική επιτυχία η βιολογία είναι απλά ένα πλεονέκτημα και σίγουρα δεν είναι επαρκής παράγοντας από μόνος του. Η βιολογία είναι σε θέση να δώσει σε κάποιους ορισμένα πλεονεκτήματα έναντι άλλων με διαφορετικές βιολογικές τάσεις, αλλά το οικογενειακό περιβάλλον, οι τυχαίες ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην ζωή και φυσικά η εξυπνάδα είναι εξίσου σημαντικοί παράγοντες που μπορεί να καθορίσουν την οικονομική επιτυχία κάποιου.

Υ.Γ. Εάν ενδιαφέρεστε για τη φυσιογνωμική και τις έρευνες γύρω από αυτές, θα πρότεινα να ρίξετε μια ματιά στο άρθρο «The Return of Physiognomy» του Neurocritic (Neurocritic: The Return of Physiognomy) όπου περιγράφονται και κριτικάρονται και άλλες έρευνες φυσιογνωμιστών. Για παράδειγμα εκεί θα βρείτε περιγραφή και κριτική μιας έρευνας η οποία υποστηρίζει ότι το πάχος του άνω χείλους των γυναικών σχετίζεται θετικά με το βαθμό στον οποίο αυνανίζονται! Είναι τρελοί αυτοί οι επιστήμονες! Ή μήπως όχι;

Οι φωνές των ψευδαισθήσεων αλλάζουν συναισθηματική χροιά ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον

Οι ακουστικές ψευδαισθήσεις είναι ένα σύμπτωμα που συναντάται σε διάφορες ψυχικές διαταραχές. Υπολογίζεται ότι περίπου 3 στα 4 άτομα που διαγιγνώσκονται με σχιζοφρένεια αναφέρουν ότι έχουν ακουστικές παραισθήσεις, ένα σύμπτωμα που το αντιμετωπίζουν και τα άτομα με διπολική διαταραχή (20%-50%), με μείζων καταθλιπτική διαταραχή (10%) αλλά και με Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (5%). Πέραν των ψυχικών διαταραχών οι ακουστικές παραισθήσεις μπορούν να προκληθούν από μια σειρά άλλων οργανικών και νευρολογικών παθήσεων, όπως είναι η επιληψία των κροταφικών λοβών, άνοια, εγκεφαλικές βλάβες λόγω τραυματισμού, εγκεφαλικού επεισοδίου ή καρκίνου
.
Οι ακουστικές παραισθήσεις όμως δεν εμφανίζονται αποκλειστικά και μόνο σε άτομα με ψυχικές διαταραχές. Υπολογίζεται ότι στις δυτικές κοινωνίες ένα ποσοστό 10% – 40% των ατόμων χωρίς ψυχικές διαταραχές αναφέρουν ότι έχουν βιώσει κάποια ακουστική ψευδαίσθηση τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Συνήθως αυτές οι παραισθήσεις λαμβάνουν χώρα λίγο πριν τον ύπνο ή λίγο πριν ξυπνήσουμε, όπως επίσης μπορούν να εμφανιστούν και μετά από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ.

Παρόλο λοιπόν που οι ακουστικές παραισθήσεις ακούγονται τρομακτικές και οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι δεν μας αφορούν, βλέπουμε ότι είναι κομμάτι της καθημερινότητας αρκετών συνανθρώπων γύρω μας ή ακόμη και της δικής μας ζωής σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που η επιστημονική κοινότητα έχει προσεγγίσει το θέμα των ακουστικών παραισθήσεων από πολλές οπτικές γωνίες: την βιολογική καταβολή, τα περιγεννητικά και περιβαλλοντικά αίτια κτλ. Μια ανθρωπολόγος από το πανεπιστήμιο του Στανφορντ αποφάσισε να ερευνήσει την κοινωνική διάσταση του θέματος. Πιο συγκεκριμένα, θέλησε να δει εάν το κοινωνικό περιβάλλον αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτές οι ακουστικές ψευδαισθήσεις. Οι άνθρωποι στις ΗΠΑ ακούν διαφορετικές φωνές από τους ανθρώπους στην Αφρική και την Ασία; Σε τι βαθμό η κουλτούρα επηρεάζει το περιεχόμενο των ψευδαισθήσεων αυτών;

Για να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα κατέγραψε τα ατομικά, ποιοτικά χαρακτηριστικά των ακουστικών ψευδαισθήσεων από δείγμα ατόμων στις ΗΠΑ, την Γκάνα και την Ινδία και τα συνέκρινε μεταξύ τους σε επίπεδο εθνικότητας. Το δείγμα της έρευνας περιλάμβανε άτομα με σχιζοφρένεια από αυτές τις χώρες, ηλικίας 34 ετών κατά μέσο όρο, ενώ η ερευνητική ομάδα κατέγραψε την συχνότητα των παραισθήσεων, το περιεχόμενό τους (βίαιο ή μη, δίνουν εντολές ή όχι κτλ), την πεποίθηση των ασθενών για την προέλευση/αιτία των φωνών αλλά και τα συναισθήματα που τους προκαλούν.

Αυτό που βρήκε η ομάδα είναι πως το κοινωνικό περιβάλλον παίζει καταλυτικό ρόλο στην μορφή που λαμβάνουν οι ακουστικές παραισθήσεις. Συγκεκριμένα, οι φωνές στις ΗΠΑ έτειναν να είναι πιο βίαιες και αρνητικές, έδιναν εντολές στα άτομα και συχνά τους έβριζαν ή τους υποτιμούσαν, δημιουργώντας τους όπως είναι φυσιολογικό μια σειρά από αρνητικά συναισθήματα. Συχνά μιλούσαν για την προέλευση των ψευδαισθήσεων με όρους ιατρικούς και φυσιολογίας και τις απέδιδαν σε νευρολογικά αίτια.

Από την άλλη πλευρά, οι συμμετέχοντες στην Γκάνα και την Ινδία έτειναν να έχουν πιο θετικές εμπειρίες από τις παραισθήσεις τους. Τις αντιμετώπιζαν ως επικοινωνία με τον ''Θεό'', ενώ οι φωνές ήταν κυρίως ήρεμες, ακουγόντουσαν σαν να προέρχονται από σεβάσμια μέλη των οικογενειών τους (γέρους ή γονείς) και δεν τους έδιναν εντολές, αλλά ήταν πιο «παιχνιδιάρικες» και τους παρότρυναν να εμπλακούν σε ευχάριστες εμπειρίες όπως π.χ. να κάνουν έρωτα. Σε γενικές γραμμές οι φωνές στην Αφρική και την Ασία δεν έκαναν επίθεση στο Εγώ των ατόμων, αλλά αντίθετα ήταν πιο ήρεμες έως και υποστηρικτικές.

Οι ερευνητές αποδίδουν τις ποιοτικές διαφορές στην αντίληψη των ακουστικών ψευδαισθήσεων στις σαφείς διαφορετικές κοινωνικές καταβολές των ατόμων. Η δυτική κουλτούρα είναι μια κουλτούρα που έχει εξυψώσει το Εγώ των ατόμων και ενθαρρύνει την ατομικότητα και την σημαντικότητα να είναι κανείς διαφορετικός, να πετύχει, να είναι ανταγωνιστικός κτλ. Οι φωνές των ατόμων κάνουν μια σαφή επίθεση στο Εγώ των ατόμων γιατί αυτό είναι εξαιρετικά τονισμένο. Αντίθετα, στις κουλτούρες της Αφρικής και της Ασίας όπου δίνεται λιγότερη έμφαση στην ατομικότητα και μεγαλύτερη στην συλλογικότητα, τα άτομα έχουν ένα ποιοτικώς διαφορετικό Εγώ το οποίο δεν μπορεί να γίνει εύκολα στόχος προσωπικών επικρίσεων.

Αυτό το οποίο τονίζει η εν λόγω έρευνα είναι η σημαντικότητα του να λαμβάνουμε υπόψη το ποιοτικό περιεχόμενο των ακουστικών παραισθήσεων αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον των ατόμων που τις εμφανίζουν εάν θέλουμε να κάνουμε μια πλήρη αξιολόγηση του συμπτώματος και να το αντιμετωπίσουμε με τον τρόπο που πρέπει. Η διαφοροποίηση στην αντιμετώπιση των παραισθήσεων επιβάλλεται, δεδομένου ότι δεν έχουν όλες τον ίδιο βαθμό επικινδυνότητας για το άτομο και το περιβάλλον του. Ίσα – ίσα, μπορούμε να πούμε πως σε κάποιες περιπτώσεις οι ακουστικές παραισθήσεις εφόσον είναι υποστηρικτικές μπορούν να λειτουργήσουν έως και θετικά στην αντιμετώπιση μιας ψυχικής διαταραχής όπως η σχιζοφρένεια.

Γιατί γινόμαστε συναισθηματικοί όταν πίνουμε;

Το αλκοόλ επιδρά διαφορετικά στη διάθεση του καθενός, κάνοντας μερικούς ανθρώπους χαρούμενους, άλλους ευέξαπτους και άλλους υπερβολικά ευαίσθητους. Που οφείλεται όμως η ξαφνική αλλαγή στη διάθεση και ο συναισθηματισμός που έπεται της κατανάλωσης αλκοόλ;

Το αλκοόλ μεταφέρεται σε όλα τα όργανα του σώματος μας μέσω του αίματος και το 90% περίπου της ποσότητας που καταναλώνουμε καταλήγει στον εγκέφαλο. Μόλις διαπεράσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, αρχίζει να να καταστέλλει το κεντρικό νευρικό μας σύστημα επιβραδύνοντας την επεξεργασία των ερεθισμάτων, την κινητική μας ικανότητα, τη σκέψη και τον έλεγχο των συναισθημάτων μας.

Από εκεί εγκαθίσταται στο εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου μας, τον εγκεφαλικό φλοιό. Tο λεπτό αυτό στρώμα των κυττάρων (γνωστό και ως φαιά ουσία) καλύπτει τον εγκέφαλο και την παρεγκεφαλίδα και ευθύνεται για την επεξεργασία των ερεθισμάτων και τον έλεγχο των μυών μας. Το αλκοόλ διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία των νευροδιαβιβαστών μας με αποτέλεσμα να γινόμαστε πιο ομιλητικοί και να επηρεάζεται η κρίση μας. Όσο αυξάνεται η κατανάλωση αλκοόλ, τόσο εντονότερες γίνονται οι αντιδράσεις αυτές.

Το μεταιχμιακό σύστημα, ένα σύνολο έξι ανατομικών δομών που βρίσκονται μεταξύ του φλοιού και του υποθαλάμου, λειτουργεί ως το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου μας και ευθύνεται για τον έλεγχο της συμπεριφοράς και τη δημιουργία αναμνήσεων. Το αλκοόλ επηρεάζει τη λειτουργία του με συνέπεια την παραποίηση ή τη μεγέθυνση των γεγονότων και την αδυναμία ελέγχου των συναισθημάτων μας.

Την επόμενη φορά που θα καταλήξεις να κλαις σε ένα κατάμεστο bar επειδή έξω βρέχει, θα γνωρίζεις τουλάχιστον το λόγο…

Ζώντας στα πρέπει των άλλων;

Γεννιόμαστε επειδή πρέπει να γεννηθούμε. Τρώμε επειδή πρέπει να ζήσουμε. Περπατάμε επειδή πρέπει να προχωρήσουμε. Τόσα πρέπει και τόσα θέλω. Τόσοι κανόνες και τόσες εξαιρέσεις. Πόσες φορές έχουμε βρεθεί μπροστά σε προβλήματα που σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο πιθανόν να ήμαστε πιο χαλαροί και πιο ψύχραιμοι ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης τους; Πόσες φορές πνίξαμε αυτό το θέλω για ένα πρέπει; Και όχι απαραίτητα ένα δικό μας πρέπει, μα σίγουρα ένα δικό μας θέλω.

Ένα πρέπει της οικογένειας, ένα πρέπει των φίλων, ένα πρέπει της κοινωνίας. Ένα απλό παράδειγμα οι επισκέψεις σε οικογενειακούς φίλους όταν τα παιδιά δεν είναι πλέον παιδιά αλλά έφηβοι. Έφηβοι που αρνούνται να υποβάλλουν τον εαυτό τους σε μια κοινωνική υποχρέωση. Έφηβοι που θα ακολουθήσουν τους γονείς όσο κι αν δυσανασχετούν και αντιμετωπίζουν το γεγονός ως φορτικό, αλλά θα το κρατήσουν μέσα τους και θα βγάλουν απωθημένα χρόνων όταν ενηλικιωθούν -με τη νομική έννοια της ενηλικίωσης όμως. Έφηβοι που έχουν δεχθεί πλήρως τις απόψεις των γονέων και δέχονται αμέσως και χωρίς αντιρρήσεις τα θέλω τους θεωρώντας πως αφού το λένε οι μεγαλύτεροι κάτι θα ξέρουν καλύτερα.

Ζούμε στον κοινωνικό κομφορμισμό. Και δε μπήκαμε τώρα σε αυτή την εποχή. Απλά τώρα φαίνεται πιο δυσβάσταχτο. Πιο δυσβάσταχτο γιατί παλιά οι μικροί επαναστάτες ήταν λίγοι και η κοινωνία φρόντιζε να τους κατευνάσει. Πλέον όμως η επανάσταση παίρνει μεγάλες και ποικίλες διαστάσεις. Επανάσταση μπορεί να γίνει στο σχολείο, μπορεί να γίνει μέσω του διαδικτύου και κυρίως μέσω του αγαπημένου μέσου κοινωνικής δικτύωσης, του Facebook, μπορεί να γίνει μέσα σε μια παρέα. Όπου κι αν γίνει, ο ένας θα επηρεάσει τον άλλο.

Ο άλλος όμως θα επηρεαστεί και πάνω που θα επαναστατήσει και θα φύγει από το ένα πρέπει, θα πάει στο άλλο; Θα πει κανείς βέβαια πως έτσι οργανώθηκαν οι κοινωνίες. Συνδυασμός του γεγονότος ότι ο άνθρωπος είναι φύση πολιτικό ον με το γεγονός ότι έπρεπε να επιβιώσει από τα άγρια θηρία και αυτό θα το κατάφερνε μόνο μέσα σε μια ομάδα. Μέσα σε μια ομάδα που ο καθένας έχει το δικό του θέλω, άρα το θέλω θα τιθασευτεί από το πρέπει έτσι ώστε η ομάδα αυτή να επιβιώσει γιατί αν ο καθένας κάνει το δικό του, τότε η ζωή της ομάδας αυτής θα μικρύνει κατά πολύ.

Και η αλήθεια για την αιώνια σύγκρουση μεταξύ ''πρέπει vs θέλω'' είναι κάπου στη μέση. Χωρίς τα πρέπει, τα θέλω δε θα είχαν ούτε αξία ούτε την ίδια αίσθηση χαράς και ικανοποίησης όταν κάνουμε αυτό που θέλουμε. Και από την άλλη χωρίς τα θέλω, τα πρέπει θα μας μετέτρεπαν σε μικρά ρομποτάκια που απλώς υπάρχουν αλλά δε ζουν. Η ισορροπία έρχεται, όπως υποστηρίζει και ο Sigmund Freud, όταν έχεις βρει τους δύο θεμέλιους λίθους της ευτυχίας, την αγάπη και τη δουλειά. Αγάπη γιατί θες να αγαπήσεις και να αγαπηθείς και δουλειά γιατί πρέπει να επιβιώσεις και να εξελιχθείς.
 

Παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου από ηλιακό φως και νερό

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, σε συνεργασία με μία νεοσύστατη εταιρεία από την Καλιφόρνια, συνεργάζονται για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας με τρόπο που αντλεί έμπνευση από τα φυτά.

Όταν το ηλιακό φως φτάνει στη συσκευή, μετατρέπει το νερό σε υδρογόνο, το οποίο μετά μπορεί να αποθηκευτεί σαν μια μπαταρία.

Συγκεκριμένα, χρησιμοποιώντας το νερό και το φως του ήλιου, οι ερευνητές είναι σε θέση να παράγουν ανανεώσιμο υδρογόνο.

Η τεχνολογία για τη δημιουργία καθαρής ενέργειας υδρογόνου, βασίζεται σε μία διαδικασία παρόμοια με τη φωτοσύνθεση. Η νέα τεχνολογία είναι σημαντική, διότι η βιώσιμη μέθοδος για την παραγωγή ενέργειας υδρογόνου από τη διάσπαση των μορίων του νερού είναι πολύ ακριβή. Η καινοτόμος μέθοδος μπορεί τελικά να αποδειχθεί πολύ πιο αποδοτική.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι ερευνητές κατασκεύασαν μια ηλεκτροχημική συσκευή που λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια. Η συσκευή μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε τύπο νερού, συμπεριλαμβανομένων των λυμάτων ή του θαλασσινού νερού.

Όταν το ηλιακό φως φτάνει στη συσκευή, μετατρέπει το νερό σε υδρογόνο, το οποίο μετά μπορεί να αποθηκευτεί σαν μια μπαταρία. Όταν το υδρογόνο μετατρέπεται πάλι σε νερό, τότε οι ερευνητές μπορούν να συλλέξουν ηλεκτρική ενέργεια.

Οι υπεύθυνοι της εταιρείας σχεδιάζουν να αναβαθμίσουν τη διαδικασία και να μειώσουν περισσότερο το κόστος ώστε να εφαρμοστεί σε μεγαλύτερη κλίμακα. Η παραγόμενη ενέργεια θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε υδρογονοκίνητα αυτοκίνητα ή ως πηγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας.

«Η ανάπτυξη καθαρών ενεργειακών συστημάτων είναι ένας παγκόσμιος στόχος. Η πραγματική πρόκληση για το μέλλον είναι να αναπτύξουμε φθηνά συστήματα καθαρής ενέργειας με ανταγωνιστικό κόστος σε σχέση με τα συστήματα ορυκτών καυσίμων, και με τη δυνατότητα να υιοθετηθούν σε παγκόσμιο επίπεδο και όχι μόνο στις ανεπτυγμένες χώρες», δήλωσε ο Σαΐντ Μουμπίν, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας της εταιρείας HyperSolar.

Πώς χάθηκαν 6 διαστάσεις που διέθετε κάποτε ο σημερινός τρισδιάστατος Κόσμος

Ένα μακροχρόνιο αίνιγμα της θεωρίας των υπερχορδών, μια αμφιλεγόμενη αλλά δημοφιλής θεωρία, γιατί το σύμπαν έχει μόνο τρεις διαστάσεις κι όχι εννέα, λύθηκε με τη βοήθεια προσομοίωσης σε ένα υπερ-υπολογιστή.

 

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί πραγματικά να φανταστεί έναν χώρο με περισσότερες από τρεις διαστάσεις. Όμως, οι θεωρητικοί λένε ότι δεν υπάρχει μαθηματικός λόγος που δεν μπορούν να υπάρξουν περισσότερες τέτοιες κατευθύνσεις. Πράγματι, η θεωρία των υπερχορδών επιμένει ότι υπάρχουν. Αυτό που τους κάνει να το υποστηρίζουν  είναι ότι αυτό το μοντέλο καταφέρνει να προσφέρει μια ενιαία εξήγηση για διαφορετικά ανόμοια δομικά στοιχεία της φύσης και φυσικές δυνάμεις.

 

Η θεωρία των υπερχορδών θεωρεί ότι τα στοιχειώδη σωματίδια της φύσης, είναι μικροσκοπικές χορδές και ο τρόπος που πάλλονται δημιουργούν τα σωματίδια που βλέπουμε.

 

Η θεωρία των υπερχορδών – η οποία στην πραγματικότητα είναι μία από τις πολλές εκδοχές της θεωρίας χορδών – υποστηρίζει ότι τα σωματίδια της φύσης μπορούν όλα να εκπροσωπούνται από τους διαφορετικούς τρόπους που πάλλονται μικροσκοπικές χορδές σε πολλές διαστάσεις.

 

Μια συχνή αντίρρηση στη θεωρία των χορδών είναι ότι είναι μη-ελέγξιμη, μια κριτική που οι υποστηρικτές της θεωρίας συχνά αμφισβητούν, αν και δεν έχει περάσει καμία πραγματική δοκιμασία (έλεγχο) με ευρεία συμφωνία των φυσικών.

 

Ένα πράγμα που οι περισσότεροι φυσικοί συμφωνούν είναι ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε με μία έκρηξη σε ένα απειροελάχιστο σημείο. Αρκετές παρατηρήσεις, που περιλαμβάνουν και ότι το σύμπαν συνεχώς επεκτείνεται σαν συνέχεια αυτής της αρχέγονης έκρηξης, υποστηρίζουν αυτή την ιδέα – το λεγόμενο Bin Bang. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν ήταν σε θέση έως τώρα να διευκρινίσουν λεπτομερώς τον τρόπο που συνέβη αυτό το «Big Bang».

Στη θεωρία των υπερχορδών, μία από τις επιτρεπόμενες δονήσεις των χορδών αντιστοιχεί σε ένα σωματίδιο που μεταφέρει τη δύναμη της βαρύτητας. Οι συνήγοροι των υπερχορδών λένε πως αυτό το χαρακτηριστικό οδηγεί σε ένα άλλο πλεονέκτημα: φέρνει τα στοιχειώδη σωματίδια ως μία ομάδα κάτω από την ομπρέλα της γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν – ένα εξαιρετικά ισχυρό μοντέλο του σύμπαντος, αλλά δυστυχώς αυτό περιγράφει κυρίως τη βαρύτητα και δυσκολεύεται να φωτίσει τον κόσμο των υποατομικών σωματιδίων. Επεκτείνοντας την εμβέλεια της γενικής σχετικότητας σε αυτό το μικροσκοπικό επίπεδο, οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορούν να εισχωρήσουν πιο βαθιά στη φύση του Big Bang.

 

Ένα υπόλοιπο ανεπίλυτο ζήτημα ήταν ότι οι υπολογισμοί δεν ήταν σε θέση να εξηγήσουν τις επιπλοκές που προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των χορδών.

 

Στη νέα μελέτη, τρεις φυσικοί που δουλεύουν στον μεγάλο επιταχυντή των πανεπιστημίων Shizuoka και Osaka,  δήλωσαν ότι ανέπτυξαν μια μαθηματική μέθοδο για να ξεπεραστεί το τελευταίο αυτό πρόβλημα. Έτσι, με αυτή τη μέθοδο κατάφεραν να προσομοιώσουν τη γέννηση του σύμπαντος, σαν να είχε αρχίσει με εννέα χωρικές διαστάσεις, όπως ισχυρίζεται η θεωρία των υπερχορδών.

 

Καθώς η προσομοίωση συνεχίστηκε, τρεις από αυτές τις διαστάσεις αποδείχθηκε ότι υποβάλλονται σε μια διαστολή γεγονός που τους επέτρεψε να γίνουν ορατές σήμερα, αναφέρουν οι επιστήμονες. Οι υπόλοιπες διαστάσεις παραμένουν κρυμμένες. Οι θεωρητικοί των χορδών θεωρούν ότι οι αόρατες πρόσθετες χωρικές διαστάσεις είναι διπλωμένες, έτσι ώστε να γίνονται σημαντικές μόνο σε μικροσκοπικές κλίμακες.

 

Το περιεχόμενο της έρευνας

Σε αυτή τη μελέτη, η ομάδα δημιούργησε μία μέθοδο για τον υπολογισμό μεγάλων πινάκων, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τις αλληλεπιδράσεις των χορδών, και υπολόγισαν πως ο χώρος με τις 9 διαστάσεις αλλάζει με τον χρόνο.

 

Αν κάποιος πάει αρκετά πίσω στο χρόνο, ο χώρος πράγματι εκτεινόταν σε 9 διευθύνσεις, αλλά στη συνέχεια κάποια στιγμή μόνο 3 από αυτές τις κατευθύνσεις άρχισαν να αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς. Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει, για πρώτη φορά, ότι ο 3-διάστατος χώρος που ζούμε στην πραγματικότητα αναδύεται από ένα 9-διάστατο χώρο που προβλέπει η θεωρία των υπερχορδών. Έτσι, τα νέα ευρήματα υποστηρίζουν τη θεωρία των υπερχορδών.

 

Οι τρεις ερευνητές έκαναν προσομοιώσεις με τον υπερυπολογιστή Hitachi SR16000 (θεωρητική ισχύς 90 Terra Flops) στο Πανεπιστήμιο του Κιότο. Τέλος, η έρευνα θα μπορούσε, να επεκταθεί και να βοηθήσει ώστε να εξηγήσει επιπλέον μυστήρια της φύσης, όπως γιατί το σύμπαν διαστέλλεται με ολοένα αυξανόμενο ρυθμό, πιστεύουν οι ερευνητές.

 

Η σημασία της έρευνας είναι μεγάλη γιατί καθιερώνει τη χρήση των υπερυπολογιστών για την ανάλυση της θεωρίας των υπερχορδών. Επίσης, θα πρέπει πλέον να είναι δυνατόν να μας προσφέρουν μια θεωρητική κατανόηση του πληθωρισμού, που πιστεύεται ότι έλαβε χώρα στις απαρχές του σύμπαντος και αναπτύχθηκε σαν θεωρία από τους Katsuhiko Sato και Alan Guth ανεξάρτητα στις αρχές του 1980, αλλά και την επιτάχυνση της διαστολής του σύμπαντος, που η ανακάλυψη της έδωσε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής στον Saul Perlmutter.

 

Αναμένεται ότι θα αναπτυχθεί κι άλλο η θεωρία των υπερχορδών και να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίλυση τέτοιων γρίφων της σωματιδιακής φυσικής, όπως η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης που προτείνεται από αστρονομικές παρατηρήσεις και το σωματίδιο Higgs, το οποίο έχει ανακαλυφθεί από τα πειράματα στον LHC.

 

Τα αποτελέσματα της έρευνας έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Physical Review Letters.

Υπάρχουν πράγματι κρυμμένες διαστάσεις στο σύμπαν; 2ο μοντέλο για τον χώρο

Η 2η άποψη για τον Κόσμο μας λέει ότι είναι μια τρισδιάστατη βράνη που αιωρείται σ’ ένα τετραδιάστατο κενό.

 

Τι είναι όμως η βράνη (που προέρχεται από την λέξη μεμβράνη);

Η ταυτόχρονη συστολή μιας βράνης και μιας διάστασης του χωροχρόνου

 

Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε δίνοντας μερικές ιδέες για τη βράνη (brane):

· Ζούμε σε μια βράνη.
· Μια βράνη είναι σαν μια μεμβράνη. Φαντασθείτε την κρούστα που σχηματίζεται πάνω στη σούπα όταν κρυώσει. Κάτι ανάλογο είναι και η βράνη.
· Μια βράνη είναι ένα αντικείμενο λιγότερων διαστάσεων (μια δισδιάστατη κρούστα) που βρίσκεται μέσα σε χώρο περισσότερων διαστάσεων (η 3-διάστατη σούπα).
· Η θεωρία λοιπόν των βρανών λέει ότι ο 3-διάστατος κόσμος μας είναι μια βράνη, που βρίσκεται μέσα στον 4-διάστατο χώρο που λέγεται όγκος.
· Όπως συμβαίνει και στο στερεοποιημένο λίπος της σούπας, δεν μπορούμε να διαφύγουμε από την βράνη και να βρεθούμε μέσα στον χώρο των περισσοτέρων διαστάσεων που αντιστοιχεί στη σούπα μας.
· Όμως μόνο η βαρύτητα μπορεί να διαφύγει έξω από την βράνη μας και να βρεθεί στην τέταρτη διάσταση.

 

Αυτή η θεωρία – δηλαδή η θεωρία βρανών – διατυπώθηκε το 1998, πολύ πρόσφατα δηλαδή σε σχέση με τα χρονικά  στάνταρτ της θεωρητικής φυσικής (επιστήμονες επεξεργάζονται διάφορες παραλλαγές της θεωρίας των χορδών εδώ και 30 χρόνια). Τρία άτομα θεωρούνται πατέρες της θεωρίας, ένα από τα οποία ο Nima Arkani-Hamed ήταν μόλις 25 ετών και είχε μόλις αναγορευθεί διδάκτορας από το Berkeley. Σήμερα εργάζεται ως καθηγητής στο τμήμα φυσικής του Harvard. Αυτός και οι συνάδελφοί του Σάββας Δημόπουλος και Gia Dvali, προσπαθούσαν να λύσουν ένα πρόβλημα που ταλαιπωρούσε εξέχοντες επιστήμονες για δεκαετίες, όταν ξαφνικά συνειδητοποίησαν ότι το μόνο που έπρεπε να κάνουν ήταν να υποθέσουν την ύπαρξη μιας ακόμη διάστασης.

Η βαρύτητα και οι πρόσθετες διαστάσεις

Το πρόβλημα που προσπαθούσαν να λύσουν όλοι αυτοί οι ιδιοφυείς επιστήμονες για τόσα χρόνια (και το οποίο συνεχίζει να τους ταλαιπωρεί – για τίποτε από όσα έχουμε αναφερθεί εδώ, δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη πειραματικής επιβεβαίωσης) ήταν το εξής: Γιατί η βαρύτητα είναι μία ασθενής δύναμη.

 

Παρόλο που οι άνθρωποι νομίζουν ότι η βαρύτητα είναι η πιο ισχυρή δύναμη στο σύμπαν – είναι η αιτία κίνησης των πλανητών και των χιλιάδων αστρικών σμηνών. Όταν όμως την συγκρίνετε με τις υπόλοιπες δυνάμεις – όπως π.χ. με την ηλεκτρομαγνητική – η βαρύτητα είναι απείρως λιγότερο ισχυρή. Πάρτε για παράδειγμα ένα μικρό μαγνήτη ψυγείου. σκεφτείτε τις δυνάμεις που δέχεται όταν κρατά ακίνητη μια φωτογραφία στη πόρτα του ψυγείου. Η βαρυτική δύναμη που δέχεται από ολόκληρο τον πλανήτη έλκει το σώμα προς τα κάτω, ενώ η μαγνητική δύναμη μιας λεπτής φλούδας από σίδηρο το κρατά κολλημένο στο ψυγείο. Υπερισχύουν αυτά τα λίγα γραμμάρια μαγνητικού υλικού, η έλξη από ολόκληρο τον πλανήτη δεν είναι αρκετή για να την υπερνικήσει.

 

Η βαρύτητα είναι λοιπόν ασθενική αλλά πολλοί θα έλεγαν ότι έτσι γεννήθηκε. Οι φυσικοί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για ν’ αλλάξουν την ένταση της βαρύτητας. Αυτό που μπορούν να κάνουν, και υποτίθεται ότι το κάνουν, είναι να περιγράψουν την βαρύτητα.

 

Αυτό όμως είναι σωστό εν μέρει. Μπορεί να υπάρχουν πολλοί τρόποι για να περιγραφεί ένα φυσικό φαινόμενο. Όμως κάθε φαινόμενο πραγματικά συμπεριφέρεται με ένα μόνο τρόπο, υπάρχει μόνο μια φυσική διαδικασία που καθορίζει την εξέλιξη των φαινομένων. Μόνο μια Αλήθεια (με κεφαλαίο Α) στο Σύμπαν.

 

Σήμερα όσοι ασχολούνται με τη σωματιδιακή φυσική διαθέτουν ένα τρόπο για να περιγράφουν τα φαινόμενα που σχετίζονται με τη βαρύτητα. Και παρόλο που θεωρούν ότι η περιγραφή αυτή είναι χρήσιμη, – προβλέπει με ακρίβεια τα αποτελέσματα των πειραμάτων – δεν πιστεύουν ότι αντανακλά τις πραγματικές φυσικές διαδικασίες που διέπουν το Σύμπαν.

 

Η σύγχρονη εκδοχή της σωματιδιακής φυσικής φαίνεται να ερμηνεύει τον κόσμο ad hoc, επειδή πρέπει να είναι πολύ προσεκτική στο πως θα επεξεργαστεί αυτή την ασθενή βαρυτική δύναμη, πρέπει να διατυπώσει νέες υποθέσεις και να ρυθμίσει με πολύ μεγάλη ακρίβεια όλες τις δυνατές παραμέτρους, με σκοπό ν’ αναπαραγάγει τη βαρύτητα δικαιολογώντας την πολύ μικρή έντασή της. Όλα τα υπόλοιπα λειτουργούν στην εντέλεια. Μόνο η βαρύτητα είναι το απείθαρχο μέλος όλων των αλληλεπιδράσεων.

 

Δυστυχώς, για να προχωρήσουμε – για να περιγράψουμε πως ακριβώς η σύγχρονη σωματιδιακή φυσική ερμηνεύει τη βαρύτητα και να καταδείξουμε ότι είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί το γεγονός ότι αυτή πρέπει να διαφέρει τόσο πολύ από τις υπόλοιπες δυνάμεις – χρειάζεται να φρεσκάρουμε τις γνώσεις μας σχετικά με τις μοντέρνες θεωρίες της σωματιδιακής φυσικής. Το συγκεκριμένο μοντέλο της σωματιδιακής φυσικής – το οποίο έχει ελεγχθεί πειραματικά και τυγχάνει τόσο ευρείας αποδοχής που αποκαλείται καθιερωμένο πρότυπο – αποτελεί το μεγαλύτερο επίτευγμα της σύγχρονης φυσικής κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Όλοι θεωρούν ότι είναι ακριβές, παρόλο που κανείς δεν πιστεύει ότι είναι αληθινό. Αυτός που θα καταφέρει να το αντικαταστήσει με κάτι καινούργιο, θα είναι ίσως ο Einstein του 21ου αιώνα.

Το καθιερωμένο μοντέλο της σωματιδιακής φυσικής

Το καθιερωμένο πρότυπο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται τα πάντα στον υποατομικό κόσμο. Είναι η τελική (προς το παρόν) και πιο γενική (και πάλι προς το παρόν) επέκταση της κβαντικής μηχανικής. Βασικά πρόκειται για ένα κατάλογο με όλα τα στοιχειώδη σωματίδια και ένα σύνολο κανόνων για το πως αλληλεπιδρούν. Και να πως αλληλεπιδρούν.

 

Τα σωματίδια ανταλλάσσοντας σωματίδια. Για παράδειγμα, ένα ηλεκτρόνιο ασκεί δύναμη σε ένα άλλο εκπέμποντας ένα φωτόνιο προς το άλλο ηλεκτρόνιο, το δεύτερο προσλαμβάνει το φωτόνιο και ανταποδίδει. Το ανθρωπομορφικό σχήμα που προτιμάται είναι ότι τα σωματίδια αλληλεπιδρούν μέσω δυνάμεων, χρησιμοποιώντας σωματίδια-μεσολαβητές, όπως τα φωτόνια. Ιδού πως φανταζόμαστε αυτή τη διαδικασία.

 

Όπως μπορείτε να δείτε πιο πάνω, τα δύο ηλεκτρόνια «επικοινωνούν» ανταλλάσσοντας το φωτόνιο (που εδώ μοιάζει με μπάλα του μπάσκετ). Με αυτές τις βολές, το ένα ηλεκτρόνιο απομακρύνεται από το άλλο, γεγονός που συμφωνεί με όσα παρατηρούμε – τα αρνητικά φορτισμένα ηλεκτρόνια απωθούνται αμοιβαία. Με άλλα σωματίδια το αποτέλεσμα μπορεί να είναι έλξη και όχι άπωση, η αρχή όμως παραμένει η ίδια. Αυτό είναι το ουσιώδες σημείο που χρειάζεται για να καταλάβουμε τα υπόλοιπα: μια δύναμη – οποιαδήποτε δύναμη – προκαλείται όταν ένα αντικείμενο εκπέμψει ένα αντικείμενο προς ένα άλλο αντικείμενο. Όσο περισσότερα σωματίδια εκπέμπονται (και προσλαμβάνονται), τόσο ισχυρότερη είναι η δύναμη που ασκείται μεταξύ τους.

Και πως σχετίζεται η βαρύτητα με όλα αυτά;

Η βαρύτητα μοιάζει με οποιαδήποτε άλλη δύναμη και προκαλείται από την εκτόξευση «βαρυτονίων» μεταξύ υλικών σωμάτων. Αυτά τα βαρυτόνια προκαλούν την αμοιβαία έλξη μεταξύ των σωμάτων. Μια άλλη θεωρία βέβαια για τη βαρύτητα, η Γενική Σχετικότητα εξηγεί την ύπαρξη της βαρύτητας επικαλούμενη την καμπύλωση του χωροχρόνου σε αντίθεση με το καθιερωμένο πρότυπο που την εξηγεί με ανταλλαγή βαρυτονίων. Τα προβλήματα ανακύπτουν όταν προσπαθήσουμε να συνδυάσουμε αυτές τις δύο θεωρίες, δηλαδή να περιγράψουμε σωματίδια που έχουν πολύ μεγάλη μάζα αλλά είναι πολύ μικρά, όπως είναι για παράδειγμα οι μαύρες τρύπες. Τα προβλήματα αναφέρονται σε μαθηματικές ασυνέπειες, μηδενισμούς παρονομαστών σε κλάσματα (οι γνωστοί απειρισμοί) και άλλα αποτελέσματα που δεν έχουν νόημα. Η θεωρία των χορδών αναπτύχθηκε τουλάχιστον εν μέρει με σκοπό την αποφυγή αυτών των προβλημάτων και συνδυάζει την κβαντική μηχανική με την Γενική Σχετικότητα.

 

Τώρα ίσως μπορούμε να καταλάβουμε γιατί το μικρό μέτρο της βαρύτητας αποτελεί ένα τόσο πιεστικό πρόβλημα. Σύμφωνα με το καθιερωμένο πρότυπο, υπάρχει συμμετρία μεταξύ του βαρυτονίου και των υπόλοιπων σωματιδίων-φορέων δυνάμεων. Περιγράφονται με τα ίδια ενοιολογικά εργαλεία. Από αυτή την κοινή περιγραφή συνεπάγεται ότι οι δυνάμεις που παράγουν τα σωματίδια θα έπρεπε να είναι παρεμφερείς, τόσο ως προς τη φύση τους όσο και ως προς το μέγεθος. Τόσο η βαρύτητα όσο και η ηλεκτρομαγνητική δύναμη για παράδειγμα μειώνονται με το τετράγωνο της απόστασης. Κι όμως όπως είδαμε η βαρύτητα είναι κατά πολύ ασθενέστερη από όλες τις άλλες δυνάμεις. Και έτσι μας απομένει το ερώτημα:

 

Τι είναι αυτό που κάνει τη βαρύτητα τόσο ξεχωριστή περίπτωση;

Ας δούμε τη θεωρία βρανών. Ας θυμηθούμε ότι η θεωρία αυτή έθεσε ως αξίωμα ότι ζούμε παγιδευμένοι στον τρισδιάστατο κόσμο μας, ο οποίος εμπεριέχεται μέσα σε χώρο περισσοτέρων διαστάσεων. Στην πραγματικότητα κανένα από τα γνωστά μας αντικείμενα δεν μπορεί να κινηθεί μέσα σ’ αυτό το χώρο – ούτε τα ηλεκτρόνια, ούτε τα κουάρκς, ούτε κανένας άλλος –  εκτός από τη βαρύτητα. Μόνο αυτή μπορεί να διαδοθεί σε περισσότερες διαστάσεις. Καθώς λοιπόν τα βαρυτόνια διαχέονται σ’ αυτό το χώρο των περισσοτέρων διαστάσεων, ελαττώνεται ο αριθμός αυτών που απομένουν στον 3-διάστατο κόσμο μας για ν’ αναπτύξουν ελκτικές δυνάμεις μεταξύ των υλικών αντικειμένων. Όταν μειώνεται ο αριθμός των σωματιδίων φορέων, η αντίστοιχη δύναμη γίνεται ασθενέστερη.

 

Φαντασθείτε ότι είστε ένα βαρυτόνιο. Τα βαρυτόνια όπως και τα φωτόνια δεν έχουν μάζα και ως άμαζα κινούνται με την ταχύτητα του φωτός. Σύμφωνα με τη θεωρία της σχετικότητας ότι κινείται με την ταχύτητα του φωτός δεν αντιλαμβάνεται την πάροδο του χρόνου. Σ’ εσάς λοιπόν που κινείστε με την ταχύτητα του φωτός το Σύμπαν σας φαίνεται θεμελιωδώς μεγαλύτερο. Εσείς μπορείτε σε αντίθεση με τα άλλα σωματίδια να κινηθείτε σε μια ακόμη διάσταση, την τέταρτη διάσταση του χώρου.

 

Τώρα το μέγεθος και το σχήμα αυτής της πρόσθετης τέταρτης διάστασης είναι ακόμη αμφιλεγόμενα. Υπάρχουν τρεις εναλλακτικές εκδοχές.

 

1) Η επιπλέον διάσταση είναι μικρή και κυκλική, αν και όχι της ίδιας τάξης μεγέθους με τις πραγματικά μικροσκοπικές διαστάσεις που συνδέονται με τη θεωρία χορδών.
Μπορεί να φτάνει σε μήκος το 1mm. Για τη σωματιδιακή φυσική το 1mm είναι ότι για την καθημερινή μας εμπειρία η απόσταση της Γης από τον πλησιέστερο κβάζαρ. Πρόκειται για εξαιρετικά μεγάλο μήκος. Γι αυτό το λόγο η θεωρία βρανών ονομάστηκε αρχικά, θεωρία των μεγάλων πρόσθετων διαστάσεων. Κάθε επιπλέον διάσταση είναι κουλουριασμένη σε ένα κύκλο. Έτσι αν είσαστε βαρυτόνιο θα μπορούσατε να κινηθείτε σ’ αυτή την κυκλική διάσταση σε κάθε σημείο του χώρου, ενώ ταυτόχρονα θα κινείστε σε μια ευθεία γραμμή μέσα στις γνωστές μας τρεις διαστάσεις.

 

2) Η πρόσθετη διάσταση είναι άπειρου μεγέθους.
Είμαστε εξοικειωμένοι με τις άπειρες διαστάσεις. Στην πραγματικότητα οι τυπικές διαστάσεις μέσα στις οποίες κινούμαστε στην καθημερινή μας εμπειρία φαίνονται άπειρου μεγέθους. Θα μπορούσαμε θεωρητικά να επιλέξουμε μια κατεύθυνση – ας πούμε προς τα επάνω – και να κινηθούμε πάνω σ’ αυτήν για πάντα χωρίς ποτέ να επιστρέψουμε στην ίδια θέση, χωρίς ποτέ να καταλήξουμε σε κάποιο τέλος. Όταν η Lisa Randall και ο  Raman Sundrum – που σήμερα εργάζονται στο Harvard και στο John Hopkins αντίστοιχα – πρότειναν για πρώτη φορά την πιθανότητα μιας άπειρης τέταρτης διάστασης, το 1999, ήταν η πρώτη φορά που θεωρήθηκε βάσιμο το ενδεχόμενο η επιπρόσθετη διάσταση να μη χρειάζεται να είναι μικροσκοπική για να παραμένει αόρατη.

 

Αν μόνο τα βαρυτόνια μπορούν να κινηθούν σ’ αυτήν την επιπλέον διάσταση, τότε θα μπορούσε να είναι απόλυτα ευθύγραμμη και άπειρου μεγέθους, χωρίς ποτέ να μπορούμε να το διαπιστώσουμε. Η πρόταση αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι εισηγείται μια νέα διάσταση απόλυτα όμοια με τις συνηθισμένες που γνωρίζουμε καλά. Με τη μόνη διαφορά ότι μόνο τα βαρυτόνια την αισθάνονται.

 

3) Η ύπαρξη ενός παράλληλου σύμπαντοςΠαρατηρείστε ότι οι δύο αυτές απαιτούν μια μόνο επιπλέον διάσταση. (Σε κάποιες παραλλαγές αυτών των θεωριών προτείνεται η ύπαρξη δύο ή τριών – η μία όμως από αυτές είναι απαραίτητη). Ο λόγος είναι ότι η βαρύτητα χρειάζεται αρκετό επιπλέον χωροχρόνο για να διαχυθεί και να εξασθενήσει. Η περίπλοκη δομή που θ’ αποδώσετε στον χώρο αυτό – είτε βάσει της θεωρίας των χορδών, είτε βάσει μιας άλλης θεωρίας που ονομάζεται υπερσυμμετρία είτε επιλέγοντας κάποια τρίτη, εντελώς διαφορετική – αποτελεί ουσιαστικά λεπτομέρεια.

 

Αυτή όμως η τρίτη εναλλακτική εκδοχή δεν αποτελεί απλώς συνδυασμό της θεωρίας των χορδών και της θεωρίας βρανών, έναν τρόπο να εντάξουμε καινοτόμες ιδέες στο ίδιο εννοιολογικό πλαίσιο. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, οι πρόσθετες διαστάσεις είναι δύο, ευθύγραμμες και πεπερασμένες, οι οποίες μας οδηγούν σε ένα παράλληλο Σύμπαν.

 

Θυμάστε ότι η θεωρία των χορδών αξιώνει ότι ζούμε σε ένα κόσμο 10 διαστάσεων; Φαντασθείτε λοιπόν ότι αντί να ζούμε σ’ ένα 4-διάστατο χώρο (3 χωρικές και 1 χρονική διάσταση) και οι υπόλοιπες 6 διαστάσεις να είναι κουλουριασμένες σε τόσο μικρά σφαιρίδια, που δεν υπάρχει περίπτωση να τις παρατηρήσουμε ποτέ άμεσα, υπάρχου δύο 4-διάστατοι χώροι: Ο δικός μας και ένας άλλος που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον πρώτο. Μια 2-διάστατη επιφάνεια συνδέει αυτές τις δύο βράνες, άρα οι διαστάσεις είναι 4+4+2 = 10. Το συμπέρασμα είναι ότι ανέκαθεν υπήρχε μια άλλη βράνη, σε απόσταση 1 mm περίπου από τη δική μας, στην οποία δεν θα μπορούσαμε ποτέ να ταξιδέψουμε επειδή δεν είμαστε βαρυτόνια. Είναι το είδος των υποθέσεων το οποίο όσοι ασχολούνται με τη θεωρία των χορδών δεν αποκαλούν «ξεκάθαρα γελοίο» αλλά  παραφράζοντάς το «στρυφνό, εφιαλτικό σενάριο»! Είναι πάντως συνεπής από μαθηματική άποψη, ακόμη κι αν συνθλίβει την κοινή λογική μας.

 

Όσα είπαμε πιο πάνω αποτελούν πραγματικά τις εμπειρίες ενός φανταστικού ταξιδιού, για να χρησιμοποιήσω μετριοπαθή έκφραση. Αυτές οι θεωρίες αγγίζουν τα όρια της ανθρώπινης λογικής. Κανείς δεν γνωρίζει αν κάποια από αυτές ισχύει πραγματικά, επειδή κανείς δεν έχει προσδιορίσει πως θα μπορούσαμε να ελέγξουμε την αλήθεια τους με βάση το φυσικό κόσμο. Αυτές οι θεωρίες όμως θα αποσαφηνιστούν προοδευτικά τόσο σ’ αυτούς που τις επεξεργάζονται όσο και σε μας. Η φιλοδοξία είναι να κατασκευαστεί μια Αληθινή θεωρία του Σύμπαντος, η οποία θα περιγράφει ένα Σύμπαν το οποίο θα μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως, χωρίς όμως σήμερα να μπορούμε να το φανταστούμε πως θα είναι.

Υπάρχουν πράγματι κρυμμένες διαστάσεις στο σύμπαν; 1ο μοντέλο για τον χώρο

Οι απόψεις που έχουμε για το σύμπαν στηρίζονται, πολλές φορές, στον τρόπο που ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις αντιλήψεις που προσλαμβάνουμε από τον καθημερινό κόσμο που μας περιβάλλει. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πάντα αυτά που αντιλαμβανόμαστε είναι και η αληθινή πραγματικότητα. Αντίθετα, υπάρχουν περιπτώσεις (όπως έχουμε δει στην κβαντική φυσική ή στην σχετικότητα) που οι αντιλήψεις που έχουμε για τον κόσμο είναι λανθασμένες.

 

Πολλοί λοιπόν λαμπροί θεωρητικοί φυσικοί πιστεύουν, μετά από ενδελεχή μαθηματική επεξεργασία,  ότι η εικόνα που σχηματίζουμε σήμερα από την εμπειρία μας για τον κόσμο ότι είναι τετραδιάστατος (τρεις του χώρου συν μία ακόμα διάσταση  του χρόνου), δεν είναι παρά μια οφθαλμαπάτη. Γιατί; Γιατί κάθε τι που αντιλαμβανόμαστε, δεν συμβαίνει στις 3 διαστάσεις του χώρου αλλά σε περισσότερες. Το ότι αντιλαμβανόμαστε μόνο 3 δεν είναι παρά ένα παιχνίδι που μας παίζει το σύμπαν.

 

Από την άλλη μεριά όμως πρέπει να πούμε από την αρχή, ότι δεν υπάρχει ένα γενικά αποδεκτό μοντέλο, πως μοιάζουν αυτές οι επιπλέον διαστάσεις του χώρου. Υπάρχου δύο και ίσως 3 διαφορετικές θεωρίες για το πως μοιάζουν αυτές οι έξτρα διαστάσεις. Και σε κάθε μια από αυτές πάλι, η συγκεκριμένη μορφή των διαστάσεων αυτών είναι πάλι άγνωστη. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Πολλαπλότητες Calabi-Yau

Το πρώτο μοντέλο λέει ότι το Σύμπαν έχει 10 διαστάσεις. 3 από αυτές αποτελούν το συνηθισμένο χώρο, η μία διάσταση αποδίδεται στον χρόνο, και έχουμε και 6-διάστατες πολλαπλότητες  Calabi-Yau προσκολλημένες σε κάθε σημείο του συνηθισμένου τρισδιάστατου χώρου.

Και τι είναι πάλι η πολλαπλότητα Calabi-Yau;

 

Είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε τι είναι η πολλαπλότητα Calabi-Yau γιατί έχει 6 διαστάσεις, ας προσπαθήσουμε όμως.

 

Οι πολλαπλότητες αυτές δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές διότι έχουν διάμετρο μικρότερη από 10^-33 cm , πολύ μικρότερη από αυτή που μπορούν να διακρίνουν τα καλύτερά μας μικροσκόπια.

 

Μια πολλαπλότητα Calabi-Yau μοιάζει με ένα φύλο χαρτιού που το έχουμε τσαλακώσει σε μπαλάκι. όμως, οι καμπύλες του και οι αναδιπλώσεις του ανακυκλώνουν στους εαυτούς τους, γυρίζοντας πάλι στο αρχικό σημείο. Μια πολλαπλότητα Calabi-Yau δεν γνωρίζει ευθείες γραμμές. Αν φανταστούμε ότι βρισκόμαστε σε μια τέτοια πολλαπλότητα, τότε κοιτάζοντας κατευθείαν μπροστά μας θα μπορούσαμε να δούμε την πλάτη μας! Δεν μιλάμε βέβαια μόνο για την πορεία του φωτός. Και μια μικροσκοπική μπαλίτσα να ρίχναμε κατευθείαν μπροστά μας, αυτή θα έκανε διάφορες καμπύλες πορείες στις 6 διαστάσεις σαν τα ρώσικα τραινάκια του roller-coaster, και τελικά θα κατέληγε να μας χτυπήσει στην πλάτη. Μια πολλαπλότητα Calabi-Yau είναι πράγματι ένα αρκετά παράξενο αντικείμενο που περιέχει χώρο και μόνο χώρο των έξι πρόσθετων διαστάσεων.

Δυστυχώς οι προσπάθειες μας να αισθητοποιήσουμε τέτοιου τύπου θεωρητικά σχήματα θα μένουν πάντα ατελείς διότι χρησιμοποιούμε την καθημερινή γλώσσα που δεν έχει καμία σχέση με τα θεωρητικά πιο πάνω σχήματα. Όταν οι επιστήμονες μιλάνε για τις επιπλέον διαστάσεις, αποφεύγουν τη χρήση της καθημερινής γλώσσας η οποία είναι προσκολλημένη στην καθημερινή μας εμπειρία για τον χώρο, το χρόνο και την πραγματικότητα Η καθημερινή γλώσσα είναι από τη φύση της ανακριβής και μας παραπλανά όταν μιλάμε για τέτοια θέματα. Χρησιμοποιείται αντίθετα η γλώσσα των μαθηματικών, της οποίας οι έννοιες και οι όροι γενικεύονται εύκολα σε οποιονδήποτε αριθμό διαστάσεων ή σε χώρους όπου επικρατούν φυσικές συνθήκες έξω από την αντίληψή μας.

 

Ας δούμε για παράδειγμα πως σκέπτονται οι μαθηματικοί για τη διαφορά μεταξύ ενός κύκλου και μιας σφαίρας.

Για ένα μαθηματικό, μια σφαίρα και ένας κύκλος είναι ουσιαστικά το ίδιο πράγμα, ένα σύνολο σημείων που βρίσκονται σε ίση απόσταση από ένα άλλο σημείο. (Σκεφτείτε το για λίγο. Εάν πάρετε ένα κομμάτι χαρτί, σημειώσετε με μια κουκίδα ένα σημείο επάνω του και στη συνέχεια κάνετε το ίδιο για όλα τα σημεία του χαρτιού που απέχουν π.χ. ακριβώς 1 cm από το συγκεκριμένο σημείο, θα έχετε κατασκευάσει ένα κύκλο. Με την ίδια διαδικασία μπορείτε να φτιάξετε μια σφαίρα, πρέπει όμως να σημειώσετε όλα τα αντίστοιχα σημεία και στις 3 διαστάσεις.) Οι μαθηματικοί αποκαλούν τους κύκλους σφαίρες-1, επειδή για να κατασκευαστούν απαιτείται μόνο μια μονοδιάστατη γραμμή, για την ακρίβεια μια καμπύλη. Οι πραγματικές σφαίρες αποκαλούνται σφαίρες-2, αφού για την κατασκευή τους απαιτείται μια δισδιάστατη επιφάνεια. Για τους μαθηματικούς δεν υπάρχει ουσιώδης διαφορά μεταξύ μιας σφαίρας-1 και μιας σφαίρας-2. Προτιμούν να μελετούν σφαίρες-n, σφαίρες δηλαδή στις οποίες μπορούμε να αλλάζουμε όπως θέλουμε τον αριθμό των διαστάσεών τους. Δεν έχει καμιά σημασία το γεγονός ότι δεν μπορούμε να φανταστούμε πως θα έμοιαζε ακόμα και μια σφαίρα-3, αφού θα ανήκε στον τετραδιάστατο χώρο. Δεν έχει σημασία ότι δεν μπορούμε να περιγράψουμε τη μορφή της στα Αγγλικά, τα Ελληνικά ή τα Ιαπωνικά. Μπορεί να περιγραφεί με απόλυτη ακρίβεια στη γλώσσα των μαθηματικών.  (  Γενικά μια n-διάστατη σφαίρα ακτίνας 1 περιγράφεται από την εξίσωση: {χ ε Rⁿ⁺¹|d(x,O)| = 1}

 

Τελευταία κυκλοφορεί στους θεωρητικούς κύκλους μία σημαντική βελτίωση της θεωρίας των χορδών (από τον Ed Witten) που μας λέει  ότι ίσως υπάρχει ακόμα μια διάσταση, κι έτσι ο συνολικός τους αριθμός φθάνει τις 11. Η νέα αυτή διάσταση παραμένει αόρατη επειδή είναι κουλουριασμένη σ’ έναν άπειρο αριθμό μικροσκοπικών βρόχων. Ας υποθέσουμε προς το παρόν όμως ότι μιλάμε για 10 διαστάσεις).

Το μεγάλο πρόβλημα της θεωρητικής φυσικής

Δεν λέει κανένας ότι η σύγχρονη φυσική δεν είναι συνεπής ή ότι δεν είναι έγκυρη ή ότι δεν είναι ακριβής. σχεδόν για κάθε φαινόμενο που μπορούμε να φανταστούμε, οι αιτιακές και στατιστικές εξηγήσεις που παρέχει η φυσική είναι ακλόνητες.

 

Η φυσική προβλέπει ότι ο χρόνος σε μερικές περιπτώσεις επιβραδύνεται; Κάνουμε τα αντίστοιχα πειράματα και βλέπουμε ότι ο χρόνος πράγματι επιβραδύνεται και μάλιστα στο βαθμό που είχε υπολογιστεί από τη θεωρία.

 

Η φυσική υποστηρίζει ότι σωματίδια που βρίσκονται σε πολύ μεγάλη απόσταση μπορούν να αλληλοεπηρεάζονται ακαριαία; Σχεδόν 50 χρόνια αργότερα από τον ισχυρισμό αυτό έχει αναπτυχθεί η κατάλληλη τεχνολογία για να τον ελέγξουμε, και πράγματι τα σωματίδια συμπεριφέρονται με αυτόν ακριβώς τον τρόπο.

 

Η φυσική μας ανοίγει κόσμους και συγχρόνως μας δίνει και τα μέσα παρατήρησής τους που δεν θα τους είχαμε ποτέ υποπτευθεί χωρίς αυτήν. Πάρτε για παράδειγμα το κενό που επικρατεί στο βάθος του διαστήματος. Σύμφωνα με τη σύγχρονη φυσική δεν πρόκειται για απόλυτο κενό. Σ’ αυτό γεννιούνται και καταστρέφονται κάθε στιγμή αμέτρητα υποατομικά σωματίδια. Τα σωματίδια αυτά οφείλουν το βραχύ βίο τους στην αρχή της απροσδιοριστίας η οποία αποτελεί την καρδιά της κβαντικής μηχανικής. Πρόσφατα σχετικά πειράματα απέδειξαν ότι η νέα αυτή πραγματικότητα όντως υφίσταται.

 

Η σύγχρονη φυσική είναι το πιο ισχυρό νοητικό εργαλείο που επινοήθηκε ποτέ για την κατανόηση του φυσικού κόσμου.

 

Κι όμως σε μερικά σημεία της είναι εσφαλμένη!

Ίσως να υπερβάλλουμε λίγο. Η θεωρητική φυσική σφάλλει σε μερικές, φαινομενικά ήσσονος σημασίας, προσεκτικά επιλεγμένες περιπτώσεις. Μια ποσότητα που ονομάζεται διπολική ροπή του μιονίου αποκλίνει από την πειραματική της τιμή κατά 0,00005%. Επίσης η θεωρητική τιμή μιας άλλης ποσότητας, της sin²θ_W (η οποία προφέρεται ως τετράγωνο του ημιτόνου του θήτα_W) διαφέρει από την πειραματική κατά 1%.

 

Υπάρχει επίσης μια ακόμη ασυμφωνία, η οποία δεν είναι τόσο μικρή. Πράγματι με όρους ολικής ενέργειας, η σκοτεινή ενέργεια (το πιο παράξενο “πράγμα» του Σύμπαντος), έχει 14πλάσια ενέργεια από την ολική ενέργεια όλων των αστέρων, των γαλαξιών, των μαύρων τρυπών, των πρωτονίων, των ηλεκτρονίων και όλων όσων έχουμε εντοπίσει ή έχουμε φανταστεί ότι υπάρχουν στο Σύμπαν. Με την πάροδο του χρόνου θα μπορούσε να γίνει τόσο ισχυρή ώστε να διαμελίσει όλα τα βασικά συστατικά της ύλης του Σύμπαντος μέχρι και τα άτομα. Βέβαια, δεν έχουμε ιδέα περί τίνος πρόκειται.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν γίνει απόπειρες να προσδιοριστεί αυτή η σκοτεινή ενέργεια. Όμως αυτές οι απόπειρες έχουν αποτύχει οικτρά. Ας δούμε γιατί.

Έστω T το θεωρητικό μέγεθος της σκοτεινής ενέργειας.
Έστω E η πειραματική τιμή της σκοτεινής ενέργειας.
Αν η θεωρία ήταν σωστή θα έπρεπε T = E.
Όμως όχι απλά ισχύει ότι T ≠ E. Αλλά
T = E x 10¹²⁰.

 

Δεν υπάρχει καμιά κατάλληλη αντιστοιχία που θα μας βοηθούσε να καταλάβουμε το μέγεθος της αποτυχίας. Ακόμη και αν ψάξουμε πολύ για να βρούμε αντικείμενα που να διαφέρουν κατά 120 τάξεις μεγέθους δεν θα τα βρούμε. Η διαφορά αυτή είναι μεγαλύτερη απ’ όσο διαφέρει το μέγεθος μιας σταγόνας νερού από το νερό όλων των ωκεανών της Γης, αμέτρητα δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη. Είναι μεγαλύτερη από τη διαφορά μεγέθους ενός πρωτονίου και όλου του παρατηρήσιμου Σύμπαντος. Είναι τόσο λανθασμένη που κάνει κάποιον να πιστέψει ότι έχει γίνει ένα ανόητο σφάλμα στους υπολογισμούς. Όμως όχι, πολλοί έχουν ελέγξει τους υπολογισμούς και αυτή η ενοχλητική διαφορά μεταξύ της θεωρίας και του τρόπου που συμπεριφέρεται το σύμπαν στην πραγματικότητα, παραμένει πεισματικά η ίδια.

 

(Στην πραγματικότητα οι φυσικοί προτιμούν να αποκαλούν τις θεωρίες τους «ανολοκλήρωτες» παρά «λανθασμένες», καθώς είναι απόλυτα πεπεισμένοι ότι οι θεωρίες τους μπορούν να περιγράψουν και να εξηγήσουν το 99,999999% των φαινομένων του Σύμπαντος.

 

Απλώς υπάρχει αυτό το 0,000001% που δεν μπορεί να εξηγηθεί. Όταν όμως ιδιοφυείς επιστήμονες προσπαθούν ν’ αποκαταστήσουν αυτό το χαμένο ποσοστό ) 0,000001% επινοώντας εντελώς νέες δομές για τον χωροχρόνο, υποστηρίζοντας ότι ζούμε σ’ ένα Σύμπαν με 6 ή 4 ή δύο πρόσθετες διαστάσεις που δεν μπορούμε ν’ αντιληφθούμε, ότι το Σύμπαν ίσως να μην αποτελείται από τα συστατικά που νομίζαμε, αλλά από μικροσκοπικές χορδές, ότι υπάρχει κάποια παράξενη δύναμη αντιβαρύτητας (ή σκοτεινή ενέργεια) που είναι κατά 14 φορές πιο ισχυρή από οτιδήποτε υπάρχει στο Σύμπαν. Γι αυτό κι αυτά τα προβλήματα είναι πολύ πιο ανατρεπτικά απ’ όσο θα ήθελε να υποθέσει κανείς. Δεν μοιάζει καθόλου με το να επεκτείνουμε με ένα ακόμη υπνοδωμάτιο μια έτσι κι αλλιώς λειτουργική κατοικία. Είναι σα να ισοπεδώσαμε όλο το οικοδόμημα και να ξεκινήσαμε να το χτίζουμε ξανά απ’ την αρχή, πιθανώς σε μια άλλη χώρα με καλύτερη φορολογική νομοθεσία.

 

Αν όμως οι σύγχρονες θεωρίες της φυσικής αποτυγχάνουν και η θεωρία των χορδών μας φαίνεται ακόμη σχετικά παράλογη, ίσως πρέπει να σκεφθούμε μια 2η άποψη για το είδος του χώρου, που να είναι είναι εντελώς διαφορετική.