Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΡΗΤΟΡΙΚΗ, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Κατὰ Εὐέργου καὶ Μνησιβούλου ψευδομαρτυριῶν § 68-72

Ένα θρησκευτικό και νομικό ερώτημα

Ο λόγος αυτός αποκλίνει αισθητά από άλλους λόγους του Δημοσθένη· πιθανότατα δεν είναι γνήσιος, αλλά παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, κυρίως γιατί φωτίζει ορισμένες πτυχές της ζωής στην αρχαία Αθήνα.

Σε μια κρίσιμη στιγμή που η Αθήνα χρειαζόταν επειγόντως "τριηρικά σκεύη" (εξαρτήματα ή σκεύη απαραίτητα για τον εξοπλισμό των πολεμικών πλοίων), ανετέθη σε κάποιους να τα συγκεντρώσουν από εκείνους που δεν τα είχαν παραδώσει. Ένας από τους υπόχρεους, ο Θεόφημος, που είχε διατελέσει τριήραρχος, δεν ανταποκρίθηκε· μηνύθηκε γι᾽ αυτό από τον επιφορτισμένο με τη συγκέντρωση -τον κατήγορο στην παρούσα δίκη-, αλλά, παρά το γεγονός ότι καταδικάστηκε, συνέχισε να αρνείται. Όταν, έπειτα από απόφαση της βουλής, επετράπη στους επιφορτισμένους με τη συγκέντρωση να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο για να πετύχουν το σκοπό τους, ο κατήγορος πήγε στο σπίτι του Θεόφημου, προκειμένου να προχωρήσει σε "κατάσχεση" (να πάρει ενέχυρα). Εκεί συνεπλάκησαν και αλληλομηνύθηκαν. Εκδικάστηκε πρώτη η μήνυση του Θεόφημου, στην οποία κατέθεσαν ως μάρτυρες ο αδελφός του Εύεργος και ο γαμπρός του Μνησίβουλος. Ο Θεόφημος κέρδισε τη δίκη και ο τωρινός κατήγορος, που τότε καταδικάστηκε σε χρηματικό πρόστιμο, εμήνυσε τους δύο μάρτυρες για ψευδομαρτυρία. Ενδιαμέσως, επειδή ο καταδικασθείς είχε καθυστερήσει να πληρώσει στον Θεόφημο τα χρήματα που επιδίκασε το δικαστήριο, ο Θεόφημος και οι δύο κατηγορούμενοι πήγαν στο σπίτι του, όταν αυτός απουσίαζε, και, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, του πήραν πενήντα πρόβατα μαζί με τον βοσκό και κάποια σκεύη. Κατά την "επιδρομή" αυτή κακοποίησαν και μια γριά απελεύθερη, η οποία πέθανε λίγες ημέρες αργότερα. Μετά τον θάνατό της, ο κατήγορος απευθύνθηκε στους εξηγητές των ιερών κανόνων, για να του πουν τι έπρεπε να κάνει. Στο απόσπασμα που ακολουθεί ο κατήγορος παραθέτει την απάντηση των εξηγητών και αναφέρεται στις δικές του ενέργειες.

Κατὰ Εὐέργου καὶ Μνησιβούλου ψευδομαρτυριῶν § 68-72

[68] ἐπειδὴ τοίνυν ἐτελεύτησεν, ἦλθον ὡς τοὺς ἐξηγητάς, ἵνα εἰδείην ὅ τι με χρὴ ποιεῖν περὶ τούτων, καὶ διηγησάμην αὐτοῖς ἅπαντα τὰ γενόμενα, τήν τε ἄφιξιν τὴν τούτων καὶ τὴν εὔνοιαν τῆς ἀνθρώπου, καὶ ὡς εἶχον αὐτὴν ἐν τῇ οἰκίᾳ, καὶ ὡς διὰ τὸ κυμβίον, οὐκ ἀφιεῖσα, τελευτήσειεν. ἀκούσαντες δέ μου οἱ ἐξηγηταὶ ταῦτα, ἤροντό με πότερον ἐξηγήσωνταί μοι μόνον ἢ καὶ συμβουλεύσωσιν· [69] ἀποκριναμένου δέ μου αὐτοῖς ἀμφότερα, εἶπόν μοι «ἡμεῖς τοίνυν σοι τὰ μὲν νόμιμα ἐξηγησόμεθα, τὰ δὲ σύμφορα παραινέσομεν· πρῶτον μὲν ἐπενεγκεῖν δόρυ ἐπὶ τῇ ἐκφορᾷ, καὶ προαγορεύειν ἐπὶ τῷ μνήματι, εἴ τις προσήκων ἐστὶν τῆς ἀνθρώπου, ἔπειτα τὸ μνῆμα φυλάττειν ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας. τάδε δὲ συμβουλεύομέν σοι, ἐπειδὴ αὐτὸς μὲν οὐ παρεγένου, ἡ δὲ γυνὴ καὶ τὰ παιδία, ἄλλοι δέ σοι μάρτυρες οὐκ εἰσίν, ὀνομαστὶ μὲν μηδενὶ προαγορεύειν, τοῖς δεδρακόσι δὲ καὶ κτείνασιν, εἶτα πρὸς τὸν βασιλέα μὴ λαγχάνειν. [70] οὐδὲ γὰρ ἐν τῷ νόμῳ ἔστι σοι· οὐ γάρ ἐστιν ἐν γένει σοι ἡ ἄνθρωπος, οὐδὲ θεράπαινα, ἐξ ὧν σὺ λέγεις· οἱ δὲ νόμοι τούτων κελεύουσιν τὴν δίωξιν εἶναι· ὥστ᾽ εἰ διομεῖ ἐπὶ Παλλαδίῳ αὐτὸς καὶ ἡ γυνὴ καὶ τὰ παιδία καὶ καταράσεσθε αὑτοῖς καὶ τῇ οἰκίᾳ, χείρων τε δόξεις πολλοῖς εἶναι, καὶ ἐὰν μὲν ἀποφύγῃ σε, ἐπιωρκηκέναι, ἐὰν δὲ ἕλῃς, φθονήσει. ἀλλ᾽ ὑπὲρ σεαυτοῦ καὶ τῆς οἰκίας ἀφοσιωσάμενος ὡς ῥᾷστα τὴν συμφορὰν φέρειν, ἄλλῃ δὲ εἴ πῃ βούλει, τιμωροῦ.» [71] ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ τῶν ἐξηγητῶν, καὶ τοὺς νόμους ἐπισκεψάμενος τοὺς τοῦ Δράκοντος ἐκ τῆς στήλης, ἐβουλευόμην μετὰ τῶν φίλων ὅ τι χρή με ποιεῖν. συμβουλευόντων δέ μοι ταὐτά, ἃ μὲν ὑπὲρ τῆς οἰκίας προσῆκεν μοι πρᾶξαι καὶ ἃ ἐξηγήσαντό μοι οἱ ἐξηγηταί, ἐποίησα, ἃ δ᾽ ἐκ τῶν νόμων οὐκέτι μοι προσῆκεν, ἡσυχίαν εἶχον. [72] κελεύει γὰρ ὁ νόμος, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοὺς προσήκοντας ἐπεξιέναι μέχρι ἀνεψιαδῶν (καὶ ἐν τῷ ὅρκῳ διορίζεται ὅ τι προσήκων ἐστίν), κἂν οἰκέτης ᾖ, τούτων τὰς ἐπισκήψεις εἶναι. ἐμοὶ δὲ οὔτε γένει προσῆκεν ἡ ἄνθρωπος οὐδέν, εἰ μὴ ὅσον τιτθὴ γενομένη, οὐδ᾽ αὖ θεράπαινά γε· ἀφεῖτο γὰρ ὑπὸ τοῦ πατρὸς τοῦ ἐμοῦ ἐλευθέρα καὶ χωρὶς ᾤκει καὶ ἄνδρα ἔσχεν.

***
[68] Όταν λοιπόν απεβίωσε [η ηλικιωμένη απελεύθερη], πήγα στους εξηγητές,¹ για να μάθω τι έπρεπε να κάνω εν προκειμένω· τους εξέθεσα όλα όσα είχαν συμβεί· ανέφερα και τον ερχομό των αντιδίκων και την αφοσίωση της γυναίκας, και ότι την είχα στο σπίτι μου, και ότι έχασε τη ζωή της για το ποτήρι² που δεν το άφηνε από τα χέρια της. Αφού άκουσαν οι εξηγητές αυτά που τους είπα, με ρώτησαν αν ήθελα να ερμηνεύσουν μόνο τους ιερούς κανόνες ή και να με συμβουλεύσουν· [69] όταν εγώ τους απάντησα «και τα δύο», μου είπαν: «τότε εμείς θα σου υποδείξουμε όσα πρέπει να πραχθούν κατά τους ιερούς κανόνες και θα σε συμβουλέψουμε όσα είναι συμφέροντα.³ Κατ᾽ αρχήν, αν υπάρχει κάποιος συγγενής της γυναίκας, να παρακολουθήσει την εκφορά κρατώντας δόρυ και να προβεί στη δημόσια διακήρυξη εναντίον του δράστη⁴ πάνω στον τάφο· έπειτα να φρουρήσει τον τάφο τρεις ημέρες. Αυτά πάλι που σε συμβουλεύουμε είναι τα εξής: επειδή δεν ήσουν παρών ο ίδιος, αλλά μόνο η γυναίκα σου και τα παιδιά σου, και επειδή άλλοι μάρτυρες δεν υπάρχουν, η δημόσια διακήρυξη να μην είναι ονομαστική, αλλά να στρέφεται γενικά εναντίον εκείνων που έπραξαν και εφόνευσαν· επίσης, να μην υποβάλεις μήνυση ενώπιον του άρχοντος βασιλέως.⁵ [70] Άλλωστε, ο νόμος δεν σου παρέχει καν τέτοιο δικαίωμα· γιατί, σύμφωνα με αυτά που λες, η γυναίκα δεν είναι συγγενής σου ούτε και δούλη σου· οι νόμοι όμως επιτάσσουν να ασκείται δίωξη μόνο για τις περιπτώσεις αυτές. Αν λοιπόν με πάσα επισημότητα δώσεις τον όρκο στο Παλλάδιο⁶ εσύ ο ίδιος και η γυναίκα σου και τα παιδιά σου και εκστομίσετε κατάρες για σας και το σπίτι σας, πολλοί θα σχηματίσουν για σένα αρνητική γνώμη και, αν ο κατηγορούμενος αθωωθεί, θα μείνει η εντύπωση ότι ψευδόρκησες, ενώ, αν τον καταδικάσεις, θα επισύρεις τον φθόνο. Γι᾽ αυτό, αφού εξαγνιστείς με καθαρμούς εσύ και το σπίτι σου, αντιμετώπισε τη συμφορά όσο πιο καρτερικά μπορείς και, αν θέλεις να πάρεις εκδίκηση με άλλο τρόπο, πάρε.» [71] Όταν τα άκουσα αυτά από τους εξηγητές, αφού συμβουλεύτηκα τους νόμους του Δράκοντα που είναι χαραγμένοι πάνω στη στήλη,⁷ σκεφτόμουν μαζί με τους φίλους μου τι έπρεπε να κάνω. Μου έδωσαν και εκείνοι την ίδια συμβουλή. Έκανα λοιπόν για το σπίτι μου αυτά που όφειλα να κάνω και μου υπέδειξαν οι εξηγητές, ενώ απέφυγα να πράξω οτιδήποτε για ζητήματα για τα οποία ο νόμος δεν μου έδινε ανάλογη δικαιοδοσία. [72] Ο νόμος εν προκειμένω ορίζει, άνδρες δικαστές, ότι η δίωξη ασκείται από τους συγγενείς μέχρι και τους γιους του πρώτου εξαδέλφου (ο βαθμός της συγγενείας ορίζεται στον όρκο)· σ᾽ αυτούς αναθέτει τη δίωξη και σε περίπτωση που το θύμα είναι δούλος. Η συγκεκριμένη γυναίκα όμως ούτε συνδεόταν μαζί μου με συγγένεια οποιασδήποτε μορφής -υπήρξε απλώς τροφός μου- ούτε βέβαια ήταν δούλη μου, αφού ο πατέρας μου της είχε χαρίσει την ελευθερία της και ζούσε χωριστά και παντρεύτηκε.
----------------

¹ Οι εξηγητές, οι οποίοι προέρχονταν από παλαιά αριστοκρατικά γένη και ήσαν ισόβιοι, ήταν σώμα ερμηνευτών των ιερών κανόνων και παρείχαν συμβουλές για ποικίλα λατρευτικά και θρησκευτικά θέματα.

² Η ηλικιωμένη απελεύθερη, την ώρα της "επιδρομής", έτρωγε στην αυλή μαζί με τη γυναίκα του κατήγορου και κακοποιήθηκε όταν προσπάθησε να κρύψει στον κόρφο της ένα ποτήρι (κυμβίον) για να το σώσει.

³ Όπως προκύπτει από τη συνέχεια (§ 69-70), το περιεχόμενο της συμβουλής είχε να κάνει κυρίως με την νομική πτυχή του θέματος.

⁴ Με την επίσημη διακήρυξη, που γινόταν την ώρα της ταφής (προαγορεύω, πρόρρησις), εκαλείτο ο δράστης του φόνου να κρατηθεί μακριά από τα ιερά και τους δημόσιους χώρους.

⁵ Στον άρχοντα βασιλέα, που ήταν επιφορτισμένος κυρίως με λατρευτικά καθήκοντα, υποβάλλονταν οι μηνύσεις για ανθρωποκτονία.

⁶ Στο Παλλάδιον, το δικαστήριο που εσυγκροτείτο από εφέτες οι οποίοι συνέρχονταν στο ιερό της Παλλάδας Αθηνάς (ακριβώς έξω από την Αθήνα), εκδικάζονταν υποθέσεις για "ακούσια" ανθρωποκτονία, για "βούλευση" ανθρωποκτονίας και για φόνο δούλου ή ξένου.

⁷ Ακόμα και μετά τη νομοθεσία του Σόλωνα (περ. 590 π.Χ.), για την ανθρωποκτονία παρέμειναν σε ισχύ οι νόμοι του πρώτου Αθηναίου νομοθέτη, του Δράκοντα (περ. 620 π.Χ.). Στα τέλη του πέμπτου αιώνα έγινε προσπάθεια συστηματοποίησης και νέας καταγραφής των νόμων αυτών. Το 409/408 π.Χ. οι "φονικοί" νόμοι του Δράκοντα χαράχτηκαν σε στήλη που τοποθετήθηκε στη Βασίλειο στοά στην αγορά. Σώζεται απόσπασμα της επιγραφής αυτής.

Η προτροπή του Πάπα για την πρώτη Σταυροφορία, το 1095, και ο ρόλος του Κομνηνού

<Το κάλεσμα της Πρώτης Σταυροφορίας (εδώ από τον Πέτρο τον Ερημίτη). Πίνακας του James Archer

Το 1095, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός έστειλε πρέσβεις στον Πάπα να ζητήσουν βοήθεια για την αντιμετώπιση των Σελτζούκων Τούρκων, οι οποίοι είχαν καταλάβει μεγάλα εδάφη στη Μικρά Ασία και είχαν φτάσει στη Νίκαια –πολύ κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Ο Πάπας, με τη σειρά του, έκανε μια δημόσια ομιλία στο Συμβούλιο του Clermont όπου κήρυξε αυτό που θα ονομαζόταν αργότερα η πρώτη Σταυροφορία. Υπάρχουν διαφορετικές (αλλά παρόμοιες) μαρτυρίες για το διάγγελμα που έβγαλε προς αυτόν τον σκοπό, μία από τις οποίες μεταφράζεται παρακάτω –πρόκειται για τη μαρτυρία του Ροβέρτου του Μοναχού (Robert the Monk) από το βιβλίο του Historia Hierosolymitana. Την απέδωσε γραπτώς 21 με 27 χρόνια μετά την ίδια την ομιλία, αλλά θεωρείται αξιόπιστη καθώς ο ίδιος ήταν παρόν. Πρόκειται για περιγραφή της ομιλίας, και όχι για μια λέξη προς λέξη παράθεση του λόγου του Πάπα.

Αυτά έλαβαν χώρα περίπου τέσσερις δεκαετίες μετά το Σχίσμα του Χριστιανισμού σε Καθολικισμό και Ορθοδοξία, και ενώ ο Πάπας και ο Κομνηνός βρίσκονταν σε επικοινωνία από το 1089 συζητώντας την επανένωση των δύο εκκλησιών.

Στον λόγο του, ο Πάπας κάνει έκκληση στους πιστούς να υπερασπιστούν τους ομόθρησκούς τους στην Ανατολή και να ανακτήσουν τα ιερά εδάφη της Επαγγελίας για τη δόξα του Θεού. Υπόσχεται σε όσους συμβάλλουν στην προσπάθεια πως θα συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους, καθώς η εκστρατεία θα είναι το έργο του Θεού. Οι Τούρκοι, που παρουσιάζονται ως «άπιστοι», περιγράφονται με τον χειρότερο τρόπο: είναι αιμοσταγείς βάρβαροι, υπό τον ζυγό των οποίων οι Χριστιανοί υποφέρουν με τρομερά βασανιστήρια, και βέβηλοι των ιερών μνημείων του Χριστιανισμού και των ίδιων των εδαφών που κατέκτησαν. Οι Φράγκοι από την άλλη, επαινούνται για την ανδρεία τους, τη δύναμη και την δόξα τους στη μάχη, και καλούνται να ξεχάσουν τις μεταξύ τους διχόνοιες για να αντιμετωπίσουν τον κοινό εχθρό. Πλούσιοι και φτωχοί καλούνται να πολεμήσουν, οι παπάδες όμως εξαιρούνται αν δεν πάρουν «έγκριση» από τους επισκόπους τους. Η πίστη του λαού χρησιμοποιείται από τον Πάπα αφειδώς, καθώς τους παροτρύνει να αφήσουν στην άκρη όποιες ανησυχίες έχουν για τις εγκόσμιες υποχρεώσεις τους και για τις οικογένειές τους, χρησιμοποιώντας λόγια του Ιησού, καλώντας τους να ακολουθήσουν τη διδασκαλία του.

Σε μία άλλη περιγραφή της ίδιας ομιλίας, από τον Guilbert de Nogent, περιλαμβάνεται ένα ιδιαίτερο επιχείρημα του Πάπα για να πείσει τους πιστούς. Σύμφωνα με τους προφήτες, λέει, ο ερχομός του Αντίχριστου είναι επικείμενος. Όταν έρθει θα εξοντώσει τους τρεις Χριστιανούς βασιλιάδες της Αιγύπτου, της Αφρικής και της Αιθιοπίας. Τον καιρό όμως που εκφωνήθηκε ο λόγος δεν υπήρχαν Χριστιανοί βασιλιάδες στις περιοχές αυτές. Οπότε ήταν καθήκον των πιστών να τοποθετήσουν ομόθρησκούς τους σ’ εκείνους τους θρόνους με σκοπό την εκπλήρωση της προφητείας (προφανώς εννοούσε πως ο ερχομός του Αντίχριστου είναι αναγκαίος για να ακολουθήσει η Δευτέρα Παρουσία, την οποία κάθε καλός Χριστιανός πρέπει να αναμένει ευπρόσδεκτα).

Ο Κομνηνός είχε στόχο να προσκαλέσει μερικές μόνο δυνάμεις μισθοφόρων, όχι το μεγάλο πλήθος που κατέφτασε στις περιοχές του Βυζαντίου (ήδη οι πρώτοι έφτασαν το 1096), που τον κατέπληξε και του προκάλεσε αμηχανία. Δεν ήταν έτοιμος να εφοδιάσει τον μεγάλο αριθμό στρατιωτών (άνδρες, γυναίκες και παιδιά), οι οποίοι τότε προχώρησαν σε πλιάτσικο των περιοχών απ’ όπου περνούσαν.

Ένας δευτερεύον στόχος της εκστρατείας, η κατάληψη της Ιερουσαλήμ, έγινε ο κύριος σκοπός της, και επιτεύχθηκε το 1099. Σύμφωνα με πιο ύστερα κηρύγματα του Πάπα, διαφαίνεται πως είχε από την αρχή στόχο του την ιερή πόλη.

Robert the Monk – απόσπασμα από το Historia Hierosolymitana

Ω, Φράγκικη φυλή, φυλή πέρα από τα βουνά, φυλή εκλεκτή και αγαπημένη απ’ το Θεό καθώς λάμπει σε πολλά σας έργα ξεχωριστή από όλα τα έθνη χάρη στη θέση της χώρας σας, όπως και στην καθολική σας πίστη και την υπόληψη της ιερής εκκλησίας! Σε σας απευθύνεται η ομιλία μας και για σας προορίζεται η προτροπή μας. Επιθυμούμε να μάθετε ποιος θλιβερός λόγος μας οδήγησε στη χώρα Σας, ποιος κίνδυνος μάς έφερε που απειλεί εσάς και όλους τους πιστούς.

Από την περιοχή της Ιερουσαλήμ και την πόλη της Κωνσταντινούπολης μια φριχτή ιστορία έχει γνωστοποιηθεί και έχει φτάσει στα αυτιά μας πολύ συχνά, δηλαδή, πως μία φυλή από το βασίλειο των Περσών, μια καταραμένη φυλή, μια φυλή πλήρως αποξενωμένη από το Θεό, μια γενιά εγκαταλελειμμένη η οποία δεν έχει απευθύνει την καρδιά της και δεν έχει αποδώσει το πνεύμα της στο Θεό, έχει εισβάλει στα εδάφη εκείνων των Χριστιανών και τις έχει ερημώσει με τη μαχαίρα, με λεηλασία και φωτιά˙ έχει οδηγήσει ένα μέρος από τους κρατούμενους μέσα στην ίδια της τη χώρα, και ένα μέρος έχει καταστρέψει με ανελέητα βασανιστήρια˙ έχει είτε εντελώς καταστρέψει τις εκκλησίες του θεού είτε τις έχει σφετεριστεί για τελετουργίες της δικιάς της θρησκείας.

Καταστρέφουν τους βωμούς, αφού τους έχουν ατιμάσει με την ακαθαρσία τους. Περιτομούν τους Χριστιανούς, και το αίμα της περιτομής είτε το αλείφουν στους βωμούς είτε το χύνουν στα δοχεία της βαφτιστικής κολυμπήθρας. Όταν επιθυμούν να βασανίσουν ανθρώπους με χαμερπή θάνατο, κάνουν διάτρηση στους αφαλούς τους, και τραβώντας το άκρο των εντόσθιών τους, το δένουν σε παλούκι˙ έπειτα με μαστίγωμα οδηγούν το θύμα τριγύρω μέχρι τα σωθικά να ξεχειλίσουν και το θύμα να πέσει εξαντλημένο στο έδαφος. Άλλους τους δένουν σε στύλο και τους τρυπούν με βέλη. Άλλους τους υποχρεώνουν τα προτείνουν τους λαιμούς τους και μετά, ορμώμενοι με γυμνά σπαθιά, επιχειρούν να κόψουν το λαιμό με ένα μοναδικό χτύπημα. Τι να πω για τον αποτρόπαιο βιασμό των γυναικών; Το να μιλήσει κανείς γι’ αυτό είναι χειρότερο από το να μείνει σιωπηλός. Το βασίλειο των Ελλήνων είναι τώρα διαμελισμένο από αυτούς και στερημένο εδαφών τόσο εκτενών ώστε να μην μπορεί να το διασχίσει κανείς σε μια πορεία δύο μηνών. Σε ποιον, λοιπόν, ανήκει το έργο της εκδίκησης γι’ αυτές τις αδικίες και της ανάκτησης αυτής της υπερκείμενης περιοχής, αν όχι σε εσάς; Εσάς, στους οποίους περισσότερο από άλλα έθνη ο Θεός έχει απονέμει αξιόλογη δόξα στη μάχη, σπουδαίο κουράγιο, σωματική σφριγηλότητα, και δύναμη που ταπεινώνει τις τριχωτές κεφαλές αυτών που σας αντιστέκονται.

Επιτρέψτε στις πράξεις των προγόνων σας να σας παρακινήσουν και να διεγείρουν το μυαλό σας προς ανδρεία επιτεύγματα˙ τη δόξα και τη μεγαλοσύνη του βασιλιά Κάρολου του Μεγάλου, και του γιου του Λουδοβίκου, και των άλλων βασιλέων, που έχουν καταστρέψει τα βασίλεια των παγανιστών, και έχουν επεκτείνει σε αυτές τις χώρες το έδαφος της ιερής εκκλησίας. Επιτρέψτε στον ιερό τάφο του Κυρίου και Σωτήρα μας, που είναι κατειλημμένος από ακάθαρτα έθνη, να σας παρακινήσει ιδιαιτέρως, και τα ιερά μέρη που τώρα δέχονται ατιμωτική μεταχείριση και μολύνονται ασεβώς με τη βρωμιά τους. Ω, θαρραλέοι στρατιώτες και επίγονοι ανίκητων προγόνων, μην είστε εκφυλισμένοι, αλλά ανακαλέστε την ανδρεία των προγεννήτορών σας.

Αλλά αν παρακωλύεστε από την αγάπη των παιδιών σας, των γονιών και των συζύγων σας, θυμηθείτε τι λέει ο Κύριος στο Ευαγγέλιο, «Εκείνος που αγαπά τον πατέρα ή την μητέρα του παραπάνω από εμέ, δεν είναι άξιος να λέγεται οπαδός μου»[1]. «Και κάθε ένας, ο οποίος προς χάριν μου αφήκε οικίας ή αδελφούς ή αδελφάς ή πατέρα ή μητέρα ή γυναίκα ή χωράφια, θα λάβη εδώ εις την γην εκατό φορές περισσότερα και, το σπουδαιότερον, θα κληρονομήση την αιωνίαν ζωήν»[2]. Μην αφήσετε όσα κατέχετε να σας αναχαιτίσουν, ούτε την έγνοια για τις οικογενειακές σας υποθέσεις, αφού αυτή η γη που κατοικείτε, περικλυσμένη από όλες τις πλευρές από τις θάλασσες και περικυκλωμένη από βουνίσιες κορφές, είναι πολύ στενή για τον μεγάλο σας πληθυσμό˙ ούτε αφθονεί σε πλούτο˙ και προμηθεύει σπάνια αρκετή τροφή για τους καλλιεργητές της. Γι’ αυτό και σκοτώνετε ο ένας τον άλλον, και κάνετε πόλεμο, και συχνά πεθαίνετε από αμοιβαία χτυπήματα. Αφήστε, λοιπόν, το μίσος να φύγει από μεταξύ σας, αφήστε τις φιλονικίες σας να τελειώσουν, σταματήστε τους πολέμους, και ρίξτε σε λήθαργο όλες τις έριδες και τις διαμάχες. Ξεκινήστε στο δρόμο προς τον Ιερό Τάφο˙ αποσπάστε εκείνη τη γη από την κακοήθη φυλή, και κυριαρχήστε την εσείς. Εκείνη η γη που όπως λέει η Γραφή «ρέει γάλα και μέλι»[3], δόθηκε από τον Θεό στην ιδιοκτησία των παιδιών του Ισραήλ. Η Ιερουσαλήμ είναι το κέντρο του κόσμου˙ η γη είναι πιο καρποφόρα από άλλες, σαν άλλος παράδεισος απολαύσεων. Αυτήν ο Λυτρωτής της ανθρωπότητας έχει λαμπρύνει με την έλευσή Του, ομορφύνει με την διαμονή, αγιάσει με το μαρτύριο, λυτρώσει με το θάνατο, δοξάσει με την ταφή. Αυτή η βασιλική πόλη, λοιπόν, τοποθετημένη στο κέντρο του κόσμου, κρατείται τώρα αιχμάλωτη από τους εχθρούς Του, και είναι υπόδουλη αυτών που δεν γνωρίζουν το Θεό, στη λατρεία των άπιστων. Ζητεί, λοιπόν, και επιθυμεί να απελευθερωθεί, και δε σταματά να σας παρακαλεί να σπεύσετε προς βοήθειά της. Από εσάς ειδικά ζητεί ανακούφιση, επειδή, όπως ήδη είπαμε, ο Θεός έχει απονείμει σ’ εσάς περισσότερο από όλα τα άλλα έθνη μεγάλη δόξα στη μάχη. Επομένως αναλάβετε αυτό το ταξίδι για την απαλλαγή από τις αμαρτίες σας, με τη διαβεβαίωση της άφθαρτης δόξας του βασιλείου των ουρανών.

Όταν ο Πάπας Urban II είπε αυτά και πολλά άλλα παρόμοια στην αβρή ομιλία του, τόσο πολύ επέδρασε προς έναν σκοπό τις επιθυμίες όλων όσων ήταν παρόντες, ώστε φώναξαν «Είναι το θέλημα του Θεού! Είναι το θέλημα του Θεού!» Όταν ο σεβασμιώτατος Ρωμαίος ποντίφικας το άκουσε αυτό, με μάτια στραμμένα στον ουρανό έδωσε ευχαριστίες στο Θεό και, αιτούμενος ησυχία με κίνηση του χεριού του, είπε:

Πολυαγαπημένοι αδερφοί, σήμερα φανερώνεται σε εσάς αυτό που είπε ο Κύριος στο Ευαγγέλιο «Διότι όπου δύο ή τρεις είναι συγκεντρωμένοι στο όνομά μου, εκεί είμαι και εγώ εν μέσω αυτών»[4]. Αν δεν ήταν παρόν στην ψυχή σας ο Κύριος ο Θεός, δεν θα είχατε εκστομίσει όλοι την ίδια φωνή. Γιατί, αν και η φωνή βγήκε από πλήθος στομάτων, η προέλευση της φωνής ήταν μία. Οπότε σας λέω πως ο Θεός, ο οποίος την εμφύτευσε στα στήθη σας, την ανέσυρε από εσάς. Κάντε αυτήν, λοιπόν, κραυγή πολέμου σας στις μάχες, επειδή αυτός ο λόγος σας δόθηκε από τον Θεό. Όταν μια ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα από τον εχθρό, αφήστε αυτήν την κραυγή να βγει από όλους τους στρατιώτες του θεού: Είναι το θέλημα του Θεού! Είναι το θέλημα του Θεού!

Και δεν διατάσσουμε ούτε συμβουλεύουμε οι γέροι ή οι αδύναμοι, ούτε οι ακατάλληλοι να οπλιστούν, να αναλάβουν το ταξίδι˙ ούτε καμιά γυναίκα να ξεκινήσει καθόλου, χωρίς το σύζυγό της ή τα αδέρφια της ή τον κηδεμόνα της. Γιατί αυτό θα ήταν περισσότερο εμπόδιο παρά βοήθεια, περισσότερο βάρος παρά πλεονέκτημα. Είθε οι πλούσιοι να βοηθήσουν τους άπορους˙ και ανάλογα με τα πλούτη τους, ας πάρουν μαζί τους έμπειρους στρατιώτες. Οι ιερείς και οι πνευματικοί όλων των ταγμάτων να μην πάνε χωρίς τη συγκατάθεση του επισκόπου τους˙ καθώς αυτό το ταξίδι δεν θα τους ωφελούσε σε τίποτα αν πήγαιναν χωρίς αυτήν την άδεια. Επίσης, δεν είναι πρέπον οι κοσμικοί να εισέλθουν στο προσκύνημα χωρίς τις ευλογίες των ιερέων τους.

Όποιος, λοιπόν, είναι αποφασισμένος για αυτό το ιερό προσκύνημα και κάνει το τάμα του στο Θεό προς αυτόν τον σκοπό και προσφέρει τον εαυτό του σε Αυτόν σαν ζωντανή θυσία, ιερή και αποδεκτή από το Θεό, θα φορέσει το σημάδι του σταυρού του Κυρίου στο μέτωπο ή στο στήθος. Όταν θα έχει όντως εκπληρώσει το τάμα του και θα επιστρέφει από το ταξίδι του, ας τοποθετήσει τον σταυρό στην πλάτη του ανάμεσα στους ώμους του. Έτσι, όντως, με τη διπλή αυτή πράξη, θα εκπληρώσει την εντολή του Κυρίου, όπως Αυτός απαιτεί στο Ευαγγέλιο «και όποιος δεν λαμβάνει τον σταυρό του και δε με ακολουθεί, δεν είναι άξιος εμού.»[5]
--------------------
[1] Κατά Ματθαίον 10:37

[2] Κατά Ματθαίον 19:29

[3] Έξοδος 33:3

[4] Κατά Ματθαίον 18:20

[5] Κατά Ματθαίον 10:38

Τι δεν κάνει ποτέ ένα ευτυχισμένο ζευγάρι

Για να είναι ευτυχισμένο ένα ζευγάρι χρειάζεται κάτι περισσότερο από τύχη.

Χρειάζεται μία ειλικρινή, συνειδητή, καθημερινή προσπάθεια για να εφαρμόσουν σωστές συνήθειες στην πράξη.

Μεγάλη πρόσφατη έρευνα έδειξε τις συνήθειες που κάθε ευτυχισμένο ζευγάρι ακολουθεί, σε γενικές βέβαια γραμμές.

Δείτε τις, είναι απλές αλλά πολύ σημαντικές.

Δεν διαμαρτύρονται για τη σχέση τους στις οικογένειές τους και τους φίλους.

Το ευτυχισμένο ζευγάρι ξέρει ότι είναι καλύτερα να μην μπλέκουν άλλους στη σχέση τους. Μπορούν και μιλούν απευθείας μεταξύ τους αν υπάρχει κάποιο θέμα, αντί να συμβουλεύονται άλλους που συχνά δίνουν μία αρνητική άποψη, η οποία θα μπορούσε να βλάψει τη σχέση.

Δεν είναι καθόλου λάθος, το αντίθετο μάλιστα, να έχετε τους φίλους σας, αλλά μην το χρησιμοποιείτε σαν ευκαιρία για να διαμαρτυρηθείτε για το/την σύζυγό σας.
Εάν δεν ακολουθείτε αυτή τη συμβουλή, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει αρνητική επίδραση στο γάμο σας.

Δεν συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους.

Τα ευτυχισμένα ζευγάρια αποδέχονται και αγαπούν ο ένας τον άλλο γι’ αυτό που είναι. Ξέρουν ότι η σύγκριση με άλλα άτομα δεν είναι ρεαλιστική και είναι άδικη.

Επίσης η σύγκριση αυτή μπορεί να δημιουργήσει ένα αίσθημα ανασφάλειας για το γάμο τους.

Αν κάνετε παρέα με άλλα ζευγάρια και διακρίνετε καλύτερα προσόντα στον/στην άλλη σύζυγο, μην χάσετε την αυτοπεποίθηση σας για τη δική σας εκλογή. «Το γρασίδι δεν είναι πάντα πράσινο στην άλλη πλευρά, ακόμη και αν φαίνεται ότι είναι».

Δεν κάνουν το θύμα.

Το ευτυχισμένο ζευγάρι αναλαμβάνει την ευθύνη για τα συναισθήματά του και το ρόλο του στη σχέση. Δεν κατηγορεί ο ένας τον άλλον για τα προβλήματα. Ζητούν αυτό που χρειάζονται αντί να βουλιάζουν στον οίκτο για τον εαυτό τους ή να κατηγορούν τον άλλο για τη δική τους κακή κατάσταση.

Δεν παίρνουν πολύ στα σοβαρά τον εαυτό τους.

Γνωρίζουν τη διασκέδαση και την ευτυχία. Κανονίζουν τακτικά «ραντεβού» και γελάνε πολύ. Ακόμη και όταν η ζωή είναι δύσκολη και αγχωτική, προσπαθούν να κρατήσουν τις καταστάσεις φωτεινές και χαρούμενες.

Δεν κρίνουν.

Κοιτάζουν πάντα το καλό στο σύντροφό τους και όταν είναι εκνευρισμένοι μαθαίνουν πώς να ζητήσουν κάτι που έχουν ανάγκη με ένα ήρεμο τρόπο.

Ξέρουν πολύ καλά ότι η κριτική στενοχωρεί πάρα πολύ τον άλλο, και δημιουργεί ρήξη στη σχέση τους. Αν ο σύζυγός σας έχει κάνει κάτι που δεν σας αρέσει, εξετάστε γιατί σας ενοχλεί και μάθετε πώς να μιλήσετε γι’ αυτό με καλό τρόπο.

Δεν αγνοούν τα οικονομικά τους.

Ξέρουν καλά ότι η οικονομική πίεση, ασκεί άγχος σε ένα γάμο. Έτσι γνωρίζουν τα οικονομικά τους πολύ καλά και συνεννοούνται για να παίρνουν υπεύθυνες αποφάσεις μαζί για το μέλλον. Αν τα χρήματα είναι ένα θέμα που δεν θέλουν να συζητούν, γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτό θα κάνει τα πράγματα πολύ χειρότερα.

Δεν προσπαθούν να διαβάσουν το μυαλό.

Όλοι ξέρουμε τι γνώμη έχει ο κόσμος για ένα άτομο που υποθέτει. Τα ευτυχισμένα ζευγάρια ξέρουν πώς να επικοινωνούν, έτσι ώστε να είναι ενήμεροι για τις ανάγκες ο ένας του άλλου και τα συναισθήματα.

Δεν έχει σημασία πόσο δεμένοι αισθάνονται, δεν περιμένουν ποτέ ο/η σύντροφος να μαντέψει τι θέλουν ή πως αισθάνονται. Το διευκρινίζουν με σαφήνεια. Εάν δεν έχουν την προσοχή του συντρόφου τους το λένε αμέσως.

Μοιράζονται συναισθήματα, χωρίς υπερβολή.

Γνωρίζουν ότι μοιράζονται τις απογοητεύσεις τους και τα προβλήματα τους, με σκοπό να ικανοποιήσουν κάποια ανάγκη τους και να πετύχουν ένα καλύτερο δεσμό μεταξύ τους. Είναι όμως σκόπιμο να ξέρει ο καθένας πότε μπορεί να μιλήσει στον άλλο και να μοιραστεί μαζί του πράγματα που τον προβληματίζουν. Έτσι ρωτήστε απλά «θα ήθελα να μοιραστώ κάτι μαζί σου. Είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή;»

Δεν επιμένουν στους ρόλους τους.

Ακόμη και αν έχουν στερεότυπους ρόλους των δύο φύλων στη σχέση τους, τα ευτυχισμένα ζευγάρια είναι ευέλικτα και είναι σε θέση να κάνουν και οι δύο κάποια απαραίτητη εργασία, ακόμη και αν δεν είναι το δυνατό σημείο τους.

Έτσι, παρόλο που η σύζυγος ετοιμάζει το δείπνο κάθε βράδι, αν μία φορά δεν μπορεί, ο σύζυγος θα βοηθήσει χωρίς φασαρία και θα την απαλλάξει από αυτή την ευθύνη.

Δεν γκρινιάζουν ο ένας στον άλλον.

Ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον αντί να τον πιέζουν. Θα βρουν τρόπους για να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον και αυτή η υποστήριξη είναι ένα φυσικό κίνητρο σε αντίθεση με τη γκρίνια η οποία πολύ συχνά οδηγεί σε καβγά.

Αν ο σύζυγος είναι άνεργος, αντί να του γκρινιάζετε ότι δεν ψάχνει αρκετά για δουλειά, προσπαθήστε να του ανεβάσετε το ηθικό με την αγάπη και την υποστήριξή σας, ακόμη και αν φαίνεται τρομακτικό. Η ειλικρινής ενθάρρυνση και η εμπιστοσύνη σας σε αυτόν, θα τον παρακινήσει να προχωρήσει.

Δεν δίνουν καμία προσοχή στην απεικόνιση του γάμου διάσημων προσώπων.

Τα ευτυχισμένα ζευγάρια δεν ενδιαφέρονται καθόλου για το γάμο διάσημων ανθρώπων που εμφανίζονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Aγαπούν ο ένας τον άλλον και δεν υποτιμά, δεν δείχνει ασέβεια ή κοροϊδεύει το σύντροφό του, όπως βλέπουμε συχνά στην τηλεόραση ή σε ταινίες.
Εάν δεν έχετε ήδη προσέξει πόσο κοινό είναι να θεωρούν το γάμο σαν το «καλύτερο κομμάτι του ανεκδότου», αρχίστε να παρατηρείτε τα έξυπνα (και όχι τόσο έξυπνα) μηνύματα για το γάμο που αντιμετωπίζετε σε καθημερινή βάση!

Εγώ είμαι αυτός που είμαι

Εγώ δεν είμαι αυτός που θα ήθελα να είμαι.

 

Δεν είμαι αυτός που θα έπρεπε να είμαι.

Δεν είμαι αυτός που η μαμά μου ήθελε να είμαι.

Δεν είμαι καν αυτός που ήμουν.

Εγώ είμαι αυτός που είμαι.

 

Παρεμπιπτόντως, για μένα όλη μας η ψυχοπαθολογία προέρχεται από την άρνηση αυτής της φράσης. Όλες μας οι νευρώσεις ξεκινούν από τη στιγμή που προσπαθούμε να είμαστε αυτό που δεν είμαστε.

 

Στο Να σου πω μια ιστορία έγραψα για την απόρριψη του εαυτού μας.

 

Όλα άρχισαν εκείνη τη γκρίζα μέρα που αφέθηκες να πεις περήφανος:

«ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ!»

 

Και, ντροπιασμένος και φοβισμένος, κατέβασες το κεφάλι κι άλλαξες τα λόγια και τις πράξεις σου με ένα συλλογισμό:

«ΕΓΩ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΗΜΟΥΝ…»

 

…Κι αν δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε το: «είμαι όπως είμαι», πόσο πιο δύσκολο μας φαίνεται, μερικές φορές, να αποδεχτούμε το τρίτο συμπέρασμα που βγαίνει από την αρχική μας φράση, «αυτό που είναι, είναι»:

 

Εσύ… είσαι όπως είσαι.

Που σημαίνει:

Εσύ δεν είσαι όπως χρειάζομαι να είσαι.

Εσύ δεν είσαι όπως ήσουν.

Εσύ δεν είσαι όπως συμφέρει εμένα.

Εσύ δεν είσαι όπως εγώ θέλω.

Εσύ είσαι όπως είσαι.

 

Το να δεχτώ αυτό, σημαίνει ότι σε σέβομαι και δεν σου ζητώ ν’ αλλάξεις.

 

Εδώ και λίγο καιρό έχω αρχίσει να ορίζω τον αληθινό έρωτα ως την ανιδιοτελή προσπάθεια να δημιουργήσεις χώρο στον άλλον, ώστε να μπορεί να είναι όπως είναι.

Μάθημα ευτυχίας: Πώς να είσαι χαρούμενος με αυτά που ήδη έχεις

Η «ελευθερία της επιλογής» έχει γίνει το σλόγκαν της εποχής μας και σχετίζεται με κάθε πλευρά της ζωής μας: με την επιλογή εργασίας ή σχολείου για το παιδί, με την επιλογή συντρόφων ή παπουτσιών….Μερικές φορές, όμως, οι πάρα πολλές επιλογές, αντί να μας απελευθερώνουν μας κάνουν δέσμιους τους και μας φυλακίζουν.

Πόσες φορές δεν έχουμε πει «μπήκα να ψωνίσω δυο-τρία πραγματάκια και βγήκα με ένα καρότσι γεμάτο;» Στο σούπερ μάρκετ, βλέπουμε χίλια-δυο προϊόντα που μας τραβούν την προσοχή, ίσως μας δίνουν και εκπτωτικά κουπόνια για να δοκιμάσουμε κάτι νέο, κάποιο προϊόν είναι σε προσφορά, κάποιο άλλο δείχνει ολόφρεσκο, εκμεταλλευόμαστε λοιπόν την ευκαιρία και ξεχειλίζουμε το καρότσι μας με πράγματα τα οποία τελικά δε χρειαζόμαστε και καταλήγουμε να πετάξουμε ή να στοκάρουμε στα ράφια των ντουλαπιών μας, μέχρι να λήξουν… Μια τέτοια συμπεριφορά δεν έχει μεγάλες συνέπειες, πέρα από το άδειασμα του πορτοφολιού. Τι γίνεται όμως με άλλου είδους συμπεριφορές, όπου οι πολλές επιλογές οδηγούν σε επιπόλαιες αποφάσεις;

Πολλές επιλογές στις σχέσεις

Είναι συχνό το φαινόμενο να διαλύονται σχέσεις ή γάμοι που δεν είχαν κανένα πρόβλημα, μόνο και μόνο επειδή το ένα από τα δύο μέλη γνώρισε κάποιο άλλο άτομο που του φάνηκε καλύτερο και δοκίμασε τη νέα αυτή «επιλογή», χωρίς να σκεφτεί άλλες συνέπειες.

Ευχαρίστηση και έλεγχος της ζωής

Γιατί λοιπόν οι επιλογές αποτελούν τόσο σοβαρό ζήτημα; Η κοινή λογική μας λέει ότι το να έχουμε επιλογές είναι καλό πράγμα: μας δίνει ευχαρίστηση και την αίσθηση ότι ελέγχουμε τη ζωή μας. Αντίθετα, η ζωή χωρίς επιλογές μας φέρνει στο μυαλό μια σκοτεινή εικόνα, την αίσθηση της φτώχιας, της καταπίεσης, της μιζέριας.

Η δυνατότητα επιλογής μας κάνει να μπορούμε να εκφράσουμε το ποιοι είμαστε, να δείξουμε την ατομική μας ταυτότητα και τι αξίζει για εμάς τους ίδιους. Αυτά όλα τα πετυχαίνουμε μέσα από τις επιλογές που έχουμε για να διαχειριστούμε την εμφάνισή μας, το στυλ της ζωής μας, τη δουλειά, την οικογένεια, τις φιλίες μας.

Σήμερα δεν υπάρχουν μόνο πάμπολλα προϊόντα από τα οποία μπορεί να επιλέξει κανείς ακόμα και για της καθημερινές του ανάγκες, αλλά επίσης υπάρχουν και πολλές επιλογές στον τρόπο ζωής που επιθυμεί να διαμορφώσει. Τι συμβαίνει όμως με όλες αυτές τις επιλογές; Μας κάνουν πράγματι πιο ευτυχισμένους; Από τη μία, οι επιλογές προσφέρουν πολλές και διαφορετικές ευκαιρίες, από την άλλη όμως προκαλούν μια αίσθηση άγχους, αναποφασιστικότητας, ίσως και παράλυσης: «τι να κάνω; Ποιο από τα δύο να επιλέξω; Τι είναι το καλύτερο; Μπερδεύτηκα! Ας το ξανασκεφτώ!».

Επιλογές = ευτυχία;

Η πληθώρα των επιλογών δεν αποτελεί εγγύηση ευτυχίας. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις, όσο περισσότερες επιλογές έχει κανείς τόσο πιο παγιδευμένος και δυστυχισμένος αισθάνεται, επειδή ακριβώς δεν μπορεί να αξιολογήσει τα υπέρ και τα κατά τους και φοβάται ότι αν κάνει τη μία επιλογή θα χάσει την άλλη, η οποία ίσως είναι καλύτερη. Έτσι λοιπόν, όταν κάποιος έχει πάρα πολλές επιλογές μπορεί εύκολα να οδηγηθεί στην αναποφασιστικότητα και να παραλύσει, μη κάνοντας τίποτα και χάνοντας τελικά κάτι σημαντικό.

Για παράδειγμα, όταν κάποιος αναρωτιέται σε ποιο ασφαλιστικό επενδυτικό πρόγραμμα να επενδύσει τα χρήματά του για να τα έχει στα γεράματα, εύκολα μπορεί να αναβάλει την απόφαση, εξετάζοντας τις διαφορετικές επιλογές και προσπαθώντας να συλλέξει περισσότερες και σίγουρες πληροφορίες για το «καλύτερο» επενδυτικό πρόγραμμα, χάνοντας στο μεταξύ την ευκαιρία να κάνει κάποια επένδυση. Ακόμα και όταν κάποιος που είναι αναποφάσιστος και βασανίζεται ανάμεσα σε πολλές επιλογές τελικά διαλέξει κάτι, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα είναι ιδιαίτερα ευτυχισμένος, αφού θα σκιάζει την επιλογή του το συννεφάκι της αμφιβολίας: «διάλεξα τελικά το καλύτερο, ή μήπως κάτι άλλο ήταν πιο καλό;».

Αυτή η τελευταία αίσθηση του ανικανοποίητου πηγάζει από ένα «κοκτέιλ» σκέψεων και συναισθημάτων: το άτομο μετανιώνει για την απόφασή του, έχει την αίσθηση ότι έχασε κάποια άλλη καλή ευκαιρία και αν συγκρίνει την επιλογή του με τις ανάγκες του ίσως διαπιστώσει ότι δεν ταιριάζουν απόλυτα, κι έτσι μπορεί να του γεννηθεί η αίσθηση ότι έκανε λάθος και ότι τελικά έπρεπε να είχε διαλέξει κάτι άλλο….

Το κυνήγι του μέγιστου ή της ευχαρίστησης;

Σε γενικές γραμμές, όταν πρόκειται να κάνει κανείς επιλογές, οι άνθρωποι εμπίπτουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: σε αυτούς που αναζητούν το μέγιστο και σε αυτούς που αναζητούν την ευχαρίστηση. Αυτοί που ψάχνουν για το «μέγιστο», δηλαδή για το απολύτως καλύτερο στις επιλογές τους, ταλαιπωρούνται πολύ περισσότερο από αυτούς που ψάχνουν απλώς για κάτι «αρκετά καλό», ώστε να νιώθουν στη συνέχεια ευχαριστημένοι.

Αυτοί που ψάχνουν το απολύτως «μέγιστο», καθυστερούν πολύ να ψωνίσουν, να πάρουν αποφάσεις, κάνουν χίλιες-δυο συγκρίσεις και αγωνιούν για το αν η επιλογή τους είναι τελικά η καλύτερη ή αν τους ξέφυγε κάτι ακόμα καλύτερο από αυτό που διάλεξαν. Έτσι, αυτός που ψάχνει για το καλύτερο, μπορεί να αγωνιά μπροστά στο ράφι με τις οδοντόπαστες ή τα σαμπουάν συγκρίνοντας συστατικά, τι προσφέρουν χρώμα, άρωμα, μέγεθος, συσκευασία, τιμή, ενώ θα μπορούσαν να είχαν διαλέξει γρήγορα και να αξιοποιήσουν το χρόνο τους με καλύτερο τρόπο.

Αντίθετα, αυτοί που επιθυμούν να διαλέξουν κάτι για να ευχαριστηθούν, δεν μπαίνουν σε τόσο πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες κι έτσι τους μένει χρόνος κι ενέργεια και για άλλα πράγματα.

Πώς να χειριστείτε τις πολλές επιλογές

Επικεντρώστε τις επιλογές σας στα σημαντικά πράγματα και δεχτείτε ότι ίσως χάσετε κάποιες ευκαιρίες
Να διαλέγετε αλλά να μην το παρακάνετε στη σύγκριση και την ανάλυση
Μη μετανιώνετε
Δεχτείτε ότι πολλές φορές το διαφορετικό, αυτό που δεν επιλέχθηκε δείχνει καλύτερο
Μην έχετε πολύ υψηλές προσδοκίες από τις επιλογές σας. Στο κάτω-κάτω είναι απλώς ένα προϊόν
Μην ξεχνάτε ότι ο ενθουσιασμός από την επιλογή σας θα ξεθυμάνει σύντομα

ΤΕΛΙΚΑ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΙΑΛΕΓΟΥΜΕ!

Πώς μπορεί ένας απαισιόδοξος να γίνει χαρούμενος;

Διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας

Η απαισιόδοξη θεώρηση μιας κατάστασης εκτός από τα αρνητικά συναισθήματα και τις άβολες σωματικές αντιδράσεις μπορεί επίσης να προκαλέσει επιβλαβή συμπεριφορά. Μην ξεχνάτε ότι επειδή εσείς νιώθετε κάπως για μια κατάσταση δεν σημαίνει ότι και ο υπόλοιπος κόσμος νιώθει το ίδιο. Το πώς αισθάνεστε δεν αντανακλά το πόσο καλά τα πηγαίνετε/ίσως στη δουλειά σας να αισθάνεστε απογοητευ­μένοι και ότι σας υποτιμούν, ενώ όλοι οι υπόλοιποι πιστεύουν ότι τα πηγαίνετε εξαιρετικά.

Όταν νιώθετε μελαγχολία, η τοποθέτησή σας στα πράγματα θα είναι προκατειλημμένη, και γι’ αυτό θα αναζητάτε αποδείξεις για να στηρίξετε τη θεωρία «Αποτυγχάνω / δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα». Μην προβάλλετε τα συναισθήματά σας στους άλλους ούτε να τους χρησιμοποιείτε ως μέτρο σύγκρισης της προόδου ή της επιτυχίας σας, γιατί τότε είστε μάλλον πολύ άδικοι με τον εαυτό σας.

Παρόλο που είναι υγιές και φυσικό να εκδηλώνουμε έντονες συναι­σθηματικές αντιδράσεις έναντι αυτών που μας συμβαίνουν (είναι ένας τρόπος να επεξεργαζόμαστε τις καταστάσεις για να μπορούμε να προ- χωράμε), να αναγνωρίζετε πότε εγκλωβίζεστε σε διαβρωτικά συνα σθήματα - όπως π.χ. να πιστεύετε όχι σας ρίχνουν πάντα στις συμφω­νίες ή ότι όλα τα κακά συμβαίνουν σε εσάς. Αυτό δεν θα σας κάνει μόνο να νιώθετε απαίσια αλλά και παγιδευμένοι σε μια άσχημη θέση.

Μην ξεχνάτε ότι η αρνητική συμπεριφορά θα προκαλέσει αρνητικές συνέπειες και έτσι αυτό που πιστεύετε για τον εαυτό σας θα επηρεάσει και την άποψη που έχουν οι άλλοι για εσάς και για ό,τι συμβαίνει στη ζωή σας. Αν σκέφτεστε συνεχώς «Είμαι ένα τίποτα», τότε αυτό θα γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, καθώς αποφεύγετε δύσκολες ερ­γασίες ή χρονοτριβείτε, που σημαίνει ότι δεν ολοκληρώνετε τα πράγ­ματα όσο καλύτερα μπορείτε ή δεν τα κάνετε καθόλου.

Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τον εαυτό σας να γενικεύει και να υπονομεύει τις ίδιες σας τις ικανότητες, σταθείτε λίγο στις σκέψεις σας, συνειδητοποιήστε τες και ύστερα αμφισβητήστε τες - αληθεύουν; Πιέστε τον εαυτό σας να τις εξουδετερώσει επιστρατεύοντας κάποια στιγμή που σας συνέβη κάτι εξαιρετικό ή που τα καταφέρατε πολύ καλά. Την επόμενη φορά που θα νιώθετε χάλια, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Θα έχει άραγε σημασία αύριο, σε μια εβδομάδα, του χρόνου;». Αν όχι, τι σας νοιάζει; Ξεχάστε το.

Όσον αφορά το πώς νιώθετε, να είστε ανοιχτοί και ειλικρινείς με τον εαυτό σας και με τους άλλους, κι αυτό θα σας δώσει τα μέσα να προ­χωρήσετε. Η εξωτερίκευση των συναισθημάτων σας μπορεί να σας χαρίσει την απαιτούμενη απόσταση από τη δεδομένη κατάσταση και να σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε τα πράγματα στο μυαλό σας, ενώ ταυτόχρονα οι άλλοι θα είναι σε θέση να σας υποστηρίξουν και να σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε αυτό που σας απασχολεί.

Τέλος, γελάστε. Χασκογελάστε κεφάτα με τις αστείες καταστάσεις, και πολύ περισσότερο με τον ίδιο σας τον εαυτό.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανακάλυψαν ότι το γέλιο κάνει το σώμα να ελευθερώνει ενδορφίνες, οι οποίες δρουν ως φυσικά αναλγητικά. Δεν νιώθετε πολύ καλύτερα ύστερα από ένα νευρικό γέλιο; Η ομάδα των συμμετεχόντων στην έρευνα χωρίστηκε στα δύο: οι πρώτοι πα­ρακολούθησαν για δεκαπέντε λεπτά κάποιο «βαρετό» τηλεοπτικό πρόγραμμα (όπως τουρνουά γκολφ - έλεος δηλαδή), ενώ οι άλλοι είδαν δεκαπέντε λεπτά από ένα κωμικό σίριαλ.

Οι ερευνητές βρήκαν ότι αυτοί που πριν από λίγο έκλαιγαν από τα γέλια ήταν σε θέση να αντέξουν 10% περισσότερο πόνο από όσο πριν δουν το σίριαλ. Αντί­θετα η άλλη ομάδα ήταν πολύ λιγότερο ανθεκτική στον πόνο. Και αυτό είναι γεγονός: το γέλιο είναι πραγματικά το καλύτερο φάρμακο. Αν παίρνετε τη ζωή και τον εαυτό σας υπερβολικά σοβαρά, τότε όλα φαίνονται δυσβάσταχτα. Ανακαλύψτε την αστεία πλευρά και τότε η ένταση θα λυθεί φυσικά κι εσείς θα αισθάνεστε πολύ πιο έτοιμοι να τα βγάλετε πέρα.

Πώς το ξενύχτι επηρεάζει την ψυχολογία μας

Το να ξαγρυπνάτε συχνά μπορεί να επιφέρει συνέπειες -για να το θέσουμε ωμά- καταστροφικές. Μπορεί να επηρεάσει τόσο τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεστε και συμπεριφέρεστε όσο και το πώς αισθάνεστε, σωματικά και ψυχικά. Τα αρνητικά αυτά συναισθήματα και η συμπεριφορά δεν περιορίζονται μόνο κατά τη διάρκεια της νύχτας αλλά διαχέ-ονται στην καθημερινότητά σας καθώς ανησυχείτε για το αν θα καταφέρετε να αντεπεξέλθετε στις υποχρεώσεις σας, έστω κι αν στην πραγματικότητα τα βγάζετε πέρα μια χαρά.

Σωματικά, μπορεί να νιώθετε κουρασμένοι και να είναι πιασμένο το σώμα σας, να είστε μουδιασμένοι και αποπροσανατολισμένοι. Μπορεί ακόμα να γίνετε αδέξιοι, αφού τα αντανακλαστικά σας επιβραδύνονται και επηρεάζουν τον συγχρονισμό χεριού - ματιού. Μία ερευνητική μελέτη που αναζητούσε τη σχέση ανάμεσα στον ύπνο και τη σωματική .)γεία έδειξε ότι όσοι υπέφεραν από αϋπνίες είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να προσβληθούν από καρδιακές παθήσεις, υψηλή πίεση, νεύρολογικές παθήσεις, χρόνιο πόνο και αναπνευστικά, ουρολογικά και πεπτικά προβλήματα. Ωραία, έτσι;

Μπορεί να καταλήξετε να μη σκέφτεστε τίποτα άλλο από τον ύπνο. Θα ανησυχείτε για την τωρινή αλλά και για τη μελλοντική σας απόδοση, κι αυτό θα σας κάνει να προσπαθείτε να προβλέψετε και να ελέγξετε τον ύπνο. Ενδεχόμενο άγχος στη δουλειά σας ή στο σπίτι μπορεί να εξελιχθεί σε φόβο ότι δεν θα κοιμηθείτε, και πολλές φορές είναι ευκολότερο να κάνετε τον ύπνο επίκεντρο της ανησυχίας σας παρά να προσπαθήσετε να αντιμετωπίσετε τις περίπλοκες καταστάσεις της ζωής. Οι προτεραιότητές σας μπερδεύονται - εσείς προσπαθείτε να λύσετε τα προβλήματα αϋπνίας κι όχι το αρχικό ζήτημα και δεν αντιλαμβάνεστε ότι απλώς πιέζετε περισσότερο τον εαυτό σας, παρατείνοντας έτσι και τα δύο προβλήματα. Η μνήμη σας θα εξασθενήσει αφού δεν θα έχει επεξεργασμένες πληροφορίες από τη νύχτα και οι σκέψεις σας μπορεί να μπερδευτούν αφού θα αφαιρείστε συχνά.

Συναισθηματικά, η έλλειψη ύπνου μπορεί να σας προκαλέσει μελαγχολία. Να νιώθετε απογοητευμένοι, φοβισμένοι, μόνοι και να αρχίσετε να αναρωτιέστε αν τα πράγματα θα βελτιωθούν ποτέ. Ίσως να γίνετε ευέξαπτοι και κακόκεφοι, να αισθάνεστε άγχος για το πώς σας επηρεάζει όλο αυτό και τι μπορείτε να κάνετε.

Τέλος, η έλλειψη ύπνου μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στη συμπεριφορά σας. Ενδέχεται να αρχίσετε να λείπετε από τη δουλειά σας και από διάφορα κοινωνικά γεγονότα, αφού θα νιώθετε ότι δεν μπορείτε vc ιντεπεξέλθετε σε αυτά.Έτσι θα επηρεαστούν η οικογένειά σας, οι φίλοι η σύντροφός σας, καθώς και η εργασία σας.Ίσως αρχίσετε να αλλάζετε τις συνήθειές σας παίρνοντας έναν υπνάκο μέσα στην ημέρα ή αποφεύγοντας να πέσετε στο κρεβάτι μέχρι πολύ αργά το βράδυ - αλλά το μόνο που θα καταφέρετε είναι να συντηρήσετε την αϋπνία σας ή ακόμα αι να την επιδεινώσετε.

Όταν είστε σε αυτή την κατάσταση, το βιολογικό σας ρολόι δεν λειτουργεί σωστά, ενώ σας απασχολούν τόσο πολύ το θέμα «ύπνος» και οι συνέπειες από την έλλειψή του, ώστε έχετε καταστρέψει τη φυσική, αυτόματη διεργασία που υπάρχει πίσω από όλο αυτό. Όσο περισσότερο θέλετε να κοιμηθείτε τόσο πιο πολύ θα απομακρύνεται ο ύπνος.

«Κλειδί» για «ένα χαμένο οικοσύστημα» μια σαύρα 99 εκατ. ετών!

Μια απολιθωμένη σαύρα που βρέθηκε διατηρημένη σε κεχριμπάρι χρονολογήθηκε στα 99 εκατ. χρόνια σύμφωνα με τους αμερικανούς επιστήμονες που εξέτασαν το εύρημα.

 

Σύμφωνα με την επιστημονική ανακοίνωση πρόκειται για το παλαιότερο εύρημα του είδους του και αποτελεί το «χαμένο κρίκο» για τους ερευνητές.

 

Η συγκεκριμένη σαύρα χρονολογήθηκε 75 εκατ. χρόνια «μεγαλύτερη» από το αμέσως «νεώτερο» παρόμοιο εύρημα.

 

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το πλάσμα αυτό που μοιάζει με χαμαιλεόντα παγιδεύτηκε στο κεχριμπάρι όταν ήταν βρέφος σε ένα τροπικό δάσος εκεί που βρίσκεται σήμερα η Μιανμάρ.

 

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η καλή κατάσταση στην οποία βρέθηκε το συγκεκριμένο απολίθωμα θα τους δώσει περισσότερες πληροφορίες για «το χαμένο οικοσύστημα, τον χαμένο κόσμο» στον οποίο ανήκαν αυτά τα πλάσματα επιτρέποντας στους ερευνητές να μάθουν περισσότερα για τους σύγχρονους «συγγενείς» αυτών των πλασμάτων.

Πανάρχαιοι ιοί έχουν... "τρυπώσει" στο ανθρώπινο DNA και πολεμάνε νέους

Τείνουμε να θεωρούμε τους ιούς ως κάτι τελείως ξένο από εμάς και επικίνδυνο. Όμως μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει ότι τελικά τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα διαχωρισμένα: εμείς οι ίδιοι «κουβαλάμε» στο DNA μας ουκ ολίγους πανάρχαιους ιούς, που όχι μόνο έχουν πια γίνει ένα με μας, αλλά μας βοηθούν καθοριστικά στο να καταπολεμάμε άλλους σύγχρονους παθογόνους ιούς.

         

Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι γύρω στο 8% του σημερινού DNA μας έχει προέλευση από αρχαίους ιούς-εισβολείς. Ανάμεσα στα γονίδιά μας, υπάρχουν πάνω από 100.000 τέτοια γενετικά «απολιθώματα» μαχών ανάμεσα στους παλιούς μολυσματικούς μικροοργανισμούς και στους προγόνους μας, τους πιθήκους, πριν δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

 

Αυτοί οι λεγόμενοι «ενδογενείς ρετροϊοί» (ERVs), που κληρονομούνται απο γενιά σε γενιά μαζί με τα ανθρώπινα γονίδια και οι οποίοι είναι πια ακίνδυνοι, έως τώρα αντιμετωπίζονταν μάλλον ως μια βιολογική παραδοξοτότητα χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Αλλά η νέα μελέτη ανατρέπει αυτή την εικόνα, καθώς φαίνεται πως, με το πέρασμα του χρόνου, οι άνθρωποι έχουν «εξημερώσει» ορισμένους ιούς και τους χρησιμοποιούν προς όφελός τους.

 

Έτσι, μέσω των εξελικτικών βιολογικών μηχανισμών, το DNA των ιών γίνεται πλέον «όπλο» για την ενίσχυση του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος. Κάτι ανάλογο είναι πιθανό να έχει συμβεί και σε άλλα θηλαστικά.

         

Οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γιούτα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή ανθρώπινης γενετικής Σέντρικ Φεσκότε, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανακάλυψαν ότι ορισμένα τουλάχιστον τμήματα του DNA των αρχαίων ιών, που έχουν ενσωματωθεί στο ανθρώπινο γονιδίωμα, ρυθμίζουν τη δράση σημαντικών γονιδίων του ανοσοποιητικού συστήματος. Δηλαδή συμβάλλουν καθοριστικά στην άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού απέναντι στα μικρόβια και σε άλλους ιούς.

    

Μάλιστα, όπως έδειξε η νέα έρευνα, αν τμήματα αυτού του ξένου (προερχόμενους από τους ιούς) γενετικού κώδικα αφαιρεθούν με τη νέα ισχυρή τεχνική επεξεργασίας γονιδίων CRISPR/Cas9, τότε όλο το ανθρώπινο αμυντικό σύστημα καταρρέει, καθώς παύουν πια να ενεργοποιούνται ζωτικά γονίδια που πυροδοτούν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν όμως -όπως διαπιστώθηκε από τους ερευνητές-- το DNA των αρχαίων ιών επιστρέψει στην αρχική θέση του μέσα στο ανθρώπινο γονιδίωμα, τότε αποκαθίσταται η φυσιολογική αμυντική λειτουργία του οργανισμού μας.

 

«Δείξαμε ότι μερικοί από αυτούς τους ενδογενείς ιούς έχουν διαμορφώσει τη βιολογία μας», δήλωσε ο Φεσκότε, ο οποίος πρόσθεσε ότι θα περάσουν αρκετά χρόνια, εωσότου οι επιστήμονες κατανοήσουν την πλήρη σημασία και συμβολή των αρχαίων ιών στην εξέλιξή μας και στην υγεία μας.

 

Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν μάλιστα ότι ένα γονίδιο-κλειδί για τη δημιουργία του πλακούντα στις έγκυες γυναίκες προήλθε από αρχαίο ιό. Με άλλα λόγια, αν δεν υπήρχε κάποτε αυτός ο «εισβολέας», ίσως σήμερα κανείς άνθρωπος να μην είχε γεννηθεί!

Τεράστιο συγκρότημα απορροφητήρων "ρουφά" διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και το μετατρέπει σε βενζίνη

Για πολλούς μια μηχανή που απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα και το μετατρέπει σε βενζίνη μοιάζει με όνειρο.

Όχι, όμως για την Carbon Engineering, μια ανεξάρτητη καναδική εταιρία με έδρα το Κάλγκαρι στην επαρχία της πόλης Αλμπέρτα, που σχεδιάζει μια τεράστια μηχανή, ικανή να απορροφήσει πολύ μεγάλες ποσότητες εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σχεδόν όσο παράγεται από 300,000 αυτοκίνητα. Η εταιρία έχει ένα πρωτότυπο μηχάνημα στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι.

Μια τεράστια μηχανή, ικανή να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα.
Η μηχανή λειτουργεί ως εξής: το διοξείδιο του άνθρακα που έχει απορροφηθεί, πάει μέσα σε ένα δοχείο με δυο άκρα. Ο αέρας ρέει μέσα από τα άκρα, ενώ το απορροφημένο και υγρό διοξείδιο του άνθρακα εισχωρεί από την κορυφή. Αυτά συγκεντρώνονται σε μια συσκευή στο τέλος του δοχείου.
Τα σφιχτά και κυματοειδή φύλλα από PVC μέσα στο δοχείο βοηθούν στην μετατροπή του διοξειδίου του άνθρακα σε ανθρακικό άλας. Το τελικό προϊόν είναι ένα υγρό που περιέχει ανθρακικό άλας, το οποίο θα διατεθεί με τις κατάλληλες μεθόδους.

Διάγραμμα για το πως λειτουργεί το σύστημα:


Ο αέρας ρέει μέσα από τα 2 άκρα, ενώ το απορροφημένο διοξείδιο του άνθρακα εισχωρεί από την οροφή.



Προς το παρόν, η μηχανή συγκεντρώνει πάνω από 100 κιλά διοξειδίου του άνθρακα σε καθημερινή βάση.



Αφού η ιδέα του να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα δεν είναι εφικτή, η εναλλακτική λύσης της μηχανής που μετατρέπει το διοξείδιο του άνθρακα σε βενζίνη με την βοήθεια του υδρογόνου είναι πολύ χρήσιμη. Η Carbon Engineering κατέχει ήδη την τεχνολογία για κάτι τέτοιο.

Το μόνο που έχει να κάνει στο μελλον είναι να αυξήσει τον αριθμό των μηχανών, ώστε να αυξηθεί και η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που απορροφάτε. “Μπορούμε και πρέπει να μεταβούμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Πάνω σε αυτό εργαζόμαστε, αλλά θα χρειαστεί χρόνος.

Με τον κατάλληλο σχεδιασμό και την κατάλληλη κλίμακα μπορούμε να ξεκινήσουμε από σήμερα κιόλας”, εξηγεί ο David Keith, πρόεδρος της εταιρίας Carbon Engineering.

Τί θα συνέβαινε εάν η Γη ήταν επίπεδη;

Oλοι ξέρουμε ότι η Γη είναι στρογγυλή και ποτέ κανείς δεν έχει μπει στη διαδικασία να αναρωτηθεί τι θα συνέβαινε αν ο κόσμος που ζούμε δεν είχε το σχήμα της σφαίρας. Η ομάδα του Vsauce το φαντάστηκε, έφτιαξε το ανάλογο βίντεο και απάντησε και στο ερώτημα τι θα συνέβαινε με όσους ζούσαν στην άκρη της.

«Εάν η Γη δεν ήταν σφαιρική, αλλά είχε το σχήμα ενός επίπεδου δίσκου, με τη σωστή πυκνότητα και το σωστό πάχος, όσοι ζούσαν στο κέντρο του ”δίσκου” θα αισθάνονταν φυσιολογικά. Αλλά καθώς θα μετακινούνταν προς τις άκρες του δίσκου η βαρύτητα θα τους έκανε να έχουν μια… ελαφριά κλίση, καθώς θα τους έσπρωχνε προς το κέντρο της Γης».

 

Από πού προερχόμαστε; είμαστε το προϊόν αρχέγονων κβαντικών διακυμάνσεων!

Γιατί είμαστε εδώ; Από πού προερχόμαστε; Σύμφωνα με τους Boshongo, ένα λαό της κεντρικής Αφρικής, πριν από μας υπήρχε μόνο σκοτάδι, νερό και ο μεγάλος θεός Bumba. Μια μέρα που ο Bumba είχε πόνο στο στομάχι και από τον εμετό του προήλθε ο Ήλιος. Ο Ήλιος εξάτμισε κάποια ποσότητα νερού και εμφανίστηκε έτσι η Γη. Όμως ο Bumba μετά έκανε και πάλι εμετό και έτσι δημιουργήθηκε η Σελήνη, τα άστρα και στη συνέχεια η λεοπάρδαλη, ο κροκόδειλος, η χελώνα και στο τέλος τέλος ο άνθρωπος.

Αυτός ο μύθος περί Δημιουργίας, όπως και πολλοί άλλοι, προσπαθεί να απαντήσει σε τέτοιου είδους ερωτήματα, που ακόμα ρωτάμε. Ευτυχώς, όμως σήμερα έχουμε ένα εργαλείο για να δώσουμε τις κατάλληλες απαντήσεις: την επιστήμη.

Η πρώτη επιστημονική απόδειξη για την εμφάνιση της ζωής ήρθε πριν από περίπου 80 χρόνια, όταν ο Edwin Hubble άρχισε τις παρατηρήσεις του στη δεκαετία του 1920, με το τηλεσκόπιο των 100 ιντσών, στο όρος Wilson στο Los Angeles.

Με έκπληξη ο Hubble διαπίστωσε ότι σχεδόν όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται από εμάς. Επιπλέον, όσο πιο μακρινοί είναι οι γαλαξίες, τόσο πιο γρήγορα απομακρύνονται. Η διαστολή του σύμπαντος ήταν μια από τις πιο σπουδαίες επιστημονικές ανακαλύψεις όλων των εποχών.

Αυτό το εύρημα μετασχημάτισε το δημόσιο διάλογο σχετικά με το αν το σύμπαν είχε ένα ξεκίνημα. Αν οι γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους τώρα, τότε αυτοί θα έπρεπε να ήταν πιο κοντά στο παρελθόν. Αν η ταχύτητά τους ήταν σταθερή τότε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια όλοι τους θα βρίσκονταν στο ίδιο σημείο. Ήταν αυτό το σημείο η απαρχή του σύμπαντος; Εκείνη την εποχή πολλοί επιστήμονες δυσφορούσαν με την ιδέα ότι το σύμπαν είχε μια αρχή, διότι αυτό υπονοούσε την κατάρρευση της φυσικής.

Θα έπρεπε κάποιος να επικαλεστεί ένα εξωτερικό παράγοντα, που για ευκολία μπορεί κανείς να τον ονομάσει Θεό, για να εξηγήσει το πώς ξεκίνησε το σύμπαν. Γι αυτό οι επιστήμονες προτίμησαν να λένε ότι το σύμπαν διαστέλλεται μεν στον παρόντα χρόνο, αλλά δεν είχε δε καμιά αρχή. Ίσως η πιο γνωστή θεωρία τότε ήταν η θεωρία της σταθερής κατάστασης, που προτάθηκε το 1948.

Σύμφωνα με τη θεωρία της σταθερής κατάστασης το σύμπαν υπήρχε από πάντα και ήταν το ίδιο σε όλες τις χρονικές στιγμές. Αυτή η τελευταία ιδιότητα είχε το μεγάλο πλεονέκτημα ότι θα μπορούσε να ελεγχθεί, μια κρίσιμη παράμετρος για την επιστημονική μέθοδο. Και γι αυτό αυτή η θεωρία διαπιστώθηκε ελλιπής.

Παρατηρητικά δεδομένα που επιβεβαίωναν την ιδέα ότι το σύμπαν είχε μια πολύ πυκνή αρχή εμφανίστηκαν τον Οκτώβριο του 1965, με την ανακάλυψη της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου σε όλο το διάστημα. Η μόνη λογική ερμηνεία της ήταν ότι αυτή η ακτινοβολία υποβάθρου είναι ότι απέμεινε από μια αρχέγονη θερμή και πυκνή κατάσταση. Καθώς το σύμπαν διαστέλλεται, η ακτινοβολία ολοένα ψύχεται για να καταλήξει στα κατάλοιπα επίπεδα που βλέπουμε σήμερα.

Η θεωρία δικαιολογεί πολύ καλά αυτή την άποψη. Με τον Roger Penrose δείξαμε ότι αν η γενική θεωρία της σχετικότητας είναι ορθή, τότε θα υπάρχει μια ιδιομορφία, ένα σημείο με άπειρη πυκνότητα και χωροχρονική καμπυλότητα, εκεί όπου ο χρόνος έχει μια αρχή.

Το σύμπαν ξεκίνησε με τη Μεγάλη Έκρηξη, διαστελλόμενο με ολοένα πιο γρήγορη ταχύτητα (ακόμα και πιο γρήγορα από το φως). Αυτό το στάδιο ονομάζεται πληθωρισμός, ενώ αποδεικνύεται ότι ο πληθωρισμός στο αρχέγονο σύμπαν ήταν πάρα πολύ γρήγορος: το σύμπαν διπλασίασε το μέγεθός του πολλές φορές μέσα ένα πολύ μικρό κλάσμα δευτερολέπτου.

Ο πληθωρισμός έκανε το σύμπαν πολύ μεγάλο, πολύ ομοιόμορφο και επίπεδο. Ωστόσο, δεν ήταν εντελώς ομογενές: υπήρξαν μικροσκοπικές διακυμάνσεις από τόπο σε τόπο. Οι διακυμάνσεις αυτές οφείλονται σε μικρές διαφορές στη θερμοκρασία του αρχέγονου σύμπαντος, τις οποίες μπορούμε να δούμε στο Μικροκυματικό Κοσμικό Υπόβαθρο.

Οι διακυμάνσεις σημαίνουν ότι ορισμένες περιοχές θα επεκτάθηκαν λιγότερο γρήγορα. Οι βραδύτερες περιοχές σταμάτησαν να διαστέλλονται και κατέρρευσαν πάλι για να σχηματίσουν τους γαλαξίες και τα άστρα. Και στη συνέχεια τα ηλιακά συστήματα.

Εμείς οφείλουμε την ύπαρξή μας σ’ αυτές τις διακυμάνσεις. Αν το αρχέγονο σύμπαν ήταν εντελώς ομοιόμορφο, δεν θα υπήρχαν τα άστρα και συνεπώς η ζωή δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί.

Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλά ακόμη μυστήρια που δεν κατανοούμε. Είμαστε όμως πολύ κοντά στην απάντηση των πανάρχαιων ερωτήσεων. Από πού προερχόμαστε; Και είμαστε τα μόνα όντα στο σύμπαν που μπορούν να θέσουν αυτές τις ερωτήσεις;

‘Ενα Σύμπαν χωρίς μάζα ή μέγεθος

Αν και οι έννοια του μεγέθους είναι συνυφασμένη με την καθημερινή μας εμπειρία, ορισμένοι φυσικοί έχουν αρχίσει να επεξεργάζονται την ιδέα πως η φύση ίσως να μην έχει αίσθηση της κλίμακας.

Αναμφισβήτητα, ένα αμάξι ζυγίζει περισσότερο από ένα έντομο, όμως μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν πως η μάζα ή το μήκος δεν αποτελούν θεμελιώδη μεγέθη της περιγραφής του κόσμου.

Η ιδέα αυτή έχει πάρει το όνομα «συμμετρία κλίμακας» και συνιστά μία σαφώς αιρετική άποψη για τη φυσική πραγματικότητα καθώς αντίκειται στην καθιερωμένη γνώση. Τι είναι αυτό όμως που ωθεί την έρευνα στο συγκεκριμένο τομέα, παρουσιάζοντας μάλιστα μεγάλη ερευνητική έξαρση;

Με τη συμμετρία κλίμακας οι φυσικοί ξεκινούν από μία βασική εξίσωση που περιλαμβάνει μία συλλογή από σωματίδια δίχως μάζα, έχοντας όμως τις υπόλοιπες ιδιότητες του φορτίου ή του σπιν. Καθώς τα σωματίδια αυτά αντιδρούν μεταξύ τους αναπτύσσονται δυνάμεις που σπάνε τη συμμετρία κλίμακας, παράγοντας αυτόματα μάζα και μήκη.

Παρόμοιες διεργασίες συμβαίνουν και στο 99% της μάζας του ορατού Σύμπαντος. Για παράδειγμα, ένα πρωτόνιο, το οποίο αποτελείται από 3 κουάρκ έχει μάζα 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή των κουάρκ που το απαρτίζουν, η οποία παράγεται από την ενέργεια που τα συνδέει μεταξύ τους.

«Η περισσότερη από τη μάζα που βλέπουμε παράγεται με τον τρόπο αυτό» εξηγεί ο Αλμπέρτο Σάλβιο, φυσικός του πανεπιστημίου της Μαδρίτης, «εμείς ενδιαφερόμαστε να δούμε τι συμβαίνει αν θέλουμε να παράξουμε όλη τη μάζα με αυτό το μηχανισμό».

Σύμφωνα με την υπάρχουσα θεωρία, ο βασικός μηχανισμός που δίνει τη μάζα στα σωματίδια είναι ο μηχανισμός Χιγκς. Η συμμετρία κλίμακας θέλει να αλλάξει τα δεδομένα, υποστηρίζοντας πως ίσως το σωματίδιο Χιγκς να μην υπάρχει καν και η παρουσία του στα πειράματα να οφείλεται σε μία ψευδαίσθηση που παράγουν οι νόμοι της δυναμικής.

Η συμμετρία κλίμακας μετράει ήδη 20 χρόνια ζωής και ξεκίνησε όταν ο Γουίλιαμ Μπαρντίν, θεωρητικός φυσικός στο εργαστήριο Φέρμι στο Σικάγο των ΗΠΑ έδειξε πως η μάζα του μποζονίου Χιγκς και άλλων στοιχειωδών σωματιδίων μπορεί να υπολογιστεί ως συνέπεια μίας σπασμένης συμμετρίας.

To ενδιαφέρον όμως της πλειοψηφίας των επιστημόνων κινήθηκε τότε προς την εναλλακτική κατεύθυνση της θεωρίας της υπερσυμμετρίας, που μπορούσε να εξηγήσει μία σειρά από μυστήρια όπως αυτό της σκοτεινής ύλης.

Δεκαετίες έπειτα από την ανάπτυξη της υπερσυμμετρίας ωστόσο, η οποία εικάζει πως για κάθε σωματίδια υπάρχει ένα υπερ-σωματίδιο, η πειραματική φυσική δεν έχει σημειώσει κάποια επιτυχία στην εύρεση υπερσωματιδίων.

Πλέον, υπάρχουν ορισμένοι φυσικοί που συνεχίζουν το έργο που άφησε ατέλειωτο ο Μπαρντίν, πιστεύοντας πως η συμμετρία κλίμακας ίσως να κρύβει τις απαντήσεις σε μερικά από τα μεγαλύτερα μυστήρια της φύσης.

Παρακλάδια στην ανάπτυξη της θεωρίας οδηγούν σε πολύ ευφάνταστες ιδέες, όπως της θεωρία της αβαρύτητας (agravity), μία θεωρία βαρύτητας χωρίς διαστάσεις, ή για σωματίδια-φαντάσματα που η ύπαρξή τους συγκεντρώνει αρνητικές πιθανότητες.

“Όταν τα αντισωματίδια είχαν προβλεφθεί για πρώτη φορά στις εξισώσεις, έμοιαζαν με αρνητική ενέργεια και όλοι πίστεψαν πως ήταν ανοησία. Ίσως και για αυτά τα φαντάσματα, ενώ μοιάζουν αδύνατα, να βρεθεί κάποια λογική εξήγηση”, δήλωσε o Αλεσάντρο Στρούμια, από το πανεπιστήμιο της Πίζα που εργάζεται στις θεωρίες αυτές.

Εάν και πρόκειται για πολύ εξωτικές προσπάθειες περιγραφής της φύσης, οι εργασίες που βασίζονται στη συμμετρία κλίμακας έχουν αρχίσει να βρίσκονται στο προσκήνιο, πυροδοτώντας μια αμυδρή ελπίδα μιας μικρής επιστημονικής επανάστασης.

Το πιο γρήγορο αντικείμενο στο σύμπαν

Η ταχύτητα είναι σχετική. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως στάνταρτ για να ξέρουμε τι είναι “ακίνητο” στο σύμπαν. Ίσως το πιο κοντινό πράγμα να είναι η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου (CMB), που λούζει όλο το σύμπαν. Η μετατόπιση λόγω φαινομένου Ντόπλερ της συχνότητας της σε όλο τον ουρανό – προς το μπλε στην μια κατεύθυνση και προς το ερυθρό προς την αντίθετη – μας αποκαλύπτει ότι, ως προς την CMB, η ταχύτητα του ηλιακού μας συστήματος φτάνει περίπου τα 600 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Όμως, οι πολύ μακρινοί γαλαξίες απομακρύνονται από εμάς με ταχύτητες μεγαλύτερες από αυτή του φωτός, 300.000 km/sec. Που σημαίνει πως το φως τους ποτέ δεν θα μπορέσει να φτάσει σε μας.

Στο ηλιακό μας σύστημα ο Ερμής είναι ο ταχύτερα κινούμενος πλανήτης με τροχιακή ταχύτητα περίπου 48 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο (km/s) – η αντίστοιχη τροχιακή ταχύτητα της γης είναι περίπου 30 km/s. Το διαστημικό σκάφος Hlios2 – ήταν το πρώτο που προσέγγισε τον Ερμή – έφτασε τα 70km/s εξαιτίας της βαρύτητας του ήλιου. Οι κομήτες των οποίων τμήμα της τροχιάς τους βρίσκεται έξω από το ηλιακό σύστημα, όταν προσεγγίζουν το ήλιο έχουν ταχύτητες μέχρι και 600km/s.

Ενώ τέτοιες απρόσιτες ακραίες περιπτώσεις μπορεί να είναι κάπως αφηρημένες, η ταχύτητα γίνεται πολύ πιο ενδιαφέρουσα αν εσείς κινείστε γρήγορα σε σχέση με κάποιο μεγάλο αντικείμενο που είναι κοντά σας – για παράδειγμα κάτι που μπορείτε να δείτε από το παράθυρο του αυτοκινήτου σας.

Στο ηλιακό μας σύστημα, ο Ερμής, ο αγγελιοφόρος των θεών, είναι ο ταχύτερα κινούμενος πλανήτης, με μια τροχιακή ταχύτητα περίπου 48 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο. Η Γη έχει μια αντίστοιχη ταχύτητα περίπου 30 km/s. Το 1976, ο Ερμής ξεπεράστηκε ως προς την ταχύτητα για πρώτη φορά από ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα, το σκάφος Helios 2, που η ταχύτητα του έφτασε πάνω από τα 70 km / s όταν η βαύτητα του ήλιου το τράβηξε στο μέρος του. Οι δε κομήτες από τις μακρινές περιοχές του ηλιακού συστήματος, που έλκονται από τον Ήλιο, συγκρούονται με την ηλιακή επιφάνεια με ταχύτητες έως και 600 km/s.

Στα εξωτερικά τμήματα του Γαλαξία μας υπάρχουν επίσης κάποια περίεργα σώματα: τα υπερταχύτατα άστρα, που κινούνται ως προς τον Γαλαξία με μια ταχύτητα έως και 850 km/s. Η θεωρία λέει ότι αυτά τα άστρα κινούνται κοντά στην γιγάντια μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας, οπότε η βαρύτητα της λειτουργεί ως “βαρυτική σφεντόνα”. Οι μαύρες τρύπες μπορεί να παίξουν τον ρόλο της “κοσμικής σφεντόνας” εξαιτίας της ανυπέρβλητης ισχυρής βαρύτητάς τους. Κάποιες άλλες πάλι μπορεί να δημιουργήσουν μαγνητικούς στροβίλους οι οποίοι εκσφενδονίζουν ισχνούς πίδακες ύλης με ταχύτητες πάνω από το 99% της ταχύτητας του φωτός.

Οι περιστρεφόμενοι αστέρες νετρονίων, γνωστοί και ως πάλσαρ μπορεί να περιστρέφονται με συχνότητα 1000 φορές το δευτερόλεπτο, που σημαίνει ότι η επιφάνειά τους κινείται με ταχύτητα πάνω από το 20% της ταχύτητας του φωτός. Αρκετά μακριά από την επιφάνειά τους, το μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται από το πάλσαρ μπορεί να κινηθεί γρηγορότερα από το φως. Αυτό δεν έρχεται σε σύγκρουση με τους νόμους της φυσικής καθώς το μαγνητικό πεδίο δεν μεταφέρει ενέργεια ή πληροφορία.

Αυτά τα υπερταχύτατα πεδία είναι ίσως η πηγή των ισχυρών, κανονικών παλμών ακτινοβολίας που μας στέλνουν τα πάλσαρ σε μας. Μικροσκοπικές διακυμάνσεις στον ρυθμό αυτών των παλμών θα μπορούσαν ίσως να χρησιμοποιηθούν για την ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων.

Ακόμη και στερεά αντικείμενα μπορούν να πλησιάσουν την ταχύτητα του φωτός με τη βοήθεια μιας μαύρης τρύπας. Στον ορίζοντα των γεγονότων μιας μαύρης τρύπας, ένας μόνο βράχος απλά θα εξαφανιστεί, δίχως . να αφήσει ίχνη. Όμως, δυο πέτρες σε διαφορετικές τροχιές θα μπορούσαν να συγκρουστούν μεταξύ τους. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των Tomohiro Harada και Masashi Kimura από το πανεπιστήμιο του Τόκιο, η περιστροφή της μαύρης τρύπας προκαλεί σε μια δίνη τον περιβάλλοντα χώρο και αυξάνει την μέγιστη ταχύτητα της σύγκρουσης.

Το συμπέρασμα είναι ότι κάπου στο σύμπαν, δυο πέτρες που πιάστηκαν στα δίχτυα μιας περιστρεφόμενης με μεγάλη ταχύτητα μαύρης τρύπας, κινούνται η μία προς την άλλη σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός.

Το χρονολόγιο του Σύμπαντος από το Big Bang έως το τέλος του

Ο Martin Vargic, ένας Σλοβάκος γραφίστας, σχεδίασε ένα εκπληκτικό, διαδραστικό χρονολόγιο που τεκμηριώνει όλη την ιστορία του σύμπαντος από τη στιγμή του Big Bang έως το «θερμικό θάνατο» όλων όσων γνωρίζουμε. Η κλίμακα του είναι μια πολύ ωραία εργασία βάζοντας όλα τα γεγονότα που σχετίζονται με τον πλανήτη μας σε μια ανάλογη θέση, και είναι γεμάτη με γεγονότα που ακόμη και οι πιο γνώστες του χώρου θα μάθουν κάτι καινούργιο.

 

Η χρονική κλίμακα του Σύμπαντος καλύπτει τα τελευταία 13.800.000.000 χρόνια του, και στη συνέχεια υποθέτει τι μπορεί να συμβεί στα επόμενα 10 δισεκατομμύρια χρόνιαι. Μέσα σε αυτά τα χρόνια βλέπουμε γεγονότα του διαστήματος, της Γης, την εμφάνιση της ζωής και του ανθρώπου.

 

Το ξεκίνημα έγινε με το Big Bang 13..800 εκατομμύρια χρόνια πριν. Το αρχαιότερο γνωστό αστέρι στο Σύμπαν HD 140283 ή άστρο Μαθουσάλας, βρίσκεται περίπου 190,1 έτη φωτός μακριά από τη Γη στον αστερισμό του Ζυγού,  Οι αστρονόμοι στο παρελθόν ήταν προβληματισμένοι πολύ με αυτό το παράξενο αστέρι, γιατί η ηλικία του είχε προβλεφθεί ότι ήταν περίπου 16 δισεκατομμύρια χρόνια, η οποία είναι πολύ πριν από τη γέννηση του Σύμπαντος..

 

Χρησιμοποιώντας μια νέα μέθοδο που ενώνει στοιχεία με την απόσταση τους, τη δομή, τη φωτεινότητα και κάνοντας μια σύνθεση τους, ώστε να καταλήξουμε σε μια πολύ μικρότερη ηλικία για το αρχαιότερο γνωστό αστέρι HD 140283, οι επιστήμονες ήταν σε θέση να συμβιβάσουν την ηλικία του Μαθουσάλα με την ηλικία του Σύμπαντος μόνο το 2013 . Εκείνη την εποχή, ο επικεφαλής ερευνητής Howard Bond από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας, δήλωσε «Βάλτε όλα αυτά τα συστατικά μαζί, και μπορείτε να πάρετε μια ηλικία 14,5 δισεκατομμύρια χρόνια για το άστρο, με μια αβεβαιότητα που καθιστά την ηλικία του άστρου συμβατή με την ηλικία του Σύμπαντος.»

 

Σύμφωνα με την εξήγηση που έδωσε ο Mike Wall στην ιστοσελίδα Space.com, ενώ η ηλικία των 14,5 δισ. ετών εξακολουθεί να είναι νεότερη  από την αναμενόμενη γέννηση του Σύμπαντος, ο υπολογισμός του Bond μας επιτρέπει την προσθήκη ή αφαίρεση 800 εκατομμυρίων ετών. Ακόμα κι αν αυτό θα σήμαινε ότι οι υπολογισμοί τους θα μπορούσανε να θέσουν το σχηματισμό του Μαθουσάλα πριν 13.799 ± 0.021 δισεκατομμύρια έτη, δηλαδή αμέσως μετά το Big Bang.

 

Vantablack: Το υλικό που απορροφά όλο το ορατό φως

Το Vantablack είναι μία υπερ-μαύρη επίστρωση που κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ ως το πιο σκοτεινό τεχνητό υλικό που έχει ποτέ κατασκευαστεί.

Είναι τόσο μαύρο ώστε καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνουμε οποιαδήποτε επιφανειακά χαρακτηριστικά, και τρισδιάστατα αντικείμενα, εμφανίζονται να γίνουν δύο διαστάσεων.

Στην πραγματικότητα το Vantablack απορροφά περισσότερο από το ορατό φως, και είναι εξίσου αποτελεσματικό σε μια ολόκληρη σειρά του φάσματος, που είναι αόρατη στο ανθρώπινο μάτι.
Χρησιμοποιείται για την κατασκευή διαστημικών επιστημονικών οργάνων.


Εδώ μπορείτε να δείτε πόσο μαύρο είναι: