Σωκράτης: Όταν η φιλοσοφία κατέβηκε από τα άστρα στη Γη

Ο άνθρωπος που “κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη” πέθανε στις 5 Μαρτίου του 399 π.Χ., αφήνοντας ως παρακαταθήκη σε οπαδούς και αντίζηλους μερικές από τις πιο μεγάλες αλήθειες. Ο Σωκράτης παρά τη σοφία του, ήταν ο μόνος άνθρωπος που κατάφερε να ομολογήσει πως γνώριζε μόνο ένα πράγμα, ότι δεν γνώριζε απολύτως τίποτα. 

Το 399 π. Χ. τρεις πολίτες κατηγορούν τον Σωκράτη για διαφθορά της νεολαίας, ασέβεια προς τους θεούς και εισαγωγή νέων θεοτήτων. Κατά την απολογία του Αθηναίου φιλοσόφου, οι ψήφοι εναντίον του δεν ήταν πολλές. Μετά τις τρεις ψηφοφορίες που έγιναν ωστόσο, οι αμετάβλητες απόψεις του τον οδηγούν στην καταδίκη του θανάτου. Έτσι λοιπόν, ο Σωκράτης ως αληθινός φιλόσοφος πίνει το κώνειο, δίνοντας τέλος στη ζωή του όπως ακριβώς πρόσταζε ο νόμος.

 

Ο Σωκράτης θα μπορούσε να σωθεί εάν ήθελε, αφού οι μαθητές του είχαν τη δυνατότητα να τον βοηθήσουν να αποδράσει. Αρνήθηκε ωστόσο να οδηγηθεί στη σωτηρία γιατί εάν δραπέτευε, θα έπρεπε να να ζήσει εξόριστος μακριά από τον τόπο του και αυτό δεν το ήθελε σε καμία περίπτωση. Άλλωστε για τον ίδιο, ο θάνατος που θα ερχόταν από το κώνειο δεν ήταν παρά μια επιτάχυνση του χρόνου που θα ερχόταν έτσι κι αλλιώς κάποια στιγμή ως φυσική συνέπεια του γήρατος.

 

Πηγαίνοντας πίσω στο έτος της γέννησής του, το 470 π. Χ., θα αποδειχθεί ορόσημο από πολλούς ιστορικούς καθώς εκείνη την χρονιά ήρθε στον κόσμο μία από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος που ίδρυσαν τη δυτική φιλοσοφία. Ο Σωκράτης από πολύ νωρίς αποκτά πολυάριθμο κύκλο πιστών φίλων, κυρίως νέων από αριστοκρατικές οικογένειες από όλη την Ελλάδα. Οι πιο γνωστοί από αυτούς ήταν ο Πλάτωνας, ο Αντισθένης, ο Ευκλείδης, ο Αρίστιππος.

 

Τα κείμενα του Πλάτωνα, οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και διάφορα γραπτά του Ξενοφώντα μάς ενημερώνουν για την μοναδικότητα με την οποία ο Αθηναίος φιλόσοφος προσέγγιζε κάθε θέμα. Ποια σημεία του έργου του γεννούν όμως φανατικούς αντίζηλους προς το πρόσωπό του; Η κυριότερη κατηγορία που του αποδόθηκε πριν καταδικαστεί σε θάνατο ήταν η διδασκαλία του, ο ανατρεπτικός και φιλελεύθερος λόγος ο οποίος ασκούσε σημαντική επιρροή στους νέους. Πολλοί θεωρούν πως η απόφαση του δικαστηρίου ήταν νοθευμένη, ποιος ήταν όμως ο πυρήνας που δημιούργησε αυτή την τόσο κριτική εναντίον του;

 

Ενώ ετοίμαζαν το κώνειο, ο Σωκράτης μάθαινε μια μελωδία στον πλαγίαυλο. “Σε τι θα σου χρησιμεύσει;” τον ρώτησαν. “Μα να μάθω αυτή τη μελωδία πριν πεθάνω”

 

Ο Σωκράτης έζησε την ίδια εποχή με τους σοφιστές. Η βασική του αντιπαράθεση μαζί τους ήταν ως προς τη δυνατότητα της γνώσης και την απόκτηση της απόλυτης αλήθειας. Εκείνο που ξεχώριζε τον ίδιο από άλλους πνευματικούς ανθρώπους δεν ήταν οι γνώσεις του αλλά η μέθοδος που ακολουθούσε για να φτάσει στην αλήθεια. Όπως υποστήριζε ο ίδιος, ο σωστός τρόπος για να φτάσει κάποιος στη λύση ενός ζητήματος είναι να το προσεγγίσει σαν να μην ξέρει τίποτα γι’ αυτό, να απομονώσει κάθε προκατάληψη.

 

Τα δύο βασικά όπλα του φιλοσόφου ήταν η διαλεκτική και η μαιευτική. Η διαλεκτική λειτουργούσε ως το μέσο εκείνο που εξέταζε και οδηγούσε σε συμπεράσματα έπειτα από σταδιακή αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή με σκοπό να γίνει μια νέα προσέγγιση της αλήθειας. Αναφορικά με τη μαιευτική μέθοδο που ακολουθεί και γίνεται γνωστή στους κύκλους των θαυμαστών και των εχθρών του, ο Σωκράτης ποτέ δεν παρέθετε από την αρχή κάποια άποψη ή έστω θεωρία. Αντίθετα, προσπαθούσε με κάθε τρόπο να βγάλει την αλήθεια από το στόμα του εκάστοτε συνομιλητή.

 

Η μαιευτική κάνει ακριβώς ό,τι και η μαμή που βοηθάει την ετοιμόγεννη γυναίκα στον τοκετό. Ακολουθώντας ως παράδειγμα τη δουλειά της μητέρας του που ήταν μαία, ο Σωκράτης ισχυριζόταν πως καμία φιλοσοφική θεωρία δεν “γεννήθηκε” από τον ίδιο αλλά πως σαν μαία, βοηθούσε τον συνομιλητή του να “γεννήσει” από μέσα του την αλήθεια. Αυτό για τον ίδιο τον φιλόσοφο σήμαινε πως πίστευε πως οι άνθρωποι γνωρίζουν την αλήθεια, πως την έχουν μέσα τους και κάθε προσπάθεια φιλοσοφικής σκέψης τους βοηθάει να την ξαναθυμηθούν, να την επαναφέρουν στη μνήμη τους.

 

Ως ο άνθρωπος που “κατέβασε την φιλοσοφία από τα άστρα στη γη”, ο Σωκράτης θεωρείται ότι εστίασε το ενδιαφέρον του στον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία. Εκείνο που προσπαθούσε σε όλη του τη ζωή να πετύχει ήταν ένα “σταθερό έδαφος πάνω στο οποίο να καθοριστεί αυστηρά και αμετάκλητα κάθε έννοια του καλού, της αρετής, της σοφίας”. Προχώρησε στην ουσία, στην αναζήτηση του απόλυτου, απορρίπτοντας το σχετικό, επικεντρώθηκε στο βάθος της ηθικής και όχι στα ηθικά φαινόμενα.

 

Πολλοί ιστορικοί μέχρι σήμερα ισχυρίζονται πως ο θάνατος του Σωκράτη ήταν αποτέλεσμα της προβληματικής σχέσης του ατόμου με την ίδια την κοινωνία, την ίδια του την ύπαρξη, με τη δικαιοσύνη και τους νόμους της εποχής. Ο Σωκράτης από την άλλη, παρά την αδικία των συμπολιτών του, πίστευε πως αυτό δεν ήταν δικαιολογία για να διαπράξει και ο ίδιος αδικία αυτή την φορά, εναντίον των νόμων της πόλης του. Έτσι, ήπιε το κώνειο και συζητώντας με τους φίλους του για την αθανασία της ψυχής, πέθανε μέσα στο κελί του δεσμωτηρίου.

Οι έξι πυλώνες της Αυτοεκτίμησης

Υπάρχουν έξι βασικοί πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η αυτοεκτίμηση.

         

Το ζειν συνειδητά: Να ζούμε συνειδητά σημαίνει να είμαστε παρόντες σ’ αυτό που κάνουμε, να αναζητούμε να καταλάβουμε οτιδήποτε έχει σχέση με τα ενδιαφέροντα, τις αξίες και τους στόχους μας. Να έχουμε επίγνωση του κόσμου έξω από μας και του κόσμου μέσα μας.

Η αυτο-αποδοχή: Να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας σημαίνει να θεωρούμε δική μας και να βιώνουμε, χωρίς άρνηση ή αποδοκιμασία, την πραγματικότητα των σκέψεων, των συναισθημάτων ή των πράξεων μας. Να σεβόμαστε και να συμπονούμε τον εαυτό μας ακόμα και όταν δεν θαυμάζουμε ή δεν απολαμβάνουμε κάποια από τα συναισθήματα ή τις αποφάσεις μας. Να αρνιόμαστε να είμαστε σε μια ανταγωνιστική ή απορριπτική σχέση με τον εαυτό μας.

Η προσωπικά ευθύνη: Να έχουμε την ευθύνη του εαυτού μας σημαίνει να αναγνωρίζουμε ότι είμαστε οι δημιουργοί των επιλογών και των πράξεών μας. Ότι η ύψιστη πηγή της εκπλήρωσής μας πρέπει να είμαστε εμείς οι ίδιοι. Ότι δεν θα έρθει κανένας να διορθώσει τη ζωή μας, ή να μας κάνει ευτυχισμένους, ή να μας δώσει αυτοεκτίμηση.

Η αυτοπεποίθηση: Να πιστεύουμε στον εαυτό μας σημαίνει να τιμάμε τα θέλω και τις ανάγκες μας και να αναζητούμε τους κατάλληλους τρόπους έκφρασής τους στην πραγματικότητα. Να ζούμε με τις αξίες μας στον κόσμο. Να είμαστε πρόθυμοι να είμαστε αυτοί που είμαστε και να επιτρέπουμε στους άλλους να το βλέπουν. Να υπερασπιζόμαστε τις πεποιθήσεις, τις αξίες και τα συναισθήματά μας.

Ζώντας Αποφασιστικά: Για να ζούμε αποφασιστικά χρειάζεται να αναλάβουμε την ευθύνη να καθορίσουμε τους στόχους μας, να εκτελέσουμε τις πράξεις που θα μας επιτρέπουν να πραγματοποιήσουμε αυτούς τους στόχους, να επιμείνουμε στον δρόμο που επιλέξαμε και να κινούμαστε με κατεύθυνση την ικανοποίηση μας.

Προσωπική ακεραιότητα: Για να ζήσουμε με ακεραιότητα χρειάζεται να έχουμε αρχές συμπεριφοράς στις οποίες παραμένουμε πιστοί στην πράξη, να κρατάμε τις υποσχέσεις μας και να τιμούμε τις δεσμεύσεις μας, να τηρούμε αυτό που λέμε.

Η εικόνα του Ανθρώπου για το Σύμπαν

Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων έδινε κάποτε μία διάλεξη για την αστρονομία. Έλεγε ότι η Γη είναι ένας σφαιρικός πλανήτης του ηλιακού συστήματος που κινείται γύρω από το κέντρο του, τον Ήλιο, και ότι ο Ήλιος είναι ένα άστρο που, με την σειρά του, κινείται γύρω από το κέντρο του αστρικού συστήματος, που ονομάζουμε Γαλαξία. Στο τέλος της διάλεξης, η Ντάμα την κοίταξε θυμωμένη με επιτιμητικό ύφος. «Αυτά που λες είναι ανοησίες. Η Γη δεν είναι παρά ένα Μεγάλο Τραπουλόχαρτο.

Είναι λοιπόν επίπεδη σαν όλα τα Τραπουλόχαρτα.» της είπε, και στράφηκε περήφανα προς τα μέλη της συνοδείας της, που έδειχναν φανερά ικανοποιημένα από την εξήγηση της. Η Αλίκη χαμογέλασε υπεροπτικά. «Και σε τι στηρίζεται αυτό το Τραπουλόχαρτο;» ρώτησε με ειρωνεία. Η Ντάμα δεν έδειξε να αιφνιδιάζεται. «Είσαι έξυπνη, πολύ έξυπνη», απάντησε. «Μάθε λοιπόν μικρή μου πως αυτό το Τραπουλόχαρτο στηρίζεται σε ένα άλλο, και εκείνο το άλλο σε ένα άλλο άλλο και εκείνο το άλλο άλλο σε ένα άλλο άλλο άλλο...». Σταμάτησε λαχανιασμένη. «Το Σύμπαν δεν είναι παρά μια Μεγάλη Τράπουλα», τσίριξε.

Φυσικά, οι περισσότεροι θα έβρισκαν γελοία αυτήν την εικόνα για το Σύμπαν και τη Γη που στηρίζεται σε μία άπειρη σειρά από τραπουλόχαρτα. Θα μπορούσαν όμως να εξηγήσουν το γιατί; Θα μπορούσαν να περιγράψουν τη δική τους εικόνα για το Σύμπαν και να αποδείξουν πως είναι η σωστή; Τι γνωρίζουν οι άνθρωποι για το Σύμπαν και πώς το γνωρίζουν; Από πού προέρχεται το Σύμπαν και πού πηγαίνει; Υπήρξε αρχή του Σύμπαντος και, αν ναι, τι υπήρξε πριν από αυτήν; Θα υπάρξει τέλος του Σύμπαντος και, αν ναι, τι θα υπάρξει μετά από αυτό; Τι γνωρίζουν οι άνθρωποι για το χρόνο; Υπήρξε αρχή του χρόνου; Θα υπάρξει τέλος του χρόνου;

Η σύγχρονη φυσική, με τη βοήθεια και των καταπληκτικών νέων τεχνολογιών, προτείνει απαντήσεις σε αυτά τα αιώνια ερωτήματα. Στο μέλλον αυτές οι απαντήσεις θα μας φαίνονται τόσο ευνόητες όσο μας φαίνεται σήμερα ότι η Γη είναι σφαιρική και κινείται γύρω από τον Ήλιο — ή τόσο ανόητες όσο ότι η Γη είναι επίπεδη και στηρίζεται σε μία άπειρη σειρά από τραπουλόχαρτα. Ευνόητες ή ανόητες; Μόνον ο χρόνος θα δείξει — ό,τι και αν είναι αυτό που ονομάζεται «χρόνος».

 

Ήδη από το 340 π.Χ., ο Αριστοτέλης, στο βιβλίο του Περί Ουρανού, ήταν σε θέση να υποστηρίξει με δύο επιχειρήματα την πεποίθηση του για μία Γη σφαιρική και όχι επίπεδη. Το πρώτο επιχείρημα βασιζόταν στην κατανόηση του φαινομένου των εκλείψεων της Σελήνης: ο Αριστοτέλης γνώριζε ότι προκαλούνται από την παρεμβολή της Γης ανάμεσα στη Σελήνη και τον Ήλιο. Η σκιά της Γης πάνω στη Σελήνη έχει πάντοτε κυκλικό σχήμα· η παρατήρηση αυτή οδήγησε τον Αριστοτέλη στο συμπέρασμα ότι η Γη είναι σφαιρική. (Αν η Γη ήταν επίπεδη με κυκλικά όρια, τις περισσότερες φορές η σκιά της πάνω στη Σελήνη θα ήταν ελλειψοειδής και όχι κυκλική). Το δεύτερο επιχείρημα βασιζόταν στην παρατήρηση ότι ο Πολικός αστέρας φαίνεται χαμηλότερα στο στερέωμα όταν κάποιος βρίσκεται στις νοτιότερες περιοχές της Γης, και ψηλότερα όταν βρίσκεται στις βορειότερες.

 

 Από τη διαφορά των φαινομενικών θέσεων του Πολικού αστέρα στην Αίγυπτο και την Ελλάδα, οι αστρονόμοι της εποχής του Αριστοτέλη κατόρθωσαν να υπολογίσουν το μήκος της περιμέτρου της Γης με αρκετή ακρίβεια για την εποχή τους. Οι Έλληνες είχαν και ένα τρίτο επιχείρημα για το ότι η Γη πρέπει να είναι σφαιρική: για ποιον άλλο λόγο βλέπουμε πρώτα το κατάρτι του πλοίου που προβάλλει στον ορίζοντα, και ύστερα ολόκληρο το σκάφος;

 

Ο Αριστοτέλης φαντάστηκε πως η Γη είναι ακίνητη στο κέντρο του Σύμπαντος, και ο Ήλιος, η Σελήνη, οι πλανήτες και τα άστρα κινούνται γύρω της σε κυκλικές τροχιές. Υποστήριζε ότι, αφού όλα τα σώματα φαίνεται, καθώς πέφτουν, να έχουν την τάση να φτάσουν σε κάποιο σημείο, το κέντρο της Γης, αυτό πρέπει να είναι και το κέντρο του Σύμπαντος· για τα ουράνια σώματα, που φαίνονται διαφορετικά από τα άλλα γιατί δεν πέφτουν, πίστευε ότι ταιριάζουν οι κυκλικές τροχιές, επειδή είναι οι τελειότερες. Τον δεύτερο μ.Χ. αιώνα ο Πτολεμαίος επεξεργάστηκε αυτήν την εικόνα για το Σύμπαν και δημιούργησε ένα πλήρες αστρονομικό μοντέλο: Η Γη στέκει ακίνητη στο κέντρο και περιβάλλεται από οκτώ μεγάλες σφαίρες που μεταφέρουν τα ουράνια σώματα· πάνω σ' αυτές κινούνται η Σελήνη, ο Ήλιος και οι πέντε πλανήτες που ήταν τότε γνωστοί (Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Δίας, Κρόνος). Οι πλανήτες κινούνται επίσης σε μικρότερους κύκλους συνδεδεμένους με τις αντίστοιχες σφαίρες· έτσι είναι δυνατό να εξηγηθούν οι αρκετά πολύπλοκες τροχιές των πλανητών στον ουρανό. Η εξωτερική σφαίρα μεταφέρει τους ονομαζόμενους απλανείς αστέρες, δηλαδή όλα τα άστρα (πλην των πλανητών) που παραμένουν σταθερά στις ίδιες θέσεις το καθένα σχετικά με τα άλλα, αλλά κινούνται όλα μαζί στον ουρανό γύρω από τον Πολικό αστέρα. Στην κοσμολογία του πτολεμαικού συστήματος ουδέποτε έγινε σαφής αναφορά σε ό,τι βρίσκεται πέρα από την εξωτερική σφαίρα των άστρων. Αυτό το μέρος του Σύμπαντος δεν φαινόταν να ανήκει στη σφαίρα των ανθρώπινων γνώσεων.

 

Stephen-Hawking- Το χρονικό του Χρόνου

Ένα τεράστιο μάθημα φιλοσοφίας χωρίς μια λέξη

Δίχως λέξη

Ο Ηράκλειτος είχε τελικά γυρίσει την πλάτη του στους συνανθρώπους του. Μία πλάτη που έμοιαζε γεμάτη αγκά­θια.
 

Φοβόντουσαν τις τσουχτερές απαντήσεις του, τις καυστικές παρατηρήσεις του, και κυρίως τα πύρινα βέλη του, γιατί η σκέψη του είχε μιαν ακούραστη και επικερδή συναλλαγή με τη φωτιά. Στους συμπολίτες του, που, στα μάτια του, κυλιόντουσαν στο βούρκο της εύκολης ζωής, είχε αρνηθεί να δώσει το σύστημα νόμων που είχαν ζητήσει, «Θα έπρεπε να κρεμαστείτε και να αφήσετε την Πόλη σας στα παιδιά». Όσο κι αν περιφρονούσε τους ανθρώ­πους, ο Ηράκλειτος αγαπούσε πραγματικά τη συντροφιά των παιδιών. Μάλιστα μία μέρα αποσύρθηκε στο ναό της Άρτεμης, για να παίξει κότσια μαζί τους.

 

Οι Εφέσιοι είχαν καταλήξει να μη δίνουν πια μεγάλη σημασία στις επιπλήξεις του. Χωρίς αμφιβολία ο φιλόσο­φος είχε δίκιο να προσπαθεί, κάνοντας μια συνετή ζωή, να διαφυλάσσει τη φωτιά από την οποία προέρχεται η ψυ­χή. Δεν είχε βέβαια άδικο να σπρώχνει τους συμπολίτες του προς την αρετή. Αλλά πόσο κακό υπάρχει στην καλο­πέραση, την οποία ίσως να μην γευτούν στον Άδη;

 

Κι όμως, όταν οι Πέρσες πολιορκούν την Πόλη, αρχίζουν να φαντάζονται τις στερήσεις που θα έρθουν. Ορι­σμένοι θυμίζουν τα ξεχασμένα λόγια του σοφού, που έχει σωπάσει εδώ και πολύ καιρό. Τίποτα δεν πετυχαίνουν. Οι Εφέσιοι ενδίδουν στις αδυναμίες τους, κατά τη συνήθειά τους. Ο πόλεμος είναι ένα αρκετά μεγάλο κακό, δεν χρει­άζονται άσκοπες στερήσεις.

 

Αλλά οι Πέρσες δεν κουράζονται. Η πολιορκία διαρκεί, διαιωνίζεται. Τα αποθέματα αδειάζουν. Έχοντας λά­βει τη διαταγή να βρουν μία λύση, οι υπεύθυνοι της Πόλης ανεβαίνουν ο ένας μετά τον άλλο στο βήμα. Οι γεμάτοι υπεροψία λόγοι τους υποδεικνύουν ενόχους. Αυτοί που κυβερνούσαν άλλοτε την Πόλη άφησαν τα πράγματα να φτάσουν σε αυτό το σημείο. Νάτοι τώρα παραδομένοι στο εκδικητικό μένος του λαού. Η ατίμωση πέφτει πάνω σ’ αυ­τούς που οδήγησαν την Πόλη σε αυτό το αδιέξοδο!

 

Μέσα από αυτές τις ατελείωτες φιλονικίες καμία πρότα­ση δεν ακούγεται. Τότε, ξεπροβάλλει από τη συνέλευση ένας άνδρας με επιβλητικό παράστημα, ο οποίος προχωρεί προς το βήμα και το ανεβαίνει με κινήσεις αρκούδας. Μερι­κοί αναγνωρίζουν τη φωνή της συνείδησής τους, τον Ηρά­κλειτο. Οι πιο νέοι, που δεν τον έχουν ακόμα ποτέ ακούσει να γιουχαΐζει την Έφεσο, ανακαλύπτουν αυτή τη ζωντανή δύναμη που προβάλλει από την άλλη πλευρά του χρόνου.

 

Μπροστά σ ένα ακροατήριο που η ταραχή του βρισκό­ταν στο κατακόρυφο, ο Ηράκλειτος ακουμπά πάνω στο βήμα ένα κύπελλο γεμάτο νερό και ρίχνει μέσα μία χού­φτα αλεύρι και κριθάρι. Εφοδιασμένος με ένα κλαδάκι που έβγαλε από το πανωφόρι του, αρχίζει να φτιάχνει ένα χυλό. Γιατί αυτή η γελοία σκηνοθεσία;

 

Έχοντας παρατήσει το κλαδάκι, αρχίζει τώρα να ανακα­τεύει με το δάχτυλο το πλιγούρι από κριθάρι. Πότε πότε, ρί­χνει μια ματιά στο ακροατήριο που κρατάει την αναπνοή του. Θα έλεγε κανείς ότι, σιωπηλά, το λοιδορεί. Μόλις πέτυ­χε αυτό που ήθελε, πλησιάζει την κούπα στο στόμα του και, με το δάχτυλο πάντα, δοκιμάζει το γεύμα που ετοίμασε. Για μία στιγμή ένα χαμόγελο φωτίζει το αυστηρό του πρόσωπο. Αφού καθαρίζει την κούπα και γλείφει το δάχτυλό του, ο φι­λόσοφος φεύγει έτσι όπως είχε έρθει. Αυτή ήταν η τελευ­ταία πολιτική παρέμβαση του Ηράκλειτου.

 

Σε αυτούς που απορούσαν για το γεγονός ότι ένα μά­θημα φιλοσοφίας μπόρεσε να μεταδοθεί χωρίς ούτε μία λέξη, σε αυτούς που αναρωτιούνταν γιατί προτίμησε να σωπάσει, θα είχε απαντήσει: «Για να φλυαρείτε εσείς».

Υστερόγραφο στην ασημαντότητα

Απ' όλα τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου κόσμου -κρίσεις, αντιφάσεις, αντιθέσεις, τομές-, εκείνο που με εντυπωσιάζει περισσότερο είναι η ασημαντότητα.

 

Ας πάρουμε τη διαμάχη ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά. Στις ημέρες μας έχει χάσει το νόημα της. Όχι επειδή δεν υπάρχει υλικό, για να τροφοδοτηθεί μια πολιτική διαμάχη, και μάλιστα μια πολύ σοβαρή διαμάχη. Αλλά επειδή τόσο η Δεξιά όσο και η Αριστερά, λίγο έως πολύ, λένε τα ίδια πράγματα.

 

Στη Γαλλία το 1983 οι Σοσιαλιστές ακολούθησαν κάποια πολιτική. Μετά, ήρθε η Δεξιά με τον Μπαλλαντύρ και ακολούθησε την ίδια πολιτική. Μετά, ξανάρθαν οι Σοσιαλιστές με τον Μπερεγκοβουά και συνέχισαν την ίδια πολιτική. Μετά, ξανά η Δεξιά με τον Μπαλλαντύρ και ξανά η ίδια πολιτική. Μετά, ο Σιράκ κέρδισε τις εκλογές λέγοντας "εγώ θα κάνω κάτι άλλο" και, τελικά, έκανε κι αυτός τα ίδια.

 

Οι πολιτικοί είναι ανίσχυροι. Αυτό είναι βέβαιο. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να "πηγαίνουν με το ρεύμα», δηλαδή να εφαρμόζουν μια υπερ-φιλελεύθερη πολιτική, η οποία είναι της μόδας. Κατά τη γνώμη μου, δεν πρόκειται για πολιτικούς αλλά για μικροπολιτικούς που επιδίδονται σε ψηφοθηρία με οποιοδήποτε μέσον, με το marketing, κ.λπ. Ουσιαστικά, αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν κανένα πρόγραμμα. Στόχος τους είναι: είτε η παραμονή τους στην εξουσία, είτε η επιστροφή τους σ' αυτήν. Και για να τον πετύχουν, είναι ικανοί για όλα. Ο Μπιλ Κλίντον, για παράδειγμα, στήριξε την προεκλογική του εκστρατεία αποκλειστικά και μόνον στις μετρήσεις· το επιτελείο του, σε κάθε περίπτωση, θεωρούσε ότι η επικρατούσα γνώμη μιας μέτρησης ταυτίζεται με την κοινή γνώμη...

 

Οπωσδήποτε, υπάρχει ενδογενής σχέση ανάμεσα στη μηδαμινή πολιτική αυτού του είδους -ουσιαστικά, πρόκειται για το μη γίγνεσθαι της πολιτικής- και στην ασημαντότητα που χαρακτηρίζει τους άλλους τομείς' την ασημαντότητα στις τέχνες, στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία. Είναι το πνεύμα του καιρού μας. Όλα συνεργούν προς αυτήν την κατεύθυνση, προς τα ίδια αποτελέσματα. Όλα οδηγούν στην ασημαντότητα.

 

Περίεργο επάγγελμα η πολιτική, ακόμη κι αυτή εδώ η μηδαμινή πολιτική. Γιατί; Διότι προϋποθέτει δύο ικανότητες που δεν συνδυάζονται μεταξύ τους.

• Η πρώτη ικανότητα είναι η κατάκτηση της εξουσίας (μπορεί να έχει κανείς τις καλύτερες ιδέες, αλλά αυτό δεν χρησιμεύει, εάν δεν έχει κατακτήσει την εξουσία).
• Η δεύτερη είναι, μετά την κατάκτηση της εξουσίας, να την αξιοποιήσει κανείς, δηλαδή να κυβερνήσει.

Τίποτα όμως δεν εγγυάται ότι κάποιος που είναι ικανός να κυβερνήσει, είναι επίσης ικανός να ανέβει στην εξουσία. Στο παρελθόν, στις απόλυτες μοναρχίες, η άνοδος στην εξουσία προϋπέθετε να κολακεύει κανείς τον βασιλιά ή να είναι ευνοούμενος της Μαντάμ Πομπαντούρ. Σήμερα, στις ψευδοδημοκρατίες μας, η άνοδος στην εξουσία προϋποθέτει να κολακεύει κανείς την κοινή γνώμη ή να έχει τηλεοπτική φωτογένεια.

 

Χρησιμοποίησα τον όρο «ψευδο-δημοκρατία», διότι ανέκαθεν πίστευα και πιστεύω ότι η λεγόμενη "αντιπροσωπευτική δημοκρατία" δεν είναι αληθινή δημοκρατία. Οι αντιπρόσωποι της ελάχιστα αντιπροσωπεύουν τους εκλογείς. Κατά κύριο λόγο, αντιπροσωπεύουν τον εαυτό τους, ιδιαίτερα συμφέροντα, λόμπυ, κ.λπ.  'Οταν λέμε ότι κάποιος με αντιπροσωπεύει για τέσσερα χρόνια, χωρίς να έχω τη δυνατότητα ανάκλησης του, αυτό σημαίνει ότι απεκδύομαι της κυριαρχίας μου. (Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ το έχει πολύ καλά διατυπώσει: "οι Άγγλοι νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι, επειδή εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους κάθε πέντε χρόνια, πλην όμως είναι ελεύθεροι μόνον μία ημέρα κάθε πέντε χρόνια - την ημέρα των εκλογών».) Το πρόβλημα δεν είναι μήπως στις εκλογές γίνει νοθεία και αλλοιωθούν τα αποτελέσματα. Αλλού έγκειται το πρόβλημα. Οι εκλογές είναι υπονομευμένες, διότι οι επιλογές των ψηφοφόρων έχουν καθοριστεί εκ των προτέρων.

 

Θα σας θυμίσω μια φράση του Αριστοτέλη: "Ποιος είναι πολίτης; Πολίτης είναι ο ικανός να κυβερνήσει και να κυβερνηθεί".

 

Στη Γαλλία, υπάρχουν τριάντα εκατομμύρια πολίτες. Γιατί δεν είναι ικανοί να κυβερνήσουν; Διότι όλη η πολιτική ζωή στοχεύει ακριβώς στο να μη μαθαίνουν οι πολίτες πώς να κυβερνούν και, τελικά, να εμπιστεύονται στους ειδικούς το έργο της διακυβέρνησης. Υπάρχει δηλαδή μια αντι-πολιτική εκπαίδευση.  Ενώ οι άνθρωποι έπρεπε να αναλαμβάνουν όλων των ειδών τις πολιτικές ευθύνες και να παίρνουν ανάλογες πρωτοβουλίες, τελικά, εθίζονται στο να ακολουθούν και να ψηφίζουν τις πολιτικές επιλογές που άλλοι τους παρουσιάζουν έτοιμες.

 

Στις νεωτερικές κοινωνίες -ας πούμε από την εποχή της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης έως περίπου τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο- υπήρχαν φλέγουσες κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις. Αυτούς τους δύο αιώνες τους σημάδεψαν σημαντικοί αγώνες. Τότε, οι άνθρωποι έκαναν διαδηλώσεις. Όμως δεν διαδήλωναν απλώς για μια σιδηροδρομική γραμμή (χωρίς αυτό να είναι περιφρονητέο), αλλά για μεγάλα πολιτικά ιδεώδη. Τότε, οι άνθρωποι έκαναν απεργίες. Όμως δεν απεργούσαν απλώς για τα μικρά συντεχνιακά συμφέροντα τους, αλλά για μεγάλα ζητήματα που αφορούσαν όλους τους μισθωτούς.

 

Σήμερα, παρατηρείται σαφής υποχώρηση της πολιτικής δραστηριότητας. Όσο οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την πολιτική δραστηριότητα και αποσύρονται στην ιδιωτική τους σφαίρα, τόσο οι γραφειοκράτες και οι μικροπολιτικοί προελαύνουν. Και οι τελευταίοι έχουν για δικαιολογία ότι "ο κόσμος δεν κάνει τίποτα... γι' αυτόν τον λόγο αναλαμβάνουμε εμείς πρωτοβουλίες...".

 

Με τη σειρά του ο κόσμος λέει ότι "δεν αξίζει τον κόπο να ανακατευόμαστε... φθάνουν τόσοι που ασχολούνται, στο κάτω-κάτω τι μπορούμε να κάνουμε εμείς;..." Και έτσι δημιουργείται φαύλος κύκλος.

 

Η υποχώρηση της πολιτικής δραστηριότητας συνδέεται και με την κατάρρευση των μεγάλοι πολιτικών ιδεολογιών, είτε επαναστατικών είτε ρεφορμιστικών, οι οποίες ήθελαν πραγματικά να αλλάξουν την κοινωνία. Για χίλιους δυο λόγους, αυτές οι ιδεολογίες έχασαν το κύρος τους- έπαψαν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καιρών, στις προσδοκίες των ανθρώπων, στην κατάσταση της κοινωνίας, στην ιστορική εμπειρία.

 

Η κατάρρευση του κομμουνισμού και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης είναι ένα κεφαλαιώδες γεγονός. Κατονομάστε μου όμως έστω έναν πολιτικό -για να μην πω πολιτικάντη- της Αριστεράς, ο οποίος πράγματι να συλλογίστηκε τι συνέβη και γιατί. Ποιος πολιτικός της Αριστεράς αποκόμισε κάποια διδάγματα από τα γεγονότα αυτά;

 

Κι όμως η πορεία του κομμουνισμού -η πορεία προς τη θηριωδία, τον ολοκληρωτισμό, τα Γκουλάγκ έως την κατάρρευση- απαιτεί οπωσδήποτε πολύ βαθύ στοχασμό και συναγωγή συμπερασμάτων. Στοχασμό, για το τι ένα κίνημα -που θέλει να αλλάξει την κοινωνία- μπορεί ή δεν μπορεί, πρέπει ή δεν πρέπει, οφείλει ή δεν οφείλει να κάνει. Στην προκειμένη περίπτωση οι κύριοι της Αριστεράς παίρνουν ένα ολοστρόγγυλο μηδέν.

 

Πώς δημιουργείται, λοιπόν, ο καλός πολίτης; Ποιες ιδιότητες πρέπει να διαθέτει; Πρέπει να έχει γενικές ή ειδικές γνώσεις; Και τελικά, ποιοι πολίτες πρέπει να κυβερνούν; Αυτό το δίλημμα έχει τεθεί από τον Πλάτωνα.

 

Ο Πλάτων έλεγε ότι οι φιλόσοφοι -αυτοί που έχουν γενική θεώρηση των πραγμάτων και είναι πάνω από τους ειδικούς- πρέπει να βασιλεύουν, δηλαδή να κυβερνούν. Η εναλλακτική λύση στις θέσεις του Πλάτωνος είναι η αθηναϊκή δημοκρατία.

 

Ας πάμε στην Αθήνα του 5ου και 4ου π.Χ. αιώνα. Για τους Αθηναίους εκείνης της εποχής κάθε πολίτης, ανεξαιρέτως κάθε πολίτης, είναι ικανός να κυβερνήσει (θυμίζω ξανά τη διατύπωση του Αριστοτέλη: "πολίτης είναι ο ικανός να κυβερνήσει και να κυβερνηθεί»).

 

Και πώς γίνεται αυτό; Με κλήρωση! Ρίχνουν κλήρο!

Γιατί; Διότι πιστεύουν έμπρακτα ότι η πολιτική δεν είναι υπόθεση των ειδικών. Διότι πιστεύουν ότι δεν υπάρχει πολιτική επιστήμη. Υπάρχει μόνον γνώμη - "δόξα"στα αρχαία ελληνικά- περί της πολιτικής. Και θέλω να υπογραμμίσω ότι η ιδέα πως η πολιτική δεν αποτελεί υπόθεση των ειδικών και πως όλες οι γνώμες έχουν ίσην αξία, είναι η μόνη λογική δικαιολόγηση της αρχής της πλειοψηφίας.

 

Στην αρχαία Αθήνα, λοιπόν, τις πολιτικές αποφάσεις τις παίρνει ο λαός και όχι οι ειδικοί. Υπάρχουν όμως και εξειδικευμένες δραστηριότητες. Οι Αθηναίοι ασφαλώς δεν ήταν τρελοί να νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα...

 

Τι έκαναν, τότε, οι πολίτες της αρχαίας Αθήνας σε σχέση με αυτό το θέμα; Πώς το αντιμετώπισαν; Έκαναν κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Δημιούργησαν τις εκλογές. Σωστά ή λάθος, πάντως τις δημιούργησαν. Και αυτό είναι γεγονός ιστορικά τεκμηριωμένο.

 

Για τις εξειδικευμένες δραστηριότητες και μόνον γι' αυτές -για την κατασκευή ναυπηγείων, για την ανέγερση ναών, για τη διεξαγωγή του πολέμου- χρειάζονται οι ειδικοί! Και αυτούς, τους ειδικούς, οι Αθηναίοι πολίτες τους εκλέγουν! Να ποιο είναι το νόημα των εκλογών. Διότι εκλογές σημαίνει εκλογή των καλυτέρων.

 

Αλλά πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Πώς επιτυγχάνεται η εκλογή των καλυτέρων; Εδώ υπεισέρχεται ο όρος «εκπαίδευση του λαού». Ο λαός καλείται να επιλέξει, να εκλέξει. Οι Αθηναίοι, λοιπόν, εκλέγουν κάποιον για πρώτη φορά. 'Εστω ότι κάνουν λάθος. 'Εστω, ότι διαπιστώνουν, για παράδειγμα, πως ο Περικλής είναι ένας θλιβερός στρατηγός. Τι κάνουν σε μιαν τέτοια περίπτωση; Απλούστατα, δεν τον ξαναεκλέγουν ή τον ανακαλούν. Όμως, προκειμένου να έχει ουσία η γνώμη -η «δόξα»- των πολιτών για τα κοινά, θα πρέπει να έχει καλλιεργηθεί. Αλλά με ποιον τρόπο καλλιεργούν τη "δόξα" τους τη σχετική με τη διακυβέρνηση οι Αθηναίοι πολίτες; Μα βέβαια κυβερνώντας! Ως εκ τούτου, η αθηναϊκή δημοκρατία -και αυτό είναι το σημαντικό αποτελεί μια υπόθεση εκπαίδευσης και αγωγής των πολιτών. (Αυτή η καίριας σημασίας διάσταση, καθώς όλοι γνωρίζουμε, λείπει εντελώς σήμερα.)

 

Πρόσφατα, ένα γαλλικό περιοδικό δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας, σύμφωνα με την οποία το 60% των βουλευτών στη Γαλλία ομολογούν ότι δεν έχουν ιδέα από οικονομία! Πρόκειται για τους βουλευτές, που αποφασίζουν να αυξηθούν ή να μειωθούν οι φόροι, που αποφασίζουν συνεχώς, ενώ δεν έχουν ιδέα από οικονομία... Τελικά, οι βουλευτές, όπως και οι υπουργοί, είναι υπόδουλοι των τεχνικών συμβούλων τους. Συμβουλεύονται τους δικούς τους ειδικούς, πλην όμως έχουν και οι ίδιοι προκαταλήψεις ή προτιμήσεις.

 

Εάν παρακολουθήσετε από κοντά τη λειτουργία μιας κυβέρνησης ή ενός μεγάλου γραφειοκρατικού μηχανισμού, θα διαπιστώσετε ότι οι κυβερνώντες και οι υπεύθυνοι εμπιστεύονται τους ειδικούς. Ωστόσο, επιλέγουν πάντα εκείνους τους ειδικούς που συμμερίζονται τις δικές τους απόψεις. Πάντα βρίσκεται ένας οικονομολόγος που θα πει "ναι, κύριε υπουργέ, όπως το λέτε πρέπει να γίνει". Πάντα βρίσκεται ένας ειδικός για θέματα στρατιωτικά που θα πει «ναι, χρειάζεται πυρηνικός εξοπλισμός» ή «όχι, δεν χρειάζεται πυρηνικός εξοπλισμός » και ούτω καθεξής... Πρόκειται για ένα εντελώς ανόητο παιχνίδι, πλην όμως έτσι κυβερνόμαστε σήμερα.

 

Επανέρχομαι στο δίλημμα: «ο πολίτης πρέπει να έχει γενικές ή ειδικές γνώσεις;». Η δική μου απάντηση: πρώτον, οι ειδικοί στην υπηρεσία των πολιτών και όχι στην υπηρεσία κάποιων πολιτικών δεύτερον, οι πολίτες κυβερνώντας μαθαίνουν να κυβερνούν... Αλλά, για να είναι σε θέση οι άνθρωποι να ασχοληθούν με τα κοινά, θα πρέπει να έχουν λάβει την ανάλογη παιδεία. Όμως, η σύγχρονη παιδεία δεν έχει απολύτως καμία σχέση με αυτό το αίτημα. Στο σχολείο, ουσιαστικά, παίρνουμε εξειδικευμένες γνώσεις. Το σχολείο θα έπρεπε να είναι ιδιαιτέρως στραμμένο στα κοινά. Στο σχολείο θα έπρεπε να αναλύεται σε βάθος κάθε τι που αφορά τους οικονομικούς, τους κοινωνικούς και τους πολιτικούς μηχανισμούς. Θα έπρεπε να υπάρχουν μαθήματα πραγματικής ανατομίας της σύγχρονης κοινωνίας.

 

Αλλά τι λέω τώρα... Εδώ τα σχολεία είναι ανίκανα να διδάξουν ακόμη και Ιστορία. Τα παιδιά βαριούνται στο μάθημα της Ιστορίας, ένα μάθημα που θα έπρεπε να είναι συναρπαστικό.

 

Πολλά πράγματα πρέπει να αλλάξουν, εάν θέλουμε να μιλήσουμε για αληθινή εκπαιδευτική δραστηριότητα στο πολιτικό πεδίο. Κάτι τέτοιο, προϋποθέτει αλλαγή των θεσμών. Προϋποθέτει νέους θεσμούς που να επιτρέπουν -και όχι να αποτρέπουν, όπως οι σήμερον ισχύοντες- την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.

 

Ας εξετάσουμε, τώρα, για λίγο, τη σχέση του ανθρώπου με τη γνώση και με την πίστη. Στον 20ό αιώνα γνωρίσαμε την άκρατη κυριαρχία της ιδεολογίας -της ιδεολογικής πίστης- με την αυστηρή έννοια και, θα έλεγα, με την κακή έννοια του όρου.

 

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα από τη δεκαετία του '70. Ας πάρουμε τις μαοϊκές ομάδες. Το πρόβλημα με τους μαοϊκούς δεν έγκειται στην άγνοια τους για το τι πραγματικά συνέβαινε στην Κίνα. Οι μαοϊκοί, είτε είχαν μυηθεί στο δόγμα από τους καθοδηγητές τους, είτε το είχαν δεχτεί από μόνοι τους χωρίς την παρεμβολή τρίτων. Το πρόβλημα λοιπόν βρίσκεται στο ότι οι ίδιοι -με τον ένα ή τον άλλο τρόπο- αποδέχτηκαν μιαν τέτοιου τύπου χειραγώγηση. Γιατί; Για ποιον λόγο; Διότι ήταν ανάγκη να είναι χειραγωγημένοι. Διότι είχαν ανάγκη να πιστεύουν. Και αυτό ακριβώς το θέμα ήταν ανέκαθεν η μεγάλη πληγή του επαναστατικού κινήματος.

 

Η γνώση και η πίστη. Ο Αριστοτέλης, στον οποίο συνεχώς αναφέρομαι και για τον οποίο έχω απέραντο σεβασμό, έχει πει κάτι - δεν μπορώ να πω ότι είναι ανοησία, δεδομένου ότι πρόκειται για τον Αριστοτέλη, που δεν είναι σωστό: "ο άνθρωπος είναι ζώον, το οποίο επιθυμεί τη γνώση". Δεν συμφωνώ.

 

Από την πλευρά μου υποστηρίζω ότι ο άνθρωπος δεν είναι ζώον, το οποίο επιθυμεί τη γνώση, αλλά ζώον το οποίο επιθυμεί την πίστη και, ακριβέστερα, τη βεβαιότητα μιας πίστης' εξ ου η μεγάλη δύναμη των θρησκειών, εξ ου η μεγάλη δύναμη των πολιτικών ιδεολογιών.

 

Στο ξεκίνημα του, το εργατικό κίνημα χαρακτηριζόταν από έντονα κριτική στάση. Θυμηθείτε τους δύο πρώτους στίχους από το δεύτερο κουπλέ της Διεθνούς, που εξ άλλου είναι ο ύμνος της Κομμούνας: "δεν υπάρχει υπέρτατος Σωτήρας ούτε Θεός" (άρα, εξοβελίζεται η θρησκεία), "δεν υπάρχει Καίσαρ ούτε Αρχηγός" (άρα, έξω κι ο Λένιν)! Είδαμε όμως τι επακολούθησε .... Είδαμε πού οδήγησε η ανάγκη για πίστη... Άραγε, μετά από όλα όσα έχουν συμβεί, γίναμε σήμερα τουλάχιστον λίγο πιο σοφοί; Νομίζω ότι η εξέλιξη στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης καθώς και η εξέλιξη γενικώς της κοινωνίας έχουν συμβάλει, ώστε να αποκτήσουν οι άνθρωποι κάπως πιο κριτική διάθεση. Βέβαια, η ανάγκη για πίστη παραμένει. Υ'πάρχει πάντα ένα ποσοστό που διακαώς αναζητεί την πίστη' μιαν πίστη. 'Ετσι, βλέπουμε σε άλλες χώρες -όχι τόσο στη Γαλλία- φαινόμενα και, κινήματα, όπως η σαϊεντολογία, οι διάφορες σέχτες, ο φονταμενταλισμός.

 

Χωρίς αμφιβολία, σήμερα, η στάση των ανθρώπων είναι πιο κριτική και πιο σκεπτικιστική από ό,τι ήταν στο παρελθόν. Είναι όμως μια στάση που αναστέλλει τη δράση.

 

Στο σημείο αυτό θα θυμήσω ότι ο Περικλής στον Επιτάφιο λέει στους Αθηναίους πως μόνον αυτοί έχουν κατορθώσει, ώστε η σκέψη τους να μην αναστέλλει τη δράση τους! Καταπληκτικό! Και προσθέτει: "εις τους άλλους, αντιθέτως, η μεν αμάθεια γεννά θράσος, η δε σκέψις ενδοιασμόν». (Θουκιδίδου Ιστορίαι, μτφ. Ελ. Βενιζέλου, Βιβλίο Β', κεφ. 38-41.)

 

Τις τελευταίες δεκαετίες διανύουμε μιαν περίοδο κατάργησης των φραγμών και των ορίων σε όλους τους τομείς. Αυτό συνεπάγεται την επιθυμία του απεριόριστου. Πρόκειται για μια μορφή απελευθέρωσης, που υπό μιαν έννοια αποτελεί μεγάλη κατάκτηση. Πρέπει όμως επίσης να μάθουμε -και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία- να αυτοπεριοριζόμαστε, τόσο ως άτομα όσο και ως σύνολο. Η καπιταλιστική κοινωνία σήμερα είναι μια κοινωνία που από κάθε άποψη οδεύει προς την καταστροφή της' μια κοινωνία ανίκανη να αυτοπεριοριστεί. Όμως μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία, μια κοινωνία αυτόνομη, πρέπει να ξέρει να αυτοπεριορίζεται.
 

Ο αυτοπεριορισμός ισοδυναμεί με απαγόρευση, θα υποστηρίξουν ορισμένοι. Όχι. Δεν εννοώ απαγόρευση με την έννοια της καταστολής. Εννοώ, να ξέρουμε ότι υπάρχουν πράγματα που δεν πρέπει να τα επιθυμούμε ή που δεν πρέπει να τα κάνουμε.

 

Παράδειγμα, το περιβάλλον. Καταστρέφουμε τον πλανήτη, στον οποίο ζούμε. Σκέφτομαι τα θαύματα: το Αιγαίο Πέλαγος, τις χιονισμένες οροσειρές, την «όψη» του Ειρηνικού ωκεανού από μια γωνιά της Αυστραλίας, το Μπαλί, τις Ινδίες, την επαρχία της Γαλλίας που την ερημώνουμε. Όσα θαύματα, τόσες καταστροφές. Καταστρέφουμε τον πλανήτη, ενώ θα έπρεπε να είμαστε οι κηπουροί του. Θα έπρεπε να τον θεραπεύουμε, δηλαδή να τον καλλιεργούμε και να τον φροντίζουμε έτσι όπως είναι. Μια τέτοια δραστηριότητα θα έπρεπε να αποτελεί βάση και προσανατολισμό της ζωής μας. Αλλά αυτή είναι πολύ δύσκολη αποστολή.

 

Προφανώς όμως όλα τα παραπάνω δεν έχουν σχέση ούτε με το σημερινό σύστημα, ούτε με το σημερινό κυρίαρχο φαντασιακό. Το φαντασιακό της εποχής μας είναι το φαντασιακό της απεριόριστης επέκτασης και της συσσώρευσης άχρηστων πραγμάτων... Δηλαδή; Δηλαδή, μια τηλεόραση σε κάθε δωμάτιο, ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής σε κάθε δωμάτιο και ούτω καθεξής. Σ' αυτό το φαντασιακό στηρίζεται το σύστημα. Και είναι αυτό ακριβώς που πρέπει να καταστραφεί.
 

Τι θα μπορούσε λοιπόν να προτείνει κανείς για τη σημερινή κατάσταση, δεδομένου ότι είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε, να αφεθούμε; (Ως γνωστόν, ο άνθρωπος είναι ζώον οκνηρόν.) θα καταφύγω και πάλι στους αρχαίους. Υπάρχει μια υπέροχη φράση του Θουκυδίδη: "πρέπει να δικλέξουμε ανάμεσα στην οκνηρία και την ελευθερία»! Αλλά και ο Περικλής, εάν δεν κάνω λάθος, έλεγε στους Αθηναίους: «εάν θέλετε να είστε ελεύθεροι, πρέπει να εργάζεστε»!

 

Η ελευθερία είναι δραστηριότητα. Μια δραστηριότητα, η οποία ξέρει τα όρια της, ξέρει να αυτοπεριορίζεται. Η ελευθερία γνωρίζει ότι όλα μπορεί να τα κάνει, αλλά επίσης γνωρίζει ότι δεν πρέπει να τα κάνει όλα. Αυτό είναι, για μένα, το μεγάλο πρόβλημα της δημοκρατίας και του ατομικισμού.

Ποια είναι η χρησιμότητα του γυναικείου οργασμού;

Ο ανδρικός οργασμός παίζει καίριο ρόλο στη διαδικασία της αναπαραγωγής, δεδομένου ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων ταυτίζεται χρονικά με την εκσπερμάτιση. Ένας άνδρας που δυσκολεύεται να φτάσει σε οργασμό συνήθως αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία να κάνει παιδί.

 

Τα πράγματα όμως δεν είναι εξίσου ξεκάθαρα όσον αφορά τις γυναίκες, καθώς ο οργασμός δεν σχετίζεται με την απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη. Ποιος είναι λοιπόν ο βιολογικός ή ψυχολογικός λόγος ύπαρξης του γυναικείου οργασμού, πέρα από την απόλαυση;

 

Το ερώτημα αυτό έχει απασχολήσει τους επιστήμονες, οι οποίοι έχουν καταλήξει σε 3 βασικές θεωρίες. Δείτε ποιες είναι αυτές.

 

1. Ο οργασμός αποτελεί «μηχανισμό κατακράτησης του σπέρματος»

Οι συσπάσεις της μήτρας κατά τον οργασμό προωθούν το σπέρμα βαθύτερα στην αναπαραγωγική οδό, ώστε να είναι πιο εύκολο ένα σπερματοζωάριο να συναντήσει το ωάριο και να ενωθεί με αυτό.

 

2. Ο οργασμός βοηθά τη γυναίκα να εντοπίσει τα «ανώτερης ποιότητας αρσενικά»

Μια άλλη θεωρία είναι ότι ο οργασμός βοηθά τη γυναίκα να αξιολογήσει τις αναπαραγωγικές δυνατότητες του άνδρα. Οι γυναίκες στην περίπτωση αυτή έχουν την τάση να απολαμβάνουν περισσότερους οργασμούς και γενικότερα να λαμβάνουν μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη σεξουαλική τους ζωή όταν ο σύντροφός τους έχει καλά γονίδια αλλά και τους απαραίτητους πόρους για να συντηρήσει τους μελλοντικούς απογόνους του.

 

3. Ο οργασμός είναι ένα «μπόνους» για τη γυναίκα

Η τρίτη θεωρία υποδεικνύει πως ο οργασμός δεν έχει κάποια ουσιαστική αξία για την αναπαραγωγική διαδικασία και ο μόνος του λόγος ύπαρξης είναι η γυναικεία απόλαυση!

Tι πρέπει να κάνω για να γίνω πιο κοινωνικός;

Η κοινωνική φοβία αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα ψυχολογικά προβλήματα και απαντάται εξίσου συχνά τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Έρευνες δείχνουν ότι 3% ως 13% των ανθρώπων θα εμφανίσουν αυτή τη διαταραχή κατά την διάρκεια της ζωής τους. Τις περισσότερες φορές η κοινωνική φοβία εμφανίζεται στις ηλικίες από 5 έως 13 χρονών, ωστόσο αρκετές φορές εμφανίζεται και μετά τα 25 χρόνια.

• Πώς δημιουργείται η κοινωνική φοβία;

Βασικό χαρακτηριστικό των ατόμων με κοινωνική φοβία είναι ο έντονος φόβος κριτικής και ταπείνωσης. Ο φόβος αυτός μπορεί να έχει δημιουργηθεί είτε μέσω ενός τραυματικού γεγονότος είτε μέσω μιας διαδικασίας μάθησης από ένα πρότυπο (πχ. Γονέας).

 

Στην περίπτωση που η έναρξη του προβλήματος συσχετίζεται με ένα τραυματικό γεγονός, ο μηχανισμός μέσω του οποίου αναπτύχθηκε και συντηρείται η Κοινωνική Φοβία είναι ο εξής: αν το άτομο κάποια στιγμή που μίλησε μπροστά σε κοινό π.χ. στο σχολείο ένιωσε να υποτιμάται και να γελοιοποιείται από τον καθηγητή ή τους συμμαθητές του με αποτέλεσμα να βιώσει έντονο άγχος και δυσάρεστα συναισθήματα, αυτό ίσως είχε ως συνέπεια να αποφύγει μια παρόμοια κατάσταση -ομιλία μπροστά σε κόσμο- στο μέλλον. Στο παραπάνω παράδειγμα θα μπορούσε πράγματι ο καθηγητής να είχε μιλήσει προσβλητικά προς το συγκεκριμένο άτομο ή το ίδιο το άτομο να θεώρησε ότι οι άλλοι σκέφτονται υποτιμητικά για το ίδιο. Σημασία ωστόσο δεν έχει τόσο αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα όσο το ότι το άτομο ερμήνευσε την εμπειρία αυτή ως αρνητική για τον εαυτό του και σκέφτηκε ότι έγινε ρεζίλι. Η σκέψη αυτή του δημιούργησε αρνητικά συναισθήματα (έντονο άγχος, ντροπή και φόβο) και ίσως να είχε ως αποτέλεσμα να θεωρεί ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει σε καταστάσεις που οι άλλοι μπορούν να τον κρίνουν (σε μία παρέα, όταν μιλάει με άτομα κύρους, όταν βρίσκεται με πολύ κόσμο και μπορεί να το παρατηρήσουν, όταν χρειαστεί ξανά να μιλήσει μπροστά σε ακροατήριο) και να τις αποφεύγει. Η αποφυγή βραχυπρόθεσμα έχει θετικές συνέπειες -ανακούφιση από το άγχος-, σταδιακά όμως ενισχύει την αντίληψή του ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει σε ανάλογες καταστάσεις (π.χ. φιλικές συγκεντρώσεις, σχέσεις με συναδέλφους, συναναστροφή με πολλούς ανθρώπους).

 

Στην περίπτωση που το πρόβλημα δημιουργήθηκε μέσω μιας διαδικασίας μίμησης κάποιου προτύπου το άτομο έμαθε να φοβάται κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες μπορεί να δεχθεί κριτική, παρατηρώντας σε πρώτο στάδιο τις αντιδράσεις σημαντικών για αυτό προσώπων και σε δεύτερο στάδιο υιοθετώντας τις αντιλήψεις που στηρίζουν τις συμπεριφορές αυτών των ατόμων (πχ. μην μπλέκεις σε αντιπαραθέσεις γιατί αυτό δεν ξέρεις που μπορεί να οδηγήσει).

• Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω τον εαυτό μου;

Σχετικά με τον τρόπο σκέψης :

Προσπάθησε να εξετάσεις κατά πόσο οι σκέψεις που κάνεις είναι ρεαλιστικές. Σε αυτό θα σε βοηθήσουν οι παρακάτω ερωτήσεις:
- Ποιες αποδείξεις έχω ότι ισχύει αυτό που σκέφτομαι; (π.χ. ότι οι γύρω μου σχολιάζουν αρνητικά τον τρόπο με τον οποίο μιλάω)
- Τι άλλο μπορεί να συμβαίνει;
- Ακόμα και αν κάτι τέτοιο είναι αλήθεια, ποιο είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να μου συμβεί;
Επιπλέον προσπάθησε να φανταστείς τον εαυτό σου μέσα σε καταστάσεις τις οποίες αποφεύγεις. Περιέγραψε με όσο το δυνατό περισσότερες λεπτομέρειες τις καταστάσεις αυτές και στην συνέχεια προσπάθησε να εντοπίσεις και να καταγράψεις τι ακριβώς πιστεύεις ή φοβάσαι ότι θα σου συμβεί. Χρησιμοποίησε τις παραπάνω ερωτήσεις για να ελέγξεις την ρεαλιστικότητα των σκέψεών σου.

 

Σχετικά με τη συμπεριφορά:

Συχνά τα άτομα που υποφέρουν από κοινωνική φοβία σε μια απειλητική κατάσταση εστιάζουν στο άγχος και στο φόβο τους καθώς και στα σημάδια αυτού του άγχους, χωρίς να παρατηρούν τη συμπεριφορά τους εκείνη τη στιγμή. Το άτομο θα πρέπει να γνωρίζει τι κάνει τι στιγμή που αισθάνεται άγχος, π.χ. γυρίζει το βλέμμα αλλού, σταματάει να μιλά, φεύγει κλπ.

Αφού το άτομο εντοπίσει τι ακριβώς σκέφτεται και κάνει όταν βρίσκεται σε καταστάσεις που το αγχώνουν μπορεί να ξεκινήσει να αλλάξει αυτές τις συμπεριφορές. Στο παράδειγμα που αναφέραμε παραπάνω το άτομο καταγράφοντας τις σκέψεις που κάνει όταν βρίσκεται ή πρόκειται να βρεθεί σε μία φιλική συγκέντρωση και παρατηρώντας την συμπεριφορά του μπορεί να διαπιστώσει ότι αυτό που φοβάται είναι ότι δεν θα έχει τι να πει και ότι οι άλλοι θα τον υποτιμήσουν και έτσι αυτό που κάνει είναι να μην μιλά σε κανέναν. Αυτή η διαπίστωση θα βοηθήσει το άτομο να σχεδιάσει την αλλαγή της συμπεριφοράς του? έτσι την επόμενη φορά που θα βρεθεί σε μία ανάλογη περίσταση μπορεί να πλησιάσει ένα άτομο που του είναι περισσότερο οικείο και να ανοίξει μία συζήτηση. Μετά μπορεί να αξιολογήσει κατά πόσο και εάν οι φόβοι του επιβεβαιώθηκαν και πόσο διαφέρει αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα από αυτό που το άτομο φοβόταν ότι θα συμβεί.

• Πώς να θέσω τους στόχους μου;

Τα κοινωνικοφοβικά άτομα συχνά αισθάνονται μόνοι και απομονωμένοι. Οι ίδιοι θα επιθυμούσαν να έχουν περισσότερες κοινωνικές συναναστροφές και πιο έντονη κοινωνική ζωή. Αυτή η επιθυμία τους όμως συχνά είναι αόριστη και γενική. Επιπλέον ένα άτομο με κοινωνική φοβία δύσκολα μπορεί να αποκτήσει κοινωνική ζωή από την μια στιγμή στην άλλη. Καλό θα ήταν να θέτει μικρούς και εύκολους στόχους κάθε φορά που να μπορεί να επιτύχει.

 

Στο παράδειγμα που αναφέραμε προηγουμένως το άτομο είναι καλύτερα να απευθυνθεί μόνο σε ένα άτομο που το γνωρίζει καλύτερα παρά σε μία μεγάλη παρέα που τα άτομα του είναι άγνωστα. Είναι σημαντικό δηλαδή το άτομο να κάνει μία λίστα με τις καταστάσεις που το αγχώνουν και να ξεκινά με εκείνες που του προκαλούν λιγότερο άγχος. Ξεκινώντας με λιγότερο αγχογόνες καταστάσεις το άτομο θα έχει την δυνατότητα να παρατηρήσει τις σκέψεις, τα συναισθήματά του και την συμπεριφορά του καθώς επίσης και να ελέγξει στην πράξη κατά πόσο αυτό που φοβάται επιβεβαιώνεται στην πραγματικότητα. Του δίνεται επίσης η δυνατότητα να οργανώνει από πριν ένα σχέδιο δράσης προσπαθώντας να φανταστεί τι πρόκειται να αντιμετωπίσει (π.χ. θα πλησιάσω τον τάδε, θα τον χαιρετήσω, θα τον κοιτώ στα μάτια, θα αγνοώ το άγχος μου καθώς θα σκέφτομαι ότι αυτά τα συμπτώματα που νιώθω αν συνεχίσω να μιλάω με τον τάδε και δεν φύγω θα υποχωρήσουν κ.α) και εφαρμόζοντάς το να διαπιστώνει κατά πόσο τα κατάφερε. Στην συνέχεια, και έχοντας προσκομίσει θετική εμπειρία, μπορεί με τον ίδιο τρόπο να οργανώσει ένα σχέδιο δράσης για μία πιο δύσκολή κατάσταση.

 

Για παράδειγμα, ένα κοινωνικοφοβικό άτομο ίσως επιθυμεί να αποκτήσει κάπως πιο φιλικές σχέσεις με τους συναδέλφους του. Ένας τέτοιος στόχος όμως είναι γενικός και αόριστος και για το λόγο αυτό δύσκολα πραγματοποιήσιμος. Θα μπορούσε όμως να το χωρίσει σε μικρούς, επιμέρους στόχους, όπως το να πηγαίνει στις συγκεντρώσεις τους, ή να δείχνει ενδιαφέρον να μάθει περισσότερα για τη ζωή τους. Καλό είναι να αρχίσει από τους πιο εύκολους για το ίδιο στόχους και να προχωρά ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας τους.

 

Κάποιος που έχει κοινωνική φοβία έχει μάθει να αποφεύγει την κοινωνική αλληλεπίδραση γιατί μόνο έτσι ανακουφίζεται από το έντονο άγχος που τον βασανίζει. Κάτι τέτοιο όμως μακροπρόθεσμα δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο (άγχος-αποφυγή-άγχος), διογκώνοντας το πρόβλημα. Όσο το άτομο αποφεύγει μια κατάσταση που του προκαλεί άγχος, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το άγχος του την επόμενη φορά που θα έρθει αντιμέτωπο με μια παρόμοια κατάσταση κ.ο.κ.

 

Το άτομο θα πρέπει να σταματήσει βαθμιαία την αποφυγή και να επιδιώκει τη συναναστροφή με τους γύρω του. Αντί να φύγει θα πρέπει να αλλάξει τη συμπεριφορά του και να αντιμετωπίσει την κατάσταση που του προκαλεί άγχος π.χ. μένω και κοιτώ το συνομιλητή μου στα μάτια παρότι έχω αρχίσει να κοκκινίζω, συνεχίζω την ομιλία μου παρότι κομπιάζω κλπ. Θα πρέπει ακόμα να αναγνωρίζει τις επιτυχίες του και να επιβραβεύει τον εαυτό του για κάθε επιτυχία, γνωρίζοντας ότι η επίτευξη κάθε μικρού στόχου το φέρνει πιο κοντά στην επίτευξη του μεγάλου και κύριου στόχου του, στην απαλλαγή του από την κοινωνική φοβία.

 

Αξίζει τελειώνοντας να επισημάνουμε ότι η συνειδητή απόφαση και προσπάθεια από το ίδιο το άτομο ώστε να ξεπεράσει το πρόβλημά του είναι μια καλή αρχή. Η προσπάθεια αυτοβοήθειας μέσω ενός οργανωμένου σχεδίου εξάσκησης σε "προβληματικές" καταστάσεις συνιστά μια καλή συνέχεια. Η ατομική προσπάθεια είναι σημαντική, δεν υποκαθιστά όμως την οργανωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση που συνιστά η συνεργασία με κάποιον ειδικό.

Πώς δημιουργήθηκαν...

Την τιμητική της έχει αυτή τη φορά η τεχνολογία:

Το ανοξείδωτο ατσάλι

<Ο κλίβανος χύτευσης χάλυβα του Bessemer στο Μουσείο του Sheffield

Σε χώρες που ευημερούν, οι τουρίστες κρίνουν το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων από το περιεχόμενο του πιάτου τους. Οπου όμως η φτώχεια μαστίζει τον πληθυσμό, το κριτήριο μετακινείται... δίπλα από το πιάτο: στα μαχαιροπίρουνα. Είναι από ανοξείδωτο χάλυβα ή από ευτελές και σκουριασμένο μέταλλο; Διότι όλοι γνωρίζουμε σήμερα ότι η χρήση του ανοξείδωτου χάλυβα στα κουζινικά υπήρξε και παραμένει το κατώφλι περάσματος των λαϊκών στρωμάτων στη σύγχρονη πολιτισμική εποχή.

Ο χάλυβας βεβαίως δεν είναι προχθεσινό εύρημα. Τον πρωτοσυνάντησαν οι αρχαιολόγοι στην καρδιά της Ανατολίας - στο σημερινό Kaman-Kalehoyuk της Τουρκίας - και ήταν ηλικίας 4.000 ετών (από το 1800 π.Χ.) Και ύστερα, ακολουθώντας τις αφηγήσεις για τον Μεγαλέξανδρο και τον Πώρο (326 π.Χ.), ανακάλυψαν την πηγή αρχικής προέλευσης του ινδικού ατσαλιού (Wootz steel) στη Σρι Λάνκα (Κεϋλάνη), με χρονολογία γύρω στο 400 με 500 π.Χ. Οσο για τη σύσταση εκείνου του χάλυβα, την είχε περιγράψει από τον 4ο αιώνα μ.Χ. ο αλχημιστής Ζώσιμος Πανωπολίτης (από την τωρινή Akhmim της Αιγύπτου).

Ολα όμως αυτά τα διάσπαρτα ευρήματα χάλυβα στα χέρια ανθρώπων της αρχαίας ιστορίας δεν ήταν παρά εξεζητημένα επιτεύγματα, προσιτά μόνο σε χέρια βασιλιάδων και πολύ πλούσιων ευγενών και εμπόρων. Στην πραγματικότητα ο σκληρυμένος με άνθρακα αυτός σίδηρος δεν μπήκε σε «γραμμή μαζικής παραγωγής» παρά μόλις μετά το 1855, οπόταν ο Henry Bessemer - στο Seffield της Αγγλίας - εφηύρε τον κλίβανο καύσης των προσμείξεων με οξείδωση. Αλλά και αυτός ο «βιομηχανοποιημένος» χάλυβας συνέχιζε να παρουσιάζει ένα μεγάλο μειονέκτημα: σκούριαζε. Ο μόνος χάλυβας της Ιστορίας που παρέμενε διηνεκώς ανοξείδωτος ήταν το ινδικό ατσάλι από το οποίο φτιάχνονταν τα δαμασκηνά σπαθιά (). Οπως αποκαλύφθηκε μόλις πρόσφατα, η ιδιαιτερότητα εκείνου του χάλυβα ήταν ότι κατά τη διαμόρφωσή του σχηματίζονταν στην επιφάνειά του νανοσωλήνες άνθρακα.   

Το 1913 πάντως οι Αγγλοι ιδέα δεν είχαν από τις δυνατότητες της τωρινής νανοτεχνολογίας. Εκείνο που ήξεραν ήταν ότι είχαν απέναντί τους τον Κάιζερ της Γερμανίας να εξοπλίζει ταχύτατα ένα αριθμητικά υπέρτερο στρατό. Επρεπε να βρουν σύντομα ένα οπλικό πλεονέκτημα, αλλά πώς; Τα τουφέκια που κατασκεύαζαν για τον βρετανικό στρατό όχι μόνο σκούριαζαν αλλά και συχνά-πυκνά οι σφαίρες τους έσχιζαν τις κάννες σαν... μπανάνες. Γνώριζαν πως ο Γάλλος Πιερ Μπερτιέ (Pierre Berthier) είχε ανακαλύψει από το 1821 ότι η πρόσμειξη χρωμίου έδινε αντοχή κατά της διάβρωσης στον χάλυβα, αλλά παράλληλα τον έκανε και πιο εύθραυστο - λόγω αύξησης και της περιεκτικότητας σε άνθρακα. Ενας ολόκληρος αιώνας πειραματισμών είχε περάσει χωρίς κανείς να έχει βρει την ιδανική αναλογία χρωμίου, άνθρακα και σιδήρου.

Το Βρετανικό Επιτελείο ανέθεσε την επίτευξη του άθλου στον αρχιμεταλλουργό του Seffield Χάρι Μπρέρλι (Harry Brearley). Εκείνος άρχιζε να παρασκευάζει διάφορα δοκίμια και να τα εξετάζει μεταλλογραφικά. Δεν κατάφερνε να εντοπίσει καμία διαφορά και συνέχισε, απογοητευμένος, να πετάει τα δοκίμιά του σε έναν σωρό. Κάποια στιγμή, ύστερα από καιρό, πρόσεξε ότι ανάμεσα στον σκουριασμένο σωρό δοκιμίων κάποιο γυάλιζε χωρίς ίχνος σκουριάς. Το πήρε, το βούτηξε σε διάλυμα αλκοόλης και νιτρικού οξέος και διαπίστωσε ότι το συγκεκριμένο δοκίμιο αδιαφορούσε για τη χημική επίθεση. Τότε στον ενθουσιασμένο Μπρέαρλι ήρθε μια νέα ιδέα: τι θα συνέβαινε αν ένα τέτοιο μέταλλο αποδεικνυόταν κατάλληλο όχι μόνο για κάννες τουφεκιών αλλά και για κουζινικά σκεύη; Το βούτηξε λοιπόν σε ξίδι και χυμό λεμονιού, για να διαπιστώσει τελικά ότι ο «ανοξείδωτος χάλυβας», όπως τον ονομάτισε, από κράμα 0,24% άνθρακα και 12,8% χρωμίου, ήταν κατάλληλος και για χύτρες και μαχαιροπίρουνα.

Η συνέχεια... βρίσκεται πλέον στο τραπέζι σας.   

Τα ρολόγια χειρός

<Ενα από τα πρώτα ρολόγια χειρόςΤα παιδιά που τώρα γεννιούνται πιθανότατα δεν θα μπορούν να διανοηθούν ρολόγια που δεν είναι ψηφιακά και «έξυπνα». Ωστόσο η Βιομηχανική Επανάσταση που οδήγησε στην τωρινή Κοινωνία της Πληροφορίας δεν θα στέριωνε ποτέ αν τις ενέργειες των ανθρώπων δεν βηματοδοτούσαν οι χτύποι των μηχανικών ρολογιών. Και, μάλιστα, η σύσσωμη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού του 20ού αιώνα στην αλματώδη τεχνολογική εξέλιξη δεν θα είχε επιτευχθεί αν στους καρπούς των χεριών τους οι εργαζόμενοι δεν φορούσαν το ατομικό τους ρολόι χειρός. Αλλά πότε πρωτοσυνέβη αυτό και πώς;

Η πρώτη ιστορική αναφορά σε ρολόι χειρός έγινε το 1571, όταν ο κόμης του Λέστερ Robert Dudley προσέφερε ως δώρο κάτι τέτοιο στη βασίλισσα Ελισάβετ. Ηταν ένα «ρολόι μπράτσου», στολισμένο βέβαια με μαργαριτάρια και διαμάντια. Επιπλέον, οι ιστορικοί μάς πληροφορούν ότι η συγκεκριμένη Ελισάβετ απέκτησε και ένα ρολόι σε μορφή και μέγεθος δαχτυλιδιού, το οποίο είχε και τον πρώτο μηχανισμό ξυπνητηριού: μια μικρή και στομωμένη ακίδα «έξυνε ευγενικά το δάχτυλο της Μεγαλειοτάτης» στον χρόνο που είχε προκαθοριστεί.

Οπως αντιλαμβάνεστε, η καινοτομία αυτή ήταν ένα ακόμη χόμπι για ηγεμόνες και εξαιρετικά πλούσιους. Και έτσι παρέμεινε επί τρεις αιώνες, ώσπου τα στρατεύματα της Βρετανίας απλώθηκαν στις «επτά θάλασσες» και έφθασαν να αντιμετωπίζουν πολυπληθείς αντιπάλους, από το Σουδάν της Αφρικής ως τη Βεγγάλη της Ινδίας.   

Στη δεκαετία του 1890 οι Βρετανοί πολεμούσαν για τον έλεγχο του περίφημου περάσματος Khyber στο Αφγανιστάν - του ίδιου περάσματος από το οποίο ο Μεγαλέξανδρος πέρασε στην Ινδία. Οι απανωτές και αιφνιδιαστικές επιθέσεις που δέχονταν από τις φυλές της περιοχής έκαναν τον συνταγματάρχη των Λογχοφόρων της Βεγγάλης George Gastin να συνειδητοποιήσει ότι ο μόνος τρόπος επιτυχούς αντιμετώπισής τους ήταν ο συντονισμός των αποσπασμάτων του ιππικού όχι πλέον με σινιάλα και αγγελιοφόρους αλλά με ρολόγια - ρολόγια φορητά και φορετά στο χέρι. Οταν λοιπόν επέστρεψε την ίδια χρονιά στο Λονδίνο, πήγε στον ξάδελφό του και δερματοτεχνίτη Arthur Garstin και του μίλησε για το πρόβλημα. Εκείνος αντεπεξήλθε, παρουσιάζοντας το 1893 το «wristlet watch strap». Οπως μαρτυρεί και μια φωτογραφία Λογχοφόρων του 1897, το ρολόι αυτό έγινε αμέσως «αντικείμενο πόθου» των αξιωματικών του ιππικού.

Οι επόμενες σχετικές μαρτυρίες διάδοσης της μόδας ήλθαν επίσης από πολεμικά μέτωπα: Οι λονδρέζοι ωρολογοποιοί Mappin & Webb καυχήθηκαν για το πώς τα φορετά ρολόγια τους συνέβαλαν στη νίκη του Sir Herbert Kitcener κατά τη φοβερή μάχη του Omdurman (2 Σεπτεμβρίου 1898, κοντά στο Χαρτούμ του Σουδάν), αλλά και κατοπινά, στον πόλεμο των Μπόερς (1899-1902, στη Νότια Αφρική). Και πάλι όμως το ρολόι χειρός παρέμενε είδος πολυτελείας, προσιτό μόνο στους αριστοκράτες αξιωματικούς. Για να φτάσει στα χέρια των πολλών χρειάστηκε μια εποχή πολύ πιο γενικευμένης κρίσης, που προέβαλε νέες και αναπόδραστες απαιτήσεις.

Ηταν στα χαρακώματα των αρχών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, το 1914, όταν οι Βρετανοί συνειδητοποίησαν πως τα κανόνια του Κάιζερ απειλούσαν να εξολοθρεύσουν τον αριθμητικά πολύ υποδεέστερο στρατό τους. Ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί κάτι τέτοιο ήταν ο τέλειος συγχρονισμός όλης της γραμμής του μετώπου τόσο στην επίθεση όσο και στην οπισθοχώρηση. Αλλά πώς μπορούσαν οι αγγελιοφόροι να αντεπεξέλθουν σε κάτι τέτοιο, όταν αυτή η γραμμή ήταν απλωμένη σε μήκος χιλιομέτρων; Τότε το Επιτελείο απαίτησε να κατασκευαστούν φθηνά ρολόγια χειρός για να μοιραστούν στο στράτευμα. Ως το 1916 είχε κατορθωθεί να αποκτήσει τέτοιο ρολόι «ένας στους τέσσερις στρατιώτες».

Με το τέλος του πολέμου, οι επιζήσαντες επέστρεψαν στις πόλεις και στα χωριά τους φορώντας περήφανα τα ρολόγια τους. Από τότε κι έπειτα η ιδιαιτερότητα των Βρετανών να είναι «ακριβείς στον χρόνο τους» έγινε εθνικό χαρακτηριστικό.
 

O Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας

Η τεχνολογική ιστορία έχει καταγράψει το ότι ο Γερμανός Nikolaus Otto εφηύρε και κατασκεύασε τη μηχανή εσωτερικής καύσης το 1866 και ότι ο συμπατριώτης του Gottfried Daimler κατασκεύασε με αυτήν την πρώτη μοτοσικλέτα το 1885 και το πρώτο φορτηγό το 1896. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν το πώς από «παιχνίδια των πλουσίων» αυτά τα μηχανικά επιτεύγματα έγιναν αργότερα το μέσο μετακίνησης των εργαζομένων απανταχού Γης.

Το 1898 μια φοβερή περιβαλλοντική κρίση στη Νέα Υόρκη ώθησε στη διοργάνωση του πρώτου Παγκοσμίου Συνεδρίου Πολεοδομικού Σχεδιασμού. Ποιο ήταν το πρόβλημα; Η συσσώρευση απίστευτων ποσοτήτων στερεών αποβλήτων στις μεγαλουπόλεις. Ποια ήταν η πηγή τους; Τα... κόπρανα των αλόγων.

Ακούγεται σήμερα αδιανόητο, αλλά μόλις έναν αιώνα πριν η αστυφιλία της Βιομηχανικής Επανάστασης είχε φέρει στις πόλεις τεράστιους αριθμούς αλόγων, για τη διακομιδή των αγαθών και τη μετακίνηση των ανθρώπων. Τα αγαθά ζώα εξυπηρετούσαν μαρτυρικά την ανάπτυξη του τεχνολογικού πολιτισμού, με πολλές όμως περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τόνοι κοπράνων απλώνονταν στους δρόμους - πέρα από τις χιλιάδες αλόγων που πέθαιναν ετησίως από την εξάντληση και την κακομεταχείριση - συνοδευόμενα από ασφυκτική οσμή και στίφη αλογόμυγων. Το πόσο αφόρητη είχε γίνει η κατάσταση φαίνεται από την εκτίμηση των Times του Λονδίνου το 1894 ότι «ως το 1950 κάθε δρόμος της πόλης θα έχει σκεπαστεί από 3 μέτρα κοπριάς». Η αντίστοιχη πρόβλεψη για τη Νέα Υόρκη έλεγε ότι «ως το 1930 η κοπριά θα έφτανε στα παράθυρα του τρίτου ορόφου των κτιρίων».

Πέρα από την περιβαλλοντική και υγειονομική σκοπιά του προβλήματος, υπήρχε και εκείνη του πρωτόγνωρου κυκλοφοριακού χάους. Ναι μεν γνωρίζαμε ιστορικά προηγούμενα μεγαλουπόλεων όπου είχε εμφανιστεί αυτό - ο Ιούλιος Καίσαρ, π.χ., είχε αναγκαστεί να απαγορεύσει την κυκλοφορία αμαξών στη Ρώμη από το δειλινό ως την αυγή -, αλλά η αστυφιλία και αύξηση του πληθυσμού των πόλεων στο κατώφλι του 20ού αιώνα ήταν κάτι το πρωτόγνωρο. Αν σε αυτό προσθέσουμε και την εμφάνιση των μηχανοκίνητων οχημάτων των πλουσίων, που έκαναν πολλά δύσμοιρα άλογα να αφηνιάζουν με τους κρότους τους, γρήγορα σχηματίζουμε την εικόνα χάους που επικρατούσε στους δρόμους. Αναπόφευκτες ήταν η εμφάνιση του φαινομένου του «κυκλοφοριακού μποτιλιαρίσματος» και η ραγδαία αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων: το 1900 καταγράφηκαν 200 θάνατοι ανθρώπων από σύγκρουση με άλογα και αλογάμαξες, ήτοι αναλογικά 75% περισσότεροι ετησίως από όσους καταγράφηκαν στη Νέα Υόρκη του 2003.

Σε ένα τέτοιο μποτιλιάρισμα της αλογοκινούμενης Νέας Υόρκης βρέθηκε το 1867 με τη μητέρα του ο εννιάχρονος τότε William Phelps Eno (1858-1945). Το σοκ που υπέστη το περιέγραψε αργότερα γραπτά: «Εκείνο το πολύ πρώτο μποτιλιάρισμα (αρκετά χρόνια προτού επικρατήσουν τα αυτοκίνητα) θα παραμείνει ανεξίτηλο στη μνήμη μου. Το είχαν προξενήσει μόλις καμιά ντουζίνα άλογα και άμαξες, και το μόνο που χρειαζόταν ήταν λίγη τάξη που θα βοηθούσε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η ροή. Ωστόσο κανείς δεν ήξερε τι ακριβώς να κάνει. Ούτε οι οδηγοί ούτε η αστυνομία δεν ήξεραν πώς να ελέγξουν την κυκλοφορία».

Τριάντα τρία χρόνια μετά - δύο χρόνια μετά το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Πολεοδομικού Σχεδιασμού - ο William Eno πρότεινε τον τρόπο εξεύρεσης λύσης, με την εργασία «Reform in Our Street Traffic Urgently Needed», και το 1903 την προσέφερε: έγραψε για την πόλη της Νέας Υόρκης τον πρώτο παγκοσμίως Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Αργότερα συνέταξε σχέδια κυκλοφοριακής αναδιάρθρωσης της πόλης και προσκλήθηκε και συνέταξε αντίστοιχα σχέδια για το Λονδίνο και το Παρίσι. Σε αυτόν οφείλουμε το σήμα STOP, τις διαβάσεις και τις νησίδες πεζών, τις μονοδρομήσεις, τη ρύθμιση της κίνησης στις κυκλικές πλατείες και τους σταθμούς ταξί... Το αστείο είναι ότι ο Eno πέθανε πλήρης ημερών (στα 87 του) χωρίς ποτέ να μάθει να οδηγεί αυτοκίνητο!

 

Οι ακτινογραφίες

<H Μαρία Κιουρί στο κινητό ακτινολογικό  εργαστήριό της και το διάγραμμα λειτουργίας του «Πτι Κιουρί»

Είχε περάσει ένας μήνας από την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου όταν στις 2 Σεπτεμβρίου 1914 τρεις γερμανικές βόμβες έσκασαν μέσα στο Παρίσι. Ο γερμανικός στρατός βάδιζε πλέον ολοταχώς για την κατάληψή του και η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει την έδρα της στο Μπορντό. Μαζί με αυτήν διέταξε να μετακομίσουν και όλοι οι μη στρατευμένοι ήδη ερευνητές, με τα πολύτιμα υλικά των εργαστηρίων τους.

Η Μαρί Κιουρί είχε ένα και μοναδικό γραμμάριο ραδίου στο εργαστήριό της - το μόνο σε όλη τη Γαλλία. Το πήρε, το έβαλε σε ένα δοχείο μολύβδου και μπήκε στο πρώτο τρένο για το Μπορντό. Στη διαδρομή αναλογιζόταν τους τραυματίες που είχε δει να έρχονται από την πρώτη γραμμή και σκέφθηκε ότι θα μπορούσε η ίδια να βοηθήσει τους γιατρούς να βλέπουν - μέσω των ακτίνων Χ - το πού ακριβώς είχε καρφωθεί η κάθε σφαίρα ή το πώς είχε σπάσει το κόκαλο το κάθε θραύσμα οβίδας. Ωσπου να φτάσει, είχε πάρει πια την απόφασή της. Αφού ασφάλισε το γραμμάριο ραδίου σε ένα ασφαλές χρηματοκιβώτιο, ξαναπήρε το τρένο της επιστροφής.

Στο Παρίσι ξεκίνησε με το να εξηγήσει στις Αρχές την αναγκαιότητα του εγχειρήματός της. Επειτα αποδύθηκε σε μια σταυροφορία πειθούς των εύπορων οικογενειών για τη χρηματοδότησή του και, τελικά, «πήρε αμπάριζα» όλα τα συνεργεία επισκευής αυτοκινήτων για να ζητήσει τη συνδρομή τους στη μετασκευή των φορτηγών της Renault σε αυτοκινούμενα ακτινολογικά εργαστήρια. Τα κατάφερε σε όλα! Η κυβέρνηση την έχρισε διευθύντρια του Ακτινολογικού Σώματος του Ερυθρού Σταυρού και στα τέλη του Οκτωβρίου του 1914 τα πρώτα 20 φορτηγά με ακτινολογικό εξοπλισμό ήταν έτοιμα. Αλλά ποιος θα τα χειριζόταν;

Η απίστευτα ξεχασμένη... λεπτομέρεια της ιστορίας ήταν ότι η Μαρία Κιουρί είχε ως εμπειρία μόνο τη διδασκαλία περί ακτίνων Χ, στη Σορβόννη. Κατά τα λοιπά, ούτε να χειρίζεται τα ακτινολογικά μηχανήματα γνώριζε, ούτε το πώς να «διαβάζει» τις ακτινογραφίες μελών του ανθρωπίνου σώματος, ούτε το πώς να οδηγεί αυτοκίνητο. Ε λοιπόν τα έμαθε όλα στο «άψε σβήσε»: πήρε μαθήματα ανατομίας, έμαθε τον χειρισμό των ακτινολογικών εργαλείων, έμαθε να οδηγεί και να... επισκευάζει φορτηγό, μέσα στον ίδιο μήνα. Πήρε για βοηθό της τη 17χρονη κόρη της Ειρήνη και συνοδευόμενη από έναν στρατιωτικό γιατρό ξεκίνησε για το μέτωπο.

Η συνεισφορά της στην καλύτερη διάγνωση και περίθαλψη των τραυματιών ήταν συγκλονιστική. Οι στρατιώτες αναγνώριζαν με αγάπη τα ιδιόμορφα φορτηγά της και τα φώναζαν «Petite Curie». Χάρη στην ηρωική «αποκοτιά της», η στρατιωτική χειρουργική είχε πάψει πια να είναι το κατά προσέγγιση μακέλεμα που όλοι οι φαντάροι έτρεμαν και είχε περάσει στην εποχή της ιατρικής ακρίβειας.

Η Ρ Α Κ Λ Ε Ι Τ Ε Ι Ο Ν

 Μὴ ταχὺς Ἡρακλείτου ἐπ' ὀμφαλὸν εἴλεε βίβλον
τοὐφεσίου· Mάλα τοι δύσβατος ἀτραπιτός.
ὄρφνη καὶ σκότος ἐστὶν ἀλάμπετον·
ἢν δέ σε μύστης εἰσαγάγῃ, φανεροῦ λαμπρότερ' ἠελίου.

Νόμος καὶ βουλῆι πείθεσθαι ἑνός.
Tά δὲ πάντα οἰακίζει Kεραυνός.
Ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ὡυτή.
Eἷς ἐμοὶ μύριοι ἐὰν ἄριστος ἦι.
Aὔη ψυχὴ σοφωτάτη καὶ ἀρίστη.
Πάντα ψυχῶν εἶναι καὶ δαιμόνων πλήρη.
Σοφόν ἐστι πάντων κεχωρισμένον.
Αἰὼν παῖς ἐστὶ παίζων πεσσεύων.
Δεῖ γὰρ τὸν χαρίεντα, μήτε ῥυπᾶν,
μήτε αὐχμεῖν, μήτε βορβώρωι χαίρειν.
Ξυνόν ἐστι πᾶσι τὸ φρονέειν.
Οὐ δεῖ ὥσπερ καθεύδοντας ποιεῖν καὶ λέγειν.
Ἡρακλείτειον, πῦρ ἀείζωον!
Ἡρακλείτειον, ἐστὶν ἀΐδιον!
Πᾶν ἑρπετὸν πληγῆι νέμεται.
Διαφερόμενον γὰρ ἀεὶ ξυμφέρεται.
Πολυμαθίη νόον ἔχει οὐ διδάσκει.
Τὸ μὴ δῦνόν πoτε πῶς ἂν τίς λάθοι;
Ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν.
Θυμῶι μάχεσθαι χαλεπόν.
Φύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ.
Πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι.
Ἁμονίη ἀφανὴς φανερῆς κρείττων.
Ψυχῆς ἐστι λόγος ἑαυτὸν αὔξων.
Εἶναι γὰρ ἓν τὸ σοφόν, ἐπίστασθαι γνώμην,
ὀτέη ἐκυβέρνησε πάντα διὰ πάντων.
Ἡρακλείτειον, πῦρ ἀείζωον!
Ἡρακλείτειον, ἐστὶν ἀΐδιον!
Ἠράκλειτος ἐγώ.
Τί μ' ἄνω κάτω ἔλκετ' ἄμουσοι;
Οὔχ, ὑμίν ἐπόνουν, τοίς δ' ἐμ' ἐπισταμένοις.
Εἰς ἐμοί ἄνθρωπος τρισμύριοι,
Οἱ δέ ἀνάριθμοι οὐδείς.
Ταύτ' αὐδῶ καί παρά Φερσεφόνη.

Κείμενα
Ηράκλειτος - Άπαντα - Εκδόσεις Ζήτρος
Χορικά Αποκάλυψης - Κεφάλαιο 13 / Ηρακλείτειον

Το πάθος είναι πιο σπουδαίο από το θαύμα

Οι ώρες, οι ελάχιστες, που πίστευα πως σε είχα δικιά μου, που ήσουνα όπως σε ήθελα, άνοιγαν τη βασιλεία του ουρανού που με δεχότανε.
Το κρεβάτι μας άπλωνε και γινόταν το πανάκριβο «τώρα» που επιτέλους ακινητούσε τις ροές του άγχους μου και με μεταμόρφωνε σε μακαριότητα.

Όμως μαζί σου κρατούσε ελάχιστα. Αμέσως μόλις χωρίζαμε το εφιαλτικό παιχνίδι, με τους δείχτες του ρολογιού μ’ έριχνε σε ασθματικά κυνηγητά. Οι ώρες, τα λεπτά, τα δευτερόλεπτα σάρκαζαν την ψυχή μου που μακριά σου έτρεχε συνεχώς σε ανάποδα κυλιόμενη κορδέλα. Να σε προλάβει, να σε συλλάβει, να σε κατακρατήσει και να επαναλάβει μαζί σου εκείνο το θαυμαστό «τώρα» του έρωτα. Εκείνο το εξαίσιο «τώρα» του έρωτα, το τόσο ανεκτίμητο κι ακριβοπληρωμένο μπορεί και να μη συμβαίνει μονάχα μαζί σου. Ελπίζω…

Αυτή η ελπίδα με σώζει απ’ την καταδίκη της άγριας εξάρτησης από σένα. Μπορεί και να 'σουν η πρόγευση άλλων ηδονών που από άλλους δρόμους βρίσκονται ασφαλέστερα και διαρκέστερα. Δείγμα παραδείσου μέσα στην κόλαση μου άφησες. Η πρόγευση σου μου άναψε φωτιές.
Κι όχι μόνο στο κορμί μα και στην ψυχή κι αυτό είναι το δυσκολότερο. Νιώθω ρακένδυτος οδοιπόρος που βγήκα για να ξαναβρώ εκείνο που αστραπιαία μου αποκάλυψε η σχισμή των δικών σου φιλιών. Δεν έχω πια άλλο σκοπό στη ζωή μου παρά να ξαναζήσω εκείνο το αόριστο κάτι τα θελκτικό και παντοδύναμο που ζάλισε τη ζωή μου και δεν μ’ αφήνει να συμβιβαστώ με τίποτα.
Τι να σου λέω αγάπη μου και τι να σου εξηγήσω τώρα.

Τουλάχιστον μέσα απ’ τα πάθη μου κερδίζω τη σοφία του πως ελάχιστα ξέρω. Πως τίποτα δεν ξέρω. Φαίνεται πως ο πόνος είναι η μοναδική πύλη που μας περνά σ’ αυτή την απελπισμένη και μαζί ελπιδοφόρα γνώση που μας ταπεινώνει, που μας γαληνεύει, που χύνει λαδάκι στις πληγές μας.
«Το πάθος είναι πια σπουδαίο απ’ το θαύμα», σου διάβαζα από ένα παλιό βιβλίο κάποτε την ώρα που εσύ έβγαζες τα φρύδια σου μπροστά σ’ έναν μεγεθυντικά καθρεφτάκι.

Δεν είναι εκμηδένιση η ταπείνωση. Η εκμηδένιση σε κατεβάζει στο τίποτα ενώ η ταπείνωση σ’ ανεβάζει στα παν. Πώς να την καταφέρουμε όμως εμείς που από έπαρση είμαστε χτισμένοι. Πώς να την πετύχουμε, πες μου. Δεν πετυχαίνεται εύκολα γι’ αυτό υποφέρουμε κι απ’ τον πολύ τον πόνο κι απ’ την πολλή την τυραννία αρχίζουμε, για την αυτοσυντήρηση μας, να υποψιαζόμαστε με την υποψία της καρδιάς κι αρχίζει λίγο λίγο να φέγγει.

Μπορεί να «αναγεννηθεί» ο παρθενικός υμένας;

Εάν μια γυναίκα απέχει πολύ καιρό από το σεξ, είναι δυνατό ο παρθενικός υμένας να δημιουργηθεί ξανά και να είναι σαν να μην έχει κάνει ποτέ σεξ στη ζωή της;

Το ερώτημα αυτό έθεσε μια αναγνώστρια στην ιστοσελίδα Sex & Psychology του Δρ Justin J. Lehmiller. Ο Δρ Lehmiller ειδικεύεται στην Κοινωνική Ψυχολογία και έχει τιμηθεί δις με το Πιστοποιητικό Διδακτικής Αριστείας από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Μεταξύ άλλων, οι έρευνές του αφορούν στο περιστασιακό σεξ και τις εξωσυζυγικές σχέσεις.

Ο παρθενικός υμένας είναι ένα μικρό, κυκλικό τμήμα ιστού που καλύπτει εν μέρει το άνοιγμα του κόλπου. Διαφέρει σημαντικά ως προς το μέγεθος και τη δομή του από γυναίκα σε γυναίκα.

Αρκετοί –λανθασμένα– πιστεύουν ότι ο υμένας παραμένει ανέπαφος μέχρι τη στιγμή που η γυναίκα θα κάνει σεξ για πρώτη φορά. Η υμένας μπορεί να φθαρεί ή και να διαρραγεί εντελώς για πολλούς λόγους, όπως η συστηματική έντονη γυμναστική και η αυτοϊκανοποίηση. Βέβαια, παίζει ρόλο πόσο λεπτός και ελαστικός είναι ο υμένας που διαθέτει κάθε γυναίκα.
Σύμφωνα με το Lehmiller, είναι απειροελάχιστες οι πιθανότητες να σχηματιστεί εκ νέου ο παρθενικός υμένας αφού καταστραφεί πλήρως και μάλιστα θα αποτελούσε από ιατρικής άποψης ανωμαλία εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο.

Το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί σε μια γυναίκα από την Ταϊβάν, της οποίας ο υμένας όταν ήταν έφηβη ήταν άτρητος, δηλαδή δεν διέθετε κανένα άνοιγμα. Σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική επέμβαση, καθώς το σεξ είναι αδύνατο και παράλληλα δεν απομακρύνεται το αίμα από το σώμα κατά την έμμηνο ρύση. Η κοπέλα υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση σε μικρή ηλικία, όμως ο παρθενικός υμένας αναπτύχθηκε ξανά, οπότε χρειάστηκε και δεύτερη επέμβαση. Αρκετά χρόνια αργότερα, αφού παντρεύτηκε και έμεινε έγκυος, πήγε στο νοσοκομείο για να γεννήσει και οι γιατροί διαπίστωσαν ότι ο υμένας είχε αναπτυχθεί και πάλι! Το περιστατικό περιγράφεται αναλυτικά σε έκθεση που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology.

Με λίγα λόγια, αν και δεν είναι αδύνατο να συμβεί, σχεδόν ποτέ δεν αναγεννάται αυτομάτως ο παρθενικός υμένας αφού υποστεί ολική ρήξη.

Ένα βήμα προς την κατεύθυνση των διαστημικών ορυχείων

Με επιτυχία εκτοξεύτηκε στο Διάστημα το διαστημικό σκάφος Arkyd 3 Reflight (A3R) της Planetary Resources- μίας από τις πρωτοπόρες εταιρείες στον χώρο του «asteroid mining», δηλαδή της εξόρυξης πρώτων υλών από αστεροειδείς.

Ο μικρός δορυφόρος εκτοξεύτηκε με επιτυχία από τη θυρίδα Kibo του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και άρχισε την, διαρκείας 90 ημερών, αποστολή του.
Στην ουσία πρόκειται για ένα σκάφος επίδειξης, που θα δοκιμάσει κάποιες βασικές τεχνολογίες- περιλαμβανομένων avionics, συστήματα ελέγχου και λογισμικού- που η εταιρεία θα ενσωματώσει σε μελλοντικά διαστημόπλοια τα οποία θα αναζητήσουν πλούσιους σε πρώτες ύλες αστεροειδείς στο ηλιακό μας σύστημα.

To A3R είχε σταλεί στον ISS με πύραυλο Falcon 9 της SpaceX τον Απρίλιο, στο πλαίσιο της αποστολής ανεφοδιασμού CRS-6. «Η φιλοσοφία μας είναι να δοκιμάζουμε συχνά, και αν είναι δυνατόν, να δοκιμάζουμε στο Διάστημα.
Το Α3R είναι το πιο εξελιγμένο, και συνάμα οικονομικό/ αποδοτικό, διαστημόπλοιο επίδειξης/ δοκιμών που φτιάχτηκε ποτέ.
Καινοτομούμε σε κάθε επιπεδο, από τον σχεδιασμό ως την εκτόξευση» λέει ο Κρις Λιουΐκι, πρόεδρος και επικεφαλής μηχανικός της Planetary Resources.
Από πλευράς του, ο Πίτερ Διαμαντής (M.D), συνιδρυτής και συν-πρόεδρος της εταιρείας, ανέφερε ότι η επιτυχής εκτόξευση του A3R είναι σημαντικό ορόσημο για την Planetary Resources, καθώς «ανοίγουμε ένα μονοπάτι προς την εκμετάλλευση πλούσιων σε πόρους αστεροειδών.
Η ομάδα μας αναπτύσσει την τεχνολογία που θα επιτρέψει στην ανθρωπότητα να δημιουργήσει μία οικονομία εκτός Γης, η οποία θα αλλάξει θεμελιωδώς τον τρόπο που ζούμε στον πλανήτη μας».
Μόλις το Α3R ολοκληρώσει την αποστολή του, οι τεχνολογίες που δοκιμάστηκαν θα ενσωματωθούν στη σειρά εξερευνητικών διαστημοπλοίων Arkyd.
Το επόμενο σκάφος επίδειξης, Arkyd-6 (A6) αναμένεται να εκτοξευθεί αργότερα μέσα στο έτος, δοκιμάζοντας την επόμενη γενιά συστημάτων, καθώς και ειδικούς αισθητήρες για τον εντοπισμό και την ταυτοποίηση πόρων.
Το Α6 θα «στοχεύσει» κυρίως στη δοκιμή τεχνολογιών για μετρήσεις πόρων σε αστεροειδείς πλούσιους σε νερό, ενώ θα χρησιμοποιηθεί και σε συγκεκριμένες περιοχές στον πλανήτη μας πριν αποσταλεί σε δορυφόρους κοντά στη Γη, σε μελλοντικές αποστολές.

Αστεροειδής από πλατίνα αξίας 5,4 τρισ. περνά σήμερα ξυστά από τη Γη

Ο αστεροειδής  με το όνομα UW158 αναμένεται αν περάσει σήμερα σε "απόσταση αναπνοής" από τη Γη. Μπορεί να μην είναι η πρώτη φορά που ένας αστεροειδής περνά σχεδόν ξυστά από τη Γη, σε απόσταση  2.400.000 χιλιομέτρων δηλαδή 30 φορές μικρότερη από ό, τι ο πιο κοντινός πλανήτης του Ηλιακού συστήματος, είναι όμως η πρώτη φορά που ο αστεροειδής που περνά είναι πλατινένιος.

Σύμφωνα με τη φασματοσκοπική ανάλυση ο αστεροειδής που ταξιδεύει στο ηλιακό μας σύστημα μεταφέρει περί τους 90 εκατομμύρια τόνους πλατίνας στον πυρήνα. Έτσι, με μερικούς πρόχειρους υπολογισμούς, επιστήμονες υποστηρίζουν, ότι 5,4 τρισεκατομμύρια δολάρια θα πετούν, κυριολεκτικά, στον ουρανό. Παρόλο που ο αστεροειδής UW158 έχει μήκος  452 μέτρα και είναι αδύνατο να γίνει διακριτός με γυμνό μάτι, με αποτέλεσμα οι ερευνητές και επιστήμονες έχουν εξοπλιστεί πλήρως για να δουν τον πιο ακριβό αστεροειδή να προσπερνά τη Γη.
Η συγκεκριμένη είδηση έχει δώσει επιχειρηματικές ιδέες σε διάφορες εταιρίες, που στοχεύουν στην εξόρυξη των πολύτιμων υλικών από παρόμοιους αστεροειδής που ταξιδεύουν τακτικά στο διάστημα. Το μόνο που απομένει είναι να δούμε την ιδέα να γίνεται πράξη.

Το απίστευτο τρικ με μπάλα και οι νόμοι της φυσικής

Tο βίντεο, δείχνει ένα κόλπο Αυστραλών παικτών του μπάσκετ οι οποίοι πετούν μια μπάλα από ύψος 127 μέτρων από το Gordon Dam στην Τασμάνια, προκειμένου να αποδείξουν το φαινόμενο που είναι γνωστό ως «Magnus effect».

 

Η μπάλα πέφτει αλλά αντί να προσκρούσει στο έδαφος, μοιάζει να πετάει, όπου τελικά προσγειώνεται στα νερά του ποταμού. Η μπάλα αλλάζει κατεύθυνση: δέχεται την αντίσταση του αέρα από όλες τις πλευρές της όμως επειδή η μπάλα ήδη περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της,  δημιουργεί υψηλή πίεση από την μία πλευρά και χαμηλή από την άλλη.

 

CAM HyperMill φτιάχνει καπάκι κινητήρα

Ένα καπάκι κινητήρα, σχεδιασμένο σε CAD (computer aided design – σχεδίαση με τη βοήθεια υπολογιστή), κατασκευάζεται με απίστευτη πιστότητα από ένα μύλο CAM HyperMill 5 αξόνων.

Δεν είναι ο κλασικός τρόπος κατασκευής καπακιού, που συνήθως φτιάχνονται με φινίρισμα ενός χυτού κομματιού.

Το CAM (computer aided manufacturing – κατασκευή με τη βοήθεια υπολογιστή) «εργαλείο» μπορεί να στοιχίζει μέχρι και αρκετά εκατομμύρια euro!
Προσφέρει όμως μοναδική ακρίβεια στην κατασκευή του προϊόντος.