ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (24.265-24.321)

265 Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πατρὸς ὑποδείσαντες ὁμοκλὴν
ἐκ μὲν ἄμαξαν ἄειραν ἐΰτροχον ἡμιονείην
καλὴν πρωτοπαγέα, πείρινθα δὲ δῆσαν ἐπ᾽ αὐτῆς,
κὰδ δ᾽ ἀπὸ πασσαλόφι ζυγὸν ᾕρεον ἡμιόνειον
πύξινον ὀμφαλόεν, εὖ οἰήκεσσιν ἀρηρός·
270 ἐκ δ᾽ ἔφερον ζυγόδεσμον ἅμα ζυγῷ ἐννεάπηχυ.
καὶ τὸ μὲν εὖ κατέθηκαν ἐϋξέστῳ ἐπὶ ῥυμῷ,
πέζῃ ἔπι πρώτῃ, ἐπὶ δὲ κρίκον ἕστορι βάλλον,
τρὶς δ᾽ ἑκάτερθεν ἔδησαν ἐπ᾽ ὀμφαλόν, αὐτὰρ ἔπειτα
ἑξείης κατέδησαν, ὑπὸ γλωχῖνα δ᾽ ἔκαμψαν.
275 ἐκ θαλάμου δὲ φέροντες ἐϋξέστης ἐπ᾽ ἀπήνης
νήεον Ἑκτορέης κεφαλῆς ἀπερείσι᾽ ἄποινα,
ζεῦξαν δ᾽ ἡμιόνους κρατερώνυχας ἐντεσιεργούς,
τούς ῥά ποτε Πριάμῳ Μυσοὶ δόσαν ἀγλαὰ δῶρα.
ἵππους δὲ Πριάμῳ ὕπαγον ζυγόν, οὓς ὁ γεραιὸς
280 αὐτὸς ἔχων ἀτίταλλεν ἐϋξέστῃ ἐπὶ φάτνῃ.
Τὼ μὲν ζευγνύσθην ἐν δώμασιν ὑψηλοῖσι
κῆρυξ καὶ Πρίαμος, πυκινὰ φρεσὶ μήδε᾽ ἔχοντες·
ἀγχίμολον δέ σφ᾽ ἦλθ᾽ Ἑκάβη τετιηότι θυμῷ,
οἶνον ἔχουσ᾽ ἐν χειρὶ μελίφρονα δεξιτερῆφι,
285 χρυσέῳ ἐν δέπαϊ, ὄφρα λείψαντε κιοίτην·
στῆ δ᾽ ἵππων προπάροιθεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τῆ, σπεῖσον Διὶ πατρί, καὶ εὔχεο οἴκαδ᾽ ἱκέσθαι
ἂψ ἐκ δυσμενέων ἀνδρῶν, ἐπεὶ ἂρ σέ γε θυμὸς
ὀτρύνει ἐπὶ νῆας, ἐμεῖο μὲν οὐκ ἐθελούσης.
290 ἀλλ᾽ εὔχεο σύ γ᾽ ἔπειτα κελαινεφέϊ Κρονίωνι
Ἰδαίῳ, ὅς τε Τροίην κατὰ πᾶσαν ὁρᾶται,
αἴτει δ᾽ οἰωνόν, ταχὺν ἄγγελον, ὅς τέ οἱ αὐτῷ
φίλτατος οἰωνῶν, καί εὑ κράτος ἐστὶ μέγιστον,
δεξιόν, ὄφρα μιν αὐτὸς ἐν ὀφθαλμοῖσι νοήσας
295 τῷ πίσυνος ἐπὶ νῆας ἴῃς Δαναῶν ταχυπώλων.
εἰ δέ τοι οὐ δώσει ἑὸν ἄγγελον εὐρύοπα Ζεύς,
οὐκ ἂν ἔγωγέ σ᾽ ἔπειτα ἐποτρύνουσα κελοίμην
νῆας ἐπ᾽ Ἀργείων ἰέναι μάλα περ μεμαῶτα.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη Πρίαμος θεοειδής·
300 «ὦ γύναι, οὐ μέν τοι τόδ᾽ ἐφιεμένῃ ἀπιθήσω.
ἐσθλὸν γὰρ Διὶ χεῖρας ἀνασχέμεν, αἴ κ᾽ ἐλεήσῃ.»
Ἦ ῥα, καὶ ἀμφίπολον ταμίην ὄτρυν᾽ ὁ γεραιὸς
χερσὶν ὕδωρ ἐπιχεῦαι ἀκήρατον· ἡ δὲ παρέστη
χέρνιβον ἀμφίπολος πρόχοόν θ᾽ ἅμα χερσὶν ἔχουσα.
305 νιψάμενος δὲ κύπελλον ἐδέξατο ἧς ἀλόχοιο·
εὔχετ᾽ ἔπειτα στὰς μέσῳ ἕρκεϊ, λεῖβε δὲ οἶνον
οὐρανὸν εἰσανιδών, καὶ φωνήσας ἔπος ηὔδα·
«Ζεῦ πάτερ, Ἴδηθεν μεδέων, κύδιστε μέγιστε,
δός μ᾽ ἐς Ἀχιλλῆος φίλον ἐλθεῖν ἠδ᾽ ἐλεεινόν,
310 πέμψον δ᾽ οἰωνόν, ταχὺν ἄγγελον, ὅς τε σοὶ αὐτῷ
φίλτατος οἰωνῶν, καί εὑ κράτος ἐστὶ μέγιστον,
δεξιόν, ὄφρα μιν αὐτὸς ἐν ὀφθαλμοῖσι νοήσας
τῷ πίσυνος ἐπὶ νῆας ἴω Δαναῶν ταχυπώλων.»
Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος, τοῦ δ᾽ ἔκλυε μητίετα Ζεύς,
315 αὐτίκα δ᾽ αἰετὸν ἧκε, τελειότατον πετεηνῶν,
μόρφνον θηρητῆρ᾽, ὃν καὶ περκνὸν καλέουσιν.
ὅσση δ᾽ ὑψορόφοιο θύρη θαλάμοιο τέτυκται
ἀνέρος ἀφνειοῖο, ἐῢ κληῗσ᾽ ἀραρυῖα,
τόσσ᾽ ἄρα τοῦ ἑκάτερθεν ἔσαν πτερά· εἴσατο δέ σφι
320 δεξιὸς ἀΐξας διὰ ἄστεος· οἱ δὲ ἰδόντες
γήθησαν, καὶ πᾶσιν ἐνὶ φρεσὶ θυμὸς ἰάνθη.

***

265 Είπε, κι εκείνοι τες φωνές τρομάξαν του πατρός τους
κι εσήκωσαν καλότροχο φορτωτικόν αμάξι
καινούριο και τον κάλαθον επάνω του προσδέσαν,
κατέβασαν και τον ζυγόν από τα ξυλοκάρφια·
πύξινος ήτ᾽ ομφαλωτός κι εταίριαζε στους κρίκους·
270 έφεραν κι εννεάπηχο μαζί του ζυγολούρι.
Και τον ζυγόν απίθωσαν στο γυαλιστό τιμόνι
στην κορυφήν κι επέρασαν τον κρίκον στο παπούλι·
και απ᾽ τα δυο μέρη τρεις φορές το ζυγολούρι εδέσαν
στον ομφαλόν, κι εγύρισαν κατόπι το γλωσσίδι
275 κι έφεραν απ᾽ τον θάλαμον τα λύτρα τα ωραία
του Έκτορος και τα ᾽βαλαν στο στιλβωτόν αμάξι
κι έζεψαν τα σκληρόνυχα μουλάρι᾽ ανδρειωμένα,
που οι Μυσοί, δώρον λαμπρόν εδώκαν του Πριάμου.
Έπειτα για τον Πρίαμον ετοίμασαν τους ίππους
280 που ανάθρεψεν ο ίδιος στο στιλβωτό παχνί του.
Κι ενώ στα ψηλά δώματα το ζέψιμο ετηρούσαν
ο Πρίαμος και ο κήρυκας γνώμη και νουν γεμάτοι,
η Εκάβη τούς εσίμωσεν, η καταπικραμένη,
μ᾽ ένα ποτήρι ολόχρυσο γλυκό κρασί γεμάτο,
285 αυτού να κάμουν τες σπονδές προτού να ξεκινήσουν.
Εμπρός στους ίππους στάθηκε και είπε: «Λάβε, ω γέρε,
σπόνδισε του πατρός Διός, και να γυρίσεις εύχου
από τα χέρια των εχθρών, αφού η ψυχή σε σπρώχνει
στα πλοία τους να κατεβείς κι εμένα δεν ακούεις·
290 αλλ᾽ εύχου καν στον βροντητήν Κρονίδην τον Ιδαίον,
που απ᾽ όπου στέκεται ψηλά θωρεί την Τροίαν όλην
και να σου στείλει ζήτησε το αγαπητό πουλί του
που ᾽ναι γοργός του μηνυτής με δύναμιν μεγάλην
στα δεξιά σου να το ιδείς ο ίδιος και, σ᾽ εκείνο
295 θαρρώντας, να πορεύεσαι στων Δαναών τα πλοία.
Κι εάν τον μηνυτήν του ο Ζευς σού αρνηθεί να στείλει
εγώ θα σε συμβούλευα, μ᾽ όσον και αν έχεις ζήλον,
να μη κινήσεις για να πας στες πρύμνες των Αργείων».
Και απάντησεν ο Πρίαμος: «Προθύμως, ω γυναίκα,
300 θα κάμω αυτό που επιθυμείς· καλό ᾽ναι προς τον Δία
τα χέρια μας να υψώσομε για να μας ελεήσει».
Και ο γέρος επαράγγειλεν ευθύς την οικονόμα
νερό να φέρει αμίαντο στα χέρια του να ρίξει·
και με λεκάνην ήλθε αυτή στα χέρια και προχύτην·
305 ενίφθη και απ᾽ την σύντροφον επήρε το ποτήρι
και ορθός στην μέσην της αυλής εσπόνδιζε κι ευχόνταν
τα μάτια προς τον ουρανόν, και αυτούς τους λόγους είπε:
«Δία πατέρα, δοξαστέ, που από την Ίδην βλέπεις,
δώσ᾽ μου να μ᾽ έβρει ελεεινόν ο άσπονδος Πηλείδης,
310 ευδόκησε το αγαπητό πουλί σου να μου στείλεις,
που είναι γοργός σου μηνυτής, με δύναμιν μεγάλην
στα δεξιά μου να το ιδώ ο ίδιος και σ᾽ εκείνο
θαρρώντας να πορεύομαι στων Δαναών τα πλοία».
Και την ευχήν του άκουσεν ο πάνσοφος Κρονίδης
315 και του ᾽στειλε τον αετόν, αλάθευτο σημάδι,
τον μαύρον και αρπακτικόν, που και περκνόν τον λέγουν.
Και ωσάν θυρόφυλλο υψηλού θαλάμου ανδρός πλουσίου
τρανό κατασκευάσθηκε με κλείθρ᾽ ασφαλισμένο,
τόσο μεγάλη απλώνονταν η κάθε του φτερούγα·
320 και δεξιά τους φάνηκεν επάνω από την πόλιν,
και άμα τον είδαν χάρηκαν με την καρδιά τους όλοι.

Μειωμένη η σεξουαλική δραστηριότητα στα ζευγάρια

Η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού είναι ένα σημαντικό μέρος της ζωής του και η διατήρησή του είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και θέληση και από τους δύο συντρόφους. Η επικοινωνία του ζευγαριού είναι το κλειδί στην επίλυση των όποιων διαφορών προκύψουν κατά τη διάρκεια μιας σχέσης.

Τι σημαίνει «φυσιολογική» ερωτική ζωή;

Πολλές φορές τα ζευγάρια αναρωτιούνται για τη συχνότητα της σεξουαλικής επαφής ή αν το είδος της επαφής τους είναι ίδιο ή διαφορετικό σε σχέση με άλλων ζευγαριών. Πολλές φορές διαβάζουν ή προβληματίζονται με νούμερα που δείχνουν τον «φυσιολογικό» αριθμό συχνότητας των επαφών. Έτσι λοιπόν, αναλώνονται σε αυτά που ακούνε γύρω τους, σε «φυσιολογικούς» μέσους όρους ερευνών ή σε υπερβολικές προσδοκίες που έχουν δημιουργήσει από το περιβάλλον.

Ποια είναι η αλήθεια;

Ο πραγματικός δείκτης ικανοποίησης ενός συντρόφου μέσα σε μια σχέση από τη σεξουαλική του ζωή, δεν είναι ούτε η συχνότητα ούτε ο τρόπος που γίνεται η ερωτική πράξη. Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι σε τι βαθμό το άτομο νιώθει άνετο και ικανοποιημένο μέσα στην ερωτική σχέση. Η αίσθηση της ικανοποίησης και της επάρκειας καθορίζει την ποιότητα της σεξουαλικής ζωής είτε η επαφή είναι 1 φορά τον μήνα είτε 20.

Τι προκαλεί τη μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη σεξουαλική επιθυμία όπως προβλήματα υγείας, ορμονικές διαταραχές, φαρμακευτικές αγωγές, σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία, αλλά και φόβοι όπως ο φόβος της αποτυχίας στην επίδοση της σεξουαλικής πράξης, ο φόβος της εγκυμοσύνης κα. Ακόμα, αρνητικά συναισθήματα όπως η ντροπή για το σώμα, το στρες, η κατάθλιψη, η κούραση, σαφώς επηρεάζουν την ερωτική διάθεση.

Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία: Σύμπτωμα ή αποτέλεσμα της επικοινωνίας;

Η ερωτική ζωή του ζευγαριού αναμφίβολα αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της επικοινωνίας του ζευγαριού. Η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία σε έναν από τους δύο συντρόφους ή και στους δύο μπορεί να αποτελεί και σύμπτωμα και αποτέλεσμα της ευρύτερης επικοινωνίας του ζευγαριού.

Ως σύμπτωμα, εμφανίζεται όταν το ένα από τα δύο μέλη εμφανίζει μειωμένη ερωτική διάθεση για οποιοδήποτε λόγο (στρες στη δουλειά, πολλές οικογενειακές υποχρεώσεις κα.) και το άλλο μέλος –που δε βιώνει καμιά αλλαγή στην ερωτική του διάθεση­- παρερμηνεύει τη διαφοροποίηση του συντρόφου ως απόρριψη, αισθάνεται συνήθως ανεπιθύμητο ή θυμώνει.

Από την άλλη, το άτομο με τη μειωμένη επιθυμία, νιώθει ακόμα μεγαλύτερη πίεση και άγχος και αποσύρεται ακόμα περισσότερο. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που σιγά σιγά επηρεάζει τη συνολικότερη επικοινωνία του ζευγαριού.

Ως αποτέλεσμα της επικοινωνίας του ζευγαριού, η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία μπορεί να φανερώνει μια ήδη ελλιπή ή προβληματική επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι, που αν δε λυθεί επεκτείνεται και σε άλλους τομείς της επικοινωνίας όπως είναι η ερωτική ζωή του ζευγαριού.

Τι κάνουμε όταν η μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα αποτελεί πρόβλημα;

Σίγουρα αυτό είναι κάτι που αφορά και τους δύο συντρόφους και όχι μόνο αυτόν που εμφανίζει μειωμένη ερωτική διάθεση.

• Εργαστείτε σαν ομάδα για να λύσετε το πρόβλημα.
• Μιλήστε στον σύντροφό σας για αυτά που σας απασχολούν ή φοβάστε. Τα «μυστικά» επηρεάζουν αρνητικά και την επικοινωνία του ζευγαριού και τη σχέση συνολικότερα.
• Αφιερώστε χρόνο στις αγκαλιές, στα φιλιά, στο άγγιγμα, καθώς ενισχύουν το δέσιμο και την εγγύτητα του ζευγαριού.
• Συνειδητοποιείστε ότι η ερωτική επαφή είναι κάτι παραπάνω από την ερωτική πράξη και την απόλαυση.
• Αναρωτηθείτε αν οι προσδοκίες σας από την ερωτική σας ζωή και από τον σύντροφό σας είναι ρεαλιστικές.
• Μη χρησιμοποιείτε την ερωτική επαφή για να «τιμωρήσετε» τον σύντροφό σας. Βρείτε άλλους τρόπους να εκδηλώσετε τον θυμό σας ή την ενόχλησή σας.
• Διατηρείστε έναν σχετικά σταθερό δικό σας τρόπο και συχνότητα της ερωτικής επαφής. Όσο περισσότερο ένα ζευγάρι αποφεύγει την ερωτική επαφή, τόσο πιο δύσκολα σπάει τον κύκλο στη συνέχεια.

Οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους στο επίπεδο της σεξουαλικής τους επιθυμίας, αλλά και το ίδιο το άτομο έχει διακυμάνσεις στην ερωτική του επιθυμία κατά τη διάρκεια της ζωής του. Η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού είναι ένα σημαντικό μέρος της ζωής του και η διατήρησή του είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και θέληση και από τους δύο συντρόφους. Η επικοινωνία του ζευγαριού είναι το κλειδί στην επίλυση των όποιων διαφορών προκύψουν κατά τη διάρκεια μιας σχέσης.

Ναρκισσισμός: Ο Βασιλιάς είναι γυμνός

Ο όρος «ναρκισσιστής» αναφέρεται στα άτομα, τα οποία χρειάζονται την επιβεβαίωση του περιβάλλοντος, για να διατηρήσουν την αυτοεκτίμησή τους. Όλοι κρύβουμε μέσα μας έναν νάρκισσο, υπό την έννοια ότι συχνά ισορροπούμε ψυχικά με την εξωτερική επιβράβευση και τον θαυμασμό.

Ο παθολογικός, όμως ναρκισσισμός, διακρίνεται από τον φυσιολογικό, στις περιπτώσεις που, όταν δεν εισπράττεται ο θαυμασμός, τότε τραυματίζεται η περηφάνεια του ατόμου.

Τις περισσότερες φορές είναι εύκολο να διακρίνει κανείς κάποιον νάρκισσο. Συνήθως χρησιμοποιεί εκφράσεις υπερθετικού βαθμού. Για παράδειγμα δειπνεί στο καλύτερο εστιατόριο, ταξιδεύει με το ακριβότερο αυτοκίνητο, έκανε τη σημαντικότερη γνωριμία κ.τ.λ. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι η αίσθηση μεγαλείου, η ανάγκη για θαυμασμό και η έλλειψη ενσυναίσθησης προς τους άλλους.

Το άτομο με ναρκισσιστική προσωπικότητα αναφέρεται διαρκώς στις επιδόσεις του και στα ταλέντα του, τα οποία συχνά μεγαλοποιεί με στόχο την προσοχή και τον θαυμασμό των άλλων.

Απαιτεί δε, την αναγνώριση της ανωτερότητας του, χωρίς αναγκαστικά να έχει κατορθώσει τα ανάλογα επιτεύγματα. Αρκετά συχνά παγιδεύεται στην τελειοθηρία και, εάν αποτύχει σε κάτι, δεν δέχεται ότι είναι δικό του λάθος, αφού ο ίδιος δεν κάνει λάθη, όπως οι άλλοι.

Η απαίτηση για τελειότητα εκφράζεται και με τη διαρκή κριτική στον εαυτό του ή στους άλλους. Συχνά σχετίζεται με άτομα χαμηλής αυτοεκτίμησης, προκειμένου να γίνονται αντικείμενα θαυμασμού και με άτομα, από τα οποία έχει να κερδίσει κάτι.

Με τον όρο ναρκισσισμός εννοούμε την αγάπη, η οποία στρέφεται προς την ίδια την εικόνα του εαυτού μας και αφορά τις επενδύσεις των σεξουαλικών μας ενορμήσεων προς τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ο παθολογικός, όμως, ναρκισσισμός έχει κάποιες αφετηρίες.

Η δημιουργία ναρκισσιστικής δομής σύμφωνα με τον Freud

Ο Φρόιντ (1914) τονίζει πως «ο έντονος εγωισμός προστατεύει από παθήσεις, αλλά πρέπει να αρχίσει κάποιος να αγαπά, για να μην αρρωστήσει και αρρωσταίνει αναγκαστικά, εάν λόγω διάψευσης των επενδύσεων και των προσδοκιών του, δεν μπορεί να αγαπήσει».

Με απλά λόγια, όταν ένα παιδί επενδύσει συναισθηματικά στην μητέρα του, αλλά δεν λάβει πίσω την απαραίτητη για εκείνο αγάπη, θα αποσύρει την αγάπη που εναπόθεσε στη μητέρα του και θα την στρέψει στον εαυτό του, δημιουργώντας μια ναρκισσιστική δομή στον ψυχισμό του.

Κατά όμοιο τρόπο, στην ενήλικη ζωή ο χωρισμός από τον/την σύντροφο μπορεί να οδηγήσει το υποκείμενο στην αίσθηση ότι δεν του ανταποδόθηκε η αγάπη στην οποία επένδυσε ψυχικά, με αποτέλεσμα να θεμελιωθεί μια ναρκισσιστική τάση.

Η δημιουργία ναρκισσιστικής δομής σύμφωνα με τον Winiccott

Μια άλλη περίπτωση δημιουργίας ναρκισσιστικής δομής δίνει ο Winiccott (1960), ο οποίος εισάγει τον όρο του «ψευδή εαυτού». Σε αυτή την περίπτωση, ο νάρκισσος έχει βιώσει ως παιδί ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό για τους γονείς του, όχι για αυτό που πραγματικά ήταν, αλλά για το είδος της λειτουργίας που εκπλήρωνε.

Το παιδί δηλαδή λάμβανε ως μήνυμα ότι είχε μεγάλη αξία, μόνο για κάποιον συγκεκριμένο ρόλο που είχε αναλάβει, όπως για παράδειγμα, για τις επιδόσεις του στον αθλητισμό, στη μουσική, στους βαθμούς στο σχολείο ή επειδή πρόσεχε τα μικρότερα αδέρφια.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αισθάνεται πως, εάν φανούν τα πραγματικά θέλω του και τα συναισθήματά του, ιδίως τα αρνητικά, όπως η εχθρότητα και ο εγωισμός, τότε θα ακολουθήσει η απόρριψη και η ταπείνωση. Έτσι, μαθαίνει να φανερώνει τον εαυτό εκείνον, που έχει μάθει εμπειρικά ότι είναι αποδεκτός.

Ο Kohut χρησιμοποίησε τον όρο «μεγαλειώδης εαυτός» για να αποδώσει την αίσθηση μεγαλείου του νάρκισσου, και εισήγαγε την άποψη πως η ναρκισσιστική ψυχοπαθολογία είναι αποτέλεσμα την γονεϊκής έλλειψης ενσυναίσθησης κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του παιδιού.

Η ευαλωτότητα του νάρκισσου

Όμως, μια πιο προσεκτική ματιά θα δείξει την ευαλωτότητα του νάρκισσου. Ο βασιλιάς είναι γυμνός. Τα ναρκισσιστικά άτομα έχουν συχνά μια ακαθόριστη αίσθηση ότι όλοι θέλουν να τους εξαπατήσουν. Νιώθουν κενοί και ανολοκλήρωτοι και δεν είναι σπάνιο να βιώνουν ντροπή, κατωτερότητα και φθόνο.

Αντιθέτως, ποτέ δε νιώθουν ενοχές για τις πράξεις τους. Για να αντισταθμίσουν αυτά τα συναισθήματα, θεσπίζουν την αντίληψη ότι έχουν πάντα δίκιο, βιώνουν αισθήματα υπεροχής, φέρονται ματαιόδοξα και περιφρονούν τους άλλους.

Επίσης, δυσκολεύονται να εκφράσουν είτε μεταμέλεια, είτε ευγνωμοσύνη, διότι η μεν μεταμέλεια ενέχει την παραδοχή μιας προσωπικής ατέλειας, η δε ευγνωμοσύνη την παραδοχή ότι παρουσιάστηκε η ανάγκη βοήθειας από άλλο άτομο.

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή έχουν ως ένα βαθμό επίγνωση της ψυχολογικής τους ευθραυστότητας, όταν δέχονται απόρριψη ή κριτική. Φοβούνται ότι θα καταρρεύσουν, ότι θα χάσουν την αυτοεκτίμησή τους ή ακόμα και την συνοχή του εαυτού τους, θα κατακερματιστούν ψυχικά. Αισθάνονται, ότι η ταυτότητά τους είναι πολύ εύθραυστη, για να μπορέσει να διατηρήσει τη συνοχή της στις έντονες δοκιμασίες.

Είναι δε επιρρεπή και σε καταθλιπτικές διαταραχές, ιδίως στις περιπτώσεις όπου το ναρκισσιστικό προσωπείο ματαιώνεται και δεν παίρνουν την επιβεβαίωση, που έχουν ανάγκη. Σε κάθε απόρριψη του μοντέλου που έχουν πλάσει για τον εαυτό τους, σε κάθε ναρκισσιστικό τραύμα, βιώνουν ένα έντονο άγχος κατακερματισμού της υπόστασής τους.

Δυστυχώς, τα άτομα με ναρκισσιστική προσωπικότητα πολύ δύσκολα θεραπεύονται, διότι δεν μπορούν να παραδεχθούν την ευαλωτότητά τους, την ανάγκη τους για βοήθεια.

Το μεγάλο στοίχημα όμως, είναι το πώς θα μπορέσουν να αναπτύξουν τουλάχιστον την απαραίτητη ενσυναίσθηση.

Μέσα από την ανάλυση και αντιμετώπιση του ναρκισσισμού, μπορούμε να φτάσουμε σε θεμελιώδεις αλήθειες, που αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αλληλοεπιδρά με τα αντικείμενα αγάπης, τον «σημαντικό άλλον» και εν τέλει την ίδια την κοινωνία.

Οι πολιτικοί κατά τον Νικολό Μακιαβέλι

Η εκτίμηση που έχουμε για τους πολιτικούς διχάζεται μεταξύ της ελπίδας και της απογοήτευσης. Από τη μια πλευρά, έχουμε μια ιδεαλιστική ιδέα ότι ένας πολιτικός πρέπει να είναι ένας ήρωας, όρθιος στα προβλήματα του τόπου, ένας άντρας που μπορεί να δώσει νέα ηθική ζωή στη διεφθαρμένη λειτουργία του κράτους.

Ωστόσο, φτάνουμε τακτικά και στον κυνισμό τους, όταν συνειδητοποιούμε τον αριθμό των παρασκηνιακών συμφωνιών και την έκταση του ψεύδους που κάνουν οι πολιτικοί.

Μοιάζουμε λοιπόν διχασμένοι ανάμεσα στις ιδεαλιστικές μας ελπίδες και στους απαισιόδοξους φόβους μας για το κακό υπόβαθρο της πολιτικής. Παραδόξως, ο ίδιος ο άνθρωπος που έδωσε το όνομά του στη λέξη «μακιαβελικός», μια λέξη που χρησιμοποιείται τόσο συχνά για να περιγράψει τη χειρότερη πολιτική μεθόδευση, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τους κινδύνους αυτής της κουρασμένης διχοτομίας.

Τα γραπτά του Μακιαβέλι υποδηλώνουν ότι δεν πρέπει να εκπλαγούμε αν οι πολιτικοί λένε ψέματα και διαφωνούν, αλλά ούτε πρέπει να τους θεωρούμε ανήθικους και «κακούς» που τα κάνουν. Ένας καλός πολιτικός –κατά την αξιοσημείωτη άποψη του Μακιαβέλι – δεν είναι κάποιος που είναι ευγενικός, φιλικός και ειλικρινής, είναι κάποιος –όσο και μερικές φορές σκοτεινός και πονηρός – που ξέρει πώς να υπερασπίζεται, να εμπλουτίζει και να τιμάει το κράτος. Μόλις κατανοήσουμε αυτή τη βασική απαίτηση, θα είμαστε λιγότερο απογοητευμένοι και θα είμαστε πιο ξεκάθαροι σχετικά με το τι θέλουμε να είναι οι πολιτικοί μας.

Ο Niccolò Machiavelli γεννήθηκε στη Φλωρεντία το 1469. Ο πατέρας του ήταν πλούσιος και ισχυρός δικηγόρος, και έτσι ο Μακιαβέλι έλαβε εκτεταμένη καλή εκπαίδευση και πήρε την πρώτη του δουλειά ως γραμματέας για την πόλη, συντάσσοντας κυβερνητικά έγγραφα. Αλλά αμέσως μετά το διορισμό του, η Φλωρεντία εξερράγη πολιτικά, έδιωξε την οικογένεια των Μεδίκων, που την κυβερνούσε για εξήντα χρόνια και υπέφερε δεκαετίες πολιτικής αστάθειας, με συνέπεια ο Μακιαβέλι να γνωρίσει μια σειρά από ανατροπές της σταδιοδρομίας του.

Τον Μακιαβέλι τον απασχολούσε ένα θεμελιώδες πρόβλημα στην πολιτική: είναι δυνατόν να είσαι καλός πολιτικός και καλός άνθρωπος ταυτόχρονα; Και είχε το θάρρος να δει την τραγική πιθανότητα, βλέποντας πώς είναι πραγματικά ο κόσμος, η απάντηση να είναι αρνητική. Δεν πιστεύει μόνο ότι η πολιτική ανέλιξη έρχεται πιο εύκολα στους αδίστακτους. Μας κάνει να σκεφτούμε μια πιο σκοτεινή πιθανότητα: ότι το να κάνει σωστά και καλά αυτό που πρέπει ένας πολιτικός ηγέτης, όπως και να εκπληρώνει τα κατάλληλα καθήκοντα πολιτικής ηγεσίας έρχεται σε αντίθεση με το να είσαι καλός άνθρωπος.

Ο Μακιαβέλι έγραψε το πιο διάσημο έργο του, Ο Πρίγκιπας (1513), σχετικά με το πώς να αποκτήσετε και να διατηρήσετε την εξουσία και τι κάνει τα άτομα αποτελεσματικούς ηγέτες. Πρότεινε ότι η κύρια ευθύνη ενός καλού πρίγκιπα είναι να υπερασπιστεί το κράτος από εξωτερικές και εσωτερικές απειλές για να υπάρχει σταθερή διακυβέρνηση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξέρει πώς να πολεμά, αλλά το πιο σημαντικό, πρέπει να γνωρίζει τη φήμη και τη διαχείριση των τριγύρω του. Οι άνθρωποι δεν πρέπει ούτε να πιστεύουν ότι είναι μαλθακός και εύκολος στην ανυπακοή, ούτε να τον βρίσκουν τόσο σκληρό που να αηδιάζει την κοινωνία του. Θα πρέπει να φαίνεται απρόσιτα αυστηρός αλλά λογικός. Όταν στράφηκε στο ερώτημα εάν είναι καλύτερο για έναν πρίγκιπα να τον αγαπούν ή να τον φοβούνται, ο Μακιαβέλι έγραψε ότι ενώ θεωρητικά θα ήταν υπέροχο για έναν ηγέτη να τον αγαπούν και να τον υπακούν, θα έπρεπε πάντα να εμπνέει φόβο στους ανθρώπους του, γιατί αυτό είναι που τελικά κρατά τους ανθρώπους υπό έλεγχο.

Η πιο ριζοσπαστική και χαρακτηριστική αντίληψη του Μακιαβέλι ήταν η απόρριψη της χριστιανικής αρετής ως οδηγού για τους ηγέτες. Οι χριστιανοί σύγχρονοι του Μακιαβέλι είχαν προτείνει οι πρίγκιπες να είναι φιλεύσπλαχνοι, ειρηνικοί, γενναιόδωροι και ανεκτικοί. Νόμιζαν ότι το να είσαι καλός πολιτικός, με λίγα λόγια, ήταν το ίδιο με το να είσαι καλός Χριστιανός.

Girolamo Savonarola

Αλλά ο Μακιαβέλι διαφωνούσε διαφορετικά με αυτό. Ζήτησε από τους αναγνώστες του να επιμείνουν στην ασυμβατότητα μεταξύ της χριστιανικής ηθικής και της χρηστής διακυβέρνησης, φέρνοντας το παράδειγμα του Girolamo Savonarola. Ο Σαβοναρόλα ήταν ένας ένθερμος, ιδεαλιστής Χριστιανός που ήθελε να χτίσει την πόλη του Θεού πάνω στη γη, στη Φλωρεντία. Είχε κηρύξει αγώνα ενάντια στις υπερβολές και την τυραννία της κυβέρνησης των Μεδίκων, και είχε καταφέρει μάλιστα για λίγα χρόνια να οδηγήσει τη Φλωρεντία σε ένα ειρηνικό, δημοκρατικό και (σχετικά) έντιμο κράτος.

Ωστόσο, η επιτυχία του Savonarola δεν μπορούσε να διαρκέσει πολύ, γιατί – κατά την άποψη του Μακιαβέλι – βασιζόταν στην αδυναμία που πάντα υπάρχει στο να είσαι «καλός» με τη χριστιανική έννοια. Δεν πέρασε πολύς καιρός πριν το καθεστώς του έγινε απειλή για τον διεφθαρμένο Πάπα Αλέξανδρο, του οποίου οι κολλητοί του μεθόδευσαν την εναντίον του κατηγορία, τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν, τον κρέμασαν και τον έκαψαν στο κέντρο της Φλωρεντίας.

Αυτό, στα μάτια του Μακιαβέλι, συμβαίνει αναπόφευκτα στα καλά παιδιά της πολιτικής. Τελικά θα βρεθούν αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να λυθεί με γενναιοδωρία, καλοσύνη ή ευπρέπεια. Επειδή θα αντιμετωπίσουν αντιπάλους ή εχθρούς που δεν παίζουν με αυτούς τους κανόνες. Οι αδίστακτοι θα έχουν πάντα ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Θα είναι αδύνατο να τους κερδίσουμε αξιοπρεπώς. Επειδή θα αντιμετωπίσουν αντιπάλους ή εχθρούς που δεν παίζουν με αυτούς τους κανόνες.

Οι αδίστακτοι θα έχουν πάντα ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Θα είναι αδύνατο να κερδίσουμε αξιοπρεπώς. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να κερδίσουμε για να διατηρήσουμε μια κοινωνία ασφαλή.

Αντί να ακολουθήσει αυτό το ατυχές χριστιανικό παράδειγμα, ο Μακιαβέλι πρότεινε ότι ένας ηγέτης θα έκανε καλά να χρησιμοποιήσει με σύνεση αυτό που αποκαλούσε, «εγκληματική αρετή».

Ο Μακιαβέλι παρείχε ορισμένα κριτήρια για το ποια είναι η κατάλληλη αφορμή για εγκληματική αρετή: πρέπει να είναι απαραίτητο για την ασφάλεια του κράτους, πρέπει να γίνεται γρήγορα (συχνά τη νύχτα) και δεν πρέπει να επαναλαμβάνεται πολύ συχνά, μήπως η φήμη η βαρβαρότητα για τον ανεγκέφαλο συσσωρεύεται.

Ο Μακιαβέλι έδωσε το παράδειγμα του σύγχρονου του Τσέζαρε Μποργία (Cesare Borgia), τον οποίο θαύμαζε μεν πολύ ως ηγέτη – αν και μπορεί να μην ήθελε να είναι φίλος του. Όταν ο Τσέζαρε Μποργία κατέκτησε την πόλη Cesena, διέταξε έναν από τους μισθοφόρους του, τον Remirro de Orco, να φέρει τάξη στην περιοχή, κάτι που ο Remirro έκανε με γρήγορους και βάναυσους τρόπους. Οι άνδρες αποκεφαλίστηκαν μπροστά στα μάτια των γυναικών και των παιδιών τους, οι περιουσίες κατασχέθηκαν, οι προδότες ευνουχίστηκαν. Στη συνέχεια, ο Cesare στράφηκε στον ίδιο τον μισθοφόρο de Orco τον σκότωσε και τον έβαλε στη δημόσια πλατεία, απλώς για να υπενθυμίσει στους κατοίκους της πόλης ποιο ήταν το πραγματικό αφεντικό. Αλλά τότε, όπως επιδοκιμαστικά σημείωσε ο Μακιαβέλι, χύθηκε βέβαια αρκετό αίμα, όμως ο Τσέζαρε προχώρησε στη μείωση των φόρων, εισήγαγε φθηνά σιτηρά, έχτισε ένα θέατρο και οργάνωσε μια σειρά από όμορφα φεστιβάλ για να εμποδίσει τους ανθρώπους να μένουν στις κακές αναμνήσεις.

Η Καθολική Εκκλησία απαγόρευσε τα έργα του Μακιαβέλι για 200 χρόνια λόγω της δύναμης με την οποία είχε υποστηρίξει ότι το να είσαι καλός Χριστιανός ήταν ασυμβίβαστο με το να είσαι καλός ηγέτης. Αλλά ακόμη και για τους άθεους και όσους από εμάς δεν είμαστε πολιτικοί, οι ιδέες του Μακιαβέλι είναι σημαντικές.

Γράφει ότι δεν μπορούμε να είμαστε καλοί σε ή για όλα τα πράγματα. Πρέπει να επιλέξουμε σε ποιους τομείς θέλουμε να διαπρέψουμε και να αφήσουμε τους άλλους να φύγουν μπροστά — όχι μόνο λόγω των περιορισμένων ικανοτήτων και των πόρων μας, αλλά και λόγω των συγκρούσεων στους ηθικούς κώδικες.

Μερικά από τα πεδία που επιλέγουμε — αν δεν είμαστε πρίγκιπες, τότε ίσως η επιχειρηματική ή οικογενειακή ζωή ή άλλες μορφές πίστης και υπευθυνότητας — μπορεί να απαιτούν αυτό που ονομάζουμε «δύσκολες αποφάσεις», με τις οποίες πραγματικά εννοούμε να κάνουμε ηθικούς συμβιβασμούς. Ίσως χρειαστεί να θυσιάσουμε τα ιδανικά μας οράματα καλοσύνης για χάρη της πρακτικής αποτελεσματικότητας. Ίσως χρειαστεί να πούμε ψέματα για να διατηρήσουμε μια σχέση. Ίσως χρειαστεί να αγνοήσουμε τα συναισθήματα του εργατικού δυναμικού για να συνεχίσουμε μια επιχείρηση. Αυτό – επιμένει ο Μακιαβέλι – είναι το τίμημα του να αντιμετωπίζουμε τον κόσμο όπως είναι, και όχι όπως πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να είναι. Ο κόσμος συνέχισε να αγαπά και να μισεί εξίσου τον Μακιαβέλι επειδή επέμενε σε αυτήν την άβολη αλήθεια.

Ο Μακιαβέλι είναι λεία μιας φυσικής παρεξήγησης. Μπορεί να ακούγεται σαν να είναι στο πλευρό τραμπούκων ή ελαφρώς βάναυσων ανθρώπων. ότι επευφημεί αυτούς που είναι κακοί ή σκληροί. Αλλά στην πραγματικότητα η αυστηρή συμβουλή του – για το να είναι αδίστακτος – απευθύνεται καλύτερα σε εκείνους που διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν αυτό που πραγματικά τους ενδιαφέρει, επειδή σε σημαντικές στιγμές δεν είναι αρκετά αδίστακτοι.

Μόνο ο άνθρωπος που ρισκάρει είναι πραγματικά ελεύθερος

Αν πλήττεις, αν φοβάσαι, αν δεν σ’ αρέσει το σκηνικό σου, άνοιξε την πόρτα και φύγε!

Ποιος είπε, ότι πρέπει να μείνεις εδώ; Όσο η καρδιά και το μυαλό σου δουλεύουν και το ηθικό είναι ακμαίο, μπορείς να μπεις σε όποιο σκηνικό θελήσεις.

Μπορείς να φτιάξεις το δικό σου. Να δημιουργήσεις ένα νέο. Από αύριο κιόλας τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Κάνε τα διαφορετικά γιατί μόνο η πράξη αλλάζει. Οι κουβέντες είναι καλές μόνο στην αρχή. Η συνειδητοποίηση είναι μόνο η μισή λύση. Τα υπόλοιπα είναι πράξη…

Διάλεξε το δρόμο της ζωής. Διάλεξε το δρόμο της αγάπης. Διάλεξε τον δρόμο του ενδιαφέροντος. Διάλεξε το δρόμο της ελπίδας. Διάλεξε το δρόμο της πίστης στο αύριο. Διάλεξε το δρόμο της εμπιστοσύνης. Διάλεξε το δρόμο της καλοσύνης. Από εσένα εξαρτάται. Εσύ θα διαλέξεις.

Μπορείς να διαλέξεις την απελπισία, την δυστυχία. Μπορείς να κάνεις τη ζωή δύσκολη για τους άλλους. Μπορείς να διαλέξεις την θρησκοληψία. Γιατί όμως; Δεν έχει νόημα. Είναι και πάλι αυτομαστίγωμα.

Σε προειδοποιώ όμως ότι, αν αποφασίσεις να πάρεις την πλήρη ευθύνη για τη ζωή σου, δεν πρόκειται να είναι εύκολο πράγμα και θα πρέπει να μάθεις ξανά να ρισκάρεις. Το ρισκάρισμα – αυτό είναι το κλειδί για την αλλαγή.

«Όταν γελάς, διακινδυνεύεις να περάσεις για ηλίθιος»

Και λοιπόν; Και λοιπόν; Συχνά λέω πως ο κόσμος μας βλέπει σαν ένα είδος τρελού. Είναι πραγματικά τρελό! Εγώ όμως το γλεντάω αφάνταστα, ενώ χιλιάδες γνωστικοί πεθαίνουν από ανία.

«Όταν κλαις, κινδυνεύεις να περάσεις για συναισθηματικός»

Δε φοβάμαι να κλάψω. Κλαίω συχνά. Κλαίω από, από απελπισία. Μερικές φορές κλαίω διαβάζοντας τις εργασίες των μαθητών μου. Κλαίω όταν βλέπω ευτυχισμένους ανθρώπους. Κλαίω όταν βλέπω ανθρώπους να αγαπιούνται. Δε με νοιάζει μήπως φανώ συναισθηματικός. Δεν πειράζει. Μ’ αρέσει. Μου καθαρίζει τα μάτια.

«Όταν ανοίγεσαι στους άλλους, κινδυνεύεις να μπλεχτείς»

Και τι πιο σημαντικό υπάρχει στην ζωή; Δεν έχω καμιά διάθεση να ζήσω μόνος μου σ’ ένα νησί. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε μαζί εσείς και εγώ, σημαίνει πως έτσι είμαστε φτιαγμένοι. Ας βρούμε τρόπους να κάνουμε την κατάσταση αυτή μια ευκαιρία χαράς.

«Όταν δείχνεις τα συναισθήματα σου, κινδυνεύεις να αποκαλύψεις την ανθρωπιά σου»

Εγώ χαίρομαι να αποκαλύπτω την ανθρωπιά μου. Μπορείς να αποκαλύψεις πολύ χειρότερα πράγματα απο την ανθρωπιά σου.

«Όταν εκθέτεις τις ιδέες και τα όνειρά σου στο κόσμο, κινδυνεύεις να τα χάσεις»

Τι να γίνει. Δεν μπορείς να κερδίζεις τα πάντα. Κι ούτε είναι δυνατόν να σε αγαπούν όλοι. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα πει «Είναι απατεώνας. ‘Ελα, αρκετά ακούσαμε. Πάμε σπίτι ». Κι αυτό είναι πολύ καλό, ξέρετε, και σωστό. Δεν είναι δυνατόν να σε αγαπούν όλοι.

«Όταν αγαπάς, κινδυνεύεις να μην έχει ανταπόκριση η αγάπη σου»

Δεν είναι κακό αυτό. Αγαπάς για να αγαπάς, και όχι για να πάρεις ανταπόκριση – αυτό δεν είναι αγάπη.

«Όταν ελπίζεις, κινδυνεύεις να πονέσεις» και «’Όταν δοκιμάζεις, κινδυνεύεις να αποτύχεις»

Κι όμως πρέπει να ρισκάρεις, γιατί η μεγαλύτερη ατυχία στη ζωή είναι να μην ρισκάρεις τίποτε. ‘Οποιος δεν ρισκάρει τίποτε δεν κάνει τίποτε, δεν έχει τίποτε και δεν είναι τίποτε. Μπορεί ν’ αποφεύγει τον πόνο και την λύπη, άλλα δεν μαθαίνει, δε νιώθει, δεν αλλάζει, δεν αναπτύσσεται, δεν ζεί και δεν αγαπά.

Είναι δούλος αλυσοδεμένος με τις βεβαιότητες και τους εθισμούς του. ‘Εχει ξεπουλήσει το μεγαλύτερο αγαθό του, την ατομική του ελευθερία. Μόνο ο άνθρωπος που ρισκάρει είναι ελεύθερος.

Το να κρατάς κρυμμένο τον εαυτό σου, να τον χάνεις με τις αυτομειωτικές σου ιδέες, είναι θάνατος. Μην αφήσεις να σου συμβεί αυτό. Η μεγαλύτερή σου υποχρέωση είναι να γίνεις όλα όσα είσαι όχι μόνο για δικό σου όφελος, άλλα και για δικό μου…

Η επιτυχία των πιο καταξιωμένων CEO είναι αποτέλεσμα των “soft skills” που κατέχουν

Στην αγορά εργασίας συχνά αναφερόμαστε σε ικανότητες/δεξιότητες που θα πρέπει να έχει κάποιος εργαζόμενος ώστε να θεωρηθεί κατάλληλος για μια πρόσληψη, για μια προαγωγή, για μια εσωτερική μετακίνηση, για μια μεταγραφή, κλπ. Αυτές οι δεξιότητες διακρίνονται σε τυπικά προσόντα που αποκτάμε μέσω της εκπαίδευσης (πτυχία, διπλώματα, αποδεικτικά γνώσης & χρήσης Η/Υ, γλωσσομάθειας, κτλ) και τα οποία αποκαλούνται “hard skills”, και σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ή συμπεριφορές, τα λεγόμενα “soft skills”. Η ανάπτυξη και η καλλιέργεια των “soft skills” απαιτεί αποφασιστικότητα, επιμονή και θέληση.

Στην εποχή μας είναι υψίστης σημασίας να κατέχει κάποιος αυτές τις δεξιότητες, οι οποίες μπορούν να τον κάνουν να ξεχωρίσει μέσα από ένα πλήθος καλά καταρτισμένων επαγγελματιών, και συνεπώς μπορούν να αποτελέσουν καθοριστικό παράγοντα για την εύρεση ή μη εργασίας.

Πολλές εταιρείες συμβούλων επιχειρήσεων και head hunters έχουν αναδείξει τη σημασία των “soft skills” και πόσο πολύ επηρεάζουν την πρόσληψη και τη μελλοντική σταδιοδρομία ενός υποψηφίου στην αγορά εργασίας. Χαρακτηριστική είναι η φράση πολλών ειδικών την οποία πολύ συχνά ακούμε ή διαβάζουμε και η οποία συνοψίζει τη σημασία των δεξιοτήτων αυτών: “τα “hard skills” μπορούν να σου “φέρουν” τη συνέντευξη, αλλά χρειάζεσαι τα “soft skills” για να πάρεις -και το πιο σημαντικό να διατηρήσεις- τη δουλειά”.

Έρευνες του Stanford Research Institute και του Carnegie Mellon Foundation αναφέρουν ότι το 75% της επιτυχίας των 500 πιο καταξιωμένων CEO είναι αποτέλεσμα των “soft skills” που κατέχουν, ενώ το υπόλοιπο 25% είναι αποτέλεσμα των τεχνικών ικανοτήτων/γνώσεων τους. Παρόμοια αποτελέσματα είχε και μια έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Harvard, σύμφωνα με την οποία το 80% των επιτευγμάτων στην καριέρα κάποιου στελέχους οφείλεται στα “soft skills”, ενώ μόλις το 20% καθορίζεται από τα “hard skills”.

Ειδικότερα, τα “soft skills” έχουν να κάνουν με δεξιότητες και συμπεριφορές που σχετίζονται με τον τρόπο που αλληλοεπιδρούμε με τους συναδέλφους μας, με τους προϊσταμένους μας, με τους συνεργάτες μας σε θέματα όπως η επικοινωνία, η ευελιξία, η καινοτομία, η ηγεσία, το πάθος, η πειστικότητα, η εξωστρέφεια, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, το ομαδικό πνεύμα, το επιχειρηματικό πνεύμα, η διαχείριση του χρόνου, ο προσανατολισμός στο τελικό αποτέλεσμα, οι ικανότητες διαχείρισης αλλαγών, ανάληψης ρίσκου, κτλ.

Οι παρακάτω δεξιότητες θεωρούνται ως οι πιο in-demand δεξιότητες που ποθούν οι εργοδότες στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον.

Επικοινωνιακές Δεξιότητες

Οι διαπροσωπικές και επικοινωνιακές δεξιότητες περιλαμβάνουν την ικανότητα να ακούμε και να παρατηρούμε προκειμένου να κατανοούμε πραγματικά, να συζητάμε, να μεταφέρουμε αποτελεσματικά τις σκέψεις και τις ιδέες μας προφορικά ή γραπτά, να συσχετίζουμε και να εκφράζουμε ιδέες με ξεκάθαρο και αποτελεσματικό τρόπο, να αξιοποιούμε στρατηγικές και δεξιότητες για να συνεργαστούμε με τους άλλους, να πείσουμε ή να επηρεάσουμε, να ενθαρρύνουμε για συμμετοχή, να διαπραγματευόμαστε, να δίνουμε και να παίρνουμε.

Η επικοινωνία και οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας για τις περισσότερες δουλειές, όχι μόνο για λόγους παρακίνησης του προσωπικού, αλλά και για να επιτευχθούν οι επιχειρηματικοί στόχοι ενός οργανισμού. Για να μπορέσει το προσωπικό να κάνει τη δουλειά του σωστά και με ακρίβεια, χρειάζεται να αντιλαμβάνεται σωστά τόσο το δικό του ρόλο, όσο και των άλλων, όπως επίσης και να μπορεί να συνεργάζεται αποτελεσματικά και να λειτουργεί σαν μέλος μιας ομάδας. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο μέσω της καλής επικοινωνίας και των διαπροσωπικών σχέσεων. Είναι αναγκαίο η προφορική και η οπτική επικοινωνία να είναι σε επίπεδα τέτοια που όχι μόνο να βοηθούν στη μεταφορά μηνυμάτων και στη συνεννόηση, αλλά και στη βελτίωση της κατανόησης, της συνεργασίας και κατά συνέπεια στην εξυπηρέτηση.

Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ)

Η συναισθηματική νοημοσύνη μας καθορίζει το πόσο εύκολα μπορούμε να δημιουργήσουμε σχέσεις με άλλους ανθρώπους, να μπούμε στη θέση τους και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς αισθάνονται και τελικά προσδιορίζει το πόσο εύκολα κερδίζουμε τη συμπάθεια των άλλων. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι πολύ σημαντική όταν δουλεύουμε σε ομάδες ή έχουμε την ευθύνη μιας ομάδας και η ανάπτυξή της είναι ανεκτίμητη για την καθημερινότητά μας και την εξέλιξή μας στον εργασιακό χώρο. Ένας απλός τρόπος να την αναπτύξετε είναι να προσπαθείτε συνειδητά να “μπείτε στη θέση του άλλου”, να νιώσετε τις ανάγκες και τις ανησυχίες του και να δείχνετε κατανόηση.

Εργασία σε Ομάδα

Η δεξιότητα εργασίας σε ομάδα σημαίνει να μπορεί κάποιος να λειτουργεί ομαλά και αποτελεσματικά σε συνεργασία με τους συναδέλφους του. Αυτό προϋποθέτει μια σειρά από άλλες δεξιότητες, όπως το να μπορεί να ενθαρρύνει και να εμπνέει τα άλλα μέλη της ομάδας, να συνθέτει, να συμβιβάζει και κάποιες φορές να βάζει στην άκρη το “εγώ” του, να διαθέτει επικοινωνιακές και άλλες διαπροσωπικές δεξιότητες όπως η διαπραγμάτευση, η επιρροή και η κατανόηση.

Η εργασία σε ομάδα αποτελεί προτεραιότητα για τους περισσότερους εργοδότες. Άτομα που μπορούν να ενδυναμώσουν την ομάδα, να συνεισφέρουν με νέες ιδέες, να διαθέτουν αφενός ηγετική ικανότητα και δεξιότητες λήψης αποφάσεων, αφετέρου ικανότητα να ακολουθούν οδηγίες και να παίζουν το ρόλο τους σε μια ομάδα, αξιολογούνται πολύ θετικά. Η ομαδική εργασία και η δυνατότητα να μπορεί να εργάζεται κάποιος σε ένα ομαδικό περιβάλλον, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επίτευξη στόχων και αποτελεσμάτων για όλους τους οργανισμούς ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.

Ευελιξία/Προσαρμοστικότητα

Είναι η ικανότητα να προσαρμόζεστε σε αλλαγές και σε νέα δεδομένα, να προσαρμόζετε τα σχέδιά σας και αν χρειαστεί και τους στόχους σας και να αξιοποιείτε τις νέες πληροφορίες και τις καταστάσεις με τρόπο δημιουργικό.

Στη διάρκεια του εργασιακού σας βίου θα χρειαστεί να αλλάξετε εργασία και εργοδότες, αλλά και να αντιμετωπίσετε αλλαγές στο πλαίσιο της εργασίας σας. Η δυνατότητα εύκολης και γρήγορης προσαρμογής είναι ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για σας, καθώς στην αγορά εργασίας εκτιμώνται θετικά οι άνθρωποι που μπορούν να προσαρμόζονται γρήγορα στις αλλαγές και να εκτελούν πολλαπλές εργασίες σε διαφορετικά περιβάλλοντα.

Επίλυση Προβλημάτων

Η δεξιότητα της επίλυσης προβλημάτων αφορά στην ικανότητα να αξιολογείτε καταστάσεις, να εντοπίζετε προβλήματα, να εξετάζετε τρόπους επίλυσής τους και να επιλέγετε τον πλέον κατάλληλο. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την αναγνώριση μακροπρόθεσμων συνεπειών, καθώς και τη σύλληψη, εφαρμογή και αξιολόγηση ενός σχεδίου δράσης για την επίλυση του προβλήματος. Επομένως, όταν βρεθείτε αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα, προσπαθήστε να βρείτε τη λύση και πιθανές εναλλακτικές προτάσεις.

Στο εργασιακό περιβάλλον εκτιμώνται ιδιαίτερα άνθρωποι που αναλαμβάνουν προσωπική ευθύνη για να διασφαλίσουν την επίτευξη των στόχων. Άνθρωποι που μπορούν να διαβλέψουν ότι ίσως υπάρχει καλύτερος τρόπος για να γίνει κάτι και είναι έτοιμοι να διερευνήσουν και να εφαρμόσουν αλλαγές. Επίσης δεν πανικοβάλλονται και δεν τα παρατούν όταν κάτι δεν πάει καλά, αλλά προσπαθούν να βρουν τη λύση.

Δημιουργικότητα

Δημιουργικότητα είναι το να μπορούμε να σκεφτούμε πέραν του συνηθισμένου. Για να είναι κάποιος δημιουργικός, θα πρέπει να μπορεί να ανακαλύπτει νέους και καινοτόμους τρόπους σκέψης και τρόπους με τους οποίους γίνονται τα πράγματα. Οι εργοδότες θέλουν ανθρώπους με φρέσκες ιδέες που θα τους βοηθήσουν να σχεδιάσουν νέα προϊόντα και υπηρεσίες, να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις και τον ανταγωνισμό και να επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους.

Πρωτοβουλία και Επιχειρηματικότητα

Το αίσθημα πρωτοβουλίας και η επιχειρηματικότητα αναφέρονται στην ικανότητα ενός ατόμου να μετατρέπει τις ιδέες του σε δράση. Περιλαμβάνει τη δημιουργικότητα, την εφευρετικότητα, την καινοτομία και την ανάληψη ρίσκου, καθώς και την ικανότητα σχεδιασμού και διαχείρισης έργων προκειμένου να επιτυγχάνονται συγκεκριμένοι στόχοι.

Στο χώρο της εργασίας η συγκεκριμένη δεξιότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς συνδέεται με την κατανόηση του πλαισίου της εργασίας, την εκτίμηση των ευκαιριών και των κινδύνων, τη διερεύνηση εναλλακτικών, την αξιοποίηση των προκλήσεων και την καινοτομία. Η συγκεκριμένη δεξιότητα οφείλει να χαρακτηρίζει κυρίως όσους επιλέγουν να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση. Ωστόσο, στη σημερινή αγορά εργασίας είναι σημαντικό να διαθέτει κανείς επιχειρηματικό πνεύμα, είτε θέλει να δημιουργήσει τη δική του επιχείρηση είτε όχι, καθώς το επιχειρηματικό πνεύμα βοηθά τους ανθρώπους να διευρύνουν τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας και προσωπικής τους εξέλιξης και να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις και την αβεβαιότητα στο χώρο της εργασίας με επινοητικότητα, ευελιξία και αποτελεσματικότητα.

Άλλες Δεξιότητες

Παράλληλα, εξίσου σημαντικά “soft skills” αποτελούν και ορισμένα άλλα στοιχεία της προσωπικότητας όπως η ευγένεια, η ακεραιότητα, η αισιοδοξία, η αυτοπεποίθηση, η υπευθυνότητα, η ισχυρή εργασιακή ηθική, καθώς επίσης και άλλα προσωπικά γνωρίσματα όπως η αριθμητική & ψηφιακή ικανότητα, η δημιουργικότητα, η λογική και κριτική σκέψη, η αποφασιστικότητα και η ταχύτητα λήψης αποφάσεων.

Πλέον τα στελέχη, για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας, θα πρέπει να διαθέτουν συνδυασμό δεξιοτήτων, μιας και δημιουργείται μία νέα τάση για πιο ευέλικτους και δημιουργικούς εργαζόμενους, έτοιμους να προτείνουν νέα πράγματα και να αναλάβουν ρίσκο, να έχουν δημιουργική σκέψη και επιχειρηματικό προσανατολισμό. Εργαζόμενους που εργάζονται για να παράγουν έργο και όχι εργαζόμενους που απλώς δουλεύουν σε μια δουλειά. Στη σημερινή ανταγωνιστική και απαιτητική αγορά εργασίας τα “soft skills” είναι τα πιο σημαντικά προσόντα που πρέπει ένας εργαζόμενος να κατέχει (και στα οποία οφείλει να επενδύσει). Ειδικότερα για το 2020, πρόσφατη έρευνα του LinkedIn, έδειξε ότι τα τοπ-5 soft skills που αναζητούν οι εργοδότες σήμερα είναι η δημιουργικότητα, η πειστικότητα, η ομαδικότητα/συνεργασία, η προσαρμοστικότητα και η συναισθηματική νοημοσύνη. Αυτές οι δεξιότητες είναι εκείνες που θα του δώσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και την “προστιθέμενη αξία” για να ξεχωρίσει μέσα από τον ανταγωνισμό και θα συμβάλουν στην εργασιακή του επιτυχία.

Πολυβόλος καταπέλτης: Tο πρώτο αρχαιοελληνικό πολυβόλο που εκσφενδόνιζε διαδοχικά βέλη

Αυτό είναι το πρώτο αρχαιοελληνικό πολυβόλο που εκσφενδόνιζε διαδοχικά βέλη. Ποιος το εφύηρε και σε ποια μάχη δοκιμάστηκε πρώτα;

Στην αρχαιότητα το βεληνεκές των όπλων ήταν το συγκριτικό πλεονέκτημα που εξασφάλιζε υπεροχή σε κάθε στρατό. Η έκβαση κάθε μάχης εξαρτιόταν από το πόσο μακριά μπορούσε κάθε όπλο να εκτοξεύσει, αλλά και η συχνότητα στις βολές.

Ένας τοξότης υπερτερούσε από έναν σπαθοφόρο. Γι΄ αυτόν τον λόγο οι λαοί προσπαθούσαν να έχουν τα ισχυρότερα τόξα.

Αν μάλιστα ο καταπέλτης είχε τη δυνατότητα να εκτοξεύει πολλαπλά βέλη σε χρονική διαφορά ελάχιστων δευτερολέπτων, αποτελούσε ένα από τα πιο δυνατά όπλα.

Η αρχαία ελληνική πολεμική τεχνολογία στηρίχτηκε σε αυτή τη λογική και δημιούργησε το πολυβόλο καταπέλτη, μια πολεμική μηχανή που εκσφενδόνιζε βέλη διαδοχικά και με γρήγορη ταχύτητα.

Ο πολυβόλος καταπέλτης του Διονύσιου του Αλεξανδρέως: η πρώτη εφαρμογή της επίπεδης αλυσοκίνησης παγκοσμίως

Η πολεμική μηχανή που είχε τη δυνατότητα να εκτοξεύει με επαναλαμβανόμενο τρόπο βέλη, αποτελεί το κορυφαίο επίτευγμα της αρχαιοελληνικής καταπελτικής μηχανικής.

Κατασκευάστηκε από τον Διονύσιο, τον μηχανικό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και χρησιμοποιήθηκε από τους Ροδίους τον 3ο αιώνα π.Χ. για την προστασία των τειχών τους.

Το επιβλητικό πολυβόλο, αντί για σφαίρες, εκτόξευε βέλη. Ο μηχανισμός ήταν εξοπλισμένος με έναν περιστρεφόμενο κύλινδρο που έφερε δύο εγκοπές και μία ξύλινη θήκη, η οποία αποθήκευε τα βέλη που θα εκτοξεύονταν.

Η πρωτοτυπία της πολεμικής μηχανής ήταν ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η επίπεδη αλυσοκίνηση.

Σήμερα κάθε μηχανή της μοντέρνας τεχνολογίας, από το ποδήλατο μέχρι το αυτοκίνητο, διαθέτει αλυσοτροχούς που χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση της κίνησης.

Η λειτουργία του ήταν απλή και αποτελεσματική. Ο χειριστής κινούσε τους μοχλούς.

Με την κίνηση της αλυσίδας τα βέλη οδηγούνταν στην εγκοπή του κυλίνδρου και ταυτόχρονα απελευθερωνόταν η χορδή του καταπέλτη. Με την αυτόματη κίνηση το βέλος εκτοξευόταν.

Η βολή ολοκληρωνόταν και ο χειριστής συνέχιζε να κινεί τους μοχλούς. Η διαδικασία ήταν επεναλαμβανόμενη και διαρκούσε μέχρι τα τελειώσουν τα βέλη της φαρέτρας.

ΔΕΣ: Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΠΕΛΤΗ

Μαθήματα ζωής από τον Χαλίλ Γκιμπράν

1. Να είσαι ευγνώμων για τις δύσκολες στιγμές. Σου έδειξαν πόσο δυνατός μπορείς να είσαι.

2. Η καλοσύνη είναι αρετή των δυνατών των ανθρώπων

3. Δεν υπάρχει απόλυτη αλήθεια

4. Είναι οι μικρόψυχοι άνθρωποι εκείνοι που προσπαθούν να εξευτελίσουν τους άλλους.

5. Το κακό που κάνουν άλλοι σε εσένα είναι πιο εύκολο να το ξεχάσεις, από το κακό που κάνεις εσύ σε άλλους.

6. Μπορεί να ξεχνάς εκείνους που σε έκαναν να γελάσεις, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσεις εκείνους που ήταν δίπλα σου στις πιο σκοτεινές στιγμές.

7. Τα απλά πράγματα στη ζωή είναι και τα πιο συναρπαστικά.

8. Η αγάπη είναι ζωή. Και η ζωή αγάπη.

9. Πάντα να βάζεις αγάπη στην δουλειά σου.

10. Για να καταλάβεις την καρδιά και το μυαλό ενός ανθρώπου, δες τι σε εμπνέει να κάνεις.

11. Η αληθινή αγάπη ποτέ δεν είναι κτητική.

12. Προσπάθησε να αντιμετωπίζεις τους κακούς τρόπους των ανθρώπων με ευχάριστο τρόπο.

13. Η αγάπη συνδέει τα πάντα μέσα σε μια απόλυτη αρμονία.

14. Δες την θετική πλευρά της ζωής.

15. Δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι στην πραγματικότητα. Τα βλέπουμε σύμφωνα με το ποιοι είμαστε εμείς.

16. Η αληθινή αγάπη δημιουργείται όταν δυο άνθρωποι βρεθούν κοντά πρώτα στο πνεύμα.

17. Αφήστε χώρο στις σχέσεις σας.

18. Αν προσεύχεσαι όταν βρέχει, θυμήσου να προσευχηθείς και όταν έχει λιακάδα…

19. Όταν δίνεις ολόκληρο τον εαυτό σου, τότε δίνεις πραγματικά.

20. Η αληθινή ομορφιά πηγάζει από μέσα μας.

21. Τα παιδιά σου δεν σου ανήκουν. Είναι γιοι και κόρες της ίδιας της ζωής.

22. Κάθε σχέση πρέπει να είναι ελεύθερη από δεσμά.

23. Να είσαι ευγνώμων για τα καλά και τα άσχημα στη ζωή σου. Και τα δύο σου δίδαξαν κάτι.

24. Η στάση σου απέναντι στη ζωή, θα καθορίσει και την στάση της ζωής απέναντί σου.

25. Ο φίλος που βρίσκεται μακριά καμιά φορά είναι πιο κοντά σου από εκείνον που ζει στην διπλανή πόρτα.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

12.10. Ρεαλισμός - ιμπρεσιονισμός

Τα αρχαία ή ρωμαϊκά θέματα μοιάζει να μην έχουν θέση στον ρεαλισμό, ένα κίνημα που εμφανίζεται στη Γαλλία μετά το 1848, το οποίο αποτυπώνει θέματα από την καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο και στην πόλη και είναι η κατεξοχήν έκφραση της εποχής του αστού. Κάποιοι καλλιτέχνες όμως θα σχολιάσουν με τον δικό τους τρόπο την Αρχαιότητα. Ο Κορό (1796-1875), χαρακτηριστικός ζωγράφος του ρεαλισμού με σπουδές στην Ιταλία, αφήνει σε ορισμένα έργα του να διαφανούν κάποιες κλασικιστικές τάσεις και επιλογές που έχουν προσωπικό χαρακτήρα, όπως στην Μούσα-Κωμωδία του 1865. Ο Άντολφ Μέντσελ (1815-1905), ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες του γερμανικού χώρου, αποτυπώνει διαφορετικά την πραγματικότητα, δίνοντας σημασία στην επιλογή του κάδρου, της στιγμής που αποδίδει. Στον Τοίχο του εργαστηρίου (1872), φωτίζει τα εκμαγεία (αρχαία και σύγχρονα) στον τοίχο από κάτω, δημιουργώντας μια περίεργη μυστηριακή ατμόσφαιρα.

Ακόμη λιγότερο θα περίμενε κανείς να ταιριάζουν τα κλασικά θέματα σε ένα ρεύμα όπως ο ιμπρεσιονισμός, που αφορά την απόδοση της εντύπωσης, του φευγαλέου, των αλλαγών του φωτός στο τοπίο, τη μελέτη του χρώματος κάτω από νέο πρίσμα. Ωστόσο, η Ολυμπία(1863) του Μανέ (1832-1883) συνεχίζει τη σειρά των περίφημων γυναικείων γυμνών του παρελθόντος, του Τζιορτζιόνε, του Τιτσιάνο και του Γκόγια, όχι σαν Αφροδίτη ή Venus, αλλά προκλητικά με το δικό της όνομα. Όσο για το Πρόγευμα στη χλόη του 1863, έργο σταθμό για την εξέλιξη της νεότερης τέχνης, η σχέση με την Αρχαιότητα, αν και βαθιά κρυμμένη, υπάρχει. Η σύνθεση του Μανέ κατάγεται από έργο του Ραφαήλ, γνωστό από χαρακτικό του Μαρκαντόνιο Ραϊμόντι (περ. 1480 - περ. 1534), όπου δύο γυμνοί ποτάμιοι θεοί και μια καθιστή Νύμφη αποτελούν μια δευτερεύουσα σκηνή στην Κρίση του Πάρη. Ο Μανέ έντυσε τους δύο άνδρες με σύγχρονα ρούχα, αλλά κράτησε το γυναικείο γυμνό, συνδέοντας τις μορφές με συγκεκριμένα πρόσωπα της εποχής. Ο Ρενουάρ (1841-1919), ένας από τους σημαντικούς Γάλλους ιμπρεσιονιστές, που του άρεσε να αποτυπώνει στα έργα του το γυναικείο σώμα ιδιαίτερα σε σκηνές με λουόμενες, δανείζεται για ένα γυναικείο γυμνό (1870) τον τύπο της Κνιδίας Αφροδίτης. Όσο και αν έχει προσωπικό τρόπο απόδοσης, η ιδέα του αρχαίου προτύπου υπάρχει. Αλλά και ένας από τους καλύτερους σχεδιαστές της ευρωπαϊκής τέχνης, σημαντικός ιμπρεσιονιστής, ο Εντγκάρ Ντεγκά (1834-1917), μαθητής του Ενγκρ και του Φλαντρέν, όταν πηγαίνει στην Ιταλία, γεμίζει τα τετράδιά του με σημειώσεις για την ελληνική γλυπτική και βλέπει στους ντόπιους Ιταλούς αγρότες (όπως και άλλοι της γενιάς του) τη ζωντανή ενσάρκωση του κλασικού τύπου ανθρώπου. Αυτό αποτυπώνει στο έργο του Γριά Ιταλίδα (1857), ενώ την ίδια περίοδο ζωγραφίζει αρκετά έργα με αρχαία θέματα, όπως τις Νέες Σπαρτιάτισσες γυμνές σε αγώνες (1860), Η Σεμίραμις κτίζει μια πόλη (1862), Αλέξανδρος και Βουκεφάλας (1865) κ.ά.

Τέλος, στο έργο του Πολ Σεζάν (1839-1906) Το ρωμαϊκό υδραγωγείο στο κανάλι του Verdon (1882-1883), η γέφυρα του υδραγωγείου λειτουργεί στο μέσο του πίνακα ως χωροστάθμη και δημιουργεί μια πειθαρχημένη σύνθεση με κλασικιστική, τεκτονική οργάνωση, που θα συμβάλει αργότερα στις αρχές του κυβισμού.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΤΕΧΝΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ

ΑΡΙΣΤ Ρητ 1374b24–1375a21

Ποια αδικήματα είναι βαρύτερα και ποια λιγότερο βαριά;

Μετά την πραγμάτευση όσων οφείλει να γνωρίζει όποιος γράφει συμβουλευτικούς ή επιδεικτικούς λόγους, ο Αριστοτέλης πέρασε στο τρίτο είδος των ρητορικών λόγων, τους δικανικούς. Αφού καθόρισε ποιες είναι οι άδικες πράξεις και πότε αδικούν οι άνθρωποι, συνεχίζει:

Ἀδίκημα δὲ μεῖζον, ὅσῳ ἂν ἀπὸ μείζονος ᾖ ἀδι-
(25) κίας· διὸ τὰ ἐλάχιστα μέγιστα, οἷον ὃ Μελανώπου
Καλλίστρατος κατηγόρει, ὅτι παρελογίσατο τρία ἡμιωβέλια
ἱερὰ τοὺς ναοποιούς· ἐπὶ δικαιοσύνης δὲ τοὐναντίον. ἔστιν
δὲ ταῦτα ἐκ τοῦ ἐνυπάρχειν τῇ δυνάμει· ὁ γὰρ τρία ἡμιω-
βέλια ἱερὰ κλέψας κἂν ὁτιοῦν ἀδικήσειεν. ὁτὲ μὲν δὴ οὕτω
(30) τὸ μεῖζον, ὁτὲ δ’ ἐκ τοῦ βλάβους κρίνεται. καὶ οὗ μὴ ἔστιν
ἴση τιμωρία, ἀλλὰ πᾶσα ἐλάττων. καὶ οὗ μὴ ἔστιν ἴασις·
χαλεπὸν γὰρ †καὶ ἀδύνατον†. καὶ οὗ μὴ ἔστιν δίκην λαβεῖν
τὸν παθόντα· ἀνίατον γάρ· ἡ γὰρ δίκη καὶ κόλασις καὶ ἴασις.
καὶ εἰ ὁ παθὼν καὶ ἀδικηθεὶς αὐτὸς αὑτὸν μεγάλως ἐκό-
(35) λασεν· ἔτι γὰρ μείζονι ὁ ποιήσας δίκαιος κολασθῆναι,
οἷον Σοφοκλῆς ὑπὲρ Εὐκτήμονος συνηγορῶν, ἐπεὶ ἀπέσφα-
[1375a] ξεν ἑαυτὸν ὑβρισθείς, οὐ τιμήσειν ἔφη ἐλάττονος ἢ ὁ πα-
θὼν ἑαυτῷ ἐτίμησεν. καὶ ὃ μόνος ἢ πρῶτος ἢ μετ’ ὀλίγων
πεποίηκεν. καὶ τὸ πολλάκις τὸ αὐτὸ ἁμαρτάνειν [μέγα].
καὶ δι’ ὃ ἂν ζητηθῇ καὶ εὑρεθῇ τὰ κωλύοντα καὶ ζημιοῦντα,
(5) οἷον ἐν Ἄργει ζημιοῦται δι’ ὃν ἂν νόμος τεθῇ καὶ δι’ οὓς τὸ
δεσμωτήριον ᾠκοδομήθη. καὶ τὸ θηριωδέστερον ἀδίκημα
μεῖζον. καὶ ὃ ἐκ προνοίας μᾶλλον. καὶ ὃ οἱ ἀκούοντες
φοβοῦνται μᾶλλον ἢ ἐλεοῦσιν. καὶ τὰ μὲν ῥητορικά ἐστι
τοιαῦτα, ὅτι πολλὰ ἀνῄρηκεν ἢ ὑπερβέβηκεν, οἷον
(10) ὅρκους, δεξιάς, πίστεις, ἐπιγαμίας· πολλῶν γὰρ ἀδικημάτων
ὑπεροχή. καὶ τὸ ἐνταῦθα οὗ κολάζονται οἱ ἀδικοῦντες, ὅπερ
ποιοῦσιν οἱ ψευδομαρτυροῦντες· ποῦ γὰρ οὐκ ἂν ἀδικήσαιεν,
εἴ γε καὶ ἐν τῷ δικαστηρίῳ; καὶ ἐφ’ οἷς αἰσχύνη μάλιστα.
καὶ εἰ τοῦτον ὑφ’ οὗ εὖ πέπονθεν· πλείω γὰρ ἀδικεῖ, ὅτι τε
(15) κακῶς ποιεῖ καὶ ὅτι οὐκ εὖ. καὶ ὃ παρὰ τὰ ἄγραφα δί-
καια· ἀμείνονος γὰρ μὴ δι’ ἀνάγκην δίκαιον εἶναι· τὰ μὲν
οὖν γεγραμμένα ἐξ ἀνάγκης, τὰ δ’ ἄγραφα οὔ. ἄλλον
δὲ τρόπον, εἰ παρὰ τὰ γεγραμμένα· ὁ γὰρ τὰ φο-
βερὰ ἀδικῶν καὶ τὰ ἐπιζήμια καὶ τὰ ἀζήμια ἀδι-
(20) κήσειεν ἄν. περὶ μὲν οὖν ἀδικήματος μείζονος καὶ ἐλάτ-
τονος εἴρηται.

***
Ένα αδίκημα είναι πιο βαρύ όσο πιο μεγάλη είναι η αδικία που το προκάλεσε. (25) Αυτός είναι ο λόγος που εντελώς ασήμαντα αδικήματα είναι μερικές φορές πολύ βαριά, όπως εκείνο π.χ. για το οποίο ο Καλλίστρατος κατηγόρησε τον Μελάνωπο, ότι εξαπάτησε τους ναοποιούς και τους πήρε τρία ιερά ημιωβόλια (στην περίπτωση, πάντως, των δίκαιων πράξεων συμβαίνει το αντίθετο). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά εμπεριέχονται δυνάμει σ' εκείνα· αυτός, πράγματι, που έκλεψε τρία ιερά ημιωβόλια θα ήταν ικανός για οποιοδήποτε αδίκημα. Μερικές φορές λοιπόν το μεγαλύτερο αδίκημα μετριέται με αυτόν τον τρόπο, (30) ενώ κάποιες άλλες με τη βλάβη που προκλήθηκε. Μεγαλύτερο είναι επίσης το αδίκημα για το οποίο δεν υπάρχει ισοδύναμη με αυτό τιμωρία, αλλά όλες οι τιμωρίες είναι μικρότερές του. Επίσης αυτό για το οποίο δεν υπάρχει γιατρειά: πρόκειται για αδίκημα που είναι δύσκολο, μπορεί και αδύνατο να αντιμετωπισθεί. Επίσης αυτό για το οποίο ο παθών δεν μπορεί να προσφύγει για την τιμωρία του ενόχου στο δικαστήριο, επειδή είναι αδίκημα που δεν σηκώνει γιατρειά ― η δίκη είναι, πράγματι, και κολασμός και γιατρειά. Επίσης αν ο παθών και αδικημένος επέβαλε ο ίδιος στον εαυτό του μια μεγάλη τιμωρία· (35) γιατί είναι δίκαιο, τότε, ο δράστης να τιμωρηθεί με ακόμη μεγαλύτερη τιμωρία· έτσι, επί παραδείγματι, ο Σοφοκλής, μιλώντας υπέρ του Ευκτήμονα, [1375a] που αυτοκτόνησε ύστερα από την προσβολή που του έγινε, είπε ότι δεν θα ορίσει μικρότερη ποινή από αυτήν που όρισε για τον εαυτό του ο παθών. Επίσης το αδίκημα που ο δράστης το έκανε ή μόνος αυτός, ή πρώτος αυτός, ή ως ένας από τους λίγους που το έκαναν. Βαρύ είναι επίσης να κάνει κανείς ξανά και ξανά το ίδιο σφάλμα. Επίσης αυτό για το οποίο αναζητούνται και ανακαλύπτονται νέοι τρόποι πρόληψης και τιμωρίας· (5) στο Άργος, π.χ., τιμωρείται αυτός εξαιτίας του οποίου θεσπίστηκε ένας νόμος, καθώς και αυτοί που εξαιτίας τους χτίστηκε η φυλακή. Όσο πιο κτηνώδες, επίσης, ένα αδίκημα, τόσο βαρύτερο. Το ίδιο και αυτό που προμελετήθηκε επί περισσότερο χρόνο. Επίσης αυτό που στο άκουσμά του οι άνθρωποι αισθάνονται μάλλον φόβο παρά οίκτο. Οι συνήθεις στη ρητορική μέθοδοι είναι οι εξής, να πει π.χ. ο ρήτορας ότι ο δράστης καταπάτησε ή παραβίασε πολλές αρχές της δικαιοσύνης, (10) π.χ. όρκους, χειραψίες, εγγυήσεις, όρους που προβλέπονται σε περιπτώσεις επιγαμιών· γιατί έτσι έχουμε ένα μεγαλύτερο αδίκημα–άθροισμα περισσότερων αδικημάτων. Επίσης το να κάνει κανείς αδίκημα εκεί όπου τιμωρούνται αυτοί που διαπράττουν αδικήματα ― αυτό ακριβώς κάνουν οι ψευδομάρτυρες· αλήθεια, πού δεν θα διέπρατταν αδίκημα, αφού μπορούν και στο δικαστήριο; Επίσης τα πιο ατιμωτικά αδικήματα. Επίσης αν διέπραξε αδίκημα σε βάρος αυτού που τον ευεργέτησε· γιατί στην περίπτωση αυτή έχουμε περισσότερα αδικήματα: (15) πρώτον κάνει κακό στον ευεργέτη του, δεύτερον δεν του ανταποδίδει το καλό που του χρωστάει. Είναι επίσης μεγαλύτερο αδίκημα αυτό που γίνεται κατά παράβαση των άγραφων κανόνων του δικαίου· γιατί δείχνει ανώτερο άνθρωπο, αν είναι κανείς δίκαιος δίχως να τον υποχρεώνει τίποτε ― οι γραπτοί νόμοι έχουν το στοιχείο του υποχρεωτικού, οι άγραφοι όχι. Από μιαν άλλη άποψη: αν το αδίκημα έγινε παρά τους γραπτούς νόμους· γιατί αυτός που διαπράττει αδικήματα αδιαφορώντας για τις ανησυχητικές συνέπειες και για τις προβλεπόμενες ποινές, θα έκανε βέβαια και τα αδικήματα για τα οποία δεν προβλέπονται ποινές.

(20) Είπαμε λοιπόν όσα είχαμε να πούμε για τα βαρύτερα και για τα λιγότερο βαριά αδικήματα.