Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἄλκηστις (28-76)

ΘΑΝΑΤΟΣ
ἆ ἆ·
τί σὺ πρὸς μελάθροις; τί σὺ τῇδε πολεῖς,
30 Φοῖβ᾽; ἀδικεῖς αὖ τιμὰς ἐνέρων
ἀφοριζόμενος καὶ καταπαύων;
οὐκ ἤρκεσέ σοι μόρον Ἀδμήτου
διακωλῦσαι, Μοίρας δολίῳ
σφήλαντι τέχνῃ; νῦν δ᾽ ἐπὶ τῇδ᾽ αὖ
35 χέρα τοξήρη φρουρεῖς ὁπλίσας,
ἣ τόδ᾽ ὑπέστη πόσιν ἐκλύσασ᾽
αὐτὴ προθανεῖν Πελίου παῖς.
ΑΠ. θάρσει· δίκην τοι καὶ λόγους κεδνοὺς ἔχω.
ΘΑ. τί δῆτα τόξων ἔργον, εἰ δίκην ἔχεις;
40 ΑΠ. σύνηθες αἰεὶ ταῦτα βαστάζειν ἐμοί.
ΘΑ. καὶ τοῖσδέ γ᾽ οἴκοις ἐκδίκως προσωφελεῖν.
ΑΠ. φίλου γὰρ ἀνδρὸς συμφοραῖς βαρύνομαι.
ΘΑ. καὶ νοσφιεῖς με τοῦδε δευτέρου νεκροῦ;
ΑΠ. ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐκεῖνον πρὸς βίαν σ᾽ ἀφειλόμην.
45 ΘΑ. πῶς οὖν ὑπὲρ γῆς ἐστι κοὐ κάτω χθονός;
ΑΠ. δάμαρτ᾽ ἀμείψας, ἣν σὺ νῦν ἥκεις μέτα.
ΘΑ. κἀπάξομαί γε νερτέραν ὑπὸ χθόνα.
ΑΠ. λαβὼν ἴθ᾽· οὐ γὰρ οἶδ᾽ ἂν εἰ πείσαιμί σε.
ΘΑ. κτείνειν γ᾽ ὃν ἂν χρῇ; τοῦτο γὰρ τετάγμεθα.
50 ΑΠ. οὔκ, ἀλλὰ τοῖς μέλλουσι θάνατον ἐμβαλεῖν.
ΘΑ. ἔχω λόγον δὴ καὶ προθυμίαν σέθεν.
ΑΠ. ἔστ᾽ οὖν ὅπως Ἄλκηστις ἐς γῆρας μόλοι;
ΘΑ. οὐκ ἔστι· τιμαῖς κἀμὲ τέρπεσθαι δόκει.
ΑΠ. οὔτοι πλέον γ᾽ ἂν ἢ μίαν ψυχὴν λάβοις.
55 ΘΑ. νέων φθινόντων μεῖζον ἄρνυμαι γέρας.
ΑΠ. κἂν γραῦς ὄληται, πλουσίως ταφήσεται.
ΘΑ. πρὸς τῶν ἐχόντων, Φοῖβε, τὸν νόμον τίθης.
ΑΠ. πῶς εἶπας; ἀλλ᾽ ἦ καὶ σοφὸς λέληθας ὤν;
ΘΑ. ὠνοῖντ᾽ ἂν οὓς πάρεστι γηραιοὺς θανεῖν.
60 ΑΠ. οὔκουν δοκεῖ σοι τήνδε μοι δοῦναι χάριν;
ΘΑ. οὐ δῆτ᾽· ἐπίστασαι δὲ τοὺς ἐμοὺς τρόπους.
ΑΠ. ἐχθρούς γε θνητοῖς καὶ θεοῖς στυγουμένους.
ΘΑ. οὐκ ἂν δύναιο πάντ᾽ ἔχειν ἃ μή σε δεῖ.
ΑΠ. ἦ μὴν σὺ παύσῃ καίπερ ὠμὸς ὢν ἄγαν·
65 τοῖος Φέρητος εἶσι πρὸς δόμους ἀνήρ,
Εὐρυσθέως πέμψαντος ἵππειον μέτα
ὄχημα Θρῄκης ἐκ τόπων δυσχειμέρων,
ὃς δὴ ξενωθεὶς τοῖσδ᾽ ἐν Ἀδμήτου δόμοις
βίᾳ γυναῖκα τήνδε σ᾽ ἐξαιρήσεται.
70 κοὔθ᾽ ἡ παρ᾽ ἡμῶν σοι γενήσεται χάρις
δράσεις θ᾽ ὁμοίως ταῦτ᾽, ἀπεχθήσῃ τ᾽ ἐμοί.
ΘΑ. πόλλ᾽ ἂν σὺ λέξας οὐδὲν ἂν πλέον λάβοις·
ἡ δ᾽ οὖν γυνὴ κάτεισιν εἰς Ἅιδου δόμους.
στείχω δ᾽ ἐπ᾽ αὐτήν, ὡς κατάρξωμαι ξίφει·
75 ἱερὸς γὰρ οὗτος τῶν κατὰ χθονὸς θεῶν
ὅτου τόδ᾽ ἔγχος κρατὸς ἁγνίσῃ τρίχα

***
ΘΑΝΑΤΟΣ
Αά!
Στο παλάτι μπροστά τί γυρεύεις; Γιατί,
30 Φοίβε Απόλλωνα, εδώ τριγυρνάς;
Δικαιώματα εκείνων που ορίζουν νεκρούς
να τα κάνεις δικά σου, κι αυτούς απ᾽ αυτά να στερείς
για μια δεύτερη πάλι φορά,
άδικο είναι. Μα τί; Δε σου φτάνει λοιπόν
που μποδίστηκε ο θάνατος του Άδμητου, αφού
δολερά εσύ τις Μοίρες ξεγέλασες; Ε;
Για την Άλκηστη τώρα φρουρείς
με το τόξο στο χέρι· μα αυτή,
του Πελία η θυγατέρα, έχει τάξει, θαρρώ,
για να σώσει τον άντρα της,
τη δική της ζωή να προσφέρει.
ΑΠΟ. Θάρρος· θα σου μιλήσω δίκαια, τίμια.
ΘΑΝ. Δίκαια; Μα τότε τί το θες το τόξο;
40 ΑΠΟ. Πάντα μου το κρατώ· συνήθεια το ᾽χω.
ΘΑΝ. Κι άδικα να βοηθάς το σπίτι τούτο.
ΑΠΟ. Η συμφορά ενός φίλου με πικραίνει.
ΘΑΝ. Κι απ᾽ αυτόν το νεκρό θα με στερήσεις;
ΑΠΟ. Με το στανιό δε πήρα ούτε τον άλλον.
ΘΑΝ. Πώς τότε ζει; ΑΠΟ. Στη θέση του έχει βάλει
την Άλκηστη, που εσύ γι᾽ αυτή ήρθες τώρα.
ΘΑΝ. Και που μαζί μου κάτω θα την πάρω.
ΑΠΟ. Πάρ᾽ τη· γιατί δεν ξέρω αν θα σε πείσω…
ΘΑΝ. να θανατώνω αυτούς που πρέπει; Αυτό ᾽ναι
50 το έργο μου. ΑΠΟ. Όχι! Αναβολή να δώσεις.
ΘΑΝ. Τώρα νιώθω τί λες και τί γυρεύεις.
ΑΠΟ. Την Άλκηστη ν᾽ αφήσεις να γεράσει.
Δε γίνεται; ΘΑΝ. Όχι! Ξέρε το· μ᾽ αρέσει
κι εμέ, να κάνω αυτό που με τιμάει.
ΑΠΟ. Όποτε να ᾽ναι, μια ψυχή θα πάρεις.
ΘΑΝ. Νέοι σαν πεθαίνουν, πιο τρανή μου η δόξα.
ΑΠΟ. Πλούσια θα κηδευτεί, και γριά αν πεθάνει.
ΘΑΝ. Μας βάζεις νόμο που ευνοεί τους πλούσιους.
ΑΠΟ. Βλέπω, έχεις πνεύμα· τί εννοείς; ΘΑΝ. Οι πλούσιοι
δίνοντας χρήμα θα πεθαίνουν γέροι.
60 ΑΠΟ. Δε μου κάνεις λοιπόν αυτή τη χάρη;
ΘΑΝ. Όχι· το φυσικό μου δα το ξέρεις.
ΑΠΟ. Ναι· μισητό στους θεούς και στους ανθρώπους.
ΘΑΝ. Μην προχωρείς πέρ᾽ απ᾽ αυτά που ορίζεις.
ΑΠΟ. Παραείσαι σκληρός, μα θα λυγίσεις·
σε τούτο το παλάτι θά ᾽ρθει κάποιος
από τον Ευρυσθέα σταλτός στη Θράκη,
τη χώρα αυτή με τους βαριούς χειμώνες,
κάτι άλογα ζητώντας· εδώ μέσα
θα φιλοξενηθεί, και τη γυναίκα
του Άδμητου θα σου αρπάξει από τα χέρια.
70 Χάρη έτσι δε θα σου ᾽χω, θα μου γίνεις
μισητός, και θα γίνει κι ό,τι θέλω.
Φεύγει.
ΘΑΝ. Λόγια πολλά, μα τίποτα δε βγάζεις·
αυτή η κυρά θα κατεβεί στον Άδη.
Κοντά της πάω, να κάμει το σπαθί μου
την αρχή της θυσίας· γιατί όποιου κόψει
τα μαλλιά για αγνισμό, καθοσιωμένος
εκείνος πια είναι στου Άδη τους θεούς.
Μπαίνει στο παλάτι.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ

ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ
(άνθρωποι/Μυρμιδόνες)
 
Κάποτε ο Δίας μεταμόρφωσε όλα τα μυρμήγκια του νησιού Οινώνη σε ανθρώπους που αποτέλεσαν τον λαό των Μυρμιδόνων.
 
Αυτό το έκανε, όταν ο γιος του Αιακός -από τη νύμφη Αίγινα- του ζήτησε να μεταμορφώσει σε ανθρώπους τα μυρμήγκια που αφθονούσαν στη γενέτειρά του Οινώνη, που μετονομάστηκε σε Αίγινα από τη μητέρα του, ώστε να έχει συντρόφους και ένα λαό να βασιλεύσει.

Υπό καθεστώς φόβου

Ζούμε υπό το καθεστώς του φόβου. Σε μια κοινωνία που η τεχνολογία έχει απογειώσει την πληροφόρηση, ο φόβος έχει την τιμητική του. Με την τεχνολογία η πληροφορία διαχέεται πολύ γρήγορα και έτσι ανατρέπεται το καθεστώς του παρελθόντος που ήταν η αμάθεια και η άγνοια.

Τώρα είναι η δυνατότητα και οι ευκαιρίες για ενημέρωση δεν αποτελούν προνόμιο λίγων. Αλήθεια, όμως, γιατί υπάρχει τόσος φόβος γύρω μας ενώ οι εξελίξεις υπέρ του ανθρώπου είναι ραγδαίες και σημαντικές; Ας παρατηρήσουμε τι γίνεται με τις ειδήσεις. Η πληροφορία αν δεν είναι πασπαλισμένη με φόβο, αν δεν πρόκειται να δημιουργήσει μια κατάσταση πανικού, δύσκολα πουλάει. Θάνατος, βίαια επεισόδια, αρρώστιες, είναι στην πρώτη θέση και μας βομβαρδίζουν καθημερινά. Είτε από τον έντυπο τύπο είτε από τον ηλεκτρονικό, οι ειδήσεις που διαβάζουμε καθημερινά μαυρίζουν την ψυχή μας.

Επιλέγοντας, λοιπόν, την θλίψη που προκαλεί η κακή είδηση, επιλέγουμε να ζούμε στην λήθη. Αυτή την διάθεση την μεταφέρουμε στην καθημερινή ρουτίνα μας. Απορρίπτουμε οτιδήποτε μας μεταφέρει θετική ενέργεια χαρακτηρίζοντάς το γλυκανάλατο και μέτριο. Η ένταση που προκαλεί ο φόβος γίνεται καθεστώς καθημερινό.

Με φόβο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Δεν χαίρονται την θάλασσα, την φύση, γιατί τα αποτρέπουμε. Φοβόμαστε τις αρρώστιες, το αναπάντεχο, το ξαφνικό, την απώλεια. Και δεν φοβόμαστε που δεν ζούμε την ζωή. Δεν φοβόμαστε που δεν χαιρόμαστε την στιγμή. Πιέζουμε τις επιθυμίες μας από φόβο και αντιδρούμε με φανατισμό έναντι αυτών που τολμούν να ζήσουν. Κάνουμε τον φόβο δεύτερη φύση μας και πορευόμαστε μαζί του θεωρώντας τον απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα.

Ασθένειες κάνουν την εμφάνισή τους, νοσοφοβία, κοινωνική φοβία, κρίση πανικού, κατάθλιψη. Όσοι δεν νοσούν, μόνο αναίσθητους δεν τους έχουμε πει ακόμα. Ο φόβος βρίσκεται παντού. Παραμονεύει πίσω από κάθε όμορφη στιγμή. Και το αυτονόητο έχει καταντήσει να γίνεται τάση ζωής για λίγους εναλλακτικούς. Ποιο είναι αυτό; Μα η ίδια η ζωή. Μια απλή βόλτα στη φύση, μια βαθιά καθαρή ανάσα και η αίσθηση της ευγνωμοσύνης που θα ‘πρεπε να κατακλύζει την ψυχή μας.

Ένα «ευχαριστώ» στην ανώτερη δύναμη που μας χαρίζει στιγμές ζωής. Ένα «σ’ αγαπώ» στην ζωή και στους ανθρώπους μας. Μια απλή καλημέρα στον γείτονα χωρίς δόλο και ένα χαμόγελο χωρίς συμφέρον. Πράγματα απλά, εύκολα, καθημερινά, που δυστυχώς σχεδόν έχουμε καταργήσει.

Κάθε φορά που ανοίγουμε τον υπολογιστή ή το κινητό για να διαβάσουμε μια είδηση ας απορρίψουμε τις αρνητικές τοξικές ειδήσεις. Να επιλέξουμε αν υπάρχει την επί της ουσίας πληροφόρηση. Να μην γεμίζουμε τον εγκέφαλό μας με εικόνες μίσους, κακίας και άγχους. Ας μάθουμε στα παιδιά μας την χαρά της μουσικής και των χρωμάτων. Δεν πειράζει αν δεν μάθουν από μικρά τρεις ξένες γλώσσες. Δεν θα πάθουν τίποτα κακό. Αντίθετα, όμως, θα στερηθούν πολύτιμη πληροφορία και εμπειρία αν δεν έρθουν σε επαφή με την φύση, την τέχνη, την δημιουργικότητα και την μουσική.

Ας γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι μέσα από την προσπάθεια να δείξουμε τον κόσμο στα παιδιά. Και ας μην ξεχνάμε πως η ζωή είναι ένα δώρο, δεν είναι τιμωρία. Μας χαρίστηκε για να γευτούμε χαρές ακόμα και μέσα από τις δυσκολίες. Στο χέρι μας και στην κρίση μας είναι αν τελικά θα την ζήσουμε. Το σίγουρο είναι πως ο φόβος δεν βοηθάει πουθενά. Έφτασε, λοιπόν, η στιγμή να αναθεωρήσουμε.

Γιατί το άκουσμα κραυγών μας κάνει επιθετικούς;

Ορισμένες ηχητικές συχνότητες μας προκαλούν περισσότερο άγχος απ’ ό,τι άλλες, σύμφωνα με νέα ελβετική έρευνα.

Η συγκεκριμένη έρευνα, την οποία επικαλείται η «Le Parisien», ανέλυσε τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας στο άκουσμα διαφορετικών ήχων.

Όταν ακούμε κάποιον κοντά μας να ουρλιάζει, ταραζόμαστε και έχουμε μια αίσθηση επιθετικότητας, σαν να χτυπάει ένας συναγερμός. Τι συμβαίνει όμως πραγματικά στον εγκέφαλό μας εκείνη τη στιγμή;

Οι μελετητές ανέλυσαν τις αντιδράσεις ατόμων που υποβλήθηκαν σε διαφορετικούς ήχους, προκειμένου να μπορέσουν να καθορίσουν τα όρια των συχνοτήτων μέσα στα οποία οι επαναλαμβανόμενοι ήχοι θεωρούνται δυσάρεστοι. Στη συνέχεια παρατήρησαν ποιες εγκεφαλικές περιοχές ενεργοποιούνταν στο άκουσμα ήχων διαφορετικών συχνοτήτων.

Φάνηκε ότι ενεργοποιούνται οι φλοιώδεις και υποφλοιώδεις περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες ενεργοποιούνται κατά παρόμοιο τρόπο και στη θεραπεία αποστροφής (τύπος συμπεριφορικής θεραπείας όπου ένα αποσπασματικό ερέθισμα συνδυάζεται με μια αρνητική συμπεριφορά με την ελπίδα ότι η συμπεριφορά θα αλλάξει στο μέλλον για να αποφευχθούν τα αποσπασματικά ερεθίσματα), εύρημα που συνιστά μια πρώτη εξήγηση γιατί στο άκουσμα ουρλιαχτών ο οργανισμός τίθεται σε κατάσταση επιφυλακής.

Συγκεκριμένα, 16 συμμετέχοντες έπρεπε να ακούσουν ορισμένους επαναλαμβανόμενους ήχους των οποίων η συχνότητα κυμαινόταν μεταξύ 10 και 250 Hz. Οι ερευνητές αναλύοντας τις απαντήσεις των συμμετεχόντων κατέληξαν ότι το διάστημα στο οποίο ένας ήχος θεωρείται δυσάρεστος βρίσκεται μεταξύ 40 και 80 Hz ή είναι ανάμεσα στους ήχους που θυμίζουν προειδοποίηση ή συναγερμό, όπως το ανθρώπινο ουρλιαχτό, ειδικά αυτό του μωρού.

Αυτός είναι ο λόγος που οι συναγερμοί χρησιμοποιούν αυτές τις επαναλαμβανόμενες συχνότητες για να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες ανίχνευσής τους και να τραβήξουν την προσοχή. Έτσι τα βρέφη φαίνεται ότι είναι πονηρά και ξέρουν πώς να τραβήξουν την προσοχή των γονέων.

Για να μάθουν περισσότερα, οι ερευνητές εξέτασαν πιο συγκεκριμένα τι συμβαίνει με τους ήχους που θεωρούνται «τραχείς». Οι ήχοι αυτοί αναζητούνται κυρίως στην αμυγδαλή, στον ιππόκαμπο και τον πρόσθιο εγκεφαλικό φλοιό, καθώς αυτές είναι οι περιοχές στις οποίες εντοπίζεται ο πόνος και η αποστροφή, απ’ όπου ακριβώς προέρχεται και το γεγονός ότι οι ήχοι αυτοί θεωρούνται ανυπόφοροι.

Να μάθεις να φεύγεις, πριν ξεπουλήσεις την ζωή σου

Από την ασφάλεια τρύπιων αγκαλιών.  Από χειραψίες που σε στοιχειώνουν. Από την ανάμνηση μιας κάλπικης ευτυχίας. Να φεύγεις !  Αθόρυβα, σιωπηλά, χωρίς κραυγές, μακρόσυρτους αποχαιρετισμούς. Να μην παίρνεις τίποτα μαζί, ούτε ενθύμια, ούτε ζακέτες για το δρόμο.  Να τρέχεις μακριά από δήθεν καταφύγια κι ας έχει έξω και χαλάζι.  Να μάθεις να κοιτάς βαθιά στα μάτια όταν λες αντίο κι όχι κάτω ή το άπειρο.  Να εννοείς τις λέξεις σου, μην τις εξευτελίζεις, σε παρακαλώ. Να μάθεις να κοιτάς την κλεψύδρα, να βλέπεις πως ο χρόνος σου τελείωσε.  Όχι αγκαλιές, γράμματα, αφιερώσεις, κάποτε θα ξανασυναντηθούμε αγάπη μου (όλα τα βράδια και τα τραγούδια δεν θα είναι ποτέ δικά σας). Αποδέξου το. -Μενέλαος Λουντέμης

Από ότι δε σε αντιπροσωπεύει.

Καταστάσεις και άτομα. Όταν βλέπεις ότι συμβιβάζεσαι με το λίγο ενώ θες πολύ περισσότερα. Να φεύγεις, από νοσηρές καταστάσεις, απ’ ότι σου χαλάει την ηρεμία. Όταν τριγυρνούν το μυαλό σου πολλά «γιατί». Κάτι δεν πάει καλά. Κανείς δεν είναι τρελός ή του μπαίνουν έτσι ιδέες. Όσο και αν προσπαθούν μερικοί να σε πείσουν για το αντίθετο γιατί τους συμφέρει.

Να φεύγεις από τους δειλούς που σε έχουν δεύτερη επιλογή ή τρίτο άτομο.
 
Από δανεικές αγκαλιές και χάδια. Μερικά αδηφάγα λεπτά που κλέβεις από μια άλλη ζωή. Γιατί δε σου ανήκει πραγματικά. Ποτέ δε σου ανήκε και δε θα γίνει ούτε τώρα ούτε ποτέ. Το ξέρεις αλλά δε θες να το δεις. Είναι τελικά η μοναξιά που σε πειράζει; Αφού και πάλι μόνος είσαι!

Να φεύγεις όταν δεν έχουν χρόνο για σένα και προσπαθούν να σε στριμώξουν στο πρόγραμμα τους.
 
«Να παρακαλάς» να 'σαι στη ζωή τους ενώ δεν έχει θέση για σένα. Γιατί σ’ αυτή τη ζωή δεν παίρνεις ότι δίνεις. Αλλά παίρνεις ότι ζητάς. Αν δε ζητάς πολλά και δε βάζεις τον εαυτό σου ψηλά, κανείς δε θα το κάνει για σένα. Αν κάνεις εκπτώσεις εσύ ο ίδιος, οι άλλοι θα επιδιώξουν «ξεπούλημα».

Να φεύγεις όταν η διαίσθηση σου στο λέει, μια φωνή μέσα σου φωνάζει, αλλά το συναίσθημα δεν υπακούει.
 
Γιατί το ένστικτο δύσκολα σε προδίδει.

Ακόμη και από τον ίδιο σου τον εαυτό να φεύγεις.
 
Όταν βλέπεις πως είναι αδύναμος να κάνει αυτό που πρέπει και πάει να σε προδώσει, εσύ να φεύγεις. Στην περίπτωση αυτή, η φυγή δε σημαίνει αδυναμία. Απλά κάποιες φορές χρειάζεται να ξεφύγεις απ’ όλα. Δεν είναι πάντα εύκολο να γυρίσεις την πλάτη και να τρέξεις…

Και δε χρειάζεται να κάνεις θεαματική έξοδο.

Να φεύγεις σιωπηλά και αθόρυβα στις μύτες των ποδιών σου. Από το λίγο, για το πολύ. Δε χρειάζονται πάντα εξηγήσεις, ούτε αντίο. Η φυγή σου είναι η απάντηση και το γιατί της ρητορικό. Να φεύγεις με το κεφάλι ψηλά και με χαμόγελο γιατί ξέρεις ότι κάτι καλύτερο σε περιμένει…

ERICH FROMM: Το καλό και το κακό

Ακολουθεί ο επίλογος του έργου του Erich Fromm “Η καρδιά του ανθρώπου”.

Τουλάχιστον, ίσως αξίζει να συνοψίσουμε τα συμπεράσματα της ανάλυσής μας.

(1) Η κακία είναι αποκλειστικά ανθρώπινο φαινόμενο. Πρόκειται για την προσπάθεια οπισθοδρόμησης σε ένα προ-ανθρώπινο στάδιο και εξάλειψης αυτού που είναι αποκλειστικά ανθρώπινο: της λογικής, της αγάπης, της ελευθερίας. Ωστόσο, η κακία δεν είναι μόνο ανθρώπινη αλλά και τραγική. Ακόμη και αν ο άνθρωπος οπισθοδρομήσει στις πιο αρχαϊκές μορφές εμπειρίας, δεν μπορεί ποτέ να πάψει να είναι άνθρωπος. Έτσι η κακία δεν θα τον ικανοποιήσει ποτέ ως λύση. Το ζώο δεν μπορεί να είναι κακό. Δρα σύμφωνα με τις έμφυτες παρορμήσεις, οι οποίες ουσιαστικά υπηρετούν το συμφέρον της επιβίωσής του. Η κακία είναι η προσπάθεια να υπερβεί κανείς την ανθρώπινη και να περάσει στη μη ανθρώπινη σφαίρα. Ωστόσο, είναι βαθιά ανθρώπινη, γιατί ο άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει ζώο, όπως δεν μπορεί να γίνει «Θεός». Το Κακό είναι η από πλευράς ανθρώπου απώλεια του εαυτού του στην τραγική προσπάθεια να αποδράσει από το βάρος της ανθρώπινης φύσης του. Και το δυναμικό για Κακό είναι ακόμη μεγαλύτερο, επειδή ο άνθρωπος είναι προικισμένος με μια φαντασία που του επιτρέπει να φανταστεί όλες τις δυνατότητες για Κακό, και έτσι να τις επιθυμήσει και να τις κάνει πραγματικότητα, να τροφοδοτήσει την κακή φαντασία του. Η ιδέα του Καλού και το Κακού που εκφράζεται εδώ αντιστοιχεί ουσιαστικά με εκείνη που εκφράζεται από τον Σπινόζα. “Στο εξής επομένως”, λέει, “θα εννοώ ως καλό αυτό που γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας ότι αποτελεί μέσο για να προσεγγίσουμε εγγύτερα στον τύπο της ανθρώπινης φύσης που έχουμε θέσει ενώπιόν μας [το μοντέλο της ανθρώπινης φύσης, όπως το αποκαλεί αλλιώς ο Σπινόζα]- και ως “κακό” αυτό που γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας ότι αποτελεί εμπόδιο για μας στην προσέγγιση του προαναφερόμενου τύπου” (Ηθική, IV, Εισαγωγή). Λογικά, για τον Σπινόζα, “ένα άλογο θα καταστραφεί το ίδιο ολοσχερώς αν μετατραπεί σε άνθρωπο, όπως και αν μετατραπεί σε έντομο”. (Στο ίδιο.) Το καλό συνίσταται στη μεταμόρφωση της ύπαρξής μας σε μια όλο και εγγύτερη προσέγγιση της ουσίας μας- το κακό σε μια όλο και μεγαλύτερη αποξένωση μεταξύ ύπαρξης και ουσίας.

(2) Οι βαθμοί της κακίας αποτελούν ταυτόχρονα βαθμούς οπισθοδρόμησης. Το μεγαλύτερο κακό είναι εκείνες οι ορμές που στρέφονται περισσότερο κατά της ζωής- η αγάπη του θανάτου, η αιμομικτική- συμβιωτική παρόρμηση επιστροφής στη μήτρα, στο χώμα, στο μη οργανικό- η ναρκισσιστική αυτοθυσία που κάνει τον άνθρωπο εχθρό της ζωής, ιδιαίτερα επειδή δεν μπορεί να ζήσει στη φυλακή του δικού του Εγώ. Το να ζεις με αυτόν τον τρόπο είναι σαν να ζεις στην “κόλαση”.

(3) Υπάρχει μικρότερο κακό, σύμφωνα με τον μικρότερο βαθμό οπισθοδρόμησης. Υπάρχει έλλειψη αγάπης, έλλειψη λογικής, έλλειψη ενδιαφέροντος, έλλειψη θάρρους.

(4) Η ανθρωπότητα έχει την τάση οπισθοδρόμησης και προόδου- είναι ένας άλλος τρόπος να πούμε ότι ο άνθρωπος έχει την τάση για το καλό και για το κακό. Αν και οι δύο τάσεις βρίσκονται ακόμα σε κάποια ισορροπία, είναι ελεύθερος να επιλέξει, με την προϋπόθεση ότι μπορεί να μετέρχεται της επίγνωσης και να καταβάλλει προσπάθεια. Είναι ελεύθερος να επιλέξει μεταξύ εναλλακτικών οι οποίες καθορίζονται από τη συνολική κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Αν ωστόσο η καρδιά του έχει σκληρύνει σε τέτοιο βαθμό που δεν υπάρχει πλέον ισορροπία ανάμεσα στις τάσεις, δεν είναι πια ελεύθερος να επιλέξει. Στην αλληλουχία των γεγονότων που οδηγεί στην απώλεια της ελευθερίας η καταληκτική απόφαση είναι συνήθως μία που ο άνθρωπος δεν μπορεί να λάβει ελεύθερα. Στην πρώτη απόφαση ίσως μπορεί να επιλέξει ελεύθερα αυτό που οδηγεί στο καλό, εφόσον έχει επίγνωση της σημασίας αυτής της πρώτης απόφασης.

(5) Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος μέχρι το σημείο που είναι ελεύθερος να επιλέξει τη δική του πράξη. Όμως η ευθύνη δεν είναι παρά ένα ηθικό αξίωμα και συχνά μια εκλογίκευση της επιθυμίας των αρχών να τον τιμωρήσουν. Ακριβώς επειδή η κακία είναι ανθρώπινη, επειδή είναι η δυνατότητα της οπισθοδρόμησης και της απώλειας της ανθρωπιάς μας, βρίσκεται μέσα σε όλους μας. Όσο περισσότερο το αντιλαμβανόμαστε, τόσο πιο απρόθυμοι είμαστε να διορίσουμε τον εαυτό μας κριτή των άλλων.

(6) Η καρδιά του ανθρώπου μπορεί να σκληρύνει- μπορεί να γίνει απάνθρωπη, αλλά ποτέ μη ανθρώπινη. Πάντα παραμένει η καρδιά του ανθρώπου. Όλους μάς καθορίζει το ότι γεννηθήκαμε άνθρωποι, και επομένως το αδιάπτωτο έργο της επιλογής. Πρέπει να επιλέγουμε τα μέσα μαζί με τους στόχους. Δεν πρέπει να βασιζόμαστε σε κανέναν για να μας σώσει, αλλά να έχουμε πλήρη επίγνωση ότι οι λανθασμένες επιλογές μάς καθιστούν ανίκανους να σώσουμε τον εαυτό μας. Μάλιστα, πρέπει να αποκτήσουμε επίγνωση προκειμένου να επιλέξουμε το καλό- αλλά καμία επίγνωση δεν θα μας βοηθήσει αν έχουμε χάσει τη δυνατότητα να συγκινούμαστε από τα βάσανα ενός άλλου ανθρώπου, από το φιλικό βλέμμα ενός άλλους προσώπου, από το κελάηδημα ενός πουλιού, από το πράσινο του γρασιδιού. Αν ο άνθρωπος γίνει αδιάφορος προς τη ζωή, δεν υπάρχει πια ελπίδα ότι μπορεί να επιλέξει το καλό. Τότε πράγματι η καρδιά του θα έχει σκληρύνει τόσο, που η “ζωή” του θα έχει τελειώσει. Αν αυτό συμβεί σε ολόκληρη την ανθρώπινη φυλή ή στα πιο ισχυρά μέλη της, τότε η ζωή της ανθρωπότητας μπορεί να σβήσει ακριβώς την πιο ελπιδοφόρα στιγμή της.

ERICH FROMM, Η καρδιά του Ανθρώπου

Η τύχη και ο άνθρωπος

Η ζωή μάς συνεπαίρνει, μας ενθουσιάζει, μας μεθάει και μας κυριαρχεί μ’ όλο που ξέρουμε την ματαιότητα που γεννάει η φθορά. Πολλές φορές ξεγελιόμαστε με παραμύθια, με σοφιστείες με θρησκευτικούς δογματισμούς, με παρερμηνείες, με πλάνες. Και βλέπουμε με άλλο πρίσμα τη ζωή και από άλλη οπτική γωνία την μοίρα. Γιατί πολύ συχνά η μοίρα φοράει μια μάσκα όταν μας πληγώνει.

Το σκεπτικό της τύχης, ανοίγει μπροστά μας ορίζοντες στοχασμού, χρήσιμου για την ατομική μας συγκρότηση και για την κοινωνική μας συμπεριφορά. Ας επεξεργαστούμε μερικούς τέτοιους στοχασμούς.

Τον παράγοντα τύχη (δηλ. την σύμπτωση των γεγονότων) θα ’πρεπε να τον υπολογίζουμε πρώτα στον εαυτό μας κι ύστερα στους άλλους για να μειώσουμε την αξία τους… όπως τόσο συχνά το συνηθίζουμε. Εξάλλου, οι αλλεπάλληλες ατυχίες μπορούν να οδηγήσουν και τον πιο δραστήριο άνθρωπο στην αδράνεια. Και το πιο κοφτερό μαχαίρι όταν αστοχεί, στομώνει.

Η γέννηση και η αξιοποίηση των ικανοτήτων μας, μοιάζει με τη γέννηση και την ευδοκίμηση ενός πρίγκιπα. Η τύχη δίνει την πρώτη κίνηση ύστερα όλα το άλλα είναι ζήτημα εξυπνάδας και εργατικότητας. Πρέπει όμως να προσέξουμε κάτι. Την μεγάλη φήμη της η τύχη τη χρωστάει στην προπαγάνδα που της κάνουν οι άτυχοι. Έτσι, οι λιγοστοί τυχεροί, γρήγορα μεταφράζουν την τύχη τους σε προσωπική ικανότητα για να διαφημίσουν τον εαυτό τους. Και κάτι ακόμα: Ό,τι πετυχαίνουμε στην τύχη χωρίς να υπάρχουν προϋποθέσεις που να το δικαιώσουν, δεν ικανοποιεί βαθύτερα την συνείδηση μας. Κι ας δείχνουμε το αντίθετο.

Στη ζωή, η τύχη, που μας βρίσκει, μοιάζει με τον άνεμο που ξαφνικά φυσάει όταν εμείς στεκόμαστε ανύποπτοι. Μα η τύχη που εμείς βρίσκουμε (με την προετοιμασία μας, με την εργατικότητά και την δημιουργικότητα μας) μοιάζει με τον άνεμο που με την κίνησή μας δημιουργούμε, κι ας έχει άπνοια. Ο τεμπέλης, πάντα θεωρεί τον εαυτό του άτυχο. Μα κι ένα άλλο αξιοπρόσεχτο: Το να διορθώνεις με τη λογική τις δυσμένειες της τύχης είναι ο κανόνας αλλά το να διορθώνει η τύχη τις αβλεψίες της λογικής είναι η εξαίρεση. Γι’ αυτό με λίγη τύχη, ο άνθρωπος δημιουργεί μόνος του την τύχη του… Οι περισσότεροι νομίζουμε πως είμαστε άτυχοι. Μα αν σκαλίσουμε την μνήμη θα βρούμε πως σε κάποια τύχη χρωστάμε και την ζωή μας ακόμα. Μια τύχη μέσα στη δυστυχία μεγεθύνεται. Μια ατυχία μέσα στην ευτυχία συστέλλεται. Και ότι τελικά περισώζουμε από τις ατυχίες μας, τ’ ονομάζουμε τύχη.

Σε μια βαθύτερη ανάλυση της επίδρασης της τύχης στα ανθρώπινα, βλέπουμε πως αληθινός κύριος της τύχης είναι όχι αυτός που την συγκρατεί με κάθε θυσία, αλλά εκείνος που έχει την δύναμη να την αφήσει να φύγει.

Όταν μιλάμε για τύχη, το μυαλό μας δεν πρέπει να πηγαίνει κυρίως στις δυσμένειες της αλλά και στις εύνοιες της. O Montaigne στα «Δοκίμια» του αναφέρει -ανάμεσα στ’ άλλα- ένα χαρακτηριστικό γεγονός εύνοιας της τύχης. Ο ζωγράφος Πρωτογενής είχε αποτελειώσει τον πίνακα ενός σκύλου κατακουρασμένου και καταπονημένου, και ήταν πολύ ικανοποιημένος απ’ τις λεπτομέρειες της εργασίας του, έκτος από μία, την οποία θεωρούσε ιδιαίτερα σημαντική: δεν κατάφερνε να παραστήσει όπως ήθελε τον αφρό και το σάλιο στο στόμα του σκύλου. Βαρύθυμος και νευριασμένος εναντίον του έργου του,πήρε το σφουγγάρι του κι όπως ήταν ποτισμένο με διάφορες μπογιές το πέταξε πάνω στον πίνακα για να τον σβήσει τελείως. Μα η τύχη οδήγησε απόλυτα επιτυχημένα το σφουγγάρι να πέσει ακριβώς στο σημείο του στόματος του σκύλου, και να αποτελειώσει εκείνο που η τέχνη δεν είχε μπορέσει να πετύχει.

Για τη σχέση τύχης και ανθρώπου μεγάλο ρόλο παίζει ο χαρακτήρας, το ήθος, η ποιότητα της ψυχής και της συμπεριφοράς του ανθρώπου. «Το ήθος είναι στον άνθρωπο η τύχη του, το ριζικό του» θα μας πει ο Ηράκλειτος. Ο Μένανδρος συνδέει την καλή και σωστή φρόνηση με την καλή τύχη. Αλλά το ήθος που καθορίζει την τύχη είναι αποτέλεσμα αγωγής και παιδείας. Γι’ αυτό οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στη μοίρα κατά διαφορετικό τρόπο απ’ τους Ανατολίτες που υποτάσσονταν στο «κισμέτ». Το έμβλημα τους ήταν «ΣΥΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑ ΚΙΝΕΙ». Οι ατυχίες τους, κινητοποιούσαν τις προσπάθειες τους.

«ΕΝ ΤΟΙΣ ΠΟΝΟΙΣΙΝ ΑΥΞΕΤΑΙ Ο ΕΛΛΗΝ» λέει ο Ευριπίδης (Ικετ. 323). Η δράση και ο αγώνας είναι σύμφυτος με τον χαρακτήρα του Έλληνα. «ΠΑΤΡΙΟΝ ΗΜΙΝ ΕΚ ΤΩΝ ΠΟΝΩΝ <ΤΗΣ ΑΤΥΧΙΑΣ> ΤΑΣ ΑΡΕΤΑΣ ΚΤΑΣΘΑΙ» θα μας πει ο Θουκυδίδης.

Το καλύτερο φάρμακο για την ατυχία είναι να την υπομένεις, να προσαρμόζεσαι στο καθεστώς της και αν είναι δυνατό να συνεργάζεσαι μαζί της, ελπίζοντας πάντοτε στο «κύλισμα του τροχού» της, με τη συμβολή σου. «Έργο του γενναίου καραβοκύρη είναι να προσαρμόζεται στις μεταβολές των ανέμων και του σοφού ανθρώπου, στις αλλαγές της τύχης» λέει ο Αριστώνυμος (Ανθ. Στοβ. Γ., 40). Η ζωή ολόκληρη απαιτεί προσαρμογή σε κάθε εναντιότητα και κάτι περισσότερο: συνεχή αναπροσαρμογή. Γιατί τίποτε δεν είναι και δε μένει στατικό. Η τύχη μεταβάλλεται, κι αυτός που καυχιέται για την ευτυχία του ή εξουθενώνεται απ’ την ατυχία του, δεν ελέγχει το μέτρο των συναισθημάτων και των σκέψεων του. Εξάλλου ο Βίας είπε: «Άτυχος είναι αυτός που δεν μπορεί να υποφέρει την ατυχία. Αυτός που την υπομένει είναι τυχερός».

Είναι άλλωστε από όλους γνωστό, πως άλλο ατυχία κι άλλο δυστυχία, άλλο τύχη κι άλλο ευτυχία. Και ακόμα, βλέπουμε στη ζωή, άλλους με την ατυχία τους να προχωρούν (γιατί επιστρατεύουν ένα πλήθος από δυνάμεις εσωτερικές και ενεργοποιούν ένα σωρό δυνατότητες του χαρακτήρα τους), και βλέπουμε άλλους με την τύχη τους να μένουν πίσω (γιατί επαναπαύτηκαν στην παροδική ευτυχία τους και αδράνησαν).Ωστόσο, το πιο δραστικό φάρμακο για την ατυχία παραμένει η παιδεία που μας κάνει να φιλοσοφούμε τις αντιξοότητες στη ζωή και να μην απογοητευόμαστε. Και παραμένει πάντα σοφός και ζωντανός ο λόγος του Λουκιανού: «ΚΑΙ ΤΥΧΗΣ ΔΕΙΣΘΑΙ ΛΑΜΠΡΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΥ ΜΙΚΡΑΣ».

Εντροπία και κοινωνία

Σαν φυσική έννοια, η ενέργεια αποτελεί γενικά το μέτρο της δυνατότητας παραγωγής έργου. Στην περίπτωση της κινητικής ενέργειας φαίνεται καθαρά (από τη σχέση ΔΕκιν = W) ότι κάθε μεταβολή της Εκ συνεπάγεται παραγωγή κάποιου έργου.

Από πρακτικής πλευράς αυτή η μεταβολή σε έργο της Εκ είναι σχετικά εύκολη και ολοκληρωτική. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με όλες τις μορφές ενέργειας. Για τη μετατροπή π.χ. της θερμικής ενέργειας (θερμότητας) σε έργο απαιτούνται ειδικές διατάξεις, οι λεγόμενες θερμικές μηχανές και σύμφωνα με το 2ο θερμοδυναμικό νόμο δεν είναι δυνατή η ολική μετατροπή της θερμότητας σε έργο.

Άρα οι διάφορες μορφές ενέργειας χαρακτηρίζονται από την ευκολία μετατροπής και από την απόδοσή τους στην παραγωγή έργου.

Η θερμότητα σαν μορφή ενέργειας, χαρακτηρίζεται από τη δυσκολία και τη μικρή απόδοση μετατροπής της σε ωφέλιμο έργο.

Μια ενδιαφέρουσα θερμοδυναμική άποψη είναι ότι όλες οι μορφές ενέργειας που υπάρχουν στο σύμπαν μετατρέπονται τελικά σε θερμότητα. Άρα και η ευκολία παραγωγής έργου ελαττώνεται.

«Η διατήρηση της ενέργειας στο σύμπαν, δεν σημαίνει και διατήρηση της δυνατότητας παραγωγής έργου».

Σύμφωνα με τους νόμους της θερμοδυναμικής, κάθε ποσότητα ενέργειας χαρακτηρίζεται ποιοτικά από την εντροπία της.

Η ενέργεια υποχρεωτικά ρέει κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η εντροπία της να αυξάνει.

Έτσι, μπορούμε να κατατάξουμε τις διάφορες μορφές ενέργειας αξιοκρατικά, οπότε η μεγαλύτερης αξίας ενέργεια θα είναι εκείνη με το μικρότερο βαθμό εντροπίας.

Η ενέργεια μεγαλύτερης αξίας (μικρής εντροπίας) μπορεί να μετατραπεί σε χαμηλότερης αξίας (μεγάλης εντροπίας), αλλά το αντίστροφο δεν ισχύει.

Η ενέργεια με τη μεγαλύτερη αξία είναι η ενέργεια βαρύτητας γιατί μπορεί να μετατραπεί κατά μεγάλο ποσοστό σε έργο (π.χ. υδροηλεκτρικό εργοστάσιο που έχει συντελεστή απόδοσης n = 0,95 που καμία χημική πηγή (καύσιμα) ή η πυρηνική σχάση είναι δυνατόν να πλησιάσουν).

Μορφή ενέργειαςΕντροπία ανά μονάδα ενέργειας σε eV

Ενέργεια βαρύτητας
0
Ενέργεια περιστροφής0
Ενέργεια πυρην. αντιδραστήρα10-6
Εσωτερική θερμότητα αστέρων10-3
Ενέργεια ηλιακής ακτινοβολίας1
Ενέργεια χημικών αντιδράσεων1 – 10
Άχρηστη θερμική ενέργεια γης10 – 100
Ενέργεια κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων10.000

Κοινωνία και εντροπία

Ο άνθρωπος μιμείται κι εκμεταλλεύεται τη φύση. Με κανένα τρόπο δεν μπορούμε να φανταστούμε πως η ιστορία του ανθρώπου είναι ανεξάρτητη από τη φύση. Δεν θα ‘ταν λοιπόν υπερβολή να αναζητήσουμε αντίστοιχες μεταξύ της ανθρώπινης ιστορίας και της πορείας του σύμπαντος.

Ο Ράσελ δανείζεται την έννοια της εντροπίας από τη Φυσική και την εισάγει στην κοινωνιολογία.

«Το σύμπαν τείνει προς τη “δημοκρατία” και όταν φθάνει σ’ αυτή την κατάσταση δεν μπορεί πλέον να κάνει τίποτε περισσότερο. Στην αρχή της δημιουργίας του ο κόσμος είχε περισσότερες ανισότητες απ’ ότι σήμερα, αλλά από εκείνη τη στιγμή βαδίζει προς το τέλος του, εκτός αν ακολουθήσει κάποια αντίστροφη πορεία».

Ασφαλώς, η έννοια της «δημοκρατίας» που φαντάζεται ο Ράσελ για τον κόσμο, δεν ταυτίζεται με καμιά απ’ αυτές που διαμορφώνονται στην ανθρώπινη ιστορία.

Είναι ένα σχήμα λόγου, που μεταφράζει την εντροπία του σύμπαντος με σύμβολα κοινωνικά, δηλαδή δέχεται πως ι ισοπεδωτική τάση, τόσο στην κοινωνία όσο και στη φύση, έχει σαν αποτέλεσμα την ακινησία και το θάνατο. Ο 2ος νόμος μας υποχρεώνει να υποθέσουμε, ότι η αρχή του χρόνου ταυτίζεται με τις μεγαλύτερες ανισότητες των στοιχείων του κόσμου και ότι η πορεία προς την απόλυτη ισότητα οδηγεί στο τέλος.

Πώς όμως μεταφέρεται αυτή η επιστημονική αλήθεια στην ιστορική εξέλιξη του ανθρώπου;

Υπάρχουν αντιστοιχίες που θεμελιώνονται ιστορικά; Μήπως η ισοπέδωση του κοινωνικού συνόλου οδηγεί στην παρακμή του; Μήπως η διόγκωση της ανθρώπινης μάζας σε βάρος της ελεύθερης προσωπικότητας είναι γιγαντισμός μιας «κοινωνικής εντροπίας»;

SENECA: Εκείνο που βλάπτει είναι η υπερβολή της ηδονής

Όποιος έχει κάνει βήματα προς την αρετή έχει δώσει δείγματα του ευγενικού του χαρακτήρα· όποιος όμως ακολουθεί την ηδονή φαίνεται απονευρωμένος, συντριμμένος, εκθηλυμένος, επιρρεπής προς την ακολασία, εκτός πια αν κάποιος του μάθει να ξεχωρίζει τις ηδονές, έτσι ώστε να ξέρει ποιες από αυτές βρίσκονται μέσα στα όρια των φυσικών επιθυμιών και ποιες ορμούν ασυγκράτητες μπροστά και, όσο περισσότερο τις ικανοποιείς, τόσο πιο ακόρεστες γίνονται. Έλα λοιπόν, άφησε την αρετή να σου δείξει το δρόμο, και τότε κάθε σου βήμα θα είναι ασφαλές. Εκείνο επίσης που βλάπτει εξίσου είναι η υπερβολή της ηδονής· στην περίπτωση όμως της αρετής δεν υπάρχει φόβος κάποιας υπερβολής, μια και το μέτρο είναι στοιχείο αυτής της ίδιας της αρετής. Δεν υπάρχει αγαθό που να δοκιμάζεται από το δικό του μέγεθος. Και πέρα απ’ αυτό, ποιος καλύτερος οδηγός υπάρχει από τον λόγο σε πλάσματα προικισμένα με φύση λογική; Αν τώρα αυτός ο συνδυασμός αρετής και ηδονής σε ευχαριστεί, αν σε ευχαριστεί να επιδιώκεις μια ευτυχισμένη ζωή έχοντας τέτοια συνοδεία, άφησε τουλάχιστον την αρετή να προηγείται και την ηδονή να έπεται και να παρακολουθεί το σώμα σαν σκιά του. Το να παραδώσεις την αρετή, την πιο υπέροχη δέσποινα, στην υπηρεσία της ηδονής μαρτυρεί άνθρωπο που τίποτε μεγάλο δεν κλείνει μέσα του.

Ας πηγαίνει μπροστά η αρετή, αυτή ας κρατεί τη σημαία. Φυσικά, θα είναι μαζί μας και η ηδονή, αλλά εμείς θα είμαστε τα αφεντικά της, εμείς θα την ελέγχουμε. Μπορεί σε κάποια υπόδειξή της να μας πείθει, ουδέποτε όμως θα μας εξαναγκάζει. Εκείνοι πάντως που παραδίνουν τα ηνία στην ηδονή στερούνται και τις δύο- γιατί και την αρετή χάνουν και στην ηδονή δεν κυριαρχούν αλλά, αντίθετα, εκείνη είναι που τους κάνει ό,τι θέλει και ή υποφέρουν από την έλλειψή της ή πνίγονται από την πληθωρική της παρουσία, δυστυχείς αν τους εγκαταλείψει, ακόμη δυστυχέστεροι αν τους κατακυριεύσει. Μοιάζουν, πράγματι, με τους ναύτες που τους έχουν κατακλύσει τα νερά γύρω από τις Σύρτεις, και τη μια τούς αφήνουν στη στεγνή αμμουδιά, την άλλη τούς σκεπάζουν με το αφρισμένο κύμα. Αυτό έρχεται ως αποτέλεσμα της ολοκληρωτικής έλλειψης αυτοελέγχου και της υπερβολικής αφοσίωσης σε ένα μόνο πράγμα· γιατί, αν κάποιος επιδιώκει το κακό αντί για το καλό, η επιτυχία του γίνεται επικίνδυνη. Όπως συμβαίνει όταν κυνηγάμε άγρια θηρία με κόπο και με κίνδυνο και, ακόμη και μετά τη σύλληψή τους, η κατοχή τους καταλήγει να είναι πολύ δύσκολη -αφού συχνά ξεσκίζουν τα αφεντικά τους-, έτσι συμβαίνει και με τις μεγάλες απολαύσεις:

εξελίσσονται σε μεγάλο κακό και από αιχμάλωτες γίνονται κυρίαρχες. Όσο μάλιστα πιο πολλές και μεγάλες είναι αυτές οι απολαύσεις, τόσο πιο χαμηλά πέφτει και τόσο πιο πολλών δούλος γίνεται εκείνος που το πλήθος ονομάζει ευτυχή. Εγώ τουλάχιστον θα ήθελα να είμαι όσο γίνεται πιο μακριά από τέτοιες καταστάσεις. Όπως συμβαίνει μ’ εκείνον που, στην προσπάθειά του να παρακολουθήσει τα ίχνη των θηρίων μέχρι τις φωλιές τους -επειδή το νομίζει μεγάλη του επιτυχία

με τη θηλιά τα άγρια θηρία να τ’ αρπάζει
και
με σκυλιά το ισκιερό το δάσος να το ζώνει,

ώστε να μπορεί να παρακολουθήσει τα ίχνη τους- αφήνει στην άκρη σημαντικότερα πράγματα και αναβάλλει πολλά από τα καθήκοντα του, έτσι και εκείνος που επιδιώκει την ηδονή μεταθέτει τα πάντα και, πριν απ’ όλα, αψηφά την ελευθερία του, κι αυτό το κάνει υπακούοντας στην κοιλιά του και μόνο. Δεν αγοράζει όμως ηδονές για τον εαυτό του, αλλά πουλάει τον εαυτό του στις ηδονές.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Για μια ευτυχισμένη ζωή

Νέο υλικό σπάζει το παγκόσμιο ρεκόρ στη μετατροπή θερμότητας σε ηλεκτρισμό

Τα θερμοηλεκτρικά υλικά μπορούν να μετατρέπουν θερμότητα σε ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό γίνεται λόγω του αποκαλούμενου φαινομένου Seebeck: Αν υπάρχει μια διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ των δυο άκρων ενός τέτοιου υλικού, μπορεί να δημιουργηθεί διαφορά δυναμικού που να προκαλέσει τη ροή ηλεκτρικού ρεύματος. Το ποσό της ηλεκτρικής ενέργειας που μπορεί να δημιουργηθεί σε μια δεδομένη διαφορά θερμοκρασίας μετριέται με τον αποκαλούμενο συντελεστή θερμοηλεκτρικής απόδοσης ΖΤ: Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του συντελεστή ΖΤ ενός υλικού, τόσο καλύτερες είναι οι θερμοηλεκτρικές ιδιότητές του.

Τα καλύτερα θερμοηλεκτρικά μέχρι τώρα μετριόνταν με τιμές ΖΤ γύρω στα 2,5 με 2,8. Τώρα, επιστήμονες του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας της Βιέννης (Technische Universität Wien ή TU Wien) έχουν πετύχει να αναπτύξουν ένα τελείως νέο υλικό με τιμή ΖΤ 5 με 6. Είναι ένα λεπτό στρώμα σιδήρου, βαναδίου, βολφραμίου και αργιλίου που εφαρμόζονται σε έναν κρύσταλλο πυριτίου. Το νέο υλικό είναι τόσο αποδοτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να παρέχει ενέργεια για αισθητήρες και ακόμη μικρούς επεξεργαστές υπολογιστών. Αντί της σύνδεσης των μικρών ηλεκτρικών συσκευών με καλώδια, θα μπορούσαν να παράγουν τον ηλεκτρισμό τους από τις διαφορές θερμοκρασίας. Το νέο υλικό παρουσιάστηκε στο περιοδικό Nature.

Ηλεκτρισμός και Θερμοκρασία

«Ένα καλό θερμοηλεκτρικό υλικό πρέπει να εμφανίζει ισχυρό φαινόμενο Seebeck και πρέπει να έχει δυο σημαντικά προαπαιτούμενα που είναι δύσκολο να συμβιβαστούν», λέει ο Καθηγητής Ernst Bauer από το Ινστιτούτο Φυσικής Στερεάς Κατάστασης στο TU Wien. Από τη μια μεριά, θα πρέπει να άγει τον ηλεκτρισμό όσο το δυνατό καλύτερα και από την άλλη, θα πρέπει να μεταφέρει τη θερμότητα όσο το δυνατόν λιγότερο*. Αυτό είναι μια πρόκληση επειδή η ηλεκτρική αγωγιμότητα και η θερμική αγωγιμότητα είναι συνήθως σχετικά κοντά».

Στο Εργαστήριο για τον θερμοηλεκτρισμό Christian Doppler, που ίδρυσε ο Ernst Bauer στο TU Wien το 2013, μελετήθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων διάφορα θερμοηλεκτρικά υλικά για διάφορες εφαρμογές. Αυτή η έρευνα οδήγησε τώρα στην ανακάλυψη του ιδιαιτέρως αξιόλογου υλικού – έναν συνδυασμό σιδήρου, βαναδίου, βολφραμίου και αργιλίου. «Τα άτομα σε αυτό το υλικό είναι συνήθως διευθετημένα σε ένα αυστηρά κανονικό μοτίβο σε ένα (αποκαλούμενο) ολοεδρικά κεντρωμένο κυβικό πλέγμα (face-centered cubic lattice)», λέει ο Ernst Bauer. «Η απόσταση μεταξύ δυο ατόμων σιδήρου είναι πάντα η ίδια και το ίδιο είναι αλήθεια για τους άλλους τύπους των ατόμων. Ο όλος κρύσταλλος είναι έτσι τελείως κανονικός».

Ωστόσο, όταν ένα λεπτό στρώμα του υλικού εφαρμόζεται σε πυρίτιο, συμβαίνει κάτι καταπληκτικό: η δομή αλλάζει ριζικά. Αν και τα άτομα ακόμη σχηματίζουν ένα κυβικό μοτίβο, τώρα διευθετούνται σε μια χωρο-κεντρωμένη (space-centered) δομή και η κατανομή των διαφόρων τύπων των ατόμων γίνεται τελείως τυχαία. «Δυο άτομα σιδήρου μπορεί να βρίσκονται το ένα μετά το άλλο, οι θέσεις μετά από αυτά μπορεί να κατέχονται από βανάδιο ή αργίλιο και δεν υπάρχει κανένας κανόνας που να επιβάλει που θα βρεθεί το επόμενο άτομο σιδήρου στον κρύσταλλο», εξηγεί ο Bauer.

Αυτή η ανάμιξη της κανονικότητας και μη-κανονικότητας της διευθέτησης των ατόμων αλλάζει επίσης την ηλεκτρονική δομή η οποία προσδιορίζει πώς κινούνται τα ηλεκτρόνια στο στερεό. «Το ηλεκτρικό φορτίο κινείται μέσω του υλικού με έναν ιδιαίτερο τρόπο, έτσι που να προστατεύεται από διεργασίες σκέδασης. Τα τμήματα του φορτίου που κινούνται μέσω του υλικού αναφέρονται ως φερμιόνια Weyl», λέει ο Ernst Bauer. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται πολύ χαμηλή ηλεκτρική αντίσταση.

Οι δονήσεις του πλέγματος, από την άλλη μεριά, η οποίες μεταφέρουν θερμότητα από περιοχές υψηλής θερμοκρασίας σε περιοχές χαμηλής θερμοκρασίας, περιορίζονται από τις ανωμαλίες στην κρυσταλλική δομή. Έτσι, η θερμική αγωγιμότητα μειώνεται. Αυτό είναι σημαντικό αν η ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να δημιουργείται μόνιμα από τη διαφορά θερμοκρασίας – επειδή αν οι διαφορές θερμοκρασίας θα μπορούσαν να εξαφανιστούν πολύ γρήγορα και όλο το υλικό θα είχε σε σύντομο χρόνο την ίδια θερμοκρασία παντού, το θερμοηλεκτρικό φαινόμενο θα σταματήσει.

Ηλεκτρισμός για το Internet των Πραγμάτων

«Βεβαίως, ένα τέτοιο λεπτό στρώμα δεν μπορεί να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα μεγάλο ποσό ενέργειας, όμως έχει το πλεονέκτημα να είναι εξαιρετικά συμπαγές και προσαρμόσιμο», λέει ο Ernst Bauer. «Θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε για να παρέχουμε ενέργεια για αισθητήρες και μικρές ηλεκτρονικές εφαρμογές». Η ζήτηση για τέτοιες μικρής κλίμακας γεννήτριες αυξάνεται γρήγορα: Στο «Internet των Πραγμάτων», όλο και περισσότερες συσκευές συνδέονται μαζί online έτσι που να συντονίζεται αυτόματα η συμπεριφορά τους με κάθε άλλη. Αυτό είναι ιδιαιτέρως πολλά υποσχόμενο για μελλοντική μονάδα παραγωγής, όπου η μια μηχανή πρέπει να αντιδρά δυναμικά με μια άλλη.

«Εάν χρειάζεστε έναν μεγάλο αριθμό συσκευές αισθητήρων σε ένα εργοστάσιο, δεν μπορείτε να τις καλωδιώσετε όλες αυτές μαζί. Είναι πολύ πιο έξυπνο για τους αισθητήρες να μπορούν να παράγουν την δική τους ισχύ χρησιμοποιώντας μια μικρή θερμοηλεκτρική συσκευή», σημειώνει ο Bauer.
--------------------------
(*) Σημείωση: Λίγο πιο τεχνοκρατικά από τις δυο απαιτήσεις, η πρώτη απαίτηση για το συντελεστή ΖΤ ικανοποιείται όταν το υλικό έχει υψηλή συγκέντρωση φορέων και υψηλή ευκινησία, δηλαδή υψηλή αγωγιμότητα και συντελεστή Seebeck, ενώ η δεύτερη όταν το υλικό έχει μικρή θερμική αγωγιμότητα.

Σημείωση: Στην εικόνα του κειμένου παρουσιάζεται η εξάρτηση της συγκέντρωσης σε σχέση με την παράμετρο α πλέγματος FeV(1−x)W(x)Al που πάρθηκε σε θερμοκρασία δωματίου.

Ο Χρονοταξιδιώτης Kaspar Hauser

Είναι εφικτό το ταξίδι στο χρόνο;
 
Πρόκειται για ένα θέμα που προβληματίζει την ανθρώπινη νόηση επί αιώνες. «Η απάντηση είναι οπωσδήποτε καταφατική» δηλώνει ο διακεκριμένος θεωρητικός φυσικός Πολ Ντέιβις. Με επιστημονική ακρίβεια και πηγαίο χιούμορ, συνεχίζει «για να επισκεφθούμε το μέλλον, το μόνο που χρειαζόμαστε είναι μια μικρή βοήθεια από την βαρύτητα κι ένα διαστημόπλοιο που να μπορεί να ταξιδέψει με ταχύτητα λίγο μικρότερη από εκείνη του φωτός. Όσο για την επιστροφή στο παρελθόν, ο καλύτερος τρόπος είναι να βρούμε μια γειτονική διαβατή σκουληκότρυπα». Όμως, το ταξίδι στον χρόνο, ξεχειλίζει από «παράδοξα», στην καρδιά των οποίων βρίσκεται το πρόβλημα της αιτιότητας, αυτό που συνέβη χθες επηρεάζει αυτό που συμβαίνει σήμερα. Το πιο γνωστό από τα παράδοξα των ταξιδιών στο Χρόνο είναι εκείνο όπου ο ταξιδιώτης επιστρέφει στο παρελθόν και δολοφονεί την μητέρα του. Μόνο που οι αρχές του ντετερμινισμού βρίσκουν εφαρμογή στην Ευκλείδεια Γεωμετρία … χμ! δεν μας λένε τι συμβαίνει στις Μη Ευκλείδειες Γεωμετρίες. Το ευθέως αντίθετο της αιτιοκρατίας πρεσβεύει η αναιτιοκρατία ή ιντετερμινισμός.
 
Η αναιτιοκρατία είναι ιδιαίτερα συναφής με το φιλοσοφικό πρόβλημα της ελεύθερης θέλησης, ιδιαίτερα με την μορφή μεταφυσικής ελευθεριαρχίας. Στην επιστήμη, και πιο συγκεκριμένα στην κβαντική θεωρία της φυσικής, η αναιτιοκρατία είναι η απόδειξη ότι κανένα γεγονός δεν είναι σίγουρο κι ολόκληρο, το αποτέλεσμα είναι ΠΙΘΑΝΟ. Οι σχέσεις αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ και ο «κανόνας των γεννημένων», που προτάθηκε από τον Μαξ Μπορν αποτελούν σημεία εκκίνησης για να υποστηρίξουν την αναιτιοκρατική φύση του σύμπαντος. Η αναιτιοκρατία υποστηρίζεται επίσης από τον Σερ Άρθουρ Έντινγκτον και τον Μάρεϊ Γκελ-Μαν. Η αναιτιοκρατία έχει προωθηθεί από την έκθεση του Γάλλου βιολόγου Ζακ Μονόντ με τίτλο «Ευκαιρία και Ανάγκη». Ο φυσικός-χημικός Ιλιά Πριγιόγκιν απέδειξε την αναιτιοκρατία σε σύνθετα συστήματα.
 
Η μη ευκλείδεια Γεωμετρία: Πριν παρουσιαστούν τα μοντέλα ενός μη ευκλείδειου επίπεδου από τους Beltrami, Klein, και Poincaré, η Ευκλείδεια Γεωμετρία ήταν αδιαμφισβήτητη ως το μαθηματικό μοντέλο του χώρου. Επιπλέον, δεδομένου ότι η ουσία του θέματος στην συνθετική γεωμετρία ήταν ένα κύριο έκθεμα του ορθολογισμού, η Ευκλείδεια άποψη εκπροσωπούσε την απολυτή εξουσία. Η ανακάλυψη των Μη Ευκλείδειων Γεωμετριών είχε πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις που πήγαν πολύ πέρα από τα όρια των μαθηματικών και της επιστήμης.
 
Η θεραπεία της ανθρώπινης γνώσης του φιλοσόφου Ιμμάνουελ Καντ είχε έναν ιδιαίτερο ρόλο για την Γεωμετρία. Ήταν το χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύνθεσης πριν από την γνώση που δεν προέρχονταν από τις αισθήσεις μας, ούτε προκύπτουν από την λογική -η γνώση μας για τον Χώρο ήταν μια αλήθεια με την όποια γεννηθήκαμε. Δυστυχώς για τον Kant, η αντίληψη του γι’ αυτήν την αναλλοίωτη αληθινή Γεωμετρία ήταν Ευκλείδεια. Ακόμα και η θεολογία επηρεάστηκε από την αλλαγή από την απολυτή αλήθεια στην σχετική αλήθεια στα μαθηματικά, που ήταν αποτέλεσμα της αλλαγής του παραδείγματος. Η ύπαρξη Μη Ευκλείδειων Γεωμετριών επηρέασε την πνευματική ζωή της Βικτωριανής Αγγλίας με πολλούς τρόπους και συγκεκριμένα ήταν από τους κυριότερους λογούς που προκάλεσαν την επανεξέταση της διδασκαλίας της Γεωμετρίας με βάση τα στοιχειά του Ευκλείδη. Το θέμα αυτό του προγράμματος σπουδών ήταν πολυσυζητημένο την εποχή εκείνη κι έγινε το θέμα μιας παράστασης «Ο Ευκλείδης και οι σύγχρονοι ανταγωνιστές του» γραμμένο από τον Λιούις Κάρολ, συγγραφέα της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων».
 
Το παιδί της Ευρώπης Kaspar Hauser.
 
Ένα από τα περίεργα αινίγματα της ιστορίας -για τους αδαείς- είναι η ξαφνική εμφάνιση ενός νεαρού που έλεγε ότι μεγάλωσε έγκλειστος αν και ήταν απόγονος του βασιλικού οίκου της Γερμανίας. Ο Kaspar Hauser (Κάσπαρ Χάουζερ) ήταν ένα 16χρονο παιδί που βρέθηκε στην Γερµανία, µέσα στο δάσος. Βρέθηκε – δεν ήρθε. Και µεγαλωµένο πια, παλικάρι, δεν ήξερε να µιλήσει καθόλου καµιά ανθρώπινη γλώσσα. Όχι πως ήταν βουβό – να µιλήσει δεν ήξερε. Φαινόταν δηλαδή πως είχε ζήσει χωρίς τους ανθρώπους, µακριά τους, δεν είχε µιλήσει µε τους ανθρώπους, δεν τους ήξερε. Κανένας δεν έµαθε πώς έζησε τόσα χρόνια, πού κρυβόταν, πως δεν βρήκε ποτέ τους ανθρώπους, γιατί κι από ποιόν δολοφονήθηκε.
 
Η παράξενη ιστορία του Kaspar Hauser εξακολουθεί να είναι ευρέως γνωστή στις Γερμανόφωνες χώρες, ακόμα και αν είναι σχετικά άγνωστη αλλού. Με το πέρασμα των χρόνων, το μυστήριο και οι ασάφειές του άνοιξαν τον δρόμο για πολλές και διαφορετικές ερμηνείες. Ετσι γι’ άλλους ο Hauser ήταν μια αθώα ψυχή την οποία χειραγώγησε ο περίγυρός του, ενώ γι’ άλλους ήταν ένας πανούργος που εκμεταλλεύτηκε την κατάστασή του. Η ιστορία έχει παρουσιαστεί στους τυφλούς-πιστούς, σαν μια βασιλική συνωμοσία με μωρά που τα αντάλλαξαν στην γέννα οι σφετεριστές του οίκου των Μπάντεν. Κανείς δεν τολμάει να μιλήσει δημόσια για Χρονταξιδιώτη· κάτι που φυσικά είναι γνωστό μονάχα …πίσω από τις ερμητικά κλειστές πόρτες.
 
Η 26η Μαίου 1828 ήταν αργία και οι δρόμοι της Νυρεμβέργης ήταν σχεδόν άδειοι. Νωρίς το απόγευμα ο Georg Weickmann, ένας τσαγκάρης που ζούσε στην πλατεία Unschlitt, είδε ένα παράξενο αγόρι 15-18 χρονών, ντυμένο με ρούχα χωρικού, να περπατά περίεργα, σαν να ‘ταν μεθυσμένο. Ο τσαγκάρης το πλησίασε και το αγόρι του έτεινε ένα σφραγισμένο φάκελο ο οποίος απευθυνόταν «στον Αξιότιμο Διοικητή της 4ης Ίλης, του 6ου Συντάγματος Ελαφρού Ιππικού, στην Νυρεμβέργη». Ετσι τέθηκε σε κίνηση ένα μυστήριο, το οποίο, παρά την έντονη κι εξονυχιστική έρευνα και τα πολλά πρόσφατα τεστ DNA, αντέχει στον Χρόνο. Μόλις έφτασε στην Νυρεμβέργη, ο Χάουζερ ζήτησε να τον οδηγήσουν στο σπίτι του λοχαγού Wessenig ενός συντάγματος ιππικού που ήταν εγκατεστημένο στην πόλη.
 
Ο Weickmann πήγε το παράξενο αγόρι στον σπίτι του διοικητή. Οι υπηρέτες τους προσέφεραν φαγητό και ποτό, όμως το αγόρι δεν κατάπινε την μπύρα και το λουκάνικο που του έδωσαν, δείχνοντας να μην ξέρει τί είναι. Δέχτηκε μόνο ένα λιτό γεύμα από μαύρο ψωμί και νερό, το οποίο και έφαγε με ιδιαίτερη βουλιμία, αν και φαινόταν να μην ξέρει να χρησιμοποιήσει σωστά τα δάχτυλά του. Επίσης έδειχνε να πονά και έκλαιγε συνεχώς δείχνοντας τα πόδια του. Ο Weickmann και οι υπηρέτες προσπάθησαν να του μιλήσουν, όμως τα μόνα λόγια που του απέσπασαν ήταν μια συνεχής επανάληψη των φράσεων «δεν ξέρω» και «θέλω να γίνω καβαλάρης, όπως και ο πατέρας μου». Τελικά, μην μπορώντας να συνεννοηθούν, τον έβαλαν στο στάβλο να κοιμηθεί.
 
O διοικητής, ο λοχαγός Wessenig, δεν κατόρθωσε, όπως και όλοι οι άλλοι νωρίτερα, να συνεννοηθεί μαζί του, και μην ξέροντας τί άλλο να κάνει, πήγε το αγόρι στο αστυνομικό τμήμα. Εκεί, οι αστυνομικοί προσπάθησαν και αυτοί να μιλήσουν με το αγόρι, όμως το μόνο που αυτό τους έλεγε ήταν «δεν ξέρω», ή «πηγαίνετε με σπίτι». Έδειχνε να μην αντιδρά σε οποιοδήποτε ερέθισμα, σαν να βρισκόταν σε μια κατάσταση λήθαργου ή έκστασης, κι όταν ένας αστυνομικός του έδωσε ένα νόμισμα για να παίξει ενθουσιάστηκε και άρχισε να φωνάζει «Άλογο! Άλογο!». Ένας αστυνομικός είχε την φαεινή ιδέα να του δώσει χαρτί και μελάνι και να του πει να γράψει. Προς έκπληξη όλων έγραψε το όνομα «Kaspar Hauser», με αυστηρά, ευδιάκριτα γράμματα.
 
Ο Kaspar είχε ύψος περίπου 1,60, καστανά σγουρά μαλλιά και ήταν γεροδεμένος με φαρδείς ώμους. Το δέρμα του ήταν πολύ ανοικτό και απαλό, παρότι δεν έδειχνε ασθενικός, τα χέρια του μικρά και απαλά και τα όλο φουσκάλες πόδια του υποδήλωναν πως δεν είχε ποτέ του φορέσει παπούτσια. Είχε μια πληγή στο δεξί του χέρι και ένα σημάδι «εμβολίου», που ίσως, υποδήλωνε καταγωγή από την ανώτερη τάξη. Φορούσε ένα στρογγυλό καπέλο χωρικού, ένα ζευγάρι παλιά ημιμποτάκια με ψηλά τακούνια τα οποία δεν του έκαναν, ένα μαύρο μεταξωτό μαντήλι, γκρίζο πανωφόρι και παντελόνι. Είχε πάνω του ένα άσπρο μαντήλι όπου ήταν ραμμένα με κόκκινη κλωστή τα αρχικά Κ.Η. ένα, πιθανότατα, γερμανικής κατασκευής κλειδί, ένα μικρό φάκελο με χρυσόσκονη (!!) κι ένα κεράτινο κομπολόι. Στις τσέπες του υπήρχαν επίσης μερικά γράμματα, κάποια έντυπα θρησκευτικά κείμενα, μεταξύ των οποίων και ένα μικρό εγχειρίδιο με τίτλο «Η τέχνη της αντικατάστασης του χαμένου χρόνου και των ετών που ξοδεύτηκαν άσκοπα» ένας εξαιρετικά περίεργος τίτλος.
 
Εγκλεισμός στον Πύργο της πύλης Vetsner
 
Ο κ. Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach, πρόεδρος του Βαυαρικού εφετείου, άρχισε να διερευνά την υπόθεση. Ο Hauser υιοθετήθηκε επίσημα από την πόλη της Νυρεμβέργης και τα χρήματα δωρήθηκαν για την συντήρηση και την εκπαίδευσή του.  Ο Kaspar οδηγήθηκε στον πάνω όροφο του πύργου της πύλης Vetsner, φυλασσόμενος από ένα συμπαθητικό αλλά περίεργο φύλακα, τον Andreas Hiltel. Του δόθηκε επίσης και η φροντίδα του καθηγητή Friedrich Daumer, ενός ικανότατου ιατρού και φιλόσοφου, που τον δίδαξε και που έτσι ανακάλυψε το ταλέντο του για το σχέδιο. Φάνηκε ν’ ανθίζει σ’ αυτό το φιλικό και στοργικό περιβάλλον. Ο Daumer τον υπέβαλε σε ομοιοπαθητικές και μαγνητικές θεραπείες.
 
Όπως είπε αργότερα ο Feuerbach «Όταν ο καθηγητής Daumer κρατούσε τον Βόρειο Πόλο προς αυτόν, ο Kaspar έβαζε το χέρι του στον λάκκο του στομάχου του και, ζωγραφίζοντας το γιλέκο του προς τα έξω, είπε ότι έτσι τον έσυρε εδώ κι ότι ένα ρεύμα αέρα φάνηκε να προχωρά προς αυτόν, ο Νότιος Πόλος τον επηρέαζε λιγότερο δυναμικά και τον έσκαγε». 
 
Ο Kaspar σύντομα έγινε καλός φίλος με την τρίχρονη κόρη και τον εντεκάχρονο γιο του Hiltel. Ο γιος του Hiltel δίδαξε στον Kaspar το αλφάβητο και να ζωγραφίζει, και «κυριολεκτικά του έμαθε να μιλάει», όπως συνήθιζε να λέει ο Hiltel. Κατόπιν ο Kaspar μεταφέρθηκε στον κάτω όροφο, όπου ζούσαν ο Hiltel και η οικογένειά του. Εκεί ο Hiltel παρατήρησε διάφορα παράξενα στο αγόρι. Η γκάμα των εκφράσεων του προσώπου του περιοριζόταν σε ένα αθώο χαμόγελο, ενώ δεν έδειχνε καμία ντροπή όταν τον έπλεναν αυτός και η γυναίκα του, δείχνοντας να μην αντιλαμβάνεται την διαφορά μεταξύ των φύλων. Όπως είπε ο Kaspar, ξεχώριζε τους άνδρες από τις γυναίκες μόνο από τα διαφορετικά ρούχα.
 
Τα γράμματα που είχε πάνω του ο Kaspar εξετάσθηκαν από τις αρχές. Ένα από αυτά ήταν «Από τον οικότροφο της Βαυαρίας», γραμμένο σε γλώσσα που έμοιαζε με Βαυαρική διάλεκτο. Ανέφερε πώς ο αποστολέας έστελνε στον διοικητή ένα παιδί που ήθελε να υπηρετήσει πιστά το Βασιλιά του, ως στρατιώτης. Το αγόρι είχε εγκαταλειφθεί στον αποστολέα, «ένα φτωχό μεροκαματιάρη», στις 7 Οκτωβρίου 1812. Η μητέρα του αγοριού του είχε ζητήσει να το μεγαλώσει, όμως αυτός, ήδη με δέκα δικά του παιδιά, είχε αρκετά προβλήματα. Το γράμμα συνέχιζε λέγοντας ότι το αγόρι ήταν πάντοτε περιορισμένο μέσα στο σπίτι και πώς αν οι γονείς του είχαν ζήσει, ίσως να είχε την ευκαιρία να αποκτήσει μια καλή μόρφωση, καθώς φαινόταν πώς μάθαινε γρήγορα και μπορούσε να κάνει οτιδήποτε αν κάποιος του το έδειχνε μια φορά. Είχε διδάξει το παιδί γραφή κι ανάγνωση και σημείωνε πώς «έχει σχεδόν τον ίδιο γραφικό χαρακτήρα μ’ εμένα». Το γράμμα έκλεινε: «Αν δεν μπορείτε να τον κρατήσετε, σφάξτε τον ή κρεμάστε τον από την καπνοδόχο». Το γράμμα ήταν ενυπόγραφο μα κρατήθηκε μυστική η υπογραφή κι έφερε ημερομηνία συγγραφής το 1828.
 
Ενα δεύτερο γράμμα, αυτό που πιθανόν, είχε δοθεί στον φτωχό κηδεμόνα του αγοριού, μαζί με τον Kaspar, είχε ημερομηνία του 1812 και είχε γραφτεί από την μητέρα του παιδιού. Ανέφερε πώς το παιδί είχε γεννηθεί στις 30 Απριλίου του 1812 και είχε βαπτιστεί με το όνομα Kaspar. Ο πατέρας του Kaspar ήταν νεκρός, και είχε υπηρετήσει ως στρατιώτης στο ιππικό, κι όταν το αγόρι θα γινόταν 17 ετών, ο κηδεμόνας του έπρεπε να το πάει στο 60 Σύνταγμα Ιππικού στην Νυρεμβέργη, την μονάδα στην οποία ανήκε κι ο πατέρας του. Η μητέρα αυτοχαρακτηριζόταν «ένα φτωχό κορίτσι που δεν μπορεί να θρέψει το αγόρι». Υπήρχαν κι άλλες δύο επιστολές που όμως δεν έγινε γνωστό (γιατί άραγε) το περιεχόμενο τους.
 
Μια πιο προσεκτική εξέταση των δύο επιστολών έδειξε πως είχαν πιθανότατα γραφτεί από το ίδιο χέρι, με το ίδιο μελάνι και πάνω στο ίδιο είδος χαρτιού.
 
Στην αρχή ο Kaspar ήταν δυστυχισμένος στο νέο περιβάλλον του και για περίπου μια εβδομάδα έκλαιγε συχνά. Η επίσημη ιατρική γνωμάτευση αποφάνθηκε πώς το παιδί δεν ήταν ούτε τρελό, ούτε διανοητικά καθυστερημένο, αλλά είχε αποκοπεί από κάθε ανθρώπινη επαφή και κοινωνική συναναστροφή. Επίσης επεσήμανε μια ανωμαλία στα οστά των γονάτων του, αποτέλεσμα, πιθανότατα, του ότι σπανίως στεκόταν όρθιο. Διαπιστώθηκε επίσης ότι ο Kaspar ένιωθε πιο άνετα την νύχτα και είχε εξαιρετικά καλή όραση στο σκοτάδι. Όλα αυτά έμοιαζαν να επαληθεύουν τα περιεχόμενα της πρώτης επιστολής, ότι ο Kaspar ήταν περιορισμένος σε κλειστό χώρο και είχε πολύ μικρή, αν όχι καθόλου, επαφή με τον έξω κόσμο.
 
Η διατροφή του συνέχιζε να αποτελείται από νερό και μαύρο ψωμί, καθώς το στομάχι του δεν μπορούσε να δεχτεί τίποτε άλλο. Ηταν πάντοτε πολύ ευγενικός και καλός και δεν μπορούσε να κάνει κακό. Οι αντιδράσεις του υποδήλωναν πώς ουσιαστικά για πρώτη φορά αντίκριζε την ζωή. Ενθουσιασμένος από το φώς ενός κεριού, έκαψε το χέρι του προσπαθώντας να αγγίξει την φλόγα. Όταν βρέθηκε μπροστά σε ένα καθρέφτη, προσπαθούσε να αγγίξει το είδωλό του και κοίταξε πίσω από τον καθρέφτη για να βρεί τον άνθρωπο που πίστευε πώς κρυβόταν εκεί. Οποιοδήποτε γυαλιστερό αντικείμενο του τραβούσε την προσοχή και έκλαιγε σαν μωρό όταν δεν του επιτρεπόταν να το πάρει.
 
Στην αρχή ο Kaspar δεν είχε αντίληψη περί ανθρώπων και ζώων. Δεν ήξερε τίποτε άλλο πέρα από «αγόρια» εννοώντας τον εαυτό του και τον άνθρωπο που τον φρόντιζε, και «άλογο», οποιοδήποτε παιχνίδι με το οποίο έπαιζε. Ονόμαζε όλα τα ζώα «άλογο» και ενώ αγαπούσε τα ανοιχτόχρωμα ζώα, φοβόταν πάρα πολύ αυτά που είχαν σκούρα χρώματα. Του είχαν δώσει μερικά μικρά αλογάκια με τα οποία έπαιζε για ώρες ολόκληρες μέσα στο δωμάτιό του, χωρίς να αντιλαμβάνεται οτιδήποτε γινόταν γύρω του. Σύντομα βαρέθηκε αυτά τα παιχνίδια και άρχισε να ζωγραφίζει, και να κρεμάει τα «έργα» του στους τοίχους.
 
Καθώς ο Kaspar εμπλούτιζε το λεξιλόγιό του, άρχισαν να γίνονται γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες για την ζωή του. Στην Αυτοβιογραφία του που γράφτηκε το 1829 γράφει πώς είχε μεγαλώσει σε ένα μικρό «κλουβί» 2-3 μέτρα μήκος, 1,5 μέτρα πλάτος και μόλις 1,8-2,0 μέτρα ύψος. Τα δύο παράθυρα που υπήρχαν ήταν κλειστά με σανίδες με αποτέλεσμα να μην υπάρχει σχεδόν καθόλου φως κι ο Κασπάρ δεν είχε δει τον ήλιο. Το ταβάνι ήταν ουσιαστικά δύο μεγάλες ξύλινες τάβλες, καρφωμένες και δεμένες μεταξύ τους. Η είσοδος ήταν μια μικρή κλειδωμένη πόρτα την οποία δεν του επέτρεψαν ποτέ να περάσει.
 
Κοιμόταν σε ένα στρώμα από άχυρα, με μια μάλλινη κουβέρτα, ενώ για τις σωματικές του ανάγκες χρησιμοποιούσε μια τρύπα και ένα κουβά. Δεν είδε ποτέ τον άνθρωπο που τον κρατούσε κλεισμένο εκεί, καθώς όταν αυτός έμπαινε στο κλουβί ο Κασπάρ έπρεπε να έχει γυρισμένη την πλάτη του. Ποτέ δεν κοιμήθηκε ξαπλωμένος, αλλά πάντα καθιστός με την πλάτη στα τοιχώματα του «κλουβιού» και τα πόδια απλωμένα μπροστά του. Κάθε πρωί έβρισκε μια κανάτα νερό και ένα κομμάτι ψωμί. Μερικές φορές το νερό είχε μια πικρή γεύση. Εκείνες τις μέρες ο Κασπάρ αποκοιμιόταν αμέσως και όταν ξυπνούσε του είχαν αλλάξει ρούχα και είχαν κόψει τα μαλλιά και τα νύχια του. Σε αυτές τις περιπτώσεις το νερό μάλλον περιείχε όπιο, κάτι που επιβεβαιώθηκε όταν ο γιατρός έριξε μερικές σταγόνες όπιο μέσα στο νερό του και ο Κασπάρ επιβεβαίωσε πώς αυτή ακριβώς ήταν η γεύση.
 
Σχέδιο μολυβιού από τον Kaspar Hauser το 1829
 
Κατά την διάρκεια της κράτησης του, του είχαν δώσει δύο λευκά ξύλινα αλογάκια, ένα ξύλινο σκυλάκι και μερικές κόκκινες κορδέλες για να παίζει. Όπως κάθε μικρό παιδί πίστευε πώς τα ζώα αυτά ήταν ζωντανά και τους μιλούσε. Ακόμα και μετά από αρκετούς μήνες παραμονής στην Νυρεμβέργη δεν μπορούσε να καταλάβει πώς τα ζώα-παιχνίδια δεν ήταν αληθινά. Είπε επίσης πώς ποτέ δεν αρρώστησε, ενώ ένιωσε πόνο μόνο μια φορά, όταν ο δεσμοφύλακάς τον χτύπησε με ένα ραβδί επειδή έκανε πολύ φασαρία. Τα σημάδια από αυτό το χτύπημα στο δεξιό του αγκώνα ήταν Ο ίδιος δεν είχε αίσθηση του πόσο καιρό ήταν στο κλουβί, ούτε κάποια αίσθηση του χρόνου γενικότερα.

Μια μέρα, ο δεσμοφύλακάς του, τον οποίο ο Kaspar αποκαλούσε ο «Άνθρωπος», μπήκε στο κελί του ξυπόλυτος και κακοντυμένος. Έδωσε στον Kaspar μερικά βιβλία και του είπε πώς θα έπρεπε να μάθει να γράφει και να διαβάζει, ώστε να πάει στον πατέρα του που ήταν ιππέας και να γίνει και ο ίδιος ιππέας. Ο Kaspar έμαθε λίγο να διαβάζει, να γράφει το όνομά του και να λέει «θέλω να γίνω στρατιώτης, όπως ήταν και ο πατέρας μου». Έμαθε επίσης να στέκεται όρθιος, ενώ προειδοποιήθηκε να μην προσπαθήσει να βγει έξω από το «δωμάτιό» του γιατί ο Θεός θα θύμωνε και θα τον τιμωρούσε.
 
Μια νύχτα ο άνδρας εμφανίστηκε και του είπε πώς έπρεπε να φύγουν. Ο Kaspar δεν ήθελε να πάει μαζί του, όμως τελικά πείσθηκε, με υποσχέσεις ότι θα έβλεπε τον πατέρα του και θα γινόταν κι αυτός ιππέας. Ο Άνθρωπος σήκωσε τον Kaspar στους ώμους του και τον κουβάλησε έξω. Τον μετέφερε έτσι μέχρι το ξημέρωμα. Ο Kaspar, τυφλωμένος από το φώς της ημέρας κι εξαιτίας μιας μικρής δόσης οπίου, λιποθύμησε κι ο Άνθρωπος συνέχισε την πορεία κουβαλώντας τον. Αργότερα, τον άφησε κάτω και του έμαθε να περπατάει, κάτι που ήταν δύσκολο για τον Kaspar ο οποίος ήταν ξυπόλυτος, με πολύ ευαίσθητα πόδια. Την τρίτη μέρα ο Άνθρωπος έδωσε στον Kaspar καθαρά ρούχα και του έμαθε μερικές προσευχές.
 
Κατά την διάρκεια του ταξιδιού έτρωγαν μόνο ψωμί με νερό. Σε όλη την διαδρομή ο Kaspar είχε κατεβασμένο το κεφάλι του, όπως του είχε πει ο συνοδός του, ώστε να μην σκοντάψει, με αποτέλεσμα να μην έχει σαφείς αναμνήσεις από τα μέρη που πέρασαν. Όταν είχαν φτάσει κοντά στην Νυρεμβέργη, έδωσε στον Kaspar το γράμμα για τον Διοικητή και του είπε να προχωρήσει προς το «μεγάλο χωριό» και ότι ο ίδιος θα ερχόταν αργότερα. Έτσι ο Kaspar μπήκε μόνος του στην πόλη της Νυρεμβέργη και συνάντησε τον τσαγκάρη.
 
Η κηδεμονία του Daumer
 
Μεταξύ των ανθρώπων που συναντήθηκαν με τον Kaspar και ασχολήθηκαν με την υπόθεσή του ήταν και ο δικαστικός, και διάσημος εγκληματολόγος, Anselm Ritter von Feuerbach. Οι έρευνες των αρχών, αναμενόμενα, δεν κατέληγαν πουθενά, κανένας δεν ήξερε ποιός ήταν και από πού είχε έρθει. Ο Feuerbach εκτιμώντας πώς αν το παιδί παρέμενε περισσότερο στον Πύργο θα τρελαινόταν και σε συνεργασία με τις αρχές αποφάσισαν ο Kaspar να δοθεί σε κάποια οικογένεια η οποία θ’ αναλάμβανε την κηδεμονία του. Έτσι, στις 18 Ιουλίου του 1828 παραδόθηκε στον George Friedrich Daumer, καθηγητή πανεπιστημίου, ο οποίος είχε εξαιρετική φήμη για τις εργασίες του στην φιλοσοφία και την μεθοδολογία της εκπαίδευσης και είχε εντυπωσιαστεί από μια συνάντησή του με τον Kaspar, περίπου 2 εβδομάδες μετά την άφιξη του παιδιού στη Νυρεμβέργη. Ο Daumer άρχισε την διδασκαλία του Κασπάρ και φρόντισε να κρατά ημερολόγιο των επαφών του με το παιδί.
 
Λίγους μήνες αργότερα ο Κασπάρ είχε προοδεύσει αρκετά ώστε να μπορεί να εκφράζεται με τρόπο κατανοητό, να μπορεί να διακρίνει μεταξύ έμψυχων όντων και άψυχων αντικειμένων. Κάτω από την κηδεμονία και την καθοδήγηση του Daumer ο Κασπάρ άρχισε να εξελίσσεται σε ένα υγιή, έξυπνο και σχεδόν φυσιολογικό έφηβο, μαθαίνοντας γρήγορα καλά Γερμανικά, αν και με ελαφρώς ξενική προφορά. Επίσης ανέπτυξε την αίσθηση του χιούμορ, έγραφε γράμματα και μικρά δοκίμια και αποδείχθηκε εξαιρετικός ιππέας, ενασχόληση στην οποία επιδιδόταν για ατέλειωτες ώρες.
 
Η παράλληλη ψυχολογική του ανάπτυξη του δημιούργησε και ερωτηματικά για την πρότερη διανοητική του κατάσταση. Δεν μπορούσε να φανταστεί πώς, κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας του, δεν τον απασχολούσαν ζητήματα όπως η ζωή έξω από το κλουβί του, η προέλευση του ψωμιού και του νερού που του προσέφεραν. Ξεκίνησε να γράφει την αυτοβιογραφία του, γεγονός που αποτέλεσε είδηση που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες. Άρχισε να τρώει κρεατόζουμο και η υγεία του βελτιώθηκε σημαντικά. Αποδείχθηκε πώς είχε μια φωτογραφική μνήμη που του επέτρεψε να μάθει γρήγορα γραφή κι ανάγνωση, να ζωγραφίζει και να παίζει πιάνο. Η άποψη όσων τον επισκέπτονταν ήταν πώς ο Kaspar μάλλον θυμόταν παρά μάθαινε εξ’ αρχής, να μιλά, γεγονός που δημιούργησε την εκτίμηση πώς είχε φυλακιστεί σε ηλικία μεταξύ 2 και 4 ετών.
 
Η ιστορία του Kaspar τον είχε κάνει πλέον διάσημο όχι μόνο στην πόλη της Νυρεμβέργης, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Έγινε γνωστός ως «Το παιδί της Ευρώπης». Εκατοντάδες άνθρωποι ερχόντουσαν να τον επισκεφτούν, δικηγόροι, γιατροί, δάσκαλοι, δημόσιοι λειτουργοί, και πολλοί από αυτούς πίστευαν πώς η ταυτότητά του είχε κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Πολλά άρθρα δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες της εποχής, με διαφορετικές κι εντέχνως αντικρουόμενες κι αντιφατικές υποθέσεις για την καταγωγή του. Έτσι δουλεύει η Προπαγάνδα των εφημερίδων (σήμερα και του ιντερνέτ) υφαίνοντας το πέπλο του μυστηρίου για να φυλάξει καλά τα μυστικά της από την όποια, αντίληψη των τυφλών-πιστών.
 
Η παράξενη απόπειρα δολοφονίας.
 
«Οι πολλές γάτες είναι ο θάνατος του ποντικού».
 
Την Κυριακή 17 Οκτωβρίου 1829, ένας άγνωστος άντρας ντυμένος στα μαύρα εισέβαλε στο σπίτι του Daumer και επιτέθηκε στον Κασπάρ που καθόταν μόνος του, με ένα μαχαίρι, πληγώνοντάς τον στο μέτωπο. Το χτύπημα του αγνώστου προοριζόταν για το λαιμό του αγοριού, όμως ο Κασπάρ έσκυψε για να προστατευθεί και το δέχτηκε στο μέτωπο. Ο Κασπάρ έτρεξε να κρυφτεί στο υπόγειο του σπιτιού κι εκεί λιποθύμησε. Όταν τον βρήκαν, έδειχνε να βρίσκεται ακόμα σε κατάσταση σοκ και φώναζε: «Γιατί σκοτώσεις εμένα; Ποτέ δε σου έκανα τίποτα. Μην σκοτώσεις εμένα! Παρακαλώ να μην με κλειδώσεις ξανά. Ποτέ δεν με άφησες από την φυλακή μου, μην σκοτώσεις! Εσύ με σκοτώσεις πριν καταλάβω τι είναι η ζωή. Πρέπει να μου πεις γιατί με κλείδωσες!».
 
Συνήλθε και είπε πως ο άντρας που του επιτέθηκε φορούσε μαύρο μεταξωτό μαντήλι που κάλυπτε το πρόσωπό του και μαύρο καπέλο. Ανέφερε πως ο άντρας του είπε: «Πρέπει να πεθάνεις πριν φύγεις από την Νυρεμβέργη». Η μπάσα χαμηλή φωνή που πρόφερε αυτή την φράση ήταν η φωνή του ανθρώπου που τον είχε κρατήσει φυλακισμένο τόσα χρόνια.
 
Κάποιοι μάρτυρες ανέφεραν ότι είχαν δει έναν άντρα που ταίριαζε στην περιγραφή του Κασπάρ, να πλένει τα χέρια του σε μια κοινόχρηστη βρύση, κοντά στο σπίτι του Daumer. Περίπου 4 μέρες μετά την επίθεση, ένας άντρας που επίσης ταίριαζε στην περιγραφή του Κασπάρ ρώτησε μια γυναίκα στο δρόμο εάν ήξερε ποιά ήταν η κατάσταση της υγείας του αγοριού. Λίγες ημέρες μετά την απόπειρα και λίγο μετά το θάνατο του Αρχιδούκα του Baden, ένας πλούσιος Άγγλος αριστοκράτης, ο Philip Henry, Λόρδος Stanhope, φίλος της οικογένειας του Baden, έφτασε στην πόλη της Νυρεμβέργης. Προσπάθησε να επισκεφθεί τον Κασπάρ, χωρίς αποτέλεσμα. Παράλληλα φαίνεται πως συγκέντρωνε ό,τι πληροφορίες μπορούσε.
 
Η είδηση για την απόπειρα δολοφονίας του Κασπάρ διαδόθηκε γρήγορα και δημιούργησε μεγάλη αναταραχή. Υπέθεσαν πώς επρόκειτο για μια απόπειρα δολοφονίας που είχε σχεδιαστεί από το Δούκα του Baden ο οποίος σύμφωνα με αυτούς, ήταν ο πραγματικός πατέρας του Κασπάρ. Αυτό σήμαινε πώς ο Κασπάρ δεν ήταν άλλος από τον νόμιμο διάδοχό του. Όμως, παρά τις έρευνες της αστυνομίας, δεν βρέθηκε ο δράστης της δολοφονικής απόπειρας κατά του Κασπάρ.
 
Το δημοτικό συμβούλιο εκτίμησε πως υπήρχε κίνδυνος για την ζωή του Κασπάρ και τον Ιανουάριο του 1830 τον μετέφερε από το σπίτι του Daumer, ο οποίος ήταν πλέον άρρωστος, στην φροντίδα ενός πλούσιου επιχειρηματία του κου Bieberbach. Δύο αστυνομικοί επιφορτίστηκαν με το καθήκον της προστασίας του. Έξι μήνες αργότερα μεταφέρθηκε ξανά, τιθέμενος υπό την κηδεμονία του Βαρόνου Von Tucher, ο οποίος πραγματικά προσπάθησε πάρα πολύ να αποκαταστήσει την ψυχική και σωματική υγεία του αγοριού.
 
Το Μάιο του 1831 επανεμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Λόρδος Stanhope, ο οποίος άρχισε να επισκέπτεται τον Κάσπαρ τακτικά. Τον γέμισε δώρα, του επαναλάμβανε συνεχώς την πιθανότητα να προέρχεται από οικογένεια με βασιλικό αίμα και έδινε δημοσίως υποσχέσεις για το πώς θα έπαιρνε τον Κασπάρ στο σπίτι του στην Αγγλία. Όλα αυτά είχαν ώς αποτέλεσμα ο Κασπάρ να αποξενωθεί από τον Tucher και τους υπόλοιπους ανθρώπους της Νυρεμβέργης που πραγματικά ήθελαν να τον βοηθήσουν. Ο Stanhope ήταν πλέον ο καλύτερος φίλος του Κασπάρ. Έκανε επίσημη αίτηση στις αρχές της πόλης να οριστεί κηδεμόνας του αγοριού και το αίτημά του έγινε αποδεκτό. Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι ο Stanhope στις πολυάριθμες επιστολές που έστελνε εκείνη την περίοδο στην οικογένειά του στην Αγγλία, δεν ανέφερε ούτε μία φορά το όνομα του Κασπάρ, του κύριου αντικειμένου της παρουσίας του στην Νυρεμβέργη.
 
Ο Stanhope γρήγορα εγκατέλειψε τον Κασπάρ στο σπίτι ενός φίλου του, του Δρ Meyer, στο Ansbach, μια πόλη περίπου 80 χιλιόμετρα από την Νυρεμβέργη. Ο Meyer ήταν άνθρωπος στενόμυαλος και συντηρητικός, ακόμα και για τα δεδομένα της εποχής και η ζωή του Κασπάρ κοντά του ήταν δυστυχισμένη και βασανιστική. Ο Meyer θα πει αργότερα, πως ολόκληρο τον Δεκέμβριο του 1832 ο Κασπάρ συμπεριφερόταν παράξενα.
 
Η γέννησή του είναι άγνωστη κι ο θάνατός του ένα μυστήριο.
 
Το απόγευμα της 14ης Δεκεμβρίου 1832 ο Κασπάρ είπε στον πνευματικό του πατέρα Fuhrmann, ότι επρόκειτο να συναντήσει κάποιον άγνωστο. Ο ίδιος ο Κασπάρ είπε αργότερα ότι κάποιος τον παρέσυρε σε ένα πάρκο λέγοντάς του ότι είχε πληροφορίες για την μητέρα του. Εκεί ο άγνωστος του επιτέθηκε ξαφνικά μαχαιρώνοντάς τον στα πλευρά και μετά εξαφανίστηκε. Το τραύμα είχε ως αποτέλεσμα να τρυπηθούν ο πνεύμονας και το συκώτι του νεαρού. Η αστυνομία όταν ερεύνησε το πάρκο βρήκε ένα μαύρο πορτοφόλι μέσα στο οποίο βρισκόταν ένα σημείωμα με αντίστροφη γραφή «Ο Hauser μπορεί να σας δώσει την περιγραφή μου, από ποιόν ΧΡΟΝΟ ήρθα και ποιος είμαι. Αλλά για να τον απαλλάξω από τον κόπο θα σας τα πω μόνος μου. Είμαι από … κοντά  στα Βαυαρικά σύνορα και το όνομά μου είναι M L Ö.»
 
Η αστυνομία ανέκρινε τον Kaspar ρωτώντας τον πως, από την στιγμή που είχε ήδη γίνει μια απόπειρα κατά της ζωής του, πήγε μόνος του στο πάρκο για να συναντήσει τον άγνωστο. Ο Kaspar, ο οποίος δεν είχε αναγνωρίσει τον επίδοξο δολοφόνο του, είπε πως ένας εργάτης του έδωσε ένα μήνυμα σύμφωνα με το οποίο στο πάρκο θα τον περίμενε κάποιος άνθρωπος με πληροφορίες για την μητέρα του. Όταν έφτασε εκεί τον περίμενε ένας ψηλός άνδρας με μούσι που φορούσε έναν μαύρο μανδύα. Ο άγνωστος, αφού τον ρώτησε το όνομά του, του έδωσε το πορτοφόλι που βρέθηκε αργότερα από την αστυνομία και την ίδια στιγμή τον μαχαίρωσε. Καθώς ο Kaspar έπεφτε κάτω, ο άγνωστος του είπε το θαυμαστό (!) «Οι πολλές γάτες είναι ο θάνατος του ποντικού» και κατόπιν «Κουρασμένος, πολύ κουρασμένος, έχω ακόμα πολύ μακρύ χρονοταξίδι».
 
Ο Kaspar τρεις ημέρες μετά την δολοφονική επίθεση εναντίον του, στις 17 Δεκεμβρίου πέθανε, σε ηλικία 19 ετών. Παρά το γεγονός πως ορίσθηκε μια μεγάλη αμοιβή για όποιον παρείχε στις αρχές πληροφορίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην σύλληψη του δολοφόνου, ποτέ δεν βρέθηκε τίποτα. Ο Meyer (ακολουθώντας τις διαταγές του) κι ως εχθρικός απέναντι στον Κασπάρ ξεκίνησε τις φήμες ότι ο θάνατός του ήταν αυτοκτονία (!!!) κι έστρεψε την προσοχή των ανθρώπων μακριά από την αλήθεια, πως ο Kaspar Hauser ήταν Χρονοταξιδιώτης κι ένας Χρονοφύλακας τον δολοφόνησε. Λέξεις απαγορευμένες ακόμη και σήμερα από τα ίδια ιερατεία, φαντάσου τότε.
 
Ο Λόρδος Stanhope, στο βιβλίο του (sic) που έγραψε τρία χρόνια αργότερα, ισχυριζόταν ψευδώς πώς επρόκειτο για μια κατά λάθος αυτοκτονία !! και πως ο Kaspar ήταν ένας απατεώνας που παγιδεύτηκε στον ρόλο του. Όμως ο Δρ Friedrich Wilhelm Heidenreich που έκανε την αυτοψία στο σώμα του Κασπάρ εκτίμησε πως βάσει του μεγέθους της πληγής, ήταν αδύνατο να την είχε προκαλέσει ο ίδιος ο Kaspar.
 
Είναι αξιοπερίεργο πως ο Stanhope έγραψε στον Kaspar ένα γράμμα από το Μόναχο, στις 16 και 17 Δεκεμβρίου, το οποίο ταχυδρόμησε στις 25, παρά το γεγονός ότι θα έπρεπε ήδη να ξέρει το τι είχε συμβεί και πως ο Kaspar ήταν ήδη νεκρός, καθώς οι τοπικές εφημερίδες δημοσίευσαν την είδηση στις 17, ενώ εκείνες του Μονάχου μετά τις 20 του Δεκέμβρη. Είναι άγνωστο θέμα ο ΧΡΟΝΟΣ ακόμη και σήμερα, κι έτσι τέτοια παράδοξα είναι αναμενόμενα.
 
Στις 26 Δεκεμβρίου ο Stanhope επισκέφτηκε τον πρίγκηπα Öttingen-Wallerstein, τον Βαυαρό Υπουργό Εσωτερικών, και προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να τον πείσει πως ο Kaspar ήταν απατεώνας. Επιπλέον, επισκέφτηκε ανθρώπους στην Νυρεμβέργη που είχαν εμπλακεί στην υπόθεση από τις πρώτες κιόλας ημέρες της εμφάνισης του Kaspar, και προσπάθησε να τους πείσει να αλλάξουν τις καταθέσεις τους λέγοντας πως ο Kaspar υποκρινόταν συνεχώς. Τέλος επισκέφτηκε μια σειρά δημοσίων προσώπων σε όλη την Ευρώπη προσπαθώντας να τους πείσει πως ο Kaspar ήταν ένας απατεώνας που αυτοκτόνησε. Είναι εύκολο για έναν απατεώνα όπως ο Stanhope να μιλάει για απατεωνιές.
 
«Mysterious origins and Mysterious death»
 
Ο Kaspar θάφτηκε σε ένα ήσυχο νεκροταφείο στην εξοχή «Ενθάδε κείται ο Kaspar Hauser, ένα αίνιγμα της εποχής του. Η γέννησή του ήταν άγνωστη, ο θάνατός του ένα μυστήριο».
 
Πρίγκιπας του Baden;
 
Ναι, αλλά από ποιόν Χρόνο;
 
Επικεφαλής της έρευνας για την πρώτη απόπειρα δολοφονίας του Κασπάρ ήταν ο Feuerbach. Αρχικά πολύ σκεπτικιστής απέναντι στις φήμες για βασιλική καταγωγή του Kaspar, ο Feuerbach αργότερα άλλαξε γνώμη και υποστήριξε πως ήταν ο νόμιμος διάδοχος του Δούκα του Baden, γιός της Stéphanie de Beauharnais υιοθετημένης κόρης του Ναπολέοντα. Τα αποτελέσματα των ερευνών του τα παρουσίασε υπό την μορφή μιας επιστολής προς την Karoline, βασιλομήτορα της Βαυαρίας. Η Karoline δήλωσε «είναι η ομόφωνη άποψη πολλών ανθρώπων πως ο Kaspar Hauser ήταν ένας από τους γιούς του αδερφού μου». Ο Βασιλιάς Ludwig της Βαυαρίας σημείωσε στο ημερολόγιό του πως ο Hauser ήταν ο «νόμιμος Μεγάλος Δούκας του Baden». Το βιβλίο του Feuerbach για τον Kaspar που εκδόθηκε το 1832 προκάλεσε αίσθηση και οι εφημερίδες στην Ευρώπη αναφερόντουσαν στην ζωή του Kaspar Hauser και την καταγωγή του.
 
Στις 29 Μαίου 1832 ο Feuerbach πέθανε ξαφνικά σε ηλικία 58 ετών καθώς ταξίδευε στην Φραγκφούρτη όπου θα συναντούσε τον Klüber για να συζητήσουν το θέμα της βασιλικής καταγωγής του Kaspar Hauser. Πριν πεθάνει πρόλαβε να πει πως είχε δηλητηριαστεί κατ’ εντολή του βασιλικού οίκου του Baden εξαιτίας της ενασχόλησης του με τον Kaspar Hauser. Ο εγγονός του Feuerbach αναφέρει πως τουλάχιστο τρία μέλη της οικογένειάς τους δηλητηριάστηκαν εξαιτίας της σχέσης τους με την υπόθεση Kaspar Hauser.
 
Σύμφωνα με την «πριγκιπική θεωρία» η Stéphanie de Beauharnais, σύζυγος του Μεγάλου Δούκα Karl του Baden γέννησε το 1812 έναν γιο ο οποίος ήταν ο νόμιμος διάδοχος του τίτλου, όμως πέθανε λίγο μετά την γέννα. Ο γιός αυτός ήταν ο Kaspar Hauser. Η Stéphanie γέννησε ακόμα έναν γιο το 1816 ο οποίος επίσης πέθανε. Έκανε επίσης τρεις κόρες οι οποίες έζησαν. Ο Karl πέθανε το 1818 δολοφονήθηκε, αφού όμως πρόλαβε να πει πως αυτός και οι γιοί του είχαν δηλητηριαστεί. Η κόμισσα του Hochberg, δευτερη σύζυγος του πατέρα του Karl ήταν εκείνη που ωφελήθηκε άμεσα από τους θανάτους, καθώς προσπάθησε να φέρει στον θρόνο τον γιο της Leopold, κάτι που τελικά έγινε το 1830. Κατάφερε να αντικαταστήσει τον πρώτο πρίγκιπα με το ετοιμοθάνατο παιδί μιας χωρικής. Στην συνέχεια ο Kaspar Hauser δόθηκε σε κάποιον ταγματάρχη Hennenhofer ο οποίος παρέδωσε το παιδί στην φροντίδα ενός παλιού στρατιώτη, κι ο Hennenhofer όταν ρωτήθηκε σχετικά, παραδέχθηκε την συμμετοχή του στην δολοπλοκία.
 
Ο Kaspar κρατήθηκε υπό περιορισμό σε τρώγλη για περίπου 12 χρόνια. Υποτίθεται πως έπρεπε να είχε δολοφονηθεί, όμως αυτός που είχε αναλάβει την ευθύνη της θανάτωσής του δεν το έπραξε, πιθανόν αποσκοπώντας σε ένα μελλοντικό εκβιασμό των εντολέων του, ή ακόμα κι από συμπόνια προς το παιδί. Αργότερα επέλεξε να φέρει τον Κασπάρ στην Νυρεμβέργη και να τον εγκαταλείψει εκεί θεωρώντας πως είτε θα καταλήξει σε κάποιο ψυχιατρείο, είτε θα χαθεί στις τάξεις των ανώνυμων στρατιωτών.
 
Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που στηρίζουν την «πριγκιπική θεωρία», όπως οι απόπειρες και τελικά η δολοφονία του Kaspar, η εμπλοκή και η στάση του Stanhope και οι προσπάθειες της οικογένειας Baden να υποβαθμίσουν και να εκτρέψουν την υπόθεση. Δυστυχώς όταν πέθανε ο Hennenhofer όλο το προσωπικό του αρχείο καταστράφηκε και έκλεισε, πολύ βολικά, αυτή η διερεύνηση της υπόθεσης.
 
Είναι αλήθεια πως η «πριγκιπική θεωρία» φαντάζει αρκετά συνωμοσιολογική για να εξάπτει το ενδιαφέρον και ταυτοχρόνως κρατά εν υπνώσει, τις όποιες, σκέψεις για Χρονοταξιδιώτες και Χρονοδολοφόνους κι επιπλέον «εξηγεί» (γιατί γνωρίζουν πως όπου υπάρχει κενό, η φύση θα το γεμίσει γιατί απεχθάνεται τα κενά) με ένα λογικοφανές αφήγημα ότι η δολοφονία του Kaspar ήταν όντως δολοφονία και όχι μια «κατά λάθος αυτοκτονία ενός απατεώνα» που τόσο φρενιασμένα και παραληρηματικά ο Λόρδος Stanhope κι ο Meyer προσπάθησαν να επιβάλλουν με την προπαγανδιστική υποστήριξη (αλίμονο) ξεπουλημένων φυλλάδων.
 
Πολιτιστικές αναφορές στον Kaspar Hauser και τους Χρονοταξιδιώτες
Ο Kaspar Hauser εντάσσεται στην σύγχρονη ευρωπαϊκή εικόνα του «παρατημένου παιδιού» κι έγινε το πιο γνωστό παράδειγμα του είδους, έτσι η ιστορία του ενέπνευσε πολλά έργα.
 
Το 1974, ο Γερμανός σκηνοθέτης Werner Herzog έδειξε την παράξενη ιστορία του Kaspar Hauser στην ταινία «Κάθε άνθρωπος για τον εαυτό του κι ο Θεός ενάντια σε όλους». Στα αγγλικά, η ταινία ήταν γνωστή με τον τίτλο «The Enigma of Kaspar Hauser». Η ταινία περιλαμβάνει τα κύρια γνωστά χαρακτηριστικά της ζωής του Hauser, αν και παραλείπει τις περισσότερες από τις αλλαγές της θέσης και της καριέρας του. Δεν αμφισβητεί την ειλικρίνεια του.
 
Το 1993, η Γερμανική – Αυστριακή συμπαραγωγή Kaspar Hauser – Verbrechen am Seelenleben eines Menschen (Κάπαρ Χάουζερ – Εγκλήματα κατά της ψυχής ενός ανθρώπου) σε σκηνοθεσία του Peter de Sehr, υιοθέτησε την θεωρία του «Prince of Baden».
 
La leggenda di Kaspar Hauser (Ο θρύλος του Kaspar Hauser) του Davide Manuli, είναι ένα σουρεαλιστικό δράμα που βασίζεται στον θρύλο του Kaspar Hauser. Σε αυτή την σύγχρονη ερμηνεία που χαρακτηρίζει τον Vincent Gallo, ο Kaspar πλένεται σε μια παραλία της Μεσογείου, όπου οι πρωταγωνιστές προσπαθούν να καταλάβουν ποιος είναι. Η ταινία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ το 2012
 
Δείτε και διαβάστε «επιστημονική φαντασία»
 
Αναρωτηθείτε μάλιστα, πόση «φαντασία» εμπεριέχει.
 
Η ΣΚΙΑ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ: είναι μία από τις καλύτερες ιστορίες του Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ που ανακαλύφθηκε μόλις το 2001 και θεωρείται η τελευταία του νουβέλα την οποία έγραφε σε μια εποχή που ένιωθε απογοήτευση καθώς πίστευε πως είχε αποτύχει ως συγγραφέας. Τριάντα χρόνια μετά το θάνατό του (1937) ο Λάβκραφτ αναγνωρίζεται ως μονοκράτορας κι ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς έργων επιστημονικής φαντασίας (Υπερφυσικού Τρόμου) παγκόσμια. Ποιά είναι η τρομερή φυλή που έχει τιθασεύσει τον αβυσσαλέο Χρόνο και το ατέρμον Σύμπαν; Πόσο μικρός και αδύναμος είναι μπροστά της ένας άνθρωπος ή μήπως, είναι κι αυτή ευάλωτη σε κάτι ακόμη πιο ισχυρό κι αποτρόπαιο; Ο μοναδικός Χ.Φ. Λάβκραφτ, σε μια από τις μεγαλύτερες και πιο συναρπαστικές νουβέλες του, την Shadow out of Time, δίνει τις απαντήσεις του μεταφέροντάς μας στον μαγικό του κόσμο, όπου κυριαρχούν οι Μεγάλοι Παλαιοί στις τιτάνιες πόλεις του παρελθόντος, η σοφή Φυλή Γιθ με τους περίεργους Χρονο-επιστήμονες αλλά και τα ανώνυμα πλάσματα που ζουν βαθιά στα σκοτάδια κάτω από τις πόλεις τους.
 
H αφήγηση, κάνοντας Χρονικά άλματα, ακολουθεί τον καθηγητή Ναθάνιελ Πίζλι, στο διαβόητο πανεπιστήμιο Μισκατόνικ του Άρκαμ, ενόσω προσπαθεί να λύσει το μυστήριο της πενταετούς αμνησίας του. Με αφετηρία παλαιότερες ιστορίες του, «Το κάλεσμα του Κθούλου» και «Τα Βουνά της Τρέλας», ο Λάβκραφτ εδραιώνει εδώ τα βασικά του μοτίβα: τις συνταρακτικές αποκαλύψεις, την ασημαντότητα του ανθρώπου μπροστά στην επέλαση Πανάρχαιων Δυνάμεων και την επανεκτίμηση της θέσης στο Σύμπαν. Καθώς σταδιακά αποκαλύπτεται η απίστευτη αλήθεια, ο ήρωάς μας και ο αναγνώστης, βυθίζονται σε μια συγκλονιστική αναζήτηση για την Γνώση με κάθε κόστος. Tο ερώτημα είναι αμείλικτο: πώς είναι δυνατόν να συνέβησαν όλ’ αυτά; Ο Πίζλι είναι ένας από τους πιο συμπαθητικούς χαρακτήρες του Λάβκραφτ –ένας άνθρωπος που αναγκάζεται να ερευνήσει και να κατανοήσει το αδιανόητο, αλλά ταυτόχρονα να συνεχίσει να νιώθει ζεστασιά και αγάπη για τον γιο του, ακόμα και όταν νιώθει τρομερή ψυχική πίεση.
 
«Από τώρα κι ύστερα…δεν μπορώ να βασίζομαι στις αισθήσεις μου». Άρκαμ, 1908, Πανεπιστήμιο Μισκατόνικ. Ο καθηγητής Ναθάνιελ Πίζλι καταρρέει την ώρα της διδασκαλίας μπροστά στους φοιτητές του και συνέρχεται πέντε χρόνια μετά. Με φρίκη ανακαλύπτει πως στην διάρκεια αυτής της περιόδου το σώμα του κάθε άλλο παρά ήταν αδρανές – ενώ αρχίζει να βασανίζεται από ανησυχητικούς κι αλλόκοτους εφιάλτες. Ο Πίζλι προσπαθώντας να βρει την αλήθεια που κρύβεται πίσω από τα χαμένα χρόνια της ζωής του, έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρες καταστάσεις κι οδηγώντας τον ίδιο και τον αναγνώστη σ’ ένα μαγικό ταξίδι μέσα στον χρόνο, τον χώρο και τις πιο κρυφές πτυχές του ανθρώπινου μυαλού. «Ήμουν ξύπνιος…και ταυτόχρονα ονειρευόμουν» καταλήγοντας στο βασανιστικά αξεπέραστο φινάλε, αποδεικνύοντας έτσι για ποιο λόγο «Η Σκιά πέρα από τον Χρόνο» παραμένει ένα από τα πιο συναρπαστικά έργα σχετικά με τα Χρονοταξίδια και τους Χρονοταξιδιώτες που έχουν γραφτεί ποτέ.
 
The Time Machine: μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Herbert George Wells (1895). Ο πρωταγωνιστής είναι ένας επιστήμονας εφευρέτης που ζει στο Ρίτσμοντ της Αγγλίας. Ο συγγραφέας δεν τον κατονομάζει, τον εκφωνεί απλά ως «ο Χρονοταξιδιώτης». Η «Μηχανή του Χρόνου» χωρίς να μετακινηθεί από την θέση της, μεταφέρει τον επιβάτη της χιλιάδες χρόνια μπρος ή πίσω, σε εποχές που έχουν ξεχαστεί από την πάροδο των αιώνων ή σε εποχές που δεν ήρθαν ακόμη.
Ο εφευρέτης της μηχανής διηγείται στους φίλους του την περιπέτεια του ταξιδεύοντας 802.700 χρόνια στο μέλλον. Ο κόσμος έχει αλλάξει και οι άνθρωποι έχουν ξεχωρίσει σε δύο είδη. Εκείνοι στο ένα είδος είναι μικροκαμωμένοι και περνάνε τον χρόνο τους παίζοντας, χορεύοντας και τραγουδώντας. Ζουν μαζί μέσα σε υπέροχα φουτουριστικά σπίτια. Το όνομά τους είναι Ελοί. Δεν εργάζονται και τρέφονται με μεγάλες ποσότητες φρούτων. Ο χώρος γύρω από το Λονδίνο έχει γίνει ένας μεγάλος λαχανόκηπος με ασυνήθιστα είδη φρούτων και λουλουδιών. Μόλις νυχτώσει οι Ελοί κλειδώνονται μέσα, γιατί φοβούνται τους Μούρλοκ ανθρωποειδή όντα που είναι αποκτηνωμένοι, έχουν άγριες αιμοβόρες διαθέσεις και περνάνε τον χρόνο τους βαθιά μέσα στην γη, όπου υπάρχουν τεράστια εργοστάσια. Οι Μούρλοκ βλέπουν μόνο μέσα στο σκοτάδι ενώ μόλις μόλις αντικρύσουν φως τυφλώνονται. Οι δεύτεροι τρέφονται από τους πρώτους.
 
Ο Χρονοταξιδιώτης δεν είναι μόνο ένας παράξενος επιστήμονας, αλλά ένας άνθρωπος ταξιδευτής, που κοιτάζει κατάματα το ανθρώπινο είδος κι αναρωτιέται για την πορεία κι εξέλιξή του. Οπτικοποίησε στην ταινία «Ο Ταξιδιώτης του Χρόνου» (Time Changer του 2002) η ιδέα του βασίστηκε στην «Μηχανή του Χρόνου».
 
The Man in the High Castle (Ο Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο) είναι ένα μυθιστόρημα γραμμένο από τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Φίλιπ Κ. Ντικ. Το μυθιστόρημα κέρδισε το βραβείο Hugo και βοήθησε το όνομα του Ντικ να γίνει γνωστό στους κύκλους της επιστημονικής φαντασίας. Είναι ένα από τα πιο σφιχτοδεμένα και ανθρωποκεντρικά έργα του. Η υπόθεση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται σε ένα Παράλληλο Σύμπαν, όπου οι δυνάμεις του Άξονα έχουν κερδίσει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δείτε την σειρά στο Netflix.
 
Star Trek -The Future Begins (2009) &  Star Trek Discovery (2017) Στην πρώτη ταινία ο Νέρο επιστρέφει από το μέλλον για να πάρει εκδίκηση για την Ομοσπονδία, και οι αντίπαλοι Κερκ και Σποκ πρέπει να συνεργαστούν αν θέλουν να τον εμποδίσουν να καταστρέψει όλα όσα γνωρίζουν. Η σειρά Star Trek: Discovery ξεκινά περίπου μια δεκαετία πριν από τα γεγονότα της αρχικής σειράς Star Trek και ακολουθεί το πλήρωμα του USS Discovery σε θανάσιμες περιπέτειες κι εναλλακτικές πραγματικότητες.
 
Looper: Αμερικανική ταινία επιστημονικής φαντασίας που γράφτηκε από τον Rian Johnson. Αξίζει τον Bruce Willis, τον Joseph Gordon-Levitt και την Emily Blunt. Σε μια μελλοντική κοινωνία ο Τζο δουλεύει ως looper. Εκτελεί ανεπιθύμητους από το μέλλον, που ταξιδεύουν στον Χρόνο κι αποστέλλονται στο παρελθόν για «εκκαθάριση». Ώσπου μια ημέρα ο επόμενος στόχος είναι ο ίδιος.
 
Twelve monkeys: Στην σειρά, οι James Cole και Cassandra «Cassie» Railly, δύο άγνωστα πεπρωμένα μαζί σε μια αποστολή να χρησιμοποιήσουν το Ταξίδι στον Χρόνο για να σταματήσουν τα καταστρεπτικά σχέδια της αινιγματικής οργάνωσης «Στρατός των 12 Μαϊμούδων» Πολιτικό θρίλερ σκοπιμοτήτων εμπνευσμένο από τις θεωρίες για την προέλευση των μολυσματικών ιών, του αποδεκατισμού της ανθρωπότητας και τις Χρονομηχανές. Η αντίστοιχη σειρά, που θα την δείτε ολοκληρωμένη στο Netflix, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
 
Dark (TV series) Το «σκοτάδι» είναι μια Γερμανική τηλεοπτική σειρά της Γερμανικής επιστημονικής φαντασίας που συν-δημιουργήθηκε από τους Baran bo Odar και Jantje Friese. Στην σκοτεινή πόλη Winden της Γερμανίας, το σκοτάδι αφορά τα επακόλουθα της εξαφάνισης ενός παιδιού, το οποίο αποκαλύπτει τα μυστικά και τις κρυφές συνδέσεις μεταξύ τεσσάρων αποξενωμένων οικογενειών, καθώς σιγά-σιγά ξετυλίγουν μια τρομακτική συνωμοσία Ταξιδιών στον Χρόνο, η οποία εκτείνεται σε τρεις γενιές. Σ’ ολόκληρη την σειρά, το Dark διερευνά τις  επιπτώσεις του Χρόνου στον ψυχισμό των Χρονοταξιδιωτών, στον Χώρο, την Ενέργεια και τις Μάζες δηλ. των επιπτώσεών του στην ανθρώπινη φύση. Τα παιδιά ξεκινούν να εξαφανίζονται από την Γερμανική πόλη Winden, φέρνοντας στο φως τις καταρρακτωμένες σχέσεις, την διπλή ζωή και το σκοτεινό παρελθόν τεσσάρων οικογενειών που ζουν εκεί και αποκαλύπτοντας ένα μυστήριο που εκτείνεται σε τέσσερις γενιές. Η σειρά ακολουθεί τον Jonas Kahnwald, έναν έφηβο που αγωνίζεται να αντιμετωπίσει την αυτοκτονία του πατέρα του αστυνομικού Ulrich Nielsen, του οποίου ο αδελφός εξαφανίστηκε 33 χρόνια νωρίτερα.
 
Doctor Who: Βρετανική σειρά επιστημονικής φαντασίας του BBC. Αφηγείται τις περιπέτειες ενός ανθρωποειδούς εξωγήινου Άρχοντα του Χρόνου (Timelord), γνωστού ως The Doctor που εξερευνά τα Σύμπαντα με μια μηχανή του Χρόνου που ονομάζεται TARDIS (Time and Relative Dimension in Space) ελλ. Χρόνος και Σχετική Διάσταση στον Χώρο) που ταξιδεύει στον Χρόνο, η οποία από έξω φαίνεται σαν μπλε θάλαμος του Λονδίνου, από την περίοδο του ’50. Μαζί με μια σειρά από συντρόφους, αντιμετωπίζει εχθρούς, σώζει πολιτισμούς και ανθρώπους. Η σειρά περιλαμβάνεται στο βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες ως η μακροβιότερη τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας.  Το πρόγραμμα, ειδικά η αρχική κλασσική σειρά, έχει αναγνωριστεί τόσο για τις ευφάνταστες ιστορίες, παρά το χαμηλό προϋπολογισμό ακόμη και στα ειδικά εφέ, όσο και για την χρήση της ηλεκτρονικής μουσικής.
 
Continuum: Καναδική σειρά επιστημονικής φαντασίας του Simon Barry που έκανε πρεμιέρα στην Showcase στις 27 Μαΐου 2012 κι έτρεξε για τέσσερις σεζόν. Το σενάριο επικεντρώνεται στην σύγκρουση μεταξύ μιας ομάδας τρομοκρατών από το έτος 2077 που ταξιδεύουν στο Βανκούβερ του 2012, και μία αστυνομικό που τους συνοδεύει ακούσια. Η τρομοκρατική ομάδα αποφασίζει να συνεχίσει την βίαιη εκστρατεία της για να σταματήσει τις μελλοντικές επιχειρήσεις από την αντικατάσταση των κυβερνήσεων, ενώ η αστυνομικός προσπαθεί να τους σταματήσει χωρίς να αποκαλύψει σε όλους ότι αυτή και οι τρομοκράτες είναι από το μέλλον.
 
Terminator (1984-2015) Μια από τις πιο γνωστές περιπέτειες επιστημονικής φαντασίας Χρονοταξιδιωτών. Στο πρώτο μέρος της τριλογίας, ένα ανδροειδές στέλνεται από το μέλλον, όπου οι μηχανές, μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, κυριεύουν τον κόσμο και προσπαθούν να αφανίσουν την ανθρωπότητα. Αποστολή του να σκοτώσει την μητέρα του αρχηγού της αντίστασης των ανθρώπων, John Connor ώστε αυτός να μην γεννηθεί. Οι επαναστάτες στέλνουν με την σειρά τους έναν ειδικά εκπαιδευμένο στρατιώτη για να την προστατεύσει. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι o Terminator όχι μόνο αποτυγχάνει, αλλά καταλήγει να έχει προκαλέσει την ίδια τη γέννηση του John Connor, αφού ο στρατιώτης που στάλθηκε στο παρελθόν για να τον αποτρέψει, ερωτεύεται και αφήνει έγκυο την Sarah Connor η οποία εκπληρώνοντας την μοίρα της γεννά τον John Connor…
 
Το ερώτημα που δημιουργείται, είναι κατά πόσον είναι εφικτό, πραγματικά να αλλάξει κάτι. Δηλαδή, πως είναι δυνατόν να πετύχει ο «εξολοθρευτής» στην αποστολή του; Αν το κατάφερνε δεν θα χρειαζόταν ποτέ να σταλεί στο παρελθόν για να το καταφέρει. Παρ’ όλα αυτά, αν και παράξενο, το σενάριο έχει λογική συνέπεια, αφού τελικά το ρομπότ αποτυγχάνει. Ένας άλλος τόπος να αποφευχθεί αυτή η παγίδα είναι να δεχτούμε ότι υπάρχει μια Δ Υ Ν Α Μ Η, ας την αποκαλέσουμε μοίρα, που δεν μας αφήνει να αλλάξουμε τίποτε στον γραμμικό Χρόνο.
 
Μπορούμε να δούμε ένα παράδειγμα στην δεύτερη ταινία Back to the Future (1989) όπου ο Doc Brown λέει πώς «Αν συναντηθεί κάποιος με τον μελλοντικό ευατό του, κάτι αναπάντεχο θα συμβεί» και βλέπουμε πως όταν συμβαίνει αυτό στην πράξη, όταν η Jennifer συναντά τον μελλοντικό εαυτό της, λιποθυμούν και οι δύο. Ομοίως, στο Terminator, όποια προσπάθεια και αν γίνει για να σκοτωθεί ο John Connor είναι καταδικασμένη να αποτύχει, και έτσι όποιος προσπαθήσει να αλλάξει την ιστορία, δεν μπορεί παρά μόνο να την επαληθεύσει. Κάπως έτσι λειτουργεί και η ταινία του Terry Gilliam 12 Monkeys -όπως και στο La Jetee (1962) στο οποίο βασίστηκε, αφού ο πρωταγωνιστής προτού ακόμα ταξιδέψει στον Χρόνο για να σώσει την ανθρωπότητα ονειρεύεται την στιγμή που πεθαίνει, στο τέλος της ταινίας, την οποία την είχε βιώσει κι όταν ήταν μικρό παιδί.
 
Με λίγα λόγια είτε το αντιλαμβάνονται οι ήρωες, είτε όχι, υπάρχει μια εκδοχή της Χρονο-Ιστορίας την οποία καλούνται να υπηρετήσουν κι αυτή δεν μπορεί να αλλάξει. Ο πρώτος εμφανίζεται στην τριλογία Back to the Future, όπου στο πρώτο μέρος βλέπουμε τον ήρωα που έχει επιστρέψει στην περίοδο που γνωρίστηκαν οι γονείς του, άθελα του να τους αποτρέπει να ερωτευθούν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, να αρχίσει να σβήνεται το είδωλο του από μια φωτογραφία του που είχε μαζί του και σταδιακά να εξαφανίζεται και ο ίδιος. Αναιρεί δηλαδή την ίδια του την ύπαρξη. Καθώς το αντιλαμβάνεται, καταφέρνει και το αποτρέπει. Ωστόσο το πρόβλημα υπάρχει, δηλ. δεν θα μπορούσε να εξαφανιστεί.
 
Ίσως η πιο χαρακτηριστική και πετυχημένη απεικόνιση του φαινομένου, είναι στην τηλεοπτική μεταφορά του 11/22/63 του Stephen King, όπου μια ακατανόητη δύναμη εμποδίζει με κάθε πιθανό τρόπο το χρονοταξιδιώτη να αλλάξει την ιστορία. Είναι όμως αλήθεια αυτό; Μπα δεν νομίζω …
Παρότι αυτή η εκδοχή φαίνεται να δουλεύει άψογα στις ταινίες, έχει ένα βασικό πρόβλημα που αποτελεί το λεγόμενο «παράδοξο της μηδενικής επιλογής» όπου οι Χρονοταξιδιώτες δεν έχουν ελεύθερη βούληση κι άρα δεν μπορούν να λάβουν αποφάσεις που θα αλλάξουν με οποιοδήποτε τρόπο την γραμμική ιστορία. Ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτήν την παγίδα, χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια από τους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας και φαίνεται πως γίνεται αποδεκτός από όλο και περισσότερους επιστήμονες της κβαντομηχανικής. Πρόκειται για την Θεωρία των Παράλληλων Συμπάντων -πραγματικοτήτων.
 
Έτσι για ορεκτικό … Χρονικά Παράδοξα
 
Χρονικό παράδοξο είναι μια κατάσταση που συμβαίνει λόγω του ταξιδιού στον χρόνο. Ένας χρονοταξιδιώτης πηγαίνει στο παρελθόν και κάνει κάτι που θα τον εμπόδιζε να ταξιδέψει αρχικά στον Χρόνο. Αν δεν ταξιδέψει πίσω στον Χρόνο, δεν κάνει τίποτα που θα τον εμπόδιζε να ταξιδέψει στο παρελθόν, οπότε το ταξίδι στον Χρόνο θα ήταν πιθανό γι’ αυτόν. Εάν πήγαινε πίσω στον Χρόνο κι έκανε κάτι που θα τον έκανε να μην κατασκευάσει μία χρονομηχανή, δεν θα ταξίδευε στον Χρόνο πράγμα που θα τον έκανε να κατασκευάσει μία, να ταξιδέψει πίσω και να μην την κατασκευάσει. Ένα τυπικό παράδειγμα αυτού είναι το «παράδοξο του παππού» όπου κάποιος ταξιδεύει πίσω στον χρόνο για να σκοτώσει τον παππού του πριν εκείνος κάνει απογόνους. Αν επιτύχει, ένας από τους γονείς δεν θα υπήρχε κι ο ίδιος δεν θα υπήρχε επίσης. Αυτό έκανε απίθανο γι’ αυτόν να ταξιδέψει πίσω στον χρόνο, κάνοντας το απίθανο να σκοτώσει τον παππού του, ο οποίος θα συνέχιζε να κάνει απογόνους και να επαναφέρει την κατάσταση. Αλλά αν αποτύχει, ο παππούς θα ζούσε και θα έκανε απογόνους. Αυτό έχει την ίδια επιρροή και στις δύο περιπτώσεις.
 
Η αρχή της αυτοσυνοχής του Νόβικοφ: Η αρχή της αυτοσυνοχής του Νόβικοφ λέει πως οτιδήποτε κάνει ένας Χρονοταξιδιώτης στο παρελθόν πρέπει να είναι μέρος της ιστορίας, οπότε αν και ο Χρονοταξιδιώτης μπορεί να έχει μία αιτιολογική επιρροή στα γεγονότα του παρελθόντος, είναι απίθανο για τον Χρονοταξιδιώτη να αλλάξει την ιστορία. Οπότε, για παράδειγμα, κάθε προσπάθεια του Χρονοταξιδιώτη να σκοτώσει έναν από τους προγόνους του πριν γίνουν γονείς θα ήταν καταδικασμένη να αποτύχει για οποιονδήποτε λόγο (πιθανόν το όπλο να μην λειτουργούσε, ή ο ταξιδιώτης να άλλαζε γνώμη), οπότε το «παράδοξο του παππού» θα εμποδιζόταν. Αυτή η θεωρία, ωστόσο, είναι ικανή να προκαλέσει το παράδοξο bootstrap.
 
Οντολογικό παράδοξο: Γνωστό κι ως «Παράδοξο bootstrap» ένα οντολογικό παράδοξο προκύπτει όταν ένα άτομο ή αντικείμενο στέλνεται στον Χρόνο κι ανακτάται από ένα άλλο άτομο, του οποίου οι πράξεις οδηγούν στο αρχικό άτομο ή αντικείμενο πίσω στην εποχή από όπου ήρθε στην αρχή, δημιουργώντας έτσι έναν ατέρμονα βρόχο χωρίς διακριτή πηγή.
 
Παράδοξο του προορισμού: είναι παρόμοιο με το οντολογικό παράδοξο στο οποίο η αιτία οδηγεί στο αποτέλεσμα που οδηγεί πίσω στην αρχική αιτία. Η βασική πηγή του παράδοξου του προορισμού είναι παρόμοιο με την αυτοεκπληρούμενη προφητεία, το κίνητρο για το οποίο ο Χρονοταξιδιώτης ταξιδεύει στον Χρόνο οφείλεται τελικά σε λάθος του χρονοταξιδιώτη, λόγω της απόφασης του να ταξιδέψει στον Χρόνο από την αρχή. Οι ιστορίες που περιέχουν το παράδοξο του προορισμού συχνά περιέχουν μία αισθήση ειρωνείας – ο Χρονοταξιδιώτης μπορεί να πάει πίσω στον Χρόνο για να αλλάξει κάτι αλλά οι πράξεις του ακούσια οδηγούν στην ακριβή κατάσταση που ενέπνευσε τον ταξιδιώτη να πάει πίσω και να αλλάξει τα πράγματα. Έτσι, τίποτα δεν αλλάζει τελείως.
 
Το παράδοξο της πληροφορίας: αναφέρεται σε πληροφορίες που λαμβάνουμε από το μέλλον και που δεν έχουν προέλευση. Για παράδειγμα, κάποιος φτιάχνει μια Χρονομηχανή και ταξιδεύει στο παρελθόν, συναντά τον εαυτό του και του αποκαλύπτει τον τρόπο κατασκευής της. Επομένως, η Χρονομηχανή φτιάχνεται κατόπιν της γνώσης του μελλοντικού εαυτού του κατασκευαστή, η οποία γνώση  δεν προέρχεται από πουθενά, άρα δεν είναι δυνατόν να υπάρχει. Στην ταινία «Ο Εξολοθρευτής» γίνεται αναφορά σ’ αυτό το παράδοξο, εφόσον οι επιστήμονες δημιουργούν ρομπότ, μελετώντας το μικροτσίπ ενός εξ αυτών, το οποίο έχει έρθει από το μέλλον.
 
Το παράδοξο του Μπίλκερ: Αυτό το παράδοξο αναφέρεται σε κάποιον, ο οποίος ταξιδεύει στο μέλλον και μαθαίνει κάτι που πρόκειται να συμβεί, π.χ. ότι κάτι θα κερδίσει. το λαχείο Γυρνώντας πίσω στο παρόν, αποφασίζει να μην αγοράσει κανένα λαχείο για την υπόλοιπη ζωή του, επομένως καθιστά αδύνατο το μέλλον.
 
Θεωρία πολλαπλών συμπάντων: Αυτή η θεωρία λέει ότι υπάρχουν άπειρα σύμπαντα, συλλογικά γνωστή και ως Πολυσύμπαν. Αν ένα άτομο πρόκειται να ταξιδέψει πίσω στον Χρόνο, θα δημιουργήσει ένα δικό του παράλληλο σύμπαν στο παρελθόν. Οπότε αν σκοτώσει τον παππού του, δεν θα συνέβαινε παράδοξο διότι ο παππούς που θα σκότωνε δεν είναι ο παππούς του από το σύμπαν που ήρθε, αλλά της εκδοχής του εαυτού του από το σύμπαν που είναι τώρα. Η όλη συζήτηση για παράλληλες πραγματικότητες ξεκινάει από την κβαντική μηχανική και την αρχή της απροσδιοριστίας. Ένα ηλεκτρόνιο που συγκρούεται με ένα πρωτόνιο, ΙΣΩΣ αναπηδήσει είτε προς τα αριστερά, είτε προς τα δεξιά. H αρχή της απροσδιοριστίας όμως, λέει ότι αυτό δεν είναι δυνατόν να το προβλέψουμε, γιατί πολύ απλά δεν υφίσταται η σχέση αιτίου – αποτελέσματος. Επομένως, υπάρχουν δυο πιθανοί κόσμοι, ένας με το ηλεκτρόνιο να κινείται προς τα αριστερά και ένας με το ηλεκτρόνιο να κινείται προς τα δεξιά. Γενικότερα, μια ατομική ή υποατομική διεργασία έχει πολλές πιθανές εκβάσεις, έως άπειρες, επομένως υπάρχουν πολλά υποψήφια  Σύμπαντα, σχεδόν κάθε φορά που κάτι συμβαίνει σε ένα υποατομικό σωματίδιο.
 
Ποιο είναι όμως το «πραγματικό» σύμπαν; Οι φυσικοί υποθέτουν πως μπορεί να υπάρχει μόνο ένας πραγματικός κόσμος, κι όλοι οι υπόλοιποι αποτελούν αποτυχημένους δυνητικούς κόσμους. Ολοένα και περισσότεροι φυσικοί, υποθέτουν πως η καλύτερη ερμηνεία αυτού του φαινομένου είναι ότι καθένας από αυτούς τους δυνητικούς κόσμους είναι το ίδιο πραγματικός με όλους τους υπόλοιπους. Με άλλα λόγια υπάρχουν άπειρα Παράλληλα Σύμπαντα, τα οποία έχουν από απειροελάχιστες υποατομικές διαφορές μεταξύ τους, μέχρι Σύμπαντα στα οποία ο Γαλαξίας μας δεν υπάρχει καν. Πάρα πολλά από αυτά τα Παράλληλα Σύμπαντα περιέχουν ένα αντίγραφο του εαυτού σου που αισθάνεται «μοναδικό» και υποθέτει ότι κατοικεί στην μία, «αληθινή» πραγματικότητα. Οπτικοποίηση θα βρείτε στο 1ο επεισόδιο της 2ης σεζόν του «Rick and Morty» άλλα και σε πολλά ακόμη σημεία της καταπληκτικής αυτής σειράς κινουμένων σχεδίων!!! Μια ακόμη εξαιρετική απεικόνιση αυτής της υπόθεσης έχουμε στην σειρά Επιστημονικής Φαντασίας «Fringe» όπου οι πρωταγωνιστές συναντούν και τους άλλους εαυτούς τους.
 
Αναζήτησε και μελέτησε
 
Philip Kindred Dick: Όλα τα βιβλία του. Το έργο του χαρακτηρίζεται από δυο θεμελιώδη ερωτήματα που θέλησε, σχεδόν με αγωνία, να παρουσιάσει, όχι μόνο στα γραπτά του αλλά και στην ζωή του. Τι είναι πραγματικό και Τι είναι ανθρώπινο. Στα έργα του η πραγματικότητα παρουσιάζεται σαν κάτι υποκειμενικό κι ευμετάβλητο, ενώ η πλαστοπροσωπία, η κατάρρευση του πολιτισμού και η απειλή του ολοκληρωτισμού παραμονεύει παντού.
 
Al–Khalili Jim (2001) Σκουληκότρυπες, μαύρες τρύπες και χρονομηχανές
Davies Paul (2004) Χρονομηχανές
 
Έχουν γραφτεί μερικές χιλιάδες βιβλία κι άρθρα σχετικά με την παράξενη ιστορία του Χρονοταξιδιώτη Kaspar Hauser, όμως το πέπλο του μυστηρίου που περιβάλει την ζωή του εξακολουθεί να είναι «μυστήριο» …μα όχι για το Βλέπειν.