O μεγαλύτερος πόλεμος...

“Προσέξτε τις σκέψεις σας, γιατί γίνονται λέξεις. Προσέξτε τις λέξεις σας γιατί γίνονται πράξεις. Προσέξτε τις πράξεις σας, γιατί γίνονται συνήθειες. Προσέξτε τις συνήθειές σας, γιατί γίνονται ο χαρακτήρας σας. Προσέξτε τον χαρακτήρα σας, γιατί γίνεται το πεπρωμένο σας.” - Indira Gandhi

O μεγαλύτερος πόλεμος που έχουμε να κερδίσουμε είναι απέναντι στον εαυτό μας. Χρειάζεται ν’ αλλάξουμε τον εαυτό μας για ν’ αλλάξει σταδιακά από τον καθένα μας ο κόσμος. Η μακροκοσμική αλλαγή θα επιτευχθεί μόνο, αν τα επιμέρους μέρη αποφασίσουν να αλλάξουν μικροκοσμικά. Τι σημαίνει αυτό; Ν’ απαλλαγούμε από τις κακές συνήθειες. Αλλά για να συμβεί αυτό πρέπει να αποκτήσουμε κριτική σκέψη απέναντι στις πράξεις μας κι από εκεί να οδηγηθούμε στις ιδέες και στην νοοτροπία μας. Αυτή είναι η “ρίζα του κακού”. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος προς την αυτογνωσία.

Παρατηρήστε από σήμερα τον εαυτό σας ως εξωτερικός παρατηρητής και κρίνετε το τι σκέφτεται. Συλλογιστείτε το γιατί σκέφτεστε όπως σκέφτεστε και αποδεχτείτε τα συναισθήματά σας. Ξαφνιάστε τον εαυτό σας με το να αντιδράσετε διαφορετικά απ’ ότι μέχρι τώρα.

Η μυθική Σχερία - Η Νήσος των Ναυσίκλυτων Φαιάκων

Στην Ελληνική μυθολογία οι Φαίακες (Φαίηκες στην ιωνική διάλεκτο, π.χ. στον Όμηρο, Φαίαξ ή Φαίηξ στον ενικό αριθμό) ήταν ένας λαός γνωστός ιδιαίτερα από τον Όμηρο για τη ναυτοσύνη του («ναυσικλυτοί»).

 

Οι Φαίακες ήταν οι αγαπημένοι των θεών και φίλοι των ανθρώπων. Αναφέρεται ότι αρχικώς κατοικούσαν στην απομακρυσμένη Υπέρεια, στα πέρατα του κόσμου. Ως συγγενείς των θεών, αποκαλούνταν «αγχίθεοι», όπως οι Κύκλωπες και οι Γίγαντες. Μια εποχή που βασιλιάς τους ήταν ο Ναυσίθοος, οι Φαίακες εκδιώχθηκαν από την Υπέρεια από τους....

 

Κύκλωπες και μετοίκησαν σε ένα νησί, τη Σχερία, που αποκλήθηκε από αυτούς και «Νήσος των Φαιάκων», ενώ από τους περισσότερους ταυτίζεται με τη σημερινή Κέρκυρα (κάποιοι πάντως έχουν υποστηρίξει ότι ήταν η Ίσκια της Ιταλίας ή η Κρήτη).

 

Εκεί έχτισαν πόλη και ναούς με βασιλιά τους τον Αλκίνοο, τον γιο του Ναυσιθόου. Οι Φαίακες διακρίνονταν για τη φιλοξενία τους, όπως την περιγράφει ο Όμηρος μετά τη διάσωση του Οδυσσέα από τη Ναυσικά στη «Νήσο των Φαιάκων».

 

Ο βασιλιάς τους εμφανίζεται να κυβερνά ως πρόεδρος ενός συμβουλίου αποτελούμενου από 12 άλλους άρχοντες, ως ίσος προς εκείνους και όχι ως μέλος μιας ανώτερης τάξεως.

 

Οι Φαίακες ήταν ειρηνικός λαός που αποστρεφόταν τον πόλεμο, εργατικοί και εύθυμοι, αγαπούσαν το καλό φαγητό, τα λουτρά, τον έρωτα, τα τραγούδια και τον χορό.

 

«Η εντολή αυτών είναι να παραπέμπωσιν ακινδύνως εις την πατρίδα των πάντας τους προς αυτούς πλέοντας», πράγμα το οποίο κατόρθωναν με τα θαυμαστά πλοία τους.

 

Τα πλοία αυτά δεν είχαν κουπιά, ούτε πηδάλιο και διέτρεχαν τη θάλασσα σαν να ήταν φτερωτά (Οδύσσεια, η 34-35), προικισμένα με αυτό το χαρακτηριστικό από τον θεό Ποσειδώνα, ενώ είχαν νου και μυαλό ανθρώπινο:

 

«Γιατί δεν έχουν τα γοργά καράβια των Φαιάκων

σαν τ' άλλα τα πλεούμενα τιμόνια ή κυβερνήτες,

μον' βρίσκουν έτσι μόνα τους τη σκέψη των ανθρώπων

και ξέρουν όλων τα χωριά, τα καρπερά χωράφια,

και γοργοτάξιδα περνούν της θάλασσας τα πλάτια,

κρυμμένα μες στην καταχνιά και στην πυκνή θολούρα

κι ούτε φοβούνται να χαθούν, μήτε κακό να πάθουν.»

Tάφος του Όσιρη ανακαλύφθηκε στη νεκρόπολη των Θηβών

Πλήρες ταφικό συγκρότημα με πολλαπλούς διαδρόμους και θαλάμους ανακαλύφθηκε στη νεκρόπολη της Δυτικής Όχθης της Θήβας στην Αίγυπτο.

 

Μέσα στον τάφο, οι ερευνητές ανακάλυψαν χαραγμένη επιγραφή του Όσιρη και ανάγλυφο σε τοίχο με την εικόνα ενός δαίμονα να κρατά μαχαίρια.

 

Σύμφωνα με την EFE, το ισπανικό πρακτορείο ειδήσεων, ο τάφος αποτελεί μια μικρότερη έκδοση του Osireion, που κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φαραώ Seti Ι, στην πόλη της Αβύδου στο Λούξορ. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο τάφος χρονολογείται στην 25η Δυναστεία (760 - 656 π.Κ.Χ ).

 

Το υπόγειο συγκρότημα αποτελείται από μια μεγάλη αίθουσα, που υποστηρίζεται από πέντε πυλώνες και μια κλίμακα που οδηγεί από το βόρειο τοίχο του κυρίως θαλάμου στον ταφικό θάλαμο. Χαραγμένη επιγραφή του Όσιρη, θεού των νεκρών, βρέθηκε στη μέση του κεντρικού θολωτού ναού, σύμφωνα με την RTVE.

Ο κύριος θάλαμος του τάφου.

 

Ο τάφος ανακαλύφθηκε στην Κοιλάδα των Ευγενών, μια περιοχή που φιλοξενεί πάνω από 15 ανασκαμμένους τάφους υψηλών αξιωματούχων της αρχαίας Αιγύπτου, δήλωσε ο Abdel-Hakim Karar, διευθυντής του Τμήματος Αρχαιοτήτων της Άνω Αιγύπτου.

 

«Ο τάφος βρέθηκε μέσα στον ημιτελές τάφο «Kampp-327». Στο κέντρο του βρίσκεται άγαλμα του Όσιρη που απεικονίζεται να κάθεται σε ναΐσκο απέναντι από κλίμακα βάθους 9 μέτρων που οδηγεί σε άλλο δωμάτιο που διαθέτει επίσης έναν διάδρομο βάθους 6 μέτρων», είπε ο Karar.

Η κύρια είσοδος του τάφου (επάνω) και σχεδιάγραμμα της δομής του (κάτω).

 

«Στην αρχαία αιγυπτιακή μυθολογία, ο Όσιρης, ο Θεός της μετά θάνατον ζωής, δολοφονήθηκε από τον αδελφό του Σεθ, ο οποίος ήταν ο Θεός της διαταραχής και του χάος. Ο Σεθ έκλεισε τον Όσιρη σε μια σαρκοφάγο και τον έριξε στον Νείλο όπου ανακάλυψε το σώμα του η αδελφή του Σεθ και σύζυγος του Όσιρη, Ίσις, η αιγυπτιακή θεά της μαγείας», εξηγεί ο Abdel Nour Halem el-Din, πρώην επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων.

 

H Ίσις συνέλεξε όλα τα κομμάτια του σώματος και τα έδεσε όλα μαζί. Ωστόσο, το μόνο μέρος του σώματος που δεν μπόρεσε να εντοπίσει στα νερά του Νείλου ήταν ο φαλλός, ο οποίος είχε φαγωθεί από ένα γατόψαρο. Γι’ αυτό τον λόγο η Ίσις δημιούργησε ένα χρυσό φαλλό και επανέφερε τον Όσιρη στη ζωή με ένα ξόρκι. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Ίσις έμεινε έγκυος από τον Όσιρη προτού επιστρέψει στο θάνατο. Αργότερα γέννησε τον ΄Ωρο, που αντιπροσωπεύει το νέο ξεκίνημα και την καταστροφή του κακού Σεθ.

Η μέθοδος ισορροπίας του Αρχιμήδη

Είναι εκπληκτικό πόσες από τις σημαντικές εξελίξεις των μαθηματικών της σύγχρονης εποχής έχουν την προέλευση τους σε εργασίες που έγιναν δυο χιλιετίες πριν, από τους αρχαίους Έλληνες· όπως άρεσε στον Τζούλιαν Λόουελ Κούλιτζ (Julian Lowell Coolidge), τον διάσημο γεωμέτρη του Χάρβαρντ που έζησε στις αρχές του αιώνα μας, να λέει: «Τότε στη γη κατοικούσαν γίγαντες».

 

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως ο μεγαλύτερος από όλους αυτούς τους γίγαντες ήταν ο περίφημος Αρχιμήδης από τις Συρακούσες, ένας άνθρωπος με απίστευτο μαθηματικό ταλέντο. Σ’ αυτή τη διάλεξη θα δούμε ότι ο Αρχιμήδης βρίσκοντας, με τα περιορισμένα μέσα που είχε στη διάθεση του, τα εμβαδά ορισμένων καμπυλόγραμμων επίπεδων σχημάτων και τα εμβαδά και τους όγκους ορισμένων καμπύλων επιφανειών έβαλε τα θεμέλια του ολοκληρωτικού λογισμού, που πολλά πολλά χρόνια αργότερα έμελλε να προχωρήσει προς την τελειοποίηση του με τους Κέπλερ (Kepler), Καβαλιέρι (Cavalieri), Φερμά (Fermat), Ουόλλις (Wallis), Μπάρροου (Barrow), Λάιμπνιτς (Leibnitz) και Νεύτωνα.

 

Πολλές από τις ανακαλύψεις του ο Αρχιμήδης τις έκανε πάνω σε σχήματα που σχεδίαζε στις στάχτες της θράκας ή στο στρώμα του λαδιού που έβαζε στο σώμα του όταν τελείωνε το λουτρό του. Ρωμαίοι ιστορικοί αναφέρουν ότι το τέλος του ήρθε μια μέρα όταν, απορροφημένος με ένα γεωμετρικό σχήμα που είχε σχεδιάσει σ’ ένα δίσκο με άμμο και καθώς οι φρουροί απρόσεχτα είχαν χαλαρώσει την επιτήρηση τους, ο Μάρκελλος και οι άνδρες του έσπασαν τον κλοιό της πολιορκημένης πόλης. Σύμφωνα με μια εκδοχή, όταν ο ίσκιος ενός ρωμαίου στρατιώτη έπεσε πάνω στο σχήμα, ο Αρχιμήδης ένευσε στον ανεπιθύμητο επισκέπτη πίσω του να μην καταστρέψει το σχήμα, οπότε εκείνος εξαγριωμένος κάρφωσε το σπαθί του στο σώμα του γέρου άντρα.

 

Δέκα πραγματείες του Αρχιμήδη έχουν φτάσει ως εμάς και υπάρχουν ίχνη μερικών ακόμα χαμένων εργασιών. Οι πραγματείες που σώζονται, όλες αριστουργήματα μαθηματικής έκθεσης, γραμμένα με τελειότητα και μεγάλη οικονομία στην παρουσίαση, έχουν μεγάλη πρωτοτυπία, υπολογιστική επιδεξιότητα και αυστηρότητα στις αποδείξεις. Η πιο αξιοσημείωτη ίσως προσφορά αυτών των εργασιών στα μαθηματικά είναι η πρώτη ανάπτυξη των διαδικασιών το ολοκληρωτικού λογισμού. Ας στρέψουμε λοιπόν τώρα την προσοχή μας σ’ αυτό το μεγάλο επίτευγμα.

 

Αρκετές από τις εργασίες του Αρχιμήδη χρησιμοποιούν διαδικασίες ισοδύναμες με την εκτέλεση μιας γνήσιας ολοκλήρωσης. Εδώ θα ασχοληθούμε με δύο μόνο από αυτές τις εργασίες — τις πιο αγαπημένες εργασίες του Αρχιμήδη: Περί Σφαίρας και Κυλίνδρου και μια άλλη που βρέθηκε μόλις πρόσφατα, με τον τίτλο Έφοδος. Στην πρώτη εργασία, γραμμένη σε δύο βιβλία και με 60 συνολικά προτάσεις, εμφανίζονται για πρώτη φορά στα μαθηματικά σωστές εκφράσεις για το εμβαδόν σφαίρας και σφαιρικής ζώνης μιας βάσης και για τον όγκο σφαίρας και σφαιρικού τμήματος μιας βάσης. Οι περιπτώσεις του εμβαδού και του όγκου σφαίρας διατυπώνονται εντυπωσιακά σ’ ένα πόρισμα των Προτάσεων 33 και 34 του Βιβλίου Ι: Ο κύλινδρος με βάση ίση με ένα μέγιστο κύκλο της σφαίρας και ύφος ίσο με μια διάμετρο της σφαίρας έχει συνολική επιφάνεια (παράπλευρη επιφάνεια μαζί με τις δυο βάσεις) ακριβώς ίση με τα 3/2 της επιφάνειας της σφαίρας και όγκο ακριβώς ίσο με τα 3/2 του όγκου της σφαίρας.

 

 

Από αυτή την πρόταση προκύπτουν εύκολα οι γνωστοί τύποι για το εμβαδόν Ε και τον όγκο V σφαίρας ακτίνας r. Οι ιδέες της ολοκλήρωσης βρίσκονται στην αλυσίδα των προτάσεων που, ευφυώς, οδηγούν βήμα βήμα σ’ αυτά τα αποτελέσματα. Εδώ, στη θέση της άμεσης και εύπλαστης μεθόδου των ορίων, βρίσκουμε την έμμεση και δύσχρηστη αλλά εξίσου εξυπηρετική διπλή εις άτοπο απαγωγή, που είναι γνωστή ως μέθοδος της εξάντλησης του Ευδόξου. Αν και σε μια πιο εκτεταμένη σειρά διαλέξεων η μέθοδος της εξάντλησης του Ευδόξου θα είχε μια θέση ανάμεσα στις μεγάλες στιγμές των μαθηματικών, στο βιβλίο αυτό αποφεύγουμε να παρουσιάσουμε τη μέθοδο και συνεπώς μαζί μ’ αυτή να μελετήσουμε την έξυπνη απόδειξη που έδωσε ο Αρχιμήδης για τους παραπάνω τύπους του εμβαδού και του όγκου σφαίρας. Αντί γι’ αυτές θα εξετάσουμε λεπτομερειακά μια εξήγηση που δίνει ο Αρχιμήδης στην εργασία του Έφοδος, στην οποία μας λέει πώς έφτασε στους τύπους αυτούς για πρώτη φορά. Αυτή η επεξήγηση δεν περιέχει μόνο ιδέες ολοκλήρωσης αλλά προσφέρει επίσης μια ενδιαφέρουσα μέθοδο ανακάλυψης.

 

Η Έφοδος του Αρχιμήδη ήταν χαμένη για πολύ καιρό και γνωστή μόνο από αναφορές σ’ αυτή, μέχρι που στα 1906 ανακαλύφθηκε στην Κωνσταντινούπολη ένα αντίγραφο της, του 10ου αιώνα, από το διακεκριμένο Γερμανό ιστορικό των μαθηματικών Τζ. Λ. Χάιμπεργκ (J.L. Heiberg). Η εργασία που βρέθηκε ήταν ένα παλίμψηστο, δηλαδή χειρόγραφο σε περγαμηνή που μερικούς αιώνες αργότερα ξαναχρησιμοποιήθηκε αφού πρώτα καθαρίστηκε το μελάνι, αλλά με το πέρασμα του χρόνου το πρώτο κείμενο επανεμφανίστηκε κάτω από το πιο πρόσφατο. Η εργασία έχει τη μορφή επιστολής που απευθύνεται στον Ερατοσθένη στο Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας.

 

Η μέθοδος της εξάντλησης, αν και αυστηρή, είναι στείρα μέθοδος· δηλαδή, από τη στιγμή που ένας τύπος είναι γνωστός, η μέθοδος της εξάντλησης προσφέρει ένα θαυμάσιο εργαλείο για την απόδειξη του τύπου, αλλά η ίδια η μέθοδος δεν προσφέρεται για την αρχική ανακάλυψη του τύπου. Με ποιόν τρόπο τότε ανακάλυψε ο Αρχιμήδης τους τύπους που βρίσκονται στην πραγματεία του Περί Σφαίρας και Κυλίνδρου, για παράδειγμα, που τόσο καθαρά απέδειξε εκεί με τη μέθοδο της εξάντλησης; Την απάντηση τη δίνει ο ίδιος ο Αρχιμήδης στην Έφοδο. Η βασική ιδέα της μεθόδου του Αρχιμήδη (γνωστή περισσότερο ως μέθοδος της ισορροπίας) είναι η εξής: για να βρούμε ένα ζητούμενο εμβαδόν ή όγκο κόβουμε την επιφάνεια ή το σώμα σ’ ένα πολύ μεγάλο αριθμό λεπτές, παράλληλες και επίπεδες λωρίδες ή λεπτές παράλληλες φέτες και (νοητά) κρεμάμε αυτά τα κομμάτια στο ένα άκρο δεδομένου μοχλού με τέτοιον τρόπο, ώστε αυτά να βρίσκονται σε ισορροπία με ένα σχήμα του οποίου η περιεκτικότητα και το κέντρο βάρους είναι γνωστά. Για να καταλάβουμε καλά αυτή τη μέθοδο ας τη χρησιμοποιήσουμε για να βρούμε τον όγκο μιας σφαίρας.

 

Έστω r η ακτίνα της σφαίρας. Τοποθετούμε τη σφαίρα έτσι ώστε η πολική της διάμετρος να βρίσκεται πάνω σ’ έναν οριζόντιο άξονα x και ο βόρειος πόλος της Β στην αρχή του. Κατασκευάζουμε τον κύλινδρο και τον κώνο εκ περιστροφής που προκύπτει αν περιστρέψουμε το ορθογώνιο ΒΚΛΝ που έχει διαστάσεις 2r x r και το τρίγωνο ΒΜΝ (που είναι ένα ορθογώνιο ισοσκελές τρίγωνο με σκέλη μήκους 2r) γύρω από τον άξονα x. Στη συνέχεια κόβουμε από τα τρία στερεά λεπτές κάθετες φέτες (θεωρούμε ότι είναι επίπεδοι κύλινδροι) σε απόσταση x από το Β και με πάχος Δx. Οι φέτες αυτές έχουν προσεγγιστικά όγκους

 

σφαίρα: πx(2r – x)Δx,

κύλινδρος: πρ2Δx,

κώνος: πx2 Δx.

 

Παίρνουμε τώρα αντίστοιχες φέτες από τη σφαίρα και τον κώνο και τις κρεμάμε από τα κέντρα τους στο Τ, όπου ΤΒ = 2r. Οι δύο αυτές φέτες μαζί έχουν ως προς Β ροπή.

 

Παρατηρούμε ότι η ροπή αυτή είναι τέσσερις φορές η ροπή της φέτας που κόπηκε από τον κύλινδρο όταν αυτή αφεθεί εκεί που βρίσκεται. Προσθέτοντας ένα μεγάλο αριθμό από τέτοιες φέτες βρίσκουμε:

 

2r[όγκος σφαίρας + όγκος κώνου] = 4r[όγκος κυλίνδρου]

ή

 

Αυτός, όπως μας λέει στην Έφοδο, ήταν ο τρόπος με τον οποίο ο Αρχιμήδης ανακάλυψε τον τύπο που δίνει τον όγκο σφαίρας. Η μαθηματική του συνείδηση όμως δεν του επέτρεπε να δεχτεί μια τέτοια μέθοδο σαν απόδειξη και έτσι έδωσε μια αυστηρή απόδειξη χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της εξάντλησης.

 

Στη μέθοδο της ισορροπίας του Αρχιμήδη διαπιστώνουμε τη γονιμότητα της με ασάφεια θεμελιωμένης ιδέας να θεωρούμε ότι ένα μέγεθος συντίθεται από ένα μεγάλο αριθμό μικρών κομματιών. Δε χρειάζεται να πούμε ότι, με τη σύγχρονη θεωρία των ορίων, η μέθοδος της ισορροπίας του Αρχιμήδη μπορεί να γίνει απόλυτα αυστηρή και είναι ουσιαστικά η ίδια με τη μέθοδο της ολοκλήρωσης που χρησιμοποιούμε σήμερα. Ασφαλώς, από κάθε άποψη, η εργασία αυτή του Αρχιμήδη είναι μια αληθινά μεγάλη στιγμή των μαθηματικών.

 

Ο Αρχιμήδης αγαπούσε τόσο πολύ την εργασία του Περί Σφαίρας και Κυλίνδρου, ώστε είπε ότι θα ήθελε όταν πεθάνει να χαραχτεί στον τάφο του το σχήμα μιας σφαίρας εγγεγραμμένης σε κύλινδρο. Ο Μάρκελλος είχε αναπτύξει τέτοιο θαυμασμό και εκτίμηση για τον Αρχιμήδη ως αντίπαλο που κατάφερνε για καιρό να βγαίνει νικητής κατά την πολιορκία των Συρακουσών, ώστε, όταν έμαθε πως πέθανε με την πτώση της πόλης, τον έθαψε με μεγάλη μεγαλοπρέπεια και τελετές και έστησε στον τάφο του μια πέτρινη στήλη πάνω στην οποία ήταν σκαλισμένο το σχήμα που είχε ζητήσει ο Αρχιμήδης. Πολλά χρόνια αργότερα, όταν ο Κικέρωνας επισκέφτηκε τις Συρακούσες σαν ρωμαίος ταμίας’ για να εισπράξει φόρους, κανείς δεν ήξερε να τον οδηγήσει στον τάφο του Αρχιμήδη. Μετά από πολλές έρευνες βρήκε την ταφόπετρα ανάμεσα σε ψηλούς βάτους και ξανάφτιαξε το έδαφος γύρω από τον τάφο. Με το πέρασμα του χρόνου όμως, ο τάφος παραμελήθηκε και όλα έδειχναν ότι με την αύξηση της πόλης ο τάφος θα χανόταν οριστικά. Στα 1965 όμως, σκάβοντας για τη θεμελίωση ενός νέου ξενοδοχείου στις Συρακούσες, ο ατμοκίνητος εκσκαφέας σήκωσε μια ταφόπετρα με το σχήμα μιας σφαίρας εγγεγραμμένης σε κύλινδρο σκαλισμένο πάνω. Για άλλη μια φορά ο τάφος του μεγαλύτερου Συρακούσιου είχε βρεθεί.

 

Ο Τσεχοσλοβάκος επιστήμονας Πετρ Μπέκμαν (Petr Beckmann), που σήμερα βρίσκεται στο τμήμα ηλεκτρολόγων μηχανολόγων του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, θεωρεί ότι η ιστορία δημιουργείται κυρίως μέσα από μια θανατηφόρα σύγκρουση ανάμεσα σε δυο τάξεις ανθρώπων, των στοχαστών και των κακοποιών. Γι’ αυτές τις δύο τάξεις ο Μπέκμαν έχει διατυπώσει το νόμο που θα μπορούσε να ονομαστεί νόμος του Μπέκμχν: «Στη σύγκρουση μεταξύ στοχαστών και κακοποιών, οι κακοποιοί πάντα κερδίζουν αλλά οι στοχαστές επιζούν πάντα των αντιπάλων τους». Για παράδειγμα, οι Έλληνες και συγκεκριμένα ο Αρχιμήδης ήταν στοχαστές, ενώ οι Ρωμαίοι και συγκεκριμένα ο Μάρκελλος ήταν κακοποιοί. Στη διαμάχη ανάμεσα στον Αρχιμήδη και το Μάρκελλο ο Μάρκελλος κέρδισε, αλλά τα επιτεύγματα του Αρχιμήδη θα επιζούν πέρα από οτιδήποτε έκανε ο Μάρκελλος. Ο σερ Γουίλλιαμ Ρόουαν Χάμιλτον (Sir William Rowan Hamilton), o μεγαλύτερος Ιρλανδός μαθηματικός, παρατήρησε κάποτε για την κρίσιμη αυτή σύγκρουση: «Ποιος δε θα προτιμούσε τη φήμη του Αρχιμήδη από του κατακτητή του Μάρκελλου;» Ακόμα ο Βρετανός φιλόσοφος Άλφρεντ Νορθ Χουάιτχεντ (Alfred North Whitehead) παρατήρησε σχετικά με το θάνατο του Αρχιμήδη: «Κανένας Ρωμαίος δεν πέθανε ποτέ στοχαζόμενος πάνω από ένα γεωμετρικό σχήμα». Τέλος, ενώ ο νόμος του Μπέκμαν εγγυάται πως η ανθρώπινη μνήμη του Αρχιμήδη ξεπερνάει την ανθρώπινη μνήμη του Μάρκελλου, ο διάσημος Βρετανός αριθμοθεωρίστας Τζ. Χ. Χάρντυ μας βεβαιώνει ότι ανάμεσα και στους ίδιους τους Έλληνες στοχαστές «η μνήμη του Αρχιμήδη θα παραμένει ζωντανή όταν η μνήμη του Αισχύλου θα έχει σβήσει, γιατί οι γλώσσες πεθαίνουν όχι όμως και οι μαθηματικές ιδέες».

 

Σε μια πιο εκτεταμένη σειρά διαλέξεων πάνω στις μεγάλες στιγμές των μαθηματικών ο Αρχιμήδης θα εμφανιζόταν πάνω από μία φορά, γιατί ήταν αυτός που ξεκίνησε τη μακρόχρονη ιστορία του επιστημονικού υπολογισμού του π και ήταν αυτός που έγραψε τα πρώτα αξιόλογα κείμενα πάνω στη μαθηματική φυσική. Σε μια επόμενη διάλεξη θα επιστρέψουμε στο Βιβλίο II της εργασίας του Αρχιμήδη Περί Σφαίρας και Κυλίνδρου, για να το σχολιάσουμε σχετικά με τη λύση κυβικών εξισώσεων.

 

«Μη μου τους κύκλους τάραττε» (Σ.τ.μ.).

Από αυτή την άποψη, η μέθοδος της εξάντλησης μοιάζει πολύ / με τη μέθοδος της μαθηματικής επαγωγής που οι μαθητές διδάσκονται στην άλγεβρα.

Πρέπει όμως να πούμε ότι η μέθοδος του Αρχιμήδη, βελτιωμένη από τη σύγχρονη θεωρία των ορίων, βρίσκεται σε όλα σχεδόν τα σχολικά βιβλία στερεομετρίας.

Επειδή ακτίνα αυτής της φέτας είναι η μέση ανάλογος των, χ και 2γ-χ.

Η ροπή ενός όγκου ως προς ένα σημείο είναι το γινόμενο του όγκου επί την απόσταση του σημείου από το κέντρο βάρους του όγκου.

Ασκήσεις

9.1 Ο πρώτος νόμος της υδροστατικής είναι η Πρόταση 7 του Βιβλίου Ι του έργου Περί οχουμένων του Αρχιμήδη, (α) Έστω ότι ένα στέμμα βάρους β κιλών αποτελείται από β1 κιλά χρυσό και β2 κιλά ασήμι. Υποθέτουμε ότι όταν ζυγιστούν στο νερό τα β-κιλά χρυσού χάνουν κι κιλά, τα β κιλά ασήμι χάνουν κ2 και το στέμμα χάνει κ κιλά. Αποδείξτε ότι

 

(β) Υποθέτουμε ότι το στέμμα που αναφέραμε στο (α) όταν βυθιστεί στο νερό εκτοπίζει όγκο ν κυβικών εκατοστομέτρων και ότι κομμάτια από καθαρό χρυσό και καθαρό ασήμι με το ίδιο βάρος του στέμματος όταν βυθιστούν στο νερό εκτοπίζουν αντίστοιχα όγκους ν1 και ν2. Αποδείξτε ότι

 

9.2 Υποθέτοντας ότι ισχύει το θεώρημα: το εμβαδόν σφαιρικής ζώνης είναι ίσο με το γινόμενο της περιφέρειας ενός μέγιστου κύκλου επί το ύψος της ζώνης, αποδείξτε το γνωστό τύπο που δίνει το εμβαδόν της σφαίρας και το θεώρημα: το εμβαδόν ζώνης μιας βάσης είναι ίσο με το εμβαδόν ενός κύκλου που έχει ακτίνα τη χορδή του τόξου που παράγει την ζώνη.

 

9.3 Έστω ότι μας δίνονται δυο καμπύλες (χ) και (λ) και ένα σημείο Ο. Ας υποθέσουμε ακόμη ότι επιτρέπουμε στον εαυτό μας να σημειώσει σε δοσμένο κανόνα, ένα ευθύγραμμο τμήμα ΚΑ και μετά να τον τοποθετήσει έτσι ώστε να περνά από το Ο, και το Κ να πέσει στην (χ) και το Α στην (λ). Η ευθεία που ορίζει ο κανόνας λέμε ότι κατασκευάστηκε με «νεύση». Προβλήματα που δεν λύνονται με τα ευκλείδεια όργανα (κανόνα και διαβήτη) μπορούν να λυθούν αν επιτρέπουμε στον εαυτό μας και την χρήση νεύσης. Δείξτε την ορθότητα της ακόλουθης κατασκευής, με νευση.

Έστω ΑΟΒ επίκεντρη γωνία σε έναν δοσμένο κύκλο. Από το Β φέρουμε γραμμή ΒΓΔ που ξανατέμνει τον κύκλο στο Γ, την προέ κταση της ΑΟ στο Δ και είναι τέτοια ώστε ΓΑ = Ο Α. Τότε ισχύει: (γωνία ΑΔΒ) = 1/3· (γωνίας ΑΟΒ).

 

9.4 Με τον έλικα του Αρχιμήδη μπορούμε να δώσουμε μια έξυπνη λύση στο πρόβλημα του τετραγωνισμού (δηλαδή στο πρόβλημα της κατασκευής ενός τετραγώνου που να έχει εμβαδόν ίσο με αυτό ενός δεδομένου κύκλου)· από ό,τι γνωρίζουμε ο Αρχιμήδης χρησιμοποίησε πράγματι τον έλικά του γι ‘ αυτόν το σκοπό. Με δυναμικούς όρους, μπορούμε να ορίσουμε τον έλικα ως το γεωμετρικό τόπο ενός σημείου P που κινείται με σταθερή ταχύτητα πάνω σε μια αχτίνα, η οποία με τη σειρά της περιστρέφεται με σταθερή επίσης ταχύτητα πάνω σ’ ένα επίπεδο γύρω από την αρχή της. Αν πάρουμε σαν θέση αναφοράς τη θέση Ο Α της περιστρεφόμενης αχτίνας όταν το P ταυτίζεται με την αρχή Ο της ακτίνας, τότε το ΟΡ είναι ανάλογο με τη γωνία ΑΟΡ και η πολική εξίσωση του έλικα είναι p = αθ, όπου α η σταθερά αναλογίας.

Δείξτε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να κατασκευάσουμε, με τη βοήθεια του έλικα του Αρχιμήδη, ένα τετράγωνο που να έχει εμβαδόν ίσο με αυτό του κύκλου με κέντρο το Ο και ακτίνα α.

 

9.5 Δείξτε με ποιον τρόπο, χρησιμοποιώντας τον έλικα του Αρχιμήδη, μπορούμε να χωρίσουμε μια γωνία ΑΟΒ σε τρείς (ήγενικά σε περισσότερες) Ίσες γωνίες.

 

9.6 Άραβες μελετητές έχουν αποδώσει στον Αρχιμήδη το«θεώρημα της σπασμένης χορδής» που λέει ότι αν στο σχήμα (δεξιά) , οι ΑΒ και ΒΓ απαρτίζουν μια σπασμένη χορδή ενός κύκλου, με ΒΓ>ΑΒ, και αν το Μ είναι το μέσο του τόξου ΑΒΓ, τότε το ίχνος Ν της καθέτου από το Μ πάνω στην ΒΓ είναι το μέσον της σπασμένης χορδής ΑΒΓ.

(α) Αποδείξτε το θεώρημα της σπασμένης χορδής.

(β) Αν ονομάσουμε το τόξο ΜΓ = 2x και το τόξο ΒΜ = 2y, αποδείξτε διαδοχικά ότι ΜΓ = 2ημx, ΒΜ = 2ημy, ΑΒ = 2ημ (x-y), ΝΓ = 2ημx συνy, ΝΒ = 2ημy συνx. Αποδείξτε τώρα ότι το θεώρημα της σπασμένης χορδής δίνει την ταυτότητα

ημ(x-y) = ημx συνy-ημy συνx.

 

Υποδείξεις για την λύση.

 

9.1 (α) Τa β1 κιλά καθαρού χρυσού θα χάσουν β1κ1/β κιλά όταν ζυγιστούν μέσα στο νερό. Τα β1 κιλά από καθαρό ασήμι θα χάσουν β2κ2/β κιλά όταν ζυγιστούν μέσα στο νερό. Συνεπώς β1κ1/β +β2κ2=κ

(β) κ:κ1:κ2=ν:ν1:ν2

 

9.2 Αν α είναι η χορδή του τόξου που παράγει τη ζώνη, τότε α2 = (2p)-(h)

 

 

9.4 Στο σχήμα (αριστερά), ΟΡ = τοξ ΑΒ. Συνεπώς, αν πάρουμε το ΟΡ κάθετο στο ΟΑ, τότε το ΟΡ θα έχει μήκος ίσο με το ένα τέταρτο της περιφέρειας του κύκλου. Επειδή το εμβαδόν Κ του κύκλου είναι ίσο με το μισό του γινομένου της ακτίνας του και της περιφέρειαςτου, έχουμε Κ=(α/2)(4ΟΡ)=2α(ΟΡ) και έτσι η πλευρά του ζητουμένου τετραγώνου είναι η μέση ανάλογος των 2α και ΟΡ, δηλαδή της διαμέτρου του κύκλου και του μήκους του διανύσματος του έλικα που είναι κάθετος στο Ο Α.

 

9.5 Έστω ότι το ΟΒ τέμνει τον έλικα στο P και τριχοτομεί το τμήμα ΟΡ με τα σημεία Ρι και Ρ2. Αν οι κύκλοι (Ο, ΟΡ1) και (Ο, ΟΡ2) τέμνουν τον έλικα στα Τ1 και Τ2, τότε τα ΟΤ1 και ΟΤ2 τριχοτομούν τη γωνία ΑΟΒ.

 

9.6 (α) Προεκτείνετε την ΓΒ μέχρι ένα σημείο Ε, τέτοιο ώστε BE = ΒΑ. Αποδείξτε ότι τα τρίγωνα ΜΒΑ και ΜΒΕ είναι ίσα.

Παλαιοντολόγοι στη Σκωτία βρήκαν τον μακρινό συγγενή του τέρατος του Λοχ Νες

Ένα άγνωστο μέχρι πρότινος είδος δεινοσαύρου ανακαλύφθηκε από παλαιοντολόγους στη Σκωτία και χαρακτηρίζεται «αμιγώς Σκωτσέζικο».

 

Τα πρώτα ευρήματα στην περιοχή ανακαλύφθηκαν από τον Μπράιαν Σοουκρος το 1959 σε ένα παραθαλάσσιο σημείο, στη νήσο Σκάι, στα βορειοδυτικά της Σκωτίας.

 

 

Έκτοτε αρκετά ευρήματα έχουν έρθει στο φως και πλέον οι επιστήμονες είναι σε θέση να δώσουν στη δημοσιότητα την ταυτότητα του νέου είδους δεινοσαύρου που ανήκει στο είδος των ιχθυοσαύρων.

 

Το Dearcmhara shawcrossi (προς τιμήν του Σόουκρος) έχει μήκος 4,3 μέτρα και ζούσε στα χωρικά ύδατα του νησιού, πριν από 170 εκατομμύρια χρόνια, σε σημεία που η θάλασσα ήταν ρηχή.

 

«Την εποχή των δεινοσαύρων, η Σκωτία ήταν πλημμυρισμένη από ερπετά που είχαν το μέγεθος μεγάλων μηχανοκίνητων σκαφών», αποκάλυψε ο δρ. Στήβ Μπρουσέιτ, του τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και συμπλήρωσε: «Τα απολιθώματά τους είναι εξαιρετικά σπάνια και μόλις πρόσφατα καταφέραμε να ανακαλύψουμε ένα καθαρά σκωτσέζικο είδος».

 

 

Η νήσος Σκάι είναι από τα λίγα μέρη στον κόσμο που μπορούν να βρεθούν απολιθώματα της μέσης Ιουρασσικής περιόδου, κάτι που μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμο στην κατανόηση της εξέλιξης των θαλάσσιων ερπετών.

 

Ο καθηγητής Νίκ Φρέιζερ, όχι μόνο χαρακτήρισε την ανακάλυψη ως κάτι το σπουδαίο, αλλά προχώρησε στη σημασία της όσο αφορά τη συνέχεια, καθώς, όπως υποστηρίζει, ωθεί στη συνεργασία μεγάλων παλαιοντολόγων της Σκωτίας και ειδικευμένους οργανισμούς.

 

«Είμαστε ενθουσιασμένοι με το πρόγραμμα εργασίας και ήδη ασχολούμαστε με νέες ανακαλύψεις. Είναι μια πλούσια κληρονομιά για τη Σκωτία», είπε ο καθηγητής σχολιάζοντας τα ευρήματα που θα εκτεθούν στο κοινό για πρώτη φορά στις 18 Ιανουαρίου.

Μετριοφροσύνη και γνώση

Ο Ρουσσώ ήταν ο πρώτος που είπε ότι η μετριοφροσύνη αρχίζει με την γνώση του κακού. Και είχε δίκιο.

 

Με την αποδοχή της ύπαρξης του ‘’μη άριστου’, με τρόπο αυτόματο τεκμαίρεται στον αντίποδα και η συμφωνία της υπόστασης τού ορθού.

 

Λογικό, διότι ποτέ δεν θα δικαιούτο θέση ο ένας πόλος, δίχως την βέβαιη έδρα του άλλου.

 

Αποδεχόμενοι τον σατανά, ακολούθως προσυπογράφουμε την ύπαρξη του Θεού και το αντίθετο.

 

Αναλογιζόμενοι λοιπόν το εύρος της άγνοιάς μας σε σχέση με το σύνολο της γνώσης του κόσμου δεν μπορεί παρά να γινόμαστε οπαδοί της ''κλίκας'' εκείνης που ελάχιστα ξέρει και χαίρεται για αυτή της την επίγνωση.

 

Ζωντανός αντίποδας του άξιου, η μετριότατη προσπάθεια εκφοράς φθόγγου. Τίποτα περισσότερο.

 

Η γνώση κρύβει τεράστιο πόνο. Το έχουμε πει και τεκμηριώσει παλαιότερα, πέραν αυτού όμως κρύβει μία, ωσαύτως, μεγάλη ικανοποίηση. 

 

Δεδομένης όμως της ολιγότητας των γνώσεων την οποία μπορούμε να τεκμηριώσουμε, αρκούμεθα να πιστεύουμε ότι το εύρος της μάθησης δεν έχει ανάλογη σχέση με το μέγεθος της απολαυστικής αίσθησης -του κάθε υποκειμένου-. Η δεύτερη, είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερη. Και ορθά.

 

Ελάχιστη γνώση, πολύ χαρά.

Από μόνη της αποδοχή της ολιγότητας του ατόμου έχει αξία. Μεγάλη αξία διότι μέχρι ο πρώτος τυχόντας να φτάσει στο σημείο να δει, να νιώσει το μέγεθος τής μικρότητας που εκφράζει, έχει ήδη διανύσει ένα μέρος της διαδρομής που αξίζει-οφείλει. Η λέξη ‘’μετριοπάθεια’’ κρίνεται επίσης ελάχιστη σε σχέση με τη συναίσθηση του ‘’μικρού’’ της αξίας.

 

Το άτομο έχει ήδη περάσει στην διαδικασία της σκέψης εκείνης, του προβληματισμού –θα έλεγα- με τρόπο έμπρακτο αποδεχόμενος το ‘’ύψος’’ που του αναλογεί.

 

Δικαίως μπορεί να χαίρεται, διότι η εμπέδωση της ιδέας τής πάγιας αναζήτησης, τού προσφέρει τη γνώση του εαυτού του. Την αυτογνωσία με την έννοια της θέσης-αξίας του, μέσα στο χώρο και όχι με την έννοια της ψυχολογικής προσέγγισης –η οποία έχει την δική της ξέχωρη αξία-.

Αυτόματα ο γνώστης προσεγγίζει με τρόπο διάφορο την καθημερινή –φυσιολογική- τριβή με την κοινωνία, στην οποία βρέθηκε από φόβο και μόνον -καλό είναι αυτό να μην το λησμονούμε-.

 

Μαθαίνει να εντάσσει το σώμα και την ψυχή –την οποία ο Σωκράτης θεωρούσε την πραγματική ουσία του ανθρώπου- με τρόπο κάπως πιο ανεξάρτητο, πιο ελεύθερο στη φύση και άρα με περισσότερη λογική, με άλλον αέρα.

 

Αποδεχόμενοι την άγνοιά μας, αποζητούμε τη γνώση ως το φυσικό επακόλουθο αυτής. Θα ήταν παράλογο να μην ζητούσε κανείς να μάθει, θα ήταν εκτός λογικής η ολιγάρκεια ενός προϊδεασμένου…

 

Η γνώση κρύβει επιθυμία, η επιθυμία διάθεση, και η τελευταία, ελπίδα.

Το ύψος του γνώστη δεν τον ‘’φτάνει’’ η πρόσκαιρη δυσκολία. Η επίγνωση της δυνατότητας του υποκειμένου σε συνδυασμό με την προφανή του ανέλιξη γίνεται ασπίδα, η προμετωπίδα που αποκρούει το μάταιο.

 

Το ‘τίποτα’ -στην κρίση των άλλων- ανακηρύσσεται νικητής ως ο μόνος απρόσβλητος, ως ο πλέον ευτυχής.

 

Διότι ποιος ο στόχος του οποιοδήποτε ιδεασμένου ή μη; Η ευτυχία.

 

Τι είναι εκείνο που δρα ως αντίμετρο σε αυτήν; Μα φυσικά η έλλειψη γνώσης!

 

Το ατελείωτο κυνήγι του μάταιου. Η προσφορά, από κάποιους, και η ίδια αποδοχή-ενστερνισμός της δολίως προσφερόμενης πλαστικής ιδέας-δόξας-κατοχής.

Χρειαζόμαστε ελάχιστα από εκείνα που θεωρούμε απαραίτητα. Πραγματικά ελάχιστα μα δεν το γνωρίζουμε διότι αγνοούμε τα σημαντικότερα, και αυτό γιατί έχουμε εντάξει τη ζωή μας σε λάθος κύκλο, με μύριες εμβόλιμες επιθυμίες, με απεριχαράκωτα ‘θέλω’, μπερδεύοντας συνεχώς το ‘’πρέπει’’ με το ‘’γνησίως ωφέλιμο’’ και ωφέλιμο κρίνεται εκείνο που ευεργετεί την ψυχή, είτε είναι κάτι μεγάλο είτε κάτι μικρό.

 

Αγάπη, αφοσίωση, αγνό συναίσθημα. Ευγενή συναίσθηση για κάθε έμβιο που μας περιβάλλει –για τα άψυχα αρκεί ο σεβασμός. Ο σεβασμός στη φύση-. Όλα μη εξαγοράσιμα…

 

Στο σημείο αυτό χρειάζεται προσοχή.

 

Κανείς δεν μπορεί να ακούσει και να ενστερνιστεί. Κανένας. Τα έχουμε άλλωστε ακούσει όλοι άπειρες φορές, μα ελάχιστοι προσπάθησαν…

 

Χρειάζεται το ‘’έντιμο’’ ενδιαφέρον. Η θέληση, ο κόπος, η έντονη προσπάθεια. Ο ευγενής και μη βιαστικός εντρυφισμός καθώς η εμβάθυνση στην πρώτη ιδέα θα φέρει την αποδοχή και αμέσως μετά τη διάθεση για τη δεύτερη την πιο προχωρημένη…

 

Η ανταμοιβή θα έρθει πλουσιοπάροχη, να είστε απολύτως βέβαιοι όσο ‘’μετριόφρονα’’ και να κρίνετε τον εαυτό σας.

Συναισθηματικός Εκβιασμός. Η ψυχολογική χειραγώγηση από αγαπημένα πρόσωπα

Αυτό είναι κάτι που συχνά μας ασκούν τα πιο αγαπημένα μας πρόσωπα. Πολύ περίτεχνα και με τον δικό τους μοναδικό τρόπο ασκούν πάνω μας ψυχολογική πίεση προκειμένου να 'κάνουν το δικό τους' - ναι, σωστά, αυτό είναι μία μορφή κακοποίησης...

 Οι άνθρωποι που μας εκβιάζουν έχουν εντοπίσει με ακρίβεια την Αχίλλειο πτέρνα μας. Ξέρουν καλύτερα και από μας τους ίδιους τι μας 'ανακατεύει τα σωθικά', και ανάλογα το αναμοχλεύουν προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους.

  Κάπως έτσι. Και μη νομίζετε πώς πρέπει κάποιος να σας εκβιάσει έκδηλα για να το αισθανθείτε...Πολλές φορές η απειλή αιωρείται στην ατμόσφαιρα, δεν έχει σάρκα και οστά αλλά την νιώθεις. Η απειλή δεν είναι μόνο στα λόγια ή στα λοξά διφορούμενα βλέμματα...Η απειλή βρίσκεται και στα κενά βλέμματα, και σε αυτά που κάποιος παραλείπει να πει, ή να κάνει, στην ίδια την απουσία του ατόμου πολλές φορές. Να το πιο απλό : ένα τηλεφώνημα που δεν μας έκανε ο αγαπημένος μας...έτσι, για να μας ανησυχήσει λιγάκι και να 'είμαστε καλύτερα παιδιά την επόμενη φορά΄.
 
Τι κάνουμε, πώς το αντιμετωπίζουμε αν αποφασίσουμε ότι δε θέλουμε άλλο πια;
Πρώτα απ' όλα το εντοπίζουμε. Το λέω αυτό γιατί δεν είναι πάντα εύκολο να το αναγνωρίσουμε μιας και τις περισσότερες φορές αυτό το παιχνίδι μας γίνεται δεύτερη φύση.

Π.χ. έχει παγιωθεί ίσως και μας φαίνεται αυτονόητο τώρα πια πώς αν αφήσουμε την μητέρα μας μόνη της και πάμε διακοπές θα την απογοητεύσουμε. Πολλές φορές μάλιστα τέτοιους συναισθηματικούς εκβιασμούς τους εντοπίζουν οι άλλοι, οι απ' έξω πολύ καλύτερα από μας γιατί ' δεν παίζουν το ίδιο παιχνίδι '.
 
Αντε και το εντοπίσαμε. Μπορούμε όμως εμείς να αλλάξουμε τους άλλους;
Μμμμμ....όχι, για να είμαι ειλικρινής. Όμως μπορούμε να αλλάξουμε εμείς αντιμετώπιση. Και πάνω απ' όλα μπορούμε επιτέλους να θέσουμε τα όρια μας. Βλέπετε, χρειάζονται δύο για να παίξει κανείς αυτό το παιχνίδι- it takes two to tango. Αν ο άλλος καταλάβει ότι εμείς δεν παίζουμε πια το ρόλο του θύματος, κάποια στιγμή θα τα παρατήσει. Ποιoς πάει να πιεi από μία πηγή όταν ξέρει ότι δε θα βγει ούτε μία στάλα νερό; Είναι τόσο απλό; Κάθε άλλο! Καταρχήν, θέλει δουλειά από το μέρος μας για να εγκαταλείψoυμε το ρόλο του θύματος. Για κάποιους λόγους έχουμε 'βολευτεί' και μεις να παίζουμε αυτό το ρόλο. Κατά δεύτερον, ο 'εκβιαστής' μας θα αντιδράσει πολύ έντονα μέχρι να πάρει απόφαση ότι 'αυτά δεν περνάνε πια'. Θα κάνει σαν επαναστάτης που διεκδικεί τα κεκτημένα ή σαν μικρό παιδί που χτυπιέται επειδή του πήραν την καραμέλα από το στόμα.

  Όσο το σκέφτομαι...αν δεν ήταν τόσο περίπλοκα τα δεσμά που στήνει ο άνθρωπος θα ήταν τόσο μεγάλο πράγμα η ελευθερία;

Πότε βλέπουμε όνειρα ''αυστηρώς ακατάλληλα'';

Άλλες φορές είναι ''αυστηρώς ακατάλληλα''. Άλλες πάλι περίεργα, γεμάτα πλοκή και ένταση. Ο λόγος για τα σεξουαλικά όνειρα, τα οποία άλλοτε μας κρατούν ξάγρυπνους προσπαθώντας να εξηγήσουμε γιατί είδαμε αυτό το όνειρο και άλλοτε επειδή ξύπνησαν χαρούμενοι και ενθουσιασμένοι επειδή τη νύχτα είδαν πως συμμετείχαν σε ερωτικές περιπτύξεις».

 Παρά το γεγονός ότι στο θέμα σεξ άνδρες και γυναίκες έχουν απελευθερωθεί έρευνα του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, έδειξε ότι αυξάνεται κατακόρυφα το ποσοστό των ανδρών και γυναικών που βλέπουν σεξουαλικά όνειρα.

Ο καθηγητής Antonio Zadra από το πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ και η ομάδα του ερεύνησαν τα όνειρα 3600 αντρών και γυναικών, όπως τα είχαν καταγράψει στα ημερολόγια τους.

«Και τα δυο φύλα ονειρευόταν ότι έκαναν σεξ με γνωστά και άγνωστα πρόσωπα, έντονες με πρώην και νυν εραστές, αλλά και επαγγελματικούς συνεργάτες!
Μάλιστα τα περισσότερα από τα σεξουαλικά μας όνειρα γινόταν σε δημόσιους χώρους, γραφεία και ξενοδοχεία.

Ένα ακόμη πιπεράτο εύρημα που προέκυψε από την ίδια έρευνα ήταν ότι τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες ονειρευόταν να κάνουν σεξ με διάσημα πρόσωπα. Σταρ του κινηματογράφου, του τραγουδιού, του ποδοσφαίρου, της τηλεόρασης, πρωταγωνιστούν σε πολλά όνειρα.

Μία από τις βασικές διαφορές που προέκυψε από την μελέτη των σεξουαλικών ονείρων είναι ότι οι άντρες τα θυμούνται ως μία θετική εμπειρία σε ποσοστό 44%, ενώ αντιθέτως οι γυναίκες δεν ξεπερνούν το 30 %! Ένα μάλιστα ποσοστό 4% και στα δύο φύλα, ομολογεί ότι βιώνει οργασμό κατά τη διάρκεια του ονείρου!

«Ο μόνος τρόπος να εντοπίσουμε εάν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα, είναι να καταγράφουμε ό,τι βλέπουμε με λεπτομέρειες. Συνήθως ,ότι συμπεριλαμβάνει κίνδυνο και απαγόρευση, θεωρείται φυσιολογικό διότι ανέκαθεν το κρυφό διεγείρει τις αισθήσεις μας» ανέφερε ο καθηγητής Antonio Zadra. Και καταλήγει:

«Αν το όνειρο μας φαινόμενο τέτοιων ονείρων είναι συχνό και επαναλαμβανόμενο τότε θα πρέπει να δούμε καθαρά τι είδους προβλήματα αντιμετωπίζουμε στις ερωτικές μας σχέσεις. Από εκεί πηγάζουν όλα και αν δεν λυθεί ο γόρδιος δεσμός, δεν υπάρχει φυσιολογική ερωτική ζωή».

Συνήθως έχει άμεση σχέση με τις φαντασιώσεις μας. Πολλές φορές το υποσυνείδητο μας μιλά με το δικό του τρόπο.Μας δείχνει τις βαθιές επιθυμίες που ίσως ντρεπόμαστε να εξομολογηθούμε».

ΤΑ ΙΔΙΟΜΟΡΦΑ ΓΑΜΗΛΙΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Για να ενωθούν δύο ετερόφυλοι στην Σπάρτη με τα δεσμά του γάμου απαιτούνταν δύο προϋποθέσεις : η συγκατάθεση του πατέρα και η εικονική απαγωγή της νύφης. Το τελευταίο αυτό, σίγουρα, κατάλοιπο παλιότερου εθίμου , βασισμένου στην πρωτόγονη ιδέα ότι μιά κοπέλα μόνο μπροστά στη βία του ισχυρότερου φύλου μπορεί να παραχωρήσει την αγνότητά της.

Στην καθορισμένη λοιπόν από το κράτος ηλικία 20 ετών για τα κορίτσια , 30 για τους άνδρες, ο γαμπρός-απαγωγέας άρπαζε τη νύφη και την κουβαλούσε στο σπίτι του.

Εκεί την παραλάβαινε μιά νυμφεύτρια, προξενήτρα , που στη στιγμή την κούρευε σύριζα, της φορούσε ένα τραχύ τσουβάλι και χοντροπάπουτσα και την ξάπλωνε σε μιά αχυροστρωμνή, μέσα σ΄ένα σκοτεινό δωμάτιο. γιατί ο γάμος, στη Σπάρτη , ήταν γενικά μιά υπόθεση που από την αρχή ως το τέλος ξετυλιγόταν στα σκοτεινά.

Στο μεταξύ ο γαμπρός είχε ξαναφύγει κι΄αφού δειπνούσε, κατά τη συνήθειά του, στο λιτό αντρικό φιδίτιον (συσσίτιο) , γύριζε αθόρυβα στο σπίτι του και χωνόταν σαν κλέφτης στο δωμάτιο της άτριχης πια και άγαρμπης "καλής" του.

 Της έλυνε το σκοινί που έπαιζε ρόλο ζώνης στο τσουβάλι, τη σήκωνε στα χέρια, την πηγαινε στο κρεβάτι κι΄εκεί, αμίλητος πάντα, πλάγιαζε μαζί της. Η ιδιόμορφη αυτή σεξουαλική επαφή στα σκοτεινά κρατούσε ελάχιστη ώρα, γιατί μετά την πράξη ο νέος ξανάφευγε, εξίσου αθόρυβα και πήγαινε να κοιμηθεί στο στρατώνα, μαζί με τους συντρόφους του.

Με τον ίδιο περίπου τρόπο συνεχιζόταν και μετά ο έγγαμος βίος, αφού ο σύζυγος μπορούσε να εγκατασταθεί στο σπίτι μόνο άν η γυναίκα του περίμενε παιδί, αλλά και τότε ακόμη, μόνο άν ο ίδιος ήθελε.

¨Ετσι , στις περισσότερος περιπτώσεις , το συζυγικό κρεβάτι γινόταν ο μόνος τόπος συνάντησης των συζύγων. Κατά τον Πλούταρχο, τύχαινε καμιά φορά ένας Σπαρτιάτης να γίνει δύο ή τρεις φορές πατέρας χωρίς ποτέ να έχει δει στο φως το πρόσωπο της γυναίκας του.

Τόση ήταν η προσήλωση στα ήθη και η αυστηρότητα στα έθιμα, ώστε , καθώς λένε, όταν ο βασιλιάς ΄Αγης γύρισε νικητής από την εκστρατεία του ενάντια στους Αθηναίους και ζήτησε να του δώσουν την μερίδα του από το συσσίτιο για να δειπνήσει με τη γυναίκα του, οι σύντροφοί του πολεμιστές του την αρνήθηκαν.

Ο Λυκούργος είχε ρυθμίσει τα πράματα, έτσι ώστε όλες οι πράξεις του ατόμου ν΄αποβλέπουν στην ωφέλεια του συνόλου και στη διασφάλιση μιάς ανόθευτης αναπαραγωγής του σπαρτιατικού συστήματος.

Για τη γυναίκα, νομοθετικός προορισμός της ήταν να φέρει στον κόσμο ατσαλένιους στρατιώτες ενώ προορισμός του παιδιού ήταν να πάρει τη θέση ενός μεγαλύτερου που θα φθειρόταν από το χρόνο.

Η πραγμάτωση αυτών των σκοπών οδηγούσε σε ορισμένες καταστάσεις , που η μεν σπαρτιατική κοινωνία τις θεωρούσε απόλυτα φυσικές, ενώ οι περισσότερες άλλες κοινωνίες απόλυτα ανήθικες.

Αν π.χ ο ηλικιωμένος άνδρας μιας γυναίκας γνώριζε κάποιον καλό κι ωραίο νεαρό που του άρεσε, μπορούσε να τον καλέσει στο σπίτι του και να τον βάλει να πλαγιάσει μαζί της, με στόχο την τεκνοποιία.

Το παιδί που θα γεννιόταν απ΄αυτή την ένωση των δύο γερών κορμιών το κρατούσε ο σύζυγος για δικό του και ήταν περήφανος που πρόσφερε έναν τέτοιο βλαστό στη Σπάρτη.

Ακόμη, επιτρεπόταν σ΄έναν άντρα, άν τύχαινε να του αρέσει κάποια νοικοκυρά μόνο ωραίων παιδιών, να προτείνει στο σύζυγό της να του επιτρέψει μιά συνέρευση μαζί της, για να φέρει στον κόσμο ένα ωραίο και γερό παιδί.

" Ο Λάκωνας-λέει ο Πλούταρχος- παραχωρούσε τη γυναίκα του σ΄εκείνον που του τη ζητούσε για τεκνοποίηση, ενώ αυτή εξακολουθούσε να μένει κοντά του , στο σπίτι του, κι΄ο γάμος είχε την αρχική του υπόσταση" . ΄Ηταν, σαν ένας σπορέας "να φύτευε σε μιά εύφορη γη".

΄Οπως λοιπόν γίνεται φανερό, ο γάμος στη Σπάρτη δεν ήταν ιδιωτική σχέση, αλλά δημόσιος θεσμός , για χάρη της τεκνοποιίας.

Αυτό μπορεί να αιτιολογήσει τη διαφορετικά εξωφρενική στάση των εφόρων που τιμώρησαν με πρόστιμο το βασιλιά τους Αρχίδαμο, "επειδή δέχτηκε να παντρευτεί μικρόσωμη γυναίκα, λέγοντά του ότι έτσι, όχι βασιλιάδες, αλλά βασιλάκια είχε φαίνεται στο νού του να τους αφήσει".

Επίσης και την τελευταία θέληση του βασιλιά Λεωνίδα, που φεύγοντας για τις Θερμοπύλες είπε στη γυναίκα του Γοργώ:
-Παντρέψου με τιμή και κάνε τιμημένα παιδιά.

Η ελευθεριότητα των ηθών καθιστούσε τη μοιχεία, το διαζύγιο και την πορνεία είδη σπανιότατα στη Σπάρτη. Ποιός ο λόγος για μοιχεία και διαζύγιο, όταν ο κάθε σύζυγος μπορούσε να προσφέρει τη γυναίκα του στο φίλο του;

Ο θεσμός της μονογαμίας, λέει ο Ηρόδοτος, ήταν τόσο χαλαρός, ώστε μισή δωδεκάδα αδέρφια μπορούσαν να μοιράζονται μιά γυναίκα, ενώ η μοιχεία ούτε τιμωρούνταν ούτε ήταν δυσφημιστική.

Οπωσδήποτε, η πολιτεία έβλεπε το διαζύγιο με μάτι εχθρικό, απόδειξη ότι ο στρατηγός Λύσανδρος τιμωρήθηκε όταν παράτησε τη γυναίκα του για να παντρευτεί μιά ομορφότερή της.

Ανάλογη ήταν και η αντιμετώπιση της πορνείας ακόμη και με το θρησκευτικό μανδύα της ιεροδουλείας, αφού σ΄ολόκληρη τη Λακεδαίμονα δεν υπήρχε παρά ένας και μοναδικός ναός της Αφροδίτης, όπου , μάλιστα, η θεά φορούσε καλύπτρα, κρατούσε ξίφος και είχε τα πόδια της δεμένα με αλυσίδες.

Οι συμβολισμοί αυτοί, καθώς φαίνεται, αποσκοπούσαν να δείξουν την υποταγή της πορνείας στο γάμο, αλλά και των δύο μαζί στον πόλεμο.

Οι νόμοι του Λυκούργου, αντίθετοι μερικές φορές με την ανθρώπινη φύση, εφαρμόζονταν πιστά από τους πολίτες, όχι όμως κι΄απ΄όλους ανεξαίρετα.

Στα αρχαία κείμενα συναντάμε σποραδικά περιπτώσεις που δείχνουν ότι και τα ερωτικά τεχνάσματα και η ζηλοτυπία έβρισκαν κάποτε τρόπους να διαβρώσουν την επίσημη ηθική τάξη. Να π.χ μιά απίθανη ιστορία, που αφηγείται ο Ηρόδοτος.

Ο βασιλιάς Αρίστωνας, δύο φορές παντρεμένος αλλ΄άτεκνος, ερωτεύτηκε τη γυναίκα του καλύτερου φίλου του, του ΄Αγετου, που ήταν η πιό όμορφη γυναίκα της Σπάρτης.

Και τί μηχανεύτηκε για να την αποχτήσει; Υπόσχεται στον΄Αγετο να του χαρίσει από το σπίτι του όποιο αντικείμενο εκείνος θα διάλεγε και του ζητάει να δεχθεί τον όρο της αμοιβαιότητας.

Ο ΄Αγετος δέχεται ανύποπτος και οι δυό φίλοι δεσμεύονται με όρκο. Πρώτα ο Αρίστωνας δίνει στο φίλο του το αντικείμενο που διάλεξε και μετά πάει με τον ΄Αγετο στο σπίτι του και διαλέγει τη γυναίκα του.

Ο ΄Αγετος διαμαρτύρεται, λέει πως αυτό ήταν παγίδα, μα δεν επιτρέπει στον εαυτό του να παραβεί τον όρκο του. αφήνει τη γυναίκα του να φύγει με τον Αρίστωνα, ο οποίος αφού έδιωξε τη δεύτερη γυναίκα του, παντρεύτηκε μιά τρίτη...

Μετά τον Ηρόδοτο, να κι ο Πλούταρχος που έρχεται να μας παραδώσει μιά υπόθεση ερωτικής αντιζηλίας, ανάμεσα στο Σπαρτιάτη βασιλιά ΄Αγη και τον περιβόητο γόη της αρχαίας Ελλάδας Αλκιβιάδη.

΄Ηταν την εποχή που ο Αλκιβιάδης, διωγμένος από τους συμπατριώτες του Αθηναίους, ζήτησε πολιτικό άσυλο στη Σπάρτη. κι εκείνη με αντιαθηναϊκή υστεροβουλία του το παραχώρησε πρόθυμα.

Καθώς φαίνεται, οι Σπαρτιάτισσες από την πρώτη στιγμή ξετρελάθηκαν με το φιλοξενούμενο προδότη, που τόση γοητεία ασκούσε, ώστε " κι αυτοί που τον φοβόντουσαν κι΄αυτοί που τον φθονούσαν να βρίσκουν ηδονή και θέλγητρο μιλώντας μαζί του και βλέποντάς τον".

Ανάμεσα στις γυναίκες που τον ερωτεύτηκαν συγκαταλεγόταν η Τιμαία, σύζυγος του βασιλιά ΄Αγη, ο οποίος είχε εκστρατέψει στην Αττική κατά σύσταση του ίδιου του Αλκιβιάδη.

Αυτός πάλι δεν έχασε την ευκαιρία. Εγκαταστάθηκε σα νοικοκύρης στο σπίτι του βασιλιά και σε λίγο όλη η Σπάρτη ήξερε πως η Τιμαία είχε γίνει ερωμένη του ξένου.

Εννιά μήνες αργότερα, η γυναίκα του βασιλιά έφερνε στον κόσμο ένα αγοράκι.
Το ονόμασε Λεωτυχίδα, αλλά στο σπίτι, μπροστά τους δικούς της και στις φίλες της, το φώναζε Αλκιβιάδη, "τόσος ήταν ο έρωτας αυτής της γυναίκας|" , σχολιάζει ο Πλούταρχος.

Στο στρατόπεδο, όπου ο ΄Αγης έκανε το χρέος του στην πατρίδα, έμαθε από γνωστούς και καλοθελητές τα συμβάντα. Θυμήθηκε ότι για τελευταία φορά είχε πλαγιάσει με τη γυναίκα του μιά νύχτα που έγινε σεισμός κι΄έτρεξε στην κάμαρά της.

Απλό τότε, δέκα ολόκληρους μήνες, δεν την είχε αγγίξει. ΄Αρα, το παιδί δεν ήταν δικό του.

Ο ΄Αγης μίσησε τον Αλκιβιάδη, έγινε άσπονδος εχθρός του και δεν έπαψε να τον κυνηγάει ώς το θάνατό του.

Αρνήθηκε ν΄αναγνωρίσει το παιδί της Τιμαίας και γι΄αυτό ο μικρός Λεωτυχίδας, όταν μεγάλωσε , δεν έγινε κληρονομικός βασιλιάς.

Για την ελευθεριότητα των ηθών της Σπάρτης μας δίνει μιά ιδέα και η στιχομυθία του καθαιρεμένου βασιλιά Δημάρατου με τη μητέρα του, όπως την έχει καταγράψει ο Ηρόδοτος:

"Μάνα, στ΄όνομα των θεών, στ΄όνομα του Ερκείου Δία, σ΄εξορκίζω να μου πεις την αλήθεια ποιός είναι ο αληθινός μου πατέρας.

Ο Λεωτυχίδας πάνω στη φιλονικία μας, ισχυρίστηκε πώς άμα πήγες στον Αρίστωνα ήσουνα κιόλας έγκυος από τον προηγούμενο άντρα σου.

΄Αλλοι πάλι διαδίδουν ακόμη χειρότερα, λέγοντας ότι παραδόθηκες σ΄ένα δούλο γαϊδουροβοσκό κι΄οτι αυτουνού είμαι γιός.

Και τώρα εγώ έρχομαι να σε ικετέψω στ΄όνομα των θεών να μου πεις την αλήθεια.

΄Αν έκανες κάτι απ΄όσα λένε, δε θα είσαι η μόνη στη Σπάρτη..."

Και η μητέρα, που "δε θα ήταν η μόνη στη Σπάρτη" αφού τον διαβεβαιώνει πως αυτά είναι συκοφαντίες, καταλήγει:

" ΄Οσο για τους γαϊδουροβοσκούς, ας γεννούν απ΄αυτούς τα παιδιά τους οι γυναίκες του Λεωτυχίδα και των ομοίων του."

Μια και ύψιστος στόχος των νόμων του Λυκούργου ήταν η τεκνοποιία, και μάλιστα η ευγονία, όποιος απόφευγε το γάμο είχε πολλά να υποστεί στη ζωή του.

Βέβαια , σ΄όλες τις πόλεις της αρχαίας Ελλάδας, η μονογαμική κοινωνία των Ελλήνων προωθούσε το θεσμό του γάμου- με τρόπο πάντα ετεροβαρή, υπέρ του αρσενικού φύλου- τόσο θετικά, όσο κι΄αρνητικά. Το τελευταίο αυτό, με την καταφρόνια για τα γεροντοπαλίκαρα και τις γεροντοκόρες.

Ειδικά όμως στη Σπάρτη, οι ανύπαντροι τραβούσαν τα πάνδεινα. Μέχρι κι΄από δίκη τους περνούσαν, τη λεγόμενη γραφήν αγαμίου για τους μέχρι τέλους άγαμους, ή τη γραφή κακογαμίου για τους χωρισμένους, ή την γραφήν οψιγαμίου , για όσους δεν αποφάσιζαν το γάμο παρά σε ώριμη ηλικία.

΄Επειτα, μιά φορά κάθε χειμώνα τους υποχρέωναν να γυροφέρνουν ολόγυμνοι και τροχάδην το χώρο των συνελεύσεων, τραγουδώντας ένα εξευτελιστικό γι΄αυτούς τραγούδι.

Επίσης, τούς απόκλειαν από τις κοινές γυμναστικές ασκήσεις, όπου έπαιρναν μέρος οι γυμνές Σπαρτιατοπούλες. Ακόμη, πότε-πότε, οι γυναίκες τους άρπαζαν και τους τραβολογούσαν γύρω από τους ιερούς βωμούς, αλαλιάζοντάς τους στο ξύλο.

Τέλος αν παρά τους εξευτελισμούς υπήρχαν αντίμαχοι της ιδέας του γάμου που επέμεναν στην άρνησή τους, τότε συγκέντρωναν κάμποσους απ΄αυτούς και τους έσπρωχναν μέσα σ΄ένα σκοτεινό δωμάτιο, όπου είχαν κλείσει άλλες τόσες άγαμες γυναίκες, εξαναγκάζοντάς τους να διαλέξουν σύζυγο στα τυφλά.

Η περιφρόνηση του κοινού για τους αγάμους εικονογραφείται χαρακτηριστικά από ένα επεισόδιο με το γενναίο αλλ΄άγαμο στρατηγό Δερκυλλίδα, που κάποτε ένας νεαρός δε σηκώθηκε να του παραχωρήσει τη θέση του, όπως όριζε η σπαρτιατική συμπεριφορά, λέγοντας:

- Ούτε κι΄εσύ γέννησες εκείνον που θα μου παραχωρήσει τη θέση του.

Και το θράσος του νεαρού, στην ωστόσο γεροντοκρατούμενη κι αυστηρότατη σε θέματα σεβασμού της ηλικίας Σπάρτη, απόσπασε τη γενική επιδοκιμασία.

Ξετυλίγοντας Τα Συναισθήματα: Τι Νιώθεις Γι'Αυτό Που Νιώθεις;

Τα συναισθήματα είναι πολύτιμοι αγγελιοφόροι που μας βοηθούν να ικανοποιήσουμε τις βασικές μας ανάγκες και να επιβιώσουμε. Κι ενώ η πολύπλοκη φύση των συναισθημάτων μας εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους και παίρνει κάθε λογής διαφορετικές μορφές, οι βασικές οικογένειες των συναισθημάτων είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι η ευτυχία, η λύπη, ο φόβος, η αηδία και ο θυμός. Κάθε συναίσθημα είναι μια αντίδραση απέναντι σε μία χαρακτηριστική κατάσταση: φοβόμαστε όταν απειλούμαστε από κάποιο κίνδυνο, λυπόμαστε όταν χάνουμε κάτι πολύτιμο, χαιρόμαστε όταν οι ανάγκες μας εκπληρώνονται κι ούτω καθ'εξής.

Εξελικτικά, τα συναισθήματα μας είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι προσωρινά κι έτσι η συναισθηματική μας αντίδραση διαρκεί μόνο όσο το ερέθισμα που την υποκίνησε συνεχίζει να υπάρχει. Με αυτό τον τρόπο κρατιόμαστε σε εγρήγορση για να αντιδράσουμε στο επόμενο ερέθισμα που θα έρθει. Βέβαια κάποιες καταστάσεις είναι μακροπρόθεσμες κι έτσι είναι και οι συναισθηματικές μας αποκρίσεις. Για παράδειγμα, η λύπη που σχετίζεται με το πένθος μπορεί να διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ίσως μια στιγμή αισθανόμαστε καλύτερα αλλά μια ανάμνηση μας βυθίζει και πάλι πίσω στη λύπη της απώλειας. Ακόμα βέβαια και με το πένθος, η ψυχή μας βρίσκει τρόπο να θεραπεύσει τον εαυτό της με τον καιρό.

Η προσωρινή φύση των συναισθημάτων και η δυνατότητα μας γι? αυτοθεραπεία φαίνεται μερικές φορές να εκλείπει στην περίπτωση της κατάθλιψης ή του χρόνιου άγχους αλλά και για πολλά άλλα συναισθήματα που εμμένουν.

Υπάρχουν άνθρωποι που αισθάνονται παγιδευμένοι μέσα στα δύσκολα συναισθήματα τους για χρόνια και δεν μπορούν να δούν καμμία διέξοδο.

«Καθώς κοιτούσα από το παράθυρο την πρώτη φθινοπωρινή βροχή , αυτό το γνώριμο συναίσθημα της θλίψης ήρθε σαν απρόσκλητος επισκέπτης και βολεύτηκε μέσα μου. Δε με ρώτησε εάν ήθελα να το υποδεχτώ ούτε μου έδωσε εξηγήσεις για τη δυσάρεστη εμφάνιση του. Προσπάθησα να εκλογικεύσω την κατάσταση- δε συμβαίνει τίποτα δυσάρεστο , σκέφτηκα- φωνάζοντας εκατοντάδες φορές μέσα στο μυαλό μου «σύνελθε». Είμαι μια χαρά, άλλοι έχουν σημαντικότερα προβλήματα και τα αντιμετωπίζουν πολύ καλύτερα. Αλλά εγώ πάντα πρέπει να ανέχομαι αυτή την αθέλητη θλίψη μου. Μάλλον κάτι δεν πάει καλά με μένα, δεν υπάρχει καμμιά άλλη ερμηνεία. Ίσως πρέπει ν?αρχίσω να χωνεύω πως θα είμαι έτσι για πάντα».

Ένας τέτοιος συλλογισμός είναι σχεδόν σίγουρο πως θα έκανε τον οποιοδήποτε να νιώσει χειρότερα. Η θλίψη είναι ήδη ένα δυσάρεστο, δυσβάσταχτο συναίσθημα , όμως η ενοχή και η αποστροφή που νιώθουμε καμμιά φορά για τη θλίψη μας, είναι ακόμα πιο δυσβάσταχτες. Η συναισθηματική μας αντίδραση προς τα συναισθήματα μας είναι και αυτή που τα θεριεύει, τα επικυρώνει, τα παρατείνει.

Όπως είπαμε τα συναισθήματα μας είναι ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά κι αυτές οι ενδείξεις μας ωθούν να πράξουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση. Αρχικά , φαίνεται λογικό να προσπαθήσουμε να ξεφύγουμε από το αρνητικό συναίσθημα που βιώνουμε. Στην προσπάθεια αυτή, ίσως να πιέζουμε τον εαυτό μας να το ξεπεράσει, αναζητώντας αιτίες και προσπαθώντας να καταφύγουμε σε εκλογικεύσεις. Όμως κανείς δεν μπορεί ν?αποδράσει από την ανθρώπινη εμπειρία και κανείς δεν μπορεί να ξεπεράσει αρνητικές ή καταπιεστικές σκέψεις προσπαθώντας να τις εξοντώσει.

Εάν τείνεις να σκέφτεσαι διαρκώς τις αιτίες, τις συνέπειες και το νόημα της λύπης σου ή του άγχους σου νομίζοντας ότι αυτό θα σε βοηθήσει να τα ξεπεράσεις, ίσως να διαλέγεις λάθος δρόμο για να βιώσεις την πολυπόθητη γαλήνη . Οι περισσότερες επιστημονικές έρευνες πλέον δείχνουν πως το ανάμασημα των ίδιων αρνητικών κι επικριτικών σκέψεων, χειροτερεύει το πρόβλημα αντί να το επιλύει.

Αντί να αναλύεις, να εξετάζεις, να επικρίνεις και να καταπιέζεις τα συναισθήματα σου,

Ζήσε στη στιγμή βλέποντας τις σκέψεις σου και τα συναισθήματα σου ως περαστικά μηνύματα παρόμοια με τους ήχους, τις μυρωδιές, τις γεύσεις, αυτά που βλέπεις και αγγίζεις.

Χαλάρωσε την εσωτερική σου αντίσταση απέναντι στην εμπειρία σου. Η μεγαλύτερη δυστυχία απορρέει από την απόσταση ανάμεσα σε αυτό που θεωρούμε ότι θα έπρεπε να είμαστε, να νιώθουμε να βιώνουμε και αυτό που είμαστε, νιώθουμε και βιώνουμε στην πραγματικότητα. Όσο περισσότερο επιθυμείς κάτι άλλο από το τώρα και ταυτόχρονα επικρίνεις το τώρα, τόσο λιγότερη εσωτερική ηρεμία θα βιώνεις.

Παρατήρησε τις επικριτικές, πιεστικές σου σκέψεις χωρίς να πιέζεις για κάποιο αποτέλεσμα. Παρατήρησε πως προκύπτουν, πως αλλάζουν τα συναισθήματα σου και πως επηρεάζουν το σώμα σου.

Καμμιά φορά, αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο είναι ν' αποτινάξουμε από το μυαλό μας το «θα έπρεπε» και να πούμε «εντάξει». Η μη αντίσταση στην εσωτερική μας εμπειρία, ημερεύει την αγριεμένη θάλασσα των συναισθημάτων μας και μας κάνει να βλέπουμε την ακτή πιο ξεκάθαρα.

ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΖΩΗ

Πριν 2.500 χρόνια ο Αριστοτέλης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι αποζητούν την ευτυχία περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Οποιοδήποτε άλλο επίτευγμα, υγεία, ομορφιά, εξουσία, χρήμα, εκτιμάται ανάλογα με την ευτυχία που νιώθουμε όταν το κατακτούμε. Από την εποχή του Αριστοτέλη μέχρι τώρα έχουν αλλάξει πολλά, αλλά ακόμη δεν έχουμε κατανοήσει καλύτερα από τότε τι είναι ευτυχία και πώς μπορούμε να την κατακτήσουμε.

Πολλοί άνθρωποι σπαταλούν τη ζωή τους σε μία εναγώνια αναζήτηση της ευτυχίας, σ’ ένα αδιάκοπο κυνηγητό της χαράς. Ενεργούν σαν να πρόκειται αυτά τα πράγματα να βρίσκονται κάπου εκεί έξω και όχι μέσα σε μας. Την αλήθεια αυτή οι Αρχαίοι Έλληνες την εκφράζουν στον μύθο του Νάρκισσου.

Σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο, ο Νάρκισσος ήταν ένας όμορφος νέος τον οποίο ερωτεύτηκε η νύμφη Ηχώ. Η Ηχώ είχε στερηθεί την ικανότητα της ομιλίας από την Ήρα και μπορούσε μόνο να επαναλαμβάνει τις τελευταίες συλλαβές από τις λέξεις που άκουγε. Αφού δε μπορούσε να εκφράσει την αγάπη της στον Νάρκισσο, εκείνος την απέρριψε. Η Ηχώ πέθανε από ραγισμένη καρδιά. Οι θεοί τιμώρησαν τον Νάρκισσο για τη σκληρή του συμπεριφορά κάνοντάς τον να ερωτευτεί την εικόνα του. Ο μάντης Τειρεσίας είχε προβλέψει ότι ο Νάρκισσος θα ζούσε μέχρι που θα έβλεπε την εικόνα του. Μία μέρα, καθώς έσκυβε πάνω από τα ήσυχα νερά μιας πηγής, ο Νάρκισσος είδε την εικόνα του να αντικατοπτρίζεται στο νερό. Ερωτεύτηκε την εικόνα του τόσο πολύ που δεν ήθελε να εγκαταλείψει εκείνο το σημείο. Πέθανε από μαράζι και μετατράπηκε σε λουλούδι, τον νάρκισσο που φυτρώνει στις όχθες των ποταμών.

Ο Νάρκισσος ερωτεύτηκε το είδωλό του αφού είχε απορρίψει την αγάπη της Ηχώς. Το να αγαπήσει κανείς την εικόνα του, δηλαδή να γίνει νάρκισσος, φαίνεται στο μύθο να είναι η τιμωρία για την αδυναμία να αγαπήσει άλλο άτομο.
Η Ηχώ είναι η δική μας φωνή που επιστρέφει σε εμάς. Η φωνή είναι η έκφραση του εσωτερικού κόσμου του ατόμου και όχι της εξωτερικής του εμφάνισης. Η ποιότητα της φωνής καθορίζεται από τον συντονισμό του αέρα στους εσωτερικούς θαλάμους και αγωγούς. Η λέξη «προσωπικότητα» εκφράζει αυτή την ιδέα, ότι δηλαδή το άτομο μπορεί να αναγνωριστεί από τον ήχο που παράγει. Σύμφωνα μ’ αυτή την ερμηνεία, Νάρκισσος είναι αυτός που απαρνείται τον εσωτερικό του εαυτό δίνοντας έμφαση στην εξωτερική του εμφάνιση, την εικόνα.

Η έμφαση στην εικόνα καλλιεργείται με κάθε τρόπο από τα ΜΜΕ και τα περιοδικά. Οι πλειοψηφία των ανθρώπων ξοδεύει πολύ χρόνο και χρήμα για να διαλέξει ρούχα, για να κάνει πλαστικές εγχειρήσεις, επισκέψεις σε ινστιτούτα που θα τους βοηθήσουν να δημιουργήσουν την εικόνα που ονειρεύονται για τον εαυτό τους.
(Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο υγιές ενδιαφέρον του ατόμου για την εμφάνισή του, το οποίο βασίζεται στην αίσθηση του εαυτού και στην μετατόπιση της ταυτότητας από τον εαυτό στην εικόνα.)

Στην κουλτούρα μας η ευτυχία έχει ταυτιστεί με τον πλούτο και την επιτυχία και η επιτυχία με τη θετική σκέψη. Οι οπαδοί της θετικής σκέψης, διαστρεβλώνοντας τον όρο, αρνούνται συστηματικά καθετί που είναι δυσάρεστο, που τους τρομάζει ή τους δυσκολεύει. Μια ματιά στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον θάνατο, την αρρώστια ή άλλες σοβαρές αναποδιές είναι αρκετή για να αντιληφθούμε ότι η κοινωνία μας αρνείται να αποδεχτεί τις καταστάσεις αυτές ως κάτι φυσιολογικό για την ανθρώπινη ύπαρξη.

Είμαστε υποχρεωμένοι να είμαστε διαρκώς ευτυχισμένοι και η μόνη αποδεχτή πορεία στη ζωή μας είναι η διαρκώς ανοδική (περισσότερα υλικά αγαθά).
Αυτή η στάση ζωής προέκυψε μετά τη βιομηχανική επανάσταση, όπου ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων έπρεπε οπωσδήποτε να τροποποιηθεί προκειμένου να αγοράζονται τα νέα μαζικά παραγόμενα προϊόντα.

Ο Μπερνέζ, ο ανιψιός του Φρόιντ, στηριζόμενος στο έργο του θείου του για την ψυχολογία της μάζας και σε συνεργασία με ομάδα ψυχολόγων δημιούργησε το καταναλωτικό άτομο (ο όρος ανήκει σε αυτόν). Οι εργαζόμενοι έπρεπε να πειστούν πως κάθε μέρα μπορούν να αποδώσουν περισσότερο από την προηγούμενη. Η έννοια των ορίων καταργήθηκε. Εξάλλου, μέσα στο νέο πνεύμα, η προνοητικότητα ήταν ασύμφορη! Σταδιακά υιοθετήθηκε ένα υπεράνθρωπο πρότυπο που χωρίς φόβο για το αύριο μετατρέπει κάθε αποτυχία σε θρίαμβο και καταρρίπτει διαρκώς τα όρια του για να φθάσει σε μία θολά καθορισμένη κορυφή. Όμως αυτός ο τρόπος ζωής δεν είναι απλά καταστροφικός αλλά και ανέφικτος.

Όσα υλικά αγαθά και να αποκτήσουμε, όσες θετικές σκέψεις και αν κάνουμε, δεν μπορούμε να ακυρώσουμε τον θάνατο, τον πόνο, τις αποτυχίες…

Ο Κυνικός φιλόσοφος Δημήτριος υποστήριζε ότι δεν υπάρχει χειρότερη τύχη για τον άνθρωπο από το να μην του έρθουν αντιξοότητες στη ζωή και ονόμαζε «νεκρή θάλασσα» τη ζωή που δεν έχει δεχθεί τις αναποδιές της τύχης.

Ο Στωικός φιλόσοφος Σενέκας δίδασκε ότι ένα πετράδι δε μπορεί να γυαλίσει χωρίς τριβή, ούτε ένας άνθρωπος χωρίς δυσκολίες.
Μια ζωή ανενόχλητης ευκολίας δεν είναι γαλήνη αλλά νεκρική ηρεμία!
Προυποθέσεις για μια ευτυχισμένη ζωή

Ο Στωικός φιλόσοφος Επίκτητος δίδασκε ότι οι άνθρωποι θα είναι οι ευτυχισμένοι όταν δεν ζητούν τα πράγματα να γίνονται όπως τα θέλουν αλλά τα αποδέχονται όπως έρχονται. (Εγχειρίδιον Κεφάλαιο Η)

Στο Κεφάλαιο ΙΖ γράφει «Να θυμάσαι ότι είσαι ηθοποιός σ’ ένα δράμα, όπως το θέλει ο συγγραφέας του έργου. Αν το θέλει σύντομο, θα είναι σύντομο. Αν το θέλει μακροσκελές, θα είναι μακροσκελές. Αν θέλει να παίξεις το ρόλο του φτωχού, πρόσεχε να τον παίξεις και αυτόν με ευφυΐα. Πρόσεξε να κάνεις το ίδιο είτε πρόκειται για τον ρόλο του χωλού ή για τον ρόλο του άρχοντα ή ακόμα απλού ανθρώπου. Από σένα εξαρτάται αν θα τον παίξεις καλά ή όχι. Η εκλογή όμως του ρόλου ανήκει σ’ άλλον και όχι σε σένα».

Η ευτυχία, λοιπόν, είναι εσωτερική υπόθεση, δεν εξαρτάται από τις εξωτερικές συνθήκες. «Σταμάτα να φιλοδοξείς να γίνεις οτιδήποτε άλλο εκτός από τον καλύτερο εαυτό σου γιατί μόνο αυτό βρίσκεται υπό τον έλεγχό σου». Αυτό στην ουσία μας προτείνει ο Επίκτητος στο ΙΖ Κεφάλαιο του εγχειριδίου του.

Ο Μάρκος Αυρήλιος (Ρωμαίος αυτοκράτορας – οπαδός των στωικών) δίδασκε πως λανθασμένα θεωρούμε ότι κάτι εξωτερικό έχει τη δύναμη να μας αναστατώσει. Στην ουσία, ανάμεσα στο εξωτερικό γεγονός και το εσωτερικό συναίσθημα παρεμβάλλεται η πεποίθησή μας για το πώς πρέπει να είναι ο κόσμος.

Δηλαδή το πώς νιώθουμε για τον εαυτό μας αλλά και η χαρά της ζωής εξαρτώνται άμεσα από τον τρόπο που ο νους μας φιλτράρει και ερμηνεύει τις καθημερινές μας εμπειρίες (θετική σκέψη). Για παράδειγμα, παθαίνω καρκίνο. Μπορώ ή να γεμίσω με θλίψη, θυμό, να δω την αρρώστια μου ως τιμωρία ή αποτυχία, ή σαν αφορμή για να επαναπροσδιορίσω την ζωή μου, τα αληθινά θέλω μου.

Για τον Επίκτητο, η ευτυχισμένη ζωή και η ζωή της αρετής είναι συνώνυμες. Η ευτυχία και η ελευθερία αρχίζουν όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να εξουσιάσει. Στην εξουσία μας βρίσκονται οι γνώμες μας, οι φιλοδοξίες μας, οι επιθυμίες μας και τα πράγματα που μας προκαλούν απέχθεια. Έξω από τον έλεγχό μας βρίσκονται πράγματα όπως τι είδους σώμα έχουμε, το αν θα γεννηθούμε μέσα στα πλούτη, η θέση μας στην κοινωνία. Η προσπάθεια να ελέγξουμε ή να αλλάξουμε αυτά που δεν μπορούμε έχει ως αποτέλεσμα να νιώθουμε δυστυχισμένοι.

Για τους Στωικούς, η επαγγελματική επιτυχία, τα πλούτη, η δύναμη, η φήμη είναι άσχετα προς την αυθεντική ευτυχία. Το σημαντικό είναι τι είδους άτομο θέλεις να γίνεις. Τι είδους ζωή επιλέγεις να κάνεις.

«Πρώτα πες στον εαυτό σου τι θα είσαι, μετά κάνε αυτό που έχεις να κάνεις»

Οι Στωικοί μας ζητούν να είμαστε συνειδητοί. Καθένας μας έχει μια εικόνα, έστω και αμυδρή, για το τι θα ήθελε να πραγματοποιήσει πριν πεθάνει. Η ποιότητα της ζωής μας καθορίζεται από το πόσο πλησιάζουμε αυτόν τον στόχο.

Αν ο στόχος παραμένει μακρινός, γινόμαστε μνησίκακοι ή παραιτούμαστε. Αν επιτευχθεί νιώθουμε ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι.

Το πρόβλημα προκύπτει όταν οι άνθρωποι προσκολλώνται τόσο πολύ σ’ αυτό που επιθυμούν, ώστε παύουν να απολαμβάνουν το σήμερα. Συνήθως οι άνθρωποι ζούμε στο παρελθόν ή στο μέλλον, χάνοντας το παρόν. Ο Επίκτητος μας συμβουλεύει να μην θεωρούμε τίποτα δεδομένο, ούτε τους αγαπημένους μας, αλλά κάθε φορά που τους φιλάμε να θυμόμαστε ότι μπορεί αύριο να τους χάσουμε. (Αν θέλεις τα παιδιά σου, η γυναίκα σου και οι φίλοι σου να ζουν αιώνια, τότε είσαι ηλίθιος! Εγχειρίδιον Κεφάλαιο ΙΔ)

Ο άνθρωπος που διαλογίζεται τον θάνατο, συνειδητοποιεί ότι είναι θνητός, ότι η ζωή είναι μικρής διάρκειας , ότι δεν πρόκειται να ζήσει αιώνια και φροντίζει να ζει έντονα στο παρών, νιώθοντας ευγνωμοσύνη για όλα όσα του χάρισε η ζωή. Δεν χάνει την ζωή του μεμψιμοιρώντας και αναβάλλοντας.

Οι Στωικοί αντιλαμβάνονται ως ευτυχία την εσωτερική ηρεμία και γαλήνη. Η ηρεμία μπορεί να επιτευχθεί με την καλλιέργεια μιας ήρεμης αδιαφορίας απέναντι στις συνθήκες της ζωής. Αυτό επιτυγχάνεται όταν δεν φοβόμαστε να βυθιστούμε στις αρνητικές εμπειρίες και συναισθήματα εξετάζοντας τα προσεκτικά.

Οι σωματικοί ψυχοθεραπευτές γνωρίζουμε πολύ καλά πόση αλήθεια έχει αυτή η παραίνεση. Τα αρνητικά συναισθήματα (φόβος – θλίψη – θυμός) όταν βιώνονται, αποδυναμώνονται. Συνειδητοποιούμε βιώνοντας τα ότι τα πράγματα θα πάνε στραβά, αλλά όχι τόσο στραβά όσο φοβόμαστε, ότι μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε.

Ο Σενέκας μας συμβουλεύει αν ο χειρότερος φόβος μας είναι η φτώχεια, να μην προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας oτι δεν θα συμβεί ποτέ. Αντιθέτως, μερικές μέρες να τρεφόμαστε με το χειρότερο φαγητό, ντυμένοι με τα φθηνότερα ρούχα, λέγοντας στον εαυτό μου «αυτή είναι η κατάσταση που φοβόμουν;».
Για τους Στωικούς ο κόσμος μοιάζει μ’ ένα τεράστιο έμβιο οργανισμό, του οποίου η λειτουργία του ενός οργάνου δεν είναι ανεξάρτητη από τη λειτουργία κάποιου άλλου οργάνου του. Έτσι, καθώς, βάσει της αρχής της συμπάθειας διαδοχικά το ένα εγκόσμιο ον επηρεάζει το άλλο, είναι δυνατόν να μεταφερθεί η ενέργεια από το πιο μακρινό αστέρι του ουρανού στο πιο τελευταίο πράγμα της γης και να το επηρεάσει. Επομένως, δεν μπορεί κανείς να επιδιώκει το ανώτατο γι’ αυτόν αγαθό χωρίς ταυτόχρονα να προωθεί και το καλό των άλλων. Είμαστε πολίτες του Σύμπαντος κόσμου και αυτό συνεπάγεται ευθύνη.

Όπως καταλαβαίνει κανείς ή ευτυχία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν είναι κατάσταση για αδύναμους, ντροπαλούς, ευκολόπιστους ή αβέβαιους ανθρώπους.
Η ευτυχία δεν είναι για δειλούς, διότι απαιτεί κουράγιο, ενεργητικότητα, θάρρος, παλικαριά, τόλμη, βούληση, πείσμα, σταθερότητα και πάνω απ’ όλα συνείδηση… απαιτεί ε ν ή λ ι κ ο εαυτό

Και πάνω από όλα δεν έχω υπομονή για όποιον δεν αξίζει την υπομονή μου

"Δεν έχω πια υπομονή για κάποια πράγματα, όχι επειδή έγινα αλαζονικός, αλλά επειδή έχω φτάσει σε ένα σημείο της ζωής μου όπου δεν μπορώ να χάνω χρόνο με ό,τι με δυσαρεστεί, ή με πληγώνει. Δεν έχω υπομονή με τον κυνισμό, με την υπερβολική κριτική και με τις απαιτήσεις οποιασδήποτε φύσης.

Δεν έχω πια τη διάθεση να αρέσω σε όσους δεν αρέσω, να αγαπάω αυτούς που δεν με αγαπάνε και να χαμογελάω σε αυτούς που δεν μου χαμογελάνε. Δεν μπορώ να χαλαλίσω ούτε λεπτό σε αυτούς που λένε ψέματα, ή θέλουν να με χειραγωγήσουν.

Αποφάσισα ότι δεν θέλω να συνυπάρχω με οποιοδήποτε προσποιείται, υποκρίνεται, είναι ανειλικρινής ή με κολακεύει. Δεν μπορώ να ανεχθώ ούτε την επιλεκτική γνώση, ούτε την ακαδημαϊκή αλαζονεία. Δεν με ενδιαφέρει ούτε το κουτσομπολιό.

Αντιπαθώ τις αντιπαραθέσεις και τις συγκρίσεις. Πιστεύω στον κόσμο των αντιθέτων και γι’ αυτό αποφεύγω ανθρώπους με δύσκαμπτες και άτεγκτες προσωπικότητες. Στη φιλία απεχθάνομαι την έλλειψη αφοσίωσης και την προδοσία. Δεν τα πάω καλά με όσους δεν ξέρουν να πουν μια καλή κουβέντα, ή μια λέξη ενθάρρυνσης. Βαριέμαι τις υπερβολές και δεν μπορώ να τους αποδεχτώ.

Και πάνω από όλα δεν έχω υπομονή για όποιον δεν αξίζει την υπομονή μου."

Το ανεπαρκές «Εγώ» και ο φόβος της αγάπης

Όλοι μας είμαστε απόγονοι «τεμαχισμένων» ανθρώπων (δηλαδή γονέων που μεγάλωσαν μέσα από μια διαστρεβλωμένη έννοια αγάπης από τους δικούς τους γονείς).

Κυρίως γι’ αυτό τον λόγο, μαθαίνουμε συνήθως ποιοί «είμαστε» μέσα από τον προβληματικό τρόπο που διαπραγματευόμαστε τις σχέσεις μας με τους άλλους, μέσα από τις συγκεχυμένες συναισθηματικές μας εκδηλώσεις και συμπεριφορές.Βιώνουμε δηλαδή τελικά το «Εγώ» μας ως μια «ακατάστατη» και ανώριμη οντότητα που μοιάζει να είναι ατελής, τραυματισμένη, και διασπασμένη σε πολλά κομμάτια. Μια οντότητα που δεν είναι σε καμία περίπτωση ικανή να κουμαντάρει με επιτυχία το πλήθος των απαιτήσεων της καθημερινότητας των σχέσεων μας με τους άλλους.

Επειδή ακριβώς –και στον βαθμό που- ταυτιζόμαστε μ’ αυτήν την ελλειμματική ψυχική δομή (το «Εγώ»), πολύ συχνά βιώνουμε συναισθήματα κενού, ματαίωσης, απουσίας νοήματος, έντονο ψυχικό πόνο, επίπονες εσωτερικές συγκρούσεις, κι αναποφασιστικότητα.

Αυτή η βαθιά πεποίθηση της ψυχικής μας αδυναμίας συνήθως μας οδηγεί σε συναισθηματική ευαλωτότητα, σε κρίσεις ενοχής, οργής, κι επιθετικότητας, που, κατά περίπτωση, στρέφονται εναντίον των ατόμων με τα οποία σχετιζόμαστε, ή εναντίον αυτού που συνηθίζουμε να τον/ την αποκαλούμε «εαυτό» μας.

Εύλογα κάποιος θα μπορούσε να συμπαιράνει σ’αυτό το σημείο, ότι μια τέτοια ψυχική αναστάτωση έχει σαν λογικό επακόλουθο ο άνθρωπος που την βιώνει να μην μπορεί ούτε να δώσει , αλλά και ούτε να πάρει αγάπη.

Πράγματι, η ίδια η αίσθηση τις προσωπικής μας ανεπάρκειας –την οποία όπως είπαμε την βιώνουμε ως αποτέλεσμα της ταύτισής μας με ένα ελλειμματικό κι ανώριμο «Εγώ»- είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την αδυναμία μας να δεχτούμε την αγάπη, και στην συνέχεια να την προσφέρουμε στους άλλους!

Κι ο λόγος είναι ότι, κατ’αρχάς, η ίδια η παθολογική ψυχική κατασκευή (το «Εγώ»), με την οποία έχουμε ταυτιστεί, υπάρχει ως αποτέλεσμα της πλήρους, ή της μερικής απουσίας της αγάπης! Αυτό το παραμορφωμένο και –στην καλύτερη περίπτωση- ελλιπέστατο "κατασκευαστικό" υλικό, η μαμά και ο μπαμπάς το ονομάσανε «γονεϊκή αγάπη», μας το προσφέρανε, κι εμείς –ως παιδιά- το δεχτήκαμε επειδή το χρειαζόμασταν τότε κατεπειγόντως αφού σ’αυτό έπρεπε να στηρίξουμε την σωματική & ψυχική μας αυτο-οργάνωση.

Αυτό όμως που, στην πραγματικότητα, χρειαζόμασταν ως βρεφη και παιδιά, και φυσικά τώρα, ως ενήλικες, είναι αυτό που δεν λάβαμε ποτέ: την αγάπη στην αυτούσια, ανόθευτη μορφή της, όχι στην κακέκτυπη και κακοποιητική της διάσταση.

Κατά δεύτερο λόγο, η βιωμένη στη ζωή μας, και –γι’αυτό- αδιάσειστη πεποίθηση της ανεπάρκειας του «Εγώ» να αγαπήσει και να αγαπηθεί, ως δική μας ανεπάρκεια και αδυναμία, έχει ως αποτέλεσμα να μοιάζει στα μάτια μας οποιαδήποτε προθεση για προσφορά αγάπης, ως άκρως επίφοβη & απειλητική, αφού η «αγάπη» έχει βιωθεί, στην καλύτερη περίπτωση, ως «υπό όρους ανταλλαγή» (π.χ. θα σ’αγαπώ μόνο εάν μου κάνεις τα χατήρια, αν είσαι καλό παιδί, κ.ο.κ.), και, στην χειρότερη, ως επιθετική ενέργεια εναντίον μας (π.χ. θα φας ξύλο, πλήγωσες την μητέρα σου που σ’ αγαπάει τόσο πολύ..., κ.ο.κ).

Δηλαδή, ουσιαστικά γαλουχόμαστε από τα πρώτα μας κιόλας βήματα σ’αυτόν τον κόσμο στον «φόβο της αγάπης»...!

Υπό αυτήν την έννοια, τίποτα δεν μας τρομάζει περισσότερο από την πιθανότητα να αγαπηθούμε!...
Απ’ την μια, κανείς μας δεν θέλει να κακοποιηθεί, ή να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο μια στενής σχέσης, με το πρόσχημα της «αγάπης». Κι απ’την άλλη πάλι, ταυτιζόμενοι με ένα τοσο ανεπαρκές «Εγώ», μας είναι πάρα πολύ δύσκολο στο βάθος της συνείδησής μας να δεχτούμε οτι αξίζουμε κάποιος να μας αγαπήσει γι’ αυτό που –νομίζουμε ότι- είμαστε.

Περιβάλλον και ποιότητα ζωής

Στον 21ο αιώνα που διανύουμε έχουμε αναπτύξει πολλούς τομείς της τεχνολογίας, έχουμε εφεύρει τρόπους ίασης πολλών ασθενειών, έχουμε παρέμβει στο περιβάλλον, αλλά ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να δαμάσουμε τη φύση.

   Οι παρεμβάσεις μας στο περιβάλλον πολλές φορές αποδείχθηκαν καταστροφικές για το οικοσύστημα και κατ’ επέκταση και για τον ίδιο τον άνθρωπο.

   Ο άνθρωπος καλείται να εξασφαλίσει έναν υγιεινό και ποιοτικό τρόπο ζωής, πρέπει να εκτιμήσουμε την αξία του φυσικού μας πλούτου και να προσπαθήσουμε να βελτιώνουμε τις συνθήκες διαβίωσής μας.

   Αρκεί να κατανοήσουμε το πόσο άρρηκτα συνδεδεμένοι είμαστε με το περιβάλλον και παράλληλα πόσο μεγάλη ανάγκη μας έχει και το έχουμε. Πως μπορούμε εμείς να συμβάλουμε σε αυτό? πολύ σημαντικό είναι να φροντίζουμε τους χώρους δίπλα μας, και να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στον τρόπο απόρριψης των απορριμμάτων μας, για παράδειγμα τι πιο απλό από το να διαχωρίζουμε από το οικιακό μας περιβάλλον τα απορρίμματα μας σε αυτά που μπορούν να ανακυκλωθούν από τα υπόλοιπα και εν συνεχεία να τα τοποθετούμε μέσα στους κάδους ανακύκλωσης που βρίσκονται στις γειτονιές μας και σε πολλά σημεία των πόλεων μας.

   Ποια είναι λοιπόν είναι τα οφέλη που αποκομίζουμε από αυτή την ενέργεια μας? Πόσο σημαντική είναι άραγε μια τέτοια ενέργεια για εμάς και το περιβάλλον?

  Με αυτή την απλή κίνηση μας καταφέρνουμε …

1) Μέσα από την ανακύκλωση δημιουργούμε έναν κύκλο ‘‘ζωής” ανακυκλώσιμων αντικειμένων που μας εξυπηρετούν στις καθημερινές μας ανάγκες συνεχώς.

2) Περιορίζουμε κατά μεγάλο ποσοστό την κατανάλωση ενέργειας που θα χρειαζόταν να καταναλωθεί από την παραγωγή ενός νέου αντικειμένου .

3) Εξοικονομούμε κατ’ επέκταση και σε φυσικούς πόρους που δεν θα καταναλωθούν.

4) Αποφεύγουμε την χρονοβόρα διαδικασία αποσύνθεσης των υλικών στο περιβάλλον, για παράδειγμα χρησιμοποιώντας ένα απλό πλαστικό ποτηράκι νερού που μας εξυπηρετεί το πολύ για 1 λεπτό αν αυτό απορριφτεί στο περιβάλλον η διαδικασία αποσύνθεσης του στην φύση θα έπαιρνε πάνω από 200 χρόνια.

5) Ανακουφίζουμε τις χωματερές μας, ο χώρος αποθήκευσης των απορριμμάτων μας δεν είναι ανεξάντλητος.

 6) Περιορίζουμε την μόλυνση του εδάφους από βλαβερά γι’ αυτό αντικείμενα μερικά μάλιστα από αυτά τα χρησιμοποιούμε ευρέος στην καθημερινότητα μας, αν αυτά δεν ανακυκλωθούν είναι υπεύθυνα για την ανεπανόρθωτη μόλυνση του, μερικά τέτοια για παράδειγμα είναι οι μπαταριές τα σπρέι, λιπάσματα, ποντικοφάρμακα, χλωρίνες κ.α. .

   Κατά καιρούς παρατηρείτε το φαινόμενο να απορρίπτουμε λανθασμένα διάφορα πιο ογκώδες αντικείμενα μας, που δεν μας είναι πλέον χρήσιμα σε πεζοδρόμια, οικόπεδα δίπλα στους κάδους σκουπιδιών, και γενικότερα σε δημόσια σημεία, απλά και μόνο επειδή αυτό μπορεί να μας εξυπηρετεί. Γι’ αυτά λοιπόν τα αντικείμενα οι περισσότεροι δήμοι μας παρέχουν την δυνατότητα να τα απομακρύνουν, επικοινωνώντας λοιπόν μαζί τους έρχονται και να τα παραλαμβάνουν, χωρίς καμία επιβάρυνση μας, και αναλαμβάνουν την σωστή διαχείριση και την ανακύκλωση τους, ωστόσο αν δεν μας παρέχετε αυτή η δυνατότητα μπορούμε να απευθυνθούμε για την απομάκρυνση τους σε εταιρίες ενοικιάσεις κάδων.

   Κάνοντας καθαρότερες τις πόλεις μας απολαμβάνουμε καλύτερη ποιότητα ζωής για εμάς και τα παιδιά μας, δημιουργούμε έναν ανθρώπινο καθρέφτη ζωντάνιας, ομορφιάς και ανθρωπιάς. Άλλωστε ζούμε σε μια τόσο όμορφη χώρα θα ήταν δίκαιο να την προσέχουμε σαν κόρη οφθαλμού και να την διαφυλάξουμε έτσι, κάθε χρόνο μας επισκέπτονται τουρίστες από όλο τον κόσμο άνθρωποι με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς. Είναι σωστό και δίκαιο, είναι αξιοπρεπές να πάρουν μαζί τους την δική μας ταυτότητα ως Έλληνες, να δείξουν ενδιαφέρον για τον πολιτισμό μας, για να το μεταδώσουν σε άλλους, γιατί ένα κομμάτι του πολιτισμού της κουλτούρας κάθε χώρας αποτυπώνεται σαν αποτύπωμα της στην καθαριότητα της και στο σεβασμό που δείχνει στο περιβάλλον που την περικλείει.

   Γι’ αυτό, λοιπόν, ξεκινώντας ο καθένας να βάζει το καθαρό στίγμα του στο δημιούργημα που λέγεται περιβάλλον, βοηθάμε να ζήσει όχι μόνο ο πλανήτης περισσότερα χρόνια, αλλά και εμείς περισσότερα, καλύτερα και με ποιότητα.

Το πείραμα του διαλόγου

Ας τον ονομάσουμε Εντ Μπράουν. Φυσικά, δεν είναι αυτό το πραγματικό του όνομα και ορισμένες από τις λεπτομέρειες της ιστορίας του έχουν αλλαχθεί, επειδή μας το ζήτησε. Το όνομά του δεν είναι σημαντικό έτσι κι αλλιώς, γιατί όπως λέει: “Στην όλη ιστορία διαπίστωσα μεταξύ άλλων ότι δίνουμε μεγάλη σημασία σε αυτόν που διεκδικεί την προβολή. Στην ουσία πρόκειται μόνο για μια εξελικτική πορεία. Αυτή έχει σημασία και όχι ποιος προβάλλεται και για ποιο λόγο”.

Η ιστορία του Εντ αρχίζει όταν αποφάσισε να ενταχθεί σε μια “ομάδα διαλόγου” πριν από μερικά χρόνια. Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι άνθρωποι οργανώνονται σε ομάδες για να εξερευνήσουν τη φύση των ομαδικών σχέσεων. Δεν πρόκειται για ομάδες θεραεπίας, αλλά για μια προσπάθεια κατανόησης του τρόπου με τον οποίο οι ατομικές και συλλογικές μας προϋποθέσεις ελέγχουν την αλληλεπίδραση που ασκούμε και δεχόμαστε, αλλά και μια προσπάθεια εξερεύνησης των δυνατοτήτων για ανάπτυξη συλλογικής δημιουργικότητας.

Ο φυσικός Ντέιβιντ Μπομ, ο οποίος έχει αφιερωθεί τα τελευταία χρόνια στην έρευνα του διαλόγου, τον περίεγραψε ως εξής: “Ο διάλογος δεν είναι μια ανταλλαγή απόψεων, ούτε συζήτηση. Συζήτηση σημαίνει χτύπημα πέρα δώθε, σαν να παίζεις πινγκ πονγκ. Βέβαια, έχει και αυτό την αξία του, αλλά στο διάλογο προσπαθούμε να πάμε πιο βαθιά να δημιουργήσουμε μια κατάσταση όπου βάζουμε στην άκρη τις απόψεις και τις κρίσεις μας, προκειμένου να μπορέσουμε να ακούσουμε ο ένας τον άλλο”. Αυτή η προσωρινή αναστολή συχνά είναι μάλλον αποτέλεσμα του ίδιου του διαλόγου και λιγότερο μια εκούσια πράξη από μέρους των μελών της ομάδας. Επειδή σε ένα διάλογο είναι πάρα πολλές οι απόψεις που ακούγονται, κάποια στιγμή οι θέσεις και οι κρίσεις των ατόμων που ακούγονται, κάποια στιγμή οι θέσεις και οι κρίσεις των ατόμων καταλήγουν να αναστέλλονται προσωρινά. Ένας άλλος θιασώτης του διαλόγου, ο ζωγράφος και ψυχίατρος Ντέιβιντ Σάινμπεργκ, αποκάλεσε το διάλογο “μια ανοικτή διαδικασία δημιουργίας σχημάτων”.

Μια από τις βασικές ιδέες του διαλόγου είναι πως οι άνθρωποι παραμένουν δεμένοι σε αυτό που ο Μπομ αποκάλεσε “μη διαπραγματεύσεις” πεποιθήσεις, οι οποίες ενυπάρχουν και στις πιο απλές διαφωνίες. Αυτές οι “μη διαπραγματεύσιμες” ιδέες δεν μπορούν να ερμηνευτούν. Μπορούν, όμως, να μείνουν για λίγο στην άκρη και να αλλάξουν, όπως διαπίστωσε ο Εντ, κατά τη διαδικασία της συλλογικής δημιουργικότητας.

Η ομάδα του Εντ αποτελείτο από είκοσι άτομα, τα οποία συναντιόντουσαν μια φορά το μήνα σε ένα διαμέρισμα μιας μεγάλης πόλης. Συμφώνησαν να μην έχουν αρχηγό, ούτε συγκεκριμένο πρόγραμμα, ούτε συγκεκριμένα θέματα για συζήτηση. Αυτή η συμφωνία αφαίρεσε τα συνηθισμένα ερεθίσματα στα οποία στηρίζονται οι ομάδες και άφησε γυμνό το θέμα τού πώς τα οποία σχετίζονται με την ομάδα.

“Ένα πράγμα που διαπίστωσα ευθύς αμέσως ήταν πως χρειαζόμασταν αρχηγό. Αισθανόμασταν άβολα χωρίς αυτόν. Κανείς, όμως, δεν ήθελε να αναλάβει, αλλά και αν ακόμη κάποιος το ήθελε δεν θα τον αφήναμε. Ταυτοχρόνως, όλοι αναζητούσαμε κάποια δομή, αλλά δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε καμία. Ήταν πολύ απογοητευτικό. Νομίζω ότι έτσι αισθάνονται πολλοί άνθρωποι μέσα στις ομάδες. Να θέλουν πάντα να ακουστούν, να θέλουν η ομάδα να συμμεριστεί τις απόψεις και τις ιδέες τους, πράγμα που δεν μπορεί να γίνει”.

Η ομάδα ηχογραφούσε τις συναντήσεις της και ο Εντ έμαθε ότι, πέρα από το χάος της απογοήτευσης, υπήρχε μια τάξη σε εξέλιξη. “Είδα πως, μολονότι πίστευα πως δεν άλλαζα τις απόψεις κανενός, στην πραγματικότητα τις άλλαζα, όπως άλλαζαν και οι δικές μου. Ήταν πολύ αδιόρατο. Αν κάποιος παρακολουθούσε τη συζήτηση, θα του φαινόταν σε κάποιο επίπεδο χαοτική θα μπορούσε, ωστόσο, να δει πως οι άνθρωποι προσλαμβάνουν τα λόγια και τις ιδέες των άλλων και κατά κάποιο τρόπο τις αφομοίωναν. Ήταν φανερό ότι αλληλο-επηρεαζόμασταν.

>>Μερικές φορές διαφωνούσαμε με κάποιον, αλλά ύστερα από λίγο αρχίζαμε να συνειδητοποιούμε ότι στην ουσία δεν είχαμε καταλάβει τι ακριβώς ήθελε να πει. Απλώς αντιδρούσαμε στις λέξεις. Μόλις ξεπερνούσαμε τις λέξεις, καταλαβαίναμε ότι έλεγαν κάτι σημαντικό. Διαπίστωσα ακόμη ότι και εγώ δεν καταλάβαινα πραγματικά τα δικά μου λόγια, μέχρις ότου οι άλλοι έφερναν στην επιφάνεια το ουσιαστικό τους νόημα. Προς το τέλος της συνάντησης, και ενώ είχαμε μιλήσει για ένα σωρό διαφορετικά πράγματα, οι περισσότεροι από την ομάδα έδειχναν σαν να είχαν κατορθώσει κάτι. Έμοιαζε σαν να είχαμε δημιουργήσει ή ανακαλύψει κάτι κοινό, που για τον καθένα μας ήταν διαφορετικό. Ήταν πράγματι πολύ παράξενο”.

Ένα από τα θέματα που ανέκυπταν πολύ συχνά στις συζητήσεις της ομάδας ήταν αν όλα αυτά που συνέβαιναν στο διάλογο θα μπορούσαν να έχουν κάποια πρακτική εφαρμογή. Ο Εντ αποφάσισε να ελέγξει το θέμα συμμετέχοντας στα κοινά της περιοχής όπου κατοικούσε και να συνεχίσει το πείραμα του διαλόγου σε ένα χώρο “πραγματικό”.

Προσφέρθηκε εθελοντικά να εργαστεί σε μια επιτροπή που θα ασχολούνταν με την ανακαίνιση της βιβλιοθήκης της περιοχής όπου έμενε εκλέχτηκε μάλιστα πρόεδρος της επιτροπής. Από την πρώτη κιόλας συνεδρίαση κατάλαβε ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά. Υπήρχαν δύο παρατάξεις στην επιτροπή και η καθεμιά είχε να προτείνει μια διαφορετική λύση για την ανακαίνιση. Κάποια από τα μέλη της επιτροπής είχαν από παλιά προβλήματα μεταξύ τους· υπήρχαν ακόμη άνθρωποι που κατοικούσαν χρόνια εκεί και μερικοί που είχαν μετακομίσει πρόσφατα. Στην επιτροπή, λοιπόν, εκπροσωπούνταν πολλές από τις αντιζηλίες και τις αντιπαραθέσεις των ανθρώπων της κοινότητας.
“Η καθεμιά από τις κλίκες ήθελε να με πάρει με το μέρος της. Ένα από τα πράγματα, όμως, που είχα μάθει από την ομάδα διαλόγου ήταν να αποφεύγω την πόλωση. Διακινδύνευα να προκαλέσω την έχθρα και των δύο πλευρών, αλλά θεώρησα σωστό να ακούσω και τις δύο και να προσπαθήσω να τις βοηθήσω να εκθέσουν τις απόψεις τους όσο καλύτερα μπορούσαν. Έπειτα θα προσπαθούσα να παρουσιάσω τη μια πλευρά στην άλλη με όσο το δυνατό πιο κατανοητό τρόπο. Η ουδετερότητά μου δεν θα ήταν αρκετή. Υπήρχαν πολλές τάσεις στις συνεδριάσεις μας – εξάρσεις των διαφόρων “εγώ” και παιχνίδια εξουσίας. Το γεγονός, όμως, ότι υπήρχε κάποιος στην αίθουσα που όχι μόνο δεν έπαιρνε το μέρος κανενός, αλλά άκουγε προσεχτικά αυτά που είχαν να πουν οι άνθρωποι, αρχικά προκάλεσε μια σύγχυση στα μέλη της επιτροπής, ταυτοχρόνως όμως τους απελευθέρωσε. Ύστερα από λίγο άρχισαν να μετακινούνται από τις αρχικές τους θέσεις και οι ιδέες απλώνονταν διαρκώς, ώσπου φτάσαμε να υπάρχουν όχι μόνο δύο προτάσεις αλλά ολόκληρη σειρά επιλογών. Σύντομα, ακόμη και οι πιο σκληροπυρηνικοί άρχισαν να αλλάζουν στάση.

>>Έπειτα, όμως, ξανακολλήσαμε και δημιουργήθηκαν ξανά τα παλιά σχήματα. Ήταν πολύ απογοητευτικό. Η κατάσταση έμοιαζε απελπιστική, ώσπου κάποιο βράδυ ένα από τα πιο ουδέτερα μέλη πρότεινε μια λύση που ήταν λίγο διαφορετική απ’ ό,τι είχαμε κουβεντιάσει ώς τότε. Προς μεγάλη μας έκπληξη – θα μπορούσε κανείς, μάλιστα, ακόμα και να δει την έκπληξή μας, αφού όλοι γουρλώσαμε τα μάτια – άρεσε σε όλους μας. Εξετάζοντάς το εκ των υστέρων, διαπιστώνουμε ότι ίσως θα μπορούσαμε να είχαμε δει αυτή τη λύση από την αρχή, όμως δεν την είδαμε. Πριν δεν μπορούσαμε να την δούμε, τώρα όμως μπορέσαμε. Ίσως μπορέσαμε επειδή περάσαμε μέσα από όλη αυτή τη διεργασία. Οι συνθήκες άλλαξαν εντελώς. Ξαφνικά, αποκτήσαμε ομοφωνία και καταλήξαμε σε μια λύση ιδανική για την περιοχή μας”.

Η λύση δεν αποτελούσε συμβιβασμό. “Ο συμβιβασμός είναι χειρότερος από την ήττα. Σημαίνει ότι όλοι αισθάνονται λίγο εξαπατημένοι, ότι υποτάχτηκαν στην ιδέα της εξουσίας, χωρίστηκαν σε νικητές και ηττημένους. Αυτό που καταφέραμε ήταν πολύ πιο συναρπαστικό και ικανοποιούσε τον καθένα περισσότερο από την όποια συμβιβαστική λύση”.

Το πραγματικό ενδιαφέρον του Εντ για τις αρετές και των δύο πλευρών και ο σκεπτικισμός του για την έτοιμη λύση που παρουσίαζε η κάθε πλευρά από τη σκοπιά της προκάλεσαν μια “σύνθετη επίδραση”, που βοήθησε τα μέλη της επιτροπής να εγκαταλείψουν την πόλωση και τις μη διαπραγματεύσιμες απόψεις τους για όσο χρόνο χρειαζόταν, προκειμένου να προκύψει κάποια καινούργια πρόταση.

Η ιστορία του Εντ θυμίζει αρκετά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν πολλές κοινότητες ιθαγενών, τον τρόπο που η κοινότητα του Γουίλφρεντ Πελετιέ έφτιαξε τη στέγη της αίθουσας του συμβουλίου. Στους Ιροκουά, για παράδειγμα, το παραδοσιακό συμβούλιο των αρχηγών έπρεπε να παίρνει αποφάσεις με τις οποίες θα συμφωνούσαν όλα τα μέλη του συμβουλίου. Οι Ιροκουά δεν πίστευαν στην πλειοψηφία. Το συμβούλιό τους συνεδρίαζε όσο χρόνο ήταν απαραίτητος για να βρεθεί μια λύση που θα ήταν αποδεκτή από όλους. Συχνά, οι συζητήσεις ήταν έντονες και γεμάτες πάθος. Μερικές φορές το συμβούλιο διαρκούσε μέρες, εβδομάδες. Σε μερικές περιπτώσεις δεν λαμβάνονταν αποφάσεις, γιατί δεν μπορούσαν να καταλήξουν σε μια κοινά αποδεκτή συμφωνία. Όταν, όμως, κατέληγαν σε μια απόφαση, ήταν εκείνη που ήθελαν όλοι και αισθάνονταν δεσμευμένοι απένταντί της. Ήταν η δική τους απόφαση, τόσο συλλογική όσο και ατομική.

Στην πολύπλοκη και προβληματική μαζική μας κοινωνία πρέπει να αναπτύξουμε ταχύτατα και δραστικά νέους τρόπους κατανόησης της συλλογικής δράσης. Είναι φανερό ότι κανένας ηγέτης και κανένα σύστημα δεν μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα του συλλογικού μας κόσμου. Στην ουσία, η όποια προσπάθεια εξεύρεσης λύσης προς αυτή τη δοκιμασμένη και ξεπερασμένη κατεύθυνση θα οδηγήσει αναμφίβολα σε περαιτέρω περιπλοκές.

Το λυπηρό είναι πως οι οργανισμοί, όσο μας ενώνουν, άλλο τόσο μας απομονώνουν και μας κρατούν μακριά τον ένα από τον άλλο. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι, επειδή τα άτομα αποτελούν ουσιαστικά ξεχωριστά μόρια, η συλλογική δράση πρέπει να συντονίζεται μέσα από αυτές τις εξωτερικές δομές που μας έχουν επιβάλει. Τι θα γινόταν, όμως, να ξεχνούσαμε τελείως αυτές τις απόψεις και επιτρέπαμε στην αυτο-οργάνωση να δημιουργήσει τις κοινότητές μας; Αν σκόπιμα σφυρηλατούσαμε τις κοινωνικές μας λύσεις στη φωτιά του δημιουργικού χάους;

Γάτες και συμβολισμός

Για αιώνες, οι γάτες είναι γνωστές σαν σύμβολα θεών και δαιμόνων, σαν σύμβολα τύχης ή ατυχίας, ενώ τους έχει αποδοθεί ο τίτλος των μαγισσών, των προστάτιδων, αλλά και των θεών.

Γενικότερα οι γάτες θεωρούνταν πλάσματα ιερά από την αρχαιότητα και σ’ αυτές δίνονταν διάφορες ερμηνείες και έννοιες.

Ξεκινώντας από την αρχαία Aίγυπτο, από την οποία έχουμε περισσότερες πληροφορίες, η γάτα ήταν αντικείμενο λατρείας. Φημολογείται πως η θεά Bast των Aιγυπτίων είχε κεφάλι λιονταριού και γάτας και συνοδευόταν πάντα από γάτες, οι οποίες γι’ αυτό το λόγο θεωρούνταν ιερές. Tο κεφάλι λιονταριού συμβόλιζε την κακή πλευρά της θεάς, ενώ το κεφάλι της γάτας την καλή. Tο να θανατώσεις μια γάτα ήταν τρομερό έγκλημα και όταν μια οικόσιτη γάτα πέθαινε, όλη η οικογένεια βυθιζόταν στο πένθος και γινόντουσαν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για να τιμηθεί το νεκρό ζώο. Πολλές γάτες βρίσκονταν στους ναούς και ταΐζονταν από τους πιστούς ενώ οι αδέσποτες γάτες τύχαιναν της καλύτερης φροντίδας από όλους, την ώρα που οι γάτες του σπιτιού είχαν την τιμή να μοιράζονται το φαγητό των οικείων τους.

Για τις γάτες που πέθαιναν κατασκευάζονταν ειδικές σαρκοφάγοι για να φιλοξενήσουν τα άψυχα σώματα μετά θάνατον.

Oι λάτρεις της θεάς Diana επίσης θεωρούσαν τις γάτες ιερά πλάσματα, διότι σε κάποιες εμφανίσεις της, η θεά είχε τη μορφή γάτας, ενώ οι γάτες ήταν κάτω από την προστασία της. Στη Σκανδιναβία η θεά Freya είχε ένα άρμα που το έσερναν γάτες ενώ η θεά των Kελτών Ceridwen είχε μια ακολουθία από λευκές γάτες που μετέφεραν τις εντολές της στους ανθρώπους.

Στην εποχή του Mεσαίωνα όμως, οι γάτες ταλαιπωρήθηκαν, κυνηγήθηκαν και εξοντώθηκαν από ανθρώπους που πίστευαν πως οι γάτες ήταν σύμβολα μαγείας ή ήταν οι ίδιες μάγισσες μεταμορφωμένες σε γάτες. Eιδικότερα την εποχή που γίνονταν οι καταδίκες των μαγισσών και η ετυμηγορία ήταν κάψιμο στην πυρά, πολλοί πίστευαν ότι οι γάτες ήταν τα πνεύματα των μαγισσών και ότι με τη μορφή αυτή οι μάγισσες τους ακολουθούσαν παντού. Mάλιστα ο Willim Montomery υποστήριζε ότι κάθε βράδυ μαζεύονταν έξω από το σπίτι του ορδές από γάτες που μιλούσαν με ανθρώπινη φωνή. Kάποιο βράδυ σκότωσε 2 γάτες και τραυμάτισε σοβαρά τη μία. Tο επόμενο πρωί άκουσε ότι 2 γριές γυναίκες βρέθηκαν νεκρές στο κρεβάτι τους και μια άσχημα τραυματισμένη.

Σε πολλές χώρες οι γάτες είναι σύμβολο τύχης ή ατυχίας. Στην Aγγλία και την Aυστραλία οι μαύρες γάτες θεωρούνται πως φέρνουν τύχη, ενώ στην Eλλάδα, σε μερικές χώρες της Eυρώπης και στην Aμερική, οι μαύρες γάτες είναι κακός οιωνός.

Oι γάτες με χρώματα κέλυφους χελώνας είναι σύμβολο τύχης στη Bρετανία, ενώ οι μπλε γάτες λέγεται πως φέρνουν τύχη στη Pωσία. Oι γνώμες για τις λευκές γάτες επίσης διχάζονταν, ανάλογα με τη χώρα. Oι γάτες λένε πως έφερναν τύχη στα σπίτια και στα καράβια. Mάλιστα ήταν τύχη για το καράβι να ανέβει μια γάτα λίγο πριν από την αναχώρηση - σήμαινε πως θα είχε καλό ταξίδι. Aν η γάτα έπεφτε στη θάλασσα, τότε προμηνυόταν άσχημη καταιγίδα, ενώ αν οι γυναίκες των ναυτικών είχαν στο σπίτι μια μαύρη γάτα, οι άντρες τους θα γυρνούσαν σώοι από το ταξίδι.

Oι γάτες χρησιμοποιούνταν πολλές φορές και σαν “συστατικά” για να κατασκευαστεί ένα πετυχημένο ξόρκι. Oι τρίχες, τα νύχια και τα οστά τους πιστεύεται πως αύξαναν τη δύναμη που είχε το ξόρκι, ιδιαίτερα στην Aγγλία (στην Aμερική χρησιμοποιούσαν τρίχες από λύκο, ενώ στην Eλλάδα τρίχες από ανθρώπινα μαλλιά). Σε πολλές περιπτώσεις λέγεται πως οι γάτες θεράπευαν πολλές ασθένειες και χρησιμοποιούνταν ανάλογα με την περίπτωση του ασθενούς.

Aργότερα, καθώς οι αιώνες διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, οι γάτες έγιναν σύντροφοι των μοναχικών ανθρώπων, αλλά και πηγή έμπνευσης για πολλούς ζωγράφους, γλύπτες, ποιητές κλπ. Θα συναντήσουμε πολλούς πίνακες των Da Vinci, Delacroix, Monet, Renoir, Gauguin, Picasso με θέμα τις γάτες, αρκετά ποιήματα και διηγήματα που εμπνεύστηκαν από αυτές, όπως “H μαύρη γάτα” του Edgar Allαn Poe κ.α. Στην πιο σύγχρονη εποχή συναντάμε τις γάτες σαν ηρωίδες των κόμικς, της τηλεόρασης και του κινηματογράφου.

Tις συναντάμε στους παλιούς μύθους και παροιμίες των παραδόσεων και της Iστορίας του κάθε λαού, στα εξώφυλλα των βιβλίων και των περιοδικών, στις διαφημίσεις και σε καθετί που αφορά την καθημερινή μας ζωή. Mα πάνω από όλα τις έχουμε στην καρδιά, τη σκέψη και φυσικά στο κρεβάτι μας σαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Ξυπνάμε με το νιαούρισμά τους, τις έχουμε στα πόδια μας τα κρύα βράδια του χειμώνα και στην αγκαλιά μας όταν τις χαϊδεύουμε ασυναίσθητα πίνοντας καφέ, ενώ εκείνες μας ανταμείβουν με το χαρακτηριστικό ήχο που κάνουν όταν είναι ευτυχισμένες. Kαι αν καμιά φορά μας βγάζουν τα νύχια, ε, ας κάνουμε τα στραβά μάτια και ας τις συγχωρήσουμε. Άλλωστε, αφού δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτές, θα πρέπει να συμβιβαστούμε με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις τους και να αποκομίσουμε όλα τα θετικά στοιχεία από τη συμβίωση μαζί τους.