ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡρακλῆς Μαινόμενος (107-139)

ΧΟΡΟΣ
ὑψόροφα μέλαθρα καὶ γεραι- [στρ.]
ὰ δέμνι᾽ ἀμφὶ βάκτροις
ἔρεισμα θέμενος ἐστάλην
110 ἰηλέμων γέρων ἀοι-
δὸς ὥστε πολιὸς ὄρνις,
ἔπεα μόνον καὶ δόκημα νυκτερω-
πὸν ἐννύχων ὀνείρων,
τρομερὰ μὲν ἀλλ᾽ ὅμως πρόθυμ᾽,
115 ὦ τέκεα τέκεα πατρὸς ἀπάτορ᾽,
ὦ γεραιὲ σύ τε τάλαινα μᾶ-
τερ, ἃ τὸν ‹ἐν› Ἀίδα δόμοις
πόσιν ἀναστενάζεις.

†μὴ προκάμητε πόδα† βαρύ τε κῶ- [ἀντ.]
120 λον ὥστε πρὸς πετραῖον
λέπας †ζυγηφόρον πῶλον
ἀνέντες ὡς βάρος φέρον
τροχηλάτοιο πώλου†.
λαβοῦ χερῶν καὶ πέπλων, ὅτου λέλοι-
125 πε ποδὸς ἀμαυρὸν ἴχνος.
γέρων γέροντα παρακόμιζ᾽,
τὸ πάρος ἐν ἡλίκων πόνοις
ὧι ξύνοπλα δόρατα νέα νέωι
ξυνῆν ποτ᾽, εὐκλεεστάτας
130 πατρίδος οὐκ ὀνείδη.

ἴδετε πατέρος ὡς γορ-
γῶπες αἵδε προσφερεῖς
ὀμμάτων αὐγαί,
τὸ δὲ κακοτυχὲς οὐ λέλοιπεν ἐκ τέκνων
οὐδ᾽ ἀποίχεται χάρις.
135 Ἑλλὰς ὦ ξυμμάχους
οἵους οἵους ὀλέσασα
τούσδ᾽ ἀποστερήσηι.
ἀλλ᾽ εἰσορῶ γὰρ τόνδε δωμάτων πέλας
Λύκον περῶντα, τῆσδε κοίρανον χθονός.

***
ΧΟΡΟΣ
Δω στα αψηλόστεγα παλάτια
και στα παλαιικά κρεβάτια
στηριγμένος σε ραβδιά ήρθα
110 τραγουδιστής θρηνητικών μοιρολογιών
ωσάν πουλί, λόγια όντας μόνο
και φάντασμα ολοσκότεινο
νυχτερινών ονείρων,
πρόθυμος όμως, αν και τρέμω.
Ω από πατέρα ορφανά τέκνα,
ω γέροντα και συ δυστυχισμένη
μάνα, που για τον άντρα σου,
που ᾽ναι στον Άδη, αναστενάζεις!

Μην κουραστεί το πόδι σας
120 και τα βαριά μέλη σας, όμοια
με το πουλάρι, που ζεμένο
το βάρος σέρνει επά σε βράχια
αρμάτου τροχοδρόμου.
Πιάσε τα χέρια και τους πέπλους
εκείνου που έχασε τ᾽ αχνάρι
τ᾽ αργό των ποδιών του·
Γέρος εσύ γέρον οδήγα,
που πριν μέσα στων συνομήλικων
τα έργατα νιος κράταε τα νέα
δόρατα, τιμή μεγάλη
130 της δοξασμένης του πατρίδας.

Γιά ιδέτε πώς οι γρήγορες
των παιδικών ματιών οι λάμψεις
μοιάζουν του πατέρα των
και δεν τους λείπ᾽ η χάρη του!
Ω Ελλάδα, ποιούς συμμάχους,
ποιούς καταστρέφοντας, τους χάνεις!

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής

3.3.10. Δαιμονικές μορφές: Οι σφίγγες

Εκτός από μορφές ανθρώπων, θεών και ζώων, η αρχαία ελληνική τέχνη απεικονίζει επίσης φανταστικά όντα. Ανάμεσα σε αυτά σημαντική θέση έχουν οι σφίγγες, που αρχικά φαίνεται ότι θεωρούνταν δαιμονικές μορφές του κάτω κόσμου. Οι σφίγγες είναι φτερωτά τέρατα με σώμα λιονταριού και κεφάλι γυναίκας. Το ίδιο όνομα έδιναν οι Έλληνες και στις απεικονίσεις του φαραώ με σώμα λιονταριού (αλλά χωρίς φτερά) στην αιγυπτιακή τέχνη, στις οποίες δεν γνωρίζουμε τι όνομα έδιναν οι Αιγύπτιοι. Στην ελληνική μυθολογία η σφίγγα συνδέθηκε με τη Θήβα και τον μύθο του Οιδίποδα, όπου εμφανίζεται ως ανθρωποφάγο τέρας που κατασπαράζει όσους δεν μπορούν να λύσουν το αίνιγμά της.

 

Στην πραγματικότητα για τους αρχαίους Έλληνες η σφίγγα ήταν μια άγρια μορφή που σχετιζόταν με τον θάνατο, μπορούσε όμως, όπως και άλλες τρομακτικές και δαιμονικές μορφές, να είναι αποτροπαϊκή, να προστατεύει δηλαδή από το κακό και να φυλάει έναν τόπο. Δεν είναι, επομένως, παράξενο που συναντούμε από νωρίς σφίγγες στημένες σε μεγάλα ιερά. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι μια μεγάλη σφίγγα στο ιερό των Δελφών, που ήταν ανάθημα των Ναξίων και χρονολογείται στη δεκαετία 580-570 π.Χ.. Η σφίγγα των Ναξίων ήταν στημένη κοντά στον ναό του Απόλλωνα, επάνω σε έναν ψηλό κίονα με ιωνικό κιονόκρανο και βάση όμοια με εκείνες των κιόνων του «οίκου των Ναξίων» στη Δήλο. Παρόμοιες σφίγγες, επάνω σε ψηλούς κίονες, υπήρχαν και σε άλλα ιερά, σώζονται όμως αποσπασματικά.

 

Σφίγγες συναντούμε επίσης στην κορυφή επιτύμβιων στηλών από την Αττική. Οι στήλες αυτές είναι ψηλές, όρθιες μαρμάρινες πλάκες, που στήνονταν επάνω σε τάφους και που είχαν στην μπροστινή πλευρά, ανάγλυφη ή ζωγραφιστή, την απεικόνιση του νεκρού. Στην περίπτωση αυτή η σφίγγα στήνεται επίσης ψηλά και η λειτουργία της είναι να προστατεύει το μνημείο, αλλά και να θυμίζει στους περαστικούς τον σκοτεινό και φοβερό κάτω κόσμο από όπου προέρχεται.

Όταν επιζητάμε την επιβεβαίωση

Δίνεις πάντα μεγάλη αξία στις απόψεις των άλλων; Θέλεις πάντα να ευχαριστείς τους άλλους κι όχι τον εαυτό σου; Γιατί, άραγε, επιζητάμε την αποδοχή των άλλων;

Η αποδοχή ενισχύει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκίμησή μας

Φυσικά, σε όλους μας αρέσει η επιβεβαίωση. Ενισχύει την πεποίθησή μας ότι αυτό που κάνουμε είναι σωστό. Χτίζει την αυτοεκτίμησή μας. Αισθανόμαστε αυτοπεποίθηση όταν κάποιος συμφωνεί μαζί μας. Όταν μας συγχαίρουν για κάτι που έχουμε επιτύχει. Αισθανόμαστε αποδεκτοί όταν η οικογένειά μας εγκρίνει τον σύντροφό μας. Συνολικά, η αποδοχή από τους άλλους συμβάλλει θετικά στην εμπιστοσύνη που δείχνουμε στον εαυτό μας. Αυτή είναι η θετική επίδραση που έχει η συμπεριφορά που εκδηλώνουμε όταν αναζητάμε την έγκριση από τους άλλους. Ωστόσο, υπάρχει μια άλλη πλευρά σε αυτό το είδος συμπεριφοράς, μια πιο αρνητική και ζημιογόνα για εμάς.

Παρακάτω παρατίθενται οι μη λειτουργικές συμπεριφορές που μπορεί να εκδηλώνουμε στην προσπάθειά μας να μας αποδεχτούν.

Δυσκολευόμαστε να πούμε όχι στους άλλους

Όλοι θέλουμε να γινόμαστε αρεστοί στους άλλους και γι’ αυτό μερικοί από εμάς πιστεύουν ότι πρέπει πάντα να λέμε ναι όταν οι άνθρωποι μας ζητούν να κάνουμε κάτι. Στην πραγματικότητα, χρειάζεται αρκετό κουράγιο να πούμε, «Λυπάμαι, αλλά δεν μπορώ/ δεν θέλω να το κάνω». Είτε το αφεντικό που περιμένει από εσάς πάντα να κάνετε υπερωρίες, είτε ο σύντροφός σας που δεν κάνει ποτέ τις δουλειές του σπιτιού. Το «ναι» δεν κερδίζει συνεχώς και σίγουρα δεν κάνει τους άλλους να πιστεύουν ότι είστε καλός άνθρωπος. Επομένως, την επόμενη φορά που κάποιος προσπαθήσει να επωφεληθεί από εσάς, απλώς δοκιμάστε να του πείτε ότι θα πρέπει να το σκεφτείτε πρώτα. Θέστε όρια.

 

Συμπεριφερόμαστε με τρόπο αντίθετο προς τις πεποιθήσεις μας

Κάποιοι λένε ότι η μόνη μας περιουσία είναι αυτό που πραγματικά είμαστε. Χρειάζεται, αρχικά, να αποδεχτούμε εμείς αυτό που είμαστε, ώστε στη συνέχεια κι οι άλλοι να μας αποδεχτούν και να αγαπήσουν τον αληθινό εαυτό μας, κι όχι κάτι προσποιητό.

Υπάρχει κάτι εξαιρετικά ελκυστικό σε έναν άνθρωπο που του αρέσει ο εαυτός του έτσι όπως είναι, που είναι χαρούμενος κι ευχαριστημένος με όσα έχει καταφέρει, που μοιράζεται κομμάτια του εαυτού του με τους άλλους, που δεν φοβάται να αφήσει τους άλλους να δουν ποιος είναι.

Είναι πολύ πιο ελκυστικός από τον «άνθρωπο – χαμαιλέοντα» που αλλάζει απόψεις και πεποιθήσεις για να λάβει την αποδοχή των άλλων.

Εκδραμάτιση

Πολλοί, όταν τους συμβαίνει κάτι δυσάρεστο, τείνουν να το υπερ-επιδεικνύουν και να το «ντύνουν» με πολύ βαριούς συναισθηματικούς χαρακτηρισμούς στην προσπάθειά τους να τραβήξουν την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων. Με αυτόν τον τρόπο, θεωρούν ότι παίρνουν την επιβεβαίωση που χρειάζονται για να νιώθουν σημαντικοί. Ωστόσο, τελικά φαίνεται ότι η εκδραμάτιση δεν επιφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς αν λυπηθείς ή αν συμπονέσεις τον άλλον για κάτι δύσκολο που βιώνει, δε σημαίνει απαραίτητα ότι τον αποδέχεσαι κιόλας ή ότι είναι σημαντικός για εσένα. Επομένως, το να κάνει κάποιος τα πάντα ώστε να τραβήξει την προσοχή των άλλων δεν είναι ο σωστός τρόπος για να λάβει επιβεβαίωση.

Μιλάμε πίσω από τις πλάτες των άλλων

Αυτό είναι ένα είδος συμπεριφοράς που αποσκοπεί στην αποδοχή και είναι ιδιαίτερα ύπουλος. Φυσικά, όλοι μιλάμε για άλλους ανθρώπους όταν αυτοί δεν είναι μαζί μας, αλλά υπάρχει μια διαφορά εάν αναφερόμαστε απλά ή αν κουτσομπολεύουμε κάποιον. Θεωρείται ότι αν κάποιος διαδώσει ένα μυστικό για έναν φίλο του πίσω από την πλάτη του, τότε είναι αρκετά πιθανό να το κάνει αυτό και με άλλους ανθρώπους.

Συχνά, κάποιοι θεωρούν ότι με το να διαδώσουν μια φήμη για κάποιον άλλον, θα καταφέρουν να γίνουν αποδεκτοί. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, ωστόσο. Είναι μάλιστα πολύ πιθανό να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, καθώς συνήθως αυτός που διαδίδει μυστικά δεν είναι καθόλου άξιος εμπιστοσύνης. Από την άλλη πλευρά, η εμπιστοσύνη είναι μια αξία που οι περισσότεροι από εμάς επιζητούμε στις ανθρώπινες σχέσεις και εκτιμούμε πολύ.

Αυτοεκτίμηση

Αν θέλετε να σταματήσετε να επιζητάτε συνεχώς την αποδοχή των άλλων, δουλέψτε την αυτοεκτίμησή σας!

Μερικές φορές είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε ότι κάνουμε κάτι μόνο και μόνο για να είμαστε αρεστοί στους άλλους. Εάν ταυτίζεστε με κάποιο από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, τότε προσπαθήστε να θυμάστε ότι όταν συμπεριφέρεστε έτσι, τότε είναι πιθανό να έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιθυμείτε. Οι άνθρωποι εκτιμούν την αλήθεια, την ειλικρίνεια και την αυθεντικότητα. Εάν επιζητάτε την αποδοχή, τότε πρέπει πρώτα να αποδεχτείτε οι ίδιοι τον εαυτό σας.

Αινιγματική ανθρώπινη Συνείδηση: Ο προσωπικός θεός

Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ τι είναι εκείνο τελικά που, από «μηχανές», μας εξυψώνει σε νοήμονα όντα ικανά να βιώνουν καταστάσεις που εκτείνονται πέρα απ’ το πεδίο της αντίληψης και των δυνατοτήτων τους; Η θρησκεία το ονομάζει Ψυχή. Η επιστήμη Συνείδηση. Ότι δεν είναι χειροπιαστό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει. Είναι απλώς μια μορφή ζωής που υπακούει στους δικούς της κανόνες της ύλης.

«Η ύλη απορρέει από το νου, όχι ο νους από την ύλη.» Tibetan book of the great liberation

«Θαύματα συμβαίνουν, όχι σε αντίθεση με τη φύση, αλλά σε αντίθεση με ότι γνωρίζουμε για τη φύση.» Άγιος Αυγουστίνος

   Τι είναι η Συνείδηση: Με λίγα λόγια, συνείδηση θα πει «γνωρίζω καλά». Προέρχεται από το απαρέμφατο συν+ειδέναι < οίδα=γνωρίζω, άρα συν+οίδα=γνωρίζω καλά, ενώ στα αγγλικά (consciousness=conscience=συνείδηση) έχουμε sence=αίσθηση, sense=έννοια και science= επιστήμη=γνώση δια της εμπειρίας. Συνείδηση είναι η αναλυτική ικανότητα της εμπειρίας, ο άυλος κόσμος «μέσα» απ’ τον οποίο πηγάζουν οι αισθήσεις, οι σκέψεις, τα ταλέντα, η φαντασία, τα συναισθήματα, η ηθική, οι αξίες, η πνευματικότητα, οι ικανότητες και οι δεξιοτεχνίες, οι αντιλήψεις και όλα όσα συνθέτουν μια ύπαρξη γενικότερα. Είναι η εσωτερική φωνή, ο παντογνώστης θεός που κατοικεί «στη σκιά» και μας κινεί χωρίς να φανερώνει άμεσα την ταυτότητα του.

   Σύμφωνα με τις έρευνες του επιστήμονα της κβαντομηχανικής και της αστροφυσικής Δρ. Robert Lanza, η Συνείδηση αποτελεί θεμελιώδη ουσία των Κόσμων. Ο ίδιος, ισχυρίζεται πως ο χρόνος και ο χώρος αποτελούν απλώς εργαλεία της αθάνατης νόησης των όντων. Αν μελετήσουμε το ίδιο το Σύμπαν θα διαπιστώσουμε πως οι νόμοι, η δομή, οι δυνάμεις και οι σταθερές που το διέπουν, όσο περίπλοκα κι αν φαντάζουν, είναι τέλεια ανεπτυγμένα και προϋποθέτουν την ύπαρξη μιας υπέρτατης νοημοσύνης.

   Σύμφωνα με την κβαντική φυσική, τα σωματίδια που δημιουργούν την ύλη είναι άπειρα, βρίσκονται παντού και δεν μπορούν να εντοπιστούν παρά μόνο όταν παρατηρηθούν με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Τα σωματίδια αυτά είναι η Συνείδηση, ενώ ο τρόπος με τον οποίο παρατηρούνται είναι το περιορισμένο περίβλημα, πχ ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Η έννοια της «χονδροειδούς» ή της «λεπτοφυούς» ύλης των πραγμάτων και των ενεργειών, η έννοια του καλού και του κακού κλπ, είναι απλώς τα αποτελέσματα που έχει η συνείδηση πάνω στις αισθήσεις μας.

    Η Συνείδηση δεν πεθαίνει, απλώς δημιουργεί σκέψεις θανάτου. Σύμφωνα με τον Δρ. Stuart Hameroff και τον Sir Roger Penrose συνείδηση και ψυχή είναι ένα, και «κατοικεί» στους μικροσωληνίσκους των εγκεφαλικών κυττάρων σαν κβαντική πληροφορία. Η θεωρία αυτή προέρχεται από το γεγονός ότι ο εγκέφαλος μας μοιάζει με έναν υπερ-υπολογιστή δισεκατομμυρίων νευρώνων που αποστέλλουν συνδέσεις στα διάφορα δίκτυα -ακριβώς όπως ένας Η/Υ. Οι πληροφορίες που αποθηκεύονται μέσα στα κύτταρα του εγκεφάλου δεν παύουν να υπάρχουν όταν το «φυσικό σώμα πεθάνει». Ο εγκέφαλος δεν προλαβαίνει να αντιληφθεί το θάνατο γιατί η συνείδηση μεταβιβάζεται αστραπιαία σε ένα από τα αναρίθμητα περιβλήματα των άπειρων Συμπάντων. Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την «ψυχή» του ανθρώπου σαν μια ξεχωριστή ακολουθία εντολών ή έναν κώδικα, που είναι φτιαγμένη από το ίδιο υλικό που είναι φτιαγμένο και το Κοσμικό στερέωμα. Ο εγκέφαλος απλώς δέχεται και αποκωδικοποιεί την πληροφορία αυτή μέσα στα περιθώρια του χωροχρόνου, ενώ όταν υπάρχει φυσικός θάνατος η πληροφορία διανέμεται και διασκορπίζεται σε ένα άλλο επίπεδο πραγματικότητας ή σε κάποιο άλλο Σύμπαν.

   Η συνείδηση είναι υποκειμενική γιατί δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε την φύση της, την κοινή αλήθεια της. Δεν υπάρχει κάποια επιστημονική απόδειξη για την ποιότητα της καθώς μέσα σε όλα τα πειράματα υπάρχει παρατηρητής που τη βιώνει με το δικό του υποκειμενικό τρόπο. Όμως, η κβαντική θεωρία έχει ανοίξει μια χαραμάδα στις πύλες του αινίγματος της εξηγώντας μεταφυσικές εμπειρίες όπως η αστρική προβολή, οι εξωσωματικές εμπειρίες, η αναδρομή σε προηγούμενες ζωές (μετενσάρκωση), το deja-vu, η κρυπτομνησία, οι επιθανάτιες εμπειρίες κτλ, με μια πιο αντικειμενική προσέγγιση δίχως θρησκευτικούς δογματισμούς.

   Εδώ αξίζει να αναφερθούμε στην ταινία Source Code (του 2011), η οποία παρουσιάζει το ταξίδι στο χωροχρόνο μέσα από τις θαυμαστές δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου. Δευτερόλεπτα μετά το φυσικό θάνατο ενός στρατιώτη, η συνείδηση του «κλειδώνεται» με τη μορφή ηλεκτρισμού σε έναν υπολογιστή και οι σκέψεις του μεταβιβάζονται σαν λέξεις στην οθόνη μιας γυναίκας με την οποία έχει ζωντανή επικοινωνία. Σκοπός του ήρωα είναι να καταφέρει να ζήσει και πάλι τις στιγμές πριν τον θάνατο του αλλάζοντας τα γεγονότα του παρελθόντος και ανακαλύπτοντας την ταυτότητα ενός βομβιστή. Άλλες ταινίες επιστημονικής φαντασίας των τελευταίων χρόνων όπου η ανθρώπινη συνείδηση παρουσιάζεται ως πληροφορία η οποία μπορεί να μεταφερθεί σε άλλο σώμα ή αντικείμενο είναι: Surrogates (2009), Transcendence (2014), Self/less (2015), Chappie (2015) κλπ.

Κατά τον Δαίμονα Εαυτού

   Η φράση δεν αφορά στον χριστιανικό διάβολο, όπως πιστεύεται, αντιθέτως έχει ένα βαθύτερο νόημα που αφορά στις απόκρυφες ανθρώπινες δυνάμεις. Με τη λέξη «δαίμων» οι αρχαίοι Έλληνες όριζαν το θεό του πεπρωμένου, αλλά αργότερα ο όρος χρησιμοποιήθηκε και για άλλες θεότητες στις οποίες αποδίδονταν τιμές. «Δαίμων εαυτού» ονόμαζαν οι Στωικοί φιλόσοφοι την προσωπική θεότητα που προστάτευε, καθοδηγούσε και φρόντιζε τον κάθε άνθρωπο απ’ την αρχή της γέννησης του μέχρι τον θάνατο του, ως αγγελιοφόρος ανάμεσα στον κόσμο των θεών και των ανθρώπων. Αυτός ο «δαίμων-προστάτης» θυμίζει τον «Φύλακα-Άγγελο» της χριστιανικής διδασκαλίας αλλά αν ερμηνεύσουμε πιο επιστημονικά την σημασία του, θα παρατηρήσουμε πως «δαίμων» θεωρείται η ίδια η συνείδηση του ανθρώπου που τον καλεί να πράξει σύμφωνα με τον ιδιαίτερο τρόπο που εκείνη αντιλαμβάνεται και κατανοεί τον κόσμο. «Κατά τον δαίμονα εαυτού» λοιπόν, θα πει πράττω ουσιαστικά μέσα από το «Είναι» μου. Πράττω σύμφωνα με όλα όσα θεωρεί ιδανικά ο προσωπικός κι ατόφιος μου θεός και που ίσως να μην συμφωνούν με τις επιταγές της κοινωνίας. Η συνείδηση, με λίγα λόγια, είναι η ψυχική ταυτότητα ενός ανθρώπου που καθιστά ανεπανάληπτη την ύπαρξη του ανάμεσα στις άλλες.

«Πώς είναι δυνατόν κάτι τόσο άυλο, όπως η συνείδηση, να ξεπηδά από κάτι χωρίς συνειδητότητα, όπως η ύλη;» David Chalmers

Ο έλεγχος των συνειδήσεων

    Σχεδόν από πάντα, ο άνθρωπος ένιωθε την ανάγκη να διοικεί και να διοικείται ώστε να μπορεί να ζει με τάξη, αρμονία και ασφάλεια. Τα διάφορα απάνθρωπα καθεστώτα, όμως, οδήγησαν σταδιακά στον έλεγχο του μυαλού και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η πνευματική φυλακή των θρησκειών και των δεισιδαιμονιών, οι «κακές» ιδεολογικές επιρροές, τα καταστροφικά οράματα απολυταρχικών πολιτευμάτων καθώς και οι πόλεμοι εξουσίας ανάμεσα στις χώρες, άρχισαν να αμαυρώνουν την ατομικότητα και την διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου επηρεάζοντας το επίπεδο της παιδείας του, της οξυδέρκειας και της διανοητικής/κριτικής του ικανότητας. Η ιδανική πολιτεία άρχισε να φαντάζει μακρινό όνειρο κι «εκείνοι» που κινούσαν τα νήματα των εξελίξεων φαίνεται πως γνώριζαν καλά πως μπορούσε να επιτευχθεί ο εκφυλισμός και η εξαχρείωση κάθε ανθρώπινης αξίας.

   Η Συνείδηση μας κακοποιείται αδιάκοπα από παντού, συλλέγοντας πληροφορίες που δεν έχει το χρόνο να φιλτράρει και να κατανοήσει. Τα ΜΜΕ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο κυβερνοχώρος γεμίζουν από μαρτυρίες ανθρώπων που ισχυρίζονται πως γνωρίζουν τα σχέδια μυστικών οργανώσεων, θεωρίες συνωμοσιολογίας, παράξενα νέα για πειράματα των συνειδήσεων, προπαγάνδες και πνευματικούς πολέμους που μαστίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ταυτόχρονα έχουμε το άλλο άκρο της κοίμησης του νου: την άχρηστη γνώση της ανοησίας και της αερολογίας. Σκοτώνουμε το μυαλό μας απασχολώντας το με τεχνητές ανάγκες και ασήμαντα προβλήματα. Η ευστροφία βομβαρδίζεται με διαφημίσεις, σποτάκια και σλόγκαν τα οποία απευθύνονται στο κοινό σαν να βρίσκεται ακόμα στην παιδική ηλικία. Άγνοια και διαστρεβλωμένη Ιστορία, ρηχή μόρφωση, μηδαμινή καινοτομία. «Μοντέρνα» μουσική χαμηλών συχνοτήτων και επαναλαμβανόμενων μελωδιών, ακριβώς όπως πρέπει για να μειώνει τα αντανακλαστικά και την απόδοση της εγκεφαλικής λειτουργίας. Ανθυγιεινό φαγητό, μετριότητα, κατάθλιψη, θρησκείες που σκλαβώνουν τη συνείδηση, τεχνητοί φόβοι, ψυχολογικός πόλεμος… Λίγα απ’ τα σημάδια που προδίδουν ότι είμαστε «θύματα πολέμου».

Το αστικό περιβάλλον μας είναι γεμάτο από σύμβολα κρυμμένα μπροστά στα μάτια μας και ενέργειες που υπερβαίνουν του φραγμούς του νου, επηρεάζοντας αρνητικά την ενέργεια και το σώμα μας. Ο αστικός σαμανισμός είναι το νέο ρεύμα του ψυχικού πολεμιστή που αντεπιτίθεται στην χειραγώγηση αυτή, σχεδιάζοντας στην πόλη σύμβολα που σκοπό έχουν να αποδεσμεύσουν το πνεύμα των ανθρώπων απ’ τη φυλακή του.

Το 30% του ανθρώπινου εγκεφάλου ασχολείται με την επεξεργασία και την ερμηνεία των ερεθισμάτων που λαμβάνει η όραση. Σύμφωνα με τον Dr. Cytowic, κάθε στιγμή χρησιμοποιούμε το 16% του εγκεφάλου μας, δηλαδή όσο μας επιτρέπουν τα ενεργειακά μας αποθέματα, ενώ το υπόλοιπο 84% σφύζει από υποσυνείδητη λειτουργία την οποία δεν αντιλαμβανόμαστε άμεσα. Η περιφερειακή όραση του ανθρώπου είναι εκείνη που αποθηκεύει σαν κρυφή πληροφορία όλα εκείνα στα οποία δεν εστιάζει απευθείας ο άνθρωπος. Είναι σφαιρική όραση και μέσω εκείνης τα υποσυνείδητα μηνύματα βοηθούν στην υποβολή του εγκεφάλου μας σε παθητικές ή ενεργητικές λειτουργίες, αναλόγως την ποιότητα του ερεθίσματος.

  Ζούμε σε μία βιομηχανική αλήθεια που υποτάσσει τη συνείδηση και την ψυχική μας ελευθερία. Εθισμένοι στον έλεγχο μας από άλλους, αποποιούμαστε κάθε ευθύνη και δύναμη μας να αλλάξουμε τα δεδομένα. Όποια κι αν είναι η πραγματική ιστορία των παγκόσμιων μυστικών εταιριών και της υπόγειας διακυβέρνησης τους, που σκοπό έχει να εξαλείψει το ανθρώπινο θαύμα για χάρη των σκοτεινών της προθέσεων, ο κυρίαρχος παίκτης στη κοσμική σκακιέρα θα είναι για πάντα ο εαυτός μας. Η Συνείδηση είναι ένα ατομικό εργαλείο και κανείς δεν μπορεί να κατακτήσει την πλήρη δύναμη του παρά μονάχα ο εαυτός μας. Ο νους υποδουλώνεται τόσο, όσο του επιτρέπουμε να υποδουλωθεί.

Ο αθέατος χειριστής (;)

Ταινίες όπως η ταινία Gamer (του 2009), κάνουν τον θεατή να αναρωτηθεί αν ο έλεγχος του μυαλού (μέσω της τεχνολογίας ή άλλων τρόπων) σε πραγματικό χρόνο αποτελεί επιστημονική φαντασία ή το πιο απλό μυστικό της ύπαρξης. Όλοι μας έχουμε βιώσει την συναρπαστική αίσθηση του ελέγχου της ζωής ενός χαρακτήρα «έξω από εμάς», που χαρίζει ένα παιχνίδι ρόλων είτε είναι ψηφιακό είτε επιτραπέζιο. Κανείς δεν μπορεί να μας απαντήσει με σιγουριά κατά πόσο οι σκέψεις που «κατοικούν» στο μυαλό μας είναι δικές μας ή δημιουργήματα ενός αθέατου καθοδηγού. «Εντολές» ενός οικείου αγνώστου που μας κινεί και μας καθοδηγεί σύμφωνα με τα πιστεύω του (τη Συνείδηση του). Ενός πλάσματος που δεν μπορούμε να αντικρύσουμε λόγω του περιορισμένου περιβάλλοντος που μας φιλοξενεί και απλώς το «γνωρίζουμε» μέσα απ’ την αντίληψη που έχουμε για το «δικό μας» εαυτό…

Λένε πως ο άνθρωπος απελευθερώνεται όταν ζει μέσα από κάποιον άλλο. Μήπως όλη μας η ζωή, τελικά, είναι ένα παιχνίδι ρόλων; Κι ίσως, ο αληθινός μας εαυτός, εκείνος που απέχει από κάθε «σκοτεινό χέρι» χειραγώγησης, κατοικεί στη δύναμη του υποσυνειδήτου που μένει «κλειδωμένη» και αφυπνίζεται μέσα από μεταφυσικές αναλαμπές και πνευματικές ενασχολήσεις; Ας αφεθούμε κι ας πετάξουμε από πάνω μας κάθε «εγώ», φόβο, ανασφάλεια, διαφθορά και δυσμένεια που έχουμε υιοθετήσει κι ας επιτρέψουμε στην απωθημένη ψυχή μας να εκφραστεί.

Μπορεί η Συνείδηση από μόνη της να αναπλάσει την πραγματικότητα, να δημιουργήσει το πεπρωμένο και να ορίσει τους κανόνες που διέπουν την ίδια την ύπαρξη, όπως διδάσκουν οι εναλλακτικές θρησκείες; Μήπως όλα όσα κατανοούμε και παρατηρούμε δεν βρίσκονται στ’ αλήθεια «έξω» από εμάς αλλά προβάλλουν το «μέσα» μας; Κι αν ναι, κατά πόσο ελεύθεροι ή δεσμευμένοι είμαστε τελικά σε σχέση με την αυτήν την Άρχουσα Συνείδηση μας που «διακρίνει» μέσα απ’ τα μάτια μας τον κόσμο;

Πώς συνδέονται η ελευθερία και η ηθική, σύμφωνα με τη θεωρία των στωικών

Η θεωρία των στωικών σχετικά με το καλό και το κακό τους τοποθετεί στο πεδίο των φιλοσόφων που θεωρούν ότι τα κατάλληλα αντικείμενα της ηθικής κρίσης είναι η βούληση και η πρόθεση ενός ανθρώπου σε αντιδιαστολή με τις συνέπειες των πράξεών του. Ωστόσο, ο κύριος σκοπός της θεωρίας, όπως την παρουσιάζει ο Επίκτητος στο Εγχειρίδιον, φαίνεται να είναι η ευτυχία και η ηρεμία του ενεργούντος και όχι τόσο των άλλων ανθρώπων.

Αυτός ο εγωκεντρισμός φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με οποιοδήποτε βαθύ ενδιαφέρον για τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων. Και σε αυτή την περίπτωση, το Εγχειρίδιον και οι Διατριβαί μας προσφέρουν άραγε έναν οδηγό για την ηθική ζωή, θεωρώντας ότι η συγκεκριμένη έννοια περιλαμβάνει εξίσου το καλό των άλλων και το δικό μας, ή δρα αποκλειστικά και μόνο προς ίδιο όφελος;

Αυτό είναι ένα ερώτημα στο οποίο ο Επίκτητος έχει δώσει μια θαυμάσια απάντηση, αν συμφωνήσουμε μαζί του ότι «κάθε ζωντανό ον από τη φύση του αποφεύγει όσα φαίνονται βλαβερά και τα αίτιά τους, ενώ επιδιώκει και θαυμάζει τα ωφέλιμα και τα αίτιά τους… Γιατί όπου υπάρχει συμφέρον, υπάρχει και ευσέβεια» (Εγχειρίδιον 31).

Η ηθική, σύμφωνα με αυτή τη στωική αντίληψη, έχει ως αφετηρία το βασικό ανθρώπινο ενδιαφέρον μας για το ατομικό όφελος ή καλό και πρέπει να προσαρμόζεται σε αυτό. Δεν ξεκινάμε από ένστικτα αλτρουισμού. Στη συνέχεια, προκειμένου να κάνουμε χώρο, για το καλό των άλλων, ο Επίκτητος χρειάζεται να αποδείξει ότι αυτό το μήνυμα ψυχικής ελευθερίας δεν είναι όφελος εγωιστικό αλλά κοινωνικά επωφελές και σύμφωνο με το να ζούμε σε αρμονία με την ανθρώπινη φύση στην ευρύτερη έννοιά της.

Ως άτομα, επωφελούμαστε σε τεράστιο βαθμό όταν δεν προβληματιζόμαστε από συναισθήματα όπως ο φθόνος, η ζήλια, ο φόβος και ο θυμός, και έχουμε τις αντίστοιχες αρετές της υπομονής και του αυτοελέγχου – (Εγχειρίδιον 10)

Η ηρεμία είναι ένα προφανές καλό για τον ήρεμο άνθρωπο, αλλά τα οφέλη της συμβάλλουν εξίσου στις οικογένειές μας, στους φίλους και τους συναδέλφους μας, γιατί τα αρνητικά συναισθήματα συχνά υποκινούν επιθετική και βλαβερή συμπεριφορά. Στη σύγχρονη ζωή μας η «ηθική» συνήθως αφορά περιπτώσεις όπου παραβιάζονται κανόνες συμπεριφοράς, είτε στον εργασιακό χώρο είτε στη σεξουαλική συμπεριφορά ή στη διατάραξη της ειρήνης. Η αγωγή της ελευθερίας του Επίκτητου ικανοποιεί την ηθική επιταγή του να μη βλάπτουμε κανέναν.

Πώς είναι άραγε να ακολουθούμε θετικές ηθικές επιταγές και όχι απλώς να αποφεύγουμε τη ζημία, και να συμπεριφερόμαστε σκόπιμα στους άλλους με προσοχή και ενδιαφέρον; Μπορεί το ενδιαφέρον μας για ελευθερία και ηρεμία να μας κινητοποιήσει ώστε να είμαστε φιλικοί και φιλάνθρωποι;

Οι στωικοί φιλόσοφοι κατά παράδοση ισχυρίζονταν ότι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης που διαθέτουμε συνδυάζεται με ισχυρά κοινωνικά ένστικτα, αρχής γενομένης από την οικογενειακή ζωή, που στη συνέχεια επεκτείνονται στην τοπική κοινότητα κι ακόμα παραπέρα.

Έχει πολλά να πει σχετικά με το θεμιτό «παιχνίδι ρόλων» στις οικογενειακές σχέσεις, με έμφαση σε ό,τι είναι δεσμευτικό για κάποιον, σε αντιδιαστολή με ό,τι μπορεί κάποιος να περιμένει ως αντάλλαγμα (Εγχειρίδιον 17, 24, 30, 32, 43). Και εδώ η εστίασή του στην ελευθερία από ανασταλτικά συναισθήματα έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, με τον φονικό καβγά ανάμεσα στους γιους του Οιδίποδα, που διεκδικούν τον θρόνο, ο οποίος αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αντι-παραδείγματα (Εγχειρίδιον 31, Διατρβαί 5).

Επίκτητος, Ο Δρόμος για την Ελευθερία

Napoleon Hill: Οι 3 εχθροί του μυαλού μας που πρέπει να διαλύσουμε

Για να μπορέσεις να εφαρμόσεις αυτή τη φιλοσοφία ο νους σου πρέπει να είναι έτοιμος να τη δεχτεί. Η προετοιμασία δεν είναι εύκολη. Ξεκινάει με τη μελέτη, ανάλυση και κατανόηση των 3 εχθρών που πρέπει να διαλύσεις.

Αυτοί είναι:

– Η Αναποφασιστικότητα,
– η Αμφιβολία και
– ο Φόβος.

Η έκτη αίσθηση δεν θα λειτουργήσει με αυτά τα 3 αρνητικά στοιχεία, εφόσον αυτά παραμένουν μέσα στο μυαλό σου. …όπου είναι το ένα εκεί δίπλα είναι και τα άλλα… Η Αναποφασιστικότητα είναι η σπορά του φόβου.

Η Αναποφασιστικότητα κρυσταλλώνεται σε Αμφιβολία, τα 2 ενώνονται και δημιουργείται ο φόβος. Αυτός είναι ο λόγος που αυτοί οι 3 εχθροί είναι τόσο επικίνδυνοι. Γεννούν και μεγαλώνουν χωρίς να η παρουσία τους να γίνεται αντιληπτή. …

Οι έξι βασικοί φόβοι είναι:

– Ο φόβος της φτώχειας
– Ο φόβος της κριτικής
– Ο φόβος της κακής υγείας
– Ο φόβος του να χάσουμε την αγάπη κάποιου
– Ο φόβος των γηρατειών
– Ο φόβος του θανάτου

Όλοι οι άλλοι φόβοι είναι μικρής σημασίας και μπορούν να συνοψιστούν κάτω από αυτές τις 6 βασικές κατηγορίες. … οι φόβοι αυτοί δεν είναι τίποτα παραπάνω από καταστάσεις του μυαλού. … οι γιατροί έρχονται σε επαφή καθημερινά με εκατοντάδες ασθενείς με όλων των μορφών τις μεταδοτικές ασθένειες, χωρίς να μολύνονται.

Η ανοσία τους απέναντι στην ασθένεια βασίζεται κυρίως –εάν όχι αποκλειστικά- στη έλλειψη φόβου.

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να δημιουργήσει τίποτα εάν πρώτα δεν το συλλάβει σε μορφή παρόρμησης ή σκέψης… ΟΙ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΑΜΕΣΩΣ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ, ΑΣΧΕΤΑ ΕΑΝ ΕΙΝΑΙ ΗΘΕΛΗΜΕΝΕΣ Η ΜΗ. …κάθε ανθρώπινο ον έχει τη δυνατότητα να ελέγξει απόλυτα το μυαλό του…

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

…η φτώχεια και τα πλούτη ταξιδεύουν σε εντελώς αντίθετες κατευθύνσεις. (με την έννοια πλούτη ο συγγραφέας εννοεί την ευρύτερη μορφή, δηλαδή οικονομικά, πνευματικά, νοητικά και υλικά πλούτη…

Το σημείο αναφοράς που οδηγεί σε αυτά είναι η επιθυμία. …εάν απαιτείς πλούτη πρέπει να αρνηθείς οποιαδήποτε περίσταση που οδηγεί στη φτώχεια. …ο φόβος της φτώχειας είναι μια κατάσταση του μυαλού…

Ο φόβος αυτός παραλύει τη λογική, καταστρέφει τη φαντασία, σκοτώνει την αυτάρκεια, υπονομεύει τον ενθουσιασμό, αποθαρρύνει την πρωτοβουλία, οδηγεί σε αβεβαιότητα ενός σκοπού, ενθαρρύνει την αναβλητικότητα και κάνει τον αυτοέλεγχο αδύνατο.

Παίρνει μακριά τη γοητεία από την προσωπικότητα κάποιου, καταστρέφει τη δυνατότητα της ακριβούς σκέψης, παρεκκλίνει τη συγκέντρωση στην προσπάθεια, κυριεύει την επιμονή, αντιστρέφει τη θέληση σε τίποτα, καταστρέφει τη φιλοδοξία, σκιάζει τη μνήμη και προσκαλεί την αποτυχία σε όλες τις απίθανες μορφές της.

Σκοτώνει την αγάπη και δολοφονεί τα λεπτά αισθήματα της καρδιάς, αποθαρρύνει τη φιλία και προσκαλεί την καταστροφή σε εκατοντάδες μορφές, οδηγεί σε αυπνία, μιζέρια και δυστυχία …ο φόβος αυτός είναι, χωρίς αμφιβολία, ο πλέον καταστροφικός από τους έξι βασικούς φόβους.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ: Συνήθως εκφράζεται με έλλειψη φιλοδοξίας, θέληση να αποδεχθεί κανείς τη φτώχια, παραδοχή οποιασδήποτε αμοιβής έχει να προσφέρει η ζωή χωρίς να υπάρχει αντίδραση, νοητική και βιολογική τεμπελιά, έλλειψη πρωτοβουλίας, ενθουσιασμού και αυτοελέγχου.

ΑΝΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η συνήθεια του να επιτρέπουμε στους άλλους να σκέφτονται για εμάς. Σαν να «κάθομαι στον φράχτη» (σίγουρα το ζούμε ΚΑΙ στην πολιτική και όχι μόνο).

ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ: Συνήθως εκφράζεται μέσω άλλοθι/δικαιολογιών σχεδιασμένα να σκεπάζουν, «εξηγούν», απολογούν για την αποτυχία κάποιου. Μερικές φορές εκφράζονται με τη μορφή φθόνου προς εκείνους που είναι επιτυχημένοι ή κριτικάροντάς τους.

ΑΝΗΣΥΧΙΑ: Συνήθως εκφράζονται με το να βρίσκουμε λάθη στους άλλους, μια τάση να ξοδεύουμε πέρα από το εισόδημά μας, αδιαφορία για τη προσωπική εμφάνιση, συνοφρύωμα, ακράτεια στη χρήση αλκοόλ, μερικές φορές με τη χρήση ναρκωτικών, νευρικότητα, έλλειψη ισορροπίας, αυτό-συνείδησης και έλλειψη αυτάρκειας.

ΥΠΕΡ-ΠΡΟΣΟΧΗ: Η συνήθεια του να κοιτάμε την αρνητική πλευρά της κάθε κατάστασης, σκεπτόμενοι και μιλώντας για κάθε πιθανή καταστροφή αντί να συγκεντρωνόμαστε στα μέσα επιτυχίας. Γνωρίζοντας όλους τους δρόμος προς την αποτυχία, αλλά ποτέ αναζητώντας τα σχέδια ώστε να την αποφύγουμε.

Περιμένοντας «την κατάλληλη στιγμή» να ξεκινήσουμε να βάζουμε ιδέες και σχέδια στην πράξη, μέχρι η αναμονή να γίνει μόνιμη συνήθεια. Θυμόμαστε όλους εκείνους που έχουν αποτύχει, και ξεχνάμε όλους εκείνους που έχουν επιτύχει. Βλέπουμε την τρύπα στο κουλούρι, και παραβλέπουμε το ίδιο το κουλούρι. Απαισιοδοξία που οδηγεί σε κακή χώνεψη, αυτο-δηλητηρίαση, κακή αναπνοή και κακή διάθεση.

ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η συνήθεια να αναβάλουμε για αργότερα αυτό που θα μπορούσε να γίνει πέρυσι. Ξοδεύουμε αρκετό χρόνο στο να δημιουργούμε άλλοθι και δικαιολογίες αντί α κάνουμε τη δουλειά. Αυτό το σύμπτωμα είναι στενά συνδεδεμένο με την υπερ-προσοχή, αμφιβολία και ανησυχία.

Άρνηση να δεχθούμε υπευθυνότητες όταν αυτό μπορεί να αποφευχθεί. Θέληση για να συμβιβαστούμε αντί να δώσουμε μια γερή μάχη. Συμβιβασμός με τις δυσκολίες αντί να τις αξιοποιήσουμε και να τις χρησιμοποιήσουμε ως εφαλτήριο λίθο προς την πρόοδο.

Διαπραγματευόμαστε με τη ζωή για μια δεκάρα αντί να απαιτήσουμε ευημερία, χλιδή, πλούτη, ευχαρίστηση και ευτυχία. Σχεδιάζουμε το τι θα κάνουμε ΕΝΑ ΚΑΙ ΕΦΟΣΟΝ ΚΥΡΙΕΥΘΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ, ΑΝΤΙ ΝΑ ΚΑΨΟΥΜΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΓΕΦΥΡΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΑΔΥΝΑΤΗ.

ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΦΤΩΧΕΙΑ ΑΝΤΙ ΝΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΠΛΟΥΤΗ: Σχετιζόμαστε με αυτούς που αποδέχονται τη φτώχεια αντί να αναζητούμε τη συντροφιά εκείνων που απαιτούν και λαμβάνουν πλούτη… μερικοί θα αναρωτηθούν: «έγραψες ένα βιβλίο σχετικά με χρήματα;»…

Ο κύριος λόγος που γράφω αυτό το βιβλίο στο πώς να αποκτήσεις χρήματα είναι το γεγονός ότι ο κόσμος πρόσφατα (το βιβλίο γράφτηκε το 1930 περίπου στην περίοδο του Κραχ αλλά κάτι θα σας θυμίζει και στο σήμερα τις εποχές που διανύουμε), πέρασε από μια εμπειρία που άφησε εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες παραλυμένους από το ΦΟΒΟ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ…

Ο φόβος της κριτικής κλέβει από τον άνθρωπο την πρωτοβουλία, καταστρέφει τη δύναμη της φαντασίας, περιορίζει την ατομικότητα, παίρνει μακριά την αυτάρκεια και του κάνει ζημιά με εκατοντάδες άλλους τρόπους.

Οι γονείς συχνά κάνουν στα παιδιά τους ανεπανόρθωτη ζημιά με το να τα κριτικάρουν. Η μητέρα ενός παιδικού φίλου τον τιμωρούσε κάθε φορά λέγοντάς του «θα πας στη φυλακή πριν φτάσεις στα είκοσι». Στάλθηκε στο αναμορφωτήριο στα 17 του…

ο κάθε ένας μας έχει ένα απόθεμα κριτικής (προς τους άλλους) που προσφέρει «απλόχερα» προς τους άλλους είτε του το ζητήσουν, είτε όχι …θα έπρεπε να αναγνωρίζεται ως έγκλημα (της χειρότερης μορφής), για ένα γονιό το να χτίζει κόμπλεξ κατωτερότητας στο παιδί του μέσω μη αναγκαίας κριτικής. …

η κριτική εμφυτεύει το ΦΟΒΟ στην ανθρώπινη καρδιά …δεν θα χτίσει αγάπη ή στοργή… ο φόβος αυτός είναι παγκόσμιος και μοιραίο εμπόδιο στην προσωπική ανάπτυξη, κυρίως επειδή αυτός ο φόβος καταστρέφει την πρωτοβουλία και αποθαρρύνει τη χρήση της φαντασίας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΑΥΤΟ-ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ: Εκφράζεται με νευρικότητα, του να είσαι ντροπαλός στις συζητήσεις και στο να συναντάς αγνώστους, αδέξιες κινήσεις των χεριών και των άκρων, αποστροφή των ματιών.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ: Έλλειψη ελέγχου της φωνής, νευρικότητα στην παρουσία τρίτων, κακή στάση του σώματος, κακή μνήμη.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ: Έλλειψη στιβαρότητας στις αποφάσεις, προσωπικής γοητείας και ικανότητας να εκφράζεις ανοικτά τις απόψεις σου. Η συνήθεια του να «κάνεις στο πλάι» στα θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσεις αντί να τα αντιμετωπίσεις σωστά. Συμφωνία με τους άλλους χωρίς προσεκτική εξέταση των απόψεών τους.

ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ: Η συνήθεια του να εκφράζουμε την ίδια αυτό-αποδοχή μας για τις πράξεις μας, ως μέσο του να συγκαλύπτουμε την αίσθηση της κατωτερότητας (επικροτώντας τις δικές μας πράξεις).

Χρησιμοποιώντας «μεγάλες λέξεις» για να εντυπωσιάσουμε τους άλλους (συνήθως χωρίς να ξέρουμε και το πραγματικό τους νόημα). Μιμούμενοι άλλους στο ντύσιμο, ομιλία και στους τρόπους. Το να καυχόμαστε για τις επιτεύξεις μας. Αυτό μερικές φορές δίνει μια επιφανειακή αίσθηση ανωτερότητας.

ΑΚΡΟΤΗΤΕΣ: Η συνήθεια το να ξοδεύουμε περισσότερα από όσα βγάζουμε.

ΕΛΕΙΨΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ: Αποτυχία στο να αγκαλιάζουμε τις ευκαιρίες για αυτό-ανάπτυξη, φόβο να εκφράζουμε τη γνώμη μας, έλλειψη εμπιστοσύνης στις ιδέες μας, δίνουμε μη ευθείς απαντήσεις σε ερωτήσεις των προϊσταμένων μας, διστακτικότητα στους τρόπους και στο λόγο, εξαπάτηση στα λόγια και στα έργα μας.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΦΙΛΟΔΟΞΙΑΣ: Νοητική και βιολογική τεμπελιά, έλλειψη αυτό-επικύρωσης, βράδυνση στη λήψη αποφάσεων, εύκολοι σε επιρροή από τρίτους, συνήθεια του να κριτικάρουμε άλλους πίσω από την πλάτη τους και να τους κολακεύουμε κατά πρόσωπο, η συνήθεια του να δεχόμαστε την ήττα χωρίς αντίσταση, το να παραιτούμαστε από κάτι που αναλάβαμε όταν υπάρχει αντιπαράθεση από τρίτους, καχύποπτοι απέναντι στους άλλους ανθρώπους χωρίς λόγο, έλλειψη τακτ στους τρόπους και στο λόγο, μη θέληση να δεχτούμε την ευθύνη των λαθών μας.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

…ο φόβος αυτός σχετίζεται με εκείνους των Γηρατειών και του Θανάτου επειδή οδηγεί κάποιον κοντά στο σύνορο των «τρομερών λέξεων» για τα οποία ο άνθρωπος δεν ξέρει τίποτα, αλλά έχει ακούσει κάποιες άβολες ιστορίες…

Ο άνθρωπος φοβάται την κακή υγεία λόγω των τρομερών εικόνων που έχουν εμφυτευθεί στο μυαλό του σχετικά με το τι θα συμβεί εάν ο θάνατος τον καταλάβει… Φοβάται (αυτό το φόβο) λόγω των οικονομικών θεμάτων που αυτός ο φόβος κουβαλάει.

Έγινε μια σειρά από πειράματα που απέδειξε ότι οι άνθρωποι μπορούν να ασθενήσουν με την υποβολή. Τα «θύματα» δέχτηκαν 3 επισκέψεις από γνωστούς τους. Όπου ο καθένας ρώτησε «Τι έχεις; Φαίνεσαι πολύ άρρωστος».

Ο πρώτος που έκανε την ερώτηση πήρε απάντηση «Τίποτα, είμαι μια χαρά».

Στον δεύτερο συνήθως απαντούσαν «Δεν ξέρω ακριβώς αλλά δεν νιώθω καλά».

Ο τρίτος συνήθως συναντούσε τη σύμφωνη άποψη του «θύματος» ότι πραγματικά αισθανόταν άρρωστο …απογοητεύσεις στη δουλειά και στην αγάπη συνήθως είναι υπαίτια για μια λίστα αιτιών για το φόβο της κακής υγείας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΑΥΘΥΠΟΒΟΛΗ: Η συνήθεια του να αυθυποβαλλόμαστε ψάχνοντας και περιμένοντας για συμπτώματα όλων των ειδών των ασθενειών. «Απολαμβάνουμε» φανταστικές ασθένειες και μιλάμε για αυτές σαν να ήταν αληθινές.

Η συνήθεια του να δοκιμάζουμε ότι μας συστήνουν άλλοι σαν να έχουν θεραπευτική αξία. Μιλάμε στους άλλους για εγχειρήσεις, δυστυχήματα και άλλες μορφές ασθένειας. Πειραματιζόμαστε με δίαιτες, φυσικές ασκήσεις, χωρίς επαγγελματική καθοδήγηση. Δοκιμάζουμε σπιτικές συνταγές, πατενταρισμένα φάρμακα και ψευδοσυνταγές.

ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: Η συνήθεια να μιλάμε για ασθένειες, συγκεντρώνοντας το μυαλό μας στην ασθένεια και περιμένοντας την εμφάνισή της μέχρι να συμβεί νευρικός κλονισμός. Τίποτα σε μπουκάλι δεν θα θεραπεύσει αυτή την κατάσταση. Προέρχεται μόνο από αρνητικές σκέψεις και τίποτα εκτός από θετικές σκέψεις δεν μπορεί να επηρεάσει τη θεραπεία...

ΑΣΚΗΣΗ: Ο φόβος για κακή υγεία συχνά παρεμβαίνει στη σωστή φυσική άσκηση και καταλήγει στο να γίνει κάποιος υπέρβαρος, με το να αποφύγει την εκτός σπιτιού ζωή.

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ: Ο φόβος για κακή υγεία αποδομεί τη φυσική ικανότητα αντίστασης και δημιουργεί εύφορες συνθήκες για κάθε μορφή ασθένειας που μπορεί να συναντήσει κάποιος.

Ο φόβος της κακής υγείας συχνά συνδέεται με το φόβο της φτώχειας, ειδικά στις περιπτώσεις του υποχόνδριου, ο οποίος ανησυχεί συνέχεια για την περίπτωση του να πρέπει να πληρώσει τους λογαριασμούς γιατρών, νοσοκομείων, κλπ.

Αυτός ο τύπος ανθρώπου ξοδεύει πολύ χρόνο προετοιμαζόμενος για ασθένειες, μιλώντας για το θάνατο, αποταμιεύει χρήματα για θέση στο νεκροταφείο και για τα έξοδα κηδείας, κλπ.

ΑΥΤΟ-ΧΑΙΔΕΜΑ: Η συνήθεια του να επιζητά τη συμπάθεια, χρησιμοποιώντας φανταστικές ασθένειες σαν δόλωμα. ( Συχνά οι άνθρωποι καταφεύγουν σε αυτό το κόλπο για να αποφύγουν την εργασία). Η συνήθεια του να υποκρίνονται ασθενείς για να συγκαλύψουν την απλή τεμπελιά ή να το παρουσιάσουν ως άλλοθι για την έλλειψη φιλοδοξίας τους.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΓΚΡΑΤΕΙΑΣ: Η συνήθεια της χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών για να καταστρέψουν πόνους όπως πονοκεφάλους, νευραλγία, κλπ αντί να εξαλείψουν την αιτία. Η συνήθεια να διαβάζουν για ασθένειες και να ανησυχούν για την πιθανότητα του να ασθενήσουν από μια τέτοια. Η συνήθεια του να διαβάζουν διαφημίσεις πατενταρισμένων φαρμάκων.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΝΑ ΧΑΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΠΟΙΟΥ

…ο φόβος αυτός φανερά προέκυψε από τη πολυγαμική συνήθεια του ανθρώπου στο να κλέβει το ταίρι του συνανθρώπου του …προσεκτική ανάλυση έχει δείξει ότι οι γυναίκες είναι πιο ευπαθής σε αυτό το φόβο παρά οι άντρες.

Αυτό το γεγονός εξηγείται εύκολα. Οι γυναίκες έχουν μάθει, μέσω εμπειρίας, ότι οι άντρες είναι πολυγαμικοί από τη φύση τους και δεν είναι να τους εμπιστεύονται στα χέρια αντίζηλων.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΖΗΛΕΙΑ: Η συνήθεια του να υποπτευόμαστε φίλους και αγαπημένους χωρίς εύλογες αποδείξεις. Η συνήθεια του να κατηγορείται ο/η σύζυγος για απιστία χωρίς βάση. Γενική καχυποψία προς όλους, απόλυτη πίστη προς κανέναν.

ΨΕΓΑΔΙΑ: Η συνήθεια του να βρίσκουμε λάθη στους φίλους, συγγενείς, συνεταίρους και αγαπημένους χωρίς με την παραμικρή πρόκληση ή χωρίς καμιά αιτία.

ΤΖΟΓΟΣ: Η συνήθεια του να τζογάρεις, κλέβεις, απατάς και να λαμβάνεις άλλες επικίνδυνες δράσεις ώστε να παρέχεις χρήματα για τους αγαπημένους σου με την πεποίθηση ότι η αγάπη μπορεί να εξαγοραστεί.

Η συνήθεια του να ξοδεύει κανείς πέρα από τις δυνατότητές του ή να δημιουργεί χρέη για να παρέχει δώρα προς τους αγαπημένους του, με το σκοπό να κάνει μια αρεστή επίδειξη. Αυπνία, νευρικότητα, έλλειψη επιμονής, αδυναμία θέλησης, έλλειψη αυτοελέγχου, έλλειψη αυτάρκειας, κακοί τρόποι.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΩΝ ΓΗΡΑΤΕΙΩΝ

…Ο φόβος αυτός πηγάζει κυρίως από δύο πηγές. Πρώτον, από τη σκέψη ότι τα γηρατειά ίσως φέρουν φτώχεια. Δεύτερον, και μακράν από την κοινή προέλευση, από ψευδή και σκληρές «διδασκαλίες» του παρελθόντος που έχουν καλά αναμιχθεί με «φωτιά και θειάφι» και άλλες ανοησίες επιτηδευμένα σχεδιασμένες για να σκλαβώσουν τον άνθρωπο μέσω του φόβου.

Η πιθανότητα της κακής υγείας, η οποία είναι συνήθης καθώς μεγαλώνουν οι άνθρωποι, είναι επίσης ένας λόγος που συμβάλλει σε αυτό τον φόβο των γηρατειών …ο πιο συνηθισμένος λόγος αυτού του φόβου σχετίζεται με το φόβο της φτώχειας…

…ένας άλλος λόγος που συμβάλλει είναι η πιθανότητα του να χαθεί η ελευθερία και ανεξαρτησία, καθώς τα γηρατειά μπορεί να φέρουν μαζί τους την έλλειψη φυσικής και οικονομικής ελευθερίας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η τάση του να επιβραδύνουμε και να αναπτύσσουμε ένα κόμπλεξ κατωτερότητας, γύρω στην ηλικία των 40, λανθασμένα πιστεύοντας ότι ‘γλιστράμε» λόγω ηλικίας. (Η αλήθεια είναι ότι τα πιο χρήσιμα χρόνια του ανθρώπου, νοητικά και πνευματικά, είναι αυτά μεταξύ 40 και 60).

H συνήθεια του να μιλάμε απολογητικά σαν να «είμαστε γέροι» απλά επειδή έχουμε φτάσει την ηλικία των 40 ή πενήντα, αντί να αντιστρέψουμε τον κανόνα και να εκφράσουμε ευγνωμοσύνη που φτάσαμε την ηλικία της σοφίας και της κατανόησης.

Η συνήθεια του να σκοτώνουμε την πρωτοβουλία, τη φαντασία και την αυτονομία με το να πιστεύουμε λανθασμένα ότι είμαστε πολύ «μεγάλοι» για να εκφράσουμε τέτοιες ιδιότητες.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

…για μερικούς είναι ο πιο σκληρός από όλους τους βασικούς φόβους. Ο λόγος είναι προφανής. Οι φοβεροί πόνοι του φόβου αυτού σχετιζόμενοι με τη σκέψη του θανάτου, τις περισσότερες φορές, μπορούν να χρεωθούν απευθείας στο θρησκευτικό φανατισμό …η ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ είναι πολύ μακριά. Η ΦΩΤΙΑ είναι ένα τρομερό πράγμα.

Η σκέψη της αιώνιας τιμωρίας, με φωτιά, όχι μόνο προκαλεί στον άνθρωπο το φόβο για το θάνατο, αλλά συχνά και το να χάσει τη λογική του. Σκοτώνει το ενδιαφέρον στη ζωή και κάνει την ευτυχία αδύνατη.

…κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου, είδα ένα βιβλίο με τίτλο «Ο κατάλογος των Θεών», μέσα στον οποίο ήταν κατοχυρωμένοι οι 30.000 θεοί που ο άνθρωπος λάτρεψε …ο φόβος του θανάτου δεν είναι πλέον τόσο συνηθισμένος όσο ήταν κατά την εποχή που δεν υπήρχαν κολέγια και πανεπιστήμια.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η συνήθεια του να σκεφτόμαστε σχετικά με το θάνατο σε αντίθεση με το να κάνουμε το καλύτερο με τη ΖΩΗ, κυρίως λόγω έλλειψης σκοπού ή έλλειψης της κατάλληλης απασχόλησης.

Η καλύτερη συνταγή από όλες για το φόβο του θανάτου είναι Η ΦΛΕΓΟΜΕΝΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ, υποστηριζόμενη από χρήσιμη υπηρεσία προς τρίτους. Ένα πολυάσχολο άτομο σπάνια έχει χρόνο να σκεφτεί για το θάνατο. Βρίσκει τη ζωή πολύ συναρπαστική ώστε να σκεφτεί για το θάνατο.

Μερικές φορές ο φόβος του θανάτου συνδέεται με το φόβο της φτώχειας, όπου ο θάνατος κάποιου πιθανά να αφήσει κάποιους αγαπημένους στη φτώχεια. Σε άλλες περιπτώσεις, ο φόβος του θανάτου προκαλείται από ασθένεια και τις επιπτώσεις πάνω στο φυσικό σώμα.

Οι πιο συνήθης αιτίες αυτού του φόβου είναι: κακή υγεία, φτώχεια, έλλειψη σωστή απασχόλησης, απογοήτευση στην αγάπη, τρέλα, θρησκευτικός φανατισμός.

Napoleon Hill, Think and Grow Rich

Στροφή προς τα μέσα

Πάρε τον εαυτό σου από το χέρι και κάθισε τον σε μία πολυθρόνα αναπαυτική, βάλε του και ένα καφεδάκι και πείτε τα…

Απλά πράγματα κι όμως έχουν μια τάση να παίρνουν διαρκή αναβολή…

Πως γίνεται για όλους να βρίσκεις χρόνο και για σένα να μη μπορείς;

Να αρνείσαι, να μη θέλεις, να το αποφεύγεις…

Όπως το σώμα θέλει την τροφή για να αναπτυχθεί, έτσι και η ψυχή μας θρέφεται απ’ την κουβέντα…

Τόσος χρόνος, τόσος κόπος, τόσα χρήματα για το «φαίνεσθαι» μα με το «είναι», τι γίνεται με το «είναι»;

Ποιος ασχολείται τελικά με τον εσωτερικό του κόσμο;

Ποιος «αυτοπαρατηρήται «πραγματικά;

Ποιος στ’ αλήθεια ξέρει τι του γίνεται;

‘Άλλος ξεσπάει στα μαλλιά του, άλλος στο σώμα του, άλλος στο φαγητό, άλλος στα ποτά και τα τσιγάρα και άλλοι πάλι πολύ χειρότερα, πάνω στους άλλους…

Γενικά όλοι κάπου το ξεσπάμε το θέμα μας, άλλοτε πάλι κάνοντας κακό στον εαυτό μας και άλλοτε πάλι στους γύρω μας…

Μα γιατί δε το λύνουμε;

Γιατί δε συζητάμε ρε παιδάκι μου, με το άτομο μας;

Γιατί δε τα βάζουμε κάτω, μου λες;

Παρά μόνο στοιβάζουμε κούτες με πνιγμένα συναισθήματα, κούτες γεμάτες θυμό, κούτες, κούτες, κούτες…

Πότε θα μιλήσουμε για όσα θέλουμε, για όσα δε θέλουμε …

Για όσα μας ενοχλούν…

Για όσα μας πληγώνουν…

Τι είναι αυτό που πραγματικά μας λείπει;

Το γεμίζουμε σωστά ή απλώς το μπαλώνουμε;

Και στην τελική βρε αδερφέ κάποια στιγμή να μάθουμε ποιοι είμαστε κι αν χρειαστεί ακόμη να «ξανασυστηθούμε»…

Γιατί για συμβουλές συνήθως είμαστε πρώτοι , όταν επρόκειτο για μας όμως έχουμε μια ροπή να τα θαλασσώνουμε…

Με τα όχι χτίζονται οι ζωές

Να μάθεις να κλείνεις τις πόρτες από εκεί που τίποτα δε σε κρατάει. Να μη γυρνάς πίσω, να μη ρίχνεις βλέμματα δεύτερα και ματιές λοξές. Να μη σε νοιάζει ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Να μην αναλύεις πολλά και να μη σκέφτεσαι το ίδιο πράγμα χίλιες φορές. Το ένστικτό σου πολλές φορές επιλέγει για σένα πριν από σένα.

Ξέρει αυτό που θα σε οδηγήσει, ποιον άνθρωπο θα χωνέψεις και ποιον θα αντιπαθήσεις απ’ το πρώτο λεπτό. Σφίγγει το στομάχι σου και κρατάς στάση αμυντική. Κι ας μη το ξέρεις κι ας μην το καταλάβεις ποτέ. Εκείνο φτιάχνει γύρω σου μια φούσκα προστατευτική και σου κρούει τον κώδωνα. Θα το ‘χεις αισθανθεί κάποιες φορές σε εκείνες τις πρώτες γνωριμίες με φάτσες άγνωστες, με μέρη που δεν έχεις ξαναδεί.

Άλλα σε τραβάνε σα μαγνήτης κι άλλα σε διώχνουν μακριά. Έχουν λευκό μητρώο στο ιστορικό σου. Δε σου έχουν κάνει κάτι, δεν τους ξέρεις αλλά κάτι σου λέει πως δε θες να τους γνωρίσεις. Κάτι στην όψη τους, κάτι στην αύρα τους, κάτι ανεξήγητο σε σπρώχνει σε άλλη κατεύθυνση απ’ τη δική τους.

Άνθρωποι, τόποι, δουλειές που ο οργανισμός σου φωνάζει ένα βροντερό όχι. Όχι μην πας εκεί. Όχι, μην κάτσεις άλλο εδώ. Όχι, δε θα σου κάνει καλό. Τα όχι μας είναι αυτά που μας πάνε ένα βήμα παραπέρα στη ζωή. Τα ναι είναι εύκολα και βολικά. Λες ναι παντού κι όλοι είναι ευχαριστημένοι. Συμφωνείς, γνέφεις καταφατικά κι όλα κυλούν λάδι. Κανείς δεν αντιδρά, κανείς δε δυσαρεστείται.

Μόνο εσύ που κάνεις τον κουφό σε αυτή την εσωτερική φωνή που ουρλιάζει να φύγεις. Εσύ που επιλέγεις να μείνεις σε μια σχέση τελειωμένη από την ανασφάλειά σου και τη λύπησή σου για τον άλλο. Εσύ που συμβιβάζεσαι σε μια δουλειά που σιχαίνεσαι για να βγάζεις τα προς το ζην. Εσύ που ανέχεσαι λόγια και συμπεριφορές για να μην προκαλέσεις αντιπαραθέσεις.

Εσύ που σκύβεις το κεφάλι κι αφήνεσαι στην μοίρα να σε οδηγήσει όπου εκείνη θέλει. Εσύ που δεν ορίζεις τη ζωή σου, που αφήνεις να την ορίζουν οι φίλοι, οι γονείς, οι συγγενείς, η σχέση σου. Εσύ που δέχεσαι γιατί ξέχασες πως είναι να αρνείσαι.

Ξεχνάς τη δύναμη του όχι. Όχι, δε γουστάρω να βγούμε. Όχι, δεν ανέχομαι να μη με σέβεσαι. Όχι, δε θέλω να είμαι η δεύτερη επιλογή. Μου αξίζει να είμαι η πρώτη. Μου αξίζει να κάνω πράγματα που αγαπώ. Μου αξίζει να επιλέγω τι και ποιος θα μπαινοβγαίνει στη ζωή μου.

Να μάθεις να λες όχι. Να το πιστεύεις και να το εννοείς. Να βάζεις τον εαυτό σου προτεραιότητα και τους άλλους δίπλα σου, συνοδοιπόρους και φίλους. Όσους αξίζουν. Όσους δεν αξίζουν να τους στέλνεις στον αγύριστο. Να μη φοβάσαι να εκτεθείς, να μη φοβάσαι μη μείνεις μόνος. Οι αληθινοί μένουν, τα ψεύτικα φεύγουν.

Με τα όχι χτίζονται οι ζωές γιατί αυτά είναι τα δύσκολα. Αυτά που συνειδητά αποφασίζεις πως δε χωράνε στο δισάκι που κουβαλάς στον ώμο σου και τα πετάς στη διαδρομή. Πετώντας τα βάρη, γίνεσαι ελαφρύτερος και προχωράς με σταθερό βήμα.

Τα ναι είναι για τους χαζούς και τους δειλούς. Κι εσύ δεν είσαι ούτε το ένα, ούτε το άλλο.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Βαδίζοντας πάνω στο δικό μας δρόμο

Τίποτε επομένως δεν είναι ανάγκη να τονιστεί περισσότερο από την προειδοποίηση ότι δε θα πρέπει να πάρουμε, σαν τα πρόβατα, τη γραμμή του κοπαδιού που προηγείται, ταξιδεύοντας έτσι πάνω στο δρόμο που βαδίζουν όλοι, αλλά πάνω στο δρόμο που οφείλουμε να βαδίσουμε. Τίποτε, πράγματι, δε μας δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα από το γεγονός ότι προσαρμόζουμε τον εαυτό μας στις κοινές διαδόσεις, πιστεύοντας ότι όσα γίνονται αποδεκτά με την ευρύτερη δυνατή συναίνεση, αυτά είναι και τα άριστα – το γεγονός δηλαδή ότι, με το να ακολουθούμε τόσο πολλούς, ζούμε στην ουσία σύμφωνα με τους κανόνες όχι της λογικής αλλά της μίμησης. Το αποτέλεσμα είναι πως, ο ένας μετά τον άλλο, συσσωρεύονται οι άνθρωποι που οδεύουν ολοταχώς προς την καταστροφή. Και, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν, σε μια μεγάλη ανθρώπινη συμφορά, οι άνθρωποι συμπιέζουν ο ένας τον άλλο και κανείς δεν μπορεί να καταρρεύσει χωρίς να συμπαρασύρει και τους άλλους στην πτώση του, καθώς η κατάρρευση των πρώτων επιφέρει τον όλεθρο και των τελευταίων, το ίδιο πράγμα θα μπορούσες να δεις σε κάθε περίπτωση και στη ζωή. Τα σφάλματα κάθε ανθρώπου δεν προκαλούν σ’ εκείνον μόνο ζημιά, αλλά καθένας από μας είναι ο ίδιος αιτία και υπεύθυνος του λάθους που θα κάνει και κάποιος άλλος.

Γιατί είναι επικίνδυνο να αναθέτουμε την ασφάλεια του εαυτού μας στο πλήθος που προπορεύεται και –ακριβώς επειδή καθένας μας είναι προθυμότερος να εμπιστευτεί κάποιον άλλο παρά να αποφασίσει ανεξάρτητα για τον εαυτό του- ουδέποτε να θέτουμε υπό έλεγχο τη ζωή μας, αλλά να δείχνουμε απεναντίας τυφλή εμπιστοσύνη στους άλλους, έτσι ώστε κάποιο λάθος που έχει περάσει από τον ένα στον άλλο να εμπλέκει τελικά και μας τους ίδιους και να απεργάζεται την καταστροφή μας. Το παράδειγμα των άλλων μας καταστρέφει· η αποδέσμευση από το πλήθος είναι σωτήρια. Γιατί αυτό, υπερασπίζοντας το λάθος του έρχεται σε αντίθεση με τη λογική. Συμβαίνει έτσι το ίδιο ακριβώς πράγμα που γίνεται και στις εκλογές, όπου τα ίδια εκείνα άτομα που εξέλεξαν τους πραίτορες απορούν όταν η ευμετάβλητη λαϊκή εύνοια μετατοπιστεί στο θέμα της εκλογής των πραιτόρων. Το ίδιο πράγμα έχει τη μια στιγμή την εύνοιά μας, την άλλη την αποδοκιμασία μας· αυτή είναι η έκβαση κάθε απόφασης που ακολουθεί τις επιλογές του πλήθους.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Για μια ευτυχισμένη ζωή

SENECA: Έχετε στ’ αλήθεια το χρόνο να ψάχνετε για τα άσχημα των άλλων και να κρίνετε τον καθένα;

Σχετικά μ’ εσάς τώρα, έχετε στ’ αλήθεια το χρόνο να ψάχνετε για τα άσχημα των άλλων και να κρίνετε τον καθένα; «Γιατί αυτός ο φιλόσοφος έχει τόσο ευρύχωρο σπίτι; Γιατί του άλλου εκεί είναι τόσο πλούσιο το δείπνο του;» Παρατηρείτε τα εξανθήματα των άλλων, όταν το δικό σας σώμα είναι γεμάτο από τόσες πληγές. Μοιάζετε μ’ εκείνους που περιγελούν τις φακίδες και τα μικροελαττώματα, που έχουν κάποια πανέμορφα σώματα, τη στιγμή που οι ίδιοι κατατρώγονται από βδελυρή ψώρα. Κατηγορήστε λοιπόν τον Πλάτωνα γιατί ζητούσε χρήματα, τον Αριστοτέλη επειδή τα δεχόταν, το Δημόκριτο διότι τα απέρριπτε, τον Επίκουρο επειδή τα ξόδευε· χλευάστε μου τον Αλκιβιάδη και το Φαίδρο – αν και τελικά η ευτυχέστερη ώρα για σας θα είναι εκείνη που θα σας επιτρέψει να μιμηθείτε τα δικά μας ελαττώματα! Γιατί δεν κοιτάτε, καλύτερα, τις δικές σας αδυναμίες, που σας διατρυπούν από κάθε πλευρά κι άλλες ορμούν εναντίον σας απ’ έξω κι άλλες σας σπαράσσουν τα σωθικά;

Ακόμη και αν έχετε ατελή γνώση της κατάστασής σας, θα πρέπει να ξέρετε ότι τα ανθρώπινα πράγματα δεν έχουν φτάσει ακόμη στο σημείο εκείνο που θα σας πρόσφερε τόσο ελεύθερο χρόνο, ώστε να βρίσκετε τον καιρό να καθυβρίζετε όσους είναι καλύτεροι από σας.

Αυτό όμως δεν το καταλαβαίνετε, και το ύφος σας είναι τελείως ασυμβίβαστο με την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε. Μοιάζετε με πολλούς που κάθονται στον ιππόδρομο ή στο θέατρο, ενώ το σπίτι τους πενθεί και αυτοί ακόμη δεν έχουν πληροφορηθεί τα άσχημα νέα. Αλλά εγώ, παρατηρώντας σας από κάποιο υψηλότερο σημείο, βλέπω τις θύελλες που σας απειλούν και την πλημμύρα που σε λίγο θα ξεχυθεί πάνω σας ή που βρίσκεται ήδη κοντά σας και σύντομα θ’ αρπάξει και σας και τα υπάρχοντά σας. Τι χρειάζεται να μιλήσω περισσότερο; Αν και έχετε περιορισμένη συνείδηση του πράγματος, πέστε μου όμως, ακόμη και τώρα ο νους σας δε στροβιλίζεται και δεν περιστρέφεται σαν να έπεσε σε τυφώνα, αποφεύγοντας και επιδιώκοντας τα ίδια ακριβώς πράγματα, και τη μια στιγμή εξακοντίζεται στους ουρανούς, ενώ την άλλη βουλιάζει στα πιο απύθμενα βάθη;…

ΣΕΝΕΚΑΣ, Για μια ευτυχισμένη ζωή

Goethe: ο "Φάουστ" στη ζωή μας

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε: 1749–1832

Σύγχρονος άνθρωπος: τραγική ύπαρξη έναντι τραγικής σοφίας

§1. Φάουστ: η Φαινομενολογία της ποίησης

Τι είναι ο «Φάουστ»; Είναι το ποιητικό έργο ζωής του Γκαίτε, που συνδυάζει βίωμα, υψηλές ιδέες, επίγνωση του πραγματικού, φτέρωμα και φτερούγισμα ψυχής. Εδώ ψηλαφείται το ποιητικό νόημα της τραγικής ύπαρξης του σύγχρονου ανθρώπου μέσα σε έναν κόσμο απόλυτης σχετικοποίησης κάθε υπόσχεσης ευδαιμονίας και κάθε δυνατότητας για συμπαντική/οικουμενική ελευθερία. Οι τελικές ελπίδες διακλαδίζονται σε μια Οδύσσεια του Πνεύματος, παρόμοια με τη Φαινομενολογία του Πνεύματος του Χέγκελ. Το πνεύμα δρα πολυδιάστατα: επιστημονικά, επίγεια, επουράνια, ενδοκοσμικά, πονηρά, ανθρώπινα κ.λπ. Ο ποιητής αναζητά τη δημιουργική πηγή του πνεύματος μέσα στο λαό με τις αντίστοιχες παραδόσεις του. Η εναγώνια δράση εκκινεί από την απόλυτη βεβαιότητα του Κυρίου [=του Θεού], που είναι πρωτίστως βεβαιότητα του ποιητή, πως ο Φάουστ όσο και αν παραστρατήσει, δεν θα χαθεί οριστικά αλλά θα βρει το δρόμο του μέσα από την υπόρρητη δράση του πνεύματος του λαού, από την έμπνευση, τη φλόγα που υποφώσκει μέσα του, για να φτάσει στη γνώση του ωραίου, στην αυτάρκεια της φρόνησης, στη γονιμοποιό δράση.

§2. Η ποίηση πέραν της σκοπιμότητας: πρώτος διαχωρισμός

Ι. Ο Διευθυντής του θεάτρου –που εκπροσωπεί τη φωνή της σκοπιμότητας και του κέρδους– θέλει τον ποιητή όργανο ιδιοτελών σκοπών. Συνένωση, συμφιλίωση στη βάση κορεσμού της περιέργειας των μαζών. Ο ποιητής βλέπει τη συνένωση στην αμιγή ευδοκίμηση της αγάπης και της φιλίας, την οποία προσφέρει το ανόλεθρο, το αισθητικά άρτιο έργο. Θεμελιώνει την τέχνη του ενάντια στη λογική του θεάματος: δεν γράφει για να διασκεδάσει τις ορέξεις ενός φιλοθεάμονος κοινού αλλά για να αποκαλύψει την τραγικότητα του ανθρώπινου όντος, ως αναγκαία διαμεσολάβηση αυτογνωσίας, προκειμένου να την υπερβεί: πιστεύει πως και ο πιο καθημερινός άνθρωπος είναι προορισμένος να ακούσει τη μελιχρότατη φωνή του πνεύματος και να μην χάνεται μέσα στο χάος των εντυπώσεων.

ΙΙ. Από τη φωνή τούτη μαθαίνουμε την αρμονία, το ρυθμό, το μέτρο, τη μορφή, στοιχεία που συνδέονται με τον μετασχηματισμό του κόσμου. Η ευδαιμονική παρουσία του πνεύματος καθιστά την αδιάφορη ροή της ζωής ενδιαφέρουσα και κάθε εγκόσμιο πράγμα ή γεγονός το υποβάλλει σε μια εσωτερική μορφωτική διαδικασία, η οποία είναι συνάμα κριτική και ουτοπική βλέψη: παίρνει το απλό ιστορικό, φυσικό, κοινωνικό γεγονός και το ανασύρει έξω από τη χυδαιότητα της καθημερινής ζωής, το εμπλουτίζει με ευαισθησία και το επαναφέρει στη ζωή ως μια αυτόνομη αξία με διάρκεια.

ΙΙΙ. Έξω μπορεί να μαίνεται θύελλα, αλλά μέσα θερμαίνει η φλόγα της ποιητικής παρουσίας του πνεύματος. Το πρόβλημα δεν είναι η διασκέδαση του κοινού αλλά η κατεύθυνση της ανθρώπινης συνείδησης προς την ακήρατη ελευθερία. Φάουστ: «αδράξτε γερά τη ζωή. Ο καθένας τη ζει αλλά δεν την ξέρουν όμως πολλοί».

§3. Αγωνία της ύπαρξης και αγώνας της ζωής: δεύτερος διαχωρισμός

Ι. Οι ακαδημαϊκοί τίτλοι δεν ταυτίζονται με την εσωτερική πλήρωση του ανθρώπου. Αυτοί επιτείνουν το κενό της ζωής και τον διχασμό, γιατί προστίθενται έξωθεν και αναδίδουν ματαιοδοξία. Αποτελούν ένα παραπλανητικό και γι’ αυτό οδυνηρό φορτίο. Μπορεί να συνδέονται εξωτερικά με γνώσεις αλλά όχι υποχρεωτικά με τη Γνώση. Η αυθεντική Γνώση αναζητείται εκτός του βαρύγδουπου ακαδημαϊσμού. Νοείται δε ως αυθεντική εκείνη η Γνώση, που συνυφαίνεται με την οντολογική αγωνία του τραγικού ανθρώπου της νεωτερικότητας και μπορεί να οδηγήσει το βλέμμα του πέρα και πάνω από τα ερείπια του θλιβερού παρόντος: οντολογική όραση ως ποιητική ανάβλεψη.

ΙΙ. Ο πόθος για απόλυτη γνώση, δηλαδή για από-λυση [αποδέσμευση-απελευθέρωση] από το σπήλαιο των απατηλών εντυπώσεων καλλιεργεί στον Φάουστ τη συνείδηση της άγνοιας και τον παρωθεί στην αναζήτηση του πυρήνα της γνώσης. Ο κόσμος του ανθρώπου βρίσκεται τώρα σε αγωνία και αγώνα για το αιώνιο. Οι αντιθέσεις θεριεύουν και επιτείνουν την πάλη του ανθρώπου με τα έσω και τα έξω: Φύση-σπουδαστήριο εκτυλίσσονται ως το άπειρο και το περατό. Η ψυχή χύνεται στην απέραντη ομορφιά της φύσης και συνειδητοποιεί την ασφυκτική κατάσταση του σπουδαστηρίου. Η παιδεία του επιτρέπει να βρίσκει στη διάνοιξή του προς τη φύση τα ριζώματα της ζωής.

§4. Στείρα γνώση ή πνευματική ευαισθησία; τρίτος διαχωρισμός

Ι. Ο πόλεμος των αντιθέσεων γίνεται πιο οξύς, πιο ορατός. Η αποστεωμένη, ωφελιμιστική γνώση είναι αντιμέτωπη με την ανιδιοτελή έρευνα του τιτάνα. Η κενότητα της γνώσης, ο επιτηδευμένος λόγος, υπερασπίζεται τα τελευταία του οχυρά απέναντι στην αγωνία και αποκρυπτογράφηση του πολυδύναμου πνεύματος του πολιτισμού και της ιστορίας. Το τετριμμένο πνεύμα των καιρών διεκδικεί την κακόβουλη διαιώνισή του απέναντι στο ανειρήνευτο πνεύμα της ουσίας του κόσμου: να μιλάς για πράγματα που γνωρίζεις. Η υψηλή πνευματικότητα διαχωρίζει την πενιχρή γνώση από αυτό που δεν γνωρίζουμε, αποσπά τον Φάουστ από τον εγωισμό του ειδήμονα και τον οδηγεί στη συγκατάβαση με το λαό. Τα στάδια που διήλθε ο Φάουστ κατά την εσωτερική του πάλη με την στείρα γνώση είναι: λέξεις, σκέψη, δύναμη, δράση.

ΙΙ. Φάουστ–Μεφιστοφελής: Αναζήτηση ή εκζήτηση; Μαίνεται ο διά-λογος και αντί-δραση με το αντίθετο πνεύμα: το μικρό και το μεγάλο. Αισθησιακές ηδονές και πνευματική απόλαυση. Ο Φάουστ κατευθύνεται έξωθεν για να αλλάξει την πνευματική του φύση. Παγιδεύεται σε ένα μηδενισμό που απαξιώνει την πνευματική αυτάρκεια του ανθρώπου. Η συμφωνία του Φάουστ με τον Μεφιστοφελή για την αντιπαραβολή των δύο κόσμων είναι καταλυτική. Από αφορμή τον φοιτητή που θέλει να συναντήσει τον Φάουστ ακούγονται κρίσεις για το ανιαρό των πανεπιστημιακών σπουδών και τον διαχωρισμό της θεωρίας από την πράξη.

ΙΙΙ. Η απελπιστική κάθοδος του Φάουστ στην κόλαση της αντιπνευματικής ζωής: ο Μεφιστοφελής τον ειρωνεύεται για τα πολλά ποτήρια γνώσης που έχει αδειάσει. Ομιλεί από τη σκοπιά του πονηρού πνεύματος, που «όλα τα μπορεί και τα κατορθώνει» με τον τρόπο της πλάνης, της δολιότητας και της αναισθητικής σκοτεινότητας. Η τραγωδία της Μαργαρίτας αφυπνίζει τον Φάουστ και τον κάνει να συνειδητοποιήσει πιο άμεσα τις αντίθετες δυνάμεις που παλεύουν μέσα του.

ΠΛΑΤΩΝ: Ἴων (541a-542b)

[541a] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Πῶς; οὐδὲν λέγεις διαφέρειν; μίαν λέγεις τέχνην εἶναι τὴν ῥαψῳδικὴν καὶ τὴν στρατηγικὴν ἢ δύο;
ΙΩΝ. Μία ἔμοιγε δοκεῖ.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ὅστις ἄρα ἀγαθὸς ῥαψῳδός ἐστιν, οὗτος καὶ ἀγαθὸς στρατηγὸς τυγχάνει ὤν;
ΙΩΝ. Μάλιστα, ὦ Σώκρατες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκοῦν καὶ ὅστις ἀγαθὸς στρατηγὸς τυγχάνει ὤν, ἀγαθὸς καὶ ῥαψῳδός ἐστιν.
ΙΩΝ. Οὐκ αὖ μοι δοκεῖ τοῦτο.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἀλλ᾽ ἐκεῖνο μὴν δοκεῖ σοι, ὅστις γε ἀγαθὸς [541b] ῥαψῳδός, καὶ στρατηγὸς ἀγαθὸς εἶναι;
ΙΩΝ. Πάνυ γε.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκοῦν σὺ τῶν Ἑλλήνων ἄριστος ῥαψῳδὸς εἶ;
ΙΩΝ. Πολύ γε, ὦ Σώκρατες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἦ καὶ στρατηγός, ὦ Ἴων, τῶν Ἑλλήνων ἄριστος εἶ;
ΙΩΝ. Εὖ ἴσθι, ὦ Σώκρατες· καὶ ταῦτά γε ἐκ τῶν Ὁμήρου μαθών.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τί δή ποτ᾽ οὖν πρὸς τῶν θεῶν, ὦ Ἴων, ἀμφότερα ἄριστος ὢν τῶν Ἑλλήνων, καὶ στρατηγὸς καὶ ῥαψῳδός, ῥαψῳδεῖς μὲν περιιὼν τοῖς Ἕλλησι, στρατηγεῖς δ᾽ οὔ; ἢ [541c] ῥαψῳδοῦ μὲν δοκεῖ σοι χρυσῷ στεφάνῳ ἐστεφανωμένου πολλὴ χρεία εἶναι τοῖς Ἕλλησι, στρατηγοῦ δὲ οὐδεμία;
ΙΩΝ. Ἡ μὲν γὰρ ἡμετέρα, ὦ Σώκρατες, πόλις ἄρχεται ὑπὸ ὑμῶν καὶ στρατηγεῖται καὶ οὐδὲν δεῖται στρατηγοῦ, ἡ δὲ ὑμετέρα καὶ ἡ Λακεδαιμονίων οὐκ ἄν με ἕλοιτο στρατηγόν· αὐτοὶ γὰρ οἴεσθε ἱκανοὶ εἶναι.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ὦ βέλτιστε Ἴων, Ἀπολλόδωρον οὐ γιγνώσκεις τὸν Κυζικηνόν;
ΙΩΝ. Ποῖον τοῦτον;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ὃν Ἀθηναῖοι πολλάκις ἑαυτῶν στρατηγὸν ᾕρηνται [541d] ξένον ὄντα· καὶ Φανοσθένη τὸν Ἄνδριον καὶ Ἡρακλείδην τὸν Κλαζομένιον, οὓς ἥδε ἡ πόλις ξένους ὄντας, ἐνδειξαμένους ὅτι ἄξιοι λόγου εἰσί, καὶ εἰς στρατηγίας καὶ εἰς τὰς ἄλλας ἀρχὰς ἄγει· Ἴωνα δ᾽ ἄρα τὸν Ἐφέσιον οὐχ αἱρήσεται στρατηγὸν καὶ τιμήσει, ἐὰν δοκῇ ἄξιος λόγου εἶναι; τί δέ; οὐκ Ἀθηναῖοι μέν ἐστε οἱ Ἐφέσιοι τὸ ἀρχαῖον, καὶ ἡ Ἔφεσος [541e] οὐδεμιᾶς ἐλάττων πόλεως; ἀλλὰ γὰρ σύ, ὦ Ἴων, εἰ μὲν ἀληθῆ λέγεις ὡς τέχνῃ καὶ ἐπιστήμῃ οἷός τε εἶ Ὅμηρον ἐπαινεῖν, ἀδικεῖς, ὅστις ἐμοὶ ὑποσχόμενος ὡς πολλὰ καὶ καλὰ περὶ Ὁμήρου ἐπίστασαι καὶ φάσκων ἐπιδείξειν, ἐξαπατᾷς με καὶ πολλοῦ δεῖς ἐπιδεῖξαι, ὅς γε οὐδὲ ἅττα ἐστὶ ταῦτα περὶ ὧν δεινὸς εἶ ἐθέλεις εἰπεῖν, πάλαι ἐμοῦ λιπαροῦντος, ἀλλὰ ἀτεχνῶς ὥσπερ ὁ Πρωτεὺς παντοδαπὸς γίγνῃ στρεφόμενος ἄνω καὶ κάτω, ἕως τελευτῶν διαφυγών με στρατηγὸς [542a] ἀνεφάνης, ἵνα μὴ ἐπιδείξῃς ὡς δεινὸς εἶ τὴν περὶ Ὁμήρου σοφίαν. εἰ μὲν οὖν τεχνικὸς ὤν, ὅπερ νυνδὴ ἔλεγον, περὶ Ὁμήρου ὑποσχόμενος ἐπιδείξειν ἐξαπατᾷς με, ἄδικος εἶ· εἰ δὲ μὴ τεχνικὸς εἶ, ἀλλὰ θείᾳ μοίρᾳ κατεχόμενος ἐξ Ὁμήρου μηδὲν εἰδὼς πολλὰ καὶ καλὰ λέγεις περὶ τοῦ ποιητοῦ, ὥσπερ ἐγὼ εἶπον περὶ σοῦ, οὐδὲν ἀδικεῖς. ἑλοῦ οὖν πότερα βούλει νομίζεσθαι ὑπὸ ἡμῶν ἄδικος ἀνὴρ εἶναι ἢ θεῖος.
[542b] ΙΩΝ. Πολὺ διαφέρει, ὦ Σώκρατες· πολὺ γὰρ κάλλιον τὸ θεῖον νομίζεσθαι.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τοῦτο τοίνυν τὸ κάλλιον ὑπάρχει σοι παρ᾽ ἡμῖν, ὦ Ἴων, θεῖον εἶναι καὶ μὴ τεχνικὸν περὶ Ὁμήρου ἐπαινέτην.

***
[541a] ΣΩ. Πώς; Δεν υπάρχει, λες, καμία διαφορά; Μία τέχνη υποστηρίζεις ότι είναι η ραψωδική και η στρατηγική ή δύο;
ΙΩΝ. Εγώ τουλάχιστον έχω τη γνώμη ότι είναι μία.
ΣΩ. Όποιος λοιπόν είναι καλός ραψωδός θα είναι, ο ίδιος, και καλός στρατηγός;
ΙΩΝ. Μάλιστα, Σωκράτη.
ΣΩ. Και όποιος, επομένως, συμβαίνει να είναι καλός στρατηγός, αυτός είναι και καλός ραψωδός.
ΙΩΝ. Α, όχι· αυτό δεν το πιστεύω.
ΣΩ. Εκείνο όμως το πιστεύεις στ᾽ αλήθεια, ότι όποιος είναι καλός [541b] ραψωδός είναι και καλός στρατηγός· έτσι;
ΙΩΝ. Βεβαιότατα.
ΣΩ. Εσύ δεν είσαι ο καλύτερος έλληνας ραψωδός;
ΙΩΝ. Ο κατά πολύ καλύτερος, Σωκράτη.
ΣΩ. Τότε, λοιπόν, Ίωνα, δεν είσαι κι ο καλύτερος ανάμεσα στους έλληνες στρατηγούς;
ΙΩΝ. Να είσαι βέβαιος γι᾽ αυτό, Σωκράτη· και μάλιστα έχοντας μάθει αυτά τα πράγματα από τον Όμηρο.
ΣΩ. Μα τότε, για το όνομα του θεού, Ίωνα, αφού είσαι και στα δύο ο πρώτος ανάμεσα στους Έλληνες, και στρατηγός και ραψωδός, γιατί περιφέρεσαι εδώ κι εκεί στην Ελλάδα απαγγέλλοντας επικούς στίχους και δεν αναλαμβάνεις και στρατηγός; Ή μήπως [541c] νομίζεις ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη στους Έλληνες για ραψωδό στεφανωμένο με χρυσό στεφάνι, ενώ για στρατηγό καμία;
ΙΩΝ. Μα, Σωκράτη, η δική μας πόλη εξουσιάζεται και στρατηγεύεται από εσάς και δεν χρειάζεται πια στρατηγό, ενώ η δική σας και των Λακεδαιμονίων, δεν θα διάλεγε ποτέ εμένα για στρατηγό της· γιατί φαντάζεστε ότι είσαστε ικανοί εσείς.
ΣΩ. Καλέ μου Ίωνα, τον Απολλόδωρο τον Κυζικηνό δεν τον ξέρεις;
ΙΩΝ. Ποιός είναι αυτός;
ΣΩ. Αυτός που οι Αθηναίοι τον έχουν πολλές φορές εκλέξει στρατηγό τους, [541d] παρόλο ότι είναι ξένος· και τον Φανοσθένη από την Άνδρο και τον Ηρακλείδη από τις Κλαζομενές, ξένους κι αυτούς, στους οποίους τούτη εδώ η πόλη, όταν έδωσαν δείγματα της αξίας τους, και στρατηγούς τούς έκανε και άλλα αξιώματα τους ανάθεσε· δεν θα εκλέξει λοιπόν στρατηγό και τον Ίωνα, τον Εφέσιο, και δεν θα τον τιμήσει, αν τον θεωρήσει ότι αξίζει; Γιατί όχι; Άλλωστε δεν είσαστε εσείς οι Εφέσιοι από παλιά Αθηναίοι, κι η Έφεσος [541e] μια πόλη που δεν υστερεί σε τίποτα από καμιά άλλη; Εσύ όμως, Ίωνα, αν αληθεύουν αυτά που λες, ότι δηλαδή με την τέχνη και τη γνώση σου μπορείς κι εγκωμιάζεις τον Όμηρο, με αδικείς: από τη μια με διαβεβαιώνεις ότι ξέρεις πολλά και όμορφα πράγματα για τον Όμηρο και μου υπόσχεσαι πως τάχα θα μου τα δείξεις, κι από την άλλη με εξαπατάς και κάθε άλλο παρά μου τα δείχνεις, αφού δεν έχεις τη διάθεση ούτε καν να αναφέρεις ποιά είναι αυτά στα οποία είσαι τόσο φοβερός, παρόλο ότι εγώ τόση ώρα σε εκλιπαρώ, αλλά εσύ κυριολεκτικά σαν τον Πρωτέα αλλάζεις συνεχώς μορφές στριφογυρίζοντας πάνω κάτω, ώσπου στο τέλος μού ξέφυγες και εμφανίστηκες [542a] ως στρατηγός, ακριβώς για να μη φανερώσεις πόσο φοβερή είναι η σοφία σου γύρω από τον Όμηρο. Αν λοιπόν στ᾽ αλήθεια έχεις αυτές τις τεχνικές γνώσεις γύρω από τον Όμηρο και, όπως έλεγα τώρα δα, με κοροϊδεύεις και δεν μου τις δείχνεις, ενώ μου υποσχέθηκες πως θα τις φανερώσεις, τότε είσαι άδικος άνθρωπος· αν όμως πάλι δεν έχεις αυτές τις γνώσεις, αλλά λες πολλά και όμορφα πράγματα για τον ποιητή, επειδή χάρη σε κάποιο θεϊκό δώρημα έχεις κυριευτεί από τον Όμηρο, όπως εγώ είπα για σένα, τότε διόλου δεν αδικείς. Διάλεξε λοιπόν τί από τα δύο θέλεις να πιστεύουμε για σένα: ότι είσαι άδικος άνθρωπος ή θεϊκός;
[542b] ΙΩΝ. Είναι πολύ μεγάλη η διαφορά, Σωκράτη· είναι πολύ ωραιότερο να θεωρείται κάποιος θεϊκός.
ΣΩ. Ε λοιπόν, αυτό το ωραιότερο, Ίωνα, εμείς σου το αναγνωρίζουμε, πως είσαι θεϊκός υμνητής του Ομήρου κι όχι κάτοχος μιας ορισμένης γνώσης.