ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡλέκτρα (401-431)

ΧΟ. νῦν ἢ πάροιθε μᾶλλον, Ἠλέκτρα, χαρᾶι
θερμαινόμεσθα καρδίαν· ἴσως γὰρ ἂν
μόλις προβαίνουσ᾽ ἡ τύχη σταίη καλῶς.
ΗΛ. ὦ τλῆμον, εἰδὼς δωμάτων χρείαν σέθεν
405 τί τούσδ᾽ ἐδέξω μείζονας σαυτοῦ ξένους;
ΑΥ. τί δ᾽; εἴπερ εἰσὶν ὡς δοκοῦσιν εὐγενεῖς,
οὐκ ἔν τε μικροῖς ἔν τε μὴ στέρξουσ᾽ ὁμῶς;
ΗΛ. ἐπεί νυν ἐξήμαρτες ἐν σμικροῖσιν ὤν,
ἔλθ᾽ ὡς παλαιὸν τροφέ᾽ ἐμοῦ φίλον πατρός,
410 ὃς ἀμφὶ ποταμὸν Τάναον Ἀργείας ὅρους
τέμνοντα γαίας Σπαρτιάτιδός τε γῆς
ποίμναις ὁμαρτεῖ πόλεος ἐκβεβλημένος·
κέλευε δ᾽ †αὐτὸν τόνδ᾽ ἐς δόμους ἀφιγμένον†
ἐλθεῖν ξένιά τ᾽ ἐς δαῖτα πορσῦναί τινα.
415 ἡσθήσεταί τοι καὶ προσεύξεται θεοῖς,
ζῶντ᾽ εἰσακούσας παῖδ᾽ ὃν ἐκσώιζει ποτέ.
οὐ γὰρ πατρώιων ἐκ δόμων μητρὸς πάρα
λάβοιμεν ἄν τι· πικρὰ δ᾽ ἀγγείλαιμεν ἄν,
εἰ ζῶντ᾽ Ὀρέστην ἡ τάλαιν᾽ αἴσθοιτ᾽ ἔτι.
420 ΑΥ. ἀλλ᾽, εἰ δοκεῖ σοι, τούσδ᾽ ἀπαγγελῶ λόγους
γέροντι· χώρει δ᾽ ἐς δόμους ὅσον τάχος
καὶ τἄνδον ἐξάρτυε. πολλά τοι γυνὴ
χρήιζουσ᾽ ἂν εὕροι δαιτὶ προσφορήματα.
ἔστιν δὲ δὴ τοσαῦτά γ᾽ ἐν δόμοις ἔτι
425 ὥσθ᾽ ἕν γ᾽ ἐπ᾽ ἦμαρ τούσδε πληρῶσαι βορᾶς.
ἐν τοῖς τοιούτοις δ᾽ ἡνίκ᾽ ἂν γνώμη πέσηι,
σκοπῶ τὰ χρήμαθ᾽ ὡς ἔχει μέγα σθένος
ξένοις τε δοῦναι σῶμά τ᾽ ἐς νόσους πεσὸν
δαπάναισι σῶσαι· τῆς δ᾽ ἐφ᾽ ἡμέραν βορᾶς
430 ἐς σμικρὸν ἥκει· πᾶς γὰρ ἐμπλησθεὶς ἀνὴρ
ὁ πλούσιός τε χὠ πένης ἴσον φέρει.

***
ΧΟΡ. Ηλέκτρα, τώρα περσότερο από πριν
απ᾽ τη χαρά φλογίζεται η καρδιά μας·
γιατί ίσως πιο καλά μπορεί να πάει
για σένα η τύχη που ᾽χε πια στομώσει.
ΗΛΕ. Δύστυχε, μια και γνώριζες τη φτώχεια
του σπιτικού σου, πώς τους ξένους τούτους
δέχτηκες, που ᾽ναι πιο τρανοί από σένα;
ΓΕΩ. Και τί μ᾽ αυτό; Άμα είναι, καθώς δείχνουν,
από καλή γενιά, δεν θα χαρούνε
με τα πολλά το ίδιο ή με τα λίγα;
ΗΛΕ. Αφού έκαμες, παρ᾽ όλη σου τη φτώχεια,
το σφάλμα, πήγαινε γοργά στον γέρο
τροφό του αγαπημένου μου πατέρα,
που μακριά διωγμένος απ᾽ την πόλη
410 κοπάδια βόσκει γύρω στο ποτάμι
του Τάναου, το σύνορο της Σπάρτης
και του Άργους· πες του να ᾽ρθει και να φέρει,
μια κι έχει φτάσει αυτός εδώ στο σπίτι,
τρόφιμα να τους στρώσουμε τραπέζι.
Θ᾽ αναγαλλιάσει από χαρά μεγάλη
και τους θεούς μ᾽ ευχές θα ευχαριστήσει,
μόλις ακούσει ότι ᾽ναι ζωντανό
το τέκνο που ᾽χε αυτός κάποτε σώσει.
Γιατί απ᾽ το πατρικό μου το παλάτι
δεν θα μας δώσει τίποτα η μητέρα·
πικρά μαντάτα στη δυστυχισμένη
θα φέρναμε, αν εμάθαινε πως είναι
ακόμα ζωντανός ο Ορέστης.
420 ΓΕΩ. Καλά, θα πω τα λόγια σου στον γέρο,
αφού το θέλεις· πήγαινε στο σπίτι
κι ετοίμαζε τραπέζι, μην αργήσεις.
Μπορεί, σαν είναι ανάγκη, μια γυναίκα
φαγώσιμα πολλά να οικονομήσει.
Έχουμε ακόμη τόσα μες στο σπίτι,
που οι ξένοι θα χορτάσουν για μια μέρα.
Σαν φέρνω αυτά στον νου μου, τότε βλέπω
τί δύναμη μεγάλη έχει το χρήμα!
Και βοηθάς τους φίλους σου με τούτο,
κι εσύ από την αρρώστια που θα σ᾽ εύρει
γιατρεύεσαι, όταν έχεις και πληρώνεις.
Για το φαγί της κάθε μέρας είναι
430 το έξοδο μικρό· γιατί ο καθένας,
και πλούσιος και φτωχός, άμα χορτάσει,
την ίδιαν ευχαρίστηση θα νιώθει.
(Η Ηλέκτρα μπαίνει στο καλύβι και ο γεωργός φεύγει.)

Μελέτες για την Αρχαία Μακεδονία, Παλατιανό. Η εγκατάσταση της εποχής του σιδήρου

Εισαγωγή

Ο αρχαιολογικός χώρος του Παλατιανού βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Κιλκίς και καταλαμβάνει το ύψωμα Τορτσέλι ανάμεσα στα χωριά Κεντρικό και Παλατιανό. Στα βόρεια και βορειοανατολικά του χώρου υψώνονται οι ορεινοί όγκοι της Κερκίνης (Μπέλες) και του Δυσώρου (Κρούσια)^[1] και σε κοντινή απόσταση στα δυτικά του ρέει ο Γαλλικός ποταμός (αρχ. Εχέδωρος).^[2] Στο ανατολικότερο αυτό τμήμα της Κεντρικής Μακεδονίας, ανατολικά του Αξιού και μέχρι το Δύσωρον όρος και τη Λίμνη Δοϊράνη, εκτεινόταν στην αρχαιότητα η αρχαία Κρηστωνία, μια περιοχή που παραμένει σχεδόν άγνωστη και ανεξερεύνητη.

 

Οι αναφορές των γραπτών πηγών είναι περιορισμένες και ερωτήματα σχετικά με την έκταση, τις πόλεις και τους κατοίκους της, και τη σχέση της με τις γειτονικές περιοχές της Μυγδονίας στα νότια, της Αμφαξίτιδας στα δυτικά και της Βισαλτίας στα ανατολικά,^[3] έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και έρευνας, παραμένουν ωστόσο σε μεγάλο βαθμό αναπάντητα. Η ιστορία της περιοχής γίνεται περισσότερο γνωστή ύστερα από την ένταξή της στο Μακεδονικό βασίλειο το 480 π Χ.^[4]

Στην ευρύτερη περιοχή του Παλατιανού έχουν εντοπιστεί αρκετές θέσεις με ενδείξεις αρχαίας κατοίκησης χωρίς όμως να έχει ερευνηθεί κάποια από αυτές.^[5] Στα βορειοδυτικά ξεχωρίζει η τούμπα της Γάβρας με επιχώσεις της ΥΕΧ^[6] και στα νοτιοανατολικά η ομάδα των αρχαίων οικισμών του Γερακαριού,^[7] της Ευκαρπίας και της Τερπύλλου,^[8] που βρίσκονται σε φυσικά υψώματα κατά μήκος της ανατολικής όχθης του Γαλλικού και με οπτική επαφή μεταξύ τους. Με αυτά τα δεδομένα, τα ευρήματα που προέκυψαν από την ανασκαφή του Παλατιανού αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

 

Η θέση του αρχαιολογικού χώρου σε μία εύφορη και πλούσια σε μεταλλεύματα περιοχή, με πυκνά δασωμένα βουνά που παρείχαν άφθονη ξυλεία και θηράματα, ήταν προνομιακή και σημαντικής στρατηγικής σημασίας, αφού είχε τη δυνατότητα ελέγχου του μοναδικού περάσματος που διαμορφωνόταν ανάμεσα στα όρη Κερκίνη και Δύσωρον και μέσω του οποίου γινόταν η πρόσβαση από τα βόρεια και βορειοανατολικά προς τη λεκάνη της Δοϊράνης και νοτιότερα προς την περιοχή της αρχαίας Μυγδονίας.

 

Το Παλατιανό για μεγάλο διάστημα ήταν περισσότερο γνωστό για το ηρώο και τους τέσσερις μαρμάρινους ανδριάντες των αρχών του 2ου αι. μ.Χ., που είχαν βρεθεί εκεί το 1960, και απεικόνιζαν αφηρωϊσμένα τα μέλη μιας επιφανούς οικογένειας της περιοχής. Οι πρώτες ανασκαφές το 1961, το 1965-1966 και το 1977 από τους Φωτεινή Ζαφειροπούλου, Φώτιο Πέτσα και Λιάνα Παρλαμά, είχαν επικεντρωθεί κυρίως στην αποκάλυψη του ηρώου. Το 1993 ξεκίνησε η συστηματική ανασκαφή του χώρου, που συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια, ύστερα από την ένταξη του Παλατιανού στο Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ, με στόχο την ανάδειξη και την αξιοποίησή του. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2007 και ο αρχαιολογικός χώρος έγινε επισκέψιμος για το κοινό.

 

Στην ανατολική πλαγιά του λόφου ανασκάφτηκε έκταση 2143 τ.μ. και αποκαλύφθηκε τμήμα της ρωμαϊκής πόλης με οικοδομήματα διατεταγμένα σε δύο βαθμιδωτά επίπεδα, ανατολικά και δυτικά ενός πλακοστρωμένου δρόμου της ίδιας εποχής. Η πόλη, που ήταν κτισμένη αμφιθεατρικά, διέθετε ισχυρό οχυρωματικό περίβολο χαμηλά στις πλαγιές του λόφου και έναν δεύτερο, στενότερο πολυγωνικό περίβολο, που ίσως οριοθετούσε το διοικητικό ή θρησκευτικό κέντρο της πόλης, στην κορυφή του λόφου. Η περίοδος της ακμής της τοποθετείται από τον 1ο αι. μ.Χ. έως το τέλος του 3ου αι. μ.Χ. Ύστερα από την καταστροφή και εγκατάλειψη της πόλης στα τέλη του 3ου αι. μ.Χ., ο χώρος χρησιμοποιήθηκε τον 4ο αι. μ.Χ. για σποραδικές ταφές.

 

Στο μεγαλύτερο μέρος του ανασκαμμένου τμήματος η έρευνα προχώρησε σε βάθος και διαπιστώθηκε ότι η πόλη των ρωμαϊκών χρόνων είχε κτιστεί πάνω σε παλιότερα οικοδομικά κατάλοιπα, κατασκευές και επιχώσεις, που αντιπροσώπευαν τουλάχιστον οκτώ αιώνες συνεχούς κατοίκησης, με την αρχαιότερη περίοδο να τοποθετείται στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου.

 

Με την ολοκλήρωση της έρευνας, εκείνο που προέκυψε ως γενικό συμπέρασμα ήταν ότι οι κάτοικοι του χώρου, σε καθεμιά από τις περιόδους κατοίκησής του, αποτελούσαν μέλη μιας διαφορετικής κάθε φορά αλλά πάντα καλά οργανωμένης κοινωνίας. Η διαπίστωση αυτή που για τους ιστορικούς χρόνους ήταν αναμενόμενη, παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πρωιμότερη εγκατάσταση της εποχής του Σιδήρου, κυρίως επειδή προερχόταν από μία απομακρυσμένη και άγνωστη περιοχή.

 

Ίχνη από την εγκατάσταση της εποχής του Σιδήρου εντοπίζονταν σε όλη την έκταση της ανασκαφής, είτε με τη μορφή οικοδομικών λειψάνων, λάκκων και άλλων λαξευμάτων στον φυσικό βράχο, είτε από την κεραμική αυτής της περιόδου που υπήρχε διάσπαρτη σχεδόν σε όλους τους χώρους. Στις περισσότερες περιπτώσεις και λόγω της συνεχούς κατοίκησης, τα ευρήματα εμφανίζονταν αποσπασματικά και αλλοιωμένα. Περισσότερο σαφή ήταν τα οικοδομικά κατάλοιπα στα βαθύτερα στρώματα του πλακόστρωτου δρόμου της ρωμαϊκής περιόδου που διέσχιζε την πόλη από Β > Ν.

--------------------------

¹  Ο Ηρόδοτος μας δίνει πληροφορίες για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής την εποχή που τη διέσχιζαν τα στρατεύματα του Ξέρξη. Αναφερόμενος στο γνωστό για τα μεταλλεύματα αργύρου Δύσωρον όρος, το προσδιορίζει ως το ανατολικό όριο της Μακεδονίας την εποχή του Αμύντα και του Αλέξανδρου Α΄ (Ηρ. 7. 125-126 και 5. 17.2).

²  Ο Ηρόδοτος με την αναφορά του στον ποταμό Εχέδωρο και τις πηγές του, αποσαφηνίζει έμμεσα και την περιοχή όπου βρισκόταν η αρχαία Κρηστωνία (Ηρ. VII, 124.8 και VII, 127.9). Για τον Εχέδωρο: Etym. Mag. (Ἐχέδωρος). «Ποταμός Μακεδονίας, ὁ πρότερον Ἡδωνὸς καλούμενος· ὁ ἔχων (φησὶ) δῶρα· χρυσοῦ γὰρ καταφέρων ψήγματα, οἱ ἐγχώριοι ἀρύονται, δέρματα αἰγῶν κείραντες καί καθιέντες εἰς τὸ ὕδωρ». Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ηρακλής, εκτός από τον βασιλιά της Θράκης Διομήδη, εξουδετέρωσε στις όχθες του Εχέδωρου και τους άλλους δύο γιους του Άρη και της Πυρήνης, τον Κύκνο και τον Λυκάονα, βασιλιά των Κρηστωναίων. Για τον Εχέδωρο, τις Εχεδωρίδες νύμφες και τον σημαντικό ρόλο του χρυσοφόρου ποταμού στην ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων των Ευβοέων με τον βορειοελλαδικό χώρο και ιδιαίτερα με τη Σίνδο, βλ. Τιβέριος 1996, 415, σημ. 36-40. Τιβέριος-Γιματζίδης 2002, 229, σημ. 9-12. Τιβέριος 2009, 400-402, σημ. 25-31.

³  Ο Ηρόδοτος σημειώνει την ύπαρξη ενός βασιλιά της Βισαλτίας και της Κρηστωνίας κατά την περίοδο των περσικών πολέμων «ὁ τῶν Βισαλτέων βασιλεὺς γῆς τε τῆς Κρηστωνικῆς» (Ηρ. VIII, 116). Για την Κρηστωνία συνοπτικά: Hammond 1972, 181-182, 194-195, Casson 1971, 3-101, Hatzopoulos-Loukopoulou 1989, 83-99, 103-110, 113-119, Papazoglou 1988, 187-188.

⁴  Θουκυδίδης (ΙΙ. 99.6. και ΙΙ. 100.4).

⁵  Αντίθετα, στο δυτικό τμήμα του νομού Κιλκίς και κατά μήκος του Αξιού ποταμού, έχουν ερευνηθεί σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό αρχαιολογικές θέσεις, όπως η Καλίνδρια (Κιλιντίρ), Τσαουσίτσα, Λιμνότοπος (Βάρδινο), Αξιοχώρι (Βαρδαρόφτσα) και Παλαιό Γυναικόκαστρο, η συμβολή των οποίων στη γνώση μας για την πρώιμη κατοίκηση στην περιοχή είναι σημαντική. Για τη σχετική βιβλιογραφία βλ. συνοπτικά: Wardle 1997 και επιπλέον, Σαββοπούλου 1990, 335-342, Σαββοπούλου 1999, 169-184.

⁶  Η τούμπα της Γάβρας, σχηματισμένη από επιχώσεις του οικισμού της ΥΕΧ, έχει διαστάσεις 80x50μ. και ύψος 10μ. Ανατολικά της τούμπας συμβάλλουν δύο ρέματα. Γραμμένος-Μπέσιος-Κώτσος 1997, αρ. 1.

⁷  Στην κορυφή του λόφου του Γερακαριού, επιχώσεις της ΥΕΧ και της ΠΕΣ σχηματίζουν τράπεζα με διαστάσεις 150x30μ και ύψος 15μ. Στο βόρειο τμήμα της διακρίνονται υπολείμματα περιβόλου, πάχους 2,50μ. ό.π. σημ. 120, αρ. 12. Μικρή σωστική ανασκαφή στο νεκροταφείο της εποχής του Σιδήρου που εντοπίζεται στις υπώρειες του λόφου, έφερε στο φως πέντε κιβωτιόσχημους τάφους κατασκευασμένους και καλυμμένους με μεγάλες σχιστόπλακες. Στις τέσσερις από τις πέντε ταφές, οι τάφοι ήταν τοποθετημένοι στο μέσο κυκλικού περιβόλου που οριζόταν από χαμηλό, λιθόκτιστο, κυκλικό τοίχο και από μεγάλες πλακαρές πέτρες, τοποθετημένες κατακόρυφα στην περιφέρειά του. Οι τάφοι καλύπτονταν με δύο διαδοχικές στρώσεις από αργές πέτρες και χώμα και όλος ο περίβολος καλυπτόταν με στρώση από αργές πέτρες. Οι τάφοι βρέθηκαν συλημένοι και τα λιγοστά ευρήματα που διασώθηκαν και μπορούν να χρονολογηθούν στον 9^ο αι. π.Χ., ήταν δύο οπισθότμητες πρόχοι με σφαιρικό σώμα και γωνιώδη στριφτή λαβή, ένα κανθαρόσχημο αγγείο, μία χάλκινη οκτώσχημη πόρπη, τρεις αμφικωνικές χάλκινες χάντρες και τρία σφονδύλια.

⁸  Ο τραπεζοειδής λόφος της Ευκαρπίας έχει ύψος περίπου 30μ. και στην κορυφή του δημιουργείται πλάτωμα διαστάσεων 100x70μ. Εντοπίζονται επιχώσεις της Εποχής του Χαλκού, της εποχής του Σιδήρου και των ιστορικών χρόνων, όπως και υπολείμματα ανδήρου από μεγάλους λίθους. Ό.π. σημ. 120, αρ. 15. Ο αρχαιολογικός χώρος της Τερπύλλου βρίσκεται στον λόφο με το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και ανατολικά του χωριού υπάρχουν δύο τούμπες ανεξερεύνητες. (Αρχείο Μνημείων Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Τεύχος 3 - Ν. Κιλκίς. Ερευνητικό πρόγραμμα ΑΠΘ 2604. Θεσ/νίκη 1993).

Γυναικεία κατάθλιψη

Θα ξεκινήσω αναφέροντας τη θέση της Collete Soler, που αναφέρει πως ο όρος κατάθλιψη στον ενικό αριθμό δεν υφίσταται, γιατί είναι αδύνατο να περιγράψουμε τύπους κατάθλιψης που να έχουν κάποια συνεκτικότητα. Μπορούμε όμως να μιλάμε για καταθλιπτικές καταστάσεις με παραλλαγές. Έτσι, το άτομο δε χάνει την υποκειμενικότητά του και ταυτόχρονα διατηρείται η προσωπική ιστορία του καθενός και μέσα σε αυτή και τα αίτια της καταθλιπτικής κατάστασης.

Η μάστιγα του φράγματος της επιθυμίας

Αλλά, για να χάσει κάποιος κάτι, χρειάζεται πρώτα να το κατέχει, να γνωρίζει δηλαδή, την πορεία της προσωπικής του ιστορίας που θα τον βοηθήσει να κατανοήσει και τα αίτια. Αυτό μπορεί να συμβεί μέσω της ανάλυσης, όπου είναι το είδος εκείνο του λόγου που προσφέρει ένα αίτιο γι' αυτό που ταλαιπωρεί και συνεπώς μια γνώση.

Διακοπή της επιθυμίας

Η καταθλιπτική κατάσταση είναι η διακοπή της επιθυμίας, η διακοπή των στόχων. Παίρνει τη μορφή της επιθυμίας άλλου πράγματος, αγνώστου, που ακυρώνει όλα τα παρόντα ή πιθανά πράγματα που -σε άλλη περίπτωση- θα ικανοποιούσαν. Σα να λέει κανείς ότι κανένα από αυτά που άξιζαν, δεν αξίζουν πλέον.

Κοινωνικά πρότυπα

Οι ενδοβολές που περνιούνται από τους γονείς στα παιδιά και από γενιά σε γενιά, δημιουργούν πρότυπα συμπεριφορών στα δύο φύλλα. Μελέτες αναφέρουν ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς στα καταθλιπτικά χαρακτηριστικά απ' ότι οι άντρες. Το πόρισμα αυτό βέβαια μπορεί να προκύπτει από το γεγονός ότι οι γυναίκες τις περισσότερες φορές επηρεάζονται περισσότερο από τα συναισθήματά τους και έχουν τη δυνατότητα να τα περιγράψουν καλύτερα όσο βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση.

Στις γυναίκες είναι περισσότερο επιτρεπτό να γκρινιάζουν, να κάνουν περισσότερο θόρυβο όταν πονάνε, και αυτό το διακρίνουμε και σε παλιότερες εποχές ακόμα, όπου μια γυναίκα μπορούσε να εκφράζει έτσι τη θηλυκότητα της, την αδυναμία της, μέσω του παραπόνου για την έλλειψή της.

Σε αντίθεση με τους άνδρες, που αντίστοιχα, τις περισσότερες φορές κι αυτοί, μαθαίνουν από μικροί ότι "ο θαρραλέος δεν κλαίει, δεν παραπονιέται", με αποτέλεσμα ως ενήλικες να προσπαθούν να κρύψουν τη δυσκολία τους και κάποια συναισθήματά που τους ταλαιπωρούν.

Το κόστος της αγάπης

Ένας από τους σημαντικότερους λόγους που φαίνεται να επηρεάζει τις γυναίκες περισσότερο, είναι η προσέγγιση τους στο θέμα του έρωτα και της αγάπης. Η θλίψη στη γυναίκα μπορεί να γεννηθεί από ένα έλλειμμα αγάπης, όπως εξίσου και από το πένθος ενός έρωτα. Στη γυναίκα, η επιβεβαίωση έρχεται μέσω της αγάπης. Αντίθετα, στον άντρα η αρρενωπότητα επιβεβαιώνεται από το "έχειν", με τη σεξουαλική εξουσία και τα παράγωγά της. Οι γυναίκες περισσότερο μαθημένες να προσαρμόζονται στις επιθυμίες των σημαντικών για εκείνες άλλων (συντρόφων, εργοδοτών, γονέων), προσπαθούν ταυτόχρονα να επιδεικνύουν τη θηλυκότητά τους, συνήθως μέσω των κοινωνικών προτύπων και να γίνονται, με αυτό τον τρόπο, το αίτιο της επιθυμίας του άλλου.

Σε αυτή την ανάγκη της γυναίκας να αγαπηθεί, βρίσκει πρόσφορο έδαφος ο καταναλωτικός καπιταλισμός, (αγορές, δίαιτες, πλαστικές επεμβάσεις) έχοντας άμεση επίπτωση στους κοινωνικούς δεσμούς αφού δημιουργεί, όπως σε όλους τους τομείς, ανασφάλεια και συνθήκες προσωρινότητας. Η αγάπη, φαίνεται κι αυτή να ακολουθεί τους όρους του έχειν, είναι κι αυτή μετρήσιμη.

Αναρωτιόμαστε συχνά πόσο τακτικά νιώθουμε αγάπη, ποιές είναι οι ζημίες, ποιά τα κέρδη κ.ο.κ.
Ο πολιτισμός της (τεχνοκρατικής) Επιστήμης, λοιπόν, και του Καπιταλισμού φαίνεται να αλλάζει την πραγματικότητα των γυναικών, που προσπαθούν να απολαύσουν από τις κατακτήσεις και το '' έχειν ", αποφεύγοντας την κύρια επιθυμία η οποία είναι γύρω από τη σεξουαλική σχέση, αλλά και από τα ερωτήματα, που ενίοτε την ταλανίζουν: πόσο θηλυκό είμαι; , μήπως είμαι αρκετά αρρενωπή; κ.α.

Απωθημένες σκέψεις, καταπιεσμένα λόγια

Μία ακόμη κατηγορία αιτιών, που παρατηρούμε περισσότερο, είναι κάποιες σημαντικές σκέψεις, προβληματισμοί, φαντασιώσεις των γυναικών που δε γίνονται λόγος, δηλ. που δεν αρθρώνονται. Σε αυτό το σημείο θα κάνω μια μικρή αναδρομή στην ιστορία της Ψυχανάλυσης. Οι γυναίκες στην εποχή του Freud, που υπέφεραν από σωματικά συμπτώματα, αλλά που δε μπορούσαν οι γιατροί να εντοπίσουν την αιτία των προβλημάτων αυτών, φάνηκε πως, ακούγοντάς τες ο Freud και ο Breuer να μιλούν για την προσωπική τους ιστορία και να θυμούνται σημαντικά περιστατικά που είχαν ξεχάσει, όπως επίσης και να εκφράζουν τις επιθυμίες τους χωρίς κριτική ή συμβουλή, τα σωματικά αυτά συμπτώματα εξασθενούσαν.

Οι γυναίκες αυτές, οι οποίες έδειξαν ότι ήθελαν να μιλήσουν, συνέβαλαν ικανά στο να παραχθεί μια νέα γνώση στον άντρα- Freud. Η γυναίκα λοιπόν, ως το φύλο εκείνο που θέλει να κάνει τον άντρα να παράξει μια γνώση, εκείνη που ζητά απαντήσεις και σκαλίζει τα πράγματα, πολλές φορές στην προσπαθειά της να μη θυμώσει, απογοητεύσει, φοβίσει τον άλλο, συσσωρεύει ανησυχίες κι αγωνίες. Διχάζεται στα - όχι και στα ναι, ιστάμενη πολλές φορές αλύγιστη μπροστά σε γεγονότα ή καταστάσεις θλίψης και πόνου ενώ αμύνεται να τα βιώσει, με αποτέλεσμα τα καταθλιπτικά χαρακτηριστικά να λειτουργούν ως σανίδα σωτηρίας, για να ξεκουραστεί το μυαλό από τις σκέψεις, που είναι ισοπεδωτικές.

Φαίνεται δε, σε κάποιες περιπτώσεις, να είναι ο μόνος τρόπος να γίνει έκκληση για βοήθεια στους σημαντικούς άλλους. Είναι ίσως ένας τρόπος να αποφύγει κανείς την επαφή με το ασυνείδητό του, να θάψει τις αιτίες της θλίψης για να λυτρωθεί από τον πόνο, πληρώνοντας έτσι ένα άλλο τίμημα. Να υποφέρει πάλι, μέσα σε έναν κυκεώνα πλαστών προβλημάτων, αλλά με την ανημπόρια πια, που του επιτρέπεται να στηριχθεί, να χαϊδευτεί, να βοηθηθεί από τους σημαντικούς άλλους. Κι όμως στη ζωή , ενώ παλεύουμε να είμαστε πλήρεις και να μη βιώνουμε τις απώλειες όταν έρχονται.

Η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο παρά προσαρμογή στις απώλειες, όπως και στην ιδέα της δικής μας απώλειας.

Η εποχή της εικόνας

Στη σημερινή εποχή της εικόνας, όπου ο λόγος χάνει όλο και περισσότερο έδαφος, οι γυναίκες φαίνεται να χρειάζεται περισσότερο να μπορούν να ισορροπήσουν μεταξύ αυτών (λόγου και εικόνας). Η αποδοχή στη βαθύτερη επιθυμία όλων να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε δεν σηματοδοτεί αδυναμία. Τουναντίον, δηλώνει το θάρρος για την αναζήτηση του προσωπικού τρόπου κατάκτησης της και την αποδοχή στο δικαίωμα του διαφορετικού τρόπου του άλλου.

Ψυχανάλυση και Τέχνη

Ο Freud πρέσβευε ότι η ψυχανάλυση δύναται να γίνει απαραίτητη σε όλες τις σπουδές οι οποίες ασχολούνται με τη γένεση της ανθρώπινης επιστήμης αλλά και των θεμελιωδών θεμάτων της ζωής όπως η τέχνη η θρησκεία, η κοινωνική τάξη.

Και αυτό επειδή η ψυχανάλυση είναι ψυχολογία του βάθους, θεωρία του ψυχικού ασυνειδήτου.

Υποστήριζε ότι η χρήση της ψυχανάλυσης για τη θεραπεία των νευρώσεων αποτελεί μόνο μια από τις πολλές εφαρμογές της και μάλιστα ενδεχομένως το μέλλον, όπως έλεγε, να μας δείξει ότι αυτή η εφαρμογή δεν είναι η σημαντικότερη.

Προέκυψε έτσι μια πληθώρα τομέων στους οποίους ο Freud μπόρεσε ν’ ασκήσει την ψυχανάλυση: η ψυχανάλυση των έργων στη λογοτεχνία και τα εικαστικά αποτελεί μάλλον το σημαντικότερο τομέα εφαρμογής της. Ένα από τα σημαντικότερα αντικείμενα της ψυχαναλυτικής έρευνας αποτελούν οι απεικονίσεις της τέχνης οι οποίες, κατά τον ιδρυτή της ψυχανάλυσης, προκύπτουν πρωτίστως από τα σεξουαλικά ένστικτα, το φόβο του θανάτου, το πένθος κ.λ.π.

Δημιουργικότητα και δημιουργία

Ο Freud ομιλεί για δημιουργική φαντασία, για φαντασιώσεις και ονειροπολήσεις. Αυτές δύνανται να γίνουν αντικείμενο (η όχι) μιας μεθύστερης επεξεργασίας με αποτέλεσμα να προκύπτει ενδεχομένως ένα έργο μιας οποιασδήποτε φύσης. Κάτω από ορισμένες συνθήκες ο φαντασιακός κόσμος δύναται να υποκαταστήσει τον πραγματικό κόσμο: το έργο τέχνης αναπαριστά μέρος του πραγματικού κόσμου.

Ο Freud υποστηρίζει ότι η ικανότητα για τη δημιουργία έργων τέχνης είναι μυστηριώδης ως προς την εκπόρευση της. Διαμέσου των φαντασιών του ο δημιουργός φτιάχνει κάτι πραγματικό, το έργο τέχνης, το οποίο μοιράζεται με άλλους, μοιράζεται όλως και ένα μέρος των φαντασιών του. Ο Freud ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με τη λογοτεχνική δημιουργία (Dostoyevsky, Hoffman, Jensen κλπ) αλλά και τη εικαστική (γλυπτική, ζωγραφική, αρχιτεκτονική: Leonardo da Vinci, Michelangelo κλπ).

Η Klein τοποθετεί και κατανοεί τη δημιουργία ως μια παρόρμηση επανόρθωσης του αντικειμένου το οποίο προηγουμένως το υποκείμενο είχε διχοτομήσει και στο οποίο είχε επιτεθεί κατά τη διάρκεια της παρανοειδούς φάσης (έξι πρώτοι μήνες της ζωής). Εδώ η λειτουργία της δημιουργίας του έργου τέχνης έχει επανορθωτικό χαρακτήρα και αφορά στην αναπαράσταση ενός ενοποιημένου (όλου) αντικειμένου.

Τω όντι, η λειτουργία της δημιουργίας του έργου τέχνης (κατά Klein) αφορά στη διαδικασία επαναδόμησης τόσο του Εγώ όσο και του αντικειμένου τα οποία αρχικά καταστράφηκαν ταυτόχρονα και ως εκ τούτου ενυπάρχουν ως άδεια και ακρωτηριασμένα. Άλλως ειπείν, η δημιουργία του έργου τέχνης αφορά σε μια ενεργητική στάση του Εγώ απέναντι στα (κατακερματισμένα) αντικείμενα του.

Ο Winnicot υποστηρίζει ότι η φαντασία δεν αποτελεί πάντα πηγή έργου τέχνης. Σε ορισμένες περιπτώσεις η (ασυνείδητη) φαντασίωση μπορεί να απομονώνει το υποκείμενο από τη ζωή κάτι το οποίο ο Freud είχε επισημάνει και μελετήσει στις περιπτώσεις των υστερικών: εδώ η φαντασίωση δεν καθίσταται ποτέ ένα έργο επικοινωνίας (έργο τέχνης). Ο Winnicot διαφοροποιεί σαφώς την έννοια της δημιουργικότητας απ’ αυτήν της δυνατότητας για δημιουργία (έργο τέχνης).

H δημιουργικότητα, σε αντιδιαστολή με την ικανότητα δημιουργίας, είναι κάτι οικουμενικό συναφές με το γεγονός αυτό καθ’ εαυτό της ύπαρξης, της ζωής μας, στο μέτρο κατά το οποίο ενόσω ζούμε δε μπορούμε παρά να είμαστε δημιουργικοί. H δημιουργικότητα του ενήλικου αντιστοιχεί, είναι ανάλογη με το δημιουργικό παιχνίδι (του παιδιού). Σχετίζεται με το όνειρο και τη ζωή αλλά δεν ανήκει στη φαντασίωση.

Όμως η εξωτερική πραγματικότητα μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να κάμψει το Εγώ του υποκειμένου, να «λυγίσει» από το βάρος της, οπότε να χάσει τη δημιουργικότητα του. Αυτή εξαφανίζεται και κρύβεται χωρίς εντούτοις να καταστρέφεται.

Ο Winnicot ομιλεί για δημιουργική ενόρμηση η οποία είναι οικουμενική αφού την ζει τόσο το ολιγοφρενές/καθυστερημένο παιδί όταν ευχαριστιέται καθώς αναπνέει όσο και ο αρχιτέκτων ο οποίος, όταν εμπνέεται, ξαφνικά γνωρίζει τι επιθυμεί να χτίσει και σκέπτεται τα υλικά που θα χρησιμοποιήσει ώστε η δημιουργική του ενόρμηση να γίνει σχήμα και μορφή και ο κόσμος να αποτελέσει τον αυτόπτη μάρτυρα της ενορμητικότητάς του (επικοινωνία με τον κόσμο) .

Ενώ η δημιουργικότητα αφορά πρωτίστως στην (ενεργητική) δραστηριότητα η ικανότητα δημιουργίας αφορά στην παραγωγή ενός έργου τέχνης. Κατά τον Winnicot η παραγωγή του έργου τέχνης αφορά σε μια (ψυχική) επεξεργασία της εξόδου Εγώ από τον πρωτογενή ναρκισσισμό η οποία συμπίπτει με την νοηματοδότηση του διαχωρισμού Εγώ –μη Εγώ (αναγνώριση της ετερότητας του αντί-κειμένου, του εξωτερικού κόσμου).

Η διαδικασία παραγωγής του έργου τέχνης αφορά στην επεξεργασία αυτής της ψυχικής οδύνης, στη νοηματοδότηση του εξωτερικού κόσμου, στην αναγνώριση ότι υπάρχει κάτι άλλο πέρα και έξω από το Εγώ του υποκειμένου. Είναι διαμέσου της δημιουργίας ενός μεταβατικού χώρου, του έργου τέχνης, που απαρτιώνεται αυτή η αποδοχή. Η λειτουργία της δημιουργίας έργου τέχνης είναι η στάση του Εγώ μας απέναντι στον εξωτερικό κόσμο.

Ο Freud και οι τέχνες

Ο ίδιος ο Freud έγραφε ότι δε θεωρούσε τον εαυτό του ειδικό σε θέματα τέχνης και ότι οι γνώσεις του δεν ήταν περισσότερες από αυτές ενός απλού ανθρώπου. Συμπλήρωνε ότι το θέμα, το νόημα του περιεχομένου των έργων τέχνης τον γοήτευε περισσότερο από τις αισθητικές και τεχνικές τους ποιότητες μολονότι αναγνώριζε ότι για τον καλλιτέχνη η αξία του έργου βρίσκεται πρωτίστως στις τελευταίες. Τω όντι, σε μια επιστολή του προς τον Ernest Jones το 1914, ο Freud έγραφε ότι για τους καλλιτέχνες ελάχιστη σημασία έχει το νόημα. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η γραμμή, το σχήμα, η αρμονία των περιγραμμάτων.

Θεωρούσε τον εαυτό του ανίκανο να εκτιμήσει πολλές από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην τέχνη και πολλά από τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται σ’ αυτήν. Ήδη από το 1928 μας προειδοποιούσε πως μπροστά σ’ ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα η ανάλυση, δυστυχώς, μένει με τα χέρια κατεβασμένα, επομένως η καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί φαινόμενο βαθύ και απροσπέλαστο σε κάθε είδους ανάλυση. Σημείωνε ότι η ψυχανάλυση αδυνατεί να φωτίσει τη φύση του καλλιτεχνικού χαρίσματος και αδυνατεί να εξηγήσει τα μέσα με τα οποία ο καλλιτέχνης εργάζεται με την καλλιτεχνική τεχνική. Η αισθητική εμπειρία και η απόλαυση που αποφέρει η βαθιά επικοινωνία με την πλαστική φόρμα δεν επιδέχονται ψυχαναλυτικής έρευνας.

Η απόδοση στις ενέργειες ισχυρών πολιτικών προσωπικοτήτων, συγγραφέων ή ποιητών ιατρικών ή ψυχιατρικών ή η ψυχαναλυτικών όρων μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα, όπως συμβαίνει και με την «παθοβιογραφία» αυτό το είδος του δημιουργικού πνεύματος όπου ο βιογράφος δοκιμάζει να διερευνήσει και να εξηγήσει τις βαθύτερες πτυχές της δημιουργικής ικανότητας. Στο τέλος της ανάγνωσης μιας παθοβιογραφίας ο αναγνώστης μοιάζει να έχει χάσει κάθε σεβασμό τόσο για το δημιουργό όσο και για το αντικείμενο.

Ο βιογράφος του Freud, Ernest Jones, υποστήριζε ότι ο πατέρας της ψυχανάλυσης εκτιμούσε και απολάμβανε τις τέχνες με την εξής σειρά: πρώτα την ποίηση, μετά τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική, έπειτα τη ζωγραφική και τη μουσική σχεδόν καθόλου. Ο Freud είχε κάποια έργα στην κατοχή του όπως χαρακτικά του Wilhelm von Kaulbach (1805–1874 γερμανός ζωγράφος). Ήταν επίσης φανατικός ερασιτέχνης αρχαιολόγος με μεγάλη συλλογή από αγαλματίδια, μικρές φιγούρες κλπ. αλλά και εδώ ήταν το θέμα του κομματιού που τον ενδιέφερε περισσότερο παρά η φόρμα του.

Σύμφωνα με τον Freud ο καλλιτέχνης είναι κατά βάση εσωστρεφής και λίγο απέχει από την νεύρωση. Καταπιέζεται από εξαιρετικά έντονες ενστικτώδεις ανάγκες. Επιθυμεί να κερδίσει δόξα, δύναμη, χρήμα φήμη και την αγάπη των γυναικών αλλά του λείπουν τα μέσα για την επίτευξη αυτών των απολαύσεων. Eπαινεί ιδιαίτερα τους δημιουργικούς συγγραφείς επειδή, όπως λέει, οι συγγραφείς έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν ένα σωρό πράγματα ανάμεσα σε ουρανό και γη που η φιλοσοφία μας δε μας έχει ακόμα επιτρέψει ούτε καν να ονειρευτούμε. Υποστηρίζει ότι οι συγγραφείς έχουν προχωρήσει πολύ περισσότερο από εμάς τους απλούς ανθρώπους στην κατανόηση του ανθρώπινου νου γιατί αντλούν από πηγές τις οποίες η επιστήμη ακόμα δεν τις γνωρίζει.

Κατά τον G. Steiner οι επιστήμες θα εμπλουτίζουν διαρκώς τη γνώση μας, θα δημιουργούν διαρκώς καινούργια πρότυπα του σύμπαντος, ωστόσο, μολονότι είναι ανεξάντλητα γοητευτικές και διακρίνονται από ωραιότητα προσθέτουν πολύ λίγο στη γνώση και στις δυνατότητες της ανθρώπινης ψυχής και υποστηρίζει ότι ο καλλιτέχνης ενδεχομένως προβαίνει σε μια βαθύτατη και πιο ολοκληρωμένη ενδοσκόπηση της ψυχής απ’ όσο οι επιστήμες. Ο Όμηρος, οι τρείς μεγάλοι Έλληνες τραγικοί, ο Dante ο Shakespeare ή ο Dostoevsky φαίνεται να έχουν προχωρήσει πολύ περισσότερο μέσα στο δαίδαλο της ανθρώπινης ψυχής απ’ όσο οι μελετητές των εγκεφαλικών και ψυχικών φαινομένων.

Megapolisomancy & Γραμμές Ley

Υπάρχει άραγε ένα αόρατο «Ενεργειακό Δίκτυο» που περικυκλώνει τον πλανήτη μας; Ένα δίκτυο που μπορεί ενέχει μέσα του το μυστικό για την απόκτηση δύναμης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό…. ή κακό; Τι γνωρίζουμε για τις Γραμμες Ley;

Μπορούμε άραγε να αναζητήσουμε τα σημεία αυτά που συναντάμε και στην θεωρία του Megapolisomancy τα οποία αποτελούν τις ενεργειακές ρωγμές που οδηγούν σε μία παράλληλη πραγματικότητα και μας αποκαλύπτον τα χωροχρονικά μυστικά τους;


“If you want to find the secrets of the universe, think in terms of energy, frequency and vibration.” -Nikola Tesla

Οι Γραμμες Ley

Σήμερα ίσως και το παραπάνω απόφθεγμα του Τέσλα να επιβεβαιώνεται. Η Κβαντική Φυσική έχει επιδείξει πως η ύλη – στον υποτομικό της πυρήνα είναι κατ’ ουσίαν ενέργεια. Αυτό περιλαμβάνει την ενσυναίσθητη ζωή, τα ανόργανα αντικείμενα και τα σωματίδια του Διαστήματος. Το ζήτημα είναι πως η ύλη είναι πολύ περισσότερο ενέργεια παρά «ύλη».

Στην φαινομενικά υλική της μορφή η ύλη εκπέμπει ενέργεια όπως έχουν δείξει άλλωστε αναρίθμητες μελέτες πάνω στο ζήτημα. Και όταν μιλάμε για ύλη που εκπέμπει ενέργεια τίποτε δεν είναι πιο σημαντικό ως απόδειξη για να κατανοήσουμε πως εν τέλει είναι πολύ πιθανό να υπάρχει αυτό το ενεργειακό δίκτυο που περιβάλλει τη Γη.

Φαίνεται πως είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε την ύπαρξή του γιατί αν η Γη εκπέμπει ενέργεια μέσα από συγκεκριμένες ροές ενέργειας και κανάλια που μπορούν να «χρησιμοποιήσουν» οι άνθρωποι, τότε εκείνοι που γνωρίζουν τη δυναμική αυτής της προοπτικής έχουν ξεκάθαρο προβάδισμα απέναντι σε εκείνους που παραμένουν σε άγνοια.

Όπως και με τα περισσότερα «άλυτα Μυστήρια» η θεωρία της ύπαρξης ενός δικτύου που περιβάλλει τη γη έφερε σε αντιπαράθεση τους Θεωρητικούς και τους Ειδικούς πάνω στο ζήτημα διαχωρίζοντάς τους σε δύο «στρατόπεδα»: Τους υποστηρικτές που αναφέρουν πως οι αποδείξεις υπάρχουν για την ύπαρξη ενός τέτοιου δικτύου, και στους πολέμιους που κατηγορούν την θεωρία ως άλλο ένα παράδοξο στοιχείο των Θεωριών Συνωμοσίας. Όπως και να έχει, μία καλύτερη εξέταση του ζητήματος καταδεικνύει πως μπορεί στην θεωρία αυτή να υπάρχουν αρκετές αλήθειες, κρυμμένες από τον κοινό Νου.

Γραμμές Ley και Προ-ιστορικά Σημεία Δύναμης

Οι γραμμές που αποτελούν αυτό το δίκτυο είναι ευρέως γνωστές ως Γραμμές Ley και αν τις εξετάσουμε προσεκτικότερα θα δούμε πως οι άνθρωποι στην διάρκεια της καταγεγραμμένης ιστορίας φαίνεται πως γνώριζαν την ύπαρξή τους χάρη στις αρχαίες πόλεις που έχουν ανακαλυφθεί. Ο Όρος Ley είναι Αγγλο-Σαξωνικός και σημαίνει «καθαρισμένες λωρίδες εδάφους» ή «λιβάδι». Όμως αυτές οι γραμμές που αναλύουμε τώρα είναι κυρίως γραμμές ενέργειας και υπάρχουν ανεξάρτητα με το αν η γή είναι καλυμμένη ή ξερή, ή αν καλύπτεται από οποιοδήποτε αντικείμενο.

Όλες οι Γραμμές Ley συναντιούνται σε τέμνοντα σημεία (Εστιακά σημεία δύναμης) δημιουργώντας ένα δίκτυο που απλώνεται σε όλο το «σώμα» της Γης. Αυτά τα Εστιακά σημεία σύμφωνα με τους υποστηρικτές της θεωρίας είναι τα ισχυρότερα σημεία δύναμης πάνω στον πλανήτη. Προφανώς και πολλοί από τους προγόνους του Σύγχρονου Ανθρώπου πίστευαν το ίδιο, μιας και αρκετοί Ιεροί Ναοί (Μεγάλιθοι- Πυραμίδες – Αρχαίοι Ναοί λατρείας- ενεργειακές δίνες, ακόμα και νέοι Καθολικοί και ορθόδοξοι Ναοί) βρίσκονται πάνω σε μερικά από αυτά τα σημεία δύναμης.

Για την ακρίβεια, χαρτογραφώντας το δίκτυο καταλαβαίνουμε πως πολλά από τα διασημότερα μνημεία του πλανήτη βρίσκονται πάνω σε τέτοια σημεία δύναμης: Το Μάτσου Πίτσου, οι πυραμίδες της Γκιζας, ο Ναός της Ακροπόλεως, η Λάσα του Θιβέτ, το Τρίγωνο των Βερμούδων, οι Γραμμές Nazca, διάφοροι Οβελίσκοι κ.α), όλα υποδεικνύουν την σοβαρή πιθανότητα πως κάτι πέρα από τον φυσικό κόσμο ενεπλάκεται στην τοποθέτησή τους.

Το πως γνώριζαν οι πρώιμοι άνθρωποι την ύπαρξη των Γραμμών Ley ίσως παραμείνει μυστήριο για πάντα, όμως αυτό που μπορούμε να συμπεράνουμε μέσα από την δική μας γνώση αποκαλύπτει πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν την ανθρωπότητα ή να την καταστρέψουν ολοκληρωτικά.

Ψευδοεπιστήμη ή πραγματικό Πλατωνικό Γεγονός;

Σύμφωνα με την συμβατική θεώρηση του καθημερινού ανθρώπου, η μελέτη ενός πλανητικού δικτύου θεωρείται Ψευδοεπιστήμη. Όμως όταν μελετάμε τις μαθηματικές εξισώσεις που συνδέονται με αυτό το δίκτυο τότε αναφερόμαστε σε μοτίβα που συνδέονται με την Ιερή γεωμετρία, μία θεωρία που έγκειται πέρα από τις Επιστημονικές μελέτες και θεωρήσεις.

Ο Πλάτων αναγνώριζε την ύπαρξη των δικτύων και σχημάτισε μία θεωρία για την Γη που αναφέρει πως η Βασική δομή του πλανήτη εξελίχθηκε Γεωμετρικά: Από τα απλούστερα σχήματα εξελίχθηκε προοδευτικά στα περισσότερο σύνθετα. Δεν είναι έκπληξη το γεγονός πως αυτά τα σχήματα είναι γνωστά ως «Πλατωνικά Στερεά» και περιέχουν τα παρακάτω : τον Κύβο, το Τετράεδρο, το Οκτάεδρο, Το Δωδεκάεδρο και το εικοσάεδρο.

Σύμφωνα με τη Θεωρία του Πλάτωνα, αυτά τα ενεργειακά δίκτυα γύρω απο τη γή εξελίχθηκαν μέσα από το κάθε σχήμα συν τω χρόνω με την πιό σύνθετη μορφή να εξελίσσεται μέσω του προκατόχου της. Το αποτέλεσμα είναι ένα πεδίο που σχηματίζει την ενεργειακή βάση του πλανήτη. Μια ενέργεια που σύμφωνα με τον Πλάτωνα Συγκρατεί τα θεμέλια της ίδιας της Γης.

Αναγνώριση των Γραμμών Ley

To 1921 o Αλφρεντ Γουάτκινς, Άγγλος πρωτοπόρος της Φωτογραφίας αναγνώρισε κάτι που αποκάλεσε “Flood of Anchestral Memory” όταν κοιτούσε ένα χάρτη της επαρχίας του Herefordshire. Ο Γουάτκινς παρατήρησε πως αρκετά προϊστορικά σημεία, όπως αρχαίοι λίθοι, προϊστορικοί λόφοι και άλλα αξιοθέατα ήταν τοποθετημένα πάνω σε ευθείες γραμμές που εκτείνονταν για χιλιόμετρα μέσα στη χώρα. Ο Γουάτκινς ξόδεψε χρόνια από την ζωή του μελετώντας τέτοιες ευθυγραμμίσεις, εδαφικές αλλά και χαρτογραφικές.

Τράβηξε φωτογραφίες, δημοσίευσε βιβλία και έδωσε διαλέξεις. Ως απάντηση για την μελέτη του, και ειδικότερα για ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του, το “The Old Straight Track” (1925), μία ομάδα ανθρώπων από όλη την Βρετανία σχημάτισε αυτό που ονόμασαν «Straight Track Club». Αυτή η ομάδα διεξήγαγε επιτόπιες έρευνες σε σημεία της Βρετανίας ψάχνοντας για ευθυγραμμίσεις ή αξιοθέατα που ήταν ενεργειακά φορτισμένα.

Την δεκαετία του 1960 η έρευνα του Alfred επεκτάθηκε και τροποποιήθηκε από άλλους. Ένας από αυτούς ήταν ο Tony Wedd,ένας απόστρατος πιλότος της Βασιλικής Αεροπορίας. Ο Wedd πίστευε πως οι ενεργειακές ροές και οι γραμμές υπήρχαν για να εξυπηρετήσουν άλλο σκοπό. Θεωρούσε πως οι γραμμές αυτές ήταν κατευθυντήριες οδηγίες για να προσγειωθούν ufo’s στην Γη. Η Υπόθεση που έκανε ο Wedd ενέπνευσε και άλλους ερευνητές στην δεκαετία του 60 που εξέτασαν την ενεργειακή ροή των Γραμμών Ley.

Φαίνεται πως υπάρχουν διάφοροι χάρτες για τις Γραμμές Ley και το ενεργειακό πλέγμα. Αυτή η ποικιλία μπορεί να αποδοθεί στους διάφορους ερευνητές της θεωρίας του 20ου αιώνα. Όλοι ανεξαρτήτως όμως ανέπτυξαν τα συμπεράσματά τους από την Θεμελιώδη Γεωμετρία των Πλατωνικών Στερεών.

Ο Bill Becker και η Bethe Hagens για παράδειγμα πραγματοποίησαν εκτενέστατη έρευνα πάνω στις γραμμές Ley. Η θεώρησή τους για τον Κώδικα των πλατωνικών και τις Γεωλογικές θέσεις τους βασίστηκε στην δουλειά του Ivan P. Sanderson. Εκείνος ήταν ο πρωτος που υποστήριξε πως η μορφή του εικοσάεδρου ήταν η απεικόνιση του ενεργειακού δικτύου που διαπερνά τον πλανήτη μας. Ο Sanderson αναγνώρισε αυτό που αποκαλούσε «Κακοήθεις Δίνες» που ήταν διανεμειμένες γεωμετρικά σε δώδεκα τοποθεσίες κλειδιά κατα μήκος του πλανήτη. Όλες οι τοποθεσίες είχαν τις ίδιες (αρνητικές) ιδιότητες, Δύο από αυτές έιναι το Τρίγωνο των Βερμούδων και η Θάλασσα του Διαβόλου.

Ο Becker και η Hagens υποστήριζαν πως ο χάρτης του πλανητικού ενεργειακού δικτύου σχεδιάστηκε από την ρώσικη ομάδα που αποτελούταν από τους Goncharov, Morozov και Makarov. Η Ομάδα οργάνωσε το δίκτυο διαφορετικά από ότι ο Sanderson, βασίζοντάς στη σχέση που είχε η μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας με τον Νότιο και βόρειο Πόλο. Όμως o Becker και η Hagens πίστευαν πως η ρωσική εκδοχή ήταν ατελής. Αυτό τους οδήγησε να αναλύσουν και να φτιάξουν μία πιο πολύπλοκη εκδοχή του Ενεργειακού δικτύου που βασίστηκε στο Εικοσάεδρικο σφαιρικό πολύεδρο του R. Buckminster Fuller

Απόκρυψη της Ύπαρξης των Γραμμών Ley;

Έστω και αν ειδικοί όπως οι παραπάνω ερεύνησαν διεξοδικά το ζήτημα των γραμμών Ley η συμβατική επιστήμη δεν αναγνωρίζει την ύπαρξή τους και την επιρροή που μπορεί να περιέχουν στην ζωή και την ενεργειακή ροή. Υπάρχει περίπτωση να συμβαίνει κάτι τέτοιο λόγω κάποιων κρυμμένων συμφερόντων; Και αφού η έρευνα σε τέτοιες υποθέσεις δεν υποστηρίζεται από συμβατική χρηματοδότηση θα είναι δύσκολο να διαπιστώσουμε την πλήρη δυναμική των γραμμών Ley. Αν υπάρχουν όντως ενεργειακές γραμμές που διαπερνούν το δίκτυο της γης, με ποιό τρόπο θα μπορούσε η ανθρωπότητα και η συνειδητότητά της να εξελιχθεί; Ίσως και να μην μπορέσουμε να απαντήσουμε ποτέ αυτό το ερώτημα.

Έτσι προσπαθεί ο καθένας να ξεφύγει από τον εαυτό του

Αν μπορούσαν οι άνθρωποι, εκεί που νιώθουν ένα βάρος να τους πλακώνει την ψυχή και να τους εξουθενώνει, να συλλάβουν τα αίτιά του και να μάθουν από τι προέρχεται τούτος ο όγκος του κακού που τους έχει κάτσει στο στήθος, τότε δεν θα έκαναν τη ζωή που τόσο συχνά τους βλέπουμε να κάνουν τώρα, όπου δεν ξέρουν τι θέλουν, και πάντα αναζητούν ν’ αλλάξουν τόπο, θαρρείς και μπορούν έτσι να ρίξουν χάμω το φορτίο τους. Να, κάποιος που βαριέται να μένει μες στο σπίτι και βγαίνει έξω συχνά. Ξαφνικά κάτι τον πιάνει και ξαναγυρνάει σπίτι, γιατί έξω δε νιώθει καλύτερα. Ξεκινάει μετά για την εξοχική του βίλα, με την άμαξα και τα’ αλογάκια του, τρέχοντας σαν τρελός θαρρείς κι έχει πιάσει φωτιά η έπαυλη και πάει να προλάβει. Με το που φτάνει στο κατώφλι, αρχίζει να χασμουριέται ή πέφτει βαρύς να κοιμηθεί ζητώντας λησμονιά στον ύπνο ή πάλι, δεν βλέπει την ώρα να επιστρέψει στην πόλη.

Έτσι προσπαθεί ο καθένας να ξεφύγει από τον εαυτό του μα παρά τις προσπάθειες, ξέρουμε ότι δεν κατορθώνει ποτέ να δραπετεύσει, μένει δεμένος με τον εαυτό του και τον μισεί κι αυτό γιατί είναι ένας άρρωστος που δεν ξέρει την αιτία της αρρώστιας του.

Λουκρήτιος, Για τη φύση των πραγμάτων

Συμπεριφερόμαστε στους ανθρώπους σαν να είναι αριθμοί

Η προσέγγισή μας στη ζωή γίνεται σήμερα ολοένα και πιο μηχανική. Ο βασικός στόχος μας είναι να παράγουμε πράγματα και στη διαδικασία αυτής της ειδωλολατρίας των πραγμάτων μεταμορφώνουμε τους εαυτούς μας σε εμπορεύματα. Συμπεριφερόμαστε στους ανθρώπους σαν να ήταν αριθμοί. Το ερώτημα εδώ δεν είναι κατά πόσο τους συμπεριφερόμαστε καλά και αν είναι καλοταϊσμένοι (μπορεί κανείς να συμπεριφέρεται καλά και στα αντικείμενα)- το ερώτημα είναι κατά πόσο οι άνθρωποι είναι πράγματα ή έμβια όντα. Οι άνθρωποι αγαπούν τα μηχανικά μαραφέτια περισσότερο από τα έμβια όντα. Προσεγγίζουμε τους ανθρώπους νοητικά-αφαιρετικά. Ενδιαφερόμαστε για τους ανθρώπους σαν αντικείμενα, τα κοινά τους χαρακτηριστικά, τους στατιστικούς κανόνες της μαζικής συμπεριφοράς, και όχι για τα ζωντανά άτομα.

Όλα αυτά συμβαδίζουν με τον συνεχώς αυξανόμενο ρόλο των γραφειοκρατικών μεθόδων. Σε τεράστια κέντρα παραγωγής, τεράστιες πόλεις, τεράστιες χώρες, οι άνθρωποι διοικούνται σαν να ήταν πράγματα- οι άνθρωποι και οι διοικητές τους μετασχηματίζονται σε πράγματα και υπακούν στους νόμους των πραγμάτων. Όμως ο προορισμός του ανθρώπου δεν είναι ένα πράγμα. Καταστρέφεται αν γίνει πράγμα- και προτού συμβεί αυτό, φτάνει σε απόγνωση και επιθυμεί να σκοτώσει κάθε ζωή.

Σε ένα γραφειοκρατικά οργανωμένο και συγκεντρωτικό βιομηχανισμό, οι προτιμήσεις χειραγωγούνται, ώστε οι άνθρωποι να καταναλώνουν όσο το δυνατόν περισσότερο και σε προβλέψιμες και προσοδοφόρες κατευθύνσεις. Η ευφυΐα και ο χαρακτήρας τους κανονικοποιείται από τον συνεχώς αυξανόμενο ρόλο των τεστ που επιλέγουν τους μέτριους και δειλούς σε σύγκριση με τους ευρηματικούς και τολμηρούς. Μάλιστα, ο γραφειοκρατικός-βιομηχανικός πολιτισμός, που έχει επικρατήσει στην Ευρώπη και στη βόρεια Αμερική, έχει δημιουργήσει έναν νέο τύπο ανθρώπου- μπορούμε να τον περιγράψουμε ως τον οργανωτικό άνθρωπο, ως τον αυτόματο άνθρωπο και ως τον homo mechanicus (μηχανικός άνθρωπος). Με αυτό εννοώ έναν άνθρωπο των “συσκευών” (gadget), που έλκεται βαθιά από οτιδήποτε μηχανικό και έχει μια τάση κατά οτιδήποτε ζωντανού. Είναι αλήθεια ότι ο βιολογικός και φυσιολογικός εξοπλισμός του ανθρώπου τον εφοδιάζει με τόσο ισχυρές σεξουαλικές παρορμήσεις, που ακόμη και ο homo mechanicus συνεχίζει να έχει σεξουαλικές επιθυμίες και να αποζητά γυναίκες. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ενδιαφέρον του για τις γυναίκες μειώνεται. Μια γελοιογραφία το υπέδειξε αυτό με πολύ κωμικό τρόπο. Μια πωλήτρια που προσπαθεί να πουλήσει μια συγκεκριμένη μάρκα αρώματος σε μια νεαρή πελάτισσα το προτείνει λέγοντας: “Μυρίζει σαν καινούριο σπορ αυτοκίνητο”. Πράγματι, κάθε παρατηρητής της ανθρώπινης συμπεριφοράς σήμερα θα επιβεβαιώσει ότι αυτό το σκίτσο είναι κάτι παραπάνω από ένα έξυπνο αστείο. Υπάρχει, όπως φαίνεται, μεγάλος αριθμός αντρών που ενδιαφέρονται περισσότερο για τα σπορ αυτοκίνητα, τις συσκευές τηλεόρασης και ραδιοφώνου, τα διαστημικά ταξίδια και ένα σωρό άλλα μαραφέτια, απ’ ό,τι για τις γυναίκες, την αγάπη, τη φύση, την τροφή- άντρες που διεγείρονται περισσότερο από τη μεταχείριση μη οργανικών, μηχανικών πραγμάτων παρά από τη ζωή. Δεν θα ήταν υπερβολικό ακόμη και να υποθέσουμε ότι ο homo mechanicus περισσότερο γοητεύεται και νιώθει υπερηφάνεια για συσκευές που μπορούν να σκοτώσουν εκατομμύρια ανθρώπους σε απόσταση αρκετών χιλιάδων χιλιομέτρων μέσα σε μερικά λεπτά, παρά αισθάνεται φόβο και θλίψη από την πιθανότητα μιας τέτοια μαζικής καταστροφής.

Ο homo mechanicus συνεχίζει να απολαμβάνει το σεξ και το ποτό. Όμως όλες αυτές τις ηδονές τις αναζητά μέσα στο πλαίσιο αναφοράς του μηχανικού και του άβιου. Περιμένει ότι πρέπει να υπάρχει ένα κουμπί που, αν το πατήσει, θα φέρει ευτυχία, αγάπη, ικανοποίηση. (Πολλοί πηγαίνουν σε ψυχαναλυτή έχοντας την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να τους διδάξει πώς να βρουν αυτό το κουμπί.) Κοιτάζει τις γυναίκες όπως θα κοίταζε κανείς ένα αυτοκίνητο: ξέρει ποια είναι τα σωστά κουμπιά που πρέπει να πατήσει, απολαμβάνει τη δύναμη που έχει να την κάνει να “τρέξει” και παραμένει ένας ψυχρός παρατηρητής. Τον homo mechanicus τον ενδιαφέρει ολοένα και περισσότερο η μεταχείριση των μηχανών παρά η συμμετοχή και η αντίδραση στη ζωή. Έτσι, γίνεται αδιάφορος απέναντι στη ζωή.

Σκεφτείτε τον ρόλο που παίζει ο σκοτωμός στις διασκεδάσεις μας. Ο κινηματογράφος, τα κόμικς, οι εφημερίδες είναι τόσο συναρπαστικά, επειδή είναι γεμάτα με αναφορές καταστροφής, σαδισμό και βαρβαρότητα. Εκατομμύρια άνθρωποι ζουν μια ανιαρή αλλά άνετη ζωή- και τίποτα δεν τους συναρπάζει περισσότερο από το να παρακολουθούν ή να διαβάζουν για σκοτωμούς, είτε πρόκειται για έναν φόνο είτε για ένα μοιραίο ατύχημα σε έναν αυτοκινητιστικό αγώνα. Αυτό δεν αποτελεί ένδειξη για το πόσο βαθύ έχει γίνει ήδη αυτό το πάθος για τον θάνατο; Ή σκεφτείτε εκφράσεις όπως “μέχρι θανάτου” ή “πεθαίνω να” κάνω αυτό ή εκείνο ή την έκφραση “με σκοτώνει”. Σκεφτείτε την αδιαφορία για τη ζωή που εκδηλώνεται στα ποσοστά των τροχαίων ατυχημάτων.

Εν συντομία, η διανοητικοποίηση, η ποσοτικοποίηση, η αφαιρετικοποίηση, η γραφειοκρατικοποίηση και η πραγματικοποίηση – οι οποίες αποτελούν χαρακτηριστικά της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας- όταν εφαρμόζονται στους ανθρώπους, αντί στα πράγματα, δεν αποτελούν τις αρχές της ζωής αλλά της μηχανικής. Οι άνθρωποι που ζουν σε ένα τέτοιο σύστημα αναπτύσσουν αδιαφορία προς τη ζωή ή ακόμη και έλξη προς τον θάνατο. Οι ίδιοι δεν το αντιλαμβάνονται. Περνούν τις εξάψεις των συγκινήσεων για τις χαρές της ζωής και ζουν με την ψευδαίσθηση ότι είναι ζωντανοί όταν έχουν πολλά πράγματα στην κυριότητά τους ή προς χρήση. Η έλλειψη διαμαρτυρίας κατά του πυρηνικού πολέμου, οι συζητήσεις των “ατομολόγων” μας για το ισοζύγιο της ολοκληρωτικής ή σχεδόν ολοκληρωτικής καταστροφής δείχνει πόσο βαθιά έχουμε προχωρήσει ήδη στην “κοιλάδα της σκιάς του θανάτου”.

Αλλά ο εγκέφαλος δεν είναι το ίδιο ελεύθερος να ερευνήσει μέσα του, τον εαυτό του

Ο εγκέφαλος, που βρίσκεται μέσα στο κρανίο, είναι το πιο εκπληκτικό ανθρώπινο όργανο. Έχει αποκτήσει τρομερές γνώσεις, σχεδόν για τα πάντα. Έχει εφεύρει τα πιο απίστευτα πράγματα, όπως το κομπιούτερ, τα μέσα γρήγορης τηλεπικοινωνίας και τα εργαλεία του πολέμου. Και είναι εντελώς ελεύθερος να ερευνήσει, να εφεύρει, να ψάξει. Αρχίζει με βάση τη γνώση και συσσωρεύει όλο και περισσότερες γνώσεις. Αν κάποια θεωρία δεν δουλεύει, εγκαταλείπεται. Αλλά ο εγκέφαλος δεν είναι το ίδιο ελεύθερος να ερευνήσει μέσα του, τον εαυτό του. Είναι διαμορφωμένος, πλασμένος, προγραμματισμένος να είναι Αμερικάνος, Γάλλος, Ρώσος και λοιπά. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, όπως ένα κομπιούτερ, είναι προγραμματισμένος για το ότι πρέπει να υπάρχουν πόλεμοι, ότι ανήκεις σε κάποια ομάδα, ότι οι ρίζες σου βρίσκονται στο τάδε μέρος της Γης και λοιπά. Όλοι μας είμαστε προγραμματισμένοι από την παράδοση, από την αδιάκοπη επανάληψη που κάνουν οι εφημερίδες, τα περιοδικά και η τηλεόραση, από τα χιλιάδες χρόνια εξωτερικής πίεσης. Ο εγκέφαλος είναι ελεύθερος προς μια κατεύθυνση: προς τον κόσμο της τεχνολογίας. Αλλά αυτός ακριβώς ο εγκέφαλος που είναι τόσο εκπληκτικά ικανός, είναι περιορισμένος από την ίδια του την ιδιοτέλεια. Ο εγκέφαλος μας -που είναι εξαιρετικά ελεύθερος προς μια κατεύθυνση – ψυχολογικά είναι ανάπηρος. Είναι δυνατόν, λοιπόν, ο ανθρώπινος εγκέφαλος να είναι ελεύθερος από όλα, έτσι ώστε να έχει τρομακτική ενέργεια;

Όχι για να κάνει περισσότερες απάτες, όχι για να έχει περισσότερη εξουσία ή χρήματα -παρόλο που πρέπει κανείς να έχει κάποια χρήματα-, αλλά για να βρει έναν τρόπο ζωής όπου δεν υπάρχει φόβος, δεν υπάρχει μοναξιά και θλίψη, και να ερευνήσει βαθιά τη φύση του θανάτου, του διαλογισμού και της αλήθειας. Είναι δυνατόν για τον ανθρώπινο εγκέφαλο, που διαμορφώνεται εδώ και χιλιάδες χρόνια, να είναι εντελώς ελεύθερος; Ή μήπως οι άνθρωποι πρέπει να είναι για πάντα σκλάβοι και να μη γνωρίζουν την ελευθερία; Όχι την “ελευθερία” με την αφηρημένη έννοια, αλλά την ελευθερία από την ψυχολογική σύγκρουση, γιατί ζούμε μέσα σ’ αυτή τη σύγκρουση. Εκείνο που είναι γεγονός για όλους τους ανθρώπους-από την παιδική ηλικία μέχρι να πεθάνουν- είναι ότι όντας ανασφαλείς θέλουν ασφάλεια- είναι αυτός ο αδιάκοπος αγώνας αναζήτησης ψυχολογικής ασφάλειας που ποτέ δεν βρίσκουν και που τους δημιουργεί εσωτερική σύγκρουση.

Είναι, λοιπόν, δυνατόν για τους ανθρώπους στον σύγχρονο κόσμο, με όλες τους τις πολυπλοκότητες, να ζήσουν χωρίς τη σκιά της σύγκρουσης; Γιατί η σύγκρουση παραμορφώνει τον εγκέφαλο, μειώνει τις ικανότητες και την ενέργειά του κι έτσι γρήγορα ο εγκέφαλος φθείρεται. Μπορείτε, καθώς μεγαλώνετε, να παρατηρήσετε μέσα σας αυτή την αδιάκοπη σύγκρουση.

Τι είναι σύγκρουση; Σας παρακαλώ, μην περιμένετε εμένα να σας πω την απάντηση. Κάντε αυτή την ερώτηση στον εαυτό σας και δώστε όλο σας τον νου στο να βρείτε ποια είναι η φύση της σύγκρουσης. Σύγκρουση υπάρχει σίγουρα όταν υπάρχει διττότητα: “εγώ” και “εσύ”, η γυναίκα μου- ή ο άντρας μου- ως κάτι το χωριστό από μένα- ο διαχωρισμός σε διαλογιζόμενο και διαλογισμό. Όσο, λοιπόν, θα υπάρχει διαίρεση ανάμεσα σε εθνικότητες, ανάμεσα σε θρησκείες, ανάμεσα σε ανθρώπους, ανάμεσα στο ιδανικό και στο πραγματικό, ανάμεσα σε “εκείνο που είναι γεγονός’ και στο “πώς θα έπρεπε να είναι” δεν μπορεί παρά να υπάρχει σύγκρουση. Αυτό είναι νόμος. Όπου υπάρχει διαχωρισμός, η αίσθηση της διαίρεσης- Άραβας και Εβραίος, ινδουιστής και μουσουλμάνος, πατέρας και γιος και λοιπά-, δεν μπορεί παρά να υπάρχει σύγκρουση. Αυτό είναι γεγονός.

Ποιος έχει δημιουργήσει αυτή τη διαίρεση ανάμεσα σε “εκείνο που είναι γεγονός” και στο “πώς θα έπρεπε να είναι”; Και τη διαίρεση ανάμεσα στον αποκαλούμενο “Θεό” -αν υπάρχει τέτοια οντότητα- και στον εαυτό σας; Όπως και τη διαίρεση ανάμεσα στην επιθυμία σας για γαλήνη και στο να είστε σε σύγκρουση; Αυτή είναι η αληθινή πραγματικότητα της καθημερινή μας ζωής. Και ο ομιλητής αναρωτιέται – όπως θα έπρεπε να αναρωτιέστε κι εσείς: Ποιος έχει δημιουργήσει αυτή τη διαίρεση- όχι μόνο εξωτερικά, αλλά και εσωτερικά; Σας παρακαλώ, κάντε στον εαυτό σας αυτή την ερώτηση. Ποιος είναι υπεύθυνος για όλο αυτό το χάος που υπάρχει στον κόσμο, την ατέλειωτη πάλη ανάμεσα στους ανθρώπους και μέσα τους, τη μοναξιά, την απελπισία, τον ατέλειωτο πόνο και μια αίσθηση θλίψης, από την οποία ο άνθρωπος μοιάζει να μην έχει ξεφύγει ποτέ; Ποιος είναι υπεύθυνος για όλο αυτό; Έτσι, πρέπει κανείς να ερευνήσει σε βάθος όχι μόνο γιατί τα ανθρώπινα πλάσματα ζούνε σε αδιάκοπη σύγκρουση και θλίψη και γιατί αναζητάνε ασφάλεια, αλλά επίσης και τη φύση της δικαιοσύνης. Υπάρχει καθόλου δικαιοσύνη στον κόσμο; Ο ένας είναι έξυπνος και ο άλλος δεν είναι. Ο ένας έχει όλα τα προνόμια και ο άλλος δεν έχει το παραμικρό. Ο ένας ζει σε αρχοντικό σπίτι και ο άλλος σε καλύβα έχοντας με δυσκολία ένα γεύμα την ημέρα. Υπάρχει, λοιπόν, καθόλου δικαιοσύνη; Δεν είναι σημαντικό να το βρει κανείς από μόνος του; Για να κατανοήσεις τη φύση της δικαιοσύνης και για να βρεις αν υπάρχει καθόλου δικαιοσύνη, πρέπει να ερευνήσεις πολύ πολύ βαθιά τη φύση της θλίψης και το αν είναι δυνατόν να μην υπάρχει καθόλου ιδιοτέλεια. Και επίσης, θα πρέπει να ερευνήσουμε σε βάθος τι είναι ελευθερία και τι είναι καλοσύνη.

Οι κοινωνίες στις οποίες ζούμε έχουν δημιουργηθεί από κάθε ανθρώπινο πλάσμα, με την απληστία του, τον φθόνο του, την επιθετικότητά του και την αναζήτησή του για ασφάλεια. Εμείς έχουμε δημιουργήσει την κοινωνία στην οποία ζούμε κι έχουμε γίνει μετά και σκλάβοι αυτής της κοινωνίας. Το καταλαβαίνετε όλο αυτό; Εμείς οι άνθρωποι , μέσα από φόβο, μέσα από μοναξιά και την αναζήτηση ασφάλειας- χωρίς ποτέ να κατανοούμε τι είναι ανασφάλεια, αλλά θέλοντας πάντα ασφάλεια-, έχουμε δημιουργήσει τον πολιτισμό μας, την κοινωνία μας.

Σχετικισμός: Η ομορφιά βρίσκεται στο μάτι του θεατή; Ή μήπως όχι;

Αναμφίβολα, η πιο οικεία ερώτηση στον τομέα της αισθητικής είναι κατά πόσο οι αξίες της αισθητικής, όπως για παράδειγμα η ομορφιά, είναι «πραγματικές» ιδιότητες, σύμφυτες και αντικειμενικές των πραγμάτων στα οποία αποδίδονται. Ή μήπως αυτές οι αξίες είναι μάλλον αναπόσπαστα δεμένες ή εξαρτώμενες από τις αποφάσεις και τις διαθέσεις των ανθρώπων οι οποίοι αποδίδουν στα πράγματα αυτές τις ιδιότητες; Η υπόθεση του ηθικού σχετικισμού πάνω στο ανωτέρω ερώτημα, με απλά λόγια, είναι ότι η δεύτερη απάντηση είναι η σωστή και ότι τελικά αυτό που ισχύει για την αισθητική ισχύει για την ηθική δεοντολογία.

Η πρόταση των σχετικιστών είναι ότι μέχρις ενός σημαντικού βαθμού μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις ηθικές αποφάσεις ως αισθητικές. Αν, για παράδειγμα, πεις ότι σου αρέσουν τα οστρακοειδή αλλά σε εμένα δεν αρέσουν, ουσιαστικά συμφωνούμε ότι διαφέρουμε. Σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν βγαίνει νόημα να πούμε ότι είτε ο ένας είτε ο άλλος έχουμε δίκιο ή όχι. Και θα ήταν τουλάχιστον παράλογο για εμένα να προσπαθήσω να σε πείσω να σταματήσεις να ορέγεσαι τα οστρακοειδή ή να σε κριτικάρω επειδή ακριβώς σου αρέσουν.

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ο σχετικιστής επιχειρηματολογεί λέγοντας ότι αν μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή κοινότητα εγκρίνει, ας πούμε, τη βρεφοκτονία, αυτό δεν είναι κάτι για το οποίο αυτή η ομάδα λανθάνει, απλώς είναι κάτι ηθικά σωστό γι’ αυτήν. Και φυσικά, δεν θα άρμοζε στους άλλους ανθρώπους να κριτικάρουν αυτή την κοινωνική ομάδα ή να προσπαθήσουν να τους πείσουν να αλλάξουν τις πεποιθήσεις τους, επειδή ακριβώς δεν υπάρχει μια ουδέτερη σκοπιά από την οποία θα πειστούν για να αλλάξουν την άποψή τους. Επομένως, σύμφωνα με αυτή την άποψη, καμία ηθική αλήθεια- καμία ηθική αρχή ή πεποίθηση- δεν θεωρείται “πραγματικά” σωστή ή λάθος. Μπορεί όμως να θεωρηθεί σωστή ή λάθος μόνο από τη σκοπιά μίας δεδομένης κουλτούρας, κοινωνία ή ιστορικής περιόδου.

Ένα από τα πιο φανερά πλεονεκτήματα του σχετικισμού είναι ότι ταιριάζει πολύ καλά με τn μεγάλη ποικιλία τόσο των ηθικών πεποιθήσεων, οι οποίες υπήρχαν σε διάφορες εποχές και χώρες στο παρελθόν, όσο και με τις ηθικές πεποιθήσεις οι οποίες υπάρχουν σήμερα. Αυτό έχει από καιρό αναγνωριστεί. Ο Ηρόδοτος, ο οποίος έζησε τον πέμπτο αιώνα π.Χ., έγραψε την ιστορία μιας ομάδας Ελλήνων οι οποίοι βρίσκονταν στην αυλή του Δαρείου, του βασιλιά των Περσών, και είχαν φρίξει από την υπόδειξη ότι έπρεπε να φάνε τα νεκρά σώματα των πατεράδων τους. Στη συνέχεια, οι Έλληνες ήρθαν αντιμέτωποι με κάποιους Καλλατίες, φυλή Ινδών οι οποίοι ακολουθούσαν την πρακτική αυτή, δηλαδή να τρώνε τα νεκρά σώματα των πατεράδων τους. Η αντίδραση των Καλλατιών ήταν ακριβώς η ίδια με των Ελλήνων, δηλαδή έφριξαν με τη συνήθεια των Ελλήνων να καίνε τους νεκρούς τους. Επισημαίνοντας, λοιπόν, ότι η ηθική είναι κατά βάση θέμα παράδοσης, ο ιστορικός Ηρόδοτος δείχνοντας την έγκρισή του παραθέτει τα λόγια του Πινδάρου: «Η παράδοση είναι βασιλιάς των πάντων».

Διαφωνώντας σχετικά με τη συμφωνία ότι διαφωνούμε

Ένα πρόβλημα που υπάρχει σχετικά με την πεποίθηση των σχετικιστών ότι πρέπει να θεωρούμε τις ηθικές αποφάσεις ως αισθητικές είναι ότι τέτοιες πεποιθήσεις φαίνεται να αποκλείουν οποιαδήποτε τυχόν συζήτηση αναφορικά με τις ηθικές αξίες. Προφανώς δεν υπάρχει κανένας λόγος να συζητάμε τα σωστά ή τα λάθη του να τρώμε οστρακοειδή ή να σκοτώνουμε βρέφη. Όμως η πραγματική ζωή είναι γεμάτη από τέτοιες διαφωνίες και συζητήσεις. Συχνά, οι θέσεις μας για ηθικά ζητήματα, όπως είναι οι αμβλώσεις και η θανατική ποινή, είναι ιδιαίτερα έντονες και, φυσικά, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και ως κοινωνία, συχνά αλλάζουμε τις απόψεις μας από καιρού εις καιρόν. Ο απόλυτος σχετικιστής θα υποστήριζε ότι όχι μόνο διαφορετικά πράγματα είναι σωστά για διαφορετικούς ανθρώπους, αλλά και ίδια πράγματα μπορεί να είναι σωστά για τους ίδιους ανθρώπους σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Μπορεί όμως ο σχετικιστής να συμβιβαστεί τελικά με το συμπέρασμα ότι διάφορες πρακτικές, όπως η υποδούλωση των ανθρώπων ή το κάψιμο των αιρετικών, είναι λανθασμένες τώρα, αλλά ήταν σωστές στο παρελθόν, επειδή οι προηγούμενες κουλτούρες και πολιτισμοί τα θεωρούσαν σωστά;

Οι υποστηρικτές του σχετικισμού μερικές φορές προσπαθούν να μετατρέψουν την αποτυχία τους να λάβουν σοβαρά υπόψη τις συνήθεις ηθικές πτυχές της ζωής μας προς όφελος τους, υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να είμαστε τόσο επικριτικοί προς τις άλλες κουλτούρες. Ίσως πρέπει να είμαστε πιο ανεκτικοί, πιο ανοιχτόμυαλοι και ευαίσθητοι στα έθιμα και τις πρακτικές των άλλων λαών. Με άλλα λόγια, πρέπει να ζούμε όπως πιστεύουμε και να αφήσουμε τους άλλους να ζήσουν όπως πιστεύουν εκείνοι. Αλλά αυτό δυστυχώς δεν είναι εφικτό. Και αυτό, επειδή μόνο ο δήθεν μη ανεκτικός και ο μη σχετικιστής μπορεί λογικά να αποδεχτεί την ανεκτικότητα και την πολιτισμική ευαισθησία ως αρετές τις οποίες θα έπρεπε να υιοθετούμε όλοι. Από την προοπτική του σχετικιστή, φυσικά, η ανεκτικότητα δεν είναι παρά ακόμη μία αξία για την οποία διαφορετικές κουλτούρες ή κοινωνίες θα έπρεπε να συμφωνούν ή να διαφωνούν.

Αν όλα επιτρέπονται…

Από την κοινή αλλά αβασάνιστη άποψη ότι “όλα είναι σχετικά”, μπορούμε μερικές φορές να συμπεράνουμε ότι “όλα επιτρέπονται”. Στις τελευταίες δεκαετίες, αυτό έχει γίνει το σύνθημα ενός είδους ελευθερισμού ο οποίος έχει ταχθεί ενάντια σε όλα τα είδη παραδοσιακών ή αντιδραστικών δυνάμεων στην κοινωνία, στην κουλτούρα και στη θρησκεία. Εντούτοις, η έλλειψη σαφήνειας η οποία καταθλίβει τους πραγματικά ανεκτικούς από τους σχετικιστές, κατακλύζει γοργά τις πιο ακραίες εκδοχές του σχετικισμού.

Ο ριζοσπαστικός σχετικισμός είναι η άποψη ότι όλα τα είδη ισχυρισμών-ηθικών ή άλλων- είναι σχετικά. Έτσι, ο ισχυρισμός ότι όλες οι απόψεις είναι σχετικές, είναι στην πραγματικότητα και αυτός σχετικός – άρα και αυτοαναιρούμενος; Ναι, λοιπόν, οφείλει να είναι ώστε να μην υπάρχει αντίφαση με όσα λένε. Αλλά αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα, αυτό σημαίνει ότι η άποψή μου ότι όλοι οι ισχυρισμοί είναι απόλυτοι, είναι αλήθεια για εμένα. Άρα, οι σχετικιστές δεν μπορούν να πουν, για παράδειγμα, ότι είναι πάντα άδικο να κριτικάρεις την εθιμοτυπία άλλων κοινωνιών, καθώς εγώ προσωπικά ίσως το βρίσκω σωστό να κριτικάρω. Γενικά, οι σχετικιστές δεν μπορούν να υποστηρίζουν μονίμως την εγκυρότητα των θέσεών τους.

Αποδεκτός με μέτρο

Οι σοφιστές στην αρχαία Ελλάδα ήταν ουσιαστικά οι πρώτοι ηθικοί σχετικιστές. Οι φιλόσοφοι οι οποίοι ταξίδευαν συχνά και οι δάσκαλοι, όπως ο Θρασύμαχος και ο Πρωταγόρας, υποστήριζαν (σύμφωνα με τον Πλάτωνα) ότι τα πράγματα μπορούσαν να θεωρηθούν καλά ή άσχημα, σωστά ή λάθος, δίκαια ή άδικα, λόγω των ανθρώπινων συμβάσεων και όχι εξαιτίας των φυσικών δεδομένων. Οι αντιφάσεις του σχετικισμού του Πρωταγόρα εκτίθενται επιδέξια από τον Σωκράτη στους Πλατωνικούς Διαλόγους, αλλά στην πραγματικότητα ο Πρωταγόρας φαίνεται να έχει υιοθετήσει μια πιο μετριοπαθή θέση, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να υπάρχουν κάποιοι κανόνες (βασισμένοι ωστόσο στους συμβατικούς κανόνες της παράδοσης) ώστε να διασφαλίζεται ότι η κοινωνία θα λειτουργεί σε ένα μίνιμουμ ασφαλούς συνύπαρξης.

Η θέση του Πρωταγόρα είναι μια αναγνώριση ότι οι άνθρωποι πρέπει να συμφωνούμε σε κάτι, να έχουμε δηλαδή κάποιο κοινό έδαφος, ώστε να μπορούμε να ζούμε μαζί ως κοινωνικά όντα. Αυτό είναι ακριβώς το κοινό έδαφος το οποίο υπονομεύεται από τον ριζοσπαστικό σχετικισμό. Αλλά στην πραγματικότητα, όπως έχει δείξει η ανθρωπολογία, ενώ υπάρχουν αμέτρητες διαφορές στις λεπτομέρειες, πολλές ουσιώδεις αξίες μπορούν να ανιχνευθούν ουσιαστικά σε όλες τις κουλτούρες, προηγούμενες και τωρινές, όπως για παράδειγμα οι κοινής αποδοχής νόμοι ενάντια στις παράνομες δολοφονίες, ή και ενάντια στην παραβίαση όρκων και συμφωνιών, χωρίς τους οποίους οι κοινωνίες δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, ούτε και οι άνθρωποι να συνεργαστούν. Επομένως, μια μικρή δόση σχετικισμού θα μπορούσε να θεωρηθεί μια υγιής διόρθωση στην «πολιτισμική» στενότητα και μισαλλοδοξία. Οι μεγάλες δόσεις σχετικισμού, όμως, είναι σίγουρα τοξικές και μπορούν να φτάσουν στα όρια του ηθικού μηδενισμού.

Το βλέμμα ήταν περισσότερο θλιμμένο παρά ειρωνικό

Ο Λύκος της Στέπας μού έριξε τότε ένα πολύ σύντομο βλέμμα, ένα κριτικό βλέμμα για τα λόγια εκείνα και για το άτομο του ομιλητή, ένα αξέχαστο και τρομερό βλέμμα, για του οποίου τη σημασία θα μπορούσε να γραφτεί ολόκληρο βιβλίο! Το βλέμμα δεν έκρινε απλώς εκείνον τον ομιλητή, δεν εκμηδένιζε μόνο τον διάσημο άντρα με συντριπτική και ωστόσο λεπτή ειρωνεία, αυτό ήταν το λιγότερο. Το βλέμμα ήταν περισσότερο θλιμμένο παρά ειρωνικό, και μάλιστα αβυσσαλέα και απελπισμένα θλιμμένο.

Το περιεχόμενο αυτού του βλέμματος ήταν μια ήρεμη, κάπως επιβεβαιωμένη απογοήτευση, που είχε γίνει συνήθεια και, κατά κάποιον τρόπο, είχε ήδη πάρει μορφή. Δεν διαπερνούσε με την απελπισμένη του λαμπρότητα απλώς το άτομο του ματαιόδοξου ομιλητή, αλλά ειρωνευόταν και εκμηδένιζε την κατάσταση της στιγμής, την προσμονή και την καλή διάθεση του κοινού, τον κάπως υπερφίαλο τίτλο της ομιλίας που είχε προαναγγελθεί – όχι, το βλέμμα του Λύκου της Στέπας διαπερνούσε ολόκληρη την εποχή μας όλες τις δραστηριότητες, όλη τη φιλοδοξία, όλη τη ματαιοδοξία, όλο το επιφανειακό παιχνίδι μιας φαντασμένης ρηχής πνευματικότητας – και δυστυχώς το βλέμμα πήγαινε ακόμα πιο βαθιά, πήγαινε πιο μακριά από τα ελαττώματα και την απελπισία της εποχής μας, του πνεύματος και του πολιτισμού μας. Έφτανε ως την καρδιά όλης της ανθρωπότητας, διατύπωνε εύγλωττα μέσα σε ένα και μόνο δευτερόλεπτο όλες τις αμφιβολίες ενός διανοουμένου, ενός γνώστη όχι μόνο για την αξιοπρέπεια, αλλά και για το ίδιο το νόημα της ανθρώπινης ζωής.

Αυτό το βλέμμα έλεγε: “Κοίταξε τι μαιμούδες είμαστε! Κοίταξε πώς είναι ο άνθρωπος!”, κι όλη η διασημότητα, όλη η φρόνηση, όλες οι επιτεύξεις του πνεύματος, όλη η προσπάθεια για ανωτερότητα, μεγαλείο και σταθερότητα σε καθετί το ανθρώπινο κατέρρευσαν και έγιναν ένας μαϊμουδισμός!

HERMAN HESSE, Ο ΛΥΚΟΣ ΤΗΣ ΣΤΕΠΑΣ

Μεταξύ Hegel και Foucault

Μισέλ Φουκώ: 1926-1984

Εξουσία‒γνώση στον Φουκώ και ο Χέγκελ

§1

     Μια συζήτηση για τη συνάντηση του Φουκώ με τον Χέγκελ εκτυλίσσεται μοιραία σε συζήτηση για την ουσία της φιλοσοφίας του Φουκώ. Γιατί; Επειδή ο Φουκώ είναι ένας από τους διανοητές, που τον έχει διαμορφώσει η ιστορία, δηλ. ο χρόνος και η κίνησή του υπό τη μορφή γεγονότων ή συμβάντων, ως κριτικά αντιπαραβαλλόμενο με τον Χέγκελ αλλά και με τον Μαρξ, ως θεωρούμενο μαθητή του Χέγκελ. Ως προς το τελευταίο χρειάζεται να διευκρινίσουμε πως για ορισμένους σύγχρονους βασικά στοχαστές η κριτική αντιπαράθεση με τον Χέγκελ γίνεται επί ορισμένων αρχών ή κατευθύνσεων, που πρωτοδιατυπώθηκαν μεν από τον Χέγκελ με βάση την ιδεαλιστική μέθοδο, αλλά μετέπειτα απασχόλησαν τον Μαρξ από τη σκοπιά της δικής του υλιστικής μεθόδου και υπό άλλη προοπτική. Έτσι συμβαίνει, όχι σπάνια, το εξής παράδοξο: μια ανάγνωση που ενοχοποιεί τον μαρξισμό και το ιστορικό του ναυάγιο να ενοχοποιεί αυτόματα και την εγελιανή σκέψη, λες και ο Χέγκελ είναι υπεύθυνος για τα αδιέξοδα του ιστορικού μαρξισμού ή λες και η εξέλιξη των φιλοσοφικών ιδεών ακολουθεί μια ευθύγραμμη πορεία. Όπου π.χ. ο Χάιντεγκερ μιλάει αρνητικά για τη διαλεκτική του Χέγκελ, μιλάει μάλλον επηρεασμένος κατά πολύ από τη μαρξιστική διαλεκτική και όχι από μια ουσιώδη ενασχόληση με την εγελιανή διαλεκτική. Εξάλλου, η ίδια η σκέψη του Χάιντεγκερ περιέχει στα ενδότερα της δομής της καίρια σημεία της εγελιανής μεθοδολογίας με αλλαγή απλώς όρων, εννοιών, γλωσσικών αναπροσδιορισμών. Π.χ. στη θέση του εγελιανού Απόλυτου υψώνει το Είναι, στη θέση αυτο-εκδίπλωσης του Λόγου, της Ιδέας την αυτο-παρουσία ‒αυτο-απουσία του Είναι, την αυτο-εκδίπλωση των νοημάτων του μέσα από την προς-κληση που απευθύνει στα όντα κ.λπ. Κάτι παρόμοιο ισχύει, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, και για τον Φουκώ.

§2

     Έχει λεχθεί πως ο Φουκώ ανήκει σε εκείνη τη γενιά των Γάλλων διανοουμένων, που ρητά και ανοικτά θα έφτανε να εκφράσει έναν «γενικευμένο αντι-εγελιανισμό». Αυτή η γενιά του 1960 και του 1970 ασχολήθηκε, κατά κανόνα, με τον Μαρξισμό, που ήταν τότε του συρμού στο ευρύ πολιτικό φάσμα της Ευρώπης, και επιδερμικά με τις εγελιανές του καταβολές, χωρίς κάποια αυτόνομη εμβάθυνση στον ίδιο τον Χέγκελ πλην βεβαίως ορισμένων φωτεινών εξαιρέσεων. Ουδείς απ’ αυτούς τους φιλοσόφους δεν διαχώριζε τον Χέγκελ από τον Μαρξ πέρα από τον σχηματικό διαχωρισμό ανάμεσα στον ιδεαλιστή και τον υλιστή αντίστοιχα. Τον διαχώριζε περίπου όσο διαχώριζε ο Αριστοφάνης τον Σωκράτη από τους Σοφιστές. Έτσι όποιος ήταν αντι-εγελιανός ήταν υποχρεωτικά και αντι-μαρξιστής και το αντίστροφο. Υπό μια γενική έννοια, ο Φουκώ θέλησε προφανώς να αμφισβητήσει, σε επίπεδο θεωρίας και πράξης την τάξη, την ενότητα ή την τελεολογία του Λόγου, καθώς και τους λόγους περί τέλους ή τελικού σκοπού της ιστορίας· κάποιες δηλ. μεθοδολογικές πριν από όλα υποτυπώσεις, τις οποίες ορισμένοι συσχέτιζαν και συσχετίζουν γενικώς με την πεμπτουσία της εγελιανής σκέψης. Αναγνώριζε πως ζει σε μια εποχή που πρέπει να φύγει πέρα από την αυστηρότητα και την εννοιολογική ολότητα της σκέψης του Χέγκελ. Εδώ και τώρα ένιωθε ότι πρέπει να πει κάτι άλλο συγκριτικά με τον παραδοσιακό Λόγο της φιλοσοφίας. Επιχείρησε έτσι να σκεφτεί τα νέα προβλήματα μα και αιτήματα της ζωής εντός της ιστορικότητας της κοινωνίας και με όλα τα χαρακτηριστικά μιας κατατετμημένης κοινότητας καθορισμού, που αφήνει ανεξίτηλα τα σημάδια της στην πλήρη διχοτομία, αποξένωση ή διασκορπισμό της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και σε μια ανυπέρβλητη πολυπλοκότητα της τελευταίας. Ενώ η κοινή ιστορία, κατά τον Γάλλο φιλόσοφο, σχετίζεται με τον τόπο, τους τόπους: τις πρακτικές, άρα και την κοινότητα καθορισμού του ανθρώπου, συγχρόνως δεν ακυρώνει, δεν μπορεί να ακυρώσει, την ιδιαιτερότητα και την πολυπλοκότητα της ιστορίας του ενός ή του άλλου ανθρώπου.

§3

     Ο Φουκώ δεν ήταν φιλόσοφος με την κλασική έννοια, όπως π.χ. ήταν ο Χέγκελ ή ο Χάιντεγκερ κ.α. αλλά ένας στοχαστής-αναζητητής μια αναλυτικής και όχι λιγότερο δια-γνωστικής προσέγγισης της αλήθειας, ενός ευρύτερα φιλοσοφικού προσανατολισμού με έντονα τα γνωρίσματα της ιστορίας, της γενεαλογίας κ.λπ. Γενικώς επιδίδεται στην επ-ανα-διατύπωση θεματικών ή στην εξέταση σχηματισμών του Λόγου με όρους και τρόπους, που να προσηλώνονται στο ένα ή το άλλο τμήμα καταστάσεων πραγμάτων ή σχέσεων, όπως βιο-πολιτική, σχέσεις εξουσίας και γνώσης, πειθάρχηση, κανονικότητα, υποκειμενικότητα κ.λπ. ή σε διάφορες μεταβαλλόμενες μορφές φιλοσοφικής σκέψης ή μεταβαλλόμενες προσεγγίσεις φιλοσόφων. Π.χ. στην περίπτωση του Χέγκελ, τον προσεγγίζει μέσα από μια πορεία, που κλιμακώνεται από εγγύτερη, λιγότερο εγγύτερη έως και πολεμική, ειδικά κατά την ύστερη φάση της δεκαετίας του 1960. Εκκινώντας από ένα πνεύμα διερώτησης για το ποιος είναι ο άνθρωπος, όχι εν γένει αλλά o καθένας από μας, καλλιεργεί έναν προφορικό και γραπτό λόγο «ιστορικό», θα μπορούσε να πει κανείς, δηλ. έναν λόγο που κινείται στη γραμμή του χρόνου και ο οποίος προσπαθεί να σκεφτεί ή να ερμηνεύσει αντίστοιχα τις ποικίλες καταστάσεις, έτσι όπως μας εγκαθιστά σ’ αυτές και σε συγκεκριμένες περιόδους ή εποχές η κίνηση του χρόνου. Ο Φουκώ γνώρισε, κατ’ αρχήν, τον Χέγκελ από τον δάσκαλό του, τον κορυφαίο Γάλλο φιλόσοφο και έναν από τους πιο λαμπρούς ερμηνευτές της εγελιανής φιλοσοφίας, τον J. Hyppolite (Υππολίτ). Τα μνημειώδη έργα του: μετάφραση στα γαλλικά της Φαινομενολογίας του πνεύματος (ο πρώτος τόμος δημοσιεύτηκε το 1939 και ο δεύτερος το 1941) καθώς και η διεξοδική ερμηνεία της Φαινομενολογίας: «Γένεση και Δομή της Φαινομενολογίας του πνεύματος του Χέγκελ» (1946) επρόκειτο να αφήσουν ανεξίτηλα ίχνη στη μετέπειτα καριέρα του Φουκώ. Τα νοήματα και διανοήματα του γλωσσικού πλούτου του σπουδαίου Γάλλου στοχαστή δεν είναι άμοιρα έμμεσων ή άμεσων εγελιανών τους καταβολών. Π.χ. όταν λέει ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν το τι και το γιατί των πράξεών τους, ενώ δεν γνωρίζουν «το τι κάνει αυτό που κάνουν», η τελευταία τούτη πρόταση δεν μεθερμηνεύει τίποτε περισσότερο παρά την πανουργία του Λόγου του Χέγκελ.

§4

     Είναι αλήθεια πως ο Φουκώ ανακάλυψε στη Φαινομενολογία του πνεύματος, περισσότερο από τα άλλα έργα του Χέγκελ, ένα θεμελιώδες, κατά κάποιο τρόπο, στήριγμα για το συνολικό ξετύλιγμα της σκέψης του. Γίνεται ιδιαίτερα εμφανής η επίδραση της μεθοδολογίας της εγελιανής σκέψης και πιο ειδικά της Φαινομενολογίας στη μελέτη, μεταξύ άλλων, που επεδίωξε των τριών κεντρικών ζητημάτων: της τρέλας, της γνώσης και της υποκειμενικότητας και στο ζήτημα της ιστορίας ως μεθοδολογικού υπόβαθρου του συνολικού του έργου. Μια συνεπής περιδιάβαση στο βιβλίο του: ιστορία της τρέλας επιτρέπει να διακρίνει κανείς μια νοητή γραμμή πραγμάτευσης της τρέλας, που περιέχει αισθητά σημεία της νοητής και νοητικής γραμμής της Φαινομενολογίας του πνεύματος: πρωτίστως, η κίνηση εκτυλίσσεται εντός του ιστορικού χρόνου και χώρου με τους αντίστοιχους τόπους, δηλ. τις πρακτικές, από την άμεση οριοθέτηση της τρέλας, κατ’ αρχήν σε γενικό και αφηρημένο επίπεδο, ως προς τις ενδότερες εμπλοκές των διαφόρων σχέσεων της εξωτερικότητας, στις διαμεσολαβήσεις της στη σύγχρονη εποχή από ποικίλες καταστάσεις, σχέσεις, συμπεριφορές, ανάλογα με την χρονική στιγμή και τον χώρο, όπου βρίσκεται ο τρελός, έως και τη νεωτερική, ήτοι μετανεωτερική «Λογική» της αντιμετώπιση με όλους τους παραλογισμούς της, υπό μορφή αποξένωσης, αλλοτρίωσης και απαλλοτρίωσης ανθρώπων και χαρακτήρων, απομόνωσης, διαστροφής ή άλυτων αντιφάσεων, κι όλα τούτα στο όνομα της «Λογικής». Αυτόν τον χαρακτήρα της απόλυτης αποξένωσης αποτυπώνει, κατά τον Φουκώ, ο ανιψιός του Ραμώ του Ντιντερό. Παρόμοια, στην εγελιανή Φαινομενολογία, ο ανιψιός του Ραμώ ενσαρκώνει έναν χαρακτήρα της πιο ακραίας μορφής αποξένωσης και αλλοτρίωσης, της καταρράκωσης και του διασπαραγμού.

§5

     Η ως άνω εγγύτητα της σκέψης του Φουκώ με εκείνη του Χέγκελ λαμβάνει χώρα σε εκείνο ακριβώς το σημείο, στο οποίο ο Φουκώ αναζητεί δρόμους ή τρόπους σκέψης, ενάντιους προς τις εγελιανές παραμέτρους σχετικά με την τρέλα· δηλ. προς τους τρόπους ή τις μεθοδεύσεις, τις διεργασίες, οι οποίες οδήγησαν, με τις πρακτικές της διαίρεσης και της ταξινόμησής τους, στις καταστάσεις της αλλοτρίωσης και του διχοτομικού σπαραγμού, όχι μόνο στον αντι-κειμενικό κόσμο αλλά και στο εσωτερικό του υποκειμένου. Αυτές οι διεργασίες και πρακτικές, στην περίπτωση του Χέγκελ, κατά τον Φουκώ, εισήγαγαν την αλλοτρίωση στο εσωτερικό του Λόγου, στον πυρήνα του και δεν πέτυχαν παρά να γεννήσουν μια εξουσία‒γνώση, που προοριζόταν μόνο και μόνο να γίνει η επιστήμη και η πρακτική της ψυχιατρικής. Ενώ αυτή η γνώση προβαλλόταν από τις προαναφερθείσες πρακτικές ως απελευθερωτική, ως περισσότερο ανθρώπινη, ως «λογική», κάτω από την επιφάνειά της παραμόνευε η καταδυνάστευση της «μη-λογικής», δηλ. εκείνης της ανθρώπινης διάστασης που δεν μπορεί να περιοριστεί στην κανονικότητα, δηλ. στην πειθάρχηση που επιβάλλει η εξουσιαστική Λογική. Για τον Γάλλο φιλόσοφο, η «μη-λογική», σαν τρέλα, σαν παράπτωμα, σαν αποξένωση, σπαραγμός κ.λπ. μπορεί να κλείνει κάποια αλήθεια, την οποία η κανονική Λογική σκοτώνει. Έτσι, κατ’ αυτή τη συλλογιστική του, ο Φουκώ εκ πρώτης όψεως εναντιώνεται στην εγελιανή συλλογιστική, που «εισάγει» την αλλοτρίωση στον Λόγο και παράγει μια αυστηρή γλώσσα της επιστήμης, στην πραγματικότητα όμως ακολουθεί τα ίχνη της εν λόγω συλλογιστικής, προκειμένου να απελευθερώσει τον λόγο της τρέλας, με εγελιανούς όρους τον λόγο της αλλοτρίωσης και της καταρράκωσης. Αυτό που επιχειρεί ο Φουκώ εν τέλει στο υπό συζήτηση έργο του είναι να απομονώσει τους ιστορικούς όρους, με βάση τους οποίους λειτουργεί η εγελιανή παρουσίαση της ιστορίας της νεωτερικότητας. Η εξουσία‒γνώση βρίσκεται σε εσωτερική ανταπόκριση με τις προσφερόμενες και μεταβαλλόμενες ιστορικά, δηλ. χρονικά πρακτικές. Αλλά και πάλι όχι γενικά με τις πρακτικές παρά με καθετί που μπορεί να συγκροτεί αυτές τις πρακτικές: συμπεριφορές, γλώσσα, κανόνες, λογικές, λόγια κ.λπ..

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ: Χαρακτῆρες (25.1-25.8) - ΔΕΙΛΙΑΣ

ΚΕ'. ΔΕΙΛΙΑΣ

[25.1] [Ἀμέλει δὲ ἡ δειλία δόξειεν ἂν εἶναι ὕπειξίς τις ψυχῆς ἔμφοβος,]
[25.2] ὁ δὲ δειλὸς τοιοῦτός τις, οἷος πλέων τὰς ἄκρας φάσκειν ἡμιολίας εἶναι· καὶ κλύδωνος γενομένου ἐρωτᾶν εἴ τις μὴ μεμύηται τῶν πλεόντων· καὶ τοῦ κυβερνήτου ἀνακύπτων μὲν πυνθάνεσθαι εἰ μεσοπορεῖ καὶ τί αὐτῷ δοκεῖ τὰ τοῦ θεοῦ· καὶ πρὸς τὸν παρακαθήμενον λέγειν ὅτι φοβεῖται ἀπὸ ἐνυπνίου τινός· καὶ ἐκδὺς διδόναι τῷ παιδὶ τὸν χιτωνίσκον· καὶ δεῖσθαι πρὸς τὴν γῆν προσάγειν αὑτόν.
[25.3] καὶ στρατευόμενος δὲ ‹τοῦ› πεζοῦ ἐκβοηθοῦντος τοὺς ‹δημότας› προσκαλεῖν κελεύων πρὸς αὑτὸν στάντας πρῶτον περιιδεῖν, καὶ λέγειν ὡς ἔργον διαγνῶναί ἐστι πότεροί εἰσιν οἱ πολέμιοι.
[25.4] καὶ ἀκούων κραυγῆς καὶ ὁρῶν πίπτοντας εἴπας πρὸς τοὺς παρεστηκότας ὅτι τὴν σπάθην λαβεῖν ὑπὸ τῆς σπουδῆς ἐπελάθετο, τρέχειν ἐπὶ τὴν σκηνήν, τὸν παῖδα ἐκπέμψας καὶ κελεύσας προσκοπεῖσθαι ποῦ εἰσιν οἱ πολέμιοι ἀποκρύψαι αὐτὴν ὑπὸ τὸ προσκεφάλαιον, εἶτα διατρίβειν πολὺν χρόνον ὡς ζητῶν.
[25.5] καὶ ἐν τῇ σκηνῇ ὁρῶν τραυματίαν τινὰ προσφερόμενον τῶν φίλων προσδραμὼν καὶ θαρρεῖν κελεύσας ὑπολαβὼν φέρειν. καὶ τοῦτον θεραπεύειν καὶ περισπογγίζειν καὶ παρακαθήμενος ἀπὸ τοῦ ἕλκους τὰς μυίας σοβεῖν καὶ πᾶν μᾶλλον ἢ μάχεσθαι τοῖς πολεμίοις.
[25.6] καὶ τοῦ σαλπικτοῦ δὲ τὸ πολεμικὸν σημήναντος καθήμενος ἐν τῇ σκηνῇ ‹εἰπεῖν› «Ἄπαγ᾽ ἐς κόρακας· οὐκ ἐάσεις τὸν ἄνθρωπον ὕπνου λαχεῖν πυκνὰ σημαίνων».
[25.7] καὶ αἵματος δὲ ἀνάπλεως ἀπὸ τοῦ ἀλλοτρίου τραύματος ἐντυγχάνειν τοῖς ἐκ τῆς μάχης ἐπανιοῦσι καὶ διηγεῖσθαι ὡς κινδυνεύσας «Ἕνα σέσωκα τῶν φίλων».
[25.8] καὶ εἰσάγειν πρὸς τὸν κατακείμενον σκεψομένους τοὺς δημότας, τοὺς φυλέτας καὶ τούτων ἅμ᾽ ἑκάστῳ διηγεῖσθαι ὡς αὐτὸς αὐτὸν ταῖς ἑαυτοῦ χερσὶν ἐπὶ σκηνὴν ἐκόμισεν.

***

25. Ο ΔΕΙΛΟΣ

[25.1] [Χωρίς αμφιβολία η δειλία θα φαινόταν ότι είναι μια γεμάτη φόβο υποχώρηση της ψυχής,] [25.2] ενώ ο δειλός το είδος του ανθρώπου που, όταν ταξιδεύει στη θάλασσα, νομίζει ότι τα ακρωτήρια είναι πειρατικά πλοία. Αν σηκωθεί θαλασσοταραχή, ρωτά μήπως κάποιος από τους συνεπιβάτες του δεν είναι μυημένος. Εμφανίζεται ξαφνικά στον κυβερνήτη και τον ρωτά αν έχουν κάνει τη μισή διαδρομή και πώς του φαίνεται ο καιρός. Σ᾽ εκείνον που κάθεται δίπλα του λέει ότι τον φόβισε κάποιο όνειρο. Βγάζει το χιτώνα του και τον δίνει στο δούλο. Παρακαλά να τον πάνε στη στεριά.
[25.3] Όταν υπηρετεί στον πόλεμο και επιτίθεται το πεζικό, καλεί τους συνδημότες του και τους προτρέπει να πάνε να σταθούν δίπλα του και να περιμένουν πρώτα, λέγοντας ότι είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ποιοί από τους δύο αντιπάλους είναι οι εχθροί.
[25.4] Αν ακούσει κραυγές και δει ανθρώπους να σκοτώνονται, λέει στους διπλανούς του ότι ξέχασε να πάρει το ξίφος του πάνω στη βιασύνη. Τρέχει μέσα στη σκηνή του και στέλνει έξω το δούλο του με τη διαταγή να παρακολουθεί πού είναι οι εχθροί. Κρύβει το ξίφος του κάτω από το μαξιλάρι και ξοδεύει πολύ χρόνο κάνοντας ότι το ψάχνει.
[25.5] Αν μέσα από τη σκηνή δει να φέρνουν κάποιο φίλο του τραυματία, τρέχει κοντά του, τον προτρέπει να έχει θάρρος και τον μεταφέρει ο ίδιος υποβαστάζοντάς τον. Τον περιποιείται και τον βρέχει με το σφουγγάρι, κάθεται δίπλα του και διώχνει τις μύγες από την πληγή και γενικά κάνει οτιδήποτε άλλο εκτός από το να πολεμά τον εχθρό.
[25.6] Όταν ο σαλπιγκτής δώσει το πολεμικό σύνθημα, κάθεται στη σκηνή του και λέει: «Να πας στον κόρακα! Δε θα αφήσεις τον άνθρωπο να κοιμηθεί, τόσο συχνά που σαλπίζεις».
[25.7] Και γεμάτος αίματα από την ξένη πληγή, συναντά αυτούς που επιστρέφουν από τη μάχη και, σαν τάχα να είχε κινδυνέψει, τους λέει: «Έσωσα έναν από τους φίλους μας».
[25.8] Οδηγεί τους συνδημότες του και τα μέλη της φυλής του στον τραυματία, για να τον δουν, και διηγείται συνάμα σε καθέναν απ᾽ αυτούς ότι ο ίδιος τον κουβάλησε στη σκηνή με τα ίδια του τα χέρια.