ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Κατὰ Μειδίου (29-35)

[29] Οἶδα τοίνυν ὅτι καὶ τούτῳ πολλῷ χρήσεται τῷ λόγῳ «μή με Δημοσθένει παραδῶτε, μηδὲ διὰ Δημοσθένην μ᾽ ἀνέλητε. ὅτι τούτῳ πολεμῶ, διὰ τοῦτό μ᾽ ἀναιρήσετε»; τὰ τοιαῦτα πολλάκις οἶδ᾽ ὅτι φθέγξεται, βουλόμενος φθόνον τιν᾽ ἐμοὶ διὰ τούτων τῶν λόγων συνάγειν.

[30] ἔχει δ᾽ οὐχ οὕτω ταῦτα, οὐδ᾽ ἐγγύς. οὐδένα γὰρ τῶν ἀδικούντων ὑμεῖς οὐδενὶ τῶν κατηγόρων ἐκδίδοτε· οὐδὲ γὰρ ἐπειδὰν ἀδικηθῇ τις, ὡς ἂν ἕκαστος ὑμᾶς ὁ παθὼν πείσῃ, ποιεῖσθε τὴν τιμωρίαν, ἀλλὰ τοὐναντίον νόμους ἔθεσθε πρὸ τῶν ἀδικημάτων, ἐπ᾽ ἀδήλοις μὲν τοῖς ἀδικήσουσιν, ἀδήλοις δὲ τοῖς ἀδικησομένοις. οὗτοι δὲ τί ποιοῦσιν οἱ νόμοι; πᾶσιν ὑπισχνοῦνται τοῖς ἐν τῇ πόλει, δίκην, ἂν ἀδικηθῇ τις, ἔσεσθαι δι᾽ αὐτῶν λαβεῖν. ὅταν τοίνυν τῶν παραβαινόντων τινὰ τοὺς νόμους κολάζητε, οὐ τοῖς κατηγόροις τοῦτον ἐκδίδοτε, ἀλλὰ τοὺς νόμους ὑμῖν αὐτοῖς βεβαιοῦτε.

[31] ἀλλὰ μὴν πρός γε τὸ τοιοῦτον, ὅτι «Δημοσθένης» φησὶν «ὕβρισται», δίκαιος καὶ κοινὸς καὶ ὑπὲρ ἁπάντων ἔσθ᾽ ὁ λόγος. οὐ γὰρ εἰς Δημοσθένην ὄντα μ᾽ ἠσέλγαινε μόνον ταύτην τὴν ἡμέραν, ἀλλὰ καὶ εἰς χορηγὸν ὑμέτερον· τοῦτο δ᾽ ὅσον δύναται γνοίητ᾽ ἂν ἐκ τωνδί.

[32] ἴστε δήπου τοῦθ᾽ ὅτι τῶν θεσμοθετῶν τούτων οὐδενὶ θεσμοθέτης ἔστ᾽ ὄνομα, ἀλλ᾽ ὁτιδήποθ᾽ ἑκάστῳ. ἂν μὲν τοίνυν ἰδιώτην ὄντα τιν᾽ αὐτῶν ὑβρίσῃ τις ἢ κακῶς εἴπῃ, γραφὴν ὕβρεως καὶ δίκην κακηγορίας ἰδίαν φεύξεται, ἐὰν δὲ θεσμοθέτην, ἄτιμος ἔσται καθάπαξ. διὰ τί; ὅτι τοὺς νόμους ἤδη ὁ τοῦτο ποιῶν προσυβρίζει καὶ τὸν ὑμέτερον κοινὸν στέφανον καὶ τὸ τῆς πόλεως ὄνομα· ὁ γὰρ θεσμοθέτης οὐδενὸς ἀνθρώπων ἔστ᾽ ὄνομα, ἀλλὰ τῆς πόλεως.

[33] καὶ πάλιν γε τὸν ἄρχοντα, ταὐτὸ τοῦτο, ἐὰν μὲν ἐστεφανωμένον πατάξῃ τις ἢ κακῶς εἴπῃ, ἄτιμος, ἐὰν δ᾽ ἰδιώτην, ἰδίᾳ ὑπόδικος. καὶ οὐ μόνον περὶ τούτων οὕτω ταῦτ᾽ ἔχει, ἀλλὰ καὶ περὶ πάντων οἷς ἂν ἡ πόλις τιν᾽ ἄδειαν ἢ στεφανηφορίαν ἤ τινα τιμὴν δῷ. οὕτω τοίνυν καὶ ἐμέ, εἰ μὲν ἐν ἄλλαις τισὶν ἡμέραις ἠδίκησέ τι τούτων Μειδίας ἰδιώτην ὄντα, ἰδίᾳ καὶ δίκην προσῆκεν αὐτῷ διδόναι·

[34] εἰ δὲ χορηγὸν ὄνθ᾽ ὑμέτερον ἱερομηνίας οὔσης πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἠδίκηκεν ὑβρίσας φαίνεται, δημοσίας ὀργῆς καὶ τιμωρίας δίκαιός ἐστι τυγχάνειν· ἅμα γὰρ τῷ Δημοσθένει καὶ ὁ χορηγὸς ὑβρίζετο, τοῦτο δ᾽ ἐστὶ τῆς πόλεως, καὶ τὸ ταύταις ταῖς ἡμέραις, αἷς οὐκ ἐῶσιν οἱ νόμοι. χρὴ δ᾽, ὅταν μὲν τιθῆσθε τοὺς νόμους, ὁποῖοί τινές εἰσι σκοπεῖν, ἐπειδὰν δὲ θῆσθε, φυλάττειν καὶ χρῆσθαι· καὶ γὰρ εὔορκα ταῦθ᾽ ὑμῖν ἐστι καὶ ἄλλως δίκαια.

[35] ἦν ὁ τῆς βλάβης ὑμῖν νόμος πάλαι, ἦν ὁ τῆς αἰκείας, ἦν ὁ τῆς ὕβρεως. εἰ τοίνυν ἀπέχρη τοὺς τοῖς Διονυσίοις τι ποιοῦντας τούτων κατὰ τούτους τοὺς νόμους δίκην διδόναι, οὐδὲν ἂν προσέδει τοῦδε τοῦ νόμου. ἀλλ᾽ οὐκ ἀπέχρη. σημεῖον δέ· ἔθεσθ᾽ ἱερὸν νόμον αὐτῷ τῷ θεῷ περὶ τῆς ἱερομηνίας. εἴ τις οὖν κἀκείνοις τοῖς προϋπάρχουσι νόμοις καὶ τούτῳ τῷ μετ᾽ ἐκείνους τεθέντι καὶ πᾶσι τοῖς λοιποῖς ἔστ᾽ ἔνοχος, ὁ τοιοῦτος πότερα μὴ δῷ διὰ τοῦτο δίκην ἢ ‹κἂν› μείζω δοίη δικαίως; ἐγὼ μὲν οἴομαι μείζω.

***
[29] Γνωρίζω επίσης ότι θα χρησιμοποιήσει πολύ και το εξής επιχείρημα: «Μη με παραδώσετε στον Δημοσθένη· μη με καταστρέψετε εξαιτίας του Δημοσθένη. Θα με σκοτώσετε, επειδή του κήρυξα τον πόλεμο;» Είμαι βέβαιος ότι θα πει πολλές φορές τέτοια λόγια, με την πρόθεση να δημιουργήσει με αυτά κάποια προκατάληψη εναντίον μου.

[30] Η αλήθεια όμως δεν είναι αυτή, ούτε κατά προσέγγιση. Γιατί κανέναν ένοχο δεν παραδίνετε στον κατήγορό του· ούτε όταν αδικηθεί κάποιος, επιβάλλετε την ποινή όπως σας υποδεικνύει κάθε φορά το θύμα, αλλά αντίθετα θεσπίσατε τους νόμους πριν από τα αδικήματα, χωρίς να είναι γνωστοί ούτε εκείνοι που θα αδικήσουν ούτε εκείνοι που θα αδικηθούν. Ποιό είναι το έργο των νόμων αυτών; Εξασφαλίζουν σε όλους τους πολίτες τη δυνατότητα να λάβουν με αυτούς ικανοποίηση, αν αδικηθούν. Όταν λοιπόν τιμωρείτε κάποιον παραβάτη των νόμων, δεν τον παραδίνετε στους κατηγόρους του, αλλά ενισχύετε για το συμφέρον σας τους νόμους.

[31] Σε επιχείρημα όμως όπως «ο Δημοσθένης έχει προσβληθεί», υπάρχει απάντηση δίκαιη, αμερόληπτη, που συμφέρει όλους γενικά. Η βιαιότητά του δεν ξεσπούσε μόνο εναντίον μου, ως του ανθρώπου Δημοσθένη κατά την ημέρα αυτή, αλλά εναντίον του χορηγού σας· πόση σημασία έχει όμως αυτό, θα μπορούσατε να το καταλάβετε από τα εξής:

[32] γνωρίζετε ασφαλώς ότι κανείς από τους παρευρισκόμενους θεσμοθέτες δεν έχει το όνομα θεσμοθέτης, αλλά καθένας το δικό του. Αν λοιπόν προσβάλει ή κακολογήσει έναν από αυτούς ως ιδιώτη, θα καταγγελθεί δημοσία για προσβολή ή θα υποβληθεί εναντίον του αγωγή για δυσφήμιση, ενώ, αν τον προσβάλει ως θεσμοθέτη, θα στερηθεί για πάντα τα πολιτικά του δικαιώματα. Γιατί; Γιατί με την πράξη αυτή προσβάλλει συγχρόνως τους νόμους, το στεφάνι, που είναι ένδειξη δημόσιου λειτουργήματος, και αυτό το όνομα της πόλεως, επειδή η λέξη θεσμοθέτης δεν είναι όνομα κανενός ιδιώτη, αλλά ανήκει στην πόλη.

[33] Το ίδιο ισχύει και για τον άρχοντα: αν κάποιος τον κτυπήσει ή τον εξυβρίσει ενώ φοράει το στεφάνι του αξιώματός του, στερείται τα πολιτικά του δικαιώματα, ενώ αν τον προσβάλει στην ιδιωτική του ζωή, είναι υπόδικος για αδίκημα εναντίον ιδιώτη. Και αυτό δεν ισχύει μόνο γι᾽ αυτούς, αλλά για όλους στους οποίους η πόλη θα χορηγούσε προστασία ή θα έδινε το δικαίωμα να φορούν στεφάνια ή θα παραχωρούσε οποιαδήποτε άλλη τιμή. Έτσι λοιπόν και εμένα, αν σε κάποιες άλλες ημέρες ο Μειδίας με είχε αδικήσει ως ιδιώτη, έπρεπε να μου δώσει προσωπική ικανοποίηση·

[34] αν όμως φανεί ότι με όλα του τα αδικήματα προσέβαλε τον χορηγό σας στις ιερές ημέρες της εορτής, του αξίζει η δημόσια οργή και τιμωρία· γιατί μαζί με τον Δημοσθένη δέχθηκε προσβολές και ο χορηγός —αυτό όμως είναι θέμα που αφορά την πόλη— και το γεγονός συνέβη στις ημέρες εκείνες που απαγορεύουν οι νόμοι. Πρέπει, όταν θεσπίζετε τους νόμους, να εξετάζετε τη σημασία τους, ενώ όταν τους θεσπίσετε, να τους διαφυλάσσετε και να τους εφαρμόζετε· αυτό απαιτεί ο σεβασμός προς τον όρκο σας και η δικαιοσύνη.

[35] Είχατε παλαιότερα νόμους για τις ζημιές, για την κακοποίηση, για τη βίαιη προσβολή. Ο τελευταίος αυτός νόμος δεν θα χρειαζόταν, αν οι άλλοι ήταν αρκετοί για την τιμωρία όσων αδικούν με αυτό τον τρόπο στη διάρκεια των Διονυσίων. Αλλά δεν επαρκούσαν· απόδειξη είναι το γεγονός ότι θεσπίσατε ιερό νόμο για την προστασία της εορτής του θεού και την τήρηση των ημερών της εορτής. Αν λοιπόν κάποιος κρίνεται ένοχος και σύμφωνα με εκείνους τους προϋπάρχοντες και τον μεταγενέστερο αυτόν και όλους τους υπόλοιπους νόμους, ο άνθρωπος αυτός δεν θα τιμωρηθεί γι᾽ αυτό ή δίκαια θα του επιβληθεί μεγαλύτερη ποινή; Νομίζω ότι θα τιμωρηθεί με μεγαλύτερη ποινή.

Η καταδίκη της δεισιδαιμονίας από την αρχαία Ελληνική Σκέψη και η αναβίωσή της από τους Ρωμιούς

Σύμφωνα με αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους τα εξής τρία κοι­νωνικά φαινόμενα,

 

α) η ειδωλολατρία,

 

β) η φυσεοφοβία (πα­γανισμός) και

 

γ) η μαγεία

 

αποτελούσαν μέρη της πνευματικής μάστιγας πού (ονομαζόταν γενικά δεισιδαιμονία. Ειδικά ή δεισιδαιμονία ήταν διαδεδομένη ανάμεσα στους απαίδευτους ανθρώπους ανεξάρτητα κοινωνικής τάξης και οικονομικής επιφάνειας, κυρίως στους Ανατολικούς λαούς (Αιγυπτίους, Φοίνικες κ.λπ.). Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σήμερα.

 

        Ο Πλούταρχος λέει σχετικά με όσους θεοποιούν από τον φό6ο του αγνώ­στου τις δυνάμεις της φύσης: «Όποιος όμως φοβάται τους θεούς φοβάται τα πάντα, τη γη, τη θάλασσα, τον ουρανό, το σκοτάδι, το φως, τον θόρυβο, τη σιωπή, το όνειρο» (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί δεισιδαιμονίας^. 165Ε).

 

        Ο Πλούταρχος στο χριστιανικό δίλημμα «Κόλαση ή Παράδεισος», πού κατατρύχει τους ανθρώπους και δίνει στον κλήρο θεϊκή εξουσία μέσω της «άφεσης αμαρτιών», άπαντα (αν και αγνοούσε τον Χριστιανισμό) βάσει των ελλη­νικών λαϊκών παραδόσεων περί μεταθανάτιων τιμωριών: «Γιατί όμως μα­κρηγορούμε; Για όλους τους ανθρώπους ο θάνατος είναι το τέλος της ζωής"¹ άλλα όχι και της δεισιδαιμονίας, αφού αυτή περνάει τα σύνορα της ζωής προς το επέκεινα, κάνοντας τον φόβο πιο μακροχρόνιο από τον βίο, συνδέο­ντας με τον θάνατο την αντίληψη περί κακών αθανάτων και θεωρώντας, τη στιγμή πού απαλλάσσεται από τα δεινά, ότι τότε μπαίνει σε βάσανα πού δεν έχουν τελειωμό. Ανοίγουν τότε κάποιες βαθειές πύλες του Άδη και πύρινοι ποταμοί ενώνονται με ρεύματα της Στυγός, και το σκοτάδι γεμίζει από τρο­μακτικές εικόνες φανταστικών μορφών, πού επιτίθενται βγάζοντας φοβερές φωνές, ενώ δικαστές και τιμωροί, χαράδρες και κόλποι βρίθουν μύριων κακών. Με τον τρόπο αυτό η κακοδαίμων δεισιδαιμονία, με την υπερβολική προσπάθεια της ν’ αποφύγη Οτιδήποτε φαίνεται φοβερό, χωρίς να το καταλαβαίνη υποβάλλεται από μόνη της σε κάθε είδους δεινά» (Πλούταρχος, Ηθι­κά, «Περί δεισιδαιμονίας», 166Ρ).

 

        Σύμφωνα με τον Πλούταρχο δεν υπάρχει «θεός τιμωρός» παρά μόνο μέσα στα μυαλά των δεισιδαιμόνων: «Για τον δεισιδαίμονα όμως κάθε σωματική ασθένεια καθώς και ή απώλεια χρημάτων και οι θάνατοι των παιδιών του και ή κακή του πορεία και αποτυχία στην πολιτική ζωή ονομάζονται πλήγματα από τον θεό, χτυπήματα από τη θεία τύχη. Έτσι δεν τολμάει να επιχείρηση να επανόρθωση το κακά ούτε να το εξάλειψη ή να το αντιμετώπιση, για να μη δώση την εντύπωση ότι αντιδικεί με τον θεό και αντιδρά στην τιμωρία που του επιβάλλεται, αλλά, όταν είναι άρρωστος, διώχνει τον γιατρό, όταν πέν­θη, δεν αφήνει να μπη ο φιλόσοφος πού θα τον συμβουλεύση και θα τον πα­ρηγόρηση. «Άσε με», του λέει, «άνθρωπέ μου, να τιμωρηθώ ο ασεβής, ο κα­ταραμένος, ο μισητός από θεούς και δαίμονες»² (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί δεισιδαιμονίας», 168C).

 

Ενάντια στην λαϊκή πίστη, πού θέλει τον θεό τιμωρό, είχε καταφερθή πριν από τον Πλούταρχο ο Πλάτων: «Τα αίτια των συμφορών κάπου αλλού πρέ­πει να αναζητάμε και όχι στο θεό» (Πλάτων, Πολιτεία. 379ο)· «Μάταια οι άνθρωποι κατηγορούν τους θεούς, υποστηρίζοντας ότι από εκείνους προέρ­χονται οι συμφορές τους» (Πλάτων, Αλκιβιάδης Α΄, 142d).

 

        Κατά της δεισιδαιμονίας έχει γράψει και ο Πρόκλος: «...μήτε να με απο­πλάνηση το γένος δεισιδαιμόνων ανθρώπων από την ιεράν οδόν την φεγγοβόλον, με τους λαμπρούς καρπούς» (Πρόκλος, Ύμνος εις τάς Μούσας).

 

        Ο Ευριπίδης επίσης έχει δριμύτατα καταφερθή εναντίον της βασκανίας, μιας μορφής δεισιδαιμονίας πού σχετίζεται με την μαγεία: «Είναι καθήκον σου να θεωρής εχθρό τον βάσκανο άνθρωπο /και να ακόλουθης τους σοφούς και όσους έχουν καλή ανατροφή» (Ευριπίδης, Αποσπάσματα).

 

        Ο Ελληνισμός ενάντιος στην αιγυπτιακή δεισιδαιμονία

 

        Ο Ελληνισμός ως ζωντανή ιδεολογία ανθρωποκεντρικοί περιεχομένου είδε τους θεούς ανθρωπόμορφους. Γι' αυτό μέσα από τα αλληγορικά μηνύ­ματα των ελληνικών μύθων δόθηκαν στους θεούς ανθρώπινες αδυναμίες με σκοπό την ηθική διδασκαλία των ανθρώπων και την κωδικοποίηση της γνώ­σης καί όχι για την διαπόμπευση των εκφράσεων του θείου. Αυτό επιβεβαι­ώνει ό Πλούταρχος: «Αλλά είναι ανόσιο να αποδίδουμε στους θεούς τα δι­κά μας ανθρώπινα πάθη η να θεωρούμε ότι τα δικά μας πάθη είναι θεϊκά» (Πλούταρχος, Ερωτικός).

 

Στην αιγυπτιακή θρησκεία ίσχυαν εντελώς διαφορετικές προτεραιότητες. Σ' αυτήν το επίκεντρο δεν ήταν ο άνθρωπος αλλά ο μονάρχης, ο Φαραώ, που θεωρούνταν γιος του θεού και θεός ο ίδιος. Σ' αυτήν την «ελέω θεού» μο­ναρχία ο Φαραώ ήταν και αρχιερέας, συγκεντρώνοντας κατά αυτόν τον τρό­πο όλες τις εξουσίες στο πρόσωπο του.

 

        Κατά την προκατακλυσμιαία εποχή ή Αίγυπτος αποτελούσε τμήμα της με­γάλης ελληνικής επικράτειας³. Μετά την καταβύθιση της Αιγηίδας ή χώρα τράβηξε τον δικό της δρόμο στην εξέλιξη της ιστορίας. Από τα «Αργοναυ­τικά» του Ορφέα γνωρίζουμε, ότι την βασική γνώση για τα θεία πράγματα την δίδαξε στην Αίγυπτο ο Ορφεύς. Ό ίδιος το Ομολογεί στους παρακάτω στίχους του: «Επίσης (σου είπα) και όσα ιερά λόγια εξεγένησα (διεκήρυξα) εις την Αίγυπτον, όταν προσήγγισα εις την ιεράν Μέμφιν και τάς ιεράς πό­λεις του "Απιδος, τάς οποίας στεφανώνει (περιβάλλει) ο Νείλος, πού χύνει πολλά νερά» (Ορφεύς, Αργοναυτικά, στ. 42-44)· «αποκαλύπτων εις τους ανθρώπους τα θέσφατα (τους χρησμούς) εις την Αίγυπτον και εις την Λιβύην» (Ορφεύς, Αργοναυτικά, στ. 102-104).

 

        Η θρησκευτική αντίληψη των Ελλήνων όμως ήταν προϊόν ελεύθερης σκέ­ψης, προσαρμοσμένης φυσικά στις ανάγκες ελεύθερων ανθρώπων. Οι ελεύ­θεροι άνθρωποι, όπως είναι γνωστό, δεν ανέχονται τυράννους. Ή Αίγυπτος όμως δεν αποτελούνταν από ελεύθερους ανθρώπους, άρα έπρεπε να βρεθή) μία λύση στο θρησκευτικό ζήτημα. Η λύση τελικά βρέθηκε. Ο Πλούταρχος μας πληροφορεί σχετικά: «Άλλοι τέλος διηγούνται, ότι κάποιος από τους φοβερούς και πανούργους εκείνους βασιλείς, καταλαβαίνοντας πώς οι Αιγύπτι­οι έχουν χαλαρό φρόνημα και είναι επιρρεπείς στις μεταβολές και τις επα­ναστάσεις κι ότι, πολυπληθείς καθώς είναι, είναι δύσκολο ν’ αντιμετωπιστούν και να κατασταλούν όταν ομογνωμούν και βρούν από κοινού, εγκατέσπειρε με τις διδαχές τον δεισιδαιμονία, αιώνια αφορμή για ακατάπαυστη διχό­νοια» (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί Ίσιδος καί Οσίριδος», 380Α). Ή αιγυ­πτιακή θρησκεία ήταν δηλαδή μία δεισιδαιμονική αντίληψη για τους θεούς, γεμάτη φόβους και ανασφάλειες. Καταλυτικό ρόλο στην ψυχοσύνθεση των πιστών έπαιζαν και οι κτηνόμορφες εικόνες των θεών. Βεβαίως το ιερατείο και οι μυημένοι γνώριζαν, ότι τα ζώα δεν είναι θεοί, αλλά σύμβολα. Αυτό όμως δεν το αποκάλυπταν στον λαό, πού τον ήθελαν ευκολόπιστο και φοβι­σμένο: «Στην Αίγυπτο, όταν κάποιος πλησιάζη] ένα τέμενος, εντυπωσιάζεται από τη λαμπρότητα του, από τους ιερούς του κήπους, τη ν μεγάλη είσοδο και την ομορφιά του, περιτριγυρισμένο καθώς είναι με επιβλητικές σκηνές, κι επίσης από τις γεμάτες δεισιδαιμονία Ιεροτελεστίες, που έχουν χαρακτήρα μυ­στηρίων σαν μπη όμως παραμέσα, στα ενδότερα, βλέπει να προσκυνούν μια γάτα ή ένα πίθηκο ή ένα κροκόδειλο ή σκύλο ή τράγο. Η σκοπιμότητα είναι να νομίση ο μυούμενος, ότι πίσω απ’ αυτά κρύβεται κάποιο σπουδαίο νόη­μα. Και μπορεί μεν οι χριστιανοί να κοροϊδεύουν τους Αιγυπτίους (που στο κάτω κάτω μας εξηγούν, ότι τα ζώα τα λατρεύουν ως σύμβολα αοράτων, αιω­νίων ιδεών και όχι, όπως νομίζει ο πολύς κόσμος, ως ζώα καθαυτά)...». (Κέλσος, Αληθής Λόγος Γ).

 

        Οι Έλληνες διαφωνούσαν με την τακτική υπόθαλψης της δεισιδαιμονίας των Αιγυπτίων. Ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, όπως και ο Ορφεύς, είχε δι­δάξει στους Αιγυπτίους τα ιερά μυστήρια. Προσπαθώντας να τους συνεφέρη από την δεισιδαιμονία τους δίδασκε την ορθή φύση των θεών: «Ο Ξενοφά­νης λοιπόν ό Κολοφώνιος έθεσε ως αρχή στους Αιγυπτίους, αν τους θεω­ρούσαν θεούς, να μην τους θρηνούν και, αν πάλι τους θρηνούν, να μην τους πιστεύουν για θεούς...» (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί Ίσιδος και Οσίριδος», 379Β).

 

        Όταν ο Ηρόδοτος⁴ «μπέρδεψε» τα πράγματα ανάμεσα στην ελληνική αντί­ληψη περί θείου και στο αιγυπτιακό πάνθεο, ισχυριζόμενος αστήρικτα ότι οι Αιγύπτιοι δίδαξαν τα μυστήρια και την λατρεία των θεών στους Έλληνες, πήρε την παρακάτω ώργισμένη απάντηση από τον αρχιερέα των Δελφών και φιλόσοφο Πλούταρχο: «Λέει, πώς οι Έλληνες έμαθαν από τους Αιγυπτίους τις πομπές και τις πανηγύρεις και τη λατρεία των δώδεκα θεών το όνομα μάλιστα τον Διονύσου, λέει, έμαθε από του Αιγυπτίους ο Μελάμπους, ο όποιος δίδαξε και τους άλλους Έλληνες. Τα μυστήρια επίσης και τις τελετές της Δήμητρας, λέει, μετέφεραν από την Αίγυπτο οι θυγατέρες του Δαναού. Υποστηρίζει, πώς οι Αιγύπτιοι στηθοκοπιούνται και πενθούν, άλλα δεν θέ­λει να αναφέρη προς τιμήν τίνος θεόν, διότι προσέχει τα λόγια του στα Ιερά ζητήματα. Για τον Ηρακλή όμως και για τον Διόνυσο, τους οποίους τιμούν οι Αιγύπτιοι, λέει ότι τους τιμούν ως ανθρώπους πού γέρασαν, χωρίς να δείχνη πουθενά την ίδια ευσέβεια. Υποστηρίζει παρά ταύτα, ότι ο Αιγύπτιος Ηρακλής ανήκει στους δεύτερους θεούς και ο Διόνυσος στους τρίτους, υπό την έννοια ότι κάποτε άρχισαν να υπάρχουν και ότι δεν είναι αιώνιοι. Λέει όμως, πώς εκείνοι είναι θεοί, ενώ σε τούτους πρέπει να προσφέρουμε κα­θαρμούς, θεωρώντας τους θνητούς ήρωες, και όχι να τους προσφέρουμε θυ­σίες θεωρώντας τους θεούς. Τα ίδια λέει και για τον Πάνα, ανατρέποντας με τις αλαζονικές μυθολογίες των Αίγυπτίων τα πιο σεβαστά και αγνά στοιχεία των Ελληνικών ιερών» (Πλούταρχος, Περί της Ηροδότου κακοηθείας, 857C).

 

        Ο Πλούταρχος υποστήριζε, όπως και ο Ορφεύς, ότι οι Έλληνες ήταν εκείνοι που δίδαξαν την λατρεία των θεών στους Αιγυπτίους: «...χρησιμοποιούν το όνομα Ίσις από το ίεσθαι (προχωρώ ορμητικά με γνώση και κινούμαι), διότι είναι κίνηση που διαθέτει ψυχή και φρόνηση. Στην πραγμα­τικότητα το όνομα τούτο δεν είναι βαρβαρικό, αλλά, όπως για όλους τους θεούς, υπάρχει όνομα κοινό, που προέρχεται από το θεατός και το θέων (αυτός πού τρέχει), έτσι και τη θεά τούτη από την ακριβή γνώση και συνάμα την κί­νηση Ίσιδα εμείς, Ίσιδα και οι Αιγύπτιοι αποκαλούν. Ο Όσιρις πάλι έχει όνομα σύνθετο από τα όσιος και ιερός, διότι είναι κοινός λόγος ανάμε­σα στα πράγματα τον ουρανού και τον Άδη... (...) Δεν πρέπει όμως να άπορη κανείς με τον εξελληνισμό των ονομάτων, διότι βέβαια και πολλά αλλά, που έφυγαν μαζί με τους ξενιτεμένους Έλληνες, συνεχίζουν και υπάρχουν μέχρι και σήμερα απόδημα σε άλλους λαούς... (...) ...διότι θεωρώ, πώς το πρώτο (Σάραπις) είναι ξενικό, ενώ το δεύτερο (Όσιρις) ελληνικό...» (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί Ίσιδος και Όσίριδος», 375C και D).

 

        Είναι ξεκάθαρο, ότι Ο Ελληνισμός δεν αποδέχεται την ειδωλολατρία, την φυσεοφοβία (παγανισμό) και την θεοποίηση των ζώων. Όλα αυτά θεω­ρούνταν στοιχεία δεισιδαιμονίας και αποτελούσαν ξένο σώμα στην Ελλη­νική Κοσμοθεωρία.

 

        Η «Ελληνική Νομαρχία» για τη ρωμαίικη δεισιδαιμονία

 

        Πολλοί υποστηρίζουν, ότι ο απελευθερωτικός αγώνας του 1821 έγινε «για της πατρίδος την ελευθερία και του Χριστού την πίστη την αγία». Αυτό δεν είναι σωστό. Διότι την ελευθερία της Ελλάδας δεν την ήθελε το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως⁵. Άλλα οι κύκλοι μορφωμένων Ελλήνων του εξωτε­ρικού, αφού έμαθαν τους αρχαίους συγγραφείς και αφού ένιωσαν Έλληνες (και όχι Ρωμιοί), στη συνέχεια ξεκίνησαν την ιδεολογική προετοιμασία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Έτσι και μετά από πολλές περιπέτειες το έτος 1806 στην Ιταλία κυκλοφόρησε ένα επαναστατικό κείμενο, που έμελλε να γίνη ή ιδεολογική διακήρυξη της ελληνικής εξέγερσης. Το έργο αυτό τιτλοφορήθηκε «Ελληνική Νομαρχία», και ο συγγραφέας του παραμένει άγνωστος μέχρι και σήμερα, εφ’ όσον επέλεξε την οδό της ανωνυμίας. Είναι ο διάσημος - άση­μος «Ανώνυμος ο Έλλην». Η «Ελληνική Νομαρχία» θεωρείται ως η μόνη πρωτότυπη πραγματεία ελληνικής πολιτικής αγωγής πού συντάχτηκε τα νε­ώτερα χρόνια. Ουσιαστικά όμως είναι ή ιδεολογία του Ελληνισμού προ­σαρμοσμένη στις επικρατούσες συνθήκες των άρχων του 19ου αιώνα.

 

        Ο Ανώνυμος ήταν άνθρωπος πού είχε μελετήσει Ηρόδοτο, Πλάτωνα, Θου­κυδίδη, Ξενοφώντα και Πλούταρχο, όπως προκύπτει από την ανάγνωση της «Νομαρχίας». Ό ίδιος όμως επιλέγει να δώση το βαθύτερο ιδεολογικό του στίγμα μνημονεύοντας ιδιαίτερα τον Πλούταρχο⁶ στο κείμενο του. Οραματιζόμενος λοιπόν τη νέα Ελλάδα την αισθάνθηκε απαλλαγμένη από τα δε­σμά της δεισιδαιμονίας. Ό καυστικός του λόγος παρατίθεται δίχως σχόλια διότι περιττεύουν. Αρκεί να καταλάβη o αναγνώστης την διαχρονική διά­σταση της αναγκαιότητας του μηνύματος του Ελληνισμού, αλλά και τα δεινά πού προξενεί ή δεισιδαιμονία στους ανθρώπους.

 

            «Ἐσεῖς, ὦ ἀθάνατοι ψυχαί τῶν ἐλευθέρων προγόνων μου, ἐνδυναμώσατε τώρα τόν ζῆλόν μου μέ τά ἡρωικά σας ἐντάλματα, διά νά ἐκφράσω καθώς πρέπει τά τῆς Ἐλευθερίας κάλλη εἰς τούς ἀπογόνους σας. Καί σύ, ἱερά Πατρίς, ἐγκαρδίωσον καί στερέωσον τήν πρός σέ ἀγάπην μου μέ τήν ἐνθύμησιν τῶν παλαιῶν μεγαλουργη­μάτων σου, διά νά παραστήσω μέ σαφήνειαν εἰς τά τέκνα σου τάς φοβεράς χρείας σου καί νά ἐνθουσιάσω τάς ἑλληνικάς των καρδίας μέ τόν θεῖον σου ἔρωτα(7).» Αὗται αἱ τυραννίαι, ὦ Ἕλληνες, εἶναι συνθεμέναι ἀπό θεοκρατίαν καί ὀλιγαρ-χίαν»(94). «Ἡ δέ θεοκρατία εἶναι ὁ κλῆρος: (α) Οἱ ἱερεῖς, ἀγαπητοί μου, φυλάτ-τοντες ἕνα σκοπόν, καθόλου διάφορον ἀπό τούς λοιπούς συμπολίτας, πάντοτε ἐπροσπάθησαν μέ τό μέσον τῆς θεότητας νά καταδυναστεύσουν τούς συμπολίτας των, καθώς μέχρι τῆς σήμερον μέ τήν ἀμάθειαν καί κακομάθησιν ἐπέτυχαν τοῦ σκοποῦ των. Αὐτοί, καλύπτοντες μέ τίτλον ἁγιότητας τά πλέον φανερά ψεύματα, ἐγέμισαν τούς ἀδυνάτους νόας τοῦ λαοῦ ἀπό μίαν τοσαύτην δεισιδαιμονίαν, ὥστε, ἀντί νά ὀνομάσουν ψεῦμα τό ἀδύνατον, τό ὀνομάζουν ἅγιον...»(95). «Ἀπό τότε λοιπόν ἕως εἰς τούς 364 χρόνους μετά Χριστόν, ὅπου διεμοιράσθη τό Ρωμαϊκόν βασίλειον εἰς Ἀνατολικόν καί Δυτικόν, οἵ Ἕλληνες ὑπέκειντο εἰς φοβεράν τυραννίαν καί ἐπαθαν ἀνήκουστα βάσανα καί ταλαιπωρίας ἀπό τούς δια­φόρους σκληρότατους ἰμπεράτωρας, ὅπου ἡ Ρώμη τούς ἔπεμπεν. Δέν ἐδύναντο νά ἐλευθερωθῶσι ἀπό τοιοῦτον ζυγόν (ἀγκαλά καί τά ἤθη των νά μήν ἦσαν παντάπασιν διεφθαρμένα καί νά ὑπέκειντο εἰς ξένην ἀρχήν), ἐπειδή ἡ ἐπικράτεια ἦτον μεγαλωτάτη καί δέν ὑπέφερον ὅλοι ἐξ ἴσου τάς δυστυχίας καί ἐξακολούθως δέν ἠμπορούσαν νά ἑνωθοῦν ὅλοι μαζί, διά νά ἐξολοθρεύσουν τούς τυράννους των (α). Ἀπό τότε λοιπόν ὁπού ἐστερεώθη ὁ χριστιανισμός ἕως εἰς τούς 1453, ἀντί νά αὐξήσουν τά μέσα τῆς ἐλευθερώσεως των, φεῦ! ἐσμικρύνοντο. Ἡ δεισιδαιμονία και ο ψευδής τε καί μάταιος ζῆλος τῶν ἱερέων καί πατριαρχῶν κατεκυρίευσε τάς ψυχάς τῶν βασιλέων, οἱ ὁποῖοι, ἀντί νά ἐπεμελοῦντο εἰς τό νά διοικῶσι τόν λαόν καθώς ἔπρεπε, ἄλλο δέν ἐστοχάζοντο παρά νά φιλονικῶσι καί νά κτίζωσιν ἐκκλη­σίας. Τότε εἰς τήν Ἑλλάδα ἐφάνησαν τρεῖς κυριότητες: ἡ Τυραννία, τό Ἱερατεῖον καί ἡ Εὐγένεια, αἱ ὁποῖαι διά ἕνδεκα αἰῶνας σχεδόν κατέφθειραν τούς Ἕλληνας καί κατερήμωσαν τήν Ἑλλάδα. Ἡ ματαιότης τῶν πατριαρχῶν καί παπῶν ἐπροξένησε τό σχῖσμα ἀναμέσον ἡμῶν καί τῶν λατίνων. Καί ἡ δεισιδαιμονία ἥνωσεν εἰς αὐτό ἕν μῖσος φοβερόν μέχρι τῆς σήμερον.

»Ἀφοῦ, λέγω, τό Ἱερατεῖον ἠθέλησε νά ἑνωση τά ἐκκλησιαστικά ἐντάλματα μέ τούς πολιτικούς νόμους, διά νά τιμᾶται ἐν ταυτῷ καί νά ὁρίζῃ χωρίς δυσκολίαν, ἐκατάλαβεν ὅτι ἀναγκαῖον ἦτον πρότερον νά τυφλώσῃ τόν λαόν μέ τήν ἀμάθειαν, διά νά στερέωσῃ καλλιότερα τόν σκοπόν του. Καί ὄντως ἐπροσπάθησε νά ἐσβήσῃ κάθε σπουδήν εἰς τήν Ἑλλάδα καί ὑπερασπίσθη τήν ἀμάθειαν. Αἱ ἐπιστῆμαι, ὁπού πρότερον ἤνθιζον, ἄρχισαν νά μαρανθῶσι, τά σχολεῖα ἐσφαλίσθησαν, οἱ διδάσκαλοι ἐμωράνθησαν καί ἡ ἀλήθεια μέ τήν φιλοσοφίαν ἐξωρίσθησαν. Ἄλλο βιβλίον δέν εὑρίσκετο εἰμή τά πονήματα τῶν ἱερέων. Κάθε φιλόλογος ἄλλο δέν ἡμπο­ροῦσε νά ἀναγνώσῃ εἰμή τά θαύματα καί τούς βίους τῶν ἁγίων. Καί οἱ ταλαίπω­ροι Ἕλληνες, ἀγκαλά καί φιλελεύθεροι, ὑστερημένοι ὅμως ἀπό τό φῶς τῆς φιλο­σοφίας, ἔγιναν σχεδόν δοῦλοι κατά συνήθειαν, μεμεθυσμένοι δέ ἀπό τήν ἀμάθειαν καί δεισιδαιμονίαν ὑπήκουον καί ἐφοβοῦντο τούς τυράννους των, χωρίς νά ἠξεύρουν τό διατί. Ἕνας ἀφορισμός τοῦ ἀρχιερέως ἐτρόμαζεν τόσα μιλλιούνια ἀνθρώπων. Ὦ δεισιδαιμονία, πόσον φοβερά εἶσαι ἀνάμεσα εἰς τά ἀνθρώπινα πά­θη καί πόσον οὐτιδανώνεις τήν ἀνθρωπότητα, ὅταν κυριεύσῃς τάς ψυχάς τῶν ἁπλῶν καί ἀμαθῶν λαῶν, οἱ ὁποῖοι τόσον ἀπομωρώνονται, ὅπου τρέμουσιν εἰς τήν ψευδή λαλιάν σου, καθώς τά βρέφη φοβοῦνται ἕνα ὄφιν ξύλινον ἤ ἕνα χαλκοῦν λέ­οντα. Εἰς τοιαύτην κατάστασιν, ἀδελφοί μου, εὑρίσκετο ἡ Ἑλλάς, ὅταν προ 453 χρό­νων ἀπό τήν σήμερον ἡ αὐτή δεισιδαιμονία καί ἡ ἀμάθεια εἶχεν ἀναβιβάσει εἰς ὑψηλόν θρόνον ἕνα ἀχρεῖον αἰθίοπα, ὁ ὁποῖος ὥρμησε μέ τά ἅρματα του ψεύδους καί τῆς πλάνης καί ἐκυρίευσε σχεδόν τό τέταρτον τῆς γῆς» (105 έως 108).

 

        Ο Ανώνυμος επίσης καταγγέλλει ως ανθελληνική και εναντίον των συμφερόντων του Γένους την ταύτιση Εκκλησίας και Κράτους. "Ο ίδιος υπο­στηρίζει, ότι εξαιτίας αυτής της σχέσης έχουν προκληθή στους Έλληνες με­γάλα δεινά. Και το κείμενο αυτό γράφτηκε 194 έτη πριν από τις ημέρες μας, πού ή ανάμιξη της Εκκλησίας στην πολιτική εξουσία και διοίκηση διεκδι­κείται χωρίς δισταγμό αλλά και τα φαινόμενα της δεισιδαιμονίας συντη­ρούνται «καλύπτοντας με τίτλον αγιότητας τα πλέον φανερά -ψεύματα», όπως γράφει, και εν ονόματι του θεού. Γράφτηκε από έναν Έλληνα πατριώτη και επαναστάτη, πού έ6λεπε την πατρίδα του υπόδουλη και τον Κλήρο στην πλει­οψηφία του να συνεργάζεται και να εύλογη τον κατακτητή. Όπως και να το κάνουμε, η «Ελληνική Νομαρχία» είναι άδιαμφισ6ήτητο ντοκουμέντο, αν και λίαν ενοχλητικό για κάποιους. Πάντως με αυτά τα ιδεώδη του Ελληνι­σμού ζυμώθηκε ιδεολογικά και προετοιμάστηκε ή εξέγερση εναντίον των Τούρκων.

 

Το κεντρικό συμπέρασμα πάντως είναι, ότι ο Ελληνισμός είναι ασυμβίβα­στος με τη δεισιδαιμονία. Και τότε αλλά και τώρα! Και όσοι επιμένουν στην αναβίωση της δεισιδαιμονίας, δεν μετέχουν στην Ελληνική Παιδεία.

 

Υποσημειώσεις

 

1.  Δημοσθένη ς, «Περί στεφάνου » 97.

2. Το λεκτικό παραπέμπει στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή (στ. 1340).

3. Βλ. Ν.Σ. Ασπιώτη, «Οι Έλληνες θεοί της προκατακλυσμιαίας Αιγύπτου», στον «Δ», τεύχη 214 και 224-225.

4. Βλ. «Η αναξιοπιστία του Ηροδότου», «Δ», τ. 224-225.

5. Βλ. τα κείμενα των αφορισμών της Επαναστάσεως τον 1821 από τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ στον «Δαυλό», τ. 207 (Μάρτιος 1999) και 219 (Μάρτιος 2000).

Να μένεις όσο αξίζει όχι όσο αντέχεις

Τον εαυτό μας θα τον φτάσουμε στα άκρα πολλές φορές, ειδικά όταν πρόκειται για τη σχέση μας με έναν άνθρωπο. Θα προσπεράσουμε σκηνικά με τα οποία σπαστήκαμε, θα συγχωρήσουμε ένα συνεχώς επαναλαμβανόμενο λάθος, θα κάνουμε ένα βήμα πίσω σε έναν τσακωμό.

 

Το θέμα δεν είναι πόσες φορές θα κάνουμε πίσω εμείς και πόσες το ταίρι μας. Άλλωστε, δε βρισκόμαστε σε κανέναν διαγωνισμό εγωισμού και τα μούτρα που θα προκύψουν αργότερα, μόνο έπαθλο δεν τα λες. Το θέμα είναι πόσο αξίζει να κάνεις συνέχεια εσύ πίσω. Αν, εν τέλει, αξίζει γενικά να μένεις σε όλο αυτό ή αν είναι καιρός να κοιτάξεις κάτι καινούριο.

Όλα θέλουν το χρόνο τους κι αυτό το γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά. Το γεγονός ότι με κάποιον προηγούμενο είχες χημεία κι είχατε βρει κοινούς ρυθμούς εξ αρχής, δε σημαίνει ότι αυτό θα γίνεται πάντα με όλους. Επίσης, μη νομίζεις ότι αν στην αρχή ζοριστείς με κάποιον, σημαίνει ότι δεν κάνει για σένα κι ότι πρέπει ντε και καλά να τον απορρίψεις. Καμιά φορά τέτοιες σχέσεις, που δηλαδή χρειάζεται να κοπιάσετε κι οι δύο για να βρείτε μια κοινή ισορροπία, καταλήγουν να είναι απ’ τις καλύτερες, τις πιο αληθινές και τις πιο ζηλευτές.

Πες λοιπόν ότι ο χρόνος περνάει, οι μέρες κυλούν, η νύχτα φέρνει τη μέρα κι εσύ ακόμη δεν περνάς καλά με αυτόν τον άνθρωπο. Οι θυσίες που κάνεις για χάρη του έχουν φτάσει σε σημείο να σε κουράζουν, να σε πνίγουν κι εδώ που τα λέμε να μην είναι τόσο «χαλάλι» του. Περιμένεις πια να δεις κι εσύ κάτι σε αντάλλαγμα κι αυτό κατά πάσα πιθανότητα επειδή τα αισθήματά σου γι’ αυτόν τον άνθρωπο σιγά-σιγά εξασθενούν. Ή, πολύ απλά, επειδή είσαι κι εσύ άνθρωπος, και θες αποδείξεις ότι όσα κάνεις δεν πάνε στο βρόντο.

Ψάχνεις λόγους να μείνεις, γιατί έστω κι υποσυνείδητα, θες να φύγεις από αυτό που έχετε. Κι όσο εσύ έχεις προσδοκίες, τόσο πιο έξω πέφτεις. Έχεις στο μυαλό σου τρόπους και κινήσεις που μπορεί να κάνει ο άλλος για να σε ανεβάσει, για να σε κρατήσει ώστε να μην του φύγεις. Όμως, εκείνος δεν κάνει τίποτα από όσα θες, και μένεις εσύ να απογοητεύεσαι και να μαδάς μαργαρίτες για να δεις τι θα γίνει με εσάς. Εντάξει, ίσως κι όχι, αλλά απ’ το μυαλό καμιά φορά ίσως να σου πέρασε να το δοκιμάσεις κι αυτό.

Έτσι, παίρνεις την απόφαση να κάνεις το πιο πρακτικό πράγμα που θα μπορούσες, κι ίσως αυτό που θα έπρεπε να έχεις κάνει εδώ και πολύ καιρό: να συζητήσεις με τον άνθρωπό σου αυτό που τόσο πολύ σε βασανίζει. Έλα όμως που τώρα που έχεις την ευκαιρία να δώσεις λύση στο όλο θέμα, το ρημάδι το μυαλό σου κολλάει και δε λες αυτό που ήθελες να πεις. Αποτέλεσμα; Να φαίνεται πως είσαι ένας άνθρωπος που δεν ξέρει τι θέλει, πως όλα του φταίνε κι ο σύντροφός σου με ένα «έλα, θα περάσει κι αυτό», τη βγάζει λάδι ενώ εσύ κάθεσαι σε αναμμένα κάρβουνα.

Όμως ακόμη κι όταν καταφέρνεις να βρεις τα λόγια σου και να τα βγάλεις όλα από μέσα σου, η κατάληξη δε σε βρίσκει σε πλήρη ευφορία. Η σχέση σου δε σε καταλαβαίνει, ή τουλάχιστον έτσι δείχνει. Οι απαντήσεις που πήρες δεν ήταν τίποτα περισσότερο από αερολογίες, δικαιολογίες της στιγμής και, πάλι, αερολογίες.

Και σε ρωτάω εγώ,  ο κολλητός σου, η κολλητή σου, η μάνα σου: γιατί δεν έχεις φύγει ακόμη; Τι περιμένεις, τι σου δίνει το δικαίωμα να ελπίζεις ότι κάτι ανάμεσά σας θα αλλάξει; Άφησες το χρόνο να κάνει το κουμάντο του, προσπάθησες να κάνεις συζήτηση με τη σχέση σου, έχεις κάνει πόσες φορές πίσω και παρ’ όλα αυτά, εσύ μέσα σου δεν είσαι καλά. Κάτι σε τρώει, σε βασανίζει, και δε σε αφήνει σε ησυχία. Όποια προσπάθεια κι αν έκανες για να αλλάξουν όλα αυτά, ο άλλος δεν την εκμεταλλεύτηκε ούτε στο ελάχιστο. Τι έχει μείνει να κάνεις λοιπόν, εκτός του να φύγεις; Τίποτα.

Είσαι σε μία σχέση, απ’ την οποία έχεις παράπονα. Είσαι με έναν άνθρωπο, ο οποίος δε σε γεμίζει. Πες μου, υπάρχει καλύτερη αιτία από αυτήν για να φύγεις;

Το αν ο οποιοσδήποτε βρίσκει τα παράπονά σου υπερβολικά, δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι εσύ δεν περνάς καλά κι όταν είσαι με έναν άνθρωπο, το κυριότερο στη σχέση σας αυτό είναι. Αν είναι να είσαι μίζερος, συνεχώς με νεύρα και με μούτρα, τότε τι να το κάνεις;

Εν τέλει, παραδέξου ότι μπορεί και να ξενέρωσες, να ήταν ένας ενθουσιασμός στην αρχή και πια να μη νιώθεις τόσα πολλά για αυτόν τον άνθρωπο, κι αυτός να είναι κι ο λόγος που του βρίσκεις το ένα κουσούρι πίσω απ’ το άλλο. Μη νιώθεις τύψεις, γιατί όπως την καψούρα και το κόλλημα, έτσι και το ξενέρωμα δεν ελέγχουμε πότε θα μας συμβεί.

Μη μένεις λοιπόν όσο αντέχεις, αλλά όσο αξίζει πραγματικά να μείνεις. Απ’ τη στιγμή που εσύ έχεις κάνει τις ανάλογες προσπάθειες και δεν κατάφεραν το ελπιδοφόρο αποτέλεσμα, ώρα να πηγαίνεις. Δε θα σου εγγυηθώ ότι απ’ την επόμενη μέρα θα βρεις τον έρωτα της ζωής σου, όμως μπορώ να σου εγγυηθώ το εξής: το να είσαι μόνος σου και πού και πού να σε πιάνουν οι μαύρες σου λόγω μοναξιάς είναι πολύ καλύτερο απ’ το να νιώθεις μόνος ενώ είσαι με κάποιον.
Ψάξε λοιπόν να βρεις αυτό το «κάτι καλύτερο» και δε θα χάσεις.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Οι αιτίες των προβλημάτων που υπάρχουν στις σχέσεις είναι:

1. 1. Πρώτη αιτία είναι ότι, όταν δε νιώθουμε καλά, ρίχνουμε το φταίξιμο στον άλλο, επειδή δεν έχουμε αναλάβει την ευθύνη για την πραγματικότητά μας. Δεν έχουμε αναλάβει την ευθύνη για την ευτυχία μας, για την ικανοποίησή μας και νομίζουμε ότι είναι ευθύνη του συντρόφου μας να μας κάνει να νιώθουμε ευτυχισμένοι, ασφαλείς και ότι αξίζουμε.

Ο άλλος εισπράττει τα αρνητικά μας συναισθήματα και αρχίζει εκείνος τώρα να μην έχει αυτό που χρειάζεται από εμάς και ξεκινάει έτσι ο φαύλος κύκλος μεταξύ μας. Νιώθουμε και οι δυο αδικημένοι, παρεξηγημένοι και μόνοι. Και οι δύο αναπτύσσουμε την άμυνα, τον εγωισμό και την ξεχωριστότητα σ’ αυτήν την σχέση, αφού ούτε ο ένας ούτε ο άλλος δεν έχουμε αναλάβει την απόλυτη ευθύνη για την πραγματικότητά μας.

Υπάρχει επίσης και η περίπτωση που εμείς δεν αφήνουμε το σύντροφό μας να αναλάβει την ευθύνη για την πραγματικότητά του. Νιώθουμε εκνευρισμό και θυμό γι’ αυτόν, επειδή δεν είναι ικανοποιημένος. Το παίρνουμε προσωπικά και νιώθουμε ότι έχουμε αποτύχει εμείς, ότι δεν αξίζουμε, επειδή αυτός δεν είναι ικανοποιημένος με μας ή με τη ζωή. Αυτό είναι επίσης μια μεγάλη πηγή αρνητικότητας στις σχέσεις.

2. Η δεύτερη αιτία είναι ότι δεν έχουμε αρκετή αυτοπεποίθηση και αυτοπαραδοχή και έτσι προσπαθούμε να στηριζόμαστε επάνω στον άλλο και περιμένουμε ότι εκείνος θα καταφέρει να μας δώσει κάτι που εμείς δεν έχουμε μέσα μας. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει. Μόνο εμείς μπορούμε να καλλιεργήσουμε μέσα μας την αίσθηση της αξίας και της ασφάλειας. Δεν μπορεί να το κάνει ο άλλος, όσο κι αν προσπαθεί. Μπορεί ίσως να μας βοηθήσει. Πολλές φορές όμως εξυπηρετεί την εξέλιξή μας το να μη μας βοηθήσει, ώστε να αναγκαστούμε να καλλιεργήσουμε μόνοι μας την εσωτερική μας δύναμη. Τότε έχουμε πραγματική εξέλιξη.
3. Τρίτη αιτία των προβλημάτων είναι ότι δεν υπάρχει εκπαίδευση στην επικοινωνία. Δεν ξέρουμε να επικοινωνούμε. Επικοινωνούμε με λάθος τρόπο. Δεν επικοινωνούμε σωστά και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα.
4. Τέταρτη αιτία είναι ότι δεν ξέρουμε τι θέλουμε, άλλο ένα μεγάλο πρόβλημα. Νομίζουμε ότι έχουμε εξωτερικές συγκρούσεις, αλλά τελικά οι συγκρούσεις μας είναι εσωτερικές, που καθρεφτίζονται στις σχέσεις μας και νομίζουμε ότι το πρόβλημά μας είναι ο άλλος. Δεν είναι. Απλώς, δεν έχουμε ξεκαθαρίσει μέσα μας τι θέλουμε και ο σύντροφός μας παίρνει μία από τις δύο αντικρουόμενες θέσεις που υπάρχουν μέσα μας. Μιλάει παίρνοντας το μέρος ενός από τα κομμάτια του διχασμένου εαυτού μας. Έτσι εμείς θεωρούμε ότι εκείνος είναι το πρόβλημά μας, ενώ στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε καλά-καλά τι θέλουμε και ο άλλος λειτουργεί σαν καθρέφτης της εσωτερικής μας σύγκρουσης. Συνεπώς κάτι που είναι απαραίτητο να κάνουμε, είναι η αναθεώρηση των αξιών μας. Όταν ξεκαθαρίσουμε τι πιστεύουμε, τι επιθυμούμε να έχουμε, θα έχουμε πολύ λιγότερες συγκρούσεις.
5. Η επόμενη αιτία είναι ότι έχουμε αρνητικά πρότυπα. Δεν έχουμε εμπειρία από καλές ώριμες σχέσεις στη ζωή μας. Οι περισσότεροι τουλάχιστον έχουμε δει σχέσεις χωρίς ειλικρίνεια, χωρίς ανοιχτή επικοινωνία, με καταπίεση και αδικία. Βιντεοσκοπούμε τις σχέσεις που βλέπουμε γύρω μας τα οκτώ πρώτα χρόνια της ζωής μας και μετά παίζουμε την κασέτα για την υπόλοιπη ζωή μας, μέχρι να μπορέσουμε να επέμβουμε, αφού γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτό μας, για να αλλάξουμε συνειδητά την εγγραφή.
6. Κι ένα τελευταίο εμπόδιο είναι η έμφαση στον ατομισμό. Στις μέρες μας διανύουμε μια φάση που κυριαρχεί το ιδανικό την ατομικότητας, της ξεχωριστότητας. Η γυναίκα αφυπνίζεται. Κάποτε δεν υπήρχαν δύο σε μια σχέση, υπήρχε μόνο ένας, ο άντρας. Η γυναίκα υπάκουε. Δεν υπήρχαν δύο γνώμες, δύο προσωπικότητες για να υπάρχουν προβλήματα.

Τώρα που έχει αφυπνιστεί η άλλη προσωπικότητα, είναι φυσικό να υπάρχουν προβλήματα. Τώρα η γυναίκα έχει γνώμη, θέληση και εκφράζει τη σκέψη της. Τώρα στη σχέση υπάρχουν δύο. Αυτό είναι πολύ θετικό και είναι οπωσδήποτε σημαντικό βήμα στη πορεία της εξέλιξης, αλλά συγχρόνως προκαλεί μια ανάγκη για ταύτιση με την ατομικότητα και την ξεχωριστότητα και στις δύο πλευρές. Γιατί και οι δύο πλευρές νιώθουν κίνδυνο εξαιτίας της καινούργιας κατάστασης.

Κανένας από τους δύο δεν ξέρει πώς να λειτουργήσει. Ούτε η γυναίκα ούτε ο άντρας νιώθουν άνετα μέσα στην ισότητα. Υποσυνείδητα λειτουργούν ακόμα οι παλιές σκεπτομορφές, υπάρχει σύγχυση και η κατάσταση είναι, προσωρινά τουλάχιστον, μπερδεμένη.

ΜΕΘΗ ΚΑΙ ΜΕΘΕΞΗ

Έκσταση και Μεταμορφώσεις του Διονύσου

Η έκσταση είναι η σημαντικότερη όψη του Διονυσιασμού. Είναι μια τελετουργική συμπεριφορά για την επίτευξη αλλαγής της κατάστασης συνείδησης. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η μετουσίωση σε μια διαφορετική συνειδητότητα. Η έκσταση, εκτός από την άμεση ατομική επικοινωνία με τη θεότητα, είναι ταυτόχρονα και συλλογική, κοινωνική στα πλαίσια του δραματικού θιάσου. Δεν είναι μια κατάσταση κρίσης που απομονώνει το άτομο από την εσωτερική του εμπειρία.

 «Ο  Διονυσιασμός είναι ένα μέσο για την ανακάλυψη μιας αιώνιας εσωτερικής ζωής και ενός μυστικισμού», όπως αναφέρει ο E. Rohde στο βιβλίο του Η Ψυχή.

Εξ-ίσταμαι (έκσταση) είναι η πνευματική διάχυση  της οντότητας, που καταρρέει ως αυτοδύναμη μοναδικότητα , είναι η εξωτερίκευση της οντότητας, φεύγει από το περιοριστικό της Εγώ και εξέρχεται της παρούσας Στάσης της, δηλαδή Εκστασιάζεται.

Οι γυναίκες που συνοδεύουν το Διόνυσο κατά την επιστροφή του στη Θήβα στην τραγωδία «Βάκχαι» του Ευριπίδη και οι οποίες αποτελούν το θίασό του, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η τρέλα και η μανία τους είναι μια κατάσταση ελεγχόμενη, αντίθετα από τη λύσσα που θα πιάσει όσους αμφισβητούν ή αρνούνται το θεό . Αυτό το τίμημα θα το πληρώσει όποιος δεν ξέρει πώς να κοιτάξει το θεό ίσια στα μάτια ώστε να ανακαλύψει τον έσω εαυτό του, μέσα από την άδεια μάσκα.

Ο Διόνυσος ανάμεσα στις μορφές που παίρνει, μεταμορφώσεις σε ζώο, ή φυτό ή αστέρι, είναι η αλλοίωση (μετουσίωση και ιεροποίηση) της πραγματικότητας που το μεθύσι (θεία μέθη) φέρνει στον άνθρωπο. Ο Διονυσιακός Συμβολισμός όμως αφορά και τη μεταμόρφωση του θεατή που γίνεται την ώρα της παράστασης. Η συνύπαρξη του μύθου και του θεατή δημιουργεί έναν νέο άνθρωπο, ο οποίος ξαναγεννιέται, όπως ο ίδιος ο Διόνυσος. Η Διονυσιακή μέθη, σε συνδυασμό με το Απολλώνιο Πνεύμα, στηρίζουν την δημιουργία της Ελληνικής θεατρικής τέχνης και  τη Γέννηση της Τραγωδίας (Νίτσε).

Το πρώτο μακιγιάρισμα στην ιστορία έγινε με το κατακάθι του κρασιού.Είναι ιδιαίτερα σημαντική η μάσκα λοιπόν, απών και παρών ταυτόχρονα ο Διόνυσος, προσφέρει σε αυτούς που θα τον ανακαλύψουν μια εικόνα του Αλλου κι αυτού που γίνεται άλλο.

Το μυστηριακό Διονυσιακό σύμβολο  του ΟΙΝΟΥ , είναι η εικόνα της «μέθεξης», μία έννοια που αναπτύχθηκε από τον Πλάτωνα στον «Παρμενίδη» Η άμπελος με την σύνθλιψη και την ζύμωση γίνεται σταδιακά ομοιογενής και μετουσιώνεται με την συνδρομή του Χρόνου.Και είναι το δεύτερο στοιχείο , το οποίο ενεργοποιείται στην ΘΟΛΟ της Επιδαύρου ,έχοντας μία μυσταγωγική αξία, που είναι η εικόνα της «Μέθης» .

Οχι βέβαια της κραιπάλης αλλά της μέθης που προέρχεται από την Μέθεξη. Αυτή την ψυχική ευφορία, που νοιώθει το ον για να έρθει σε επικοινωνία μετά του θείου για την αφύπνιση ανώτερων συνειδησιακών πεδίων.

Αυτό ακριβώς επικαλείται ο ζωγράφος Παυσίας, μέγας γνώστης των αλληγοριών και της δύναμης των εικονοπλασιών, που δρούν  στην ψυχή του ανθρώπου,  και προκαλούν ΣΥΝ-ΚΙΝΗΣΗ.

Πρόκειται για μία ζωγραφική παράσταση στο εσωτερικό της Θόλου της Επιδαύρου , έτσι όπως μας την περιγράφει ο Παυσανίας, που παριστά τον Έρωτα να έχει παρατημένα τα βέλη και το τόξο και να έχει πάρει και να κρατεί την λύρα. Δίπλα είναι επίσης ζωγραφισμένη η Μέθη ενώ να πίνει από γυάλινη κούπα. Η κούπα φαίνεται σαν αληθινή γυάλινη και μπορεί κανείς να ιδεί διά μέσου αυτής το πρόσωπο  της γυναίκας».

 Διαχρονικά σύμβολα στην Ελληνική ψυχή είναι επίσης το ΔΕΠΑΣ=ΚΥΠΕΛΛΟ ,  όπου οι θνητοί βάζουν κρασί και οι θεοί νέκταρ.

Αυτή η τοιχογραφία είναι η πρώτη παράσταση που βλέπει ο επισκέπτης μπαίνοντας στο Μνημείο.
Η Λ ύ ρ α μαζί με το τόξο και τα βέλη είναι τα τρία κυριότερα σύμβολα του Ηλίου/Απόλλωνος και δι’ αυτών αλληγορείται η σύνδεση του φυσικού σώματος του Ηλίου με την πνευματική οντότητα του Απόλλωνος.

Όμως στα χέρια του Έρωτος και όχι του Απόλλωνος, η επτάχορδη Λ ύ ρ α εναρμονίζει με «έ ρ ω τ α» τις  7 ΤΡΟΧΙΕΣ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ, που περιγράφονται στο δάπεδο του εσωτερικού της Θόλου .
Τα βέλη με το τόξο της τοιχογραφίας είναι η εκ-τόξ-ευση (τόξο) των ακτίνων (βέλη) του Ηλίου κατά την ημερήσια πορεία του. Είναι το καθημερινά σχηματιζόμενο ηλιακό τόξο στον ουράνιο θόλο. Με την αποχώρηση του σκοτάδι σκεπάζει την ΓΗ.

 Ο Ήλιος ζωογονεί την πλανητική οικογένεια με φως και θερμότητα, καθώς ο Απόλλων μετουσιώνει το φως του Ηλίου σε γνώση και την θερμότητα σε «έρωτα«. Ήλιος είναι φως και αιωνία θερμότης στο φυσικό σύμπαν, Απόλλων είναι γνώση και σφοδρός «έρως» στον πνευματικό ορίζοντα των όντων.

Ο ΔΙΌΝΥΣΟΣ  ξαναγεννιέται και  ελευθερώνει όλες τις δυνάμεις της μετατροπής, ανανέωσης ,  κάτι νέο θ’ αναδυθεί, μέσα απο  τη «ζύμωση του οίνου» και την συνδρομή των Ωρών  (χρόνου), φέρνοντας τη νέα Άνοιξη  στον Κόσμο.

Η  Διονυσιακή τέχνη μετατρέπεται σε ένα τεράστιο θέατρο , όπου ο άνθρωπος καλείται να παίξει μεγάλους και μικρούς ρόλους,  χωρίς να ταυτίζεται ποτέ, μέχρι που μέσα σε έναν κόσμο της φαινομενικότητας και της παροδικότητας  να ανακαλύψει την πραγματική πηγή της ζωής και το αληθινό πρόσωπο του κόσμου που μας περιβάλει. Συνδέεται  όμως και με την οδύνη που ο άνθρωπος αισθάνεται όταν βρίσκεται σε διάσταση με την ύπαρξη του και  νοιώθει «ΞΕΝΟΣ» με το κόσμο που τον περιβάλλει. Και είναι αυτός  ο πόνος που θέλει να μετουσιώσει και να μεταμορφώσει  μέσα από την Διονυσιακή έξαρση.

Είναι αυτή η λαχτάρα  και η προσδοκία της ψυχής του  για να κατανοήσει , και  να ενωθεί  με την αιωνιότητα!

Βαρ Κoχβά (מרד בר כוכבא)

Ιστορικό πλαίσιο

Η εξέγερση του Βαρ Κοχβά, αλλιώς γνωστή ως Τρίτος Ιουδαϊκός Πόλεμος (132-135) διεξήχθη στο πλαίσιο των Ρωμαιο-Ιουδαϊκών πολέμων, μια σειρά στρατιωτικών συρράξεων ανάμεσα στην Ρωμαϊκή Δημοκρατία (αργότερα, Αυτοκρατορία) και διάφορες ομάδες Ιουδαίων, η οποία διήρκεσε από το 63 π.Χ έως το 136 μ.Χ.

Σίμων μπεν Κοσεβά

Μετά την εξέγερση του 115-117 μ.Χ, η Ρωμαϊκή κυβέρνηση έλαβε ορισμένα αντι-Ιουδαϊκά μέτρα, δίδοντας την εντύπωση ενός γηρασμένου Έθνους, που πέθαινε. Το 130, όταν ο αυτοκράτορας Πόπλιος Αίλιος Τραϊανός Αδριανός επισκέφθηκε την Ιουδαία, διέταξε την κατασκευή νέας πόλης σε αντικατάσταση αυτής που ο Τίτος Φλάβιος Βεσπασιανός είχε γκρεμίσει συθέμελα: της Ιερουσαλήμ. Χτισμένη σύμφωνα με τα πρότυπα Ρωμαϊκής πόλης, θα είχε ναό αφιερωμένο στον υπέρτατο Ρωμαϊκό θεό Γιούπιτερ (Δίας). Η νέα μητρόπολη ονομάσθηκε Αέλια Καπιτολίνα και το ιερό ανεγέρθη στα συντρίμια του κατεστραμένου ναού των Εβραίων. [βλ. Cassius Dio on Bar Kochba 69.12.1]

Η αντίδραση των Εβραίων στην ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ ήταν μοιρασμένη: αν και μερικοί έκριναν ανυπόφορο το γεγονός ότι αλλόθρησκοι θα πραγματοποιούσαν τελετές στην πόλη τους, άλλοι υποστήριξαν ότι οι παγανιστές που επιθυμούσαν να προσφέρουν θυσίες στον μέγιστο των θεών τους, δεν θα έπρεπε να εμποδισθούν. Αυτή η μετριοπαθής άποψη επικράτησε. Άλλωστε, ο ναός δεν έφερε επιγραφή ότι επρόκειτο να είναι «οίκος των εθνών»;

Δύο χρόνια αργότερα, ο Αδριανός, απαγόρευσε τον ευνουχισμό και την περιτομή, νομοθετώντας κατά μίας πρακτικής, η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα, έθιγε τις ευαισθησίες αμφότερων Ελλήνων και Ρωμαίων. Υπάρχουν ενδείξεις ότι επρόκειτο ουσιαστικά για εμπόδιο στην εφαρμογή της, καθώς αφορούσε στα παιδιά που δεν είχαν φθάσει στην απαιραίτητη ηλικία για να συναινέσουν στην επέμβαση· αλλά όποιο και να ήταν το ακριβές νόημα του μέτρου, οι Εβραίοι το εξέλαβαν ως νόμο ο οποίος στρεφόταν εναντίον τους. Υπήρξαν εκ νέου αμβλύνσεις και ριζοσπαστικότητες αλλά αυτή την φορά η μετριοπάθεια υποστηρίχθηκε λιγότερο. Όπως το θέτει ένας συγγραφέας του 4ου αιώνα:

«Τώρα οι Εβραίοι ξεκίνησαν πόλεμο, επειδή τους απαγορεύθηκε να ακρωτηριάζουν τα γεννητικά τους όργανα» [Historia Augusta,Hadrian, 14.2.]

Ελάχιστα είναι γνωστά για τα αρχικά στάδια της επανάστασης. Φαίνεται ότι το έναυσμα δόθηκε τους πρώτους μήνες του 132, όταν οι οικοδομικές εργασίες για την μετατροπή των χαλασμάτων της Ιερουσαλήμ σε Ρωμαϊκή πόλη, προκάλεσαν την κατάρρευση του Σολομώντειου ταφικού μνημείου. Το γεγονός εξελήφθη ως μεσσιανικός οιωνός. Ο Ρωμαίος έπαρχος Τίνειος Ρούφος υποτίμησε σοβαρά την κατάσταση.

«Σύντομα, το σύνολο της Ιουδαίας ξεσηκώθηκε και οι Εβραίοι παντού έδειχναν σημάδια αναταραχής, συσπειρώνονταν και επέδειχναν έμπρακτα μεγάλη εχθρότητα προς τους Ρωμαίους, είτε κρυφά είτε φανερά· πολλοί άλλοι, επίσης, από διαφορετικές φυλές, συντάσσονταν μαζί τους προσβλέποντας στα οφέλη· πράγματι, θα μπορούσε να πεί κάποιος ότι όλος ο κόσμος εξεργέθηκε γι᾽ αυτό το θέμα» [Cassius Dio, Roman history 69.13.1-2; full story]

Τα πράγματα γίνονται χειρότερα για τους Ρωμαίους όταν οι Εβραίοι στο πρόσωπο του Σίμωνα, γιού κάποιου ονόματι Κοσεβάς, αναγνώρισαν τον εθνικό τους ηγέτη. Από κάποιες διασωθείσες επιστολές του, καθίσταται σαφές ότι είχε αναλάβει καθήκοντα από την 1η Iyar (2ος μήνας για το εκκλησιαστικό έτος) του πρώτου χρόνου της επανάστασης (3 Απριλίου 132)· φαίνεται δε, ικανός να γράφει έως την 14η Marcheshvan (8ος μήνας για το εκκλησιαστικό έτος) του 4ου χρόνου (6 Νοεμβρίου 135). Οι φράσεις με τις οποίες αρχίζει μια εβραϊκή επιστολή εκείνης της περιόδου, αξίζει να μνημονευθούν καθώς το ύφος της γραφής φανερώνει ότι ο Σίμων εθεωρείτο νόμιμος ηγέτης: «Στις 28 Marcheshvan του 3ου χρόνου του Σίμωνος μπεν Κοσεβά, πρίγκιπας του Ισραήλ…».

Σύμφωνα με τον ιστοριογράφο της Χριστιανικής εκκλησίας Ευσέβιο (≅260-340) ο Σίμων ισχυριζόταν ότι ήταν πεφωτισμένος και κατέβηκε από τον ουρανό για να διαφωτίσει τους δυστυχείς. [History of the church 4.6.2] Σε μερικά νομίσματα και στις επιστολές του, αποκαλεί τον εαυτό του Πρίγκιπα (Nasi) λέξη με πολύ έντονες μεσσιανικές παρεμφάσεις [βλ. Ezekiel 37.24-25 και χειρόγραφα Κιρμπέτ Κουμράν] Οι πιστοί οπαδοί έκαναν λογοπαίγνιο με το πραγματικό του όνομα, Σίμων μπεν Κοσεβά: συχνά τον αποκαλούσαν Βαρ Κοχβά [(υιό του Αστέρος) άστρο: kokhav(εβρ.)] όνομα το οποίο επίσης έκρυβε μεσσιανικούς υπαινιγμούς. Του είχαν αποδοθεί μερικά θαύματα, ενώ υπήρχαν αναφορές ότι τον είχαν δεί να βγάζει από μέσα του φλόγες.

Ο Ραβί Ακιβά μπεν Ιωσήφ, νομοδιδάσκαλος στo συμβούλιο των ραβίνων της Ιαμνείας (Jabneh) και επίσημος θρησκευτικός ταγός των Εβραίων εκείνη την εποχή, δήλωσε ότι ο άξιος αυτός ηγέτης, ήταν ο Μεσσίας· τουλάχιστον δύο ραβίνοι (Gershom και Aha) συμφώνησαν, άλλοι παρέμειναν επιφυλακτικοί και κάποιοι λέγοντας ότι θα φύτρωνε χορτάρι στα μάγουλα του Ακιβά πριν την έλευση του Υιού του Δαυΐδ, τον γελειοποίησαν δημοσίως (Ταλμούδ).

Η εξέγερση ήταν σαφώς θρησκευτικού χαρακτήρα. Οι επαναστάτες ήσαν πεπεισμένοι ότι επρόκειτο για τον πόλεμο της αποκάλυψης που είχε προβλεφθεί από προφήτες σαν τον Δανιήλ και τον Ζαχαρία. Στα νομίσματά τους απεικονίζεται ο ναός, ένα άστρο επάνω του, η Κιβωτός της Διαθήκης στο εσωτερικό του και εγχάρακτα αρχαία Εβραϊκά γράμματα. Κάποια από αυτά έφεραν επιγραφή Ιερέας Ελεάζαρ, κάτι που σηματοδοτεί πιθανότατα την εκλογή νέου αρχιερέα.

Δεν συμφώνησαν όλοι με την άποψη του Ακιβά ότι ο Σίμων ήταν ο Μεσσίας. Οι Ιουδαίοι Χριστιανοί αρνήθηκαν να δεχθούν αυτόν τον ισχυρισμό· ο Χριστιανός συγγραφέας Ιουστίνος ο Μάρτυρας, υποστηρίζει ότι ο Σίμων πρόσταξε την σκληρή τιμωρία των Χριστιανών οι οποίοι δεν θα απαρνούνταν τον Ιησού τον Ναζωραίο, βλασφημώντας εκούσια. [(First Apology 31.6) ή Ιουστίνου του Μάρτυρος Πρώτη Απολογία (Ελληνικά-Λατινικά σε pdf pp.376,377]

Με την κατάσταση να χειροτερεύει, ο έπαρχος Τίνειος Ρούφος απάντησε σκληρά. Έχοντας λάβει ενισχύσεις, κινήθηκε εναντίον των Εβραίων αντιμετωπίζοντας δίχως έλεος την παραφροσύνη τους και σύμφωνα με το δίκαιο του πολέμου, υποδούλωσε την γη τους.[Ευσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία 4.6.1]

Από το αφήγημα του Έλληνα ιστορικού Δίωνος Κάσσιου (Ρωμαϊκή ιστορία 69.12.1-14.3) μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η επακόλουθη πολεμική προσπάθεια των Εβραίων ήταν εκτεταμένη, ευρύτατα υποστηριζόμενη και φανατική. Αλλά, φαίνεται ότι απέτυχαν να καταλάβουν την Ιερουσαλήμ: αυτό μοιάζει ως η μόνη δυνατή ερμηνεία για το γεγονός ότι τα νομίσματα της επανάστασης έχουν βρεθεί παντού στην Ιουδαία εκτός από την πρωτεύουσά της. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν (όχι αδιάσειστα) στοιχεία για την εκλογή νέου αρχιερέα, κάτι το οποίο υπαινίσσεται τον έλεγχο της περιοχής του Ναού από τους Εβραίους για περιορισμένο χρονικό διάστημα τουλάχιστον. Όσο ακριβής κι αν είναι ο ισχυρισμός αυτός, ο Σίμων και οι άνθρωποί του στάθηκαν σίγουρα ικανοί να ελέγξουν την επαρχία. Επίσημα έγγραφα υπογεγραμμένα από τον «πρίγκιπα του Ισραήλ» φανερώνουν ότι αυτοκρατορική περιουσία είχε δημευθεί και εκμισθωθεί σε Εβραίους χωρικούς.

Ο Σίμων ήταν τόσο επιτυχημένος, ώστε ο αυτοκράτορας Αδριανός υποχρεώθηκε να επιστρατεύσει τους καλύτερους στρατηγούς του για την καταστολή της εξέγερσης. Ο Σέξτος Ιούλιος Σεβήρος, κυβερνήτης της Βρετανίας, ήταν ένας από αυτούς. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για υποβιβασμό των καθηκόντων του επειδή η Βρετανία ήταν επαρχία ιδιαίτερα υψηλού κύρους· αυτό σηματοδοτεί την σοβαρότητα της περίστασης. Άλλοι στρατηγοί ήταν ο Πόπλιος Μάρκελλος και ο Τίτος Haterius Νέπως, έπαρχοι της Συρίας και της Αραβίας αντίστοιχα. Ο Σίμων γνώριζε ότι οι Ρωμαίοι θα έστελναν μεγάλη εκστρατευτική δύναμη και προετοιμάσθηκε.

Οι ξεσηκωμένοι Εβραίοι δεν τόλμησαν να διακινδυνεύσουν μετωπική αναμέτρηση με τους Ρωμαίους, αλλά κατέλαβαν πλεονεκτικές θέσεις στην ύπαιθρο τις οποίες οχύρωσαν με τείχη και ορύγματα ώστε να τους παρέχουν καταφύγιο έκτακτης ανάγκης και να επικοινωνούν απαρατήρητοι, τρύπησαν δε, το πάνω μέρος των υπόγειων αυτών περασμάτων για φωτισμό και αερισμό. [Δίων Κάσσιος, Ρωμαϊκή ιστορία 69.12.3]

Τον Δεκέμβριο του 133 ή τον Ιανουάριο του 134, ο Ιούλιος Σεβήρος διαδέχθηκε τον Τίνειο Ρούφο στην διακυβέρνηση της εμπόλεμης ζώνης. Ήταν επικεφαλής πολυπληθούς στρατεύματος. Τρείς λεγεώνες κλήθηκαν να υπηρετήσουν: η Σιδηρά (6η, Ferrata) αυτή των Στενών (10η, Fretensis) —ενισχυμένη εσπευσμένα με πεζοναύτες από την Ιταλία— και η Δηιοτεριανή (22η, Deiotariana). Όχι λιγότερες από δεκαεπτά βοηθητικές μονάδες είναι γνωστό ότι πολέμησαν στην Παλαιστίνη. Η Λεγεώνα των Στενών, πιθανόν αποδεκατίστηκε από τους Εβραίους, εφόσον δεν υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξής της μετά τον πόλεμο αυτό. Οι δυνάμεις ανανεώθηκαν με την αποστολή της Τραϊανής Ισχυράς Λεγεώνας (2η, Traiana Fortis) ενώ υπάρχουν ενδείξεις για εμπλοκή μονάδων άλλων λεγεώνων στην μάχη, πιθανόν από την Κυρηναϊκή (3η, Cyrenaica) την Γαλλική (3η, Gallica) και την Σκυθική (4η, Scythica). Για πρώτη φορά σε περισσότερο από έναν αιώνα, οι Ρωμαίοι δοκιμάσθηκαν από έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού: δύο από τους Συγκλητικούς ξεκίνησαν την στρατολόγηση νέων από την Ιταλία.

Αν δεν ήταν πλεονασμός, κάποιος θα αποκαλούσε τον πόλεμο αυτό καταστροφή. Οι Ρωμαίοι αντιμετώπισαν μεγάλες δυσκολίες όταν επιχείρησαν να υποτάξουν την Ιουδαία, σημειώνοντας πρόοδο μόνον όταν ο ίδιος ο αυτοκράτορας κατέφθασε εκεί. Ο Ρωμαϊκός στρατός ήταν συνηθισμένος σε μεγάλης κλίμακας μάχες, είδος εμπλοκής το οποίο απέφυγε ο Σίμων. Οι στρατηγοί του Αδριανού αναγκάστηκαν να σχηματίσουν μικρότερες μονάδες για την αναχαίτιση ολιγομελών ομάδων ανταρτών. Σε αυτόν τον πόλεμο, οι πλέον υψηλόβαθμοι αξιωματικοί υποχρεώθηκαν να μείνουν άπραγοι, την ώρα που οι υφιστάμενοί τους αναλαμβαναν τεράστιες ευθύνες. Πείνα, αρρώστια και φωτιά αποδείχθηκαν καλύτερα όπλα από τα σπαθιά και τις λόγχες.

Ο Σεβήρος δεν αποτόλμησε να επιτεθεί στους αντιπάλους του σε οποιοδήποτε σημείο της υπαίθρου, λόγω του αριθμού και του φανατισμού τους, αλλά, ανακόπτοντας τις μικρές ομάδες τους χάρη στον αριθμό στρατιωτών-υπαξιωματικών που διέθετε και εμποδίζοντας την τροφοδοσία περικλείοντάς τους, κατάφερε μάλλον αργά αλλά με σιγουριά και συγκριτικά μικρότερο κίνδυνο, να κάμψει την αντίστασή τους, να τους εξουθενώσει και να τους εξολοθρεύσει. Πράγματι, ελάχιστοι Εβραίοι επιβίωσαν. Πενήντα από τα πιο σημαντικά οχυρά και 985 από τα πιο γνωστά χωριά τους, ισοπεδώθηκαν. 580.000 σκοτώθηκαν σε διάφορες μικρές ή μεγάλες μάχες. Όσο για τον αριθμό εκείνων οι οποίοι χάθηκαν από πείνα, αρρώστια ή φωτιά, αυτός είναι αδύνατον να υπολογισθεί. [Cassius Dio, Roman history 69.13.2-3]

Ήταν το είδος του πολέμου που οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να αποσιωπήσουν. Όταν ο Ρωμαίος συγγραφέας Μάρκος Κορνήλιος Φρόντων έγραψε επιστολή προς τον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο για την περίπτωση της καταστροφής μιας λεγεώνας από τους Πάρθους το 162 μ.Χ, την συνέκρινε με την εξέγερση Βαρ Κοχβά, υπονοώντας σιωπηρά ότι ήταν η τελευταία ήττα. [Η αλληλογραφία του Μάρκου Αυρήλιου Φρόντων Loeb edition vol. 2 On Parthian War, pp.23 ¶1, επιστολή στην οποία ο Φρόντων επιχειρεί την άμβλυνση των εντυπώσεων από την απώλεια της λεγεώνας, συγκρίνοντάς την με άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις αρχής γενομένης από τον Τρωικό πόλεμο με σκοπό να αναδείξει στα μάτια του αυτοκράτορα το τρόπο με τον οποίο οι παλαιότεροι είχαν καταφέρει να ξεπεράσουν τις δυσμενείς συνέπειες μετατρέποντας τελικά τις απώλειες σε όφελός τους]

Οι Ρωμαίοι κατέφυγαν σε τρομερές θηριωδίες για να κερδίσουν τον πόλεμο. Πτώματα παρέμειναν άταφα για αρκετά χρόνια. Υπάρχουν αναφορές για παιδιά τα οποία παραδόθηκαν στις φλόγες ζωντανά, τυλιγμένα σε παπύρους της Τορά. [(Babylonian Talmud, Gittin 57a-58b; Lamentations Rabbah 2.2 §4; Seder Elijah Rabbah 151)]. Το γεγονός ενδέχεται να μεγαλοποιήθηκε, αλλά οι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι ήσαν ικανοί για ανάλογες πράξεις. Αρκετοί Εβραίοι άρχισαν να μετανιώνουν για την εξέγερση. Ένα καινούριο λογοπαίγνιο με το όνομα του Σίμωνα έγινε δημοφιλές: κάποιοι τον αποκαλούσαν Σίμων βαρ Κοζεβά «γιό του ψεύδους» της πικρής απογοήτευσης.

Όπως όλοι οι πόλεμοι, ήταν καταστροφή για τους ανθρώπους. Ο Χριστιανός συγγραφέας Ευσέβιος Σωφρόνιος Ιερώνυμος, γύρω στο 400 μ.Χ, γράφει ότι οι πολίτες της Ιουδαίας βρέθηκαν σε τόσο απελπιστική θέση ώστε παρέμειναν σε υπόγειες σήραγγες και σπηλιές μαζί με τα παιδιά, τις γυναίκες και ότι χρυσό και ασημικό διέθεταν. Ο ισχυρισμός αυτός μπόρεσε να επιβεβαιωθεί από αρχαιολόγους, όταν βρήκαν απομεινάρια σκελετών, μαγειρικά σκεύη και επιστολές σε σπήλαια των περιοχών Wadi Murabba`at και Nahal Hever.

Αργά αλλά σταθερά, οι Ρωμαίοι πήραν το πάνω χέρι. Ο Σίμων αντιστάθηκε για τελευταία φορά στο οχυρό Μπεϊτάρ, τρείς ώρες νοτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ. Όπως έχει καταγραφεί οι αμυνόμενοι εκτόξευαν πίσω στους Ρωμαίους τα βλήματα που έκεινοι τους έριχναν με καταπέλτες. Η πολιορκία διήρκεσε πολύ καιρό, έως τον χειμώνα του 135/136 (Ο Σίμων φαίνεται ικανός να στέλνει επιστολές στις 6 Νοεμβρίου 135). Οι αντάρτες ουδέποτε παραδόθηκαν, αλλά πέθαναν από πείνα και δίψα. Ανάμεσα στα νεκρά κορμιά, οι λεγεωνάριοι αναγνώρισαν εκείνο του Σίμωνος, γιού του Κοσεβά. Όταν έφεραν το κεφάλι του στον αυτοκράτορα Αδριανό, εκείνος είπε: «Αν ο Θεός του δεν τον έσφαξε, τότε ποιός θα μπορούσε να τον ξεπεράσει;»

Σύμφωνα με την Εβραϊκή παράδοση, το Μπεϊτάρ έπεσε την ενάτη ημέρα του μηνός Aβ. Το Γρηγοριανό ημερολόγιο θα έδειχνε 25 Ιουλίου 136. Η ημερομηνία ωστόσο, είναι αρκετά ύποπτη, επειδή συμπίπτει με αυτήν της καταστροφής του Ναού το 70. Εφόσον ο Αδριανός δέχθηκε τον τίτλο του «κατακτητή» [(Imperator, συνώνυμο στα Ελληνικά, του Στρατηγού-Αυτοκράτορος)] προς τα τέλη του 135, θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι το Μπεϊτάρ κατελήφθη Νοέμβριο ή Δεκέμβριο. [Η 9η Αβ (Tisha B’Av), είναι ημέρα νηστείας σε ανάμνηση διάφορων καταστροφών που υπέστησαν στην πορεία της ιστορίας τους οι Εβραίοι και πρωτίστως αυτών του ιερού Ναού στα ιεροσόλυμα]

Το αφήγημα για τα λόγια του Αδριανού στην θέα της κεφαλής του Σίμωνος, έχει προκαλέσει επιστημονικές αντιπαραθέσεις: ήταν πράγματι παρών ο Αδριανός; Η απάντηση είναι καταφατική. Σε Ρωμαϊκά κείμενα χρησιμοποιείται η έκφραση expeditio Judaica (Εβραϊκή εκστρατεία) το οποίο μπορεί να σημαίνει μόνο την παρουσία του αυτοκράτορα. Πέραν τούτου, είναι η παρασημοφόρηση αξιωματικού της αυτοκρατορικής φρουράς C. Arrius Clemens από τον αυτοκράτορα, για τις πολεμικές υπηρεσίες του στην Ιουδαία.

Ωστόσο, αυτό δεν ήταν το τέλος του αγώνα. Πρόσφατη ανακάλυψη αψίδας θριάμβου στα περίχωρα της Σκυθόπολης (Bet She’an) αφιερωμένης από την Σύγκλητο στον αυτοκράτορα το 136, αποδεικνύει ότι οι μάχες συνεχίστηκαν στην Γαλιλαία.

Πολλοί Ρωμαίοι χάθηκαν στον πόλεμο. Ως εκ τούτου, ενημερώνοντας γραπτώς την Σύγκλητο, ο Αδριανός δεν αρχίζει την επιστολή του με επιτηδευμένες φράσεις όπως συνήθιζαν οι αυτοκράτορες: «Αν έχετε υγεία εσείς και τα παιδιά σας, καλώς· Εγώ και ο στρατός είμαστε υγιείς» [Δίων Κάσσιος, Roman history 69.14.3]

Μετά την ήττα των Εβραίων, ο Αδριανός επιχείρησε να ξεριζώσει τον Ιουδαϊσμό. Οι φυλακισμένοι πουλήθηκαν στην Χεβρώνα και την Γάζα, ο καθένας τους στην τιμή ενός αλόγου. Απαγόρευσε στους κατακτημένους να μαθαίνουν τον Μωσαϊκό νόμο και να έχουν στην κατοχή τους ειλητάρια. Η επαρχία της Ιουδαίας μετονομάσθηκε Παλαιστίνη και η Ιερουσαλήμ, Αέλια Καπιτωλίνα.

Παγανιστικά ιερά ανεγέρθηκαν στα χαλάσματα των Εβραϊκών τόπων λατρείας: ο Ναός του Διός οικοδομήθηκε στην θέση του Εβραϊκού Ναού, άγαλμα του Αδριανού, έφιππου, τοποθετήθηκε στα Άγια των Αγίων· η θεά Αφροδίτη μετακινήθηκε στο μέρος όπου η αίρεση των Χριστιανών είχε προσκυνήσει τον τάφο του Ιησού και πριν την νοτιότερη πύλη της Αέλιας, οι Ρωμαίοι ανέγειραν μαρμάρινο άγαλμα γουρουνιού (αυτό ήταν το σύμβολο της 10ης Λεγεώνας των Στενών, αλλά η προσβολή ήταν κατάφορη και πιθανόν σκόπιμη). Ακόμα χειρότερα, δεν επιτρεπόταν στους Εβραίους, ούτε απλά να αντικρύσουν την πατρίδα των προγόνων τους. Ο Ραββί Ακιβά παραβίασε τούτο το διάταγμα και μετά από κάποιο διάστημα στην φυλακή, βασανίσθηκε μέχρι θανάτου· τουλάχιστον εννέα ακόμη ραββίνοι εκτελέσθηκαν.

Έκτοτε, ο κόσμος δεν έμελλε να δεί Εβραϊκά στρατεύματα μέχρι το 1915, όταν οι Βρετανοί στρατολόγησαν μονάδα εθελοντών με το αξιοσημείωτο όνομα “Σώμα Ασσυρίων Εβραίων Προσφύγων Ημιονηλατών” το οποίο δραστηριοποιήθηκε στην Εκστρατεία των Δαρδανελίων.

Μετά τον θάνατο του Αδριανού, ξεκλινησε η συμφιλίωση. Ο νέος αυτοκράτορας Αντωνίνος ο Ευσεβής (Antoninus Pius) επέτρεψε την ταφή των νεκρών και ανακάλεσε την απαγόρευση της περιτομής που είχε προκαλέσει τον πόλεμο. Οι ραβίνοι ξεκίνησαν διάλογο αυτοκριτικής. Οι μεσσιανικοί ισχυρισμοί θεωρούνταν γενικώς ύποπτοι. Όταν ο ραβίνος Γεουντά Ανασί [Jehuda ha-Nasi (Ιούδας ο Πρίγκιπας)] ανασκεύασε την Μισνά, απάνθισμα της ραβινικής σοφίας, άφησε στο περιθώριο πολλές μεσσιανολογικές εικασίες. Από πολιτικής απόψεως ο Ιουδαϊσμός ήταν νεκρός· δεν επρόκειτο να υπάρξει Εβραϊκό κράτος για περισσότερο από 18 αιώνες. Εκείνο που απέμεινε ήταν η θρησκεία, η οποία επιβίωσε του Ρωμαϊκού παγανισμού με ευκολία.

Ας γίνουν αυτοί πιο άνθρωποι

Μεγαλώνοντας κανείς ανακαλύπτει μια σειρά από ανθρώπους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους. Γύρω εκεί στα 12, αρχίζεις κι ανακαλύπτεις τον κόσμο, χτίζεις φιλίες κι έρωτες. Στην αρχή, αισθάνεσαι δυνατός κι αισιόδοξος, έχεις δίψα και θέληση κι είσαι έτοιμος να βάλεις στη ζωή σου κάθε λογής καρύδι. Μια ακαταμάχητη έξαψη να δείξεις ποιος είσαι και να δώσεις ό,τι έχεις.

 

Έχεις τις αρχές, έχεις και τις αξίες που σου δώσανε και βαδίζεις. Κάνοντάς τα όλα σωστά, τηρώντας τα όλα κατά γράμμα, βρέθηκες μετά από λίγα χρόνια, ν’ αναρωτιέσαι γιατί οι άνθρωποί σου λιγόστεψαν. Ψάχνοντας ν’ αποδώσεις τις ευθύνες, θέλοντας και μη, ο αποδιοπομπαίος τράγος ήσουν πάντα εσύ. Σου προκαλούσε πάντα μεγάλη εντύπωση το πόσο σκάρτοι και το πόσο ανάξιοι φιλίας κι αγάπης είναι ορισμένοι άνθρωποι. Άπειρα «γιατί» σε βασάνισαν κι όλα πάντα κατέληγαν σε σένα.

Οι αρχές κι οι αξίες είναι αυτές καθαυτές πίστευες κι εφόσον δεν έβρισκες δικαιολογίες για τις πράξεις και τα λόγια των άλλων, η συζήτηση πάντα ήταν ένα μπούμερανγκ που γυρνούσε πίσω σε σένα. Λίγα χρονάκια αργότερα, οι άνθρωποί σου μειώθηκαν κι άλλο. Άλλοι άλλαξαν εντελώς, άλλους τους έδιωξες κι άλλοι έφυγαν. Κι όλα καλά κι όλα ωραία, εσύ συνέχισες το δρόμο σου. Όσες αναποδιές κι αν έζησες, όση λάσπη κι αν έφαγες, ήσουν πάντα όρθιος. Όσο κι αν πέρασες τα χειρότερα πάντα έβρισκες τρόπο να ελπίζεις για τα καλύτερα.

Θα έρθουν τα καλύτερα. Θα τους βρεις τους ανθρώπους που έχουν κάτι παραπάνω από ψυχή. Εκείνους που δεν κοιτάνε μόνο την πάρτη τους κι εκείνους που θεωρούν τις λέξεις «φιλία» κι «αγάπη» τόσο ιερές όσο κι εσύ.

Κι έπειτα κι άλλες αναποδιές κι άλλη λάσπη. Καψόνι στο καψόνι, απανωτά. Να σπας και τα μούτρα σου, να σπας και την καρδιά σου. Άλλαξες τώρα, έγινες πιο επιλεκτικός και πιο καχύποπτος. Συνήθισες να μην ανοίγεσαι πολύ στους ανθρώπους. Έμαθες να απαιτείς τη συνέπεια από εκείνους που δίνεις τα πάντα. Όταν δίνεις, ξέρεις, χωρίς να παίρνεις, κουράζεσαι.

Κανένα δεν κατακρεούργησες, κανένα έγκλημα δεν έκανες που κουράστηκες κι άρχισες να ζητάς και ν’ απαιτείς από τους γύρω σου. Τίποτα λάθος στο κούρεμα των ευκαιριών που είχαν συνηθίσει οι άλλοι να δίνεις. Ήταν πολλές οι δέκα ευκαιρίες ανά ψυχή τελικά, μία-δυο φτάνουν και περισσεύουν.

Κατηγορείς ασύστολα αυτούς που σε προδίδουν, ωρύεσαι και φωνάζεις όταν χάνεις το δίκιο σου, γίνεσαι έξαλλος όταν η τόση εκμετάλλευση σου τρώει το μεδούλι. Είναι ωραίο το επίπεδο σου και θέλεις κι οι άλλοι να βρίσκονται στο ίδιο με σένα. Το ανέβα-κατέβα τα επίπεδα τίποτα δε σου προσφέρει. Επιζητείς τη σταθερότητα, τις εγγυήσεις και τις χειροπιαστές αποδείξεις.

Και τα χρόνια περνάνε κι εσύ δέχεσαι αρνητικά σχόλια για το ποιόν σου. Πρέπει να χαλαρώσεις λένε, γιατί είσαι σκληρός με τους ανθρώπους σου. Δεν πρέπει να ζητάς αλλά είναι αναγκαίο να δίνεις. Κι όποιος θέλει ας μείνει με τη θέλησή του, γιατί με το ζόρι δεν έμεινε ποτέ κανείς.

Και συμφωνείς. Είσαι ο παλιοχαρακτήρας που όλα τα περνάει από ζύγι, που όλα τα παίρνει τοις μετρητοίς. Αυτός είσαι και πρέπει ν’ αλλάξεις. Μα εσύ στο πίσω μέρος του μυαλού σου, τα κρατάς. Συγκυρίες, συνθήκες, ανθρώπους και καταστάσεις. Τους βολεύει πολύ ορισμένους ν’ αδιαφορήσεις για εκείνα που δεν τους συμφέρουν. Τους αρέσει να σε βλέπουν να δίνεις τόπο στην οργή, για να μπορούν ανενόχλητοι να συνεχίζουν να κοιτάνε τον εαυτό τους.

Τίποτα δεν έχει αλλάξει. Εσύ είσαι ο ίδιος άνθρωπος. Ο καλός μαλάκας που είναι πάντα εκεί για όλους, που μυρμήγκι δεν πείραξε, που χατίρι δε χάλασε σε κανένα. Καλό έδωσες και καλό θέλεις να λάβεις. Τίποτα λοιπόν το κατακριτέο για άλλη μια φορά.

Εσύ που πάντα ακούς τη γνώμη των άλλων, εσύ που πάντα κοιτάς να τους ευχαριστείς. Πάντα έτοιμος να παραδεχθείς τα σφάλματά σου τα μετρημένα στα δάχτυλα. Η δική σου η καμπούρα πρώτη απ’ όλες. Τύψεις κι ενοχές για εκείνα που δεν έκανες, για τις στιγμές που δεν έγινες χαλί να σε πατήσουν. Και για εκείνες που έγινες όμως, πάλι τύψεις. Μήπως μπορούσες να κάνεις κάτι παραπάνω, μήπως δεν έκανες ό,τι περνούσε απ’ το χέρι σου.

Τα έφαγες τα μούτρα σου, τα σάπισες πια. Ανασηκώθηκες τόσες φορές απ’ τον πάτο που τα γόνατά σου τρύπησαν. Δε σου έμεινε δέρμα ανέγγιχτο χωρίς έστω μια γρατζουνιά. Στο μαύρο σου το χάλι, έχοντας φάει σκατά που άλλοι δεν μπορούν ούτε να φανταστούν, όλοι σου δείχνουν τον σωστό το δρόμο.Όλοι κι όλες φωστήρες που σου πετάνε τη λύση της αλλαγής. Έτσι είναι ο κόσμος, σου λένε, σκληρός κι αχάριστος. Να γίνεις ένα μ’ αυτούς, να ταιριάξεις με τον κόσμο και να βγεις στη μάχη. Ηττήθηκες και πρέπει να ξεκινήσεις πάλι απ’ την αρχή.

Ευτυχώς δεν τρελάθηκες ακόμα. Οι αξίες σου κι η ανθρωπιά σου είναι ακόμα εδώ και τίποτα δε χάθηκε. Είσαι εκεί ακριβώς που πρέπει να είσαι και κάνεις αυτό ακριβώς που πρέπει να κάνεις. Εκπροσωπείς το γνήσιο ανθρώπινο γένος, αυτό με το φιλότιμο και την ψυχή βαθιά.

Οι άλλοι έχουν χάσει το δρόμο τους ή χειρότερα δε βρέθηκαν ποτέ σ’ αυτόν. Εσύ καλά είσαι εκεί που είσαι κι όταν σου λένε ν’ αλλάξεις να τους λες πως δεν έχεις να πας πουθενά και πως τίποτα δεν έχεις ν’ αλλάξεις. Ας γίνουν αυτοί πιο άνθρωποι. Εκεί είναι τα μεγάλα ζόρια, στο να παραμείνεις άνθρωπος και να μη μετατραπείς σε ανθρωποειδές. Έτσι να τους λες. Ας γίνουν αυτοί πιο άνθρωποι. Αν τους βαστάει, ας γίνουν.

Το κουράγιο να πούμε ''αντίο''

Έχουμε το θάρρος να πούμε “αντίο” στους ανθρώπους, τις σκέψεις και τις συνήθειες που μας κρατούν πίσω;  Πώς γίνεται νάχουμε  τόσα σχέδια , να τα ζούμε στο μυαλό μας και να μην τολμούμε να κάνουμε ένα βήμα για να γίνουν πραγματικότητα; Γιατί βρίσκουμε συνέχεια δικαιολογίες;

 

Γιατί προτιμούμε να στέλνουμε στο μέλλον τη λύση κάποιου προβλήματος ενώ αυτό τώρα μας πιέζει;

 

Μπορεί νάχουμε σκεφθεί πάνω από χίλιες φορές ότι:
ο σύντροφός μας μας σαμποτάρει συνεχώς,
ο εργοδότης μας μας καίει ανενδοίαστα,
η μητέρα μας κριτικάρει ασταμάτητα για το…καλό μας
η φίλη μας με τις υποδείξεις της δεν μας αφήνει σε χλωρό κλαρί.

 

Η παγίδα του “δεν μπορώ”.
Γιατί δεν μπορώ να φύγω από αυτή τη δουλειά αφού νιώθω τόσο δυσάρεστα;
Γιατί δεν μπορώ να φύγω από το πατρικό μου σπίτι;
Γιατί δεν μπορώ να χωρίσω, ενώ η σχέση μου έχει γίνει βασανιστική;
Γιατί οι φίλοι μου δεν με σέβονται κι εγώ δεν μπορώ να τους το πω;

 

Γιατί δεν κάνουμε το το πολυπόθητο βήμα;

Οι φαντασιακοί, παράλογοι φόβοι μας παραλύουν:
ο φόβος για το άγνωστο μέλλον, μήπως ανακαλύψουμε ότι τα πράγματα έγιναν χειρότερα. Κρατιώμαστε γερά από ανθρώπους, συνήθειες, ρουτίνες που δεν θέλουμε να αλλάξουμε , αμφιβάλλουμε αν θα μας βγουν σε καλό.
Οι φόβοι δημιουργούν αρνητικές σκέψεις και αντιλήψεις , περιορίζουν τις επιλογές μας.
Ηχούν στα αυτιά μας αυτές οι επιτακτικές και συμμορφωτικές παροιμίες “μήπως πάμε για μαλλί και βγούμε …κουρεμένοι”, Η, “όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα”
Ο φόβος για το άγνωστο δεν έρχεται ποτέ με την μορφή δειλίας. Αντίθετα, εμφανίζεται με την μορφή σωφροσύνης, φορτωμένης με αρνητικούς χαρακτηρισμούς , όπως ανοησία, επιπολαιότητα, έλλειψη σοβαρότητας, φιλοτομαρισμός κλπ.
Και αν αυτούς τους φόβους τους μοιραστούμε με τους οικείους μας το πιθανότερο είναι να πάρουμε μια ακόμα πιο γερή δόση φόβου για τις πιθανές συνέπειες , τη λογική ή τον ρεαλισμό.

 

Το περιβάλλον
Ας είμαστε ειλικρινείς: το περιβάλλον μας είναι το Α και το Ω στις αποφάσεις μας και στις επιλογές μας:
Τί θα πει ο κόσμος;
Κι αν οι γονείς πληγωθούν; Αν πάθουν κάτι; Δεν πρέπει να τους ανταποδώσουμε όσα έκαναν για μας, προσφέροντάς τους χαρά και ηρεμία;
Μήπως χάσουμε φίλους;

 

Ενοχή και αυτοτιμωρία
ποτέ δεν θα ερωτευθώ ξανά,
πάντα θα είμαι μόνος/η,
έχασα για πάντα την μοναδική μου ευκαιρία,
ποτέ δεν θα νιώσω ευτυχία

 

Η ρουτίνα προσφέρει μέτρια ικανοποίηση
Οι περισσότεροι άνθρωποι παραμένουμε για καιρό στις δύσκολες συνθήκες ζωής γιατί πάντα βρίσκουμε ένα ποσοστό ικανοποίησης από την τρέχουσα δύσκολη κατάσταση. Ποτέ δεν είναι μια κατάσταση 100% άσχημη. Δυστυχώς θα χρειαστεί να χάσουμε αυτό το μικρό ποσοστό ικανοποίησης- πάντα έχουμε παράπλευρες απώλειες- όταν το συναίσθημά μας είναι συνεχώς πιο πολύ δυσφορικό και πιεσμένο, όταν η ψυχή μας διαμαρτύρεται πιο συχνά από το να χαίρεται τη δουλειά, τη ζωή και τις σχέσεις.

 

Οι άνθρωποι βιώνουμε την απώλεια πιο έντονα από το κέρδος. Γι αυτό και δεν ρισκάρουμε τις αλλαγές. Άλλωστε την απώλεια την βιώνουμε άμεσα, το κέρδος της αλλαγής καθυστερεί και τρομάζουμε στην ιδέα μήπως δεν συμβεί και ποτέ. Αλλά αυτός δεν είναι λόγος να ζούμε αδιέξοδες καταστάσεις.

 

Καμιά…διακήρυξη δεν μπορεί να ξεκινήσει να γίνεται πράξη όσο είμαστε γαντζωμένοι πάνω σε ανθρώπους, μέρη, συνήθειες και σκέψεις που στο παρελθόν αποδείχθηκαν περίτρανα ότι όχι μόνο έφεραν πόνο και κακή τύχη αλλά κάθε επόμενη μέρα ήταν το ίδιο δυσάρεστη με την προηγούμενη.

 

Ποιος είμαι στ΄αλήθεια και πού πάω;

Μπορεί οι περισσότεροι να είμαστε συνηθισμένοι άνθρωποι που κάνουμε συνηθισμένα πράγματα αλλά κάποια στιγμή ίσως χρειάζεται να υποβάλουμε στον εαυτό μας το συγκεκριμένο ερώτημα: «ποιός είμαι και πού πάω» ειδικά αν οι σκέψεις μας είναι αδιέξοδες, βιώνουμε σύγχυση ή όταν δεν δείχνει να έχουμε πολλές ελπίδες για να αλλάξουν τα πράγματα από μόνα τους ή οι άλλοι γύρω μας.

Ισως χρειαστεί να ξαναδούμε πιο βαθιά το modus vivendi που δεν υπόσχεται ποιότητα. Για να το ανατρέψουμε μάλλον θα χρειαστεί αυτοπεποίθηση ,η υπομονή του γεωργού όταν καλλιεργεί ένα άγονο χωράφι: πρώτα κάνει μια βαθιά άρωση, απομακρύνει όλα τα ζιζάνια, φυτεύει και έχει την αισιοδοξία να απολαύσει μελλοντικά την συγκομιδή του κόπου και της υπομονής του.

Ξέρεις...

Ξέρεις:
Ότι δεν μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα μαζί.
Ότι δεν μπορείς να κάνεις όλα τα πράγματα εξίσου καλά.
Ότι δεν μπορείς να είσαι αγαπητός σε όλους τους ανθρώπους.
Ότι είσαι άνθρωπος και μην προσπαθείς να γίνεις υπεράνθρωπος.

Γι’ αυτό:
Πρέπει να βρεις ποιος είσαι και να γίνεις αυτό που είσαι.
Πρέπει να αποφασίσεις τι έρχεται πρώτο στην ζωή σου και να το κάνεις.
Πρέπει να ανακαλύψεις τις δυνάμεις σου και να τις χρησιμοποιήσεις.
Πρέπει να μάθεις να μην ανταγωνίζεσαι τους άλλους στον διαγωνισμό «για το ποιος είσαι» γιατί δεν υπάρχει κανένας, παρά μόνο ο εαυτός σου.

Τότε:
Θα μάθεις να δέχεσαι την μοναδικότητά σου.
Θα μάθεις να βάζεις προτεραιότητες και να παίρνεις αποφάσεις.
Θα μάθεις να ζεις με τους δικούς σου περιορισμούς.
Θα μάθεις να δίνεις στον εαυτό σου τον σεβασμό που δικαιούται. Θα μάθεις να ζεις!

Τόλμησε να πιστέψεις:
Ότι είσαι ένας υπέροχος, μοναδικός άνθρωπος.
Ότι είναι καθήκον σου να γίνεις αυτός που είσαι.
Ότι η ζωή δεν είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να λύσεις, αλλά ένα δώρο που πρέπει να λατρέψεις.
Έτσι θα είσαι ικανός να σκέφτεσαι πάντα θετικά και να διώχνεις ότι αρνητικό σε σπρώχνει προς τα κάτω. Είναι πιο όμορφο να βλέπουμε ψηλά στον καταγάλανο, φωτεινό ουρανό πάρα να κοιτάμε χαμηλά στην γη.

Τατουάζ και body piercing: μόδα ή κάτι παραπάνω;

Οι πληροφορίες που μεταδίδουμε ή λαμβάνουμε μέσω της εξωτερικής εμφάνισης είναι πολλές. Αφορούν τη μη-λεκτική επικοινωνία, δηλαδή τις πληροφορίες που μεταδίδονται χωρίς τις λέξεις, αλλά μέσω των κινήσεων, της στάσης του σώματος, της χροιάς της φωνής και άλλα. Η γνωστή φράση «μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις», περιγράφει άριστα την πληθώρα των πληροφοριών που μπορούμε να έχουμε για τον άνθρωπο που είναι απέναντί μας, μέσα από την παρατήρηση της εξωτερικής του εμφάνισης. Γενικά, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, που μπορεί να θεωρούνται ελκυστικά, αποκρουστικά ή απειλητικά επηρεάζουν κάθε έναν από εμάς ξεχωριστά αλλά και ευρύτερα το κοινωνικό σύνολο, στην απόφαση να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε κάποιο άτομο.

Σήμερα πλέον διαθέτουμε πάρα πολλούς τρόπους για να αλλάξουμε την εξωτερική μας εμφάνιση, αλλάζοντας το στυλ του ντυσίματος, το χτένισμά μας, ή και μέσω των αισθητικών επεμβάσεων. Τα τατουάζ (στα ελληνικά, δερματοστιξία) και το body piercing (το τρύπημα σημείων του σώματος ή/και του προσώπου για την τοποθέτηση σκουλαρικιών) αποτελούν μια όλο και συχνότερη επιλογή των ατόμων σήμερα για την αλλαγή της εξωτερικής εμφάνισης. Έχει βρεθεί πως στη Δύση, πάνω από 80 εκατομμύρια άτομα διακοσμούν το σώμα τους με τατουάζ, εκ των οποίων περίπου το 50% είναι γυναίκες. Σε αντίθεση με τα τατουάζ, που αφαιρούνται πιο δύσκολα, το body piercing δε θεωρείται μια μόνιμη επέμβαση στο σώμα, καθώς οι τρύπες μπορούν να κλείσουν αρκετά εύκολα, όταν το άτομο δεν τοποθετήσει σε αυτές κοσμήματα για ένα διάστημα.

Η θέαση ενός τατουάζ δεν αποτελεί πια ούτε ασυνήθιστο ούτε απορριπτέο στοιχείο, καθώς δεν παραπέμπει αποκλειστικά σε μια περιθωριοποιημένη ομάδα ατόμων. Το ίδιο ισχύει και για το body piercing, μόνο που αυτή είναι μια πρακτική με την οποία στην Ελλάδα δεν έχουμε εξοικειωθεί ακόμη στον ίδιο βαθμό, όπως με τα τατουάζ. Για παράδειγμα, αν και υπάρχουν κάποια σημεία στο σώμα που βλέπουμε αρκετά συχνά διακοσμημένα με σκουλαρίκια (όπως είναι ο αφαλός)- και έτσι δε μας ξενίζουν- υπάρχουν κάποια άλλα που δε βλέπουμε τόσο συχνά (όπως είναι η γλώσσα) και που, για το λόγο αυτό, μας ξενίζουν περισσότερο.

Άραγε τα τατουάζ και το body piercing συνιστούν φαινόμενο της σύγχρονης κοινωνίας; Αυτό το συμπέρασμα θα ήταν λανθασμένο καθώς, τόσο τα τατουάζ όσο και το body piercing, εντοπίζονται σαν πρακτικές σε αρχαίους πολιτισμούς και φυλετικές κοινωνίες σε όλον τον κόσμο. Στις φυλετικές κοινωνίες, το body piercing, εκτός από διακοσμητικό στοιχείο, αποτελεί και μέρος διαφόρων τελετουργιών και ιεροτελεστιών. Αυτό που αποτελεί, ίσως, σημάδι της εποχής είναι η συχνότητα με την οποία πλέον συναντούμε αυτές τις πρακτικές, καθώς και η υιοθέτησή τους από ετερόκλητες μεταξύ τους ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες.

Μια τέτοια ομάδα πληθυσμού είναι οι έφηβοι. Οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν περισσότερο ένα/μία έφηβο/η στην απόφασή του/της να κάνει τατουάζ ή body piercing, είναι η επίδραση που δέχεται από το φιλικό του/της περιβάλλον, καθώς και η ύπαρξη μέσα στην οικογένεια ενός ή περισσότερων άλλων μελών που έχουν κάνει κάτι αντίστοιχο. Φυσικά σημαντική επίδραση, ιδιαίτερα σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, παίζει και η συχνότητα με την οποία πλέον βλέπουμε τατουάζ ή/και body piercing σε διάσημα πρόσωπα.

Πριν ανησυχήσουμε, ως περίγυρος του ατόμου, μήπως το τατουάζ που έκανε ο φίλος μας ή το παιδί μας (ιδίως όσον αφορά τους γονείς ανήλικων παιδιών) αποτελεί μια ανησυχητική συμπεριφορά, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη κάποιους παράγοντες. Αυτοί είναι: η ηλικία του ατόμου, η εικόνα που αναπαριστά το τατουάζ και ο τρόπος που έγινε. Το έκανε σε κάποιον έμπειρο επαγγελματία; Το έκανε κρυφά ή μετά από συζήτηση με τους δικούς του; Παρόμοια καλούμαστε να σκεφτούμε και στην περίπτωση του body piercing. Σε ποιο σημείο του σώματος έγινε; Προϋποθέτει την πρόκληση έντονου πόνου ή όχι; Το άτομο προνόησε για την ασφάλειά του, επιλέγοντας κάποιον αξιόπιστο επαγγελματία, ή «έπαιξε» με τα όρια κάνοντάς το μόνο του ή υπό συνθήκες αμφιλεγόμενης ασφάλειας;

Τόσο τα τατουάζ όσο και το body piercing έχουν αποτελέσει συχνά αντικείμενο μελέτης επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων. Τα δεδομένα των μελετών που έχουν γίνει σε διαφορετικές ομάδες πληθυσμού με ένα ή περισσότερα τατουάζ και body piercing (πχ σε εφήβους, σε νεαρές γυναίκες, σε φυλακισμένους, σε στρατιωτικούς), έχουν αναδείξει ενδιαφέροντα στοιχεία. Ένα σημείο που επισημαίνεται είναι ότι, οι πρακτικές αυτές συχνά συνδέονται με συμπεριφορές ριψοκίνδυνες για την υγεία, όπως είναι το κάπνισμα. Επίσης, οι μελετητές διευκρινίζουν πως συνηθέστερα ο πόνος που συνοδεύει το τατουάζ και το body piercing είναι αναγκαίο επακόλουθο της όλης διαδικασίας και όχι ο πρωταρχικός στόχος του ατόμου που το κάνει. Μια άλλη πλευρά του ζητήματος είναι πως, μετά από μια τέτοια παρέμβαση, απαιτείται από το άτομο να φροντίζει πιο πολύ την αντίστοιχη περιοχή του σώματός του για ένα διάστημα λίγων εβδομάδων ή μηνών, στοιχείο που αναδεικνύει και τη θεραπευτική πλευρά των πρακτικών αυτών με την έννοια της αυτοφροντίδας.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, κάποιες φορές, το μέρος του σώματος που επιλέγεται να διακοσμηθεί με ένα τατουάζ ή με σκουλαρίκι αναδεικνύει μια πιο πολύπλοκη κατάσταση. Συγκεκριμένα, σε σχετική έρευνα έχει βρεθεί πως ένα ποσοστό γυναικών που είχαν διακοσμήσει με σκουλαρίκια τα γεννητικά τους όργανα, είχαν βιώσει εμπειρίες σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η τοποθέτηση σκουλαρικιού στην αντίστοιχη περιοχή αποτέλεσε έναν τρόπο συμβολικού αποκλεισμού της από το υπόλοιπο σώμα.

Η αφαίρεση ενός τατουάζ έχει σχετιστεί με μια ταυτόχρονη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται και ορίζει τον εαυτό του (δηλαδή σε σχέση με την ταυτότητά του), καθώς και με μια τάση του να αποσυνδεθεί από το παρελθόν. Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί πως, ακόμη και στις μέρες μας, περισσότερες γυναίκες από ότι άνδρες τείνουν να επιλέγουν την αφαίρεση ενός τατουάζ μετά από κάποια χρόνια, γεγονός που αποδίδεται στη χαμηλότερη κοινωνική αποδοχή τους σε σχέση με τους άνδρες με τατουάζ. Μερικοί ακόμη παράγοντες που φαίνεται να τις επηρεάζουν περισσότερο σε αυτή την απόφαση είναι ο κοινωνικός στιγματισμός, τα αρνητικά σχόλια και τα προβλήματα ένδυσης. Ένας τρόπος που υιοθετείται για την επίλυση του ζητήματος του απορριπτικού βλέμματος των άλλων, είναι τα τατουάζ σε μέρη του σώματος που δεν είναι άμεσα εμφανή στους υπόλοιπους.

Όπως και να έχει, τα τατουάζ και το body piercing μπορεί να αποτελούν έναν τρόπο έκφρασης, μέσα εκτόνωσης της έντασης, αλλά και ένα σήμα. Μπορεί να σημαίνουν «δες με» ή να υπονοούν την επιθυμία μιας πιο κλειστής οριοθέτησης του εαυτού μεταφέροντας το μήνυμα «μείνε μακριά μου».

 

Όπως έχει συμβεί και με πολλά άλλα φαινόμενα, ενώ τα τατουάζ και το body piercing κάποτε αποτελούσαν καινοτομία και υποδήλωναν μια ιδιαίτερη στάση απέναντι στα πράγματα ή και μια αντικοινωνική συμπεριφορά, πλέον έχουν γίνει και στοιχείο της μόδας. Με αφορμή αυτή την αλλαγή, ας αναρωτηθούμε πόσο ρευστά και πολυδιάστατα είναι ορισμένα στοιχεία που χρησιμοποιούμε ως κριτήρια προκειμένου να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε τους άλλους, κυρίως τα κριτήρια της εξωτερικής εμφάνισης.

Ο ερωτικός εαυτός είναι ο εαυτός της υπέρβασης που διαψεύδει το πεπρωμένο

Ερωτικός: Ερωτικός είναι επίθετο που σημαίνει ότι το υποκείμενο διαθέτει μια ιδιότητα. Ερωτικός δεν γίνεσαι κάποια στιγμή επειδή συνάντησες μια αιθέρια ύπαρξη που κατέβηκε από τους ουρανούς και ξαφνικά έδωσε ζωή στην κοιμισμένη σου ύπαρξη…

Ερωτικός δεν γίνεσαι επειδή είδες κάποιον ή κάποια και σε γοήτευσε. Ερωτικός δεν γίνεσαι επειδή αισθάνθηκες ακαταμάχητο πόθο να κάνεις σεξ μαζί του.

Ερωτικός δεν γίνεσαι γιατί πονάς στη σκέψη του. Ερωτικός δεν γίνεσαι επειδή τον σκέφτεσαι και δεν έχεις την δύναμη να ασχοληθείς με κάτι άλλο. Ερωτικός δεν είσαι όταν γράφεις στιχάκια για τον πόνο σου.

Ερωτικός είσαι πριν να γνωρίσεις το πρόσωπο που θα ερωτευθείς.

Ερωτικός είσαι ως προς τον τρόπο που ζεις την καθημερινότητα, στην επαγγελματική και στην προσωπική ζωή

Ερωτικός στις αποφάσεις σου. Στους στόχους σου. Στον πόνο σου. Στον τρόπο που αντιμετωπίζεις τις αποτυχίες σου. Ερωτικός είσαι στις υπερβάσεις σου. Στην άντληση χαράς από αυτά που πάλεψες, από αυτά που δεν υποχώρησες, από αυτά που δεν συμβιβάστηκες.

Η ερωτικότητα ως στοιχείο της προσωπικότητας είναι το ζητούμενο κάθε ανθρώπου, ανεξάρτητα ηλικίας και οικογενειακής κατάστασης. Η ερωτικότητα μπορεί να έχει ισχύ στη σεξουαλικότητα, αλλά δεν περικλείεται στα στενά όριά της. Δεν εκκινεί με την σεξουαλική συγκίνηση, ούτε εξαφανίζεται μαζί της. Είναι τρόπος να υπάρχεις. Είναι απόφαση ζωής. Δεν καθορίζεται από εξωτερικά ερεθίσματα και δεν ζητά ανταλλάγματα.

Η ερωτικότητα είναι στοιχείο κάθε δημιουργού, που το βλέμμα του αναδεικνύει το αντικείμενό του.

Είναι η επεξεργασμένη απλότητα που έχει αποβάλλει κάθε περιττό. Είναι η αυθεντικότητα που δεν ασχολείται με πιστοποιητικά γνησιότητας, γιατί δεν έχει ανάγκη να αποδείξει τίποτα. Είναι η αθωότητα που δεν είναι επιτηδευμένη άγνοια, αλλά συνειδητή επιλογή. Είναι η γοητεία που δεν αναζητά οπαδούς, αλλά που εκφέρεται με τρόπο που κάθε τι που αγγίζει, γίνεται μοναδικό.

Η ερωτική στάση απέναντι στη ζωή στηρίζεται στο ξεπέρασμα των δυσκολιών της.

Κτίζεται στις απαιτητικές διεργασίες της μοναξιάς, εμπνέεται από το κάλεσμα της αθέατης ομορφιάς και δομείται στις αποφάσεις που έχουν στόχους μακρινούς. Καλλιεργείται στις επιλογές φίλων και συντροφιών που προάγουν τη δημιουργία σ’ όλες της τις εκφάνσεις.

Αυτοπροστατεύεται από τις βαριεστημένες παρέες της ισοπεδωτικής καλοπέρασης. Αναζητά διαχρονικές αξίες που δεν αγοράζονται, αλλά που ανοίγουν τα πολύτιμα χρηματοκιβώτια της σοφίας.

Αξιοποιεί την λογική για να δίνει χώρο στην ψυχή…
Η ερωτική στάση προς τη ζωή τελικά αναζητά να ενωθεί με το άπειρο και, για την πορεία αυτή, ο άνθρωπος επιλέγει σύντροφο ζωής που θα τον συνοδεύει, θα τον υποστηρίζει, Θα τον εμπνέει.

Ο ερωτικός άνθρωπος είναι αυτός που δεν του έχει χαριστεί η ζωή. Δεν μπορεί να είναι ερωτικό, παρά μόνο ερωτεύσιμο, το κοριτσάκι που η μαμά του δεν το έχει αφήσει ποτέ από το χέρι της και δεν αυτονομήθηκε ποτέ. Δεν μπορεί να είναι ερωτικός, παρά μόνο ερωτεύσιμος για κάποιους, εκείνος ο νεαρός που έχει ασχοληθεί μόνο με την εξωτερική εικόνα του και δεν έχει επεξεργαστεί τη ζωή του.

Οι ερωτικοί άνθρωποι είναι εκείνοι που έχουν δυσκολευτεί στην προσωπική ζωή τους, αλλά που δεν παραιτούνται. Έχουν πονέσει, αλλά δεν κράτησαν τον πόνο ούτε ως φυλακτό, ούτε ως μέτρο στη ζωή τους.

Οι ερωτικοί άνθρωποι συνειδητοποιούν τις ελλείψεις και τις ανεπάρκειές τους, αλλά δίχως να τους καταθλίβουν. Ορκίστηκαν να τις υπερβούν.

Οι ερωτικοί άνθρωποι δεν περίμεναν να συναντήσουν τον αγαπημένο τους για να παθιαστούν. Παθιάζονται με τους στόχους της ζωής τους, με τις επιθυμίες τους, με την ανακάλυψη των ανθρώπων και της ανθρωπιάς. Γι΄ αυτό και η ερωτικότητά τους έχει δοκιμαστεί στον χρόνο.

Κι ένας τέτοιος ερωτικός άνθρωπος δεν θα χάσει τον έρωτά του με τις πρώτες δυσκολίες στη σχέση…

Ο ερωτικός εαυτός δεν είναι ο δοσμένος από τη μοίρα τις συνθήκες και το Dna. Eίναι ο εαυτός της υπέρβασης που διαψεύδει το πεπρωμένο.

Ανακάλυψε τον πολύτιμο λίθο που κρύβεται μέσα σου

Κάθε άνθρωπος: ένας πολύτιμος λίθος
Κάθε σώμα: μία γη που πρέπει να ανασκαφτεί
Κάθε ψυχή: ένα μοναδικό ταξίδι αυτοπραγμάτωσης

Οι πολύτιμοι λίθοι είναι ορυκτά που παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη ομορφιά. Για να αναδειχθεί, όμως, η ομορφιά τους, χρειάζεται η κατάλληλη επεξεργασία από έμπειρους ανθρώπους. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την ίδια τη ζωή. Όπως κάποιοι λένε ότι η ζωή μιμείται την τέχνη, στην προκειμένη περίπτωση θα λέγαμε ότι η ζωή μιμείται τη φύση.

Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Από την πολλή αρχή. Από τη δημιουργία του κόσμου. Η φύση, λοιπόν, στόλισε τον κόσμο με ανθρώπους, που ο καθένας κρύβει μέσα του έναν πολύτιμο λίθο. Τον καθένα ξεχωριστά τον προίκισε με ιδιαίτερα χαρίσματα και κάποιο ταλέντο. Αυτά είναι τα δώρα της φύσης προς εμάς. Τα έκρυψε, όμως, καλά. Βαθιά, πολύ βαθιά. Σε ένα μέρος που δύσκολα ο νους του ανθρώπου θα πήγαινε. Στην ψυχή του κάθε ανθρώπου. Αρκεί μια βουτιά, στον βυθό της ψυχής σου, για να σημάνει την αρχή ενός ατέρμονου ταξιδιού γεμάτο εκπλήξεις και ανατροπές.

Ετοιμάσου, λοιπόν, να κολυμπήσεις σε άγνωστα νερά, εκεί που κατοικεί ο φόβος και το μυστήριο. Θυμήσου να έχεις ως οδηγό τα μάτια της καρδιάς σου, κι αν χρειαστείς βοήθεια άναψε το φάρο σου. Προσοχή, όμως. Τον δικό σου φάρο, αυτόν και μόνο αυτόν. Μη δανειστείς ή μην αγοράσεις το φως κανενός. Γιατί το μόνο αληθινό φως, αυτό που θα σε συντροφεύει σε όλη σου τη ζωή, είναι αυτό που πηγάζει από μέσα σου. Μη φοβηθείς τους κινδύνους που ελλοχεύει η θάλασσα. Θα συναντήσεις σίγουρα αχινούς, μέδουσες, ίσως και δηλητηριώδη ψάρια, αλλά μην σταθείς σε αυτά. Τα θαύματα του ωκεανού σου είναι εκεί δίπλα και σε περιμένουν. Πάρε μια βαθιά αναπνοή και συνέχισε αυτό το όμορφο ταξίδι, το πότε γκρι και πότε ροζ, στον πυθμένα της ψυχής σου. Κάποια στιγμή θα συναντήσεις κοράλλια και αστερίες, όμορφα και πολύχρωμα ψαράκια. Εδώ στάσου. Μην τα προσπεράσεις. Είναι τα χαρίσματά σου που σου χαμογελούν. Αν τους χαμογελάσεις κι εσύ και δείξεις λίγη ακόμη υπομονή, τότε από τα έγκατα της γης θα αναδυθεί ο λίθος. Ο πολύτιμος λίθος που κρύβεται μέσα σου. Αυτό το ταλέντο που σε κάνει μοναδικό και σε διαχωρίζει από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Τώρα δεν μένει κάτι άλλο παρά να επεξεργαστείς αυτόν τον λίθο για να αναδειχθεί η ομορφιά του. Διαφορετικά, θα μείνει για πάντα ένα πέτρωμα ανεπεξέργαστο, δίχως λάμψη και χάρη. Και όπως συμβαίνει με τους πραγματικούς λίθους, όπου η επεξεργασία τους γίνεται μόνο από έμπειρους ανθρώπους, έτσι κι εσύ φρόντισε να είσαι ντυμένος με δύναμη, υπομονή και γνώση πριν ξεκινήσεις αυτό το ταξίδι.

Η ανακάλυψη και επεξεργασία του πολύτιμου λίθου που κρύβει ο καθένας μέσα του είναι και η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στους φωτεινούς και μη φωτεινούς ανθρώπους. Οι πρώτοι, βρήκαν το ρουμπίνι ή το διαμάντι που κρύβουν μέσα τους, το καθάρισαν, το γυάλισαν και άφησαν το φως που εκπέμπει να πλημμυρίσει τη ζωή την δική τους και των γύρων τους. Ενώ οι δεύτεροι, χάθηκαν κάπου ανάμεσα στα σκοτεινά νερά της ψυχής τους, διέκοψαν το ταξίδι της ανακάλυψης του Εαυτού κι έτσι ο λίθος έμεινε για πάντα θαμμένος. Όλοι οι λίθοι έχουν την ίδια χημική σύσταση. Υπάρχει, όμως, πάντα κάτι που διαφοροποιεί τον έναν από τον άλλον. Κάτι, που καθιστά τον κάθε λίθο ξεχωριστό.

Για παράδειγμα, ο αμέθυστος είναι μωβ και θεωρείται το πετράδι της φιλίας. Το ζαφείρι είναι συνήθως μπλε και θεωρείται η πέτρα του πεπρωμένου και της σοφίας. Το μαργαριτάρι είναι λευκό και συμβολίζει την ευφυΐα στο σκοτάδι. Είτε είσαι ρουμπίνι, είτε φεγγαρόπετρα, είτε διαμάντι, η διαδρομή που πρέπει να κάνεις για να το ανακαλύψεις είναι μία. Στρέψου μέσα σου, βρες το χρώμα σου και διάλεξε εσύ αυτό που θέλεις να συμβολίζεις πάνω στη γη.

Κάθε άνθρωπος: ένας πολύτιμος λίθος
Κάθε σώμα: μία γη που πρέπει να ανασκαφτεί
Κάθε ψυχή: ένα μοναδικό ταξίδι αυτοπραγμάτωσης