Πνευματικός κόσμος… Υπάρχει; Μ’ αγγίζει; Μ’ ενδιαφέρει;

Στην πλειοψηφία μας, οι άνθρωποι αφοσιωνόμαστε στο ρυθμό της μέρας και της καθημερινότητας. Ακολουθούμε πιστά τις συνήθειές μας, την ενασχόληση με τους στόχους μας, την τριβή με τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας. Κάθε μέρα που περνά, το κάθε τικ-τακ του ρολογιού μάς πετυχαίνει σε φάσεις όπου η προσοχή μας επεξεργάζεται πλήθος από πληροφορίες πάνω στην καθημερινότητα. Είμαστε σαν ένας υπερυπολογιστής που δέχεται συνεχώς εισερχόμενα δεδομένα και παράγει εξερχόμενες δράσεις, ή σκραπάρει την πληροφορία. Αυτή η εικόνα είναι μια ρεαλιστική εκδοχή του εαυτού μας. 
 

Ο πνευματικός κόσμος πού είναι σε όλο αυτό; Υπάρχει; Αν ναι, πώς μπορεί να φανεί χρήσιμος σε μια τέτοια «μηχανική» συμπεριφορά;

Σύμφωνα με την κβαντομηχανική, κάτι αποκτά υπόσταση εφόσον παρατηρηθεί. Επιπλέον, το ανθρώπινο μυαλό έχει την τάση να διαχωρίζει προκειμένου να αντιληφθεί και να παρατηρήσει. Έτσι, ο άνθρωπος έσπασε τον κόσμο σε 2 ή 3 τουλάχιστον μέρη, για να μπορέσει να τον καταλάβει:

• Το φυσικό κόσμο, που ο άνθρωπος καταλαβαίνει χρησιμοποιώντας την επιστήμη. Η επιστήμη εξελίσσεται διαρκώς και αναβαθμίζει τα όριά της ταυτόχρονα με την εξέλιξη της αντίληψης του ανθρώπου. Όσο πιο σοφοί γινόμαστε ως ανθρωπότητα, τόσο πιο δυνατή γίνεται και η επιστήμη μας.
• Τον ψυχικό κόσμο, που αναλύεται μέσα από ψυχολογικές μεθόδους που ανήκουν στις επιστήμες της ψυχολογίας, σε θρησκευτικά πλαίσια, ή σε εναλλακτικές επιστήμες. Επειδή ο ψυχικός κόσμος είναι άυλος, η μελέτη του γίνεται δυσκολότερη, αφού η παρατήρηση δεν αφορά σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, αλλά στα συμπτώματα που εκείνο προκαλεί. Γι’ αυτό το λόγο οι μέθοδοι κρίνονται από το εύρος και την ισχύ της αποτελεσματικότητάς τους. Όσο πιο ανοιχτός είναι κάποιος στην παρατήρηση, τόσο πιο δεκτικός γίνεται στις δυνατότητες και τα εργαλεία που έχουμε αναπτύξει ως ανθρώπινο γένος.
• Τον πνευματικό κόσμο, που αναλύεται μέσα από την επιστήμη της φιλοσοφίας, της θρησκείες και τα δόγματα, και τις πνευματικές θεωρίες. Αυτός ο κόσμος είναι άυλος και γίνεται αντιληπτός από φαινόμενα που δεν αποδίδονται στους δύο προηγούμενους κόσμους. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχει μεγάλη ασάφεια στην προσέγγιση αυτού του κόσμου: άλλοι είναι έντονα δογματικοί και απόλυτοι, άλλοι αδιαφορούν και άλλοι διστάζουν με το να ασχοληθούν.

Όπως ο υλικός κόσμος, έτσι κι ο πνευματικός είναι τμήμα του όλου. Ο διαχωρισμός μεταξύ τους δεν υφίσταται στην πραγματικότητα. Είναι ένα νοητικό τέχνασμα για να κατανοήσουμε τα πράγματα και να κάνουμε κάτι με αυτά. Επομένως, είναι απόλυτα φυσικό να ασχολούμαστε με τον πνευματικό κόσμο, όπως και με τον ψυχικό, και με τον υλικό.

 

Σε τι όμως χρησιμεύει αυτή η ενασχόληση; Δύσκολη ερώτηση, καθώς στον καθένα από εμάς υπάρχει μια διαφορετική αντίληψη του κόσμου, άρα και μια διαφορετική δυνητική κατάσταση χρήσης της πνευματικότητας. Για να απαντήσω στο ερώτημα, θα δώσω ένα προσωπικό παράδειγμα (ως γνωστόν από τη φυσική, έστω και μια παρατήρηση μπορεί να συντελέσει στη διατύπωση ενός φαινομένου):

Προσωπικά, έχω την άποψη ότι ο κόσμος των ιδεών είναι ένα μέρος του πνευματικού κόσμου. Περιέχει καθαρές/ιδεατές έννοιες που χαρακτηρίζουν συμπεριφορές, ηθικές αξίες, είδη πληροφοριών, και άλλα. Όλες αυτές οι έννοιες/χαρακτηρισμοί ζουν μέσα στους αιώνες, παράλληλα με την ανθρωπότητα, είτε ως κοινωνικά μοτίβα, είτε ως άυλοι φυσικοί νόμοι και μορφές. Έχουν δύναμη πάνω στις επιλογές μας, καθώς τις επηρεάζουν άμεσα. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε από μικροί έχει ζυμωθεί μέσα σε αυτές τις αξίες και εμπνέεται από αυτές, όπως για παράδειγμα η έννοια της φιλοτιμίας ή της ευγένειας. Η φιλοτιμία και η ευγένεια είναι αιώνιες ιδέες. Υπάρχουν από τον καιρό του Περικλή και του Αχιλλέα, αλλάζουν την εκδήλωσή τους μέσα στο χρόνο και αλλάζει και ο τρόπος που γίνονται κατανοητές σε εμάς. Δηλαδή, με άλλο τρόπο αντιλαμβανόταν ο κόσμος την ευγένεια 100 χρόνια πριν, σε σύγκριση με το τώρα.

Θέλω να πω, πως ο κόσμος των ιδεών είναι μια παρατηρημένη απόδειξη ότι υπάρχει κομμάτι του κόσμου μας που είναι πνευματικό. Αφορά δηλαδή το άυλο-πνευματικό μέρος της ύπαρξής μας.

Οι ιδέες αυτές είναι σαν σημεία πάνω στο συμπαντικό ταμπλό. Όσο πιο κοντά βαδίζουμε σε αυτές, τόσο καλύτερα τις παρατηρούμε και τόσο πιο κατανοητές γίνονται. Εξ’ ου και η αλλαγή στον τρόπο που τις ερμηνεύουμε. Εξ’ ου και η εξέλιξη της ανθρωπότητας στην ποιότητα της συνείδησής μας. Κάποτε ο κόσμος κυβερνούνταν μόνο με αίμα και φωτιά… τώρα έχουμε εδραιωμένες κοιτίδες ειρηνικής και πολιτισμικής εξέλιξης, έχουμε ανθρωπιστική φιλοσοφία, έχουμε περιβαλλοντική συνείδηση, έχουμε τέχνη. Κάποτε οι άνθρωποι θεωρούσαν σωστό να σκύβουν το κεφάλι, γιατί η εξουσία δρούσε μέσα από την πνευματική υποταγή. Τώρα, θεωρούμε σωστό το να έχουμε άποψη για τα κοινά, από τη θέση που αναγνωρίζει ο καθένας μας.

Ο πνευματικός κόσμος είναι αναπόσπαστο μέρος του κόσμου μας. Προσωπικά πιστεύω, πως η προσέγγισή του αλλάζει τη φιλοσοφία της ανθρώπινης ύπαρξης και, ανάλογα με την καθαρότητα της προσέγγισης, μπορεί να εξελίξει ή να καταστρέψει. Υπάρχουν πολλοί δρόμοι και εργαλεία για να ασχοληθεί κάποιος με την πνευματικότητα. Όσο το κίνητρό μας για την ενασχόληση με τα πνευματικά είναι καθαρό, τόσο πιο σίγουρη η πορεία που μπορούμε να διανύσουμε και τόσο πιο εξελικτικό το αποτέλεσμα.

10 φράσεις που χρειάζεται να λέμε στα παιδιά κάθε μέρα

Λέξεις και φράσεις που αξίζει να χρησιμοποιούμε καθημερινά και συστηματικά, ανάλογα με την περίσταση, για να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό των παιδιών, καθώς και το πολύτιμο συναίσθημα σύνδεσης και μοιράσματος μέσα στην οικογένεια:

 

1. “Σ΄ ευχαριστώ! “: Μοιάζει αυτονόητο, αλλά πόσο συχνά ευχαριστούμε τα παιδιά μας, αναγνωρίζοντας την προσπάθειά τους να μας βοηθήσουν; “Σ΄ευχαριστώ που έστρωσες το τραπέζι. Εφτιαξα τη σαλάτα όσο με βοηθούσες”. “Σ΄ευχαριστώ που βρήκες τη χαμένη θήκη του cd μου” κοκ.

2. “Πες μου κι άλλα”: Η φράση – κλειδί για άμεση σύνδεση, χωρίς κριτική και υποδείξεις (τουλάχιστον άμεσα). Δίνει το πράσινο φως για να λυθεί η γλώσσα και ν΄ανοίξει η καρδούλα του παιδιού, που μπορεί να αρχίσει να λέει οτιδήποτε το απασχολεί: από την προπαίδεια που μόλις έμαθε μέχρι το πόσο εντυπωσιακό ήταν το πολύχρωμο κασκόλ της δασκάλας του. Στην πραγματικότητα δεν έχει τόσο σημασία τι θα πει, όσο το να νιώθει άνετα να μιλάει με φυσικό τρόπο για την καθημερινότητα και η οικειότητα που αναπτύσσεται μέσα από μια επικοινωνία που ρέει.

3. “Μπορείς!”: Η λέξη – σφραγίδα που αντανακλά την εμπιστοσύνη μας στο δυναμικό του. Η παρότρυνση του γονιού είναι αυτή που κάνει τη διαφορά όταν το παιδί χρειάζεται ενθάρρυνση για να συνεχίσει την προσπάθεια, για να δοκιμάσει κάτι καινούργιο, για να κάνει το πρώτο βήμα, για να επιμείνει απέναντι στη δυσκολία.

4. “Πώς μπορώ να βοηθήσω;”: Η προθυμία μας να βοηθήσουμε (προσοχή, λέμε απλώς να βοηθήσουμε όχι να κάνουμε τη δουλειά για λογαριασμό του) προσφέρει το πολύτιμο συναίσθημα της υποστήριξης στο παιδί. Το εξοικειώνει επίσης με μια πιο γενναιόδωρη και ακομπλεξάριστη συμπεριφορά που μπορεί να υιοθετήσει το ίδιο απέναντι στους συνομηλίκους του.

5. “Ας βάλουμε όλοι ένα χεράκι για να…..”: συμμαζέψουμε το σπίτι, καθαρίσουμε το δωμάτιο, φυτέψουμε τον κήπο…κοκ. Υπάρχει πιο όμορφος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά την αξία της συνεργασίας και της συλλογικότητας, ώστε να γίνονται όλα πιο αποτελεσματικά, πιο εύκολα και πιο γρήγορα;

6. “Τι θα ΄λεγες για μια αγκαλιά;”: Ο πιο γλυκός , άμεσος, υπέροχος τρόπος για να δείξουμε τρυφερότητα, υποστήριξη, αγάπη… Ισως όσο τα παιδιά μεγαλώνουν να αλλάζει και ο τρόπος που θέλουν να τους εκδηλώνουμε την τρυφερότητά μας: μπορεί να θέλουν αγκαλιά “διαρκείας” ή ένα χτυπηματάκι στην πλάτη ή ένα φιλάκι στο μάγουλο ή μια γρήγορη αγκαλιά…

7. “Παρακαλώ”: Διαχρονική και κλασική λέξη όταν ζητάμε οτιδήποτε από το παιδί. Στο κάτω κάτω δείχνει στοιχειώδη ευγένεια, το χρησιμοποιούμε με τους ξένους, γιατί όχι και με το παιδί μας;

8. “Μπράβο, τα κατάφερες!”: Η λεκτική επιβράβευση από έναν περήφανο γονιό δίνει φτερά στο παιδί για να επιστρατεύσει τις δυνάμεις του και να ανοιχτεί σε νέα επιτεύγματα. Προσοχή: Να λέμε το μπράβο όταν το νιώθουμε πραγματικά και για μια συγκεκριμένη προσπάθεια ή συμπεριφορά. Αν το λέμε με ευκολία για καθετί χάνει την αξία του!

9. “Είναι ώρα για …”: …ύπνο, μελέτη, ξεκούραση, να κλείσει η τηλεόραση κοκ. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα σταθερό πλαίσιο μέσα στο οποίο τα παιδιά λειτουργούν και είναι δουλειά του γονιού να το παρέχει και να το τηρεί, ειδικά όταν τα παιδιά είναι ακόμα μικρά.

10. “Σ΄ αγαπώ!”: Δεν αρκεί να το νιώθουμε, χρειάζεται να το λέμε και να το ξαναλέμε! Οσο πιο συχνά λέμε “σ΄αγαπώ” τόσο πιο συχνά το ακούμε και η ζωή γίνεται όλο και πιο όμορφη! Οσο για τα παιδιά, τα θεμέλια της αυτοεκτίμησής τους είναι τα “σ΄ αγαπώ”, σε λέξεις και πράξεις, που εισέπραξαν από τους γονείς τους!

Ο γίγαντας και ο νάνος

Μια φορά κι ένα καιρό σ’ ένα καταπράσινο και πυκνό δάσος ζούσαν ένας γίγαντας κι ένας νάνος.

Θα μαζεύουμε μόνο όση τροφή χρειαζόμαστε,
είπαν και οι δυο με μια φωνή.

Ο γίγαντας ήταν όπως όλοι οι γίγαντες του κόσμου ψηλός, ψηλός πολύ ψηλός, τεράστιος, με μεγάλη δύναμη, με κάτι πόδια νααα, ως εκεί πάνω. Με χέρια μεγάλα σαν φτυάρια.
Ο νάνος ήταν κι αυτός όπως όλοι οι νάνοι του κόσμου. Κοντός, κοντούλης ανθρωπάκος με τόσα δα χέρια και πόδια. Ούτε ως το γόνατο του γίγαντα δεν έφτανε. Ήταν όμως έξυπνος, πονηρός και πεισματάρης. Αν έβαζε στο νου του να κάνει κάτι, το έκανε οπωσδήποτε με κάθε τρόπο, καλό ή κακό.
Ο γίγαντας ζούσε σε μια πελώρια σπηλιά στη μέση του δάσους και ο νάνος σε μια μικρή-μικρή σπηλιά.

Το δάσος είχε ό τι ήθελαν για να ζουν ευτυχισμένοι. Κυνήγι, καρπούς, νερά τρεχούμενα, μέλι, χόρτα, το τραγούδι των πουλιών . . . , όμως οι δυο τους δεν ήταν ευτυχισμένοι.
Ο γίγαντας χρειαζόταν πολλή τροφή για να χορτάσει, ήταν μεγάλος φαγάς, έτσι μάζευε τα περισσότερα και ο νάνος θύμωνε. Πίστευε πως έπρεπε να τα μοιράζονται. Τα μισά ο γίγαντας, τα μισά εκείνος κι ας μην τα χρειαζόταν, αφού αυτός για να χορτάσει ήθελε πολύ λίγη τροφή.

Μάλωναν λοιπόν και πότε ο ένας μάζευε όλα τα καρύδια, πότε ο άλλος όλα τα κάστανα, όποιος προλάβαινε και ό τι προλάβαινε.
Έτσι έγινε και το φετινό φθινόπωρο. Ο γίγαντας πρωί-πρωί, πριν ξημερώσει, βγήκε από τη σπηλιά του και ξεκίνησε να μαζέψει καρύδια. Στα χέρια του είχε δέκα τεράστια καλάθια και σκεφτόταν να τα γεμίσει.
Δεν πρόλαβε όμως να προχωρήσει πολύ και άκουσε ένα γαλάζιο πουλί να τραγουδά:
Τώρα καρύδια γίγαντα!
Τα μάζεψε ο νάνος!— Μα πότε; ρώτησε ο γίγαντας θυμωμένος.
— Άρχισε χτες το πρωί, πριν βγει ο ήλιος. Μάζευε όλη μέρα κι όλη νύχτα χωρίς να σταματήσει στιγμή. Πριν λίγο τέλειωσε, απάντησε το πουλί.
— Αχ, και να πέσει στα χέρια μου, είπε ο γίγαντας. Εξαιτίας του θα μείνω χωρίς καρύδια το χειμώνα. Ευτυχώς που υπάρχουν τα φουντούκια κι έτσι θα γεμίσω μ’ αυτά τα καλάθια μου.
Μα το πουλί μόλις άκουσε τα τελευταία λόγια του γίγαντα είπε:

Τώρα φουντούκια γίγαντα!
Τα μάζεψε ο νάνος!
Ο γίγαντας έγινε κατακόκκινος από το θυμό του. Δε χάνει καιρό και πάει στη σπηλιά του νάνου. Αυτή ήταν τόσο μικρή και είχε ένα τόσο μικρό άνοιγμα που ούτε το δαχτυλάκι του γίγαντα δε χωρούσε.
— Ε, νάνε! φώναξε βγες έξω. Έχουμε κάτι να κουβεντιάσουμε.
Ο νάνος έβγαλε έξω από το άνοιγμα μόνο το κεφάλι του χαμογελώντας.
— Δεν μπορώ, γίγαντα, έχω δουλειά, έλα εσύ μέσα, είπε κοροϊδεύοντας.
Τι να κάνει ο γίγαντας, έφυγε.
Όλη την υπόλοιπη μέρα σκεφτότανε πως να τιμωρήσει το νάνο. Έπλεξε λοιπόν, ένα γερό δίχτυ και μόλις βράδιασε πήγε στη σπηλιά του νάνου και το στερέωσε γερά.
Έτσι δε θα μπορεί πια να βγει έξω και θα μαζέψω εγώ όλα τα κάστανα και το μέλι, σκέφτηκε. Πράγματι όταν βράδιασε καλά και ο νάνος ετοιμάστηκε να βγει για να μαζέψει το μέλι από τις μέλισσες, είδε το δίχτυ, προσπάθησε να το βγάλει μα δεν μπορούσε να κάνει τίποτα.
- Ωχ τι έπαθα! τώρα ο γίγαντας θα μαζέψει όλο το μέλι, είπε και άρχισε να κλαίει.
Έκλαιγε δυνατά πολλή ώρα και ένα ποντίκι που περνούσε τον άκουσε και τον ρώτησε τι συμβαίνει.
- Να, κλαίω γιατί με έκλεισε εδώ μέσα ο γίγαντας και δε θα προφτάσω να μαζέψω ούτε μια στάλα μέλι, θα το πάρει όλο αυτός.
Το ποντίκι που δεν ήξερε τι συνέβαινε μεταξύ τους θεώρησε ότι είναι μεγάλη αδικία αυτό που έκανε ο γίγαντας στο νάνο και άρχισε να ροκανίζει το δίχτυ για να ελευθερώσει το νάνο.
Πράγματι σε λίγο το δίχτυ είχε μια μεγάλη τρύπα και έτσι ο νάνος ήταν ελεύθερος. Ούτε που ευχαρίστησε το ποντίκι για το καλό που του έκανε, παρά πήρε τα κανάτια του και έτρεξε να μαζέψει μέλι. Όταν έφτασε στις μέλισσες όμως κατάλαβε πως δεν υπήρχε μέλι. Ο γίγαντας το είχε μαζέψει όλο.
Άρχισε να φωνάζει και να πηδά γεμάτος θυμό γι αυτό που είχε γίνει. Κάποτε γύρισε στη σπηλιά του και προσπαθούσε να βρει τρόπο να πάρει το μέλι από το γίγαντα ή τέλος πάντων να τον εκδικηθεί. Κατάλαβε πως δεν ήταν εύκολο να μπει στη σπηλιά του γίγαντα και αποφάσισε να κάνει κάτι πονηρό για να τα καταφέρει. Άνοιξε το ντουλάπι του και έβγαλε από μέσα τη γούνα ενός γέρου ασβού που είχε βρει πριν πολλά χρόνια στο δάσος.
Τη φόρεσε, έκρυψε από κάτω τα κανάτια του και κίνησε για τη σπηλιά του γίγαντα.
Περίμενε να τον δει να φεύγει, μπήκε μέσα από μια τρύπα που ήταν δίπλα στην πόρτα.
Γέμισε γρήγορα-γρήγορα τα κανάτια του και σκέφτηκα να χύσει το υπόλοιπο μέλι για να εκδικηθεί το γίγαντα.
Γέλασε πονηρά και ετοιμάστηκε να σπρώξει το δοχείο που είχε το μέλι, μα το μετάνιωσε.
Κρίμα είναι, σκέφτηκε, πήρε τα κανάτια του, τα ‘χωσε κάτω από τη γούνα του ασβού και βγήκε με προσοχή από τη σπηλιά.
Όσο μπορούσε πιο γρήγορα έφτασε στη δική του, έβγαλε τη γούνα και άφησε τα κανάτια επάνω στο τραπέζι.
Γέλασε ικανοποιημένος και έτριψε τα χέρια του.
Δεν πέρασε πολλή ώρα κι άκουσε τις φωνές του γίγαντα. Έβγαλε τη μουρίτσα του έξω και ρώτησε τάχα με περιέργεια.
- Τι έχεις γείτονα και φωνάζεις;
- Να, ο ασβός έκλεψε το μέλι μου. Τον είδε ο κυρ-σκίουρος και μου το είπε. Δε θα τον πιάσω; Θα του δείξω εγώ.
Ο νάνος έβαλε τη μούρη του μέσα για μεγαλύτερη ασφάλεια και είπε στο γίγαντα όλη την αλήθεια και όταν τελείωσε του ζήτησε να τον συγχωρέσει που πάντα μάζευε ό τι τροφή έβρισκε στο δάσος χωρίς να σκέφτεται τους άλλους και είπε πως δε θα το ξανακάνει.
Ο γίγαντας είχε σταματήσει να φωνάζει. Περπατούσε πάνω-κάτω σκεφτικός. Πέρασε αρκετή ώρα χωρίς να πει λέξη. Έξυνε το κεφάλι του και στο τέλος είπε.
- Έχεις δίκιο γείτονα! Πότε εγώ, πότε εσύ μαζεύουμε ό τι τροφή υπάρχει στο δάσος και δε σκεφτόμαστε ο ένας τον άλλο, μα δε σκεφτόμαστε και τα ζώα του δάσους. Ντροπή μας!
- Δε θα το ξανακάνουμε, είπε ο γίγαντας.
- Δε θα το ξανακάνουμε, είπε και ο νάνος.
- Θα μαζεύουμε μόνο όση τροφή χρειαζόμαστε, είπαν και οι δυο με μια φωνή.
Ακούστηκαν χειροκροτήματα στο δάσος.
Τα ζώα χαίρονταν για τη σωστή απόφαση του γίγαντα και του νάνου.
Χαίρονταν που θα ήταν πια καλοί φίλοι.

Φίλοι αγαπημένοι,
Ζωή ευτυχισμένη.

Ικανή Προσωπικότητα

Προσωπικότητα είναι το σύνολο των ιδιαίτερων ψυχικών και πνευματικών χαρακτηριστικών και των τρόπων συμπεριφοράς ενός ατόμου.
Η συστηματική ενασχόληση με την έννοια της προσωπικότητας προϋπήρχε της σύγχρονης ψυχολογίας στη Φιλοσοφία, στη φυσιολογία, στη νομική επιστήμη, καθώς και στη λογοτεχνία. Σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους η σύγχρονη επιστημονική ψυχολογία διερευνά την προσωπικότητα απ’τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, έχουν αναπτυχθεί τρεις βασικές προσεγγίσεις, καθεμιά απ’τις οποίες έχει τα δικά της χαρακτηριστικά:

*O παραδοσιακός τρόπος προσέγγισης της προσωπικότητας
*Tο ρεύμα της κριτικής ψυχολογίας
*O κοινωνικός δομισμός.

Η προσέγγιση της κριτικής ψυχολογίας και ο κοινωνικός δομισμός αποτελούν τις σύγχρονες απόψεις σχετικά με τη διερεύνηση της προσωπικότητας. Ο παραδοσιακός τρόπος διερεύνησης της προσωπικότητας τοποθετείται χρονικά απ’ τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Κεντρικό χαρακτηριστικό αυτού του τρόπου προσέγγισης αποτελεί η έννοια του χαρακτηριστικού. Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, σύμφωνα πάντα μ’ αυτή την άποψη είναι σταθερά, παγιωμένα, με τρόπο ώστε να ορίζουν την ανθρώπινη προσωπικότητα και να διαφοροποιούν το ένα άτομο από το άλλο. Η προσωπικότητα, συνεπώς, αποτελεί ένα σύνολο τέτοιων χαρακτηριστικών π.χ. εξωστρέφεια, επιθετικότητα, πείσμα, γενναιοδωρία κλπ. Στα πλαίσια μιας τέτοιας θεώρησης της προσωπικότητας, η έρευνα χρησιμοποιεί κατ’ εξοχήν ψυχομετρικά τεστ προσωπικότητας.
Επίσης, γίνεται αντιληπτό πως η έννοια του χαρακτηριστικού της προσωπικότητας, οδηγεί στην αρχή των ατομικών διαφορών. Αυτό σημαίνει πως κάθε άτομο διαθέτει μια τέτοια σύνθεση χαρακτηριστικών που είναι μοναδική και τον διαφοροποιεί απ’ τον παρακείμενό του (η έννοια της μοναδικότητας). Οι όροι κριτική ψυχολογία και κοινωνικός δομισμός είναι παρεμφερείς αλλά όχι ταυτόσημοι. Ο κοινωνικός δομισμός αποτελεί μια ευρύτερη έννοια που κατά κάποιο τρόπο εμπεριέχει και το ρεύμα της κριτικής ψυχολογίας. Βασικό χαρακτηριστικό και των δύο προσεγγίσεων είναι η κριτική τους στάση απέναντι στις κοινωνικές επιστήμες και βέβαια στην ψυχολογία.
Σύμφωνα με τον κοινωνικό δομισμό, δεν υπάρχει αντικειμενική γνώση και αλήθεια. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τον εαυτό μας βασίζεται σε υποκειμενικές παρατηρήσεις. Συνεπώς, θα πρέπει να στεκόμαστε κριτικά απέναντι στην υπάρχουσα γνώση. Όσον αφορά την προσωπικότητα, ο κοινωνικός δομισμός υποστηρίζει ότι η προσωπικότητα αποτελεί απόρροια των αλληλεπιδράσεων και σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των ατόμων. Αυτό σημαίνει πως η προσωπικότητα δομείται κοινωνικά και δεν υπαγορεύεται από εσωτερικές δυνάμεις.
Η κριτική ψυχολογία ασκεί κριτική στον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η παραδοσιακή ψυχολογία και ασκείται η κλινική πρακτική. Το ρεύμα αυτό διαδόθηκε κατά τη δεκαετία του 1990.

Η προσωπικότητα ενός ανθρώπου αποτελείται από τους χαρακτηριστικούς τρόπους με τους οποίους σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται, οι οποίοι τον κάνουν να είναι μοναδικός.
Οι θεωρίες σχετικά με το τι είναι η προσωπικότητα και πώς αναπτύσσεται είναι πολλές. Στη δημιουργία και διαμόρφωση μιας προσωπικότητας εμπλέκονται κυρίως βιολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Στο βιολογικό τομέα περιλαμβάνονται οι γενετικοί, κληρονομικοί παράγοντες. Στον περιβαλλοντικό τομέα εμπλέκονται οι συνθήκες στις οποίες ένα άτομο μεγαλώνει, ανατρέφεται, διαπαιδαγωγείται και ζει.
Η δημιουργία και η διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ατόμου αρχίζουν από τις πρώτες στιγμές της ζωής του. Η προσωπικότητα πηγάζει από τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου και παραμένει περίπου η ίδια, καθόλη τη διάρκεια της ζωής του.
Η συνοχή είναι ένα βασικό σημείο στην προσωπικότητα. Γενικά, υπάρχει μια αναγνωρίσιμη τάξη και κανονικότητα, στις συμπεριφορές του ατόμου, ανάλογα με την προσωπικότητα του. Αυτό σημαίνει ότι ένας άνθρωπος, μια προσωπικότητα, θα αντιδρά με τον ίδιο ή πολύ παρόμοιο τρόπο σε μια ποικιλία καταστάσεων.
Δεκαπέντε συμβουλές για ισχυρή και ικανή προσωπικότητα
Πολλά έχουν ειπωθεί για το πώς να αποκτήσουμε μια ισχυρή προσωπικότητα. Ποιά είναι όμως τα γνωρίσματα που την χαρακτηρίζουν;

1. Στην κορυφή βρίσκεται η λέξη ΟΡΑΜΑ, αν και οι περισσότερες έρευνες δείχνουν πως οι ξεκάθαροι στόχοι και πολύ περισσότερο οι ιδεολογίες, οι κοσμοθεωρίες και οι μεγάλες ιδέες χαρακτηρίζονται έτσι εκ των υστέρων, αφού έχουν επιβεβαιωθεί. Αλλιώς αποκαλούνται πλάνες και λάθος στρατηγικές. Συνεπώς, ο οραματιστής, μάλλον έχει τις συνθήκες, τη συγκυρία, ίσως και τη μοίρα σύμμαχό του.
2. Ο ιδεατός μας τύπος εμφορείται από ιδανικά, αλλά παράλληλα είναι ρεαλιστικά αισιόδοξος. Δεν παρασύρεται εύκολα από την επιτυχία, αλλά συνεχίζει να ατενίζει το μέλλον ως μια χρονική περίοδο ευφορίας και όχι ως μια λαίλαπα, που καταφθάνει.
3. Φυσικά, είναι άριστος σε αυτό, με το οποίο καταπιάνεται, δεξιότητα, όμως, που αποκτά με την τριβή και τη σκληρή δουλειά και δεν την έχει αποκτήσει με κληρονομικό χάρισμα. Εργάζεται περισσότερο από τους υπόλοιπους – δεν υπάρχουν γι΄αυτόν διακοπές, ώρες γραφείου, άδειες- μεριμνά, προλαμβάνει, οργανώνει, σχεδιάζει. Παρόλα αυτά, ενθουσιάζεται, ορμά, αφήνεται στις παροτρύνσεις, που του υπαγορεύουν να προχωρήσει.
4. Το μυστικό του κρύβεται στη συγκέντρωση και στην εστίαση της προσοχής. Ο εγκέφαλός μας, εξάλλου δεν τα πάει καλά με το multi-tasking, την πολυδιάσπαση, την παράλληλη εκτέλεση διεργασιών. Αφοσιώνεται, επομένως σε ένα στόχο, όπου κι αν βρίσκεται, και ξέρει να αγνοεί τα ερεθίσματα, που θα τον αποσπάσουν από το πνευματικό αυτό έργο.
5. Είναι καινοτόμος, που σημαίνει ότι ανασυνθέτει τα στοιχεία, που παρατηρεί με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τους υπόλοιπους, ευρηματικός, επειδή διαθέτει πλούτο εμπειριών και επομένως ΔΙΑΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ. Να ο βασικός όρος της επιτυχίας. Τολμά να ρισκάρει τα πάντα, να δοκιμάσει, να πειραματιστεί και εν τέλει να υποστεί τις συνέπειες ή να γευτεί το νέκταρ της τόλμης, κυρίως αν δεν έχει τίποτα να χάσει.
6. Απόρροια των παραπάνω είναι η ευελιξία, η εμμονή του να εξετάζει σφαιρικά τα δεδομένα, να μην καθηλώνεται σε δοκιμασμένες πρακτικές, να μην επαναπαύεται με τα τεκμηριωμένα, αλλά να επιχειρεί μη φοβούμενος το άγνωστο και το ομιχλώδες. Τα πάντα γι’ αυτόν είναι μέσα στο παιχνίδι. Η ίδια η ζωή είναι ένα πεδίο για μεγάλα όνειρα με μικρούς πόρους.
7. Η αυτοεκτίμησή του δεν είναι περιστασιακή, δεν καταποντίζεται από την αστοχία ούτε εξακοντίζεται με τη νίκη. Αντίθετα, παραμένει σταθερή, επειδή αναπληρώνει τις πιθανές μειονεξίες σε κάποιους τομείς με την ακλόνητη δύναμή του σε άλλους.
8. Τα λόγια του είναι μετρημένα. Είναι άνθρωπος προσανατολισμένος στο έργο, στις πράξεις. Τη στιγμή, που οι άλλοι αναλύουν, υπολογίζουν, αναμετρούν, αυτός προχωρά με συνοδοιπόρους ή όχι. Η παιδεία του είναι εστιασμένη στην επίλυση προβλημάτων κι όχι στην αμετροέπεια.
9. Τα λάθη του είναι ευκαιρία για μάθηση κι όχι ήττα. Η εκπαίδευση, τροποποίηση της συμπεριφοράς. Δεν μεμψιμοιρεί και δεν μεταθέτει τις ευθύνες. Δεν αποδίδει την αποτυχία στην κρίση ή σε εξωγενείς παράγοντες. Σκληρός με τον εαυτό του χρεώνεται την κακή εξέλιξη, αλλά ποτέ δεν επαναλαμβάνει τα σφάλματα.
10. Οι μεγάλοι άνδρες ή γυναίκες εμπιστεύονται την ενόραση, την πνευματική εκείνη ιδιότητα, που ερμηνεύει την πραγματικότητα όχι με τη λογική, αλλά με μια ανακατασκευή των ερεθισμάτων με τρόπο, που μοιάζει εξωπραγματικός. Βασίζονται στα συναισθήματα, στις εσωτερικές φωνές, χωρίς όμως να οδηγούνται στο μυστικιστικό.
11. Ως ηγέτες υιοθετούν διαφορετικά κάθε φορά στυλ, γεγονός που κατοπτρίζει την πολυπλοκότητα του χαρακτήρα τους. Άλλοτε δημοκρατικοί, ψάχνουν για συνοδοιπόρους και συνεργάτες κι άλλοτε αυταρχικοί, ξεριζώνουν όλους εκείνους που διαιωνίζουν το πρόβλημα, χωρίς να αποτελούν λύση του.
12. Ξέρει ότι θα προδοθεί, ότι οι σύντροφοι θα λιποψυχήσουν την πιο δύσκολη ώρα, αλλά αυτός προχωρά ακόμα και μόνος του. Πιστεύει στο στόχο του με ΠΑΘΟΣ. Και αυτό είναι το πιο κοινό χαρακτηριστικό, όλων όσων έγιναν διαμορφωτές γνώμης και εμπνευστές κινημάτων.
13. Βίαιος προς τους κόλακες, αλλά μεγαλόθυμος προς τους αδύναμους, του αρέσει να περιστοιχίζεται από ανθρώπους αυθεντικούς, απλούς και ντόμπρους.
14. Ονειρεύεται συχνά, χωρίς αυτό να γίνεται παραλήρημα, φαντασιώνεται την επίτευξη του σκοπού και ζει με άτομα, που ζουν τη ζωή, που και ο ίδιος θέλει να ζήσει.
15. Μα η πραγματική δύναμή του χαρισματικού αυτού τύπου κρύβεται στην ικανότητά του ΝΑ ΕΝΩΝΕΙ, να αποτελεί το διασυνδετικό κρίκο, το σημείο αναφοράς, να εμπνέει και να δίνει κίνητρα και παραδείγματα για ΑΛΛΑΓΗ. Δεν τον τρομάζει η διαφορετικότητα και η ποικιλομορφία των απόψεων και των εμπειριών, επειδή προσπαθεί κάθε στιγμή να ΒΡΕΙ ΤΙΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ, Γιατί πάντοτε η πεμπτουσία της ηγεσίας ήταν η θέληση των ανθρώπων να ενωθούν για έναν κοινό σκοπό.

Είναι δημοφιλέστατες οι λίστες με τα χαρακτηριστικά εκείνα της προσωπικότητας, που οδηγούν στην επιτυχία, όπως κι αν αυτή ορίζεται, ανάλογα με το πολιτιστικό περιβάλλον. Η σύνθεσή τους απεικονίζει τις περισσότερες φορές έναν Υπερ-άνθρωπο, που ακόμα και τα ελαττώματά του τα μετατρέπει σε αρετές. Η μελέτη τέτοιων υποδειγμάτων βασίζεται στη ρομαντική άποψη ότι η ιστορία προχωρά με την εμπνευσμένη δράση κάποιων χαρισματικών ανθρώπων κι όχι εξαιτίας της συλλογικότητας και της δύναμης των λαών.

Σχέση: ένας χορός για δύο

Όπως για να χορέψει κάποιος Tango δεν χρειάζεται να ξέρει μόνο τα βήματα, αλλά και ποιο είναι το νόημά του, τι ακριβώς κάνει χορεύοντας αυτόν τον ανεξάντλητα ερωτικό χορό, έτσι ακριβώς και σε μια σχέση οι δυο σύντροφοι χρειάζεται να ξέρουν τι κάνουν.
Όχι μόνo ποια είναι τα βήματα που την αποτελούν αλλά να μπορούν να νιώθουν και το ρυθμό της σχέσης. Ας τα δούμε όμως αναλυτικά…
Το Tango είναι ένας χορός αγκαλιασμένου ζευγαριού.
Το ζευγάρι βρίσκεται μέσα σε μια αγκαλιά που είναι όμως
στήριγμα κι όχι πίεση.
Αγκαλιά σημαίνει δίνω με τα χέρια ανοιχτά κι όποιος δίνει με τα χέρια ανοιχτά παίρνει με όλο του το σώμα. Έτσι ενωμένοι οι δυο σύντροφοι μετακινούνται στο χώρο, αλλά όχι έναν οποιοδήποτε χώρο. Το αντίθετο μάλιστα,
ένα χώρο που δημιούργησαν οι δυο τους.
Τα σώματα δημιουργούν ένα κύκλωμα εντάσεων.
Το μπράτσο πρέπει να είναι σταθερό αλλά χωρίς να σπρώχνει.
Τα πόδια να είναι σε επαφή αλλά χωρίς να πιέζονται ή να εμποδίζουν την κίνηση.
Και καθώς χορεύουν συνειδητοποιούν ότι
η ισορροπία δεν βρίσκεται μέσα στο σώμα του καθενός
αλλά στο κέντρο, στο χώρο ανάμεσα τους.

Και είναι πολύ σημαντικό να καταλαβαίνει ο ένας τον άλλον,
να αισθάνεται ο ένας τον άλλον ώστε να μπορούν να διατηρούν αυτήν την ισορροπία.
Να νιώθουν που έχει ο καθένας το βάρος του
και να προσφέρουν αρκετό χώρο ώστε να μπορούν να κινούνται,
να κυλάνε χωρίς να πιέζονται.
Χρειάζεται να επικοινωνούν κάθε στιγμή με το βλέμμα, το άγγιγμα, τη σιωπή για να απολαύσουν το χορό και οι δυο μαζί.
Το Tango είναι χορός για δύο όπου
ο καθένας αυτοσχεδιάζει σύμφωνα με την κίνηση του άλλου.
Για παράδειγμα χορεύοντας Tango ο άντρας αν θέλει να αλλάξει την κίνηση πρώτα ψάχνει το πόδι της ντάμας του.
Μετά τη σταματά,
την κοιτά και ύστερα κάνει την κίνηση.
Αν δεν έρθει σε επαφή μαζί της τότε θα της είναι πολύ δύσκολο να μαντέψει τι ακριβώς θέλει να κάνει. Είναι σημαντικό να έρθει πρώτα σε επαφή μαζί της, να της τραβήξει την προσοχή, αλλιώς θα την ξαφνιάσει και θα την κάνει να νιώσει ότι εισβάλλει στον χώρο της.
Κι αν της δημιουργήσει αβεβαιότητα, ανασφάλεια
το σίγουρο είναι ότι δεν θα τον καταλάβει.
Κάπως έτσι όταν θέλουμε να μιλήσουμε στον σύντροφό μας πρώτα κάνουμε επαφή μαζί του και όταν δούμε ότι μας ακούει τότε θέλουμε να του μιλήσουμε. Όμως όπως και η ντάμα στο Tango όταν νιώσει ότι ο καβαλιέρος της την καλεί,
χρειάζεται να σταματήσει και να τον ακούσει,
να τον αφουγκραστεί με το σώμα, με την καρδιά
για να μην χαθεί η μαγεία του χορού,
έτσι ακριβώς και σε μια σχέση όταν ο ένας σύντροφος απευθύνει στον άλλον το λόγο, χρειάζεται η καρδιά να είναι ανοικτή για να ακούσει και να κατανοήσει ακριβώς τι θέλει να πει.
Ο ένας μιλά κι ο άλλος αφού ακούσει με την καρδιά του απαντάει κάνοντας ένα διάλογο. Αν δεν συμβεί αυτό τότε ο αληθινός διάλογος σταματά να υπάρχει και γίνεται ένας ατέλειωτος μονόλογος που σκοτώνει τη μαγεία…
Το Tango λοιπόν είναι ένας γνήσιος σωματικός και συνάμα ερωτικός διάλογος, όπου
και οι δυο μπορούν να αυτοκαθορίζονται
διατηρώντας όμως την επαφή ακόμα και σε στιγμές σιωπής.
Μιας σιωπής που αποτελεί μέρος του διαλόγου
και που ποτέ δεν τον ακυρώνει
αλλά αντίθετα τον εμπλουτίζει.
Σε αυτόν τον διάλογο και οι δυο μπορούν να προτείνουν,
γιατί αν και ο ένας παίρνει την πρωτοβουλία της πρώτης κίνησης,
η επομένη θα γίνει σύμφωνα με την απάντηση από άποψη ταχύτητας διασκελισμού ή κατεύθυνσης.
Και με αυτόν τον τρόπο οι παρτενέρ στο Tango ζουν το "λάθος"
σαν δυνατότητα να εμπλουτιστεί ο χορός.
Αυτό μας δείχνει ότι δεν πρέπει να θυμώνουμε μπροστά σε ένα λάθος, αλλά να το βλέπουμε σαν ευκαιρία πάντα μαζί με τον σύντροφο μας να προσπαθήσουμε να νιώσουμε, να κατανοήσουμε και να δημιουργήσουμε από κοινού ένα καινούριο βηματισμό για τη σχέση.
Όπως και στις σχέσεις μπορεί ο καθένας μας να είναι ο φίλος, ο εραστής ή ο γονιός και να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά του μέσα από τον άλλον, έτσι και στο Tango μπορεί να είναι κάποιος προστάτης ή προστατευόμενος, κατακτημένος ή κατακτητής.
Μπορεί να είναι απέραντα τρυφερός ή βίαιος ή και τα δυο μαζί
και ο σύντροφος του βρίσκεται εκεί για να του το δείξει,
να του το επικοινωνήσει.
Και μόνο όταν κάποιος το κατανοήσει αυτό μόνο τότε θα μπορέσει να χορέψει πέρα από τα βήματα, με έναν τρόπο διαφορετικό.
Άλλοτε βίαια, άλλοτε τρυφερά, άλλοτε βιώνοντας αληθινή έκσταση αλλά πάντα αφημένος στη ροή χωρίς καμία διακοπή…
Κι αν οι λέξεις είχαν σώμα και χόρευαν Tango θα σου έδειχναν αυτή τη στιγμή ότι στο χορό της σχέσης:
•Η αγκαλιά είναι στήριγμα κι όχι πίεση…
•Το λάθος είναι δυνατότητα…
•Αν δεν δώσεις εσύ χώρο στον άλλον θα τον πάρει μόνος του…
•Ο σύντροφος σου είναι εδώ για να σου δείξει ποιος είσαι…
•Η συνάντηση, η επαφή είναι διάλογος κι όχι καταναγκασμός…
•Ο διάλογος είναι για να ακούς τον άλλον κι όχι για να υποθέτεις…
•Η αγκαλιά είναι για να δίνεις χώρο στον άλλον κι όχι να παγιδεύεις…
•Η σχέση είναι γνήσιος σωματικός και ερωτικός διάλογος…
•Η σχέση είναι διάλογος, διάλογος, διάλογος….

Χορχε Μπουκάι

Το πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση...

Το πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση είναι το να γνωρίζετε ειλικρινά και πραγματικά ότι είστε δούλοι. Αν δεν το γνωρίζετε, δεν θα αναλάβετε δράση ώστε να κερδίσετε την ελευθερία.

Πώς θα το γνωρίζετε; Προσπαθήστε να παρατηρήσετε πόσο έλεγχο έχει το σώμα σας επάνω σας μέσα απ’ το σεξ, το φαγητό, τα ρούχα, το καταφύγιο, την ασθένεια.

Προσπαθήστε να δείτε πόσο έλεγχο έχει το συναισθηματικό σας σώμα πάνω σας μέσα από το φόβο, την κατάθλιψη, την ευτυχία, τη δυστυχία, την απληστία, τη ζήλια, το θυμό, την ευθιξία.

Κατόπιν δείτε πόση ισχύ έχει το νοητικό σας σώμα πάνω σας. Μπορείτε να διαφοροποιηθείτε ανάμεσα σε εσάς και στις σκέψεις σας, ανάμεσα στη γνώση και στις γνώμες; Πόσο μπορείτε ν’ αποταυτιστείτε από τις σκέψεις σας, τις αγωνίες σας και τις γνώμες των άλλων για εσάς;

Πόσες σκέψεις κατασκευάζετε; Με πόσες σκέψεις εξαπατάτε τον εαυτό σας; Πόσο ψεύδεστε; Πόσο εκμεταλλεύεστε τους άλλους;

Μέσα από τέτοια παρατήρηση σιγά σιγά μετακινείστε απ’ το φυσικό, στο συναισθηματικό, στο νοητικό πεδίο. Αλλά είναι αδύνατον να ελευθερώσετε τον εαυτό σας απ’ το νοητικό πεδίο αν πρώτα δεν ελευθερώσετε τον εαυτό σας από το φυσικό και συναισθηματικό πεδίο.

Έρωτας: Γιατί ενώ δίνω πολλά παίρνω λίγα;

Συχνά συμβαίνει ο σύντροφός μας να ενδιαφέρεται πο­λύ για μας, αλλά εμείς να μην τον θέλουμε. Όταν όμως απομακρύνει το ενδιαφέρον του, ξαφνικά να αισθανόμαστε έλξη γι' αυτόν. Πού οφείλεται αυτό;
Απάντηση: Πρώτα απ' όλα σκέψου πως αν σε αγαπούσε αληθινά δεν θα σου έδειχνε τη μια ενδιαφέρον και την άλλη θα το απέσυρε.
Για τα δικά σου αισθήματα, σκέψου μήπως:
-Σου είναι συμπαθής, αλλά δεν τον θέλεις, επειδή το υπερβολι­κό ενδιαφέρον του σε πνίγει. Όταν, λοιπόν, αποσύρει το ενδια­φέρον του να ξεχνάς το πνίξιμο που ένιωθες και να επικρατεί στο νου σου η συμπάθεια.
-Οι συμπεριφορές του είναι προβλέψιμες και επειδή έχει απόλυ­τη συγκέντρωση και είναι προσκολλημένος σε σένα, να τον θε­ωρείς δεδομένο. Επειδή λοιπόν τον θεωρείς δεδομένο και προ­βλέψιμο, μπορεί να σου είναι βαρετός.

-Δεν εισπράττεις αγάπη απ' αυτόν και απλά τον θέλεις σαν θαυ­μαστή σου και όχι σαν σύντροφο.

Γι' αυτό όσο έχει την προσοχή του πάνω σου να μην του δίνεις ση­μασία. Όταν την αποσύρει, να θέλεις να τον κάνεις και πάλι να σε προσέξει. Αν συμβαίνει κάτι απ' αυτά, φαίνεται ότι θέλεις να ικανοποι­είς τον εγωισμό σου και όχι να σε ζεσταίνει ή να σε δροσίζει, ανάλογα, η αγάπη του συντρόφου σου.
Ερώτηση: Παραπονιόμαστε οι περισσότεροι ότι στις σχέσεις μας δεν εισπράττουμε αυτό που δίνουμε.
Εμείς δίνουμε αγάπη στον άλλον, έχουμε αυτοπεποίθηση, έχουμε σιγουριά, κάνουμε πράγματα για να νιώσει ευχάριστα κι όμως εκείνος είναι αμέτοχος και απαθής. Δηλαδή, δεν εισπράττουμε αυτό που δί­νουμε.
Πώς μπορούμε να βιώσουμε το πάρε - δώσε στην αγάπη, όταν δεν την εισπράττουμε από τον άλλον;
Απάντηση: Αυτό που περιγράφεις πράγματι το βιώνουμε οι περισσό­τεροι άνθρωποι οε όλες μας τις σχέσεις είτε είναι προσωπικές είτε είναι επαγγελματικές.
Η ερώτηση, όμως, που χρειάζεται να θέσουμε στον εαυτό μας εί­ναι: Ζητάμε από τους άλλους αυτό που θέλουμε ή περιμένουμε να το μαντέψουν;
Σε όποιον θέτω αυτή την ερώτηση μου απαντά: Μα δεν το καταλα­βαίνει ο άλλος; Η επόμενη ερώτηση που του θέτω είναι: 0 άλλος έχει δηλώσει ότι έχει την ικανότητα να μαντεύει αυτό που θέλεις;
Φυσικά και δεν την έχει. Εσύ μαντεύεις τι θέλει εκείνος; Γι’ αυτό σε όλες τις σχέσεις μας χρειάζεται να δηλώνουμε αυτό που μας ευχαρι­στεί, αυτό που περιμένουμε ή θέλουμε από τους άλλους, όπως χρειά­ζεται να ρωτάμε και τον άλλον, τι είναι αυτό που περιμένει να του δώ­σουμε για να τον ευχαριστήσουμε.
Παρατηρούμε ότι οι σχέσεις μας χαλάνε, όταν ο ένας δίνει στον άλ­λον αυτό που θέλει εκείνος και όχι αυτό που χρειάζεται ή έχει ανάγκη.
Τη σχέση όμως τη δημιουργούμε για να μας δώσει ο άλλος αυτό που θέλουμε εμείς και όχι αυτό που θέλει εκείνος.
Σε όλες μας τις σχέσεις, με τα παιδιά, με τη μητέρα, τον πατέρα τον/ την σύντροφο ή σύζυγο, τους φίλους, χρειάζεται να ρωτάμε τι θέλουν από μας. Όπως και εμείς να τους δηλώνουμε καθαρά τι περι­μένουμε από εκείνους.
Αν, λοιπόν, από την αρχή, δηλώσουμε αυτά που θέλουμε και τα προσφέρει ο ένας στον άλλον, με στόχο να αισθανόμαστε ανεμπόδι­στα την αγάπη να ρέει μεταξύ μας, τότε δεν θα υπάρχει πιθανότητα να δίνουμε αλλά να μην παίρνουμε σ’ αυτή τη σχέση.
Σχόλιο: Με το να δίνουμε αυτό που θέλουμε εμείς, θεωρούμε ότι δίνουμε τα πάντα.
Απάντηση: Ακούμε να λένε: Αυτός αγαπάει με τον τρόπο του. Όμως δεν είναι αγάπη να σου δίνω αυτό που θέλω εγώ, αλλά εσύ ού­τε το θέλεις ούτε το χρειάζεσαι.
Μαθαίνουμε την αγάπη στην πράξη όταν εστιαζόμαστε να ευχαριστή­σουμε τον άλλον δίνοντας του αυτό που θέλει, αυτό που τον ευχαριστεί.
Για παράδειγμα: Αυτό που θέλει ένα παιδί είναι η προσοχή των γο­νιών του. Θέλει, δηλαδή, ο γονιός να του δίνει λίγο από το χρόνο του.
Αν το παιδί βλέπει μόνο τη γυναίκα που το φροντίζει και βλέπει τους γονείς του ελάχιστα, πιστεύεις ότι με το να του δίνουν χρήματα ή δώρα καλύπτουν το κενό της παρουσίας τους;

Το παιδί τους αισθάνεται καλά; Μπορεί να θεωρήσει το χαρτζιλίκι και το ακριβό σπίτι σαν ένδειξη αγάπης από τον γονιό του;
Ο γονιός, από την άλλη πλευρά, πιστεύει ότι κάνει το καλύτερο. Λέει: "Εγώ δουλεύω νύχτα μέρα για να τα έχουν όλα τα παιδιά μου".
Η ερώτησή μου προς αυτόν τον γονιό είναι: Ναι, τα έχουν όλα τα παιδιά σου αλλά εσένα σε έχουν;
Τα παιδιά, χρειάζονται και την τρυφερότητα της μητέρας αλλά χρειάζονται και την τρυφερότητα του πατέρα. Τα παιδιά θέλουν οι γο­νείς να είναι δίπλα τους όταν τους χρειάζονται.
Πάρα πολλά παιδιά που δεν έχουν την παρουσία του γονιού τους, γίνονται ανασφαλή και παρουσιάζουν ακραίες συμπεριφορές.
Ερώτηση: Η κριτική που κάνουμε σ' αυτούς που έχουμε σχέση αλ­λά και σε άλλους ανθρώπους είναι μια μορφή βίας;
Απάντηση: Η κριτική δεν έχει καμία σχέση με τη βία. Η κριτική έχει σχέ­ση με τον εγωισμό.
Έχουμε σκεφτεί ποιον κρίνουμε συνήθως; Κρίνουμε αυτόν που θεω­ρούμε ότι δεν σκέπτεται και δεν πράττει σωστά. Κρίνουμε για να επιβεβαι­ώσουμε ότι είμαστε καλύτεροι από τους άλλους.
Ερώτηση: Έχουμε προβλήματα στις σχέσεις μας επειδή σκεπτόμα­στε και λειτουργούμε εγωιστικά, μας ενδιαφέρει ο εαυτός μας, ν' αποκτούμε υλικά αγαθά, πώς να περνάμε καλά και δεν μας ενδιαφέ­ρει τι θέλει ο άλλος;
Απάντηση: Όταν εστιάζουμε την προσοχή μας μόνο στο τι θέλου­με εμείς και δεν σκεφτόμαστε τι θέλει ο άλλος, φυσικά και δεν ασχο­λούμαστε να καλύψουμε τις ανάγκες του και δεν μοιραζόμαστε μαζί του τις δυσκολίες και τις χαρές της ζωής. Αυτό όμως έχει σαν αποτέ­λεσμα να δημιουργείται χάσμα στη σχέση μας.
Αυτός που λέει: "Θέλω να περνάω καλά", το λέει γενικά και αόριστα. Δεν είναι συνειδητή απόφαση και στόχος του. "Το περνάω καλά” το έχει συνδέσει με τα υλικά αγαθά, τις χαρές και απολαύσεις του κόσμου. Γι' αυτόν, το "περνάω καλά" σημαίνει ότι κάνει κάποια πράγματα για να πε­ράσει την ώρα του και να διασκεδάσει, να έχει ένα πολύ ωραίο και ακρι­βό σπίτι, αυτοκίνητο, να έχει καλή εργασία, να έχει χρήματα.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αυτή την ώρα που λέει ότι περνάει κα­λά, που απολαμβάνει τις χαρές και τα αγαθά του κόσμου, ότι αισθάνε­ται μέσα του καλά, ότι αισθάνεται πλήρης. Αν τον κάλυπταν απόλυτα όλα αυτά, δεν θα αναζητούσε κάθε φορά κάτι άλλο και κάτι άλλο.
Όλα αυτά που επιδιώκει και αποκτά ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα απολαύσει μόνος του χωρίς ευχάριστη συντροφιά. Δεν έχω γνωρίσει μέχρι τώρα στη ζωή μου κάποιον χαρούμενο άνθρωπο που να είναι μόνος του και να μη μοιράζεται τίποτα με τους άλλους.
Όταν, λοιπόν, εστιαστούμε στο: "Με τι μπορώ να γεμίσω μέσα μου που να έχει μεγαλύτερη διάρκεια; Με ποιον και με τι αισθάνομαι κα­λά'', τότε θα αλλάξουν πολλά πράγματα στη ζωή μας προς το καλύτε­ρο.
Σχόλιο: Πολλές φορές υπερβαίνουμε τις δυνάμεις μας, προκειμέ- νου να αποκτήσουμε υλικά αγαθά και τελικά χάνουμε το νόημα της ζωή και αρρωσταίνουμε.
Απάντηση: Μόνο όταν σου συμβεί αυτό, μόνο τότε, συνειδητοποι­είς ότι όλα αυτά που απόκτησες δεν σε κάνουν αισθάνεσαι πραγματι­κά καλά.
Ερώτηση: Ντρέπομαι να ζητήσω κάτι. Δεν μου αρέσει να ζητάω. Ίσως να θέλω κάτι, αλλά δεν το ζητάω.
Απάντηση: Σκέψου από ποια αιτία ξεκίνησε αυτό; Ζητούσες από τους γονείς σου αυτό που ήθελες;
Σχόλιο: Όχι. Διότι δεν χρειαζόταν. Προέβλεπαν και κάλυπταν κάθε μου ανάγκη.
Απάντηση: Στο γεγονός αυτό βρίσκεται η απάντηση. Δεν έχεις συ­νηθίσει να ζητάς αυτό που θέλεις και περιμένεις οι άλλοι να το ανα­καλύπτουν ή να σου δίνουν αυτό που θέλουν εκείνοι και εσύ να είσαι ευχαριστήνη.
Συνήθως οι άλλοι θέλουν να μας δίνουν αυτό που θέλουν εκείνοι και όχι αυτό που θέλουμε εμείς.
Οι δικοί σου, με το να αντιλαμβάνονται και να σου καλύπτουν τις ανάγκες, σου πέρασαν το μήνυμα ότι δεν χρειάζεται να ζητάς.
Θεωρώ ότι οι γονείς είναι απαραίτητο να παροτρύνουν τα παιδιά τους να τους λένε αυτό που θέλουν άσχετα αν εκείνοι λόγω της συ­γκέντρωσης και της αγάπης προς τα παιδιά τους αντιλαμβάνονται τις επιθυμίες τους.

Αυτά που θα δώσουν στην επικοινωνία σου με τον/ την σύντροφο ή σύζυγό σου χαρά και διάρκεια, είναι η καλή σου διάθεση και το χιούμορ.
Συντροφικότητα είναι η ανάγκη που έχουμε οι περισσότεροι άν­θρωποι να είμαστε με κάποιον, για να μοιραζόμαστε τις χαρές και να αντιμετωπίζουμε μαζί τις όποιες αντιξοότητες φέρνει η ζωή.
Η συντροφικότητα χωρίς στόχο, δηλαδή, για ποιο λόγο είμαστε μαζί, ποια είναι η ωφέλεια του να είμαστε μαζί, χωρίς χαρούμενη διά­θεση και ευχάριστες εκπλήξεις, μπορεί να καταλήξει να είναι ανιαρή.
Έρωτας είναι η ανάγκη να ενώνεσαι με τον/ την σύντροφό σου μέσα σε μια πανδαισία τρυφερών συναισθημάτων, για να του ή της προσφέρεις σωματική ευχαρίστηση και νοητική εκτόνωση.
Η χημεία στον έρωτα βασίζεται σε μια απλή συνταγή, την οποία αντιγράφω από ένα παλιό λαϊκό τραγούδι: "Και του κάνω τα δικά του και μου κάνει τα δικά μου".
Αν την ώρα που είσαι ερωτικά με τον/ την σύντροφο η σύζυγό σου, δεν εμπνέεστε να κάνετε ο ένας στον άλλον αυτά που σας ευχαρι­στούν, σημαίνει ότι δεν έχετε ούτε ερωτική αλλά ούτε και συντροφική χημεία. Στην περίπτωση αυτή αναρωτήσου:
& Μου αρέσει να δίνω ευχαρίστηση στον ή στην σύντροφό μου, κάνοντας αυτά που θέλει στη συντροφικότητα και στον έρωτα; Κάνει αυτά που θέλω για μένα;
Όταν η συντροφικότητα ή ο έρωτας γίνονται ανιαρά, τότε αρχίζει η προσοχή του ενός ή και των δύο συντρόφων να φεύγει από το πρό­σωπο που ορκιζόταν ότι θα είναι για πάντα μαζί και αναζητά στιγμιαίες και εφήμερες, αλλά ακόμα και μόνιμες σχέσεις με κάποιο άλλο πρό­σωπο.
Εδώ θα ήθελα να σου επιστήσω την προσοχή σ' ένα πολύ σημαντι­κό πράγμα που ξεχνάμε οι περισσότεροι άνθρωποι να βάλουμε στις προσωπικές, επαγγελματικές και ειδικά στις συντροφικές και ερωτικές μας σχέσεις. Τα όρια.
Στο σημείο αυτό σκέψου:
& Έχω βάλει τα ανάλογα όρια σε όλα τα είδη των σχέσεών μου; Στην ερωτική, συντροφική ή επαγγελματική μου σχέση ποια είναι τα όριά μου στο τι μπορώ να ανεχτώ, από συμπεριφορές και από συνήθειες που έχει ο/ η σύζυγος ο σύντροφός μου, ο συνεργάτης, ο συνεταίρος, ο υπάλληλος ο εργοδότης μου;
Ερωτευόμαστε κάποιον/ κάποια για το παρουσιαστικό, για τα ωραία μάτια και δεν δίνουμε σημασία στις ήπιες ή βίαιες εκρήξεις που ξεσπά επάνω μας κάποιες στιγμές.
Γι' αυτό σκέψου:
Τον/ την ερωτεύτηκα για το παρουσιαστικό, για τα ωραία μάτια; Πόσο σοβαρά υπολογίζω τις ήπιες ή βίαιες εκρήξεις που ξεσπά πάνω μου κάποιες στιγμές ή συνέχεια;
Όσο περνάει ο καιρός, αν είσαι ανεκτικός/ ανεκτική σ' αυτά τα ξε­σπάσματα βίας και αρνητικότητας, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Να υποφέρεις. Δεν φταίει ο άλλος αν δεν σου φέρεται καλά. Η ευθύνη είναι δική σου. Από τη στιγμή που δεν του/ της βάζεις όρια, λαμβάνει το μήνυμα ότι του επιτρέπεις να σου φέρεται μ’ αυτόν τον τρόπο.
Στο Δυναμικό Τρόπο Ζωής, όταν λέμε φταίει ή φταίω, το λέμε με την έννοια της ευθύνης. Δεν το λέμε με την έννοια της κατηγορίας, δεν δημιουργούμε ενοχές ούτε σε μας, αλλά ούτε και στους άλλους.
Δεν ενοχοποιούμε, λοιπόν, κανέναν ούτε τον εαυτό μας, ούτε τους άλλους. Ανάλογα με την περίπτωση, αναγνωρίζουμε την αιτία της αρνητικής συμπεριφοράς του άλλου και ορθώνουμε τα όριά μας. Ή αναγνωρίζουμε το δικό μας λάθος και το διορθώνουμε.
Όταν στη σχέση που δημιουργείς δεν δηλώνεις από την αρχή τα όριά σου, πάντοτε θα έχεις προβλήματα σ’ αυτή τη σχέση.
Γι' αυτό χρειάζεται να αναρωτηθείς:
- Βάζω όρια στις σχέσεις μου;
Επίσης, αναρωτήσου και απάντησε τίμια:
-ποιες δικές μου σκέψεις ή ενέργειες προκαλούν τα προβλήμα­τα στη ζωή μου ή στις σχέσεις μου;
Τις σχέσεις τις δημιουργούμε οι άνθρωποι με την πρόθεση να βαδί­ζουμε ο ένας δίπλα στον άλλον. Να ανταλλάσσουμε αισθήματα αγά­πης μεταξύ μας. Αν αυτό δεν συμβαίνει, τότε χαλάνε οι σχέσεις.

H αόρατη ομπρέλα που προστατεύει από τη βροχή μόνο με αέρα

Πλέον είναι γεγονός η αόρατη ομπρέλα, που προστατεύει μόνο με αέρα. 

 

Πρόκειται για ένα πρωτότυπο σχέδιο, καθώς ουσιαστικά πρόκειται για μία ομπρέλα που μοιάζει με ραβδί που διαθέτει μοτέρ, επαναφορτιζόμενη μπαταρία λιθίου και ανεμιστήρα. Η Air Umbrella, όπως ονομάζεται, παίρνει αέρα από τη μεριά του ανεμιστήρα και τον ωθεί προς τα έξω με έναν τρόπο που αλλάζει κατεύθυνση στις σταγόνες της βροχής που πέφτει. 

 

Μάλιστα, διαθέτει και ρύθμιση για την ταχύτητα με την οποία λειτουργεί ο κινητήρας, ανάλογα με το πόσο δυνατή είναι η βροχή. Το κακό είναι ότι η μπαταρία της κρατά μόνο 30 λεπτά, οπότε δεν είναι η ιδανική λύση σε περίπτωση που κάποιος βρίσκεται για ώρα στο δρόμο σε μία βροχερή ημέρα. 

 

Ολα αυτά βέβαια κοστίζουν. Οι παραγγελίες ξεκινούν από τα 118 δολάρια, ενώ θα διατεθεί στην αγορά το Δεκέμβριο του 2015.

Λαϊκή κυριαρχία στην αρχαία Αθήνα

Η Δημοκρατία και η κορυφαία έκφρασή της, οι εκλογές, αποτελούν ελληνική έμπνευση. Καθιερώθηκαν το 508 π.Χ. με εισήγηση του Κλεισθένη, όμως, η ζύμωση είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα
Ο σοφός Σόλων, από το 594 π.Χ., είχε ήδη επιβάλει την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και μάλιστα σε μια εποχή κατά την οποία σε Ασία και Αφρική οι απόλυτοι μονάρχες ούτε καν διανοούνταν να ρωτήσουν κάποιον, πέρα από τους επαγγελματίες συμβούλους τους.
Ανάμεσα στα άλλα, ο Σόλων επέβαλε και την Εκκλησία του Δήμου, μια αναβίωση των συνελεύσεων της ομηρικής εποχής αλλά με καθορισμένα και καταλυτικά καθήκοντα. Τους νόμους πια τους ψήφιζε η Βουλή των 400 (εκατό από κάθε φυλή) αλλά κι αυτής οι αποφάσεις υπόκειντο στην έγκριση της Εκκλησίας του Δήμου, όπου δικαίωμα συμμετοχής είχαν όλοι οι ελεύθεροι πολίτες, ανεξάρτητα από το μέγεθος της περιουσίας τους.
Μεσολάβησε, βέβαια, η «τυραννίδα» του Πεισίστρατου, αλλά αφότου το 514 π.Χ. οι τυραννοκτόνοι Αρμόδιος και Αριστογείτων κατάφεραν να σκοτώσουν τον αδερφό του Ιππαρχο, ο Ιππίας, γιος και διάδοχος του τυράννου έγινε ακόμα πιο καταπιεστικός.

Ξεγελώντας τους Θεούς
Αντιμέτωπος με τα δεινά της τυραννίας ο Αλκμεωνίδης Κλεισθένης κατέφυγε στην παλιά τέχνη των Αθηναίων: τη δωροδοκία. Είχε αναλάβει να κατασκευάσει καινούριο ναό του θεού Απόλλωνα στους Δελφούς. Το συμβόλαιο προέβλεπε να χτιστεί ο ναός με πωρόλιθο. Ο Κλεισθένης, όμως, ναύλωσε πλοία και τα έστειλε στην Πάρο να φορτώσουν από το φημισμένο της μάρμαρο. Οταν τα πλοία έφτασαν στο λιμάνι κι άρχισαν να ξεφορτώνουν το πολύτιμο φορτίο, οι προϊστάμενοι της Πυθίας τον ρώτησαν για πού προορίζεται.
Ο Κλεισθένης απάντησε: «Σκέφτηκα πως η κατοικία του θεού Απόλλωνα δεν μπορεί να είναι φτιαγμένη από ασήμαντο πωρόλιθο. Του πρέπει μαρμάρινη και μάλιστα από το πιο φημισμένο υλικό. Δεν θα σας κοστίσει ούτε μια μνα παραπάνω. Ομως, όποτε έρχονται εδώ Σπαρτιάτες για να ζητήσουν χρησμό, κάποιος να προσθέτει στα λόγια της Πυθίας μια φρασούλα: Η Σπάρτη να βοηθήσει τους Αθηναίους να διώξουν τον Ιππία». Συμφώνησαν.
Ο Κλεισθένης μπορούσε να υπερηφανεύεται ότι ήταν ο πρώτος Αθηναίος που κατάφερε να δωροδοκήσει έναν θεό. Τον Απόλλωνα! Με το «πες, πες», λοιπόν, στη Λακωνία άρχισε να δημιουργείται ρεύμα κατά του Ιππία, παρ’ όλο που ο ίδιος ήταν «κολλητός» με τους εκεί βασιλιάδες. Οργανώθηκε ένα εκστρατευτικό σώμα με αρχηγό τον Αγχίμολο, επιβιβάστηκε στα πλοία και κατευθύνθηκε στο Φάληρο.

Λαϊκή κυριαρχία στην αρχαία Αθήνα
Την ίδια στιγμή, ο Ιππίας ειδοποίησε τους φίλους στηΘεσσαλία με πρώτο να καταφτάνει τον ταγό Κινέα με χίλιους καβαλάρηδες. Οταν οι Σπαρτιάτες αποβιβάστηκαν, το θεσσαλικό ιππικό έπεσε πάνω τους και τους τσάκισε. Ο Αγχίμολος σκοτώθηκε στη μάχη και όσοι σώθηκαν, γύρισαν με τα πλοία στη Σπάρτη. Εκεί, ο λαός ζητούσε εκδίκηση.
Ο βασιλιάς Κλεομένης μπήκε επικεφαλής του στρατού και στη μάχη που έγινε στην Αττική οι Θεσσαλοί κατατροπώθηκαν. Ο Κινέας το έσκασε στην πατρίδα του και ο Ιππίας με τους μισθοφόρους του οχυρώθηκαν στην ακρόπολη όπου Σπαρτιάτες κι αθηναϊκός λαός τους πολιόρκησαν. Ο Ιππίας θέλησε να φυγαδεύσει την οικογένειά του αλλά τελικά τον συνέλαβαν και τον υποχρέωσαν να δεχτεί συμφωνία.
Αφού ο τύραννος έφυγε, οι φυγάδες και οι εξόριστοι ξαναγύρισαν στην Αθήνα. Μαζί τους και οι Αλκμεωνίδεςμε αρχηγό τον Κλεισθένη. Τρεις νόμοι πέρασαν με συνοπτικές διαδικασίες: Διαγραφή από τους καταλόγους πολιτών όλων εκείνων που είχαν γίνει Αθηναίοι παράνομα, στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων όλων εκείνων που είχαν στηρίξει τη δικτατορία και απαγόρευση των βασανιστηρίων. Ομως, στις εκλογές για την ανάδειξη νέου επώνυμου άρχοντα, ο Κλεισθένης έχασε. Τις κέρδισε ο επικεφαλής των αριστοκρατών Ισαγόρας.

Ο Κλεισθένης δεν πτοήθηκε. Ως απλός πολίτης, εισηγήθηκε στην Εκκλησία του Δήμου σειρά μέτρων που καταργούσαν την οργάνωση του κράτους με βάση τις φατρίες κι αναδείκνυαν τον πολίτη ενεργό κύτταρο της πόλης, ενώ παράλληλα πρότεινε τη δημιουργία της Βουλής των 500, που θα εκλέγονταν και ουσιαστικά θα κυβερνούσαν. Οι προτάσεις του εγκρίθηκαν κι έγιναν νόμοι του κράτους. Ηταν το 508 π.Χ. κι έτσι γεννήθηκε στην Αθήνα η Δημοκρατία πριν από 2.515 χρόνια.

Το καλό το παλικάρι…
Ο Ισαγόρας γρήγορα κατάλαβε ότι βρέθηκε με έναν τίτλο χωρίς αντίκρισμα αφού η εξουσία είχε περάσει στηΒουλή και στην Εκκλησία του Δήμου, έτσι, κατέφυγε κι αυτός στη δωροδοκία. Η σύζυγος του βασιλιά της Σπάρτης, Κλεομένη, ανήκε στην κατηγορία των γυναικών που δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να τις πει όμορφες. Αντίθετα, η σύζυγος του Ισαγόρα ήταν ονομαστή για τα κάλλη της. Ο Κλεομένης εντυπωσιάστηκε όταν την είδε και ο Ισαγόρας δεν είχε κανένα ενδοιασμό. Σ ελάχιστο χρονικό διάστημα, το «παράνομο ζευγάρι» ήταν γεγονός και ο Ισαγόρας πήρε την εξουσία της Αθήνας με τα όπλα του Σπαρτιάτη βασιλιά.
Αρχικά, εξόρισε την οικογένεια των Αλκμεωνίδων και τον αρχηγό της, μαζί με ακόμη 700 οικογένειες αντιπάλων του. Μετά, θέλησε να καταργήσει την εκλεγμένη Βουλή και να διορίσει τριακόσιους δικούς του. Ομως, η νεαρή Δημοκρατία δεν κατέθεσε τα όπλα. Βουλευτές και λαός ξεσηκώθηκαν και πολιόρκησαν τους δύο βασιλείς και τους δικούς τους που οχυρώθηκαν στην ακρόπολη.

Ο Κλεομένης σκέφτηκε το ζήτημα. Καλή η κυρία τουΙσαγόρα αλλά αυτός είχε μπλέξει άσχημα και καμία όρεξη δεν είχε να βλέπει τους άνδρες του να σκοτώνονται για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι στην εξουσία της Αθήνας. Δυο μέρες μετά το κλείσιμό του στον ιερό βράχο, ήρθε σε επαφή με τους πολιορκητές οι οποίοι δέχτηκαν να τον αφήσουν να επιστρέψει με τον στρατό του στη Σπάρτη.Μέσα στη σύγχυση, ο Ισαγόρας βρήκε ευκαιρία να το σκάσει αλλά οι οπαδοί του πέρασαν από δίκη και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ο Κλεισθένης ξαναγύρισε θριαμβευτής. Με τις εισηγήσεις του που ψηφίστηκαν χωρίς τροπολογίες, το νέο πολίτευμα, η Δημοκρατία, ολοκληρώθηκε και παγιώθηκε, δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι ξεπέρασε και τους κινδύνους.
Στη Σπάρτη, ο Κλεομένης δεν μπορούσε να χωνέψει ότι ουσιαστικά έγινε υποχείριο των Αθηναίων που τον χρησιμοποίησαν για να απαλλαγούν από τον φίλο του, Ιππία. Συνεννοήθηκε με τους Βοιωτούς και τους Χαλκιδείς να χτυπήσουν από τα βόρεια, ενώ ο ίδιος με τους Πελοποννήσιους πέρασε τον Ισθμό. Η Αθηναϊκή Δημοκρατία για ακόμη μια φορά αποδείχτηκε ατσάλινη. Ο Κλεομένης γύρισε στη Σπάρτη και ξεκάθαρα, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να παλινορθώσει τον Ιππία.
Ο εκπρόσωπος των Κορινθίων, Σωσικλής, έβαλε τα πράγματα στη θέση τους λέγοντας: «Αν σας αρέσει τόσο πολύ η τυραννίδα, εφαρμόστε την πρώτα στη Σπάρτη και μετά προσπαθήστε να την επιβάλετε και αλλού». Το συνέδριο διαλύθηκε. Ήταν το 506 π.Χ. Ο Κλεισθένης έζησε τιμημένος την υπόλοιπη ζωή του. Η εγγονή του, Αγαρίστη, παντρεύτηκε τον Ξάνθιππο. Στα 490 π.Χ. το ζευγάρι ευτύχησε να αποκτήσει ένα γιο. Ηταν ο Περικλής, ο άνθρωπος που οδήγησε την Αθηναϊκή Δημοκρατία στον χρυσό της αιώνα.

Όμως, στη δεύτερη δεκαετία του5ου αιώνα, πριν ακόμα να γίνει χρυσός, δυο κόμματα ανταγωνίζονταν για την εξουσία  στην εκκλησία του δήμου. Το δημοκρατικό με αρχηγό τον Θεμιστοκλή και το αριστοκρατικό με τον Αριστείδη. Οι καβγάδες τους θυμίζουν σύγχρονη ελληνική Βουλή σε συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών πριν από την ημερήσια διάταξη. Κι όταν ο Θεμιστοκλής έλεγχε την εξουσία, το ρουσφέτι πήγαινε σύννεφο. Σε μια συνέλευση της εκκλησίας του δήμου, ο Αριστείδης τον κατηγόρησε ανοιχτά ότι χαρίζεται στους δικούς του. «Μα, αν δεν βολέψω τους φίλους μου τώρα που είμαι στα πράγματα, πότε θα τους βολέψω;», απάντησε αφοπλιστικά εκείνος.
Σε άλλη περίπτωση, ο Θεμιστοκλής εισηγήθηκε έναν νόμο. Ο Αριστείδης θύμωσε, επειδή δεν το είχε σκεφτεί εκείνος. Σηκώθηκε κι άρχισε να ρητορεύει εναντίον της εισήγησης του Θεμιστοκλή. Η εκκλησία πείστηκε και τον απέρριψε. Μετά τη συνεδρίαση, ο Αριστείδης είχε τύψεις. Το απόγευμα, τον άκουσαν να φωνάζει: «Αθηναίοι, ένας μόνον τρόπος υπάρχει να γλιτώσετε. Να πάρετε και τον Θεμιστοκλή κι εμένα και να μας φουντάρετε στη θάλασσα».

Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι εφηύραν το λάδωμα, εφηύραν τα κόμματα και το ρουσφέτι αλλά εφηύραν και την ειλικρίνεια.

ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ ΩΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Οι Έλληνες αρχικά προωθήθηκαν αργά προς τον εχθρό ψέλνοντας τον παιάνα “Απόλλων, σωτήρα θεέ” καθώς ο «Δελφίνιος Απόλλων» εθεωρείτο προστάτης των ναυτικών. Μόλις άρχισαν να δέχονται βλήματα από την Ψυτάλλεια άρχισαν να κωπηλατούν προς τα πίσω αλλά με τις πρώρες στραμμένες προς τον εχθρό. Ο περσικός στόλος άρχισε να προχωρεί με αυτοπεποίθηση αλλά και να αντιμετωπίζει τα πρώτα προβλήματα καθώς έπρεπε να στενέψει το μέτωπό του για να μπει στο χώρο μεταξύ της Κυνόσουρας και της νησίδας του Αι Γιώργη. Οι Έλληνες είχαν πάψει να «ανακρούουν πρύμνα» καθώς πλέον τα πλευρά τους ήταν εξασφαλισμένα. Και δεν έψαλλαν πλέον τον ύμνο του Απόλλωνα. Μια βοή σηκώθηκε  από τον ελληνικό στόλο, υπόκωφη σαν απειλή; ένας καινούργιος παιάνας ακούστηκε:
«Παιδιά των Ελλήνων! Εμπρός ελευθερώστε πατρίδες,
ελευθερώστε τα παιδιά, τις γυναίκες, των πατρώων θεών τα ιερά,
τους τάφους των προγόνων, τώρα είναι υπέρ πάντων ο αγώνας!»
Όσοι από τον περσικό στόλο καταλάβαιναν ελληνικά πάγωσαν. Δεν ήταν απλό εμβατήριο για να δίνει απλώς κουράγιο. Απευθυνόταν στους επίστρατους Έλληνες του περσικού στόλου και ήταν κάλεσμα σε ανταρσία και εξέγερση. Σίγουρα έσκιζε την καρδιά των Ιώνων κωπηλατών σαν πυρωμένο μαχαίρι! Βλαστήμιες και κατάρες ήταν η απάντηση των Περσών αγηματαρχών που ίσως και να χρησιμοποίησαν μαστίγια για να αποτρέψουν πιθανή απειθαρχία. Στα φοινικικά και καρικά πλοία, δύσμοιροι αιχμάλωτοι θυσιάστηκαν πάνω στις πλώρες για να εξευμενιστούν οι θεοί των βαρβάρων και να τους συνδράμουν στη μάχη αλλά και για να εκφοβιστούν οι αντίπαλοι.
Αυτό ήταν πάρα πολύ για τον Αθηναίο τριήραρχο Αμεινία από την Παλλήνη. Έδωσε διαταγή στον κελευστή του να χτυπήσει τα κρόταλα «πρόσω ολοταχώς» και η τριήρης του όρμησε σαν ξύλινη τορπίλη πάνω στο πλησιέστερο φοινικικό πλοίο που πάλευε με τα ρεύματα. Η βαρύτερη αθηναϊκή τριήρης τράνταξε τη φοινικική. Μερικοί κωπηλάτες σουβλίστηκαν από τα σπασμένα κουπιά και άλλοι σακατεύτηκαν. Αρκετοί Φοίνικες πεζοναύτες πετάχτηκαν στο νερό και μερικοί έπεσαν στο διάκενο μεταξύ των καταστρωμάτων για να σακατευτούν κι αυτοί. Ώσπου να συνέλθουν οι υπόλοιποι, οι Αθηναίοι οπλίτες όρμησαν στο κατάστρωμά τους και άρχιζαν να τους σφάζουν.

 

Οι αρμενιστές του Αμεινία όρμησαν πίσω από τους οπλίτες με λοστούς και τσεκούρια και άρχισαν να πελεκούν το ακρόπρωρο του εχθρού. Οι Φοίνικες προσπάθησαν να παραδοθούν αλλά οι αγανακτισμένοι Αθηναίοι τους σκώτωσαν χωρίς δεύτερη σκέψη. Κανένα έλεος για τους ιερόσυλους ανθρωποσφάχτες! Το ακρόπρωρο του φοινικικού πλοίου έπεσε με παφλασμό στη θάλασσα, σπάζοντας θα έλεγε κανείς την αρπάγη του φόβου που έσφιγγε τις καρδιές των Ελλήνων καταδεικνύοντας ότι ο εχθρός δεν μπορούσε να τους κάμψει ψυχολογικά.
Οι Αθηναίοι που είχαν υποστεί την αγωνία από την αρχική τους αδυναμία να εμποδίσουν τον εχθρό να ρημάζει τη γη τους έδιναν διέξοδο στην αγανάκτησή τους κωπηλατώντας όσο ποτέ άλλοτε. Κάθε πλοίο με το έμβολό του είχε γίνει όργανο εκδίκησης. Οι Αθηναίοι εκμεταλλευόμενοι των συνωστισμό, τα ευνοϊκά ρεύματα και την εκδικητική μανία των πεζοναυτών τους άρχισαν να παίρνουν το πάνω χέρι σε σχέση με τους Φοίνικες αντιπάλους τους. Πολλά πλοία της δεύτερης και τρίτης φοινικικής γραμμής μάχης βλέποντας τους Αθηναίους πεζοναύτες να σφάζουν τα εχθρικά πληρώματα χωρίς να πιάνουν αιχμαλώτους τρομοκρατήθηκαν και εξώκοιλαν τα πλοία τους στη ακτή του Περάματος για να τους αποφύγουν.

 

Ο Πέρσης ναύαρχος βλέποντας τους Φοίνικες να κάμπτονται διέταξε τις εφεδρείες να προωθηθούν. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερη σύγχυση καθώς τα πλοία, λόγω του συνωστισμού έμπλεξαν τα κουπιά τους ή συγκρούονταν, δίνοντας έτσι ευκαιρίες στους Έλληνες πλοιάρχους να τα εμβολίσουν. Έξαλλος από θυμό ο Αριαβίγνης προσπάθησε να βάλει τάξη στο χάος αλλά καθώς δεν είχε εμπειρία στα ναυτικά όπως οι περισσότεροι Πέρσες μάλλον χειροτέρευε την κατάσταση.
Ο Αριαβίγνης ξαφνικά είδε την τριήρη του Θεμιστοκλή και διέταξε τον πλοηγό του να την εμβολίσει. Σκέφτηκε πως αν σκότωνε τον Αθηναίο ναύαρχο θα ανέτρεπε την κατάσταση υπέρ των Περσών. Λογάριαζε όμως χωρίς τον πανταχού παρόντα Αμεινία που όρμησε και τον εμβόλισε πρώτος. Απτόητος ο Πέρσης πρίγκιπας διέταξε τους άντρες του να καταλάβουν το πλοίο του Αμεινία. Όρμησε πρώτος κρατώντας τα χρυσοποίκιλτα όπλα του στα χέρια, πιστός στις περσικές πολεμικές παραδόσεις. Ο Αμεινίας και ο ύπαρχος του Λυκομήδης κατάφεραν να τον λογχίσουν σε μέρος που δεν τον προστάτευε ο θώρακας του και τον σκότωσαν. Ο θάνατος του αρχιναυάρχου τσακισε το ηθικό των Ασιατών συμβάλοντας αποφασιστικα στη νίκη.

 

Το επόμενο πρωί οι Έλληνες ετοιμάστηκαν να ναυμαχήσουν πάλι. Αυτή τη φορά η Ψυτάλλεια φρουρείτο από τους Αθηναίους. Ο στόλος έπλεε σε μία θάλασσα σκεπασμένη πτώματα και σπασμένα ξύλα. Δεν υπήρχε όμως εχθρός στον ορίζοντα. Έφτασαν μέχρι τα ζεμένα φορτηγά πλοία στην εξέδρα εφόδου που ετοίμαζε ο Ξέρξης και δεν βρήκαν κανέναν. Τότε μόνο κατάλαβαν το μέγεθος της νίκης τους. Τα καράβια τραντάχτηκαν από τις ζητωκραυγές χαράς ανακουφισμένων ανθρώπων. Σε μία τριήρη από τον αττικό δήμο της Ελευσίνας, ένας πεζοναύτης από το αρχαίο βασιλικό γένος των Κοδριδών ανασήκωσε το κράνος του και ατένισε γύρω του. Τον έλεγαν Αισχύλο και στο έργο του «Πέρσες» θα μας άφηνε την πιο συγκλονιστική μαρτυρία εκείνης της τρομερής ημέρας. Οι άνθρωποι αυτοί ατένιζαν πλέον το μέλλον με ελπίδα και απλώς σκεφτόντουσαν μόνο να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους. Σήμερα ξέρουμε ότι με το αίμα τους έδωσαν στο Δυτικό πολιτισμό το δικαίωμα  να υπάρξει!

Θεός Καιρός: Ο νεότερος γιός του Δία

Στην ελληνική μυθολογία ο Καιρός ήταν θεότητα, το πνεύμα που προσωποποιούσε τηνευνοϊκή χρονική στιγμή, τηνευκαιρία, η οποία μπορούσε να αξιοποιηθεί μόνο όταν πλησίαζε.
Γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη του εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 5ο αιώνα π.χ. (στα ομηρικά έπη δεν συναντάται ο Καιρός, παρά μόνο το επίθετο «καίριος»)…

Προς τιμή του Καιρού συνέθεσε ποίημα ο Ίων ο Χίος, όπου τον αποκαλεί «τον νεότερο γιο του Δία», μάλλον μία ποιητική έκφραση και όχι μαρτυρία μιας παλαιότερης γενεαλογίας.
Κατά μία άποψη ο ύμνος αυτός σχετίζεται με την έναρξη της λατρείας του Καιρού στην Ολυμπία. Και ο Μένανδρος ονόμαζε τον Καιρό, θεό. Η αντίστοιχη ρωμαϊκή θεότητα ήταν ο Occasio ή Tempus.
Σχετικά με τη λατρεία του Καιρού υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις.
Κατά τον Παυσανία υπήρχε βωμός του Καιρού στην Ολυμπία, στην είσοδο του σταδίου, κοντά στον βωμό του «Εναγωνίου» Ερμή (δηλαδή του Ερμή προστάτη των αγώνων).
Στους μεταγενέστερους αιώνες η λατρεία του Καιρού αναπτύχθηκε περισσότερο, όπως συνάγεται από την ύπαρξη πολλών αντιγράφων του αγάλματός του που είχε φιλοτεχνήσει ο Λύσιππος.
Σύμφωνα με άλλη άποψη, αγάλματα του Καιρού στόλιζαν τα αρχαία γυμνάσια.
Αργότερα ο θεός λογιζόταν ως συγγενής προς την Τύχη και τη Νέμεση: σε καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις παρατηρείται μεγάλη ομοιότητα ανάμεσα στον Καιρό και τη Νέμεση.
Βαθμιαία η λέξη «καιρός» έχασε την αρχική σημασία της και ταυτίσθηκε προς τη λέξη «χρόνος». Πολλοί βυζαντινοί συγγραφείς (Τζέτζης, Βλεμμύδης, Κεδρηνός) ονομάζουν το άγαλμα του Λυσίππου«Χρόνο» και όχι «Καιρό».
Πολλά μεταγενέστερα αντίγραφα του αγάλματος αυτού απεικόνιζαν τον θεό όχι πια νεαρό, αλλά γενειοφόρο. Οι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του Καιρού αποτελούν σημαντικό στοιχείο για τις γνώσεις μας σχετικά με τον θεό αυτό.
Η πληροφορία ότι ο Φειδίας είχε φιλοτεχνήσει άγαλμα του Καιρού είναι μάλλον εσφαλμένη, ενώ αντίθετα είναι πιθανό να φιλοτέχνησε τέτοιο άγαλμα ο Πολύκλειτος.
Ονομαστό ήταν το χάλκινο άγαλμα του Καιρού του Λυσίππου, που βρισκόταν στα «πρόθυρα» της Σικυώνας, όπως μαρτυρεί ο Ποσείδιππος.
Το άγαλμα αυτό παρίστανε ένα γυμνό έφηβο με κοντά μαλλιά και φτερούγες στα πόδια. Σύμφωνα με μαρτυρία του Καλλίστρατου, ήταν  το πιο όμορφο από τα αγάλματα.

Ο «Καιρός», με λυγισμένα γόνατα, με φτερά στην πλάτη και στα ποδοστράγαλα, τρέχει βαστώντας στο αριστερό χέρι ζυγαριά στηριγμένη σε ακμή ξυραφιού, υποδηλώνοντας πόσο εύκολο είναι να διαταραχτεί η ισορροπία των πραγμάτων. Τα μακριά μαλλιά του πέφτουν πλάγια και μπροστά, αφήνοντας γυμνό το κρανίο, ώστε, αν δεν αδράξει κάποιος την ευκαιρία από τα μαλλιά… τη στιγμή που αυτή περνάει δίπλα του, τη χάνει οριστικά.
Πρόκειται για μορφοποίηση ενός «πιστεύω» με αλληγορικό χαρακτήρα.
Το πραγματικό χάλκινο, αλληγορικό άγαλμα του Λυσίππου ήταν τοποθετημένο έξω από το σπίτι τουστην Αγορά της Ελληνιστικής Σικυώνας. Ο «Καιρός» ήταν στημένος μπροστά από οικοδόμημα, σύμφωνα με τον επιγραμματοποιό Ποσείδιππο, ώστε να αποτελεί διδαχή για τους περαστικούς.

Όμηρος ο μεγάλος ραψωδός

Ο διηγηματοποιός της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας» και η άγνωστη ζωή του. Ο άνθρωπος που θα άφηνε το στίγμα του βαθιά στον ελληνικό πολιτισμό και κατόπιν στον δυτικό κόσμο δεν έχει ανάγκη από εισαγωγές.

Γεννημένος κάπου μεταξύ 12ου-8ου αιώνα π.κ.ε. στα παράλια πιθανότατα της Μικράς Ασίας, ο Όμηρος θα δημιουργούσε μια μακρά λογοτεχνική παράδοση, με το αφηγηματικό του ύφος να μένει φάρος στους κατοπινούς συγγραφείς της οικουμένης.
Κι όμως, για κάποιον με τέτοια παγκόσμια επίδραση συναίνεση φαίνεται να μην υπάρχει πουθενά! Οι ακαδημαϊκοί δεν έχουν σταματήσει να ερίζουν για τη ζωή και το έργο του, με μερίδα μελετητών να αμφισβητεί ακόμα και την ίδια την ύπαρξή του.
Ας δούμε λοιπόν τι ξέρουμε και κυρίως τι δεν ξέρουμε για τον άνθρωπο που τραγούδησε τις αρχετυπικές επικές ιστορίες…

Το μυστήριο του Ομήρου: Δεν είναι μυστικό ότι ο Όμηρος αποτελεί ένα από τα διαπρεπέστερα μυστήρια της φιλολογίας. Ο ποιητής που μας χάρισε τα λαμπρά έπη συνεχίζει να είναι δυσεπίλυτο αίνιγμα αναφορικά με τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του.
Κάποιοι ακαδημαϊκοί έχουν φτάσει μάλιστα σε σημείο να ισχυριστούν ότι δεν πρόκειται για έναν άνθρωπο, αλλά για μακρά λογοτεχνική παράδοση, την ίδια ώρα που διαπρεπείς φιλόλογοι ορκίζονται ότι οι ομηρικές ιστορίες αποτελούν συλλογική δουλειά ομάδας προσώπων.
Η πεποίθηση για τη συλλογικότητα της ομηρικής αφήγησης έλκει την καταγωγή της από το γεγονός ότι η προφορική διήγηση μύθων αποτελούσε μακρά αρχαιοελληνική παράδοση, με μια σειρά από περίφημους ραψωδούς να μένουν στην Ιστορία. Κάτω από τη συλλογιστική αυτή, στον Όμηρο αποδίδεται απλώς η αναφορά των προϋπαρχόντων θρύλων και μύθων.
Το αφηγηματικό στιλ του Ομήρου, όποιος κι αν ήταν, εμπίπτει εξάλλου περισσότερο στην κατηγορία του παραδοσιακού ραψωδού παρά του επικού ποιητή που είναι γέννημα μιας ιδιαίτερης λογοτεχνικής στιγμής, όπως για παράδειγμα ο Βιργίλιος. Στις ομηρικές ιστορίες συναντάμε επαναλαμβανόμενα αφηγηματικά μοτίβα, όμοια με χορικά άσματα ή επωδούς, γεγονός που συνηγορεί στη μουσικότητα των συνθέσεών του.
Ο αντίλογος βλέπει στην ομηρική δουλειά την ξεκάθαρη πρόθεση του ποιητή να φιλοτεχνήσει έπη παρά λυρική ποίηση, η οποία συνοδευόταν αρχικά με λύρα, απομακρυνόμενος έτσι από την παράδοση της «τραγουδιστής» ποίησης. Όλες βέβαια οι θεμιτές αυτές υποθέσεις θα οδηγούσαν προοδευτικά στο ερώτημα ποιος ήταν τελικά ο Όμηρος και αν πράγματι υπήρξε, η απάντηση του οποίου θα αποδειχτεί ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά παράδοξα της Ιστορίας…

Πότε γεννήθηκε: Να το ξεκαθαρίσουμε εξαρχής: ιστορική και φιλολογική συναίνεση δεν υπάρχει σε τίποτα που να αφορά στον Όμηρο, περιβάλλοντας το Ομηρικό Ζήτημα με εικασίες και ακαδημαϊκές έριδες. Οι υποθέσεις δίνουν και παίρνουν λοιπόν για το πότε γεννήθηκε ο ποιητής, καθώς η έλλειψη πρωτότυπων πηγών είναι εξοργιστικά ενοχλητική για τους φιλολόγους.
Οι εικασίες για τη γέννησή του κυμαίνονται από το 750 π.κ.ε. μέχρι και πολύ πιο πίσω, φτάνοντας ακόμα και στο 1200 π.κ.ε. Κι αυτό γιατί η Ιλιάδα συμπυκνώνει τον Τρωικό Πόλεμο, με μερίδα ακαδημαϊκών να τοποθετεί τον ποιητή (άρα και χρονογράφο) κοντύτερα στα χρόνια των εχθροπραξιών. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι το ποιητικό του ύφος υπαινίσσεται μεταγενέστερη περίοδο, ώστε να είναι συμβατός με την ποιητική παράδοση της εποχής. Όσο για τον «πατέρα της Ιστορίας» Ηρόδοτο (484-425 π.κ.ε.), τοποθετεί τον Όμηρο γύρω στο 850 π.κε.
Η εποχή που έζησε ο ποιητής και το διαφορετικό σύστημα χρονολόγησης της κλασικής Ελλάδας κάνουν την απόδοση ακριβούς χρονολογίας γέννησης άσκηση για γερούς λύτες…

Πού γεννήθηκε: Για άλλη μια φορά, η ακριβής τοποθεσία γέννησης του ποιητή δεν μπορεί να εντοπιστεί, γεγονός που δεν αποτρέπει βέβαια τους ερευνητές από το να προσπαθήσουν: άλλοι τον τοποθετούν στην Ιωνία, άλλοι στη Σμύρνη, άλλοι στα παράλια της Μικράς Ασίας, άλλοι στη Χίο και δεν συμμαζεύεται. Είναι άλλωστε περίφημο το γεγονός ότι εφτά ελληνικές πόλεις διεκδικούν τον Όμηρο ως δικό τους παιδί.
Οι υποθέσεις αυτές δεν είναι βέβαια αστήρικτες: η ιδιαίτερη διάλεκτος των ομηρικών επών «μυρίζει» ενδεχομένως Μικρά Ασία και ειδικότερα Ιωνία. Η συχνή ομηρική αναφορά μάλιστα σε τοπικά καιρικά φαινόμενα, όπως οι βοριάδες που πνέουν από τα βορειοδυτικά, υποδεικνύει εντοπιότητα στην περιοχή, με μερίδα ιστορικών να τον τοποθετούν λοιπόν στην Ιωνία.
Κι ενώ το ομηρικό ιδιόλεκτο βοηθά τους μελετητές να περιορίσουν τη διάρκεια της ζωής του «ταυτοποιώντας» το με την ανάπτυξη και χρήση της γλώσσας γενικότερα, η δημοφιλία ωστόσο της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στην εποχή τους έκαναν την ομηρική γλώσσα να διαχέεται σε όλη τη λογοτεχνική παράδοση των καιρών, συσκοτίζοντας εντέλει το τοπίο…

Πώς ήταν ο Όμηρος: Όλα ανεξαιρέτως τα βιογραφικά στοιχεία που αποδίδονται στον Όμηρο προκύπτουν από τα δικά του έπη, τα οποία και δεχόμαστε ως αληθή. Θεωρείται λοιπόν ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός, με την πεποίθηση να βασίζεται αποκλειστικά σε έναν χαρακτήρα από την Οδύσσεια, τον τυφλό ραψωδό Δημόδοκο. Ο τρόπος λοιπόν που γινόταν δεκτός με τιμές ο ομηρικός αοιδός, διασκεδάζοντας τα ακροατήριά του με μουσική και επικές ιστορίες μαχών και ηρώων, έχει μεταφραστεί από τους ερευνητές ως υπαινιγμός του Ομήρου στην προσωπική του βιογραφία.
Ως αποτέλεσμα, πιστεύουμε ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός, την ίδια στιγμή που είχε πλούσια κατσαρά μαλλιά και γενειάδα, όπως τον αναπαριστούν άλλωστε όλες οι προτομές και τα αγάλματά του. «Ο Όμηρος και ο Σοφοκλής διέκριναν καθαρά, ένιωθαν έντονα και αποτραβιόνταν από τους πολλούς», έγραφε ο διαπρεπής Lane Cooper στο περίφημο σύγγραμμά του «The Greek Genius and Its Influence» το 1917, στην προσπάθειά του να αποτυπώσει τον συναισθηματικό κόσμο του ποιητή.
Και βέβαια δεν ήταν ο πρώτος ούτε βέβαια ο τελευταίος που θα προσπαθούσε να ανασυγκροτήσει τη ζωή και την προσωπικότητα του συγγραφέα από το περιεχόμενο των ομηρικών επών και τους υπαινιγμούς του ποιητή στην προσωπική του ζωή. Αν οι υπαινιγμοί είναι όντως εκεί ή επιμένουν να τους βλέπουν οι μελετητές, ποιος να πει.

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια: Τα δύο ομηρικά έπη έχουν γίνει αρχετυπικά πρότυπα στην παγκόσμια μυθιστορία. Την ώρα που παρέχουν μια πρώτη και καθαρή ματιά στην ανθρώπινη προϊστορία και τις πρώτες οργανωμένες κοινωνίες, αποκαλύπτουν σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια πόσο λίγα έχουν αλλάξει από τότε. Ακόμα κι αν η Ιλιάδα είναι σε κάποιον άγνωστη, το χρονικό της πολιορκίας της Τροίας και της αρπαγής της Ωραίας Ελένης -της ωραιότερης γυναίκας του κόσμου!- έχει αποτελέσει τη βάση για τόσες και τόσες ερωτικές ιστορίες, κάνοντάς τη κατάφωρα οικεία. Κάποιοι μάλιστα ομηρικοί μελετητές ισχυρίζονται ότι εξαιτίας της γεωγραφικής ακρίβειας της Ιλιάδας, ο Όμηρος πρέπει να γνώριζε από πρώτο χέρι την περιοχή.
Και βέβαια μετά έρχεται η Οδύσσεια, που πιάνει τον μίτο της ιστορίας από την πτώση της Τροίας και έπειτα, όχι βέβαια χωρίς ακαδημαϊκές έριδες. Η πατρότητα της Οδύσσειας αμφισβητείται στη βάση των σαφώς διαφορετικών αφηγηματικών δομών που συναντάμε στα δύο έπη, κάτι που για μερίδα φιλολόγων υποδεικνύει ότι τα δύο ποιήματα απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον έναν αιώνα και δεν μπορούν έτσι να έχουν αναφερθεί απ; τον ίδιο άνθρωπο.
Άλλοι πάλι ερευνητές θέλουν τη διαφορά των ποιημάτων να ανέρχεται σε μερικές μόλις δεκαετίες, με τη διαφορά στο στιλ προφορικής παραδοσης, να αποκαλύπτει τη λογοτεχνική ωρίμαση του ποιητή: η στιβαρή δομή της Ιλιάδας αποκαλύπτει έναν Όμηρο που έχει φτάσει στην ακμή του, ενώ η πιο μυθιστορηματική και σαφώς «λαϊκότερη» Οδύσσεια αποδίδεται στον ηλικιωμένο πλέον ποιητή.
Ο τρόπος μάλιστα που ο Όμηρος φιλοτεχνούσε τις περιγραφές του με ευρύτατη χρήση παρομοιώσεων και περιγραφών θα γινόταν λογοτεχνική πεπατημένη στους αιώνες που θα ακολουθούσαν, εμπνέοντας μια μακρά σειρά συγγραφέων του κόσμου άμεσα ή έμμεσα.
Κι άλλα προφορικά έργα έχουν μάλιστα αποδοθεί κατά καιρούς στον κορυφαίο έλληνα ποιητή μέσα στους αιώνες, με πλέον αξιομνημόνευτους τους Ομηρικούς Ύμνους, συναίνεση υπάρχει ωστόσο για την ώρα μόνο για τα δύο έπη, τα οποία του αποδίδονται καθολικά και χωρίς απόπειρες «ιστορικής ανασυγκρότησης»…

Κληρονομιά «Ο Πλάτωνας μας λέει ότι στον καιρό του πολλοί πίστευαν ότι ο Όμηρος ήταν ο παιδαγωγός όλης της Ελλάδας. Από τότε, η επίδραση του Ομήρου έχει εξαπλωθεί πολύ μακρύτερα από τα σύνορα της Ελλάδας», γράφει ο Werner Jaeger στην «Paideia: The Ideals of Greek Culture» και έχει απόλυτο δίκιο.
Κι αν η πραγματική του ζωή παραμένει μυστήριο, η πραγματικότατη επίδραση του έργου του συνεχίζει να διαπνέει τον κόσμο μας ακόμα και σήμερα. Επι καλό, επί ελέγου του ανθρώπου; Ποιός μπορεί να μας πει ειδικα όταν γνωρίζουμε πως ο Ομηρος δεν έγραψε ποτε τίποτε όπως και ο Σωκράτης ο Ηράκλειτος κλπ κλπ άρα ό,τι έχουμε από αυτούς τους ανθρώπους, δεν είναι “από πρωτο χέρι” ούτε γνωρίζουμε αν αυτά που τους αποδίδονται πραγματι είναι δικά τους ή των κατοπινών συγγραφεων.

Πώς μετριέται η ευτυχία;

«Είμαστε άραγε οι μόνοι χαζοί άνθρωποι στον πλανήτη που δεν μπορούν να προβλέψουν πόσο ευτυχισμένοι θα είναι αν τους συμβεί κάτι;» είπε ο ένας φίλος στον άλλο κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος από τη δουλειά.
Είχαν να βρεθούν ένα χρόνο, ένα χρόνο που και για τους δύο ήταν πολύ δύσκολος. Ο ένας χώρισε με τη σύντροφό του και είχε προβλήματα στη δουλειά του. Ο γάμος του άλλου διαλυόταν, ενώ ο έφηβος γιος του είχε συνεχώς μπελάδες.
Περιέργως, αισθάνονταν αμφότεροι ευτυχισμένοι. Και ο δεύτερος αποφάσισε να το ψάξει λίγο περισσότερο. Mετά 20 χρόνια έρευνας, 100 επιστημονικές δημοσιεύσεις, ένα μπεστ σέλερ, μία σειρά ντοκιμαντέρ, δεκάδες αναμεταδιδόμενες διαλέξεις με εκατομμύρια θεατές, έναν δεύτερο γάμο, έναν γιο που τον έκανε παππού και με αφορμή την ομιλία του στο αθηναϊκό TEDx Academy 2014, ο Ντάνιελ Γκίλμπερτ, καθηγητής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Harvard, εξηγεί ότι, όπως ο ίδιος σκόνταψε πάνω στην επιστήμη που τον έκανε διάσημο, έτσι και ο καθένας μας σκοντάφτει πάνω στη δική του ευτυχία.

Αν βγούμε στο δρόμο και ρωτήσουμε τους ανθρώπους τι θέλουν από τη ζωή τους, πόσοι θα μας απαντήσουν ότι θέλουν την ευτυχία; Όχι πολλοί, αλλά όλοι τους την εννοούν. Θέλουμε υγεία, μακροβιότητα, οικονομική ευημερία. Γιατί; Επειδή θεωρούμε ότι αυτά θα κάνουν πιο ευτυχισμένους εμάς και τους ανθρώπους που αγαπάμε. Κατονομάζουμε πολλά διαφορετικά πράγματα, όλα όμως είναι σπόροι ευτυχίας.

Φυτρώνουν τελικά αυτοί οι σπόροι; Άλλοι ναι και άλλοι όχι. Κάποια πράγματα όντως μας κάνουν ευτυχισμένους, ενώ για άλλα κάνουμε λάθος. Το λέω αυτό με σιγουριά, γιατί εδώ και 20 χρόνια η επιστήμη έχει μπει στο πεδίο της ευτυχίας και με επιστημονικά και στατιστικά εργαλεία αναζητά απαντήσεις στο τι κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται ευτυχείς με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

Πώς μετριέται κάτι τόσο υποκειμενικό; Αρκετές φορές έρχονται βιολόγοι, χημικοί και άλλοι επιστήμονες και με ρωτούν με δυσπιστία: «Πώς γίνεται να κάνεις επιστημονική έρευνα πάνω στα ανθρώπινα λεγόμενα;». Εντάξει, αν δεν το πιστεύεις, πέταξε τα γυαλιά σου στα σκουπίδια, απαντώ. Και τους εξηγώ ότι, όταν πήγαν στον οπτομέτρη, τους έβαλε να δοκιμάσουν διαφορετικούς φακούς και με βάση τις απαντήσεις τους συνταγογράφησε τα γυαλιά που φορούν.
Να πώς κάνεις επιστήμη πάνω σε ανθρώπινες εξιστορήσεις! Αυτά που λένε οι άνθρωποι σχετικά με τις υποκειμενικές τους εμπειρίες είναι πολύ σημαντικά. Και αν τους ακούσεις προσεκτικά, συγκεντρώσεις πολλά δεδομένα και υπακούσεις στους κανόνες της επιστήμης, μπορείς να μάθεις πολλά σχετικά με το τι τους κάνει ευτυχισμένους.

Τι φέρνει ευτυχία σύμφωνα με την επιστήμη; Το σημαντικότερο είναι οι καλές ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις, οικογενειακές ή φιλικές. Αυτό μετράει πολύ πάνω και από τα χρήματα, αλλά και από την υγεία. Με μία όμως εξαίρεση, τα παιδιά. Ολοι θα σου πουν ότι «τα παιδιά είναι η μεγαλύτερη πηγή ευτυχίας».
Αν ισχύει κάτι τέτοιο, θα πρέπει οι μετρήσεις μας να δείχνουν ότι αυτοί που έχουν παιδιά είναι πιο ευτυχισμένοι από αυτούς που δεν έχουν, ότι όσο περισσότερα παιδιά έχεις τόσο πιο ευτυχισμένος είσαι, ότι, όταν είσαι με τα παιδιά σου, είσαι πιο ευτυχισμένος από ό,τι όταν είσαι μακριά τους.
Δεν βρήκαμε να ισχύει κανένα από τα παραπάνω! Και όταν λέω «δεν βρήκαμε», δεν εννοώ μόνο εμένα και τους φοιτητές μου, αλλά εκατοντάδες ψυχολόγους, οικονομολόγους και κοινωνιολόγους, οι οποίοι εδώ και δεκαετίες κάνουν μετρήσεις.
Πιθανώς ο καλύτερος τρόπος για να περιγράψει κανείς τη βιβλιογραφία πάνω στη σχέση παιδιών και ευτυχίας είναι ότι: τα παιδιά δεν παίζουν ρόλο. Σε κάποιες έρευνες, μάλιστα, φαίνεται και μια μικρή αρνητική συσχέτιση, δηλαδή άνθρωποι με παιδιά είναι λίγο λιγότερο ευτυχισμένοι από εκείνους χωρίς παιδιά.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα παιδιά δίνουν νόημα στη ζωή, αλλά την ίδια στιγμή αποτελούν το μοναδικό είδος σχέσης στην οποία ο άλλος χρειάζεται συνεχώς πράγματα από εσένα και συνήθως, τουλάχιστον για καιρό, δίνει πολύ λίγα πίσω.

Τι φταίει και συχνά οι προβλέψεις σχετικά με το τι θα μας κάνει ευτυχισμένους δεν είναι έγκυρες; Ο εγκέφαλός μας και οι γύρω μας. Για να προβλέψουμε το μέλλον, χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας και εκεί κάνουμε ένα προβλέψιμο σετ σφαλμάτων. Το δεύτερο σετ αιτιών είναι ότι είμαστε όλοι μέλη μιας κουλτούρας.
Περιβαλλόμαστε από ανθρώπους, γονείς, θείους, παρουσιαστές τηλεόρασης, ιερείς, μπάρμαν, ταξιτζήδες, και όλοι αυτοί έχουν μια θεωρία για το τι φέρνει ευτυχία και δεν διστάζουν να τη μοιραστούν.

Ποια λάθη κάνει ο εγκέφαλός μας; Αν σου πω κλείσε τα μάτια και φαντάσου πώς θα ήταν εάν έτρωγες ένα κομμάτι σοκολάτα ή αν παντρευόσουν ή οτιδήποτε άλλο, ο εγκέφαλός σου αρχίζει να φτιάχνει μια εικόνα του γεγονότος και πολύ γρήγορα μπορείς να κρίνεις αν κάτι τέτοιο θα ήταν θαυμάσιο ή απαίσιο. Τη μελέτη τού πώς ο εγκέφαλος φτιάχνει αυτές τις εικόνες και ερμηνεύει αυτή την πληροφορία την ονομάζουμε νοητική προσομοίωση του μέλλοντος.
Εκεί είναι όπου γίνονται μια σειρά από σφάλματα και έχω ξοδέψει τα τελευταία 15 χρόνια της ζωής μου στη μελέτη τους. Ενα είναι ότι προσομοιώνουμε το κεντρικό κομμάτι ενός επεισοδίου και όχι τις λεπτομέρειες.
Πες, για παράδειγμα, ότι σου ζητώ να φανταστείς ότι πηγαίνεις στον οδοντίατρο. Εάν, όταν τελειώσεις, σε ρωτήσω πού πάρκαρες το αυτοκίνητο ή τι μουσική έπαιζε στο οδοντιατρείο ή εάν ήταν ευγενική η γραμματέας, δεν θα ξέρεις, γιατί αυτό που προσομοίωσες είναι μόνο το κεντρικό μέρος του γεγονότος: εσύ στην καρέκλα, με το στόμα ανοιχτό, και ο γιατρός να κάνει κάτι. Οι λεπτομέρειες όμως που δεν κατάφερες να φανταστείς είναι πολύ σημαντικές στην εκτίμηση του κατά πόσο θα απολαύσεις ή όχι την επίσκεψη.
Ενα άλλο πρόβλημα είναι ότι φανταζόμαστε την αρχή των επεισοδίων.
Για παράδειγμα, σου ζητώ να επιλέξεις μεταξύ ενός πόνου στη μέση για την υπόλοιπη ζωή σου ή την απώλεια της όρασής σου, τι διαλέγεις; Ολοι απαντούν τον πόνο στη μέση. Και η απάντησή τους είναι λανθασμένη! Ο διαρκής πόνος στη μέση θα σε κάνει δυστυχισμένη. Αντίθετα, οι τυφλοί δεν είναι δυστυχισμένοι. Κάνεις αυτό το λάθος γιατί στην πραγματικότητα φαντάζεσαι τη στιγμή που χάνεις την όρασή σου.
Πράγματι, το να χάσεις την όρασή σου είναι πολύ άσχημο τις πρώτες μέρες, όχι όμως και τη χιλιοστή ή δεκάκις χιλιοστή ημέρα. Το αρχικό στάδιο ενός επεισοδίου είναι μια ασυνήθιστη μεταβατική στιγμή και δεν μοιάζει σε τίποτα με αυτά που θα ακολουθήσουν. Όταν όμως φτιάχνεις τη νοητική εικόνα, τραβάς συνήθως φωτογραφία και όχι βίντεο.
Μια άλλη έμφυτη τάση του εγκεφάλου μας είναι να φτιάχνει νοητικές προσομοιώσεις του μέλλοντος που μοιάζουν πάρα πολύ με το παρόν. Για να το αποδείξουμε αυτό, κάναμε ένα πείραμα στο οποίο ζητήσαμε από 28χρονους να αξιολογήσουν το κατά πόσον άλλαξαν τα τελευταία 10 χρόνια. Ολοι τους δήλωσαν ότι άλλαξαν πάρα πολύ. Μετά, ρωτήσαμε 18χρονους να μας πουν κατά πόσον πιστεύουν ότι θα αλλάξουν μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.
Ολοι τους δήλωσαν ότι δεν θα αλλάξουν σχεδόν καθόλου. Αφού έχεις 28χρονους να κοιτούν πίσω και 18χρονους να κοιτούν μπροστά, αυτά τα νούμερα θα έπρεπε να είναι τα ίδια. Για να βεβαιωθούμε ότι αυτό δεν είναι μόνο ένα σφάλμα της νεότητας, κάναμε το ίδιο πείραμα σε ανθρώπους 58 και 68 χρόνων και τα αποτελέσματα ήταν ακριβώς τα ίδια!
Μοιάζει λοιπόν σαν να κινούμαστε μέσα στη ζωή με την εντύπωση ότι έχουμε αλλάξει πάρα πολύ μέχρι σήμερα, αλλά θα παραμείνουμε οι ίδιοι για την υπόλοιπη ζωή μας. Αυτό το αποκαλούμε «η ψευδαίσθηση του τέλους της ιστορίας» (Τhe end of history illusion).
Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτά τα ευρήματα στη ζωή μας, ώστε να κάνουμε λιγότερα τέτοια σφάλματα και να έχουμε πιο ευτυχισμένη ζωή;
Δεν υπάρχει μυστικό ευτυχίας, όπως δεν υπάρχει και το μυστικό του αδυνατίσματος. Τρως λιγότερο και ασκείσαι περισσότερο. Ετσι και με την ευτυχία, δεν υπάρχουν πράγματα που ξαφνικά σε κάνουν πιο ευτυχισμένο. Υπάρχουν όμως πράγματα τα οποία αν κάνεις κάθε μέρα για κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα, ένα χρόνο ή και περισσότερο, θα δεις τη ζωή σου να αλλάζει. Και επειδή δεν είμαστε καλοί στο να τα προβλέψουμε μόνοι μας, η επιστήμη τα έχει εντοπίσει για εμάς.
Περισσότερος και πιο ποιοτικός ύπνος, επένδυση χρόνου στις κοινωνικές σχέσεις, διαλογισμός, ακόμη και ασκήσεις ευγνωμοσύνης, να καταγράφεις δηλαδή θετικά πράγματα που έχεις στη ζωή σου, μπορούν να αυξήσουν την ευτυχία μας.

Το χρήμα τελικά φέρνει ευτυχία; Όποιος είπε ότι «το χρήμα δεν αγοράζει ευτυχία» ίσως ήταν ποιητής, αλλά σίγουρα όχι επιστήμονας. Και αν κάποιος υποστηρίζει κάτι τέτοιο, μάλλον δεν έχει δει ποτέ του άνθρωπο να ζει σε χαρτόκουτο, χωρίς σπίτι και φαγητό. Παρ’ όλα αυτά, το να είσαι πλούσιος δεν σε κάνει ευτυχισμένο.
Κάνει πολύ μεγάλη διαφορά στην ευτυχία των ανθρώπων όταν ανεβαίνουν από τη φτώχεια στη μεσαία τάξη, μικρότερη διαφορά όταν ανεβαίνουν από τη μεσαία στην υψηλή τάξη και ελάχιστη διαφορά όταν γίνονται πολύ πλούσιοι.
Αποδεικνύεται και επιστημονικά ότι δεν χρειάζεται να έχεις πολλά χρήματα για να αποκτήσεις σχεδόν όλη την ευτυχία που τα λεφτά μπορούν να σου αγοράσουν.