Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ - Ο Κώδικας της Γόρτυνας

Η νομοθεσία της Γόρτυνας

Οι σωζόμενοι νόμοι της Γόρτυνας (πόλης στη νότια πλευρά της κεντρικής Κρήτης) αποτελούν την πιο σημαντική ίσως πηγή για το δίκαιο της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου. Το κείμενο παραδίδεται από μια "μεγάλη επιγραφή" που βρισκόταν αρχικά σε άγνωστο οίκημα, τοποθετήθηκε ωστόσο αργότερα (περ. 100 π.Χ.) στο ρωμαϊκό Ωδείο της πόλης. Η επιγραφή αποτελείται από 12 στήλες χαραγμένες πάνω σε 12 τετράγωνους λίθους και είναι γραμμένη βουστροφηδόν (= "με τον τρόπο που οργώνουν τα βόδια", δηλ. εναλλάξ από τα δεξιά προς αριστερά και από τα αριστερά στα δεξιά) σε κρητική διάλεκτο. Οι νόμοι που περιέχονται είχαν θεσπιστεί το αργότερο τον 6ο αι. π.Χ., καταγράφηκαν όμως με τροποποιήσεις στη συγκεκριμένη επιγραφή περίπου το 450 π.Χ.. Αναφέρονται κυρίως σε ζητήματα οικογενειακού, κληρονομικού αλλά και δικονομικού δικαίου, ενώ μεγάλο μέρος τους αφορά στους δούλους.

Στο παρατιθέμενο απόσπασμα (περιλαμβάνεται ολόκληρη η πρώτη και η αρχή της δεύτερης στήλης) περιέχονται διατάξεις σχετικές με τα εξής ζητήματα: (α) την απαγόρευση βίαιης σύλληψης του μηνυθέντος από τον ίδιο τον μηνυτή, (β) τα ισχύοντα σε περίπτωση που αμφισβητείται αν ο συλληφθείς είναι ελεύθερος ή δούλος (η επιταγή να θεωρείται ελεύθερος στην περίπτωση αυτή ο συλληφθείς είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη), (γ) τη διεκδίκηση ενός δούλου και τις ενδεχόμενες περίπλοκες σε τέτοιες περιπτώσεις, και (δ) τη σύλληψη κάποιου ο οποίος έχει καταδικασθεί ή έχει δοθεί ως ενέχυρο. Οι περιεχόμενες διατάξεις παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφενός για τις αρχές -κυρίως την απαγόρευση της αυτοδικίας- στις οποίες στηρίζονται, και αφετέρου γιατί παρέχουν μια εικόνα της κατάστασης των δούλων, οι οποίοι στη Γόρτυνα έχαιραν περισσοτέρων δικαιωμάτων σε σύγκριση με τις άλλες ελληνικές πόλεις.

Ο Κώδικας της Γόρτυνας (περ. 450 π.Χ.)

[col. I.1] Θιοί.
ὅς κ᾽ ἐλευθέρῳ ἤ δώλῳ μέλλῃ ἀν-
πιμωλῆν, πρὸ δίκας μὴ ἄγεν. αἰ δ-
έ κ᾽ ἄγῃ, καταδικακσάτω τῶ ἐλευθέρ-
ω δέκα στατῆρανς, τω δώλω πέντ-
[col. I.5] ε, ὅτι ἄγει καὶ δικακσάτω λαγάσαι
ἐν ταῖς τρισὶ ἀμέραις. αἰ [δέ] κα
μὴ [λαγ]άσει, καταδικαδδέτω τῶ μὲν
ἐλευθέρω στατῆρα, τῶ δώλω [δα]ρκν-
ὰν τᾶ̣[ς̣] ἀμέρας Fεκάστας, πρὶν κα λα-
[col. I.10] γάσει· τῶ δὲ κρόνω τὸν δι[κ]αστ-
ὰν ὀμνύντα κρίνειν. ― αἰ δ᾽ ἀννίοιτο
μὴ ἄγεν, τὸν δικαστὰν ὀμνύντ-
α κρ[ί]νεν αἰ μὴ ἀποπωνίοι μαῖτυς.
αἰ δέ κα μωλῇ ὁ μὲν ἐλεύθε[ρ̣]ον
[col. I.15] ὁ δ[ὲ δ]ῶλον, κάρτονανς ἤμην
[ὅττο]ι κ᾽ ἐλεύθερον ἀποπωνίων
τι. αἰ δέ κ᾽ ἀνπὶ δώλῳ μωλίωντι
πωνίοντες Fὸν Fεκάτερος ἤμ-
ην, αἰ μέν κα μαῖτυς ἀποπωνῇ, κ-
[col. I.20] ατὰ τὸν μαίτυρα δικάδδεν, αἰ
δέ κ᾽ ἢ ἀνποτέροις ἀποπωνίωντι
ἢ μηδατέρῳ, τὸν δικαστὰν ὀ-
μνύντα κρίνεν. Ἠ δέ κα νικαθῇ ὁ
ἔκων, [τ]ὸμ μὲν ἐλεύθερον λαγ-
[col. I.25] άσαι τᾶν πέ[ν]τ᾽ ἀμερᾶν, τὸν δὲ δῶ-
λ[ον] ἐς κῆρανς ἀποδόμην· αἰ δέ
κα μὴ λογάσει ἢ μὴ ἀποδῷ, δικακ-
σάτω νικῆν τῶ μὲν ἐλευθέρω
πεντήκοντα στατῆρανς καὶ σ-
[col. I.30] τατῆρα τᾶς ἀμέρας Fεκάστ-
ας, πρίν κα λαγάσει, τῶ δὲ δώλω
δέκα στατῆρανς καὶ δαρκνὰν
τὰς ἀμέρας Fεκάστας, πρίν κ᾽ ἀ-
ποδῶι ἐς κῆρανς. ἠ δέ κα καταδι-
[col. I.35] κάκσει ὁ δικαστάς, ἐνιαυτῷ π-
ράδδεθθαι τὰ τρίτρα ἢ μεῖον,
πλίον δὲ μή· τῶ δὲ κρόνω τὸν δι-
καστὰν ὀμνύντα κρίνεν. αἰ δέ
κα ναεύῃ ὁ δῶλος ὧ κα νικαθῆ-
[col. I.40] ι, καλίων ἀντὶ μαιτύρων δυῶν δ-
ρομέων ἐλευθέρων ἀποδεικσάτ-
ω ἐπὶ τῷ ναῷ ὁπῆ κα ναεύηι ἢ α-
ὐτὸς ἢ ἄλος πρὸ τούτω· αἰ δέ
κα μὴ καλῆι ἢ μὴ δείκσει, κατισ-
[col. I.45] [τάτ]ω τὰ ἐ[γ̣ρα]μένα, αἰ δέ κα μηδ᾽
αὐτὸν ἀποδῶι ἐν τῶι ἐνιαυτῶι,
τὰνς ἁπλόονς τ[ι]μὰνς ἐπικατ-
αστασεῖ. ― αἰ δέ κ᾽ ἀποθάνηι μ-
ωλιομένας τᾶδ δί[κα̣]ς, τὰν ἁπλ-
[col. I.50] όον τιμὰν κατ(α)στασεῖ. ― αἰ δ-
έ κα κοσ̣[μ]ίων ἄγηι ἢ κοσμίοντο-
ς ἄλλος, ἢ κ᾽ ἀποστᾶι, μωλῆν, καἴ κ-
α νικαθῆι, κατιστάμην ἀπ᾽ [ἇ]ς
[ἀμέρα]ς ἄγαγε τὰ ἐγραμένα. ―
[col. I.55] [τὸ̣]ν δὲ νενικαμένο[ν] κα[ὶ τὸν κα-]
[col. II.1] τακείμενον ἄγοντι ἄπατον
ἤμην.

***
[Ι] Θεοί!¹
Όποιος έχει την πρόθεση να κάνει δίκη σε ελεύθερο ή δούλο,
να μην τον συλλαμβάνει πριν από την εκδίκαση της υπόθεσης.
Αν όμως προβεί στη σύλληψή του, να τον καταδικάσει (ο δικαστής)
σε πρόστιμο δέκα στατήρων,² αν πρόκειται για ελεύθερο,
και πέντε, αν πρόκειται για δούλο,
επειδή ενήργησε σύλληψη, και να ορίσει να τον απελευθερώσει5
εντός τριών ημερών. Εάν όμως δεν τον απελευθερώσει,
να τον καταδικάζει (ο δικαστής), προκειμένου για έναν
ελεύθερο, σε ένα στατήρα, προκειμένου για έναν δούλο,
σε μια δραχμή για κάθε ημέρα, μέχρις ότου
τον απελευθερώσει. Ως προς το χρόνο αποφασίζει ο δικαστής,10
αφού ορκιστεί.³
Εάν όμως αρνείται τη σύλληψη,
να αποφασίζει, εφόσον δεν καταθέτει κανένας
μάρτυρας, ο δικαστής, αφού ορκιστεί.
Αλλά εάν η μία πλευρά ισχυρίζεται ότι είναι ελεύθερος,
ενώ η άλλη ότι είναι δούλος, να υπερισχύουν15
εκείνοι που ισχυρίζονται ότι είναι ελεύθερος.
Εάν διεκδικούν δούλο, ισχυριζόμενη
η κάθε πλευρά ότι της ανήκει,
αν καταθέσει κάποιος μάρτυρας,
να αποφασίζει (ο δικαστής) σύμφωνα με τη μαρτυρική κατάθεση·20
αν ωστόσο
οι μάρτυρες καταθέτουν και υπέρ των δύο πλευρών
ή ούτε υπέρ της μιας ούτε
υπέρ της άλλης, να αποφασίζει ο δικαστής,
αφού ορκιστεί. Εάν νικηθεί εκείνος
που τον κατέχει, οφείλει εντός πέντε ημερών τον μεν ελεύθερο25
να τον απελευθερώσει, τον δε δούλο να τον επιστρέψει στα χέρια
(του κυρίου του). Εάν δεν τον απελευθερώσει ή δεν τον επιστρέψει,
να επιδικάσει (ο δικαστής) στον μηνυτή για έναν ελεύθερο
πενήντα στατήρες και επιπλέον ένα στατήρα
για κάθε ημέρα, μέχρι να τον απελευθερώσει, και για έναν δούλο30
δέκα στατήρες και μια δραχμή
για κάθε ημέρα μέχρι
να τον επιστρέψει στα χέρια (του κυρίου του). Εάν ο δικαστής
τον καταδικάσει, να εισπράττεται, εφόσον το διάστημα35
που έχει παρέλθει
είναι ένα έτος, το τριπλάσιο ή λιγότερο,
όχι όμως περισσότερο. Τον χρόνο που έχει παρέλθει να τον κρίνει
ο δικαστής αφού ορκιστεί. Εάν όμως
ο δούλος έχει καταφύγει σε ναό, όταν ληφθεί η καταδικαστική
απόφαση, οφείλει (ο καταδικασθείς) να τον καλέσει ενώπιον40
δύο ελευθέρων
ενηλίκων μαρτύρων και να υποδείξει το ναό στον οποίο έχει
καταφύγει, και τούτο είτε ο ίδιος είτε κάποιος άλλος στη θέση του.
Εάν δεν καλεί ή δεν υποδείξει, οφείλει να καταβάλει
το νόμιμο ποσό. Και εάν δεν τον45
επιστρέψει μέσα σε ένα έτος,
οφείλει να πληρώσει επιπλέον την εκτιμώμενη αξία του. Εάν ωστόσο
πεθάνει (ο δούλος)⁴ κατά τη διάρκεια της δίκης, οφείλει να πληρώσει
την εκτιμώμενη αξία του. Εάν στη σύλληψη προβαίνει κάποιος50
που φέρει το αξίωμα του κόσμου⁵ ή κάποιος άλλος για σύλληψη
δούλου που ανήκει στον κόσμο, να γίνει η δίκη, όταν αποχωρήσει
(ο κόσμος) από το αξίωμά του. Και εάν καταδικασθεί, να καταβάλλει
το νόμιμο ποσό, που θα υπολογίζεται
από την ημέρα που ενήργησε τη σύλληψη.
Αλλά όποιος συλλαμβάνει κάποιον που έχει καταδικασθεί ή έχει55
[II] δοθεί με δική του απόφαση ως ενέχυρο να μένει ατιμώρητος.
---------------------

¹ Η αναφορά στους θεούς στην αρχή της νομοθεσίας επιδέχεται διάφορες ερμηνείες: μπορεί να συνδέεται με την πανάρχαιη αντίληψη ότι οι νόμοι και οι θεσμοί ανάγονται στους θεούς ή να αποτελεί επίκληση της θείας ευλογίας ή και (έμμεση) παρότρυνση σεβασμού των νό­μων.

² Ο στατήρ ήταν νόμισμα ορισμένου βάρους. Υποδιαιρούνταν σε 2 δραχμές, ενώ 50 στατήρες αποτελούσαν μία μνα.

³ Επειδή στη Γόρτυνα δεν υπήρχαν δικαστήρια με ενόρκους, όπως, για παράδειγμα, στην Αθήνα, ο νόμος επέβαλλε στο δικαστή δύο μεθόδους για να κρίνει μια υπόθεση: σύμφωνα με την πρώτη μέθοδο (το δικάδδεν [δωρ.] = δικάζειν), ο δικαστής ζητούσε από τη μια πλευ­ρά των διαδίκων ή από συγκεκριμένο αριθμό μαρτύρων να ορκιστεί, και ελάμβανε κατόπιν την απόφασή του με βάση αυτόν τον όρκο· σύμφωνα με τη δεύτερη μέθοδο ο δικαστής ορ­κιζόταν και αποφάσιζε ο ίδιος (ὀμνύντα κρίνειν).

⁴ Σύμφωνα με ορισμένους ερμηνευτές ως υποκείμενο της πρότασης εννοείται ο "διάδικος" και η διάταξη αναφέρεται στην περίπτωση κατά την οποία ο θάνατος του διαδίκου υποχρέωνε τους κληρονόμους του να καταβάλουν αυτοί το πρόστιμο: Εάν πεθάνει (ο παράνομος κάτοχος) κατά τη διάρκεια της δίκης, οφείλουν (οι κληρονόμοι του) να πληρώσουν την εκτιμώμενη αξία του. Πιθανότερο ωστόσο φαίνεται να εννοείται ως υποκείμενο ο "δούλος".

⁵ Οι κόσμοι (ή κοσμίοντες, όπως εδώ) ήταν η σημαντικότερη αρχή της Γόρτυνας. Αποτελούνταν από 10 πρόσωπα που εκλέγονταν από συγκεκριμένες φυλές ή στρατιωτικά σώματα. Στα καθήκοντά τους περιλαμβανόταν η εκτέλεση καθορισμένων θρησκευτικών καθηκόντων, η διοίκηση του στρατού στον πόλεμο, η εκδίκαση συγκεκριμένων υποθέσεων και η εισαγωγή των νόμων προς ψήφιση στη συνέλευση του λαού.

Η μελαγχολία των “Στοχασμών”

<Οι τελευταίες λέξεις του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου - Ντελακρουά 1844

Τα πάντα είναι τα ίδια' συνηθισμένα όσον αφορά στην εμπειρία' εφήμερα όσον αφορά στο χρόνο' ρυπαρά όσον αφορά στην ύλη. Και τα πάντα στις μέρες μας είναι όπως ήταν στην εποχή εκείνων που έχουμε από καιρό θάψει. (9.14).

Να σκέφτεσαι συνεχώς, πόσοι γιατροί πέθαναν, που πολλές φορές συνοφρυώθηκαν πάνω από τους ασθενείς τους' πόσοι αστρολόγοι που είχαν προβλέψει θανάτους άλλων, σαν να έκαναν τίποτε σπουδαίο' πόσοι φιλόσοφοι που υποστήριζαν τα μύρια όσα περί θανάτου ή αθανασίας' πόσοι στρατιωτικοί ηγέτες που σκότωσαν κόσμο' πόσοι τύραννοι, που εξούσιαζαν τις ζωές των άλλων με φοβερή έπαρση, θαρρείς κι οι ίδιοι ήσαν αθάνατοι! Πόσες πόλεις, ολόκληρες πόλεις -ας το πω έτσι- πέθαναν' η Ελίκη, η Πομπηία, το Ερκουλάνο και άλλες αναρίθμητες!

Μαζί με τα παραπάνω, βάλε και όσους γνώρισες, του ένα μετά τον άλλο. Ο ένας που κήδεψε τον άλλο, τώρα κείται κι αυτός νεκρός, το ίδιο κι αυτός που κήδεψε τον τελευταίο. Όλα μέσα σε τόσο λίγο χρόνο. Γενικά, πάντα να βλέπεις τα ανθρώπινα ως εφήμερα και ευτελή: χτες ήσουν ένα μυξιάρικο, αύριο θα σε κάμουν στάχτη ή θα σε ταριχεύσουν. Την ακαριαία ετούτη στιγμή του χρόνου πέρνα την όπως το θέλει η φύση, και φτάσε στο τέλος του ταξιδιού ικανοποιημένος' σαν μια ελιά που ωρίμασε πάνω στο δέντρο και θα πέσει, ευλογώντας το χώμα που θα την κρατήσει και ευχαριστώντας το δέντρο που τη γέννησε. (4.48).

Φέρε στο νου σου, ας πούμε, την εποχή του Βεσπασιανού, και θα δεις όλα να είναι τα ίδια: άνθρωποι να παντρεύονται, να ανατρέφουν παιδιά, να ’ναι άρρωστοι, να πεθαίνουν, να πολεμούν, να ξεφαντώνουν, να ταξιδεύουν για δουλειές, να καλλιεργούν χωράφια, να κολακεύουν, να ’ναι αλαζονικοί, να υποψιάζονται ή να επιβουλεύονται, να εύχονται το θάνατο κάποιων άλλων, να γκρινιάζουν για την κατάστασή τους, να ερωτεύονται, να θησαυρίζουν, να θέλουν να γίνουν ύπατοι, να θέλουν να βασιλεύσουν. Από τη ζωή αυτών των ανθρώπων δεν έχει απομείνει τίποτα πουθενά. Πέρνα τώρα στην εποχή του Τραϊανού. Όλα ξανά τα ίδια. Χάθηκε κι εκείνη η ζωή. Πάλι, κοίτα προσεχτικά τα σημάδια αλλοτινών καιρών, εθνών ολόκληρων, και δες πόσα έθνη έβαλαν τα δυνατά τους να επικρατήσουν, κι ύστερα από λίγο σωριάστηκαν και διαλύθηκαν. Μα περισσότερο από καθετί συλλογίσου εκείνους που και συ ο ίδιος τους ήξερες, πώς κυνηγούσαν μάταιους στόχους, παραμελώντας να κάνουν αυτό που ταίριαζε στη φύση τους, να κρατηθούν από αυτό γερά και να αρκεστούν σ’ αυτό. Κι εδώ είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι ο ζήλος με τον οποίο καταπιάνεται κανείς με κάθε πράξη του, έχει τη δική του αξία και το δικό του μέτρο. Έτσι δεν θα σε πιάσει απελπισία αν δεν δείξεις μεγαλύτερο ζήλο απ’ όσο θα ’πρεπε για πράγματα δευτερεύουσας σημασίας. (4.32).

Λέξεις που κάποτε ήταν συνηθισμένες, τώρα πια τις βρίσκεις μόνο στα λεξικά. Το ίδιο και τα ονόματα, ανθρώπων ξακουστών κάποτε, που τώρα πια δεν σημαίνουν τίποτα: Κάμιλλος, Ουόλεσος, Δέντατος, και λίγο αργότερα Σκιπίων, Κάτων, και μετά Αύγουστος, και μετά Αδριανός και Αντωνίνος. Γρήγορα όλα ξεθωριάζουν, γρήγορα τα σκεπάζει η λησμονιά. Και μιλάω για ανθρώπους με λάμψη θαυμαστή. Γιατί οι άλλοι, απ’ τη στιγμή που άφησαν την τελευταία τους πνοή, «μην τους είδες, μην τους ακόυσες». Tt σημαίνει τελοσπάντων αυτό το «αείμνηστος»; Μια σκέτη ματαιότητα. Λοιπόν, σε τι αξίζει να αφοσιωθούμε; Σ’ ετούτο: σκέψεις γεμάτες δικαιοσύνη, πράξεις ανιδιοτελείς, λόγος που δεν θα αποδεικνύεται ψεύτικος, ψυχική διάθεση που θα καλοδέχεται ο,τιδήποτε συμβαίνει ως κάτι το αναγκαίο και συγγενικό μ’ εμάς, ως κάτι που απορρέει από την ίδια αρχή και την ίδια πηγή. (4.33)·

Κενότητα των επιδείξεων, δράματα επί σκηνής, ποίμνια, αγέλες, κονταροχτυπήματα, ένα κοκαλάκι ριγμένο στα σκυλιά, ψίχουλα ψωμιού στη στέρνα με τα ψάρια, ταλαίπωρα και αχθοφόρα μυρμήγκια, τρεχαλητά φοβισμένων ποντικιών, μαριονέτες με κινήσεις σπασμωδικές. Λοιπόν, πρέπει ανάμεσα σ’ όλα ετούτα να στέκεσαι πράος και χωρίς αλαζονική αναίδεια' όμως να ’χεις πάντα στο νου σου, πως ο καθένας αξίζει όσο αξίζουν εκείνα για τα οποία φροντίζει. (7-3)

Οι ιερεμιάδες του Μάρκου Αυρηλίου καταλήγουν σχεδόν πάντα σε ένα θετικό συμπέρασμα που τις σώζει από τον κυνισμό, ίσως και από τη ζοφερότητα: ο Μάρκος μας συμβουλεύει, όχι μόνο να αδιαφορούμε για την εφήμερη ευτυχία ή δυστυχία, αλλά να στυλώνουμε το βλέμμα στο μόνο Αγαθό που είναι αιώνιο.

Οι μεγάλοι Στωικοί με την άτεγκτη ηθική μας φαίνονται απόμακροι, καμιά φορά και απάνθρωποι. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τον Μάρκο Αυρήλιο, που παρουσιάζεται πολύ ανθρώπινος, απλός και συνηθισμένος. Η φύση δεν τον προίκισε με εξαιρετικές ιδιότητες εκτός ίσως από ένα συνεσταλμένο συναισθηματισμό, πέρα για πέρα αταίριαστο με το «επάγγελμά» του. Η τύχη τού χάρισε ένα αξίωμα που ποτέ δεν θέλησε, και τον φόρτωσε με καθήκοντα που δεν τον έθελγαν. Μόνος του έγινε ό,τι έγινε.

Οι δρόμοι του σουρεαλισμού

Η λέξη «σουρεαλιστικός» εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1917. Εκείνο το χρόνο, ο Γκιγιώμ Απολλιναίρ παρουσίασε τη θεατρική παρωδία Οι μαστοί του Τειρεσία (Les Mamelles de Tiresias), ένα έργο πού ο ίδιος χαρακτήρισε «σουρεαλιστικό».

O ποιητής των Alcools δε σκέφτηκε βέβαια ποτέ να φτιάξει ολόκληρη θεωρία και ακόμα λιγότερο νά ιδρύσει σχολή. 'Ωστόσο, ή λέξη πού επινόησε “έπιασε” καί έγινε αμέσως τής μόδας στους φιλολογικούς καί καλλιτεχνικούς κύκλους όπου ο Άπολλιναίρ αποτελούσε είδωλο. ο Πωλ Ντερμέ χρησιμοποίησε τή λέξη αύτη σαν επίθετο στο πρώτο τεύχος τού περιοδικού L’ Esprit Nouveau τό 1929, ενώ ο Ιβάν Γκολ δέν έπαψε ποτέ σέ όλη τή ζωή του νά διατρανώνει πώς ήταν ο πρώτος πού έδωσε στή λέξη σημασία ουσιαστικού (Surrealisme, Οκτώβριος 1924, μοναδικό τεύχος), διεκδικώντας έτσι τον τίτλο τού πραγματικού εφευρέτη τού σουρεαλισμού.

Στήν ουσία, όλα αυτά τα περί καταγωγής καί προτεραιότητας είναι έκτος θέματος, καί έχουμε κάθε λόγο νά πιστεύουμε πώς ο σουρεαλισμός θα είχε μείνει ένας πολύ ειδικός καί ακαδημαϊκός όρος (όπως, γιά παράδειγμα, ο γκονγκορισμός ή ο εύφυϊσμός), αν ο Αντρέ Μπρετόν δέν τού είχε εμφυσήσει όλη εκείνη τή μυστηριώδη δύναμη τών ονείρων, τού ασυνείδητου καί τής εξέγερσης.

Τό Σουρεαλιστικό Μανιφέστο (1924), ένα πύρινο καί αλαζονικό βιβλιαράκι, δίνει στή λέξη τον ακόλουθο ορισμό:

ΣΟΥΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ, ούσ. άρ. Καθαρός ψυχικός αυτοματισμός πού χρησιμοποιείται γιά νά εκφραστεί προφορικά, γραπτά ή μέ οποιοδήποτε άλλο τρόπο, ή πραγματική λειτουργία τής σκέψης. Υπαγόρευση τής σκέψης έξω από κάθε έλεγχο τής λογικής καί πέρα από κάθε αισθητική ή ηθική μέριμνα.

ΕΓΚΥΚΛ. Φιλοσ. ο σουρεαλισμός βασίζεται σέ μιά πίστη στήν ανώτερη πραγματικότητα ορισμένων παραμελημένων πριν απ’ αυτόν μορφών συνειρμού, στην παντοδυναμία του ονείρου, στο ανέμελο παιχνίδι τής σκέψης. Τείνει νά καταστρέψει οριστικά όλους τούς άλλους ψυχικούς μηχανισμούς καί νά τούς αντικαταστήσει στή λύση των θεμελιωδών προβλημάτων τής ζωής.

Είναι φανερό πώς ο ορισμός αυτός, ανεξάρτητα από τό πόσο άκριθής καί απόλυτος μπορεί νά είναι, δέν μπορεί νά αποσπαστεί από τό υπόλοιπο κείμενο, στο όποιο ο Αντρέ Μπρετόν περιγράφει, μέ εμπνευσμένο πράγματι λόγο, τό νέο ρεύμα.

Πριν εξετάσουμε λεπτομερειακά τό σημαντικό αυτό ντοκουμέντο, πρέπει νά πούμε πώς ο όρος σουρεαλισμός μπορεί νά ερμηνευτεί μέ εντελώς διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα μέ τό αν θα τον πάρει κανείς στή σωστή του έννοια, εκείνη πού υποστήριζαν ο Μπρετόν καί ο κύκλος του, ή στην πολύ γενική καί αόριστη έννοια, μέ τήν όποια χρησιμοποιείται σήμερα από τό κοινό καί μερικούς κριτικούς. Στή δεύτερη περίπτωση, μπορεί νά αντικατασταθεί ανεπιφύλακτα από λέξεις όπως φανταστικό, αλλόκοτο, περίεργο, ή ακόμα καί τρελό. Είναι αυτονόητο πώς ή εκλαϊκευμένη αυτή έννοια, χωρίς νά είναι λάθος — αφού όλα αυτά τα επίθετα μπορούν θαυμάσια νά αποδοθούν σέ σουρεαλιστικά έργα — είναι οπωσδήποτε ανεπαρκής.

Μπορεί νά φαίνεται περίεργο, άλλα είναι γεγονός πώς ή λέξη σουρεαλιστικός γράφτηκε γιά πρώτη φορά στά επίσημα κείμενα τής Γαλλικής Δημοκρατίας τό 1934, μετά από ένα λόγο τού πρωθυπουργού, τού Αλμπέρ Σαρρώ, στή Βουλή. ’Απαντώντας στις επερωτήσεις δύο ιδιαίτερα επιθετικών βουλευτών, ο Σαρρώ είπε πώς αρνείται νά «υποστεί βασανιστήρια, σαν νά βρίσκεται σέ σουρεαλιστικό πίνακα του Σαλβαντόρ Νταλί, ανάμεσα στον πέλεκυ τού κυρίου Φροσσάρ καί τή λεπίδα τού κυρίου Μπερζερί».

Εξαιρετικά επιφυλακτικό πάντα στην αξιολόγηση τών νεολογισμών, τό Nouveau Petit Larousse Illustre περίμενε μέχρι τό 1949 γιά νά δώσει τον ακόλουθο ορισμό τού σουρεαλισμού: «'Η τάση μιας σχολής (πού εμφανίστηκε γύρω στά 1924) νά αγνοεί κάθε λογική ενασχόληση». Στο ιστορικό ωστόσο τμήμα τού ίδιου βιβλίου, δίνονται οι παρακάτω λεπτομέρειες: «Τό λογοτεχνικό κίνημα πού, βασισμένο στά έργα τού Ρεμπώ, τού Λωτρεαμόν καί τού Άπολλιναίρ, πήρε τό 1924 τό όνομα σουρεαλισμός, είχε σαν κορυφαίους εκπροσώπους τούς Α. Μπρετόν, Α. Άραγκόν καί Π. Έλυάρ. Σκοπός του ήταν ή έκφραση τής καθαρής σκέψης, απαλλαγμένης άπ’όλους τούς περιορισμούς πού επιβάλλει ή λογική καί οι ηθικές καί κοινωνικές προκαταλήψεις». Όσο συνοπτικές καί αν είναι αυτές οι γραμμές, ή σημασία τους παραμένει αμείωτη, γιατί ή εισαγωγή τής λέξης σουρεαλισμός σέ ένα βιβλίο τόσο ευρείας κυκλοφορίας ήταν τελικά συνέπεια τής πλατιάς ήδη χρήσης του.

Σκοπός αυτής τής εισαγωγής είναι νά εξηγήσει τις προθέσεις καί τούς στόχους εκείνων πού υπήρξαν οι πρωτεργάτες καί οι πρωταγωνιστές τού σουρεαλισμού. Θα περιγράψω τήν εξελικτική πορεία καί τα παρακλάδια τού “κινήματος”, δείχνοντας παράλληλα καί τή σημαντική επίδραση καί προσφορά του στο χώρο τής εικαστικής έκφρασης. Δέν πρέπει όμως νά ξεχνάμε πώς, μολονότι ή σουρεαλιστική άποψη βρήκε τήν εντυπωσιακότερη εφαρμογή της στή ζωγραφική, τή γλυπτική καί τό αντικείμενο, ο σουρεαλισμός στο ξεκίνημά του φιλοδοξούσε νά γίνει ένας τρόπος σκέψης, ένας τρόπος αίσθησης καί ένας τρόπος ζωής.

“Να αλλάξουμε τη ζωή” – Ο σουρεαλισμός

Λένε πολλοί πώς δεν υπάρχει σουρεαλιστική τέχνη, κι αυτό είναι αλήθεια. Ο σουρεαλισμός, πού καλλιεργήθηκε αρχικά από ποιητές, μπορεί να χαρακτηριστεί σαν τρόπος γνώσης και είδος ηθικής, αλλά όχι σαν αισθητική. Ή πρωταρχική έγνοια των σουρεαλιστών ήταν, όπως έλεγε και ο Ρεμπώ, «Να αλλάξουμε τη ζωή».

Ωστόσο, πολλοί ζωγράφοι πού συμφωνούσαν μέ τούς ποιητές συνδέθηκαν μέ τό σουρεαλιστικό κίνημα καί προσπάθησαν νά εφαρμόσουν στήν τέχνη τους τις διάφορες εκφραστικές του μεθόδους. Ή προσφυγή στο φανταστικό, στά όνειρα, στο ασυνείδητο καί στήν τύχη πρόσφερε ερεθίσματα καί έμπνευση σέ πολλούς σπουδαίους ζωγράφους, τόσο μέσα στους κόλπους τού κινήματος όσο καί έξω απ’ αυτό — καί μάλιστα σέ τέτοιο βαθμό ώστε δέν είναι λάθος νά μιλάμε σήμερα γιά σουρεαλιστική ζωγραφική ή τέχνη, αρκεί όμως νά θυμόμαστε ότι δέν πρόκειται γιά μιά σχολή ή ένα συμβατικό καλλιτεχνικό κίνημα άλλα γιά έναν πνευματικό προσανατολισμό.

Άλλωστε, αν συγκεντρώσουμε έργα διάφορων σουρεαλιστών, εκείνο πού θα αναδειχτεί δε θα είναι ή “ειδοποιός ομοιότητά” τους, όπως συμβαίνει στήν περίπτωση των κυβιστών, των φοβιστών ή των τασιστών θα είναι πάνω απ’ όλα οι διαφορές τους.

Είναι δύσκολο νά οριοθετήσουμε τό σουρεαλισμό στήν τέχνη. Μπορούμε όμως, σέ γενικές γραμμές, νά διακρίνουμε δύο μεγάλα ρεύματα, πού είναι καί αρκετά διαφορετικά όσον άφορα τό εικαστικό τους αποτέλεσμα. Από τή μιά μεριά είναι οι ζωγράφοι γιά τούς όποιους ή ουσία βρίσκεται στήν άνεση, τό δυναμισμό καί τήν κίνηση τής γραμμής, άσχετα από τό θέμα πού απεικονίζεται. Ό Μαξ Έρνστ, ό Άντρέ Μασόν, ό Μιρό, ό Μάτα, ό Ζάκ Έρόλντ καί ό Βιφρέντο Λάμ ανήκουν σ’ αύτη τήν κατηγορία. Από τήν άλλη μεριά, είναι οι “περιγραφικοί”, οι εμπνευσμένοι από τον Ντε Κίρικο. Σ’ αυτούς συγκαταλέγονται ό Ρενέ Μαγκρίτ, ό Σαλβαντόρ Νταλί, ό Πωλ Ντελβώ, καί άλλοι. Στους πρώτους, τό θέμα απλώς υπονοείται καί ή ακριβής αναπαράσταση δέν ενδιαφέρει. Στους δεύτερους, ή σκηνή είναι εξωπραγματική αλλά ό χώρος, τα αντικείμενα καί οι ανθρώπινες μορφές πού τήν αποτελούν έχουν αποδοθεί πιστά. Θα μπορούσαμε, γιά πρακτικούς λόγους, νά ονομάσουμε τούς εκπρόσωπους τής πρώτης ομάδας εμβληματικούς καί τής δεύτερης νατουραλιστές τοΰ φανταστικού.

Η διάκριση αύτη δέν είναι βέβαια απόλυτη. Μερικοί καλλιτέχνες ταλαντεύονται ανάμεσα στους δύο πόλους, είτε ανατρέχοντας σέ αρχέτυπα, σέ παραδοσιακά μαγικά σύμβολα (Βίκτωρ Μπράουνερ, Κούρτ Σέλιγκμαν), είτε αναζητώντας μιά ακαθόριστη αίσθηση τοΰ φανταστικού, όπου ή καθαρότητα τοΰ θέματος εναλλάσσεται μέ μιά εσκεμμένη ασάφεια (Λεονόρ Φινί, Μαρΐ-Λώρ). "Αλλοι, τέλος, περνούν από ένα σχολαστικό ρεαλισμό σέ μιά σύντηξη στο χώρο, όπου οι σημαίνουσες βασικές μορφές απλώς υποδηλώνονται (Δορωθέα Τάννινγκ).

Ό αυτοματισμός, ή «υπαγόρευση τής σκέψης χωρίς τον έλεγχο τής συνείδησης», σημαίνει τήν παρέμβαση τής τύχης καί τήν παραίτηση τοΰ κριτικού πνεύματος. Ξέρουμε πώς ό σουρεαλισμός στήριξε τις μεγαλύτερες ελπίδες του στις αυτόματες μεθόδους έκφρασης. Οι μέθοδοι αυτές είναι διαφόρων ειδών. Ή πιο απλή είναι τό πολύ γρήγορο σχέδιο (πού γίνεται, κατά κάποιον τρόπο, μέ κλειστά τα μάτια), όπου ή προσωπικότητα τοΰ ζωγράφου εκφράζεται άμεσα, απευθείας από τό υποσυνείδητο. Πρόκειται γιά μιά μέθοδο πού απαιτεί τρομακτική ένταση, καί στήν όποια διέπρεψε ό Άντρέ Μασόν. "Άλλες τεχνικές είναι μηχανικές, όπως, λ.χ., τό κολάζ, πού επέτρεψε στον Μαξ Έρνστ νά δώσει έργα ασύγκριτου πλούτου καί βάθους, ή χαλκομανία, πού πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Όσκαρ Ντομίνγκες καί τελειοποιήθηκε αργότερα από τον Μαξ Έρνστ. Πρέπει πάντως νά τονιστεί πώς οι σουρεαλιστές δέν είδαν ποτέ τις αυτόματες μεθόδους σαν αυτοσκοπό. "Αν κατέφευγαν συστηματικά στις ύπαγορεύσεις τοΰ ασυνείδητου, κι αν πίστευαν ότι οι παρεμβάσεις αυτού τοΰ έξω από τή θέληση χώρου ήταν απαραίτητες, δε σημαίνει ότι όλα αυτά τα θεωρούσαν καί επαρκή. Τό ασυνείδητο, ή τύχη, τούς χρησίμευαν σαν αφετηρία, τούς πρόσφεραν τήν αρχική ώθηση, τήν κατεύθυνση, τήν αρμονική εξέλιξη τής δουλειάς τους- οι καλλιτέχνες, μέ σπάνιες εξαιρέσεις, χρησιμοποιούσαν τα στοιχεία αυτά σαν πρώτες ύλες στήν ερμηνευτική καί συνθετική εκείνη διεργασία πού δίνει στο τελειωμένο έργο τό βαθύ του νόημα.

Όλοι οι σουρεαλιστές καλλιτέχνες κατέχονται από τήν επιθυμία νά βρουν, πάνω καί πέρα από τα φαινόμενα, μιά πιο αληθινή πραγματικότητα, ένα είδος σύνθεσης του εξωτερικού κόσμου καί τού εσωτερικού πρότυπου. Ή επίγνωση αυτής τής “ύπερπραγματικότητας” (surrealite) προκαλείται τις πιο πολλές φορές από μιά αίσθηση παραζάλης. Τόσο στους εμβληματικούς όσο καί στους νατουραλιστές, οι ανθρώπινες μορφές καί τα αντικείμενα αποσπώνται από τό φυσιολογικό τους περιβάλλον καί τή λειτουργία τους καί τοποθετούνται δίπλα-δίπλα σέ σχέσεις πού είναι απροσδόκητες — ή μπορεί ακόμα καί νά σοκάρουν — καί πού προσδίδουν έτσι στο καθένα απ’ αυτά μιά νέα παρουσία.

Τέλος, οι σουρεαλιστές ποιητές καί ζωγράφοι επιδόθηκαν, στο πλαστικό επίπεδο, σέ πειράματα, έρευνες, ακόμα καί παιχνίδια, στήν πλειοψηφία των όποιων ή τέχνη είχε δευτερεύουσα σημασία. ’Ήδη από τό 1913, ό Μαρσέλ Ντυσάν, ό μεγάλος αυτός πρωτοπόρος, μπορούσε νά πάρει οποιοδήποτε αντικείμενο καί νά τό εξυψώσει στο επίπεδο τοΰ έργου τέχνης αλλάζοντας απλώς τό όνομά του καί αποκαλώντας το «ready-made». Ό Φράνσις Πικαμπιά από τήν άλλη μεριά, χρησιμοποίησε στους πίνακές του βιομηχανικά προϊόντα (οδοντογλυφίδες, σπίρτα, κλπ.). Μετά τό 1920, ό Μαξ Έρνστ, ό Ζαν "Αρπ καί ό Κούρτ Σβΐτερς έφτιαχναν κολάζ ή κατασκευές από τυπωμένα χαρτιά, κομμάτια ξύλο, μπιχλιμπίδια καί κάθε είδους τζάτζαλα. Ό Άντρέ Μασόν πρόσθεσε ασυνήθιστα υλικά, όπως άμμο ή κοχύλια, στά αυτόματα καλιγράμματά του. Ό Χουάν Μιρό κάρφωνε μιά αληθινή πόρτα σ’ ένα έργο του ή τοΰ κόλλαγε πλεξούδες από κλωστές ή μαλλιά, ενώ, τέλος, τό αντικείμενο «μέ μιά συμβολική λειτουργία», πού επινόησε ό Νταλί, είχε σαν αποτέλεσμα ένα πλήθος ατομικών καί συλλογικών έργων στήν κατασκευή τών όποιων πήραν μέρος οι σουρεαλιστές.

Τα πειράματα αυτά — ή μάλλον αυτές οι περιπέτειες — γίνονταν μέσα σ’ ένα κλίμα έξαψης, σ’ έναν πυρετό συλλογικής έμπνευσης, όπου ή ποίηση καί ή ζωγραφική δε διαχωρίζονταν πια. Σ’ αυτό ακριβώς οφείλουν καί τή μοναδικότητά τους τα περισσότερα σουρεαλιστικά έργα. Τέλος, αυτός είναι καί ό λόγος πού δέν μπορούμε νά τα προσεγγίσουμε από τή σκοπιά τής τεχνοκριτικής καί μόνο' οποιοδήποτε σχόλιο πάνω στά έργα των σουρεαλιστών πρέπει απαραίτητα νά λαμβάνει υπόψη του τις πνευματικές τους πηγές καθώς καί τις ηθικές καί ποιητικές τους προθέσεις.

H φημισμένη παράσταση ενός επιστήμονα που έμεινε στην ιστορία

Το πείραμα του Γκέρικε

Ήταν πλέον σαφές πως τα αέρια ήταν όπως και τα στερεά και τα υγρά. Είχαν και αυτά βάρος. Απλώς ήταν πιο αραιά (ή λιγότερο συμπυκνωμένα). Τα αέρια ήταν και αυτά μια μορφή ύλης.

Η ύπαρξη της πρόσφατα ανακαλυφθείσας ατμοσφαιρικής πίεσης επρόκειτο να καταδειχθεί κατά εντυπωσιακό τρόπο από το γερμανό μηχανικό και εφευρέτη Ότο φον Γκέρικε, ο οποίος εγκαταστάθηκε στο Μαγδεμβούργο με τη νεαρή γυναίκα του και την οικογένειά του το 1627. Τέσσερα χρόνια αργότερα θα έφευγε κυνηγημένος, λόγω της κατάληψης και της ισοπέδωσης της προτεσταντικής αυτής πόλης, εν μέσω σκηνών βαρβαρότητας και μακελειού, από το στρατό του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Με το τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου, ο Γκέρικε επέστρεψε και χρησιμοποίησε τις ικανότητές του ως μηχανικός για την ανοικοδόμηση του Μαγδεμβούργου, του οποίου αργότερα υπήρξε δήμαρχος για πάνω από ένα τέταρτο του αιώνα.

Ο Γκέρικε ήταν ο πρώτος από μια νέα γενιά επιστημόνων: ήταν ένας επιστήμονας-σόουμαν. (Όταν πήγαινα στην έκτη τάξη, είχα και εγώ για καθηγητή ένα κατάλοιπο από τους εκπροσώπους της εν λόγω γενιάς: ήταν διάσημος σε ολόκληρο το σχολείο για τις επιδείξεις του εκρηκτικού μείγματος υδρογόνου-οξυγόνου, που έθεταν πάντα σε λειτουργία όλα τα συστήματα συναγερμού και έφερναν άρον άρον στο σχολείο την πυροσβεστική.)

Ο Γκέρικε διέθετε τη βαθιά ενορατική ικανότητα και τη μεγαλοφυΐα ενός ικανότατου πειραματιστή, μαζί με ένα έμφυτο ταλέντο για τη χαρισματική παρουσίαση, που θα το ζήλευε και ένας διευθυντής τσίρκου. Εντούτοις, οι «παραστάσεις» του Γκέρικε ήταν άκρως διαφωτιστικές σε σχέση με σοβαρά επιστημονικά ζητήματα. Είναι, ίσως, κατανοήσιμο το γιατί σε μια Γερμανία, που είχε καταντήσει μια έρημη χώρα, το μείζον φιλοσοφικό ζήτημα της εποχής ήταν η φύση του κενού.

Ήταν, όμως, δυνατόν να υπάρχει τέτοιο πράγμα;

Κατά τον Αριστοτέλη ήταν αδύνατον, ο δε Αριστοτέλης αντιπροσώπευε την «αυθεντία» των προγενέστερων φιλοσόφων, στους οποίους οφείλουμε τη ρήση «Η Φύση απεχθάνεται το κενό». Ο Γκέρικε αποφάσισε να αντιμετωπίσει το ζήτημα πειραματικά. Το 1650 εφηύρε μιαν αεραντλία, που την αποτελούσε ένας κύλινδρος με βαλβίδες αντεπιστροφής. Αυτή αντλούσε τον αέρα από ένα δοχείο κατά τρόπο αντίθετο προς εκείνον τον οποίο χρησιμοποιεί μια σύγχρονη αντλία ποδηλάτου για να φουσκώσει τη σαμπρέλα. Ως κινητήρια δύναμη για την αντλία χρησιμοποιείτο ο ντόπιος σιδεράς (με τη συνδρομή των βοηθών του στη συνέχεια, όταν τα πράγματα άρχισαν να ζορίζουν). Ο Γκέρικε χρησιμοποίησε την καινούρια αντλία για να αφαιρέσει τον αέρα από ένα μεταλλικό δοχείο. Η απλή βλασφημία μετατράπηκε σε ύβρη, όταν κατέφυγε — άκουσον-άκουσον! - σε αριστοτελικό επιχείρημα για να αποδείξει πως το δοχείο περιείχε κενό. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αν υπήρχε το κενό, δε θα μεταδιδόταν μέσα από αυτό ο ήχος. Ο Γκέρικε έβαλε ένα κουδούνι μέσα στο δοχείο και όλοι διαπίστωσαν πως ο ήχος του δεν ακουγόταν.

Στη συνέχεια κατέδειξε πως στο κενό η φλόγα ενός κεριού σβήνει, και επίσης ότι ένας σκύλος κλεισμένος σε περιβάλλον όπου επικρατεί κενό αέρος πεθαίνει. (Αν και θα περνούσαν κάποια χρόνια μέχρις ότου γίνει από όλους κατανοητό εντελώς το π είχε γίνει με αποτέλεσμα ο... Αζόρ να καταλήξει μάρτυρας στο βωμό της επιστήμης.)



Η πιο φημισμένη παράσταση του Γκέρικε έλαβε χώρα στις 8 Μαΐου του 1654, ενώπιον του Αυτοκράτορα Φερδινάνδου Γ', προσελκύοντας πλήθη λαού από ολόκληρη τη Σαξονία. Αυτή τη φορά στο πείραμα έπαιρναν μέρος δυο τεράστια ημισφαίρια από χαλκό, η χύτευση των οποίων είχε γίνει με μεγάλη ακρίβεια έτσι ώστε τα περιστόμιά τους να εφαρμόζουν σφιχτά. (Πέρασαν στην ιστορία ως τα ημισφαίρια του Μαγδεμβούργου.) Ο αυτοκράτορας είχε θρονιαστεί για τα καλά πάνω στην εξέδρα του, δεσπόζοντας πάνω από τα πλήθη που είχαν συρρεύσει στην ηλιόλουστη πλατεία μπροστά από το κτίριο του κοινοβουλίου. Παρακολουθούσαν όλοι με αδημονία τον Γκέρικε, που λίπαινε προσεχτικά τα περιστόμια των ημισφαιρίων, πριν τα φέρει να εφαρμόσουν προσεκτικά το ένα με το άλλο.

Στη συνέχεια, ο σιδεράς άρχισε να αντλεί με δύναμη τον αέρα που ήταν στο εσωτερικό της ερμητικά κλεισμένης χάλκινης σφαίρας. Μετά από λίγο, ένωσαν μαζί του τις προσπάθειές τους και οι βοηθοί του, καθώς η άντληση γινόταν σταδιακά όλο και πιο επίμοχθη. Μετά, το πλήθος άρχισε να παρατηρεί σαστισμένο, καθώς μια ομάδα από οχτώ άλογα ζεμένα μαζί οδηγήθηκαν στην πλατεία και προσδέθηκαν στο ένα ημισφαίριο. Και μετά έγινε το ίδιο με το άλλο ημισφαίριο και άλλη μια ομάδα οχτώ αλόγων. Μόλις έδωσε το σύνθημα ο Γκέρικε, οι δυο ομάδες των αλόγων όρμησαν προς αντίθετες κατευθύνσεις σε μια προσπάθεια να αποχωρίσουν τα ημισφαίρια.

Το πλήθος παρακολουθούσε έχοντας βουβαθεί, καθώς τα δυνατά άλογα έλξης τραβούσαν γογγύζοντας- παρά τα καμτσίκια, όμως, που ανεβοκατέβαιναν στις ράχες τους, δεν τα κατάφερναν να αποχωρίσουν τα ημισφαίρια. Ο Γκέρικε απευθύνθηκε στον αυτοκράτορα και στο πλήθος. Τους είπε πως δεν επρόκειτο για τέχνασμα. Αυτό που κρατούσε μαζί τα ημισφαίρια ήταν η πίεση του αέρα γύρω τους. Το κενό μέσα στη σφαίρα σήμαινε πως δεν υπήρχε αντίθετη πίεση για να εξισορροπήσει την εξωτερική δύναμη, η οποία ήταν ισχυρότερη από τη δύναμη των δεκαέξι αλόγων. Ο αυτοκράτορας απόμεινε εκστατικός, ένα συναίσθημα που απηχούσαν και τα κατάπληκτα πρόσωπα του συγκεντρωμένου πλήθους, που ξέσπασε σε χειροκροτήματα.

Ο Γκέρικε, όμως, σήκωσε το χέρι του επιβάλλοντας σιωπή. Το πείραμα δεν είχε τελειώσει ακόμα. Ο Γκέρικε αποσύνδεσε την αντλία. Το πλήθος άρχισε να κοιτάζει με περιέργεια. Ακούστηκε ξαφνικά ο συριστικός ήχος του αέρα που, λόγω της εξωτερικής πίεσης, εισερχόταν ορμητικά για να γεμίσει το κενό στην άδεια σφαίρα. Και τότε, χωρίς προειδοποίηση, τα δυο χάλκινα ημισφαίρια αποχωρίστηκαν από μόνα τους και έπεσαν καταγής. Δεν υπήρχε πλέον κενό και η εσωτερική πίεση ήταν ίση με την εξωτερική, οπότε δεν υπήρχε καμιά δύναμη για να τα κρατάει ενωμένα.

Το πείραμα του Γκέρικε έγινε σύντομα πολύ διάσημο και αυτός άρχισε να κάνει επιδείξεις σε ολόκληρη τη Γερμανία. Οι θρύλοι για τον άθλο του Μαγδεμβούργου έκαναν το γύρο της Ευρώπης, δεν έπαυαν να φιλοτεχνούνται γκραβούρες που τον απεικόνιζαν, ενώ μια διαστρεβλωμένη εκδοχή του διάβηκε κάποτε τη Μάγχη και έφτασε στην Αγγλία, από την οποία, κατά τα λεγάμενα πολλών, προέρχεται και το παιδικό τραγουδάκι για τον Χάμπτι Ντάμπτι:

Σε -μάντρα πάνω κάθησε ο Χάμπτι Ντάμπτι, λέει.

Μεγάλη τούμπα έφαγε ο Χάμπτι Ντάμπτι, κλαίει.

Τ’ άλογα φέρνει ο Βασιλιάς, φωνάζει κάθε του άντρα,

Τον Χάμπτι Ντάμπτι δεν μπορούν να βάλουνε στη μάντρα.

Δεν ήταν δα η πρώτη - και δε θα ήταν και η τελευταία — φορά, που στην Αγγλία επικρατούσε μια παρανόηση σχετικά με τα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα...

Το αδύνατο γίνεται δυνατό

Πώς να πιστέψουν οι άπιστοι τι θάματα μπορεί να γεννήσει η πίστη; Ξεχνούν πως η ψυχή του ανθρώπου γίνεται παντοδύναμη, όταν συνεπαρθεί από μια μεγάλη ιδέα.

Τρομάζεις όταν, ύστερα από πικρές δοκιμασίες, καταλαβαίνεις πως μέσα μας υπάρχει μια δύναμη που μπορεί να ξεπεράσει τη δύναμη του ανθρώπου, τρομάζεις… γιατί δεν μπορείς πια να βρεις δικαιολογίες για τις ασήμαντες ή άνανδρες πράξεις σου, ρίχνοντας το φταίξιμο στους άλλους.

Ξέρεις πως εσύ, όχι η μοίρα, όχι η τύχη, μήτε οι άνθρωποι γύρω σου, εσύ μονάχα έχεις, ό,τι και αν κάμεις, ό,τι και αν γίνεις ακέραιη την ευθύνη.

Και ντρέπεσαι τότε να γελάς, ντρέπεσαι να περγελάς αν μια φλεγόμενη ψυχή ζητάει το αδύνατο.

Καλά πια καταλαβαίνεις πως αυτή ‘ναι η αξία του ανθρώπου: να ζητάει και να ξέρει πως ζητάει το αδύνατο και να ‘ναι σίγουρος πως θα το φτάσει, γιατί ξέρει πως αν δε λιποψυχήσει, αν δεν ακούσει τι του κανοναρχάει η λογική, μα κρατάει με τα δόντια την ψυχή του κι εξακολουθεί με πίστη, με πείσμα να κυνηγάει το αδύνατο, τότε γίνεται το θάμα, που ποτέ ο αφτέρουγος κοινός νους δε μπορούσε να το μαντέψει: το αδύνατο γίνεται δυνατό.

 

 Ν. Καζαντζάκη «Ο Καπετάν Μιχάλης».

Η επιτυχία δεν έρχεται όταν «ακολουθείς την καρδιά σου»

Όταν φτιάχνουμε μια θεωρία ή πεποίθηση, χρειάζεται να την αντιλαμβανόμαστε και από την "ανάποδη" για να μην περιορίζουμε τον εαυτό μας ζώντας ψευδαισθήσεις.

Είναι έντονη η προτροπή, "ακολούθησε την καρδιά σου ή τα όνειρά σου για να πετύχεις". Όμως, είναι πραγματικά αληθινό αυτό; Πού βρίσκεται η αλήθεια; Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς και να αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα όσο πιο αντικειμενικά γίνεται, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι μάλλον μοιάζει περισσότερο με "όνειρο θερινής νυχτός", παρά με την πραγματικότητα.

Όλοι θα έχουμε παραδείγματα γύρω μας – αν όχι από τον εαυτό μας, ανθρώπων που ακολουθούν την καρδιά τους, που ακολουθούν τα όνειρά τους, κι όμως βρίσκονται σε αφάνεια, στη φτώχεια, στο πουθενά. Η ιστορία του ανθρωπίνου γένους δε, διαθέτει άπειρα παραδείγματα του παρελθόντος. Άνθρωποι αφοσιωμένοι, απόλυτα εστιασμένοι, εντελώς δοσμένοι στο σκοπό τους, κι όμως έφυγαν από αυτόν τον κόσμο φτωχοί, ανώνυμοι και "μικροί"... ίσως, για να γίνουν "μεγάλοι" μετά θάνατον. Αυτό είναι το ζητούμενο; Δεν υπάρχει η λεγόμενη επιτυχία σε αυτό το επίπεδο και διάρκεια γήινης ζωής;

Γιατί δεν βλέπουμε το προφανές;

Πού βρίσκεται η παγίδα και γιατί συνεχίζουμε να κυνηγάμε ό,τι δεν είναι εξασφαλισμένο και σίγουρο; Γιατί δεν λειτουργούν όλες αυτές οι "θετικές" προτροπές σύγχρονων δασκάλων και γιατί τόσοι και τόσοι εξακολουθούν να βρίσκονται στο πουθενά, αν και "ακολουθούν την καρδιά τους";

Οι απαντήσεις βέβαια, βρίσκονται στις ερμηνείες που έχουμε ο καθένας μας υιοθετήσει και στην υποκειμενική θέαση, μέσα από την οποία αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τη ζωή…

Το πρόβλημα με όλες αυτές τις προτροπές είναι ότι ενώ έχουν μια δόση αλήθειας, ταυτόχρονα κρύβουν πολλές δόσεις ψεύδους, γιατί απευθύνονται μόνο στο εγώ (την προσωπικότητα) και την περιοριστική θέαση, που φανερώνεται μέσα από τις αισθήσεις και την περιοριστική αντίληψη…

Τι εννοούμε «επιτυχία»; Με τα δεδομένα της προσωπικότητας, επιτυχία είναι η εξασφαλισμένη οικονομική και υλική αφθονία, η αναγνώριση της αξίας μας, η αποδοχή των άλλων, η αίσθηση της ξεχωριστότητας και η εξασφάλιση του σκοπού/στόχου, όπως τον έχουμε σκεφτεί. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι εξασφαλισμένα! Θα τολμούσα να πω - τραβώντας το θέμα στα άκρα - ότι περισσότερες πιθανότητες έχουμε να διασφαλίσουμε όλες αυτές τις επιτυχίες, όταν ΔΕΝ ακολουθούμε την καρδιά μας, όταν δεν αφοσιωνόμαστε στα όνειρά μας, αλλά όταν καλύτερα ακολουθούμε τις προσταγές της κοινωνίας και όταν συμβιβάζουμε τα όνειρά μας, ακολουθώντας τα πρέπει μας. Τότε, έχουμε μεγαλύτερη πιθανότητα σε όλες αυτές τις επιτυχίες.

Και τι σημαίνει, "ακολουθώ την καρδιά μου ή τα όνειρά μου"; Οι περισσότεροι μπερδεύουμε αυτές τις έννοιες με την επιφανειακή τοποθέτηση του εγώ και πάλι. Θα έχετε ακούσει τα αντίστοιχα, "η καρδιά είναι τυφλή" ή "ακολουθώντας την καρδιά σου σίγουρα πονάς" ή "η καρδιά είναι αντίθετη με τη λογική" ή "όσα θέλει η καρδιά είναι ανέφικτα στον πραγματικό κόσμο" και άλλα παρόμοια που μας μπερδεύουν, ενώ μέσα μας παραμένουμε κενοί και ανικανοποίητοι. Το κοντινότερο που έρχονται οι περισσότεροι άνθρωποι στην «καρδιά» τους είναι τα επιφανειακά θέλω τους, που συνήθως βλέπουν να μην εκπληρώνονται, να μην γίνονται πρακτικά εφικτά:

Θέλουμε πολλά λεφτά ή άνεση στη ζωή μας, θέλουμε μια σχέση που να μας κάνει ευτυχισμένους και "να μας συμπληρώνει", θέλουμε να κάνουμε τη δουλειά που μας αρέσει και να αμειβόμαστε βάσει αυτής, θέλουμε να έχουμε ήρεμα και ήσυχα γηρατειά, θέλουμε υγεία και διαύγεια, θέλουμε να μην κουραζόμαστε πολύ και να έχουμε ελευθερο χρόνο κ.ο.κ. Τίποτα απ' όλα αυτά τα θέλω δεν αμφισβητείται ποτέ ούτε εξετάζεται συνειδητά για να διαπιστώσουμε τις αθέατες πλευρές τους.

Υπάρχει τίποτα "κακό" σε όλ’ αυτά; Όχι… Μόνο που όλ’ αυτά (και πολλά άλλα παρόμοια) βασίζονται σε μια πολύ περιοριστική θέαση και άγνοια του Εαυτού μας.

Γιατί η πορεία της Ψυχής και η τελική ένωση με το Πνεύμα, δεν ενδιαφέρεται για όλα όσα εμείς έχουμε ορίσει ως απαραίτητα, καλά, σωστά ή δίκαια. Η Ψυχή ακολουθεί την πορεία της, ανεξάρτητα από τη δική μας (προσωπική) άποψη για αυτήν, και το Πνεύμα δεν επεμβαίνει επικριτικά στην πορεία μας αυτή.

Η αλήθεια είναι λίγο ανάποδη…

Όταν ακολουθούμε το πάθος μας, την Καρδιά μας και το Όραμά μας (άλλο ο "σκοπός"), τίποτα δεν είναι εξασφαλισμένο, εκτός από την εσωτερική μας ψυχική ηρεμία. Την αίσθηση ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο, ότι δεν θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε πουθενά αλλού, ανεξάρτητα από τα φαινόμενα, από το τι κερδίζουμε, από την κοινωνική αποδοχή ή από οτιδήποτε άλλο φανερό.

Έπειτα, η περιοριστική αντίληψη που έχουμε, μας κάνει κριτές αντί για αποδέκτες. Ποιος θα κρίνει και πότε, και σε ποια φάση του γραμμικού χρόνου, ότι "έχουμε πετύχει", ότι "έχουμε φτάσει", ότι "έχουμε εκπληρώσει";

Η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική…

Όταν ακολουθείς την Καρδιά σου, όταν είσαι αφοσιωμένος στο Όραμά σου, θα παρουσιαστούν στο δρόμο σου πολλές προκλήσεις, άπειρες δυσκολίες και εμπόδια, αναρίθμητες αμφιβολίες. Όχι για να σε εμποδίσουν, όχι για να σε αναγκάσουν ν’ αλλάξεις πορεία, μα για να σε δοκιμάσουν.

Κανείς δεν ακολουθεί ούτε παραμένει αφοσιωμένος στην Καρδιά του, στο Όραμά του, αν δεν αποκτήσει υγιή, ειρηνική σχέση με τον Εαυτό του. Η αυτογνωσία είναι απαραίτητη προϋπόθεση… και ο δρόμος αυτός είναι για τις γενναίες, δυνατές ψυχές...

Θα χρειαστεί πολλές φορές να αλλάξεις τις πεποιθήσεις σου.

Θα χρειαστεί πολλές φορές να αλλάξεις τις πρακτικές και τις συμπεριφορές σου.

Θα χρειαστεί να επιλέξεις ξανά και ξανά, συνειδητά την αφοσίωση και την πειθαρχία στο Όραμά σου.

Θα χρειαστεί να βιώσεις πολλές ελλείψεις για να αποδείξεις ότι δεν είναι το φαινομενικό κέρδος που σε κάνει να επιλέγεις.

Θα χρειαστεί να υποστείς πολλές απορρίψεις για να μην εξαρτάσαι από εξωτερικές αναγνωρίσεις.

Θα χρειαστεί να ελίσσεσαι και να δημιουργείς νέους τρόπους για να πραγματοποιήσεις το κάλεσμα της Καρδιάς σου.

Θα χρειαστεί να περάσεις από φόβους και πανικούς αυτό-αμφισβήτησης, καθολικές εσωτερικές απορρίψεις και αμφισβητήσεις για να φανείς αντάξιος του Σκοπού σου.

Θα χρειαστεί να πεθάνεις και να ξαναγεννηθείς ξανά και ξανά μέχρι να φανερώσεις τον πραγματικό Εαυτό σου.

Θα χρειαστεί να ταπεινωθείς ξανά και ξανά για να υποταχθεί το εγώ σου.

Πολλά θα χρειαστεί να κάνεις, που οι σύγχρονοι δάσκαλοι της εύκολης πνευματικότητας δεν θα σου πουν, γιατί θα χάσουν την αφοσίωσή σου. Το βέβαιο είναι ότι όλες αυτές οι διδασκαλίες και θεωρίες, απευθύνονται στο εγώ σου…

Το θέμα δεν τελειώνει εδώ βέβαια...
Και αν εστιαστείτε στις λέξεις του κειμένου, θα το κατακρίνετε... αλλά αν διαβάσετε με την Καρδιά σας, θα καταλάβετε την ουσία που δεν περιγράφεται εύκολα, μα βιώνεται ηρωικά.

Η άγνωστη μάχη των Θερμοπυλών, όταν οι Αθηναίοι πολέμησαν τους Γότθους εισβολείς.

Μεσαιωνικό έγγραφο αποκαλύπτει ότι οι γερμανοί πολεμιστές επιτέθηκαν πρώτα κατά της Θεσσαλονίκης και όταν αποκρούστηκαν στράφηκαν κατά της Αθήνας

Η μελέτη «θραυσμάτων» από ένα έγγραφο του Μεσαίωνα αποκαλύπτει μια άγνωστη μάχη που δόθηκε στις Θερμοπύλες λίγους αιώνες μετά τη θρυλική μάχη των Ελλήνων με επικεφαλής τους Σπαρτιάτες απέναντι στους Πέρσες. Πρόκειται για μια αναμέτρηση ανάμεσα σε Αθηναίους και Γότθους που δόθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνικές φασματικής απεικόνισης για να διαβάσουν το κείμενο στο παραπάνω θραύσμα, το οποίο περιγράφει τον λόγο του Μαριανού στην μάχη των Θερμοπυλών του 3ου αι. μ.Χ.

Το ντουκουμέντο
Τα θραύσματα βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας και η χρονολόγηση έχει δείξει ότι το έγγραφο στο οποίο ανήκουν δημιουργήθηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. Τα θραύσματα είναι όλα δυσανάγνωστα, άλλα περισσότερο, άλλα λιγότερο και μόλις πριν από δύο έτη κατόρθωσαν κάποιοι ειδικοί να αποκαλύψουν το περιεχόμενο ορισμένων εξ αυτών. Όπως αποκαλύφθηκε, το έγγραφο αποτελεί αντίγραφο ενός μεγάλου κειμένου που είχε γράψει ο Αθηναίος ιστορικός Δέξιππος που έζησε τον 3ο αιώνα μ.Χ. Ο Δέξιππος εκτός από ιστορικός ήταν πολιτευτής, στρατηγός και κληρονομικός ιερέας της ελευσίνιας οικογένειας των Κηρύκων. Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης και χαρακτηριστικό είναι ότι ο Πατριάρχης Φώτιος μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για αυτόν, χαρακτηρίζοντάς τον «δεύτερο Θουκυδίδη».

Η αποκάλυψη
Τα πρώτα θραύσματα «αποκρυπτογραφήθηκαν» πριν από δύο χρόνια και σε αυτά γινόταν αναφορά στην προσπάθεια του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Δέκιου να αποκρούσει τις συνεχείς επιθέσεις των Γότθων. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνικές φασματικής απεικόνισης για να διαβάσουν το κείμενο στο παραπάνω θραύσμα, το οποίο περιγράφει τον λόγο του Μαριανού στην μάχη των Θερμοπυλών του 3ου αι. μ.Χ.
Οι Γότθοι ήταν ένα γερμανικό φύλο που τον 2ο μ.Χ. αιώνα επιβλήθηκε στις παραδουνάβιες περιοχές και από τον επόμενο αιώνα ξεκίνησε επιθέσεις στις περιοχές του Βυζαντίου για να καταφέρουν τελικά να δημιουργήσουν ισχυρά κράτη στην Ιβηρική Χερσόνησο και την Ιταλία. Σύμφωνα με τον Δέξιππο, ο Δέκιος έχασε αρκετές μάχες με τους Γότθους να κερδίζουν τελικά κάποια εδάφη της αυτοκρατορίας. Διεθνής ομάδα ειδικών κατάφερε με υπερσύγχρονες τεχνικές να κάνει μεγέθυνση σε ένα από τα πιο δυσανάγνωστα θραύσματα και να αποκαλύψει τελικά το περιεχόμενο του. Όπως αναφέρει ο Δέξιππος κάποια στιγμή (που δεν προσδιορίζεται) τον 3ο αιώνα οι Γότθοι επιτέθηκαν στην Θεσσαλονίκη για να την καταλάβουν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου τους για την παρουσία τους στην περιοχή. Όμως, σύμφωνα με τον Δέξιππο, οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης οχυρώθηκαν πολύ αποτελεσματικά και κατάφεραν να αποκρούσουν τις επιθέσεις. Οι Γότθοι διαπιστώνοντας ότι δεν μπορούν να καταλάβουν την Θεσσαλονίκη άλλαξαν πλάνο και αποφάσισαν να επιτεθούν την Αθήνα πιστεύοντας ότι είναι μια ακμάζουσα πόλη γεμάτη θησαυρούς. Σύμφωνα με τον Δέξιππο, η κάθοδος των Γότθων προς την Αθήνα δημιούργησε μια κατάσταση ανάλογη με την κάθοδο των Περσών.

Το πέρασμα στις Θερμοπύλες. Εκεί για δεύτερη φορά στην ιστορία οι εισβολείς βρήκαν σκληρή αντίσταση.

Οι Έλληνες συγκέντρωσαν ένα στρατό με επικεφαλής έναν στρατηγό ονόματι Μαριανό, ο οποίος εμψύχωσε τους στρατιώτες θυμίζοντας τους τις μάχες των προγόνων τους απέναντι στους Πέρσες και ειδικά την μάχη των Θερμοπυλών, αφού στις Θερμοπύλες αποφασίστηκε να δοθεί η μάχη.

«Κάποιοι έφεραν μικρά δόρατα, άλλοι τσεκούρια, άλλοι ξύλινα ακόντια, εξοπλισμένα με μπρούντζινες και σιδερένιες μύτες, ή οτιδήποτε άλλο μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένας άντρας για να οπλιστεί» έγραφε ο Δέξιππος.

 Στο θραύσμα καταγράφεται ο λόγος που έβγαλε στο στράτευμα ο Μαριανός. Δυστυχώς όμως λείπουν κρίσιμα δεδομένα όπως η ημερομηνία της μάχης και κυρίως η έκβαση της.

Γραμμάτια ανεξόφλητα στην καρδιά μας.

Ας μην αφιερώνουμε χρόνο σε κάτι, κλέβοντας τον από κάτι άλλο, γιατί θα υποστούμε τις συνέπειες της παρανομίας μας. Η κλοπή τιμωρείται είτε σε φυσικό επίπεδο, είτε σε ψυχικό…

Αν δεν τα καταφέρνουμε με τον χρόνο, το καλύτερο είναι να βάλουμε προτεραιότητες , παρατηρώντας που στρέφεται το ενδιαφέρον μας την συγκεκριμένη στιγμή. Και αν πρέπει να κάνουμε κάτι άλλο, ας το κάνουμε συνειδητά, όχι βαρετά.

Η εργασία είναι για πολλούς ανθρώπους μια βαρετή προτεραιότητα, γιατί θεωρούν ότι τους κλέβει χρόνο… Έτσι δεν εκτιμούν και την προσφορά της…

Πόσες φορές στην Ζωή μας δεν εκτιμήσαμε μια προσφορά, γιατί την αλλοτριώσαμε από την δική μας μετριότητα, ξεχνώντας την ίδια της την δυναμική.

Έχω ακούσει άπειρες φορές «δεν μπορώ να το κάνω αυτό γιατί δεν έχω χρήματα» και εκείνη την στιγμή ο άλλος έχει την επιθυμία να του προσφερθεί αυτό που ελπίζει να τον βγάλει από την μετριότητα, χωρίς καν να προσπαθήσει να το θέλει…

Το «θέλω» μας δεν είναι αυτονόητο ότι θα μας κάνει να προσπαθήσουμε να το πετύχουμε, αν η προσπάθεια έγκειται περισσότερο σ’ αυτό που θεωρώ ότι πρέπει να μου δώσουν και λιγότερο σ’ αυτό που χρειάζεται να κάνω εγώ ο ίδιος.

Είναι παλιά τα «χρέη» μας στη διαδικασία του «λαμβάνω»…

Γραμμάτια ανεξόφλητα στην καρδιά μας. Όλοι ή οι περισσότεροι θέλουν να πάρουν, χωρίς να μπορούν να διακρίνουν ότι δεν είναι σε θέση να λάβουν τίποτα
Ισχύει αυτό σε κάθε επίπεδο της Ζωής μας.
Είτε αφορά μια σχέση μας, είτε την εργασία μας, είτε την αυτογνωσία…

Λίγο να παρατηρήσουμε παραπάνω, θα αντιληφθούμε ότι δεν είναι τα χρήματα που μας λείπουν και δεν μπορούμε να κάνουμε αυτό που θέλουμε, αλλά η δική μας αναξιότητα που χρειάζεται χρήματα για να ξεπληρωθεί… Μετά όλα γίνονται βάρος…

Και ο χρόνος τρέχει εις βάρος μας…

Κάποια πράγματα δεν αναστρέφονται, κάποια όμως αναστρέφονται… Έτσι όμως όπως γίνεται, φαίνεται σαν τίποτα να μην μπορεί να αναστραφεί… Σαν να ακολουθούμε μια μοίρα, που είναι ένας παράλληλος δρόμος, από τον δικό μας.

Αυτόν, δηλαδή, που θα μπορούσαμε να πάρουμε με την Θέλησή μας, ενόσω βαδίζουμε παράλληλα με τον Εαυτό μας και όχι σαν Ένα, παραπλανημένοι από κάποια επουσιώδη «θέλω» που δεν συγκλίνουν ποτέ, γιατί ποτέ δεν ακούσαμε τον Εαυτό μας στην αλήθεια και υψώσαμε τείχη μεταξύ μας…

Μετά φταίνε τα χρήματα που δεν έχουμε…

Αναρωτηθήκατε άραγε γιατί η ζωή ασχολείται μαζί μας;

Ο "θυμός", η οργή για το άδικο, ο πόνος για την ανθρώπινη δυστυχία, είναι μια υγιής κατάσταση, είναι η αφύπνιση της συνείδησης, όπως είναι κι οι ενοχές μετά από μια λαθεμένη δράση.

Ωστόσο όλα αυτά, θα πρέπει να είναι το πρώτο και το τελευταίο βήμα.

Μόνο η αφετηρία.

Ο πόνος , η οργή , ο θυμός αποστάζουν την σοφία τους στον άνθρωπο που τα βίωσε.

Ο Νέος Άνθρωπος αναγεννημένος , νεκραναστημένος πλέον, δεν έχει ανάγκη από τον πόνο και τον θυμό για να συνεχίσει το δρόμο του, επειδή Τώρα γνωρίζει κι όποιος γνωρίζει γίνεται στωικός, όχι αδιάφορος αλλά αποστασιοποιημένος από τα φαινόμενα της ζωής.

Αυτά τα τελευταία έρχονται συχνά πυκνά μετά από αποχές ράθυμες, εποχές ραστώνης και καλοπέρασης, για να αφυπνίσουν τον Προσκυνητή που προς στιγμή αφέθηκε σαν μαγεμένος στις απολαύσεις της ύλης.

Η ζωή, σαν σκληρός δάσκαλος, φέρεται φαινομενικά άγαρμπα, μοιάζει να σκορπίζει το θάνατο και την οδύνη δίχως οίκτο, αλλά για τη ζωή μεγαλύτερη αξία έχουν οι ψυχές απ' ότι τα σώματα.

Εκπαιδεύει Ανθρώπους κι όχι εφήμερα οχήματα. Αν ο άνθρωπος "θύμωνε" πιο τακτικά με τα δικά του λάθη, δε θα επέτρεπε στη ζωή να "θυμώσει"

Ο σκοπός του ανθρώπου είναι να οδηγήσει εκείνος τη ζωή και να πάψει να άγεται και να φέρεται από τα καμώματα της.

Αλλά όσο ο άνθρωπος είναι ακόμη μαθητής πρέπει να δώσει δείγματα γραφής για να αξιωθεί αυτόν τον ρόλο.

Αφήστε ήσυχη τη ζωή, είναι όμορφη όταν την γλεντάμε, είναι υπέροχη όταν ανθίζει, αλλά μας ενοχλεί όταν δείχνει θυμωμένη τα δόντια της, όταν σηκώνει με βία το μαστίγιο της.

Αναρωτηθήκατε άραγε γιατί η ζωή ασχολείται μαζί μας;

Έχετε σκεφτεί την περίπτωση να αξίζουμε τον κόπο;

Κανένας Δάσκαλος δεν ασχολείται με ανάξιους κι ανίκανους μαθητές, άρα για να μας εκ-παιδεύει η ζωή, σημαίνει ότι γι' αυτήν Αξίζουμε!

Ας την δικαιώσουμε λοιπόν.

Ο καθένας στο βαθμό που δύναται, στο βαθμό που του αναλογεί, σε τέσσερις χρόνους: Κατανόηση, αποδοχή, ευγνωμοσύνη, δράση.

Γιατί Δυσκολευόμαστε να Ξεπεράσουμε την Πρώτη μας Αγάπη;

Πριν από είκοσι χρόνια... Ήταν η πρώτη μου σχέση... Ο πρώτος μου σύντροφος... Ήμουν 17... Ήταν 19... Ήμασταν τρελοί ο ένας για τον άλλο... Χωρίσαμε γιατί... Έχει περάσει τόσος πολύς καιρός... Βρίσκω τον εαυτό μου να τη σκέφτεται... Συνεχίζει να εμφανίζεται στα όνειρά μου... Έχω ευτυχισμένο γάμο... Έχω ευτυχισμένο γάμο, ΑΛΛΑ... Δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ... Πρόσφατα επανασυνδεθήκαμε... Ξέρω ότι πρέπει να προχωρήσω με τη ζωή μου... Παρακαλώ βοηθήστε με... Τι πρέπει να κάνω;

Αν περνάτε αρκετό χρόνο διαβάζοντας στήλες με συμβουλές, θα έχετε παρατηρήσετε ένα μοτίβο. Μια λέξη αναδύεται ξανά και ξανά, μέσα στη ροή των θλίψεων, των διλημμάτων και των αγωνιών. Η λέξη «πρώτη». Η πρώτη μου αγάπη. Η πρώτη μου φορά. Η πρώτη μου σε όλα. Και σε αντίθεση με όλες τις σχέσεις που ήρθαν μετά από αυτή, το παρελθόν δεν φαίνεται να μπορεί να μείνει στο παρελθόν.

Η πρώτη μας αγάπη διατηρεί κάποια εξουσία πάνω μας, αρκετό καιρό μετά τη λήξη της. Μια στοιχειωμένη, γλυκόπικρη αναμονή στις ψυχές μας, τραβώντας μας πίσω σε ό,τι ήταν και ό,τι δεν μπορεί ποτέ να είναι ξανά. Εκτός εάν. . . ;

Γιατί όμως; Γιατί θα πρέπει αυτό το παρελθόν να παραμένει σφηνωμένο στον εγκέφαλό μας και να είναι τόσο διαφορετικό σε σχέση με τις επόμενες σχέσεις, ακόμα και όταν οι τελευταίες είχαν μεγαλύτερη διάρκεια, ήταν καλύτερες και πιο σωστές; Απλώς δεν ήταν τόσο έντονες όσο η πρώτη.

Η επιστημονική έρευνα για το θέμα αυτό είναι λεπτή, αλλά η συλλογική σοφία μεταξύ των ψυχολόγων λέει ότι μοιάζει με ελεύθερη πτώση με αλεξίπτωτο. Δηλαδή, θα θυμάστε την πρώτη φορά που πήδηξατε από ένα αεροπλάνο πολύ πιο καθαρά από ό,τι τη 10η φορά που κάνατε το άλμα.

H πρώτη φορά
«Την πρώτη εμπειρία από ό,τιδήποτε τη θυμόμαστε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μετέπειτα εμπειρία», εξηγεί ο Art Aron, καθηγητής ψυχολογίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στο Stony Brook, που ειδικεύεται στις στενές σχέσεις. «Προφανώς θα υπάρξει περισσότερη διέγερση και ενθουσιασμός, ειδικά αν είναι κάπως τρομακτική. Και ο έρωτας είναι κάπως τρομακτικό συναίσθημα: φοβάστε ότι θα απορριφθείτε, φοβάστε ότι δεν θα ανταποκριθείτε στις προσδοκίες τους, φοβάστε ότι δεν θα ανταποκριθείτε στις δικές σας. Το άγχος είναι ένα μεγάλο κομμάτι του έρωτα, ειδικά την πρώτη φορά».

Έτσι, η ίδια η σχέση εισέρχεται μέσα μας με έναν τρόπο, που εκείνες που ακολουθούν, δεν θα μπορέσουν ποτέ. Όχι ότι οι επόμενες αγάπες δεν είναι τόσο καλές. Ελπίζω ότι για τους περισσότερους ανθρώπους οι σχέσεις που έρχονται μεταγενέστερα, θα είναι αυτές που διαρκούν, είναι πιο θρεπτικές, πιο σταθερές και περισσότερο ακλόνητες. Αλλά αυτό δεν σταματά κανένα από το να κάνει κλικ στο προφίλ της πρώτης αγάπης του, όταν εμφανίζεται στο Facebook. Ξέρετε, απλά για να τη δει.

Είναι δυνατόν, λέει ο Aron, ότι η εμπειρία της πρώτης αγάπης μεγεθύνεται, διότι, για πολλούς, αυτή η εμπειρία συμβαίνει κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όταν οι ορμόνες μαίνονται και κάθε εμπειρία της ζωής - ένας κακός βαθμός, μια μεγάλη νίκη, μια οικογενειακή διαμάχη – βιώνεται πολύ πιο έντονα από το κανονικό. Ακόμη και σε ένα πλήρως ανεπτυγμένο ενήλικο εγκέφαλο «η νευρολογική απόκριση στον έρωτά μας προς κάποιον, είναι πολύ ισχυρή», λέει. «Είναι το ίδιο σαν να έχετε πάρει κοκαΐνη. Μία τεράστια επιθυμία».

Ο Jefferson Singer, ένας ψυχολόγος στο Connecticut College του οποίου η έρευνα επικεντρώνεται στην αυτοβιογραφική μνήμη, ισχυρίζεται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάτι που ο ίδιος αποκαλεί «χτύπημα μνήμης» μεταξύ των ετών 15 και 26. «Οι άνθρωποι αυτή την περίοδο, έχουν περισσότερες αναμνήσεις οι οποίες τείνουν να είναι περισσότερο θετικές αναμνήσεις» λέει. Αυτό συμβαίνει γιατί βιώνουμε τόσες πολλές «πρωτιές» κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά και επειδή, μετά το γεγονός, «έχουμε περισσότερες ευκαιρίες να το επαναλάβουμε και να το αναπαράγουμε, να το επανεξετάσουμε, να το ξαναφανταστούμε και να το βιώσουμε εκ νέου».

Και οι πρώτες αγάπες, προσθέτει, «πιστεύω ότι γίνονται, σε κάποιο βαθμό, ένα πρότυπο. Γίνεται αυτό που στη συνέχεια μετράμε όλα τα υπολοιπα». Κάτι που μπορεί, φυσικά, να γίνει και ένα επικίνδυνο παιχνίδι αν η πρώτη σας σχέση ήταν συναρπαστική, αλλά ασταθής και ανθυγιεινή. Αναζητώντας τα ίδια σκαμπανεβάσματα με την πρώτη σχέση, μπορεί να οδηγηθείτε στην απογοήτευση στην καλύτερη περίπτωση και σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση, στη χειρότερη περίπτωση.

Το κλειδί για την κατανόηση της δύναμης της πρώτης αγάπης είναι να γνωρίζουμε το πώς μας σχημάτισε. Στην πρώτη μας συνάντηση με τον ανταποδοτικό ρομαντισμό, τα πάντα βιώνονται ως νέα και μαζί με τον σύντροφό σας, αποφασίζετε τι είναι η αγάπη.

Η επιστροφή στην πρώτη σχέση
Δεν υπάρχει «τίποτα μαγικό στην πρώτη αγάπη», πέρα ​​από το γεγονός ότι έτυχε να είναι η πρώτη. Αλλά υπάρχει κάτι μαγικό για τα ζευγάρια των οποίων η αγάπη διακόπηκε και στη συνέχεια αναζωπυρώθηκε αργότερα στη ζωή. Με το Facebook, αυτό έχει γίνει ένα όλο και πιο συχνό φαινόμενο.

Τα ζευγάρια που επανενώνονται επιτυχώς συχνά ταιριάζουν σε ένα συγκεκριμένο προφίλ. Όταν είχαν σχέση, ήταν νεότεροι των 24 ετών, μεγάλωσαν στο ίδιο μέρος και χώρισαν για κάποιο εξωτερικό λόγο, ενδεχομένως οι γονείς τους δεν ενέκριναν τη σχέση ή κάποιος από τους δύο έφυγε μακριά.

Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι όταν και οι δύο σύντροφοι, που ήταν μαζί την πρώτη φορά είναι ελεύθεροι όταν επανενώνονται - είτε εργένηδες, χήροι ή διαζευγμένοι - οι σχέσεις έχουν ένα ποσοστό επιτυχίας 70%. Πολλοί όμως από τους ανθρώπους έχουν επίπονες αναμνήσεις από την πρώτη αγάπη παρά χαρούμενες. Μια έρευνα που διεξήχθη πριν από δύο χρόνια διαπίστωσε ότι τα 2/3 των ανθρώπων που βρήκαν τη χαμένη αγάπη τους μετά από χρόνια, παντρεύτηκαν κατά τη στιγμή της επανένωσης.

Η πρώτη σχέση ως αντανάκλαση του νεότερου εαυτού μας
Υπάρχει μία ακόμα θεωρία σχετικά με το γιατί η σκέψη της πρώτης αγάπης μπορεί να παραμείνει τόσο φρέσκια ​​και σαγηνευτική, ακόμη και μετά από δεκαετίες. Ιδιαίτερα, αφού περάσουν δεκαετίες.

Δεν αφορά μόνο στο άλλο άτομο. Αφορά σχετικά με το ποιος ήταν ο καθένας εκείνη την εποχή. Απολαμβάνουμε την εικόνα του εαυτού μας. Μας δίνεται η άδεια να είμαστε το πρόσωπο που ήμασταν για άλλη μια φορά. Νεανικό, σφριγηλό και όμορφο.

Η Σημασία της Γυναικείας Φιλίας

Οι φίλες είναι σαν το οξυγόνο- απαραίτητες! Καλύπτουν ένα κομμάτι του ψυχικού μας κόσμου που δεν μπορούν να το καλύψουν οι σχέσεις με άλλα άτομα, όπως η πατρική οικογένεια, ο σύντροφος ή σύζυγος, τα παιδιά, οι συνάδελφοι…

Προσοχή όμως! Εδώ μιλάω για αληθινές φιλίες, με άτομα που ξέρουν να δίνουν και να παίρνουν συναισθηματικά και όχι για τοξικές φιλίες που βασίζονται στο κουτσομπολιό, στην επιφανειακή παρέα και σε τίποτα βαθύτερο.

Ένα παράδοξο ερευνητικό δεδομένο

Ένα από τα καλύτερα πράγματα από συναισθηματική άποψη που μπορεί να κάνει ένας άντρας για την υγεία του είναι να παντρευτεί (σχετίζεται με καλύτερη υγεία, μικρότερο ποσοστό κατάθλιψης, και μακροζωία) ενώ το καλύτερο που μπορεί να κάνει μια γυναίκα από συναισθηματική άποψη για την υγεία της είναι να έχει φίλες!

Μία σημαντική διαφορά της γυναικείας και της αντρικής φιλίας

Μία από τις διαφορές της γυναικείας και της αντρικής φιλίας είναι ότι οι γυναίκες μοιράζονται τα συναισθήματά τους, αναλύουν τις καταστάσεις που τα προκάλεσαν και έτσι έχουν την ευκαιρία να τα επεξεργαστούν και να τα διαχειριστούν. Οι γυναίκες τείνουν να συνδέονται συναισθηματικά μεταξύ τους και να προσφέρουν υποστηρικτικά συστήματα η μία στην άλλη για να διαχειριστούν το στρες και τις δύσκολες εμπειρίες που μπορεί να έχουν στη ζωή τους.

Αντίθετα, οι αντρικές παρέες επικεντρώνονται περισσότερο στο να κάνουν κάποια δραστηριότητα μαζί (είτε ενεργητικά, πχ πηγαίνοντας για ποδόσφαιρο ή κυνήγι είτε παθητικά, πχ παρακολουθώντας αθλήματα), ενώ οι συζητήσεις τους επικεντρώνονται σε θέματα πολιτικής, οικονομικά, επαγγελματικά, αλλά σπανιότατα στο πώς αισθάνονται.

Ο χρόνος με τις φίλες μας βοηθάει στο να δημιουργηθεί περισσότερη σεροτονίνη, ένας νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο που είναι υπεύθυνος για την καλή διάθεση και την τόνωση της αυτοπεποίθησης, ενώ ταυτόχρονα καταπολεμά την κατάθλιψη.

Τι προσφέρει η γυναικεία φιλία;

Σύμφωνα με μία πρωτοποριακή έρευνα του πανεπιστημίου UCLA των ΗΠΑ, οι γυναικείες φιλίες:
Διαμορφώνουν τη συναισθηματική υπόσταση και προσωπικότητα της γυναίκας
Ηρεμούν τον αναστατωμένο εσωτερικό της κόσμο
Γεμίζουν τα συναισθηματικά κενά που υπάρχουν στο γάμο
Υπενθυμίζουν στην ίδια την πραγματική εσωτερική της ταυτότητα
Μειώνουν το στρες και βοηθάνε τον οργανισμό να χαλαρώσει και να ηρεμήσει

Η γυναικεία αντίδραση στο στρες είναι διαφορετική από την αντρική

Όλοι οι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, όταν στρεσάρονται αντιδρούν βιολογικά με την «αντίδραση μάχης ή φυγής». Δηλαδή, είτε αντιδρούν με κάποιον τρόπο σε αυτό που τους στρεσάρει είτε προσπαθούν να ξεφύγουν από την άσχημη κατάσταση.

Ωστόσο, πέρα από αυτή τη φυσιολογική αντίδραση στο στρες, οι γυναίκες έχουν και μία άλλη διάσταση στη συμπεριφορά τους. Το μοντέλο «δείχνω συμπεριφορές στοργής και φροντίδας και κάνω φίλους» είναι μία ακόμα διάσταση στο γνωστό μοντέλο της αντίδρασης του στρες που μας λέει ότι οι όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια δυσκολία τείνουν είτε να παλέψουν είτε να τραπούν σε φυγή. Έτσι τείνουν να αντιδρούν οι γυναίκες! Δηλαδή, όταν οι γυναίκες στρεσάρονται τείνουν να φροντίζουν τον εαυτό τους και τα παιδιά τους και παράλληλα να αναπτύσσουν δεσμούς στήριξης με άλλα άτομα, όπως να ανοίγονται προς τις φίλες τους και να αναζητούν τη στήριξή τους. Η ψυχολόγος Δρ. Shelley Taylor ανέπτυξε αυτό το γυναικείο μοντέλο αντίδρασης στο στρες και τονίζει ότι με αυτό τον τρόπο ο γυναικείος οργανισμός αξιοποιεί το φυσιολογικό σύστημα του εγκεφάλου για συναισθηματική σύνδεση, κάτι που καταστέλλει την αντίδραση του στρες που φέρνει ταχυκαρδία, εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή και κάθε είδους πόνο. Με αυτή τη συμπεριφορά στοργής, φροντίδας και εγγύτητας, εκλύεται η ωκυτοκίνη, η ορμόνη της αγάπης και του συναισθηματικού συνδέσμου, προσφέροντας στη στρεσαρισμένη γυναίκα ηρεμία και γαλήνη.
Αντίθετα, οι άντρες δεν έχουν αυτή την τάση και όταν στρεσάρονται απλώς μπαίνουν στη φυσιολογική αντίδραση μάχης ή φυγής.

Ένα καθαρά… γυναικείο λάθος

Όταν οι γυναίκες στρεσάρονται επικεντρώνονται στη δουλειά και την οικογένειά τους και προσπαθούν να κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες. Ταυτόχρονα όμως σταματούν να βλέπουν τις φίλες τους! Αυτό όμως είναι μεγάλο λάθος, επειδή ακριβώς οι γυναικείες φιλίες είναι πηγή δύναμης και στήριξης.

Οι γυναικείες φιλίες προσφέρουν καλύτερη ποιότητα ζωής

Αυτό είναι τεκμηριωμένο επιστημονικά από μία σημαντική έρευνα του πανεπιστημίου Harvard, η οποία διήρκεσε πολλά χρόνια και παρακολούθησε 100.000 νοσοκόμες καθώς μεγάλωναν. Η μακροχρόνια έρευνα στις νοσοκόμες από το Harvard Medical School έδειξε ότι οι γυναίκες που έχουν φίλες:

Έχουν λιγότερους φυσικούς πόνους καθώς μεγαλώνουν
Έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής
Είναι πιο ευχαριστημένες
Έχουν βάρος μέσα στα φυσιολογικά όρια
Δεν είναι καπνίστριες
Και όταν αντιμετωπίζουν έναν πολύ σοβαρό στρεσογόνο παράγοντα, όπως το θάνατο συζύγου, είχαν πολύ καλύτερη διαχείριση της κατάστασης και χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης (http://www.channing.harvard.edu/nhs/?page_id=73).

Τι πρέπει να κάνουν οι γυναίκες όταν στρεσάρονται;

Να βρίσκουν τις φίλες τους! Είναι πολύ σημαντικό για κάθε γυναίκα όταν αγχώνεται, όταν πιέζεται και όταν στεναχωριέται να βρίσκει τις φίλες της. Οι γυναίκες χρειάζονται τις φίλες τους για συζήτηση, ανάλυση, στήριξη, χαμόγελο… Οι γυναικείες παρέες, με τα κατάλληλα άτομα, προσφέρουν μια εμπειρία ευεξίας, αναζωογόννησης και ίασης.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ, ΕΡΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ; ΠΩΣ;

Υφίσταται το άλλο μισό μας ως άνθρωπος σε αυτόν τον κόσμο; Αν ναι, είναι σίγουρα μία πολύ σπάνια περίπτωση.

Ένας άνθρωπος ο οποίος βρίσκεται στη ζωή μας, αποτελεί αντανάκλαση του εσωτερικού μας είναι, το οποίο μέσω αυτού του άλλου ανθρώπου, μας δίνεται η δυνατότητα να αναγνωρίσουμε και να ενωθούμε μαζί του, κι όχι να ενωθούμε απαραίτητα με τον ίδιο αυτό άνθρωπο, που έγινε η αφορμή να δούμε την πραγματική μας φύση και να την γνωρίσουμε.

Ο ερωτικός σύντροφος είναι το «μέσο» για να ανακαλύπτουμε, (στο κομμάτι που του αναλογεί), τις βαθιές αλήθειες που μας αφορούν.

Απόλυτη ταύτιση λοιπόν, με έναν άλλον άνθρωπο στην πλειοψηφία, δεν μπορεί να υπάρξει.

Είναι λάθος που τα ζευγάρια ζουν μαζί, και βρίσκονται κοντά, όλο το 24ωρο.

Επέρχεται ανία μέσω της σιγουριάς, της καθημερινότητας, και της συνεχής δεδομένης παρουσίας. Χάνεται η σπιρτάδα. Χάνεται η εναλλαγή. Σαν να ζει κανείς μόνο τη μέρα, χωρίς να βιώνει τη διαφορετικότητα που έχει η νύχτα. Η εναλλαγή στη ζωή, και η συνεχής κίνηση είναι αυτή που προάγει.

Τον άλλον χρειάζεται να τον αναζητήσουμε. Να μας λείψει. Να έχουμε κάτι νέο να του πούμε όταν θα τον ξαναδούμε. Και φυσικά, να είμαστε μαζί του από επιλογή. Όχι από συνήθεια.

Κάθε άνθρωπος είναι ένα Άτομο. Ατομικότητα. Πνευματική μονάδα. Κι όπως αναπτύσσουμε φιλικές, συγγενικές, ή απλά σχέσεις συμπάθειας, έτσι αναπτύσσουμε και σχέσεις ερωτικές, που δεν αποτελούν όμως την πηγή της ευτυχίας μας, αλλά ένα πολύ σημαντικό της μέρος.

Με αποκλειστικότητα σε ένα είδος σχέσης, ή δίνοντας σε αυτήν, μεγαλύτερη βαρύτητα έναντι των υπολοίπων σχέσεων μας, (φιλικών, συγγενικών κλπ), δημιουργούμε ανισορροπία. Τότε, η σχέση γίνεται καταναγκασμός, εξάρτηση, βάρος...

Γιατί δεν μπορεί να υπάρξει πλήρης ταύτιση;
-Πρώτα απ’ όλα γιατί το πιθανότερο είναι ότι υπάρχει διαφορετικός σκοπός για τον καθένα που βρίσκεται εδώ.
-Διαφορετικού είδους ενδιαφέροντα. Εξωτερικά και εσωτερικά.
-Νοοτροπία, γαλούχηση, συγγενικές καταστάσεις.
-Συνήθειες.
-Υπάρχει απόλυτη ανάγκη Ατομικού χώρου και χρόνου.
-Βρίσκονται σε διαφορετικό στάδιο εξέλιξης. Όχι ανώτερο ή κατώτερο, αλλά διαφορετικό.

Όλα τα παραπάνω μπερδεύονται, αν το ζευγάρι ζήσει μαζί.
«Αναγκάζονται» να υπομείνουν καταστάσεις, ανθρώπους και συνήθειες, που δεν είναι δικές τους, κι αυτό γιατί θίγονται άμεσα θέματα ελευθερίας.

Ο ερωτικός σύντροφος παρόλα αυτά, σίγουρα αποτελεί (όπως ειπώθηκε,) ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Όχι όμως όλη μας τη ζωή.

Ο άλλος, έχει να κάνει με αντανάκλαση ενός μόνο μέρους αυτού που είμαστε. Όχι με όλο μας το είναι.

Γι’ αυτό και οι πλατωνικές σχέσεις, ή ζευγάρια που αγαπήθηκαν αλλά η ιστορία τους τελείωσε, αισθάνονται πως αυτός ο άνθρωπος τους σημάδεψε. Γιατί δεν έμειναν ποτέ μαζί του. Έτσι, το ιδανικό που είχε ο ένας για τον άλλον ήταν μόνο μέσα τους, όπως το προσδοκούσαν και το θεωρούσαν πως θα μπορούσε να είναι. Γι’ αυτό θεωρούν πως έχασαν κάτι που το πίστεψαν ως τέλειο.

Όλοι οι άνθρωποι στο σύνολό τους, και οι διαφορετικές σχέσεις της ζωής μας μαζί τους, (φιλικές, συγγενικές, συναδελφικές), μας δείχνουν αυτό που είμαστε. Είμαστε όλα αυτά τα διαφορετικά κομμάτια. Αν μία σχέση από αυτές, πάρει μεγαλύτερη θέση μέσα μας, έρχεται ανισορροπία γιατί αρχίζει και αγγίζεται η Ατομική μας ελευθερία.

Οι άνθρωποι είναι απαραίτητο να έχουν χώρο και χρόνο δικό τους.

Όχι να συμβιβάζονται, ούτε να καταπιέζονται, ούτε να ανέχονται πράγματα.
Γι’ αυτό όταν μας καταπιέσουν πολύ ενώ αγαπάμε, φεύγουμε. Γιατί όταν είναι να διαλέξουμε ανάμεσα στην αγάπη και στην ελευθερία, η ελευθερία είναι αυτή που νικά πάντα, και με διαφορά.

Δεν μπορεί ένας άνθρωπος να είναι όλη μας η ζωή. Και όποιος το πιστεύει δεν θέλει να πειράξει καταστάσεις που δεν τον βολεύει καν να αγγίξει.

Οι άνθρωποι φοβόμαστε να δούμε κατάματα τον εαυτό μας και την αλήθεια. Το θάνατο, τη μοναξιά, τα γηρατειά…

Φοβόμαστε να αντιμετωπίσουμε ένα δομημένο κατεστημένο χιλιάδων ετών ριζωμένο στο είναι μας. Αυτό το κατεστημένο έχει στηθεί, και θρέφει τη σύσταση της σημερινής πραγματικότητας που υφίσταται η κοινωνία μας.

Χρειάζεται να πάμε κόντρα σε πολύ βαθιές πεποιθήσεις και καταγραφές...

Προτιμάμε λοιπόν να ζούμε σχέσεις εξάρτησης, αποτελούμενες από φόβο, ανασφάλεια, βόλεμα… (Υλικό, συναισθηματικό, νοητικό). Οι περισσότεροι όμως, κυρίως επειδή «ταυτοποιούμαστε» μέσω της παρουσίας του άλλου, γιατί αλλιώς, ποιοι είμαστε;

Ο άλλος μας προσδιορίζει. Δεν έχουμε αναπτύξει μέσα μας την ικανότητα του να αυτό-προσδιοριζόμαστε. Όταν όμως είμαστε Ατομικότητα και την έχουμε προσεγγίσει, η Ψυχή μας λαχταρά ελευθερία…

Τότε, όχι πως δεν αγαπάμε. Αγαπάμε. Και πάρα πολύ μάλιστα. Όμως το ότι αγαπάμε, δεν το αποδεικνύει ο βαθμός της θυσίας που θα κάνουμε, ούτε και πόσα πράγματα θα στερηθούμε. Δεν αποδεικνύουμε ότι αγαπάμε όταν δεσμευόμαστε. Το λέει και η ίδια η λέξη: «Δέσμευση». Δεσμά. Αλυσίδες. Όχι άδικα βέβαια.

Γιατί μέσα μας υπάρχουν «ζιζάνια», τα οποία μας λένε τα εξής: «Πως είναι δυνατόν να έχουμε μία σχέση και να πιστεύουμε πως πηγαίνει καλά, ενώ μένουμε χώρια;»

Θέλουμε τον άλλον μαζί μας για να σιγουρέψουμε το ότι «είναι δικός μας». Να έχουμε εγγύηση πως δεν θα μας απατήσει ή θα μας απορρίψει για κάποιον άλλον…

Θέλουμε τον άνθρωπο μας να τον έχουμε κτήμα μας, και όχι σύντροφο μας. Δεσμεύοντας τον όμως κοντά μας, (για να τον προσέχουμε), πρώτα έχουμε φυλακίσει τον ίδιο μας τον εαυτό. Εμείς που είμαστε; Πως ζούμε; Σε ένα συνεχές κυνήγι;

Ο σύντροφός μας θα πάρει τον χρόνο και το χώρο του κοντά μας. Σίγουρα. Αλλά χρειάζεται να είναι μόνο ο χώρος και ο χρόνος που του αναλογεί.

Όποιος εξελίχθηκε πολύ, λέγεται πως «απείχε» από ερωτικές σχέσεις. Επειδή παρουσιάζεται στα μάτια μας μόνος, θεωρήθηκε πως γι’ αυτό και εξελίχθηκε. Πόσο λάθος…

Η ουσία είναι ότι όποιος κι αν ήταν κατά καιρούς δίπλα του, θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο «να αντέξει» την ελευθερία του ίδιου, τις απόψεις του, και τη ζωή του. Αυτός είναι και ο λόγος που στην τελική, τέτοιοι άνθρωποι παραμένουν μόνοι. Την ελευθερία τους και τις απόψεις τους, που είναι έξω από τα δεδομένα της κοινωνίας, για να την αντέξει κάποιος μαζί τους, πρέπει να τα έχει γνωρίσει πρώτα ο ίδιος μέσα του, και να έχει υπερβεί πολλά. Σπάνιο αυτό στις μέρες μας…

Η επαφή, και η «τριβή» με ανθρώπους και καταστάσεις είναι ένα μεγάλο «κλειδί» που μας ανάγει. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται, θα έχει πάντα προβλήματα σε όλα τα ήδη των σχέσεων του.

Η αποφυγή κάποιων ανθρώπων από τις ερωτικές, και όλων των άλλων ειδών των σχέσεων, δεν αποτέλεσε ποτέ λύση στο να προχωρήσει κάποιος.

Η απομάκρυνση από τον κόσμο, και η ζωή του ερημίτη, σπάνια οδηγεί στη φώτιση. Μπορεί βέβαια να υπάρχει, αλλά είναι ένα στάδιο πολύ ανώτερο, το οποίο θα αποτελέσει γι’ αυτούς που θα το διαλέξουν επιλογή, κι όχι φυγή. (Λόγω των δυσκολιών στη συναναστροφή, στην αντιμετώπιση, και στην επίλυση των καταστάσεων που δημιουργούνται με την επαφή τους με τους ανθρώπους). Θα το κάνουν κάποιοι, που ήδη όλα αυτά τα έχουν περάσει, δεν τους χρειάζονται πια, και δεν αποτελούν και μέρος του σκοπού τους. Τότε ναι. Αυτοί οι άνθρωποι απομονώνεται.

Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, έχουμε ανάγκη τους ανθρώπους στη ζωή μας. Σίγουρα όμως όχι για τους λόγους που πιστεύεται από την πλειοψηφία των ανθρώπων.

Αλλά:

1.Για να εκφράσουμε τον εαυτό μας.

2.Για να μπορούμε να βλέπουμε μέσω της αντιμετώπισης μας απέναντι τους το ποιοι είμαστε. Τα τρωτά σημεία που χρειάζεται να μεταμορφώσουμε δουλεύοντας τα, καθώς και τα δυνατά μας σημεία, που μας κάνουν, καί να βλέπουμε την πρόοδος μας, καί να είμαστε ευχαριστημένοι και χαρούμενοι.
Όλα γίνονται ανάλογα με το πώς μας κάνει να νιώθουμε η κάθε στάση τους, ώστε να αποφασίζουμε τι θα γίνουμε, ή ποιοι είμαστε ήδη.

3.Για να παίρνουμε. Όχι από αυτούς. Να παίρνουμε από μέσα μας, χρησιμοποιώντας τους ίδιους ως καταλύτες ιδεών, θέσεων, κολλημάτων, αποφυγών, κάνοντας συνειδητοποιήσεις από αυτές τις συμπεριφορές τους.

4.Για να δώσουμε. Με όποιον τρόπο αναλογεί στην κάθε ξεχωριστή σχέση. Διδάσκουμε κάθε στιγμή με τη στάση μας, αυτά που γνωρίζουμε και είναι κτήμα μας.

Όμως χρειάζεται να θυμόμαστε:

-Όλα τα παραπάνω, αφορούν το πώς βρίσκει κανείς στο δρόμο του αυτή τη θεώρηση των σχέσεων, όταν είναι σε αυτό το στάδιο ωριμότητας ώστε να μπορεί να το κάνει.

-Όταν προβληματιστεί για το αν πρέπει ή όχι να έχει σχέση, και φυσικά, όταν έχει ήδη συνειδητοποιήσει πως η εξέλιξη είναι καθαρά Ατομική υπόθεση.
Δεν γίνεται με επιβολή ή καταναγκασμό.

-Έχουμε μια σχέση, στο βαθμό που μας προάγει. Ότι μας εμποδίζει, ψάχνουμε τους λόγους.

Αν ήδη στο παρελθόν, έχουμε κάνει υπερβάσεις σε αυτούς τους τομείς, έχουμε αναγνωρίσει την «εσωτερική μας φωνή», και αυτή απαιτεί έναν συγκεκριμένο τρόπο δράσης, αυτό ακριβώς πρέπει να πράξουμε, αν μας κάνει να νιώθουμε καλά. Αν έχουμε βιώσει την εσωτερική ελευθερία, δύσκολα να μην αγωνιστούμε για να την έχουμε και στην εξωτερική μας ζωή.

-Όσο θέλουμε να παραμένουμε δεσμευμένοι με έναν άνθρωπο όλο το 24ωρο, αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε, γιατί αυτό είναι που χρειαζόμαστε. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος σε αυτά τα ζητήματα. Τι ζητάμε οι ίδιοι και έχουμε ανάγκη έχει την πρώτιστη σημασία.

Ότι αναφέρθηκε παραπάνω, αφορά πορεία κατά την οποία, πρώτη προτεραιότητα δεν είναι η οικογένεια, ο δεσμός, ή κοινωνία, αλλά η εξέλιξή μας.

Είμαστε μόνοι. Πάντα ήμασταν μόνοι.

Για να σταθούμε όμως έτσι και στη ζωή, πρέπει να είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό.

Δεν γινόμαστε λοιπόν ερημίτες, ούτε απέχουμε από τις ερωτικές σχέσεις αν αυτό είναι κάτι που θέλουμε.

Αν το θέλουμε και δεν το κάνουμε για τους –χι- λόγους, προτάσσοντας μέσα μας διάφορες δικαιολογίες, αποκλείουμε από τον εαυτό μας ένα μεγάλο κομμάτι εμπειριών. Σε αυτή τη φάση, θα προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι δεν το χρειαζόμαστε… Τους πάντες χρειαζόμαστε, στο βαθμό που πρέπει για τον καθένα ώστε να ολοκληρωθούμε.

Συμμετέχουμε οπότε σε όλων των ειδών τις σχέσεις. Κάνοντας όμως, μόνο όσα μας κάνουν να νιώθουμε καλά με αυτά, και μας προάγουν, όπως επίσης και όσα δεν μας εμποδίζουν να είμαστε αυτοί που είμαστε.

Αγαπάμε λοιπόν όλους τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε.

Παίζουμε «όλους τους ρόλους» μεν, αλλά όχι με τους περιορισμούς και τα δεδομένα που υπάρχουν ήδη δε.

Η εσωτερική, αλάνθαστη φωνή μέσα μας, βάζει τους όρους και διαλέγει τη ζωή μας. Η εσωτερική φωνή που είμαστε εμείς…

Επειδή είμαστε ελεύθεροι, γι’ αυτό και απολαμβάνουμε την κάθε είδους συναναστροφή.

Ο βαθύτερος λόγος πίσω από την ανάγκη για σεξουαλική ένωση

Ένα από τα συχνά ερωτήματα μου ήταν ο βαθύτερος λόγος πίσω από την ανάγκη για σεξουαλική ένωση με το άλλο φύλο. Η επιφανειακή, βιολογική, εξήγηση δεν ήταν δυνατό να με ικανοποιήσει γιατί ένοιωθα ότι πίσω από αυτήν κρύβονταν άλλες, βαθύτερες ανάγκες. Και ήθελα να εξετάσω το ζήτημα στη ρίζα του. Έπειτα από συνεχή εμβάθυνση και συνειδητότητα είχα ανακαλύψει ότι η αιτία που σπρώχνει τον άνθρωπο σε σεξουαλική επαφή με το άλλο φύλο δεν ήταν το σώμα, οι ορμόνες. Παρατήρησα ότι οι ορμόνες υπερλειτουργούσαν μόνο όταν ερεθίζονταν από λεπτότερους και βαθύτερους παράγοντες. Ο κύριος από αυτούς, ήταν η ανάγκη του ανθρώπου να καταλύσει τη μόνωση, τη χωριστικότητά του.

Όσοι δεν έχουν αναπτυγμένη Συνειδητότητα δεν παίρνουν είδηση την αίσθηση της μοναξιάς, του κενού, της ματαιότητας της ζωής και το μόνο που αντιλαμβάνονται είναι ότι τα γεννητικά τους όργανα είναι φορτισμένα με ενέργεια που απαιτεί εκτόνωση. Αλλά αυτό είναι το τελικό στάδιο σε μια αλυσίδα πολύ λεπτών διεργασιών που αρχίζουν από τον ψυχικό και νοητικό χώρο. Η μόνωση, η έλλειψη επικοινωνίας, επαφής ή αγάπης μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην τρέλα. Δεν είναι φτιαγμένος για τη μόνωση. Όλο του το είναι, όλος ο εσωτερικός μηχανισμός του τον ωθεί προς την ένωση με τους άλλους. Και αυτή η ώθηση πιέζει το σώμα, που εκκρίνει ορμόνες σε αφθονία και αυτές ζητούν σωματική ένωση με το άλλο φύλο.

Για όσους, όμως, έχουν αναπτυγμένη Συνειδητότητα, η εσωτερική παρόρμηση που προκαλεί την σεξουαλική ετοιμότητα για ένωση, τους είναι καθαρή σαν καθρέπτης. Αυτοί , όμως, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν με μια φευγαλέα σωματική επαφή. Η αίσθηση της μοναξιάς τους, τους είναι πολύ συνειδητή για να ξεγελαστούν τόσο εύκολα όπως η πλειοψηφία των ανθρώπων. Ζητούν λοιπόν μια διαρκέστερη ένωση και αυτή την ένωση την επιδιώκουν με το συναίσθημα.

Όταν όμως αντιληφθούν ότι το συναίσθημα μπορεί να σε ξεσχίσει από τον πόνο και τη σύγκρουση, τότε καταφεύγουν σε άλλου είδους ενώσεις. Ενώσεις νοητικές, συντροφικές. Αλλά κι εδώ χρειάζεται ομοιογένεια, διαφορετικά ακολουθεί σύγκρουση. Το αίτημα, όμως, για μια τέλεια, ιδανική και απόλυτη ένωση και επικοινωνία παραμένει. Συχνά, από απόγνωση, ξαναπέφτει κανείς στις χαμηλότερες μορφές ένωσης, στο συναίσθημα και στο σεξ, γιατί δεν έχει ανακαλύψει κάτι άλλο. Έπειτα το σεξ είναι η πιο εύκολη διαφυγή και η πιο ανώδυνη. Το κακό είναι ότι διαρκεί πολύ λίγο και δεν ικανοποιεί τα βαθύτερα στρώματα του ανθρώπου που απαιτούν κι αυτά ένωση.

Μπορεί κανείς να έχει σεξουαλική ένωση με πολλά πρόσωπα του άλλου φύλου γιατί πολλά από αυτά μπορούν να πληρώσουν την ανάγκη της ένωσης στο σωματικό επίπεδο. Υπάρχει ευρύ πεδίο εκλογής. Αν μεταφερθεί, όμως, κανείς στο συναίσθημα, ο κύκλος στενεύει. Ό,τι κερδίζεται σε διάρκεια, ένταση, ομορφιά, με λίγα λόγια σε ποιότητα, χάνεται σε ποσότητα γιατί δεν μπορεί κανείς να επιτύχει συναισθηματική επαφή με πολλούς. Ανεβαίνοντας από το συναίσθημα στο νοητικό πεδίο, ο κύκλος στενεύει περισσότερο. Η ένωση κερδίζει σημαντικά σε ποιότητα, αλλά ο αριθμός των ανθρώπων που μπορούν να ελκύσουν μ’ αυτόν τον τρόπο είναι μικρός. Αν τώρα ο άνθρωπος δεν ικανοποιηθεί ούτε και με τη διανοητική ένωση, γιατί κι αυτή δεν είναι απόλυτη, τότε ίσως περάσει σε περιοχές πέρα και επάνω από τη διανόηση και εκεί ίσως επιτύχει την απόλυτη ένωση που επιθυμεί. Ναι αλλά τότε θα έχει εισέλθει σε καθαρά πνευματικές περιοχές και τα κίνητρά του θα έχουν υποστεί ριζικές αλλαγές.

Τζων Λοκ

Ο Τζων Λοκ (John Locke, 29 Αυγούστου 1632 - 28 Οκτωβρίου 1704) ήταν Άγγλος φιλόσοφος και ιατρός, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πλέον σημαίνοντες στοχαστές του Διαφωτισμού και είναι ευρύτερα γνωστός ως ο Πατέρας του Κλασικού Φιλελευθερισμού.

Ο Λοκ αποτελεί τον κύριο αντιπρόσωπο του αγγλικού κινήματος του εμπειρισμού. Μαζί με τον Ντέιβιντ Χιουμ (1711-1776) και τον Τζωρτζ Μπέρκλεϋ (1684-1753) σχηματίζει το τρίπτυχο των φιλοσόφων του αγγλικού Διαφωτισμού και του επερχόμενου εμπειρισμού.


Η πολιτική του φιλοσοφία ότι ο λαός έχει το δικαίωμα της αντίστασης επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την Αμερικανική Επανάσταση, το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών, την Γαλλική Επανάσταση καθώς και το πρώτο Σύνταγμα της Γαλλίας, και με αυτόν τον τρόπο τα Συντάγματα των περισσοτέρων φιλελευθέρων κρατών.

Αν ένας ηγεμόνας χρησιμοποιεί την εξουσία του εναντίον του λαού του, τότε ο λαός έχει το δικαίωμα να τον αντιμετωπίσει με Βία. Ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπιστεί η παράνομη βία της εξουσίας είναι η ίδια η Βία. Δοκίμια περί διακυβερνήσεως

Ο Άγγλος φιλόσοφος θεωρούσε ότι οι άνθρωποι σε φυσική κατάσταση δεν ήταν τόσο επιθετικοί, αλλά κυρίως κοινωνικοί, δημιουργικοί, λογικοί και σώφρονες. Ενδιαφέρονταν έτσι να συγκροτήσουν πολιτισμένες κοινωνίες. Γι' αυτό συνήπταν «κοινωνικό συμβόλαιο» με το κράτος με αμοιβαίους όρους. Αποδέχονταν να περιορίσουν την ελευθερία τους και σε αντάλλαγμα το κράτος έπρεπε να εγγυηθεί για τη διασφάλιση των φυσικών τους δικαιωμάτων: της ζωής, της ελευθερίας, της ιδιοκτησίας. Εάν το κράτος παραβίαζε το «κοινωνικό συμβόλαιο», οι άνθρωποι είχαν δικαίωμα να το λύσουν και να εξεγερθούν.

 Η ψυχή είναι άγραφος πίνακας (tabula rasa). Δέχεται ιδέες και γνώσεις από την εμπειρία.

Ο Λοκ θεωρούσε ιδανική την αγωγή που συνδυάζει τον φυσικό τρόπο ζωής, την σωματική αγωγή και την σκληραγωγία. Πίστευε πως για την διαμόρφωση του χαρακτήρα σημασία έχει περισσότερο το γενικότερο περιβάλλον και η καθημερινή τριβή με τα άτομα παρά η συστηματοποιημένη διδασκαλία. Έδινε σημασία στην αγωγή του παιδιού μικρής ηλικίας, το οποίο πρέπει είναι κοντά στον φυσικό τρόπο ζωής και μακριά από την χλιδή. Το πνεύμα του παιδιού, με άλλα λόγια, πρέπει να διατηρείται ζωντανό και ελεύθερο. Ήταν υπέρμαχος των ατομικών μαθημάτων, καθώς πίστευε πως ούτε καν δυο παιδιά δεν μπορείς να τα μεταχειριστείς με τον ίδιο τρόπο. Ο δάσκαλος που θα παραδίδει τα ιδιαίτερα μαθήματα πρέπει να είναι κυρίως κάτοχος ηθικών αρετών παρά συγκεκριμένων γνώσεων. Οι γνώσεις αξίζουν όταν τις κατέχουν άνθρωποι με σωστή συμπεριφορά, άνθρωποι όμως χωρίς ψυχική ευγένεια γίνονται κατά τον Locke «εύκολα ακόμη πιο ανόητοι και κακοί». Έβλεπε την μάθηση ως ένα χαλαρό και παιγνιώδες αντικείμενο. Το παιδί θα πρέπει να αγαπήσει αυτό που μαθαίνει και όχι να εξαναγκαστεί. «Είναι καλύτερα να μάθει το παιδί να διαβάζει ένα χρόνο αργότερα παρά να του δημιουργηθεί αποστροφή προς το διάβασμα». Τέλος θέλει μια μάθηση ανοιχτή στον κόσμο και εκτιμά την χειρωνακτική εργασία για όλους τους ανθρώπους.

Για τον Λοκ, ο άνθρωπος στην φυσική του κατάσταση υπακούει μονάχα σε έναν απαράβατο και θεμελιώδη νόμο της φύσης, που τον ονομάζει φυσικό νόμο, και έχει ως στόχο την αυτοσυντήρηση και διατήρηση του αγαθού της ζωής για το άτομο (ο Χομπς είχε σταματήσει στο άτομο την αναφορά του) και την κοινωνία.Υποδηλώνει αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους, που εκχωρούν τα φυσικά τους δίκαια, και στους φορείς της πολιτικής εξουσίας, οι οποίοι οφείλουν να τα διαφυλάττουν. Μόνο εφόσον η πολιτική εξουσία διασφαλίζει τα φυσικά δίκαια, μπορεί να διατηρηθεί αυτή η σχέση εμπιστοσύνης. Αν το αίτημα της διασφάλισης δεν ικανοποιείται, τότε παραβιάζονται οι όροι, του καταπιστεύματος και αυτομάτως αίρεται η εμπιστοσύνη.

Η νομιμότητα της πολιτικής εξουσίας κρίνεται από το εάν και κατά πόσον τηρεί το καταπίστευμα που της εμπιστεύονται οι πολίτες. Ωστόσο, οι παραβιάσεις της αρχικής συμφωνίας από την πολιτική εξουσία δεν γίνονται πάντα με τον ξεκάθαρο τρόπο της βίαιης κατάκτησης και κατοχής. Πολλές φορές καλύπτονται από την επίφαση της νομιμότητας. Αυτό συμβαίνει όταν η εξουσία διαθέτει τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της νόμιμης κυβέρνησης, αλλά στην πράξη αθετεί το καταπίστευμα. Ο Φιλελεύθερος Λοκ θέτει με σαφήνεια πέντε διαφορετικά ενδεχόμενα παραβίασης του καταπιστεύματος από μια φαινομενικά νόμιμη και δίκαιη κυβέρνηση. Η αναζήτηση αυτών των ενδεχομένων δεν έχει μόνο ιστορική αξία. Ασφαλώς είναι σημαντικό να διερευνηθεί ο τρόπος που…τα προσδιόρισε εκείνος στο πολιτικό περιβάλλον της εποχής του. Αυτό, όμως,που είναι σημαντικότερο είναι η αναγωγή των θεωρητικών σχημάτων παραβίασης του καταπιστεύματος στο πρακτικό επίπεδο της σημερινής εποχής με ιδιαίτερη αναφορά στην ελληνική πραγματικότητα.

1. Η πρώτη συνθήκη εμφανίζεται όταν όσοι νομοθετούν δεν είναι αυτοί που όρισαν οι πολίτες για το σκοπό αυτόν. Η εθνική κυριαρχία,όμως, δεν ανήκει στην πολιτική εξουσία ώστε να μπορεί να τη μεταβιβάσει ή να την απεμπολήσει. Υπό αυτή την έννοια, η μεταβίβαση εθνικής κυριαρχίας σε τρίτους καθιστά έκνομη την πολιτική εξουσία και δικαιολογεί την προσφυγή στην ανυπακοή.

2. Πέρα από την άμεση καταστρατήγηση της νομοθετικής εξουσίας που εμφανίζεται όταν το νομοθετικό έργο επιτελείται από φορείς που δεν έχουν οριστεί από την κοινότητα ως νομοθέτες, υπάρχει και το ενδεχόμενο παρεμπόδισης της λειτουργίας της νομοθετικής εξουσίας, πράξη που συνιστά έμμεση παραβίαση του καταπιστεύματος.

3. Η τρίτη συνθήκη αθέτησης του καταπιστεύματος συντελείται όταν αλλοιώνεται ο μηχανισμός εκλογής του νομοθετικού σώματος.

4. Η τέταρτη συνθήκη παραβίασης του καταπιστεύματος αφορά στην παράδοση της κοινότητας στον έλεγχο και στην εξουσία μιας ξένης δύναμης.

5. Οι προηγούμενες τέσσερις συνθήκες συνιστούν ενεργητικές παραβιάσεις του καταπιστεύματος από την πλευρά της πολιτικής εξουσίας. Υπάρχει,ωστόσο, και ένα πέμπτο ενδεχόμενο, αυτό κατά το οποίο η εξουσία παραβιάζει παθητικά το καταπίστευμα, όταν δεν προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να εξασφαλίζει την πραγματοποίηση της βούλησης των πολιτών, παρατηρείται δηλαδή αμέλεια εφαρμογής των υπαρχόντων νόμων από την πλευρά της κυβέρνησης.

Εφόσον η εξουσία δεν περιφρουρεί την τήρηση των νόμων, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού στην προσπάθεια των πολιτών για επιβίωση και ευημερία.Εξωθεί, λοιπόν, εμμέσως τους πολίτες στην παρανομία. Στη χώρα μας η πολιτική τάξη είναι αυτή που, για το δικό της συμφέρον, προκάλεσε και εξέθρεψε την ανομία και τη διαφθορά -τις επιδοτήσεις, τα ρουσφέτια, τους διορισμούς- και όχι η κοινωνία. Το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα των τελευταίων δεκαετιών είναι αυτό που βυθίζει την κοινωνία στη διαφθορά, για να διαιωνίζει την εις βάρος της επιβίωση και όχι το αντίστροφο.Το βαρύ αδίκημα της εξουσίας που αφορά και στη διάχυση της ανομίας, αλλά πολύ περισσότερο στον δηλητηριώδη εθισμό της κοινωνίας σε αυτό το νοσηρό φαινόμενο,νομιμοποιεί ξεκάθαρα την άσκηση της πολιτικής ανυπακοής

Ο Λοκ πίστευε, ότι, εάν εναποθέσει κάποιος τον μόχθο του πάνω σε ένα αντικείμενο-αγαθό, αυτομάτως γίνεται δικό του και περνά στην ιδιοκτησία του, λ.χ το χέρι ενός ανθρώπου και η πέτρα (που δεν σου ανήκει) φτιάχνουν ένα τσεκούρι. Τότε το τσεκούρι αυτό περνά στην κυριότητα του ατόμου που μόχθησε για να το φτιάξει. Συνεπώς αφαιρεί κάποιος ένα αντικείμενο από το καθεστώς κοινοκτημοσύνης που υπάρχει στην φυσική κατάσταση του Λοκ, και το ενστερνίζεται. Ο σκοπός και εδώ της πρόσμειξης εργασίας, είναι η διατήρηση της ζωής (αυτοσυντήρηση). Το εξτρεμιστικό της άποψης αυτής είναι πως, εάν κάποιος εισβάλει ουσιαστικά, και επεξεργαστεί ή μοχθήσει πάνω σε κάποιο αντικείμενο που εσύ έχεις ήδη χρησιμοποιήσει, τότε ο Λοκ σου δίνει μέχρι και το δικαίωμα να σκοτώσεις τον άλλο, λόγο του ότι απείλησε τον θεμελιωμένο και απαράβατο φυσικό νόμο (διατήρηση αγαθού ζωής - αυτοσυντήρηση). Κατηγορήθηκε ότι έδωσε βάρος στους όρους ιδιοκτησίας, κάτι το οποίο μπορούσε να δημιουργήσει ποσότητες υπεριδιοκτησίας και μειωμένης ιδιοκτησίας. Ο ίδιος αποφάνθηκε ένα σύστημα μέτρου στην κατανάλωση, πως ο καθείς δηλαδή θα μπορούσε να ιδιοποιηθεί συγκεκριμένο ποσό αγαθών, μέχρι εκεί που μπορεί να καταναλώσει. Με λίγα λόγια, δεν μπορεί κάποιος να ιδιοποιηθεί έναν μεγάλο αριθμό π.χ. μήλων που θα τον οδηγήσει στο γεγονός να καταναλώσει κάποια και τα άλλα να τα πετάξει γιατί θα χαλάσουν μέχρι να τα καταναλώσει. Θα πρέπει εξαρχής να έχει ιδιοποιηθεί το άτομο τόσα μήλα, όσα χρειάζεται για να τραφεί. Σήμερα, αυτό που συμβαίνει από άποψη εφαρμοσμένης ιδιοκτησίας είναι η εκτροπή της αυθεντικής θεωρίας του Λοκ, παρά μία χειρότερη άποψη της. Η υπερσυσσώρευση ιδιοκτησίας πλέον γίνεται πρώτη φορά ρεαλιστικά στην πολιτική κατάσταση του ανθρώπου με την εμφάνιση του χρήματος. Το χρήμα πλέον αντιστοιχεί σε προϊόντα προς κατανάλωση, και το άτομο μπορεί να ιδιοποιηθεί υπέρογκα χρηματικά ποσά μέσα από την εργασία του χωρίς να φοβάται για τα καταναλωτικά όρια.

Για τον Τζον Λοκ, η μετάβαση από την φυσική κατάσταση του ανθρώπου στην νεωτερικότητα - πολιτική κοινωνία, γίνεται με τον νομικό όρο του καταπιστεύματος («trust» = εμπιστοσύνη, παρακαταθήκη, καταπίστευμα). Ο όρος καταπίστευμα, υποδηλώνει τη συμφωνία με την οποία ένα άτομο ή ένας φορέας γίνεται νομικός κάτοχος ιδιοκτησίας, την οποία όμως υποχρεούται να τηρεί προς όφελος ενός άλλου. Υποδηλώνει αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους, που εκχωρούν τα φυσικά τους δίκαια, και στους φορείς της πολιτικής εξουσίας, οι οποίοι οφείλουν να τα διαφυλάττουν. Μόνο εφόσον η πολιτική εξουσία διασφαλίζει τα φυσικά δίκαια, μπορεί να διατηρηθεί αυτή η σχέση εμπιστοσύνης. Αν το αίτημα της διασφάλισης δεν ικανοποιείται, τότε παραβιάζονται οι όροι, του καταπιστεύματος και αυτομάτως αίρεται η εμπιστοσύνη.

Στο ακρογιάλι της ουτοπίας

-Την ζωή δεν την φωτογραφίζουμε την ζωγραφίζουμε.
-Όταν η ψυχή δεν έχει χαρακιές δε βρίσκει δρόμο να τρέξει μέσα της ο καημός του άλλου.
-Ξέρω πως όλη η μαγεία , σ’ αυτήν τη φόρα για το λάθος κρύβεται.
-Όποτε έτρεξα κοντά σε ανθρώπους, γιατί νόμισα πως με φωνάζουν με την σκέψη τους, μάλλον δε μου βγήκε σε καλό . Πρόσθετα ένα σωρό ξένα φορτία , στην ήδη βαρυφορτωμένη ράχη μου.
-Σε κάθε τέλος , υπάρχει και μια αρχή.
-Αλλά εγώ μιλώ για την άλλη αγάπη. Την υπερβατική. Αυτή που ντύνει με βελούδο την ψυχή. Αυτή που διώχνει τους σκόρπιους από τη σκέψη. Αυτή που σπάει το συρματόπλεγμα του εαυτού σου. Αυτή που δε βγαίνει από το στόμα. Ξεχύνεται από την αφή και την ανάσα.
-Η μεγάλη ελευθερία οδηγεί εκεί ακριβώς που οδηγεί και η στέρησή της.
-Οι άνθρωποι είναι γεμάτοι χαρακιές . Μην τους βλέπεις σαν οφειλέτες σου. Κανείς δεν γεννήθηκε κακός. Να συγχωρείς.
-Η συγνώμη δίνεται σε αυτόν που την ζητάει . Αν δε σου τη ζητάνε, κι εσύ τη βγάζεις έτσι και τη σκορπάς αφειδώς, γίνεται ένα λοστάρι στα χέρια αυτών που έχουν βάλει στόχο την ψυχή σου.
-Δεν λέω ότι αγάπησα τον συνάνθρωπο . Είμαι όμως βέβαιη ότι τον ένιωσα .
Ότι ήμουν κάποτε εκεί. Απίκο , όποτε με φώναξε. Τον άφησα να μου πλασάρει το ψέμα του, για να μπορέσει να σηκώσει την ψυχή του. Μοιράστηκα την τρέλα του ήπια από το ποτήρι του.
-Πάντα μου άρεσε να παρατηρώ τα φουγάρα των πλοίων , όταν ήταν έτοιμα να σαλπάρουν . Γιατί πάντα ήμουν έτοιμη να σαλπάρω κι εγώ για ένα άγνωστο ταξίδι. Τα φουγάρα της ψυχής μου έβγαζαν συνεχώς μαύρο πυκνό καπνό.
-Κι ακόμα , δεν έχω καταλήξει πόσο φταίνε οι “άλλοι” για την “καταστροφή” μας. Μήπως οι “άλλοι” είναι απλώς ένα άλλοθι που μας βολεύει; Λέω. δεν ξέρω. Εξαρτάται…
-Κανείς δεν είναι τόσο καλός, για να έχει το ελεύθερο να γίνει τιμωρός.
-Τί να την κάνω τελικά την ελευθερία μου, αφού δεν έχω κάποιον να την διεκδικεί…
-Δεν βρίσκω άλλη αιτία για την άφιξή μου σ’ αυτήν την γη. Ήρθα να δω την ομορφιά. Μήπως δεν είναι αρκετό;
-Έχω γνωρίσει στη ζωή μου αρκετούς ανθρώπους που έψαχναν απεγνωσμένα την ελευθερία της ψυχής τους. Αυτού του είδους οι άνθρωποι μοιάζει να ψάχνουν τελικά την παγίδα τους. Μοιάζει να ψάχνουν κάπου να αιχμαλωτιστούν. Κάπου να πετάξουν την ελευθερία που ήδη κουβαλούν μέσα τους, χωρίς οι ίδιοι να το ξέρουν.
-Είναι κάποιοι άνθρωποι που “λείπουν” πολύ περισσότερο, όταν είναι παρόντες.
-Πότε ο “υπερβάλλων ζήλος” είχε το ποθητό αποτέλεσμα; Σε γελοιοποίηση δεν καταλήγει; Σκάει στο κεφάλι σου σαν σάπια ντομάτα.
- Τι ζωή πρέπει να την περιμένεις, όχι απλώς με ανοιχτή την πόρτα , αλλά έξω, στο κεφαλόσκαλο. Στο κεφαλόσκαλο και με ανοιχτή αγκαλιά.

Όταν η αγάπη σε καλεί, ακολούθησέ την....

Όταν η αγάπη σε καλεί, ακολούθησέ την, μόνο που τα μονοπάτια της είναι τραχιά και απότομα. Κι όταν τα φτερά της σε αγκαλιάσουν, παραδόσου, μόλο που το σπαθί που είναι κρυμμένο ανάμεσα στις φτερούγες της μπορεί να σε πληγώσει. Κι όταν σου μιλήσει, πίστεψέ την, μόλο που η φωνή της μπορεί να διασκορπίσει τα όνειρα σου σαν το βοριά, που ερημώνει τον κήπο.

Γιατί όπως η αγάπη σε στεφανώνει, έτσι και θα σε σταυρώσει. Κι όπως είναι για το μεγάλωμα σου, είναι και για το κλάδεμά σου. Κι όπως ανεβαίνει ως την κορυφή σου και χαϊδεύει τα πιο τρυφερά κλαδιά σου, που τρεμοσαλεύουν στον ήλιο, έτσι κατεβαίνει και ως τις ρίζες σου και ταράζει την προσκόλληση τους στο χώμα.

Σαν δέματα σταριού σε μαζεύει κοντά της. Σε αλωνίζει για να σε ξεσταχυάσει. Σε κοσκινίζει για να σε λευτερώσει από τα φλούδια σου. Σε αλέθει για να σε λευκάνει. Σε ζυμώνει ώσπου να γίνεις απαλός. Και μετά σε παραδίνει στην ιερή φωτιά της για να γίνεις ιερό ψωμί για του Θεού το άγιο δείπνο.

Όλα αυτά σου κάνει η αγάπη για να μπορέσεις να γνωρίσεις τα μυστικά της καρδιά σου και με τη γνώση αυτή να γίνεις κομμάτι της καρδιάς της ζωής.

Αλλά αν από φόβο σου γυρέψεις μόνο την ησυχία της αγάπης και την ευχαρίστηση της αγάπης, τότε, θα ήταν καλύτερα για σένα να σκεπάσεις την γύμνια σου και να βγεις έξω από το αλώνι της αγάπης. Και να σταθείς στο χωρίς εποχές κόσμο, όπου θα γελάς, αλλά όχι με ολάκερο το γέλιο σου, και θα κλαις, αλλά όχι με όλα τα δάκρυά σου.

Η αγάπη δε δίνει τίποτα παρά μόνο τον εαυτό της, και δεν παίρνει τίποτα παρά μόνο τον εαυτό της.

Η αγάπη δεν κατέχει κι ούτε μπορεί να κατέχεται, γιατί η αγάπη αρκείται στην αγάπη.

Η αγάπη δεν είναι καμιά άλλη επιτυχία εκτός από την εκπλήρωση της. Αλλά αν αγαπάς κι είναι ανάγκη να έχεις επιθυμίες, ας είναι αυτές οι επιθυμίες σου:

Να λιώσεις και να γίνεις σαν το τρεχούμενο ρυάκι που λέει το τραγούδι του στην νύχτα. Να γνωρίσεις τον πόνο της πολύ μεγάλης τρυφερότητας. Να πληγωθείς από την ίδια την γνώση σου της αγάπης. Και να ματώσεις πρόθυμα και χαρούμενα.

Να ξυπνάς την αυγή με καρδιά έτοιμη να πετάξει και να προσφέρει ευχαριστίες για μια ακόμη μέρα αγάπης. Να αναπαύεσαι το μεσημέρι και να στοχάζεσαι την έκσταση της αγάπης. Να γυρίζεις σπίτι το σούρουπο μ' ευγνωμοσύνη στην καρδιά.

Και ύστερα να κοιμάσαι με μια προσευχή για την αγάπη που έχεις στην καρδιά σου και μ' έναν ύμνο δοξαστικό στα χείλη σου.