ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἰφιγένεια ἡ ἐν Αὐλίδι (506-542)

ΑΓΑ. αἰνῶ σε, Μενέλα᾽, ὅτι παρὰ γνώμην ἐμὴν

ὑπέθηκας ὀρθῶς τοὺς λόγους σοῦ τ᾽ ἀξίως.
ταραχὴ δ᾽ ἀδελφῶν διά τ᾽ ἔρωτα γίγνεται
πλεονεξίαν τε δωμάτων· ἀπέπτυσα
510 τοιάνδε συγγένειαν ἀλλήλοιν πικράν.
ἀλλ᾽ ἥκομεν γὰρ εἰς ἀναγκαίας τύχας,
θυγατρὸς αἱματηρὸν ἐκπρᾶξαι φόνον.
ΜΕ. πῶς; τίς δ᾽ ἀναγκάσει σε τήν γε σὴν κτανεῖν;
ΑΓΑ. ἅπας Ἀχαιῶν σύλλογος στρατεύματος.
515 ΜΕ. οὔκ, ἤν νιν εἰς Ἄργος γ᾽ ἀποστείλῃς πάλιν.
ΑΓΑ. λάθοιμι τοῦτ᾽ ἄν. ἀλλ᾽ ἐκεῖν᾽ οὐ λήσομεν.
ΜΕ. τὸ ποῖον; οὔτοι χρὴ λίαν ταρβεῖν ὄχλον.
ΑΓΑ. Κάλχας ἐρεῖ μαντεύματ᾽ Ἀργείων στρατῷ.
ΜΕ. οὔκ, ἢν θάνῃ γε πρόσθε· τοῦτο δ᾽ εὐμαρές.
520 ΑΓΑ. τὸ μαντικὸν πᾶν σπέρμα φιλότιμον κακόν.
ΜΕ.†κοὐδέν γ᾽ ἄχρηστον, οὐδὲ χρήσιμον παρόν.†
ΑΓΑ. ἐκεῖνο δ᾽ οὐ δέδοικας ὃ ἔμ᾽ ἐσέρχεται;
ΜΕ. ὃν μὴ σὺ φράζεις, πῶς ἂν ὑπολάβοιμ᾽ ἂν λόγον;
ΑΓΑ. τὸ Σισύφειον σπέρμα πάντ᾽ οἶδεν τάδε.
525 ΜΕ. οὐκ ἔστ᾽ Ὀδυσσεὺς ὅ τι σὲ κἀμὲ πημανεῖ.
ΑΓΑ. ποικίλος ἀεὶ πέφυκε τοῦ τ᾽ ὄχλου μέτα.
ΜΕ. φιλοτιμίᾳ μὲν ἐνέχεται, δεινῷ κακῷ.
ΑΓΑ. οὐκ οὖν δοκεῖς νιν στάντ᾽ ἐν Ἀργείοις μέσοις
λέξειν ἃ Κάλχας θέσφατ᾽ ἐξηγήσατο,
530 κἄμ᾽ ὡς ὑπέστην θῦμα, κᾆτ᾽ ἐψευδόμην,
Ἀρτέμιδι θύσειν; οὐ ξυναρπάσας στρατόν,
σὲ κἄμ᾽ ἀποκτείναντας Ἀργείους κόρην
σφάξαι κελεύσει; κἂν πρὸς Ἄργος ἐκφύγω,
ἐλθόντες αὐτοῖς τείχεσιν Κυκλωπίοις
535 συναρπάσουσι καὶ κατασκάψουσι γῆν.
τοιαῦτα τἀμὰ πήματ᾽. ὦ τάλας ἐγώ,
ὡς ἠπόρημαι πρὸς θεῶν τὰ νῦν τάδε.
ἕν μοι φύλαξον, Μενέλεως, ἀνὰ στρατὸν
ἐλθών, ὅπως ἂν μὴ Κλυταιμήστρα τάδε
540 μάθῃ, πρὶν Ἅιδῃ παῖδ᾽ ἐμὴν προσθῶ λαβών,
ὡς ἐπ᾽ ἐλαχίστοις δακρύοις πράσσω κακῶς.
ὑμεῖς τε σιγήν, ὦ ξέναι, φυλάσσετε.

***

ΑΓΑ. Εύγε, Μενέλαε· δίχως να το ελπίζω,
γερό στα λόγια σου έβαλες θεμέλιο
κι όπως σου αξίζει. Ο έρωτας χωρίζει
κι η αχορταγιά στις μοιρασιές τ᾽ αδέρφια.
510 Συγγένεια που ποτίζει πίκρες ο ένας
τον άλλο δεν τη θέλω. Μα η ανάγκη
με πιέζει πια την κόρη μου να σφάξω.
ΜΕΝ. Πώς; ποιός θα σ᾽ αναγκάσει να το κάμεις;
ΑΓΑ. Ο ελληνικός στρατός που εδώ εμαζεύτη.
ΜΕΝ. Όχι, αν τη στείλεις πάλι πίσω στο Άργος.
ΑΓΑ. Σ᾽ αυτό ξεφεύγω· δεν ξεφεύγω στο άλλο.
ΜΕΝ. Σε ποιό; Το λαό να μην τον παρατρέμεις.
ΑΓΑ. Σ᾽ όλους θα πει το μάντεμά του ο Κάλχας.
ΜΕΝ. Όχι, αν πεθάνει· κι εύκολο είναι τούτο.
520 ΑΓΑ. Οι μάντηδες πληγή· φιλόδοξοι όλοι.
ΜΕΝ. Κι άχρηστοι· κι όμως πάλι πώς να λείψουν;
ΑΓΑ. Σκέφτομαι κι άλλο· αυτό δεν το φοβάσαι;
ΜΕΝ. Αν δεν το πεις, πώς θες να το μαντέψω;
ΑΓΑ. Όλα η σπορά του Σίσυφου τα ξέρει.
ΜΕΝ. Σ᾽ εμάς κακό δεν κάνει ο Οδυσσέας.
ΑΓΑ. Πάντα του πονηρός και δημοκόπος.
ΜΕΝ. Κακό η φιλοδοξία· κι αυτή την έχει.
ΑΓΑ. Λοιπόν τί λες; στη μέση των Αργείων
δε θα σταθεί, και τις μαντείες του Κάλχα
530 δε θα τις πει, κι ότι σφαχτό είχα τάξει
στην Άρτεμη, κι ότι ύστερα τ᾽ αρνιόμουν;
Και δε θα ξεσηκώσει το στρατό
και δε θα βάλει τους Αργείους να σφάξουν
την κόρη μου, αφού πρώτα εμάς σκοτώσουν;
Κι αν φύγω στο Άργος, θά ᾽ρθουν, θα χαλάσουν
κι όλη μαζί με τα κυκλώπεια τείχη
θα μου ξεθεμελιώσουνε τη χώρα.
Νά οι συμφορές μου, νά οι θεοί σε τί
αδιέξοδο το δύστυχο με φέραν.
Μια χάρη σού ζητώ, Μενέλαε: όταν
πας στο στρατό, να μην το μάθει κοίτα
η Κλυταιμήστρα, πριν στον Άδη δώσω
540 την κόρη μου· να ρέουν στη συμφορά μου,
όσο είναι βολετό, πιο λίγα δάκρυα.
Στις γυναίκες του Χορού.
Κι εσείς γι᾽ αυτά λέξη μην πείτε, ξένες.
Ο Αγαμέμνονας μπαίνει στη σκηνή του· ο Μενέλαος φεύγει.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ.: Η τέχνη της ελληνιστικής εποχής

8.3.5. Μεγάλα μυθολογικά συμπλέγματα: Ο Μαρσύας και ο Σκύθης, ο Λαοκόων και τα γλυπτά της Sperlonga

Είδαμε στα προηγούμενα κεφάλαια ότι ο μύθος του μουσικού αγώνα ανάμεσα στον Απόλλωνα και τον Μαρσύα, που είχε ιδιαίτερη σημασία για τη χρήση του αυλού ως μουσικού οργάνου, είχε απεικονιστεί στη γλυπτική ήδη τον 5ο αιώνα π.Χ., στο σύνταγμα του Μύρωνα στην Ακρόπολη της Αθήνας που εικόνιζε την Αθηνά και τον Μαρσύα, και τον 4ο αιώνα π.Χ., στη βάση της Μαντινείας. Στο τέλος του 3ου ή στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. χρονολογείται ένα ακόμη σύμπλεγμα με το ίδιο θέμα, όπου όμως έχει απεικονιστεί μια εντελώς διαφορετική χρονική στιγμή, εκείνη της εκτέλεσης της απάνθρωπης τιμωρίας που επέβαλε ο Απόλλωνας στον ηττημένο Μαρσύα, δηλαδή να τον γδάρουν ζωντανό. Το σύμπλεγμα μας είναι γνωστό από μια σειρά αντιγράφων που δείχνουν τον Μαρσύα κρεμασμένο σε ένα δέντρο και έναν Σκύθη γονατιστό να ακονίζει το μαχαίρι με το οποίο ετοιμάζεται να τον γδάρει. Είναι πιθανόν ότι υπήρχε και ένα άγαλμα Απόλλωνα με κιθάρα. Σε αντίθεση με τις δύο προηγούμενες γλυπτές συνθέσεις, που αφήνουν τον θεατή να φανταστεί το φοβερό τέλος της ιστορίας, το έργο της ελληνιστικής εποχής εικονίζει τη στιγμή κατά την οποία κορυφώνεται η αγωνία. Ο Μαρσύας είναι πλέον ανίκανος να αντιδράσει, καθώς είναι δεμένος στον κορμό του δέντρου: στο κρεμασμένο σώμα του διαγράφονται καθαρά οι μύες και στο πρόσωπό του αποτυπώνεται η αγωνία και ταυτόχρονα η παραίτηση. 

Από την άλλη πλευρά ο Σκύθης ετοιμάζεται να εκτελέσει τη σκληρή ποινή χωρίς να δείχνει καμιά συγκίνηση. Δεν γνωρίζουμε πού ήταν στημένο το πρωτότυπο ούτε με ποια αφορμή είχε κατασκευαστεί. Θα πρέπει όμως να το φανταστούμε σε ένα περιβάλλον που δημιουργούσε την εντύπωση ότι τα αγάλματα ήταν ζωντανά.

Ένα ανάλογης έμπνευσης σύμπλεγμα είναι ο περίφημος Λαοκόων, που ανακαλύφθηκε στη Ρώμη το 1506 και εντυπωσίασε όσο λίγα αρχαία έργα τέχνης τους νεότερους καλλιτέχνες. Το μαρμάρινο σύμπλεγμα του Λαοκόοντα το αναφέρει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (Naturalis historia 36.37), ο οποίος το επαινεί ιδιαίτερα για την καλλιτεχνική του αξία και λέει ότι το είχαν κάνει τρεις Ρόδιοι γλύπτες, ο Αγήσανδρος, ο Πολύδωρος και ο Αθανόδωρος, και ότι βρισκόταν στην κατοικία του μετέπειτα αυτοκράτορα Τίτου. Το θέμα είχε ιδιαίτερη σημασία για τους Ρωμαίους, οι οποίοι πίστευαν ότι κατάγονταν από τους Τρώες που έφυγαν από την πατρίδα τους με αρχηγό τον Αινεία μετά την κατάληψη και την καταστροφή της από τους Έλληνες. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Λαοκόων ήταν ο μόνος που είχε προειδοποιήσει τους Τρώες για την επερχόμενη καταστροφή: Για να καταλάβουν την Τροία οι Έλληνες, μετά από συμβουλή του Οδυσσέα κατασκεύασαν ένα μεγάλο ξύλινο άλογο, τον δούρειο ίππο, μέσα στο οποίο κρύφτηκαν αρκετοί πολεμιστές και το άφησαν στην ακτή δήθεν ως δώρο στον θεό Ποσειδώνα, ενώ οι υπόλοιποι προσποιήθηκαν ότι φεύγουν για την πατρίδα τους. 

Σύμφωνα με το σχέδιο, οι πολεμιστές που ήταν μέσα στο άλογο θα έβγαιναν τη νύχτα και θα άνοιγαν τις πύλες της πόλης για να μπουν και οι υπόλοιποι Έλληνες που θα επέστρεφαν με τα πλοία. Οι Τρώες ετοιμάστηκαν να μεταφέρουν το ξύλινο άλογο μέσα στην πόλη για να το αφιερώσουν στον θεό, αλλά ο Λαοκόων, ιερέας του Ποσειδώνα, υποπτεύθηκε το τέχνασμα και χτύπησε με ένα κοντάρι την κοιλιά του αλόγου για να τους δείξει ότι ήταν κούφιο. Τότε δύο τεράστια φίδια βγήκαν από τη θάλασσα και έπνιξαν τον Λαοκόοντα και τους δύο γιους του. Οι Τρώες πίστεψαν ότι αυτή ήταν η τιμωρία για την ασέβεια του ιερέα και το συνόδεψαν με τιμές στην πόλη, προετοιμάζοντας έτσι άθελά τους την καταστροφή της. Το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα μπορεί να χρονολογηθεί γύρω στο 20 π.Χ. και είναι πιθανότατα αντίγραφο ενός παλαιότερου έργου που τεχνοτροπικά βρισκόταν κοντά στον βωμό του Δία στο Πέργαμον. Ο Λαοκόων έχει ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του τον πόνο και την αγωνία καθώς παλεύει μάταια να ελευθερωθεί από το φίδι που τον σφίγγει και ετοιμάζεται να τον δαγκώσει. Ο ένας από τους γιους του είναι ήδη νεκρός ενώ ο άλλος προσπαθεί ακόμη να γλιτώσει από τον θανάσιμο κίνδυνο. Στον θεατή δημιουργείται η αίσθηση ότι η δράση εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του.

Οι ίδιοι γλύπτες που κατασκεύασαν τον Λαοκόοντα υπογράφουν και ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό σύνολο μαρμάρινων γλυπτών με μυθολογικά θέματα που ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1957 στην Ιταλία, στη μικρή παραλιακή πόλη Sperlonga, ανάμεσα στη Ρώμη και τη Νεάπολη, κατά την κατασκευή ενός δρόμου. Τα γλυπτά ήταν στημένα σε μια μεγάλη και πλούσια διακοσμημένη σπηλιά που ανήκε σε μια πολυτελή έπαυλη, χτισμένη στο δεύτερο μισό του 1ου αιώνα π.Χ., στην οποία είχε διαμείνει για λίγο ο αυτοκράτορας Τιβέριος κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του. Υπήρχαν συνολικά τέσσερα συμπλέγματα σχετικά με την άλωση της Τροίας και τις περιπέτειες του Οδυσσέα: (1) Στο βάθος της σπηλιάς μέσα σε μια βραχώδη κόγχη ήταν τοποθετημένη μια τεράστια σύνθεση που έδειχνε την τύφλωση του Πολύφημου από τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του. Ο Κύκλωπας Πολύφημος είναι ξαπλωμένος στον βράχο, μεθυσμένος από το κρασί που του έδωσε να πιει ο Οδυσσέας, ο οποίος στέκεται δίπλα του με μια κύλικα στο χέρι. Δύο σύντροφοι του Οδυσσέα ετοιμάζονται να βυθίσουν τον πάσσαλο με την πυρωμένη μύτη στο μοναδικό μάτι του Πολύφημου, ενώ ένας τρίτος σύντροφος κρατάει τον ασκό με το κρασί. (2) Στο κέντρο περίπου της σπηλιάς, μέσα σε μια δεξαμενή με νερό, έβλεπε κανείς το πλοίο του Οδυσσέα να περνάει το στενό ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Σώζεται η πρύμνη του πλοίου με τον κυβερνήτη που τον αρπάζει από τα μαλλιά η Σκύλλα, ενώ τα κυνόμορφα κεφάλια που βγαίνουν από το σώμα της κατασπαράζουν κάποιους από τους συντρόφους του Οδυσσέα. (3) Αποσπασματικά σώζεται μια σύνθεση που δείχνει ένα επεισόδιο του Τρωικού Πολέμου, την κλοπή του παλλαδίου, του μικρού μεγέθους ιερού αγάλματος της Αθηνάς που βρισκόταν στον ναό της θεάς στην ακρόπολη της Τροίας, από τον Οδυσσέα και τον Διομήδη. Η κλοπή ήταν αναγκαία γιατί όσο το παλλάδιον βρισκόταν στη θέση του κανείς δεν μπορούσε να κυριέψει την Τροία. (4) Τέλος, υπήρχε ένα σύμπλεγμα, γνωστό από πολυάριθμα αντίγραφα, που δείχνει έναν ηλικιωμένο πολεμιστή με κράνος στο κεφάλι να μεταφέρει έναν νεαρό νεκρό. Πρόκειται για ένα επεισόδιο από τον Τρωικό Πόλεμο για το οποίο έχουν προταθεί δύο διαφορετικές ερμηνείες: ο Αίαντας με τον νεκρό Αχιλλέα ή ο Μενέλαος με τον Πάτροκλο.

Το φυσικό πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι τοποθετημένα τα γλυπτά της Sperlonga είναι αποκαλυπτικό για την αισθητική της ελληνιστικής εποχής, που επεδίωκε να μετατρέψει το φυσικό τοπίο σε σκηνικό για μυθολογικές σκηνές. Χαρακτηριστική είναι και η δεξιοτεχνία με την οποία είναι δουλεμένα τα γλυπτά, έτσι ώστε να δίνουν την εντύπωση ότι είναι ζωντανές μορφές. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι συνθέσεις δεν είναι πρωτότυπες, αλλά επαναλαμβάνουν, περισσότερο ή λιγότερο πιστά, παλαιότερα πρότυπα. Επομένως τα γλυπτά της Sperlonga, αν και χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 1ου αιώνα π.Χ., είναι σημαντικές μαρτυρίες της αισθητικής της ελληνιστικής εποχής, όπως ακριβώς και ο Λαοκόων.

Μπάρντο Τοντόλ

Η Μόνη Αλήθεια που Δίδαξε ο Βούδας είναι ότι:

«Η Πραγματικότητα Είναι Μία, ο Χώρος Εμπειρίας Είναι Ενοποιημένος, και δεν υφίσταται καμία διαφορά ανάμεσα στο Απόλυτο Νιρβάνα και την Κοσμική Ύπαρξη του Σαμσάρα.
Η Βίωση, Κατανόηση, Αντίληψη, Αυτής της Μιας Πραγματικότητας, είναι η Κατάσταση της Αφύπνισης.
Οποιαδήποτε άλλη αντίληψη είναι Άγνοια.
Τα «Φαινόμενα» (σαν Δραστηριότητα της «Ουσίας») υφίστανται πραγματικά.
Η Άγνοια δεν σημαίνει την «ανυπαρξία» των φαινομένων, αλλά την λανθασμένη, από το υποκείμενο, ερμηνεία των φαινομένων.
Η ίδια η «ανάδυση» του υποκειμένου είναι προϊόν άγνοιας, κι οτιδήποτε αντιλαμβάνεται το υποκείμενο είναι στα πλαίσια της άγνοιας.

Αν όλα αυτά είναι αληθινά, αυτό σημαίνει ότι η Πραγματικότητα Υφίσταται Πάντα και δεν Αλλοιώνεται, και δεν υπάρχει, σε απόλυτο επίπεδο, ούτε «ξεχωριστή δημιουργία», ούτε πτώση στους κόσμους, ούτε λύτρωση ή «αφύπνιση». Υπάρχουν μόνον φαινόμενα, εμπειρίες, που (λόγω άγνοιας) ερμηνεύονται από τα «υποκείμενα» λανθασμένα. Άρα όλη αυτή η εξελικτική πορεία από το Απόλυτο, στους κόσμους, και πάλι πίσω «συμβαίνει» μόνο μέσα στην αντίληψη του υποκειμένου.

Συνεπώς δεν υπάρχει καμία πραγματική αφύπνιση του υποκειμένου. Υπάρχει μόνον η απομάκρυνση της άγνοιας. Αυτό, η απομάκρυνση της άγνοιας είναι ότι μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν Αληθινή Αφύπνιση… Αυτό όμως δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί από κάποιο υποκείμενο, και στα πλαίσια της υποκειμενικής αντίληψης, και με προσωπικές προσπάθειες του υποκειμένου. Όλα αυτά βρίσκονται στο χώρο της φαντασίας. Είναι ακριβώς η άγνοια, που δημιουργεί το υποκείμενο, που πρέπει να απομακρυνθεί. Και μόνο με την «διάλυση» της υποκειμενικής ύπαρξης Αποκαθίσταται η Φύση, η Αλήθεια, η Αντίληψη της Πραγματικότητας, Υπάρχει δηλαδή Αφύπνιση, Φώτιση.

Άρα η Αλήθεια Είναι Μια Χώρα, όπου δεν υπάρχουν μονοπάτια. Δεν υπάρχει τρόπος να Φτάσεις Εδώ. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να «εγκαταλείψεις» την άγνοια (που μεταφράζεται σε εγωισμό, αντιλήψεις, επιθυμίες, προσκολλήσεις σε αντικείμενα…). Δεν υπάρχει Διδασκαλία, δεν υπάρχουν τεχνικές. Πρέπει να βουτήξουμε ολάκαιροι στην ζωή, να ζήσουμε εδώ, τώρα, σε πραγματικό χρόνο την ζωή όπως συμβαίνει (κι όχι όπως την φανταζόμαστε)… αυτή είναι η μόνη πρακτική, βιωματική, αφύπνιση».

Αυτή ήταν εξαρχής και για πάντα η «Διδασκαλία» του Βούδα. Όλοι οι Μεγάλοι Βουδιστές Φιλόσοφοι, που ακολούθησαν τους επόμενους 25 αιώνες, είπαν ακριβώς τα ίδια πράγματα, ακόμα κι όταν τα διατύπωναν, μέσα σε διαφορετικές συνθήκες, με διάφορες περιγραφές, και με διαφορετικούς φιλοσοφικούς όρους. Ασβαγκόσα, Ναγκαρζούνα, Ασάνγκα, Βασουμπάντου, Μποντιντάρμα, Χούι-Νέγκ, Παντμασαμπάβα, Τιλόπα, Ντόγκεν… όλοι τους ακολούθησαν πιστά το «Μονοπάτι» του Βούδα (που δεν είναι το μονοπάτι του υποκειμένου).

Το Μπάρντο Τοντόλ, αν γνωρίζει κάποιος «ανάγνωση», και «διαβάσει» σωστά, επιβεβαιώνει στο ακέραιο την «Διδασκαλία» του Βούδα, όπως σύντομα την εκθέσαμε πιο πάνω.

Τι «διδάσκει» το Μπάρντο Τοντόλ;

Υπάρχει Μία Μοναδική Πραγματικότητα, που Ταυτίζεται με το Αδημιούργητο Νταρμακάγια, το Καθαρό Φως, την Κατάσταση της Φώτισης, και τα Περιλαμβάνει Όλα, και τον κόσμο των φαινομένων.
Τα φαινόμενα, οι εμπειρίες, επειδή ακριβώς έχουν Μια Αντικειμενική Βάση, υφίστανται σαν δραστηριότητες, σαν παροδικά φαινόμενα.
Όλα αυτά όμως (λόγω άγνοιας) γίνονται αντιληπτά με λανθασμένο τρόπο.
Τα φαινόμενα της δημιουργίας ούτε ανύπαρκτα είναι , ούτε προϊόν κάποιας νοσηρής υποκειμενικής φαντασίας… υφίστανται κυριολεκτικά, αλλά, από τα υποκείμενα, γίνονται ,αντιληπτά με λανθασμένο, οδυνηρό, τρόπο.
Όλα τα φαινόμενα, όλες οι εμπειρίες, σε όλη την δημιουργία, και στα έξη μπάρντο, και στην μεταθανάτια κατάσταση είναι αντικειμενικές καταστάσεις, που αντιμετωπίζονται λανθασμένα από το υποκείμενο, δεν είναι όνειρο, όπως όταν σκέφτεται, αναπολεί ή ονειρεύεται στον ύπνο του ο άνθρωπος… Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό, γιατί κυκλοφορεί μια τέτοια λανθασμένη αντίληψη των διδασκαλιών του Μπάρντο Τοντόλ.

Χρειάζεται λοιπόν, Κάποιος, να Δει, να Αντικρύσει Άμεσα την Πραγματικότητα, κι όχι μέσα από την λανθασμένη υποκειμενική δραστηριότητα. Χρειάζεται ακριβώς, Αυτός, ο Κάποιος, να «διαλύσει» το προϊόν της άγνοιας υποκείμενο, και να Βιώσει την Αληθινή Βουδική Φύση του. Χρειάζεται να αντιμετωπίσει τον λειτουργούντα παρόντα «εαυτό» του, και πρακτικά, να απαλλαγεί, από την άγνοια, από τις λανθασμένες δραστηριότητες. Δεν χρειάζεται καμιά Διδασκαλία, καμιά τεχνική, ή πρακτική. Η ζωή είναι εδώ, αυτό που ζούμε. Κι αυτό πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Αυτό λοιπόν που προτείνει το Μπάρντο Τοντόλ είναι να Δούμε Άμεσα την Πραγματικότητα, απομακρύνοντας τις λανθασμένες δραστηριότητες. Αν δεν το Κάνουμε, θα βυθιστούμε ξανά στο υποκειμενικό μας όνειρο, που όμως, επειδή έχει αντικειμενική βάση, είναι απόλυτα ρεαλιστικό (άσχετα από το αν πρόκειται για μια λανθασμένη ερμηνεία από το υποκείμενο).

Το Μπάρντο Τοντόλ είναι ένα Μυητικό Ιερό Κείμενο, που απευθύνεται στους Νοήμονες Ζωντανούς, καλώντας τους να βιώσουν εν ζωή την εμπειρία του θανάτου (μέσα στον Διαλογισμό), να πεθάνουν εν ζωή, να πεθάνουν σε σχέση με όλη την άγνοια, όλες τις κοσμικές εμπειρίες, για να Αφυπνισθούν έτσι στην Πραγματικότητα… Πρέπει, Κάποιος, να το Βιώσει εν ζωή. Δεν έχει σημασία που το Ιερό Κείμενο χρησιμοποιείται, με τον όποιο τρόπο χρησιμοποιείται, στις νεκρώσιμες τελετές στο Θιβέτ. Είναι ένα Κείμενο των ζωντανών κι όχι των νεκρών… Τώρα, πως και γιατί, γίνονται όλα αυτά δεν είναι δικό μας θέμα, ούτε καν των θρησκειολόγων, ή των ιστορικών της θρησκείας… θα μπορούσε ίσως να είναι θέμα των ανθρωπολόγων, ή των κοινωνιολόγων…

«Ω, ευγενικέ άκουσε. Τώρα δοκιμάζεις την Εμπειρία της Ακτινοβολίας του Καθαρού Φωτός της Καθαρής Πραγματικότητας. Αναγνώρισέ την. Ω ευγενικέ, η τωρινή διάνοιά σου, στην πραγματική της φύσι άδεια, μην έχοντας, κανένα μορφικό χαρακτηριστικό χρώμα, φυσικά κενή, είναι η Ίδια Πραγματικότητα, το Παν-Αγαθό .
Η δική σου διάνοια, που είναι τώρα κενότητα χωρίς όμως να θεωρείται σαν η κενότητα του τίποτα αλλά σαν η ίδια η διάνοια, ανεμπόδιστη, λαμπερή, συναρπαστική και μακάρια είναι αυτή τούτη η Συνείδηση, ο Πανάγαθος Βούδας.
Η δική σου συνείδηση, άμορφη στην πραγματικότητα, άδεια και η διάνοια, λαμπερή και μακάρια - αυτά τα δύο - είναι αχώριστα. Η Ένωσή τους είναι η Κατάσταση της Τέλειας Φώτισης, του Ντάρμα-Κάγια.
Η δική σου συνείδηση, λάμποντας, κενή και αδιαχώριστη από το Μέγα Σώμα της Ακτινοβολίας, δεν έχει γέννηση ούτε θάνατο και είναι το Αμετάβλητο Φως - ο Βούδας Αμιτάμπα .
Αρκεί να το γνωρίζεις αυτό. Το να αναγνωρίζεις ότι η κε­νότητα της δικής σου διάνοιας είναι η Κατάσταση του Βούδα και το να την θεωρείς σαν να είναι η ίδια η δική σου η συνείδηση, σημαίνει να κρατάς τον εαυτό σου στην Κατάσταση του Θείου Νου του Βούδα».

Οικογενειακές συγκρούσεις: πότε η γονεϊκή αυθεντία μετατρέπεται σε γονεϊκή παρενόχληση

Όλες οι δομές, από μηχανές και οργανισμούς μέχρι και συστήματα, χρειάζονται συντήρηση. Σαν μια ιδιαίτερα περίπλοκη, εύπλαστη κατασκευή, μια σχέση απαιτεί διαρκή επισκευή και προληπτικά μέτρα για να συνεχίσει να λειτουργεί ομαλά. Μια καλά συντηρημένη ερωτική σχέση είναι ένα είδος ευδαιμονίας και μια πηγή δύναμης.

Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι θέλουν τις σχέσεις τους να τους κάνουν ευτυχισμένους ή να τους παρέχουν ολοκλήρωση.

Σύμφωνα με το Χομπς, κάθε σχέση είναι σαν ένα είδος αγώνα για δύναμη. Η αναζήτηση κοινού εδάφους, ισορροπία δύναμης, είναι αυτό που εννοώ όταν μιλώ για συντήρηση της σχέσης.

«Όταν η οικογένεια βρίσκεται σε τάξη, όλες οι κοινωνικές σχέσεις της ανθρωπότητας είναι σε τάξη».

Οικογενειακές σχέσεις

Το μόνο πιο περίπλοκο πράγμα από μια ερωτική σχέση είναι το περίπλοκο δίκτυο αλληλεπιδράσεων στην οικογένεια. Κάθε άτομο, στα πλαίσια του οικογενειακού περιβάλλοντος, εκδηλώνει την προσωπικότητά του, τις προτιμήσεις, τα πρότυπα, τη συμπεριφορά, τις αξίες και τη φιλοσοφική του θεώρηση.

Η φύση και η ανατροφή συμβάλλουν στη δημιουργία ενός φαινομένου «αλληλοκάλυψης» μεταξύ των μελών της οικογένειας, σε πολλούς από τους παραπάνω τομείς, μα ποτέ δεν υπάρχει τέλεια εφαρμογή. Εκεί ξεκινά η διαμάχη.

Οι οικογενειακές σχέσεις απαιτούν προσεκτική σκέψη και συντήρηση, όπως και οι ερωτικές. Ενδεχομένως, να έχουν ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη, επειδή πολλές οικογενειακές σχέσεις είναι από τη φύση τους ασταθείς και κατά το μεγαλύτερο μέρος τους επιβάλλονται, δεν επιλέγονται.

Για πολλά χρόνια, τα παιδιά διαμορφώνονται από τους ενήλικες από τους οποίους εξαρτώνται. Αυτό δημιουργεί στους συγγενείς την υποχρέωση να ενθαρρύνουν και να εμφυσούν τα χαρακτηριστικά που θα οδηγήσουν τα παιδιά στο να ζήσουν μια καλή ζωή.

Ανεξαρτητοποίηση

Οι άνθρωποι χρειάζονται την αγάπη της οικογένειάς τους, βιολογικής ή άλλης, για να μεγαλώσουν νιώθοντας άξιοι και ασφαλείς. Οι γονείς, καθώς και άλλοι ενήλικες που φροντίζουν τα παιδιά, έχουν ευθύνη έναντι αυτών και της κοινωνίας να παρέχουν αυτή την αγάπη. Μέρος, λοιπόν, της δουλειάς ενός γονιού είναι να εμφυσήσει αρετές ή όπως συνήθιζε να αναφέρει ο Αριστοτέλης «καλές συνήθειες». Τα παιδιά, ωστόσο, φτάνουν σε ένα σημείο όπου χρειάζεται να ενισχύσουν τη δική τους αυτοεκτίμηση, να ζήσουν σύμφωνα με τις δικές τους αξίες και να πάρουν τη δική τους ανεξάρτητη θέση ενήλικου στην κοινωνία.

Οι γονείς έχουν το καθήκον να προετοιμάσουν τα παιδιά βοηθώντας τα να ζήσουν μια ζωή ακεραιότητας, όταν όμως το καθήκον τους επιτελεστεί, τότε μπορούν να σταματήσουν να το κάνουν. Είναι απαραίτητο να σταματήσουν προτού η γονεϊκή αυθεντία μετατραπεί σε γονεϊκή παρενόχληση.

Η ολοκλήρωση προέρχεται από μέσα μας. Κανένας άλλος, ούτε καν ο άνθρωπος που μας έφερε στον κόσμο δεν μπορεί να μας την προσφέρει.

Το καλύτερο που μπορούν οι γονείς να κάνουν για να ενθαρρύνουν απόλυτη ολοκλήρωση για τα παιδιά τους είναι να τους παρέχουν το χώρο να γίνουν αυτάρκη καθώς μεγαλώνουν.

Ο Χαλίλ Γκιμπράν για την ανατροφή των παιδιών

Τα παιδιά είναι προεκτάσεις των γονιών τους βιολογικά, μα όχι πάντα πολιτισμικά. Ξεκινούν να φτιάχνουν τις ατομικές τους ταυτότητες στην «φωλιά» της οικογένειας, αλλά όσο πιο αποκλίνουσες είναι αυτές οι ταυτότητες από των γονιών ή της οικογένειας σαν σύνολο, τόσο μεγαλύτερη είναι η προοπτική για προστριβή. Οι γονείς έχουν μια γενετική επίδραση και τη νομική επίβλεψη των παιδιών τους, μα δεν είναι ιδιοκτήτες τους.

Όπως πολύ όμορφα διατυπώνει ο Λιβανέζος ποιητής και φιλόσοφος Χαλίλ Γκιμπράν για την ανατροφή των παιδιών:

Τα παιδιά σας δεν είναι παιδιά σας. Είναι οι γιοι και οι κόρες της επιθυμίας της Ζωής για τον εαυτό της. Έρχονται με μέσο εσάς, αλλά όχι από εσάς και παρόλο που είναι μαζί σας δεν σας ανήκουν. Μπορείτε να τους δώσετε την αγάπη σας, μα όχι και τις σκέψεις σας, γιατί έχουν τις δικές τους.

Μπορείτε να στεγάσετε τα σώματά τους, μα όχι και τις ψυχές τους, γιατί οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο, το οποίο δεν μπορείτε να επισκεφθείτε, ούτε καν στα όνειρα σας. Μπορείτε να παλέψετε να γίνετε σαν και αυτά, μα μην προσπαθείτε να τα κάνετε σαν και εσάς.»

Ελαστικότητα στις οικογενειακές σχέσεις

Όπως παρατήρησε ο Ηράκλειτος «πάντα ρει». Η φύση μιας σχέσης είναι το να συντηρείς κάτι εν όψει της αλλαγής. Αυτό δεν σημαίνει ότι η σχέση δεν αλλάζει, γιατί πρέπει.

Η σχέση ενός γονέα με το παιδί του είναι διαφορετική στη φάση της παιδικής ηλικίας και διαφορετική στην εφηβική.

Η σχέση υπόκειται σε διάφορους κύκλους, κρίσεις και επιλύσεις όλο αυτό τον καιρό. Η ελαστικότητα είναι το κλειδί για την επιβίωση της σχέσης.

Το να βρίσκεσαι πάνω σε ένα τρενάκι λούνα παρκ σημαίνει ότι βιώνεις αλλαγές κάθε δευτερόλεπτο. Τα ανεβάσματα και τα κατεβάσματα είναι δύο πολύ διαφορετικές αισθήσεις, ακόμη και όταν βρίσκεσαι στο ίδιο τρενάκι.

Μύηση: Το ταξίδι προς την Πνευματική Αφύπνιση

Ο Άνθρωπος από την γέννησή του μπαίνει στην μυητική διαδικασία. Περνά την Μύηση της ζωής, και αν προχωρήσει βαθύτερα στην γνώση, μυείται σε πνευματικά επίπεδα που υπάρχουν στην ανθρώπινη – θεϊκή φύση από τις απαρχές της. Η παραμένει στο σκότος, υπομένοντας τα δεινά και τις εξελικτικές δοκιμασίες που δρουν ως πνευματικά μαθήματα. Ποιά είναι αυτή η μυητική διαδικασία όμως; Πως απεικονίζεται στους μύθους και την λαογραφία; Ας δούμε παρακάτω:

Οι καταβολές της μύησης χρονολογούνται πίσω στην αρχή της ύπαρξης της Ανθρωπότητας. Η Πρώτη «μύηση» του Ανθρώπου γίνεται καθώς η μητέρας φέρνει στον κόσμο τον νέο σπόρο. Με τον απαιτούμενο σεβασμό στην Ανθρωπότητα, οι μύθοι από την μία πλευρά αλλά και οι επιστημονικές αναζητήσεις που αναζητούν την εξέλιξη της ανθρώπινης ύπαρξης, προσφέρουν την δική τους εκδοχή σχετικά με την μυητική διαδικασία αλλά και την πρόοδο του ανθρώπου. Στον Δυτικό Κόσμο οι πιο διαδεδομένοι μύθοι ενδιαφέρονται και ενσωματώνουν την ¨πτώση¨ των Μονοθεϊστών, ενώ οι Πολυθεϊστικοί μύθοι της Αρχαιότητας σχετίστηκαν με τις παρεμβάσεις του Προμηθέα και της Πανδώρας στην μοίρα του ανθρώπου.

Κατόρθωσε άραγε ο άνθρωπος μέσα από την Μύηση του στην τέχνη της Φωτιάς, να αποσπάσει τον εαυτό του από την «μήτρα» της φύσης; Ο «πρώτος άνθρωπος» κατά τις διδαχές της Βίβλου θα εξακολουθούσε να ζει στην ευλογημένη άγνοια αν δεν υπήρχε η παρέμβαση της Γυναίκας η οποία, εμπνευσμένη από τον «αντίπαλο» τον προέτρεψε να φάει το απαγορευμένο φρούτο της Γνώσης.

Από την άλλη πλευρά, η ιστορία του Προμηθέα, στον οποίο ήρθε να προστεθεί εκείνος της Πανδώρας δίνοντας μία ολοκληρωμένη οπτική, αναφέρει τον τρόπο με τον οποίο μεταλαμπαδεύτηκε η φωτιά στους ξεπεσμένους ανθρώπους, από τον εκείνο που τους δημιούργησε. Η Πανδώρα, που είναι εκείνη που παρέχει τα πάντα (Τα δώρα των Πάντων), ήταν δημιουργία του Ηφαίστου, ο οποίος την σμίλεψε από πηλό. Η Πανδώρα στάλθηκε από τους Θεούς στην Ανθρωπότητα που ζούσε στην μακαριότητα της χρυσής εποχής. Εκείνη απελευθέρωσε πάνω τους τα δεινά και τις δοκιμασίες που εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο, μέσα από το πιθάρι της (που εσφαλμένα ονομάστηκε «Κουτί της Πανδώρας»). Στα βάθη του, ακόμη κρυφό υπήρχε το αόρατο φως της ελπίδας και της γνώσης.

Μέσα από αυτούς αλλά και πολλούς ακόμη μύθους, μπορούμε να παρατηρήσουμε την αποστολή του ανθρώπου στο μονοπάτι της διανοητικής εξέλιξης: Ο Άνθρωπος πρέπει να ξεκινήσει την πνευματική εργασία «αναζητώντας το μονοπάτι που έχασε στην διαδρομή της ανθρωπότητας». Πρόκειται για ένα απαραίτητα διφορούμενο μονοπάτι, καθώς βασίζεται, αναφέροντάς το απλουστευμένα, στην γνώση του «καλού και του κακού». Γνωρίζουμε ήδη εξάλλου πως η φύση του ανθρώπου περιέχει εκτός από υπερβατικές και πνευματικές δυνάμεις, την δυνατότητα της καταστροφής της εξέλιξης δισεκατομμυρίων χρόνων, και την μεταμόρφωση του πλανήτη σε ένα ζωντανό εφιάλτη.

Βέβαια υπάρχει λόγος που ο Carl Sagan θεώρησε πως οι άνθρωποι «αποτελούνται από άστρα». Κάθε λόγιος η μη, που αναγνώρισε την θεϊκή υπόσταση του ανθρώπου, εν τέλει κατανόησε την φωτεινή καταγωγή της ανθρώπινης φύσης.

Η Μύηση είναι ένα επικίνδυνο ταξίδι του ανθρώπου με «το σκάφος» του στα νερά της γνώσης, ένα πέρασμα στον ωκεανό κατά το οποίο ο εξερευνητής χάνει τον προσανατολισμό του, αφού σύντομα χάνει από το οπτικό του πεδίο τα σημάδια της «στεριάς». Για να προστατέψει το σκάφος του, θα πρέπει να αποκτήσει την απαιτούμενη εμπειρία ούτως ώστε να διατηρήσει την πορεία προς την πνευματική εξέλιξη, που υπάρχει από τα βάθη των αιώνων και ονομάζεται «Μυητική Παράδοση», με την έννοια της μετάδοσης της πνευματικής αναγέννησης του ατόμου. Μεταδιδόμενη από άνθρωπο σε άνθρωπο, από γενιά σε γενιά, αυτή η πνευματική αναγέννηση δεν έχει ανθρώπινες καταβολές αφού ανήκει στο Συμπαντικό φως από το οποίο δημιουργήθηκαν οι άνθρωποι.

Η Μύηση δεν απευθύνεται μόνο στην διανόηση. Δεν μπορεί να μεταλαμπαδευτεί με τον τρόπο που ο άνθρωπος μαθαίνει μία τεχνική, επιστήμη ή πληροφορία. Η Μύηση παρουσιάζεται συχνά μέσα από την τέχνη, αφού και εκείνη απαιτεί έμπνευση, είναι η αναστάτωση της προσωπικότητας που ενεργοποιείται από επίπονα διδάγματα ή φυσικά βασανιστήρια, τα οποία συχνά αφήνουν βαθιά σημάδια στην πνευματική σάρκα του ερευνητή. Από την στιγμή που το ριζοσπαστικό στάδιο των διδαγμάτων θα ξεπεραστεί, η Μύηση θα αναλάβει να αναδημιουργήσει το άτομο και την ανώτερη δεκτικότητά του στον εσωτερικό κόσμο αλλά και τον Εσωτερικό Εαυτό.

Η Μύηση στον Δυτικό Κόσμο

Σε όλα τα Έθνη του κόσμου επικρατεί ο ίδιος λόγος για την ύπαρξη της μύησης, όμως τα μονοπάτια που ακολουθούνται διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό. Ο Προσανατολισμός των εθνών του Δυτικού κόσμου έχει ενθαρρύνει τα μονοπάτια που προωθούν την εργασία και την μεταμόρφωση της Ύλης. Είναι για την ακρίβεια τα μονοπάτια που παρέχονται ακόμη και σήμερα από τον Ελευθεροτεκτονισμό και την Αλχημεία, που θεωρούνται τα δύο παραδοσιακά μονοπάτια που έχουν διασωθεί στον Σύγχρονο πολιτισμό.

Ο Ελευθεροτεκτονισμός στην τωρινή μορφή του βασίζεται στις Μεσαιωνικές συντεχνίες και τον Συμβολισμό του Χτίστη, συμβολίζοντας την μεταφορική κατασκευή του Ναού του Σολομώντα. Η Αλχημεία, που είναι μία πρακτική αλλά και συμβολική τέχνη παρόμοια με μία «Φυσικο-χημική Επιστήμη» αλλά σημαντικότερα και ένας «Πειραματικός Μυστικισμός», προτρέπει στην δημιουργία του Άλατος της Σοφίας. Ενώ η πρακτική εξέλιξη πραγματοποιείται από εντελώς διαφορετικά μονοπάτια, οι Συμβολισμοί του Ελευθεροτεκτονισμού και της Αλχημείας είναι παράλληλοι, αποσκοπώντας στην τελική κατεύθυνση του ατόμου που είναι η μετάβαση προς την απελευθέρωση του πνεύματος μέσα από την ύλη.

Τα Μυητικά Στάδια

Για να εισχωρήσει στο μονοπάτι της τεκτονικής μύησης, το άτομο πρέπει να αναγνωριστεί ως υποψήφιος προς Μύηση. Παράλληλα, στο μονοπάτι της Πρακτικής Αλχημείας, το πρώτο βήμα αποτελείται από την αναγνώριση του κατάλληλου θέματος στο Ορυκτό Βασίλειο, που θα αποτελέσει την πρωταρχική ύλη για την έναρξη της Εργασίας. Ο Υποψήφιος θα πρέπει να νιώσει πως τον καλούν. Όμως από πού πηγάζει αυτό το κάλεσμα; Εκείνος που δέχεται το κάλεσμα θα θυμηθεί την ημέρα, ή την συνθήκη κατά την οποία δημιουργήθηκε η επιθυμία της γνώσης των μυστικών του Πνευματικού κόσμου. Όμως που εδράζει η αρχή αυτής της επιθυμίας; Πως μπορεί ο άνθρωπος να αναγνωρίσει τις αλυσιδωτές αντιδράσεις και τα μονοπάτια, την επιτυχία του δρόμου που επέλεξε, το δίκτυο των «συμπτώσεων», των ονείρων και των κόσμων που ανοίγονται στην συνείδησή του μέσα από τα Μυητικά Στάδια;

Κάθε Μύηση ξεκινά με μία καταβύθιση στα βαθύτερα στάδια της Συνειδητότητας, την επίσκεψη «μέσα στη Γη» από την οποία πηγάζει και το αποκρυφιστικό V.I.T.R.I.O.L. “Visita Interiora Terrae Rectificando Invenies Occultum Lapidem,” που είναι στην ουσία η πρόσκληση. Αυτή η διεργασία λαμβάνει χώρα σε ένα εντελώς σκοτεινό χώρο (ή σπηλιά) όπου κυριαρχεί η απόλυτη σιωπή και η απομόνωση. Οι Αλχημιστές επίσης ανέφεραν την Πρωταρχική ύλη με το όνομα “vitriol.” Η Μεσαιωνική Εικονογράφηση και οι Αλχημικοί Συμβολισμοί έχουν απεικονίσει την «Μυητική Διάλυση», η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για το άνοιγμα της «Πόρτας του Ναού».

Η προφανής συνέπεια της Διάλυσης μίας δομής – είτε αφορά ένα μέταλλο ή έναν Ανθρώπινο Νου – επιφέρει τον «Θάνατο» εκείνων που υποστήριζε, και ως φυσική συνέπεια προκαλείται το χάος. Από αυτό το χάος ξεκινά η κανονική εργασία των Αλχημιστών. Μετά τον Θάνατο του Εγώ στο μονοπάτι της Μύησης ο Νεόφυτος εισχωρεί στα ενδότερα για να περάσει τις δοκιμασίες που ακολουθούν. Δίχως βοήθεια, το άτομο ακολουθεί τους αόρατους οδηγούς του που τον βοηθούν να ανέλθει από τον πνευματικό λαβύρινθο. Η Καταστροφή της μορφής μέσα στο έδαφος απελευθερώνει ένα σπόρο.

Ο Σπόρος αυτός φυτεύει τις ρίζες του και μέσα από αυτές ανθίζει ο Εσώτερος εαυτός, που κοιτάζει προς το Φως της γνώσης. Με αυτό τον τρόπο ο ερευνητής αναγεννάται σε υπαρξιακό επίπεδο που τον τοποθετεί στο Μονοπάτι της Ανώτερης Συνειδητότητας…

ΔΕΣ: ΟΡΦΙΣΜΟΣ (ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ): Η "Μύηση"

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο για αυτό που γίνεσαι όταν είσαι μαζί του

Ο έρωτας, έχουν γράψει πολλοί, είναι η κινητήριος δύναμη της ζωής. Η αλήθεια είναι πως είναι ένα ακατανίκητο συναίσθημα, που είτε σε ανεβάζει στα ουράνια είτε σε πετάει στα τάρταρα.

Παρόλα αυτά όμως, συνεχίζεις να ερωτεύεσαι κι ας μετά από κάθε πόνο χωρισμού δηλώνεις το αντίθετο.

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο για αυτό που γίνεσαι όταν είσαι μαζί του. Για αυτό που σε κάνει να αισθάνεσαι, την οικειότητα και την ασφάλεια. Για το πώς σε κάνει εσένα να νιώθεις στο σώμα σου.

Για το πόσο σε ωθεί να τολμάς πράγματα, να ξεπερνάς τα όρια και τις φοβίες σου, να ανεβάζεις τον πήχη, να κυνηγάς τα όνειρα και να πραγματοποιείς τους στόχους σου.

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο για το πώς διαβάζει το μυαλό σου πριν αρθρώσεις λέξη. Για το πώς καταλαγιάζει τη σκέψη σου πριν εκφράσεις ανησυχία. Για το πώς ερμηνεύει τις ματιές σου μες στη δική σου σιωπή. Για το πώς ολοκληρώνει τις προτάσεις σου πριν προλάβεις να συλλαβίσεις τις επόμενες λέξεις.

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο εξ ολοκλήρου. Απολαμβάνεις τα ελαττώματα του όπως κι εκείνος τα δικά σου και βρίσκετε τρόπους να αντλήσετε από αυτά δύναμη και όχι κριτική.

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο γιατί τον θαυμάζεις και σε σέβεται. Και αντιστρόφως. Για την αμοιβαιότητα των συναισθημάτων που αναπτύσσεις.

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο για αυτό που σου δείχνει και για όσο πιο κοντά είναι στο ιδεώδης που δημιουργείς στο μυαλό σου. Για τις μικρές του συμπεριφορές που όμως έχουν τεράστια σημασία.

Για τα λόγια που κάνει πράξεις, για τις κινήσεις που δεν χρειάζονται λέξεις.

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο για την αγάπη που σου δείχνει γιατί αντανακλά τη στοργή που έχεις ανάγκη να νιώσεις.

Ερωτεύεσαι το φως που αντικαθρεπτίζεται στην αύρα του, τη λάμψη στα μάτια του, την αλήθεια στο χαμόγελό του.

Ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο για τα ρίσκα που παίρνει για σένα χωρίς να ζητάει ανταλλάγματα. Για τις υπερβολές που κάνεις εσύ για εκείνον, ασυλλόγιστα. Για την τρέλα στην οποία αφήνεστε να παρασυρθείτε μαζί, γιατί μερικές φορές χρειάζεται λίγη παράνοια να σπάει την υπερβολική σοβαρότητα της ζωής.

Αγαπάμε με τον τρόπο που θα θέλαμε να μας αγαπούν. Κι όταν ακόμη και στο ελάχιστο νιώσουμε πως λαμβάνουμε αυτό που αποζητάμε, ερωτευόμαστε. Πρώτα αργά, κι έπειτα ραγδαία, λες και το συναίσθημα μας κατακλύζει μέσα σε μονάχα μια στιγμή.

Η αλήθεια όμως είναι αυτή: ερωτεύεσαι το άτομο που σου βγάζει τον καλύτερο σου εαυτό. Που σου δείχνει την καλύτερη σου εκδοχή.

Γιατί στην τελική, δεν είναι τον άλλον που ερωτεύεσαι, αλλά το άτομο που διαμορφώνεις όταν είσαι πλάι του.

Στην αγάπη σμίγουν οι δύο και γίνονται ένα. Δεν ξεχωρίζουν. Το εγώ και εσύ αφανίζονται

Έχει η αγάπη όρια;

Ποτέ πρέπει να σταματήσεις να αγαπάς κάποιον περισσότερο από τον εαυτό σου;
Ποτέ είναι η ώρα να σταματήσεις να βάζεις τις ανάγκες του πάνω από τις δικές σου;
Μήπως όλο αυτό δεν είναι αγάπη;
Μήπως όλο αυτό δεν είναι ανάγκη δίκη του αλλά δίκη σου;

Πολλές φορές η προσπάθεια μας να προστατέψουμε τους ανθρώπους που αγαπάμε από το πόνο ή από τις δύσκολες στιγμές εκφράζει μια δίκη μας βαθύτερη ανάγκη για αποδοχή και για αγάπη. Η πραγματική αγάπη δεν είναι όμως έτσι. Σε αυτή τη ζωή πολλοί από εμάς κάνουμε τους προστάτες και άλλοι από εμάς κάνουνε τους προστατευόμενους. Αν εξετάσουμε σε βάθος Και τις δυο συμπεριφορές θα δούμε ότι αποζητούν και στοχεύουν τα ίδια πράγματα, αγάπη, αποδοχή, αποφυγή της μοναξιάς, ασφάλεια. Και ο προστάτης όμως και ο προστατευόμενος τα αναζητούν με λάθος τρόπο.

Ο μεν προστάτης γιατί με όλη του τη συμπεριφορά παριστάνει πάντα το δυνατό με όλες τις λύσεις στα προβλήματα του άλλου και από ένα σημείο αυτό που κάποτε έκανε με χαρά να γίνεται φορτικό και υποχρέωση κάνοντας τον να νιώθει πάντα το βάρος της αποτυχίας και το άγχος να καλύψει τις ανάγκες του άλλου, είτε αυτός είναι σύντροφος, παιδί, συγγενής και στο τέλος καταλήγει να εγκαταλείπει κάθε προσπάθεια και να βλέπει ψυχικά και σωματικά τον εαυτό το, καταπνίγοντας πολλές φορές τις δικές του ανάγκες και αρνούμενος να ζητήσει οποιαδήποτε βοήθεια για να μη φανεί αδύναμος.

Ενώ παράλληλα βλάπτει άθελα του και το άλλο μέρος που έχει το ρόλο του προστατευόμενου γιατί ακριβώς δεν του δίνει ποτέ την ευκαιρία να δοκιμαστεί, να προσπαθήσει και να επιτύχει και τον κρατά ηθελημένα ή άθελα του προσκολλημένο πάνω του.

Ο δε προστατευόμενος, ηθελημένα ή άθελα του πάλι μπαίνει στη διαδικασία και έχει συνεχώς απαιτήσεις από το προστάτη της σχέσης, ζητώντας του άμεσα ή έμμεσα τη συνεχή συμβολή του σε ότι και να κάνει. Αρχίζει και εκμεταλλευτεί τους μηχανισμούς της ενοχής ζητώντας όλο και περισσότερα γιατί και ο ίδιος κατά ένα ποσοστό έχει βολευτεί συναισθηματικά και κατά ένα επίσης μεγάλο ποσοστό γιατί αυτό θεωρεί πλέον φυσιολογικό αφού παρουσιάζεται ως ο αδύναμος κρίκος της σχέσης που χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα.

Η συμπεριφορά του όμως βλάπτει πρώτα από όλους τον ίδιο του τον εαυτό γιατί δε δίνει την ευκαιρία στον εαυτό του να παλέψει και να ανακαλύψει τις δικές του δυνάμεις και νιώθει πάντα εξαρτημένος από τους άλλους. Αλλά βλάπτει κ το δυνατό μέρος της σχέσης το οποίο το φορτώνει πάντα με δικές του ανάγκες και θέλω ξεχνώντας τις πιθανές ανάγκες του άλλου.

Τι γίνεται όταν οι ισορροπίες σε μια σχέση αρχίζουν και διαταράσσονται;

Τι γίνεται όταν κανένα από τα δυο μέρη δεν καλύπτει τις ανάγκες του άλλου; Βάζεις όρια στην αγάπη ;

Ναι, βάζεις!!! Αν και τα δυο μέρη πραγματικά νιώθουν αμοιβαία αγάπη, σεβασμό και τρυφερότητα για το άλλο, βάζουν όρια.

Όρια στον εαυτό τους και στη δίκη τους συμπεριφορά είτε είναι οι δυνατοί είτε οι αδύναμοι της σχέσης. Βάζουν όρια, και αν χρειαστεί παίρνουν αποστάσεις για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τον άλλο. Βάζουν όρια, για να μην πληγώσουν τον άνθρωπο που αγαπούν και για να διατηρήσουν τη βαθειά αγάπη, τον σεβασμό, την τρυφερότητα και την εκτίμηση που είχαν καθ όλη τη διάρκεια της σχέσης.

Βάζεις όρια στην αγάπη σου για να είναι και αύριο εκεί.

Βάζεις όρια, γιατί στη ζωή μας συχνά πρέπει να ενεργοποιούμε το ένστικτο της αυτοπροστασίας και να καταλαβαίνουμε ότι αν εμείς δεν είμαστε καλά μέσα σε μια σχέση, αν εμείς δεν αισθανόμαστε όμορφα μέσα σε μια σχέση θα γίνουμε μίζεροι, θα αρρωστήσουμε και στο τέλος θα κάνουμε και τους άλλους να αισθάνονται το ίδιο.

Βάζεις όρια!!! Γιατί η υπέρτατη ένδειξη αγάπης είναι όταν χρειαστεί να μπορείς να προστατεύεις αυτόν που αγαπάς από όλους και από τι του κάνει κακό, ακόμα και αν αυτό σημαίνει να το προστατέψεις και από εσένα τον ίδιο.

«Τι είναι αγάπη; Δεν είναι συμπόνια μήτε καλοσύνη. Στη συμπόνια είναι δύο, αυτός που πονά κι αυτός που συμπονάει. Στην καλοσύνη είναι δύο, αυτός που δίνει κι αυτός που δέχεται.
Μα στην αγάπη είναι ένα. Σμίγουν οι δύο και γίνονται ένα. Δεν ξεχωρίζουν. Το εγώ και εσύ αφανίζονται. Αγαπώ θα πει χάνομαι» – Νίκος Καζαντζάκης

Το πώς σε κάνει κάποιος να νιώθεις είναι πιο σημαντικό από το τι έχει να σου προσφέρει

Μπορεί πολλές φορές να μην το αντιλαμβανόμαστε, όμως, οι άνθρωποι που διαλέγουμε να έχουμε στη ζωή μας είναι κυρίως με βάση το κριτήριο του πώς μας κάνουν να νιώθουμε.

Αυθόρμητα αναζητάμε και κρατάμε αυτούς που μας κάνουν να νιώθουμε καλά κι απωθούμε αυτούς που μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα. Είτε πρόκειται για συγγενείς, φιλίες, σεξ ή ερωτικές σχέσεις.

Πολλές φορές αργούμε να καταλάβουμε πόσο τοξικοί είναι κάποιοι άνθρωποι για μας ή δε θέλουμε να το καταλάβουμε για να μην τους χάσουμε. Δε θέλουμε να μείνουμε και να νιώθουμε μόνοι.

Άλλες φορές είναι δύσκολο να αποδεσμευτούμε από αυτούς επειδή τους αγαπάμε ή τους λυπόμαστε κι είμαστε αδύναμοι ν’ αντιδράσουμε για το καλό μας, έτσι όπως μας χειρίζονται.

Κι άλλες φορές μένουμε επειδή έχουν να μας προσφέρουν πολλά, άσχετα αν είναι αδιάφοροι, αν μας κάνουν να νιώθουμε μειονεκτικά ή ασκούν σωματική ή λεκτική βία πάνω μας.

Τι είναι πιο σημαντικό για μας; Να έχουμε μία εύκολη και εύπορη ζωή ή να είμαστε με κάποιον που μας κάνει νιώθουμε όμορφα κι ας έχουμε και λίγα; Αυτή την απάντηση μόνο ο καθένας μπορεί να τη δώσει στον εαυτό του.

Από τον καθένα μας εξαρτάται για το πόσο θα παλέψει να κρατήσει κάποιον στη ζωή του, όχι προσπαθώντας να τον αλλάξει, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι δεν αγαπάει τον ίδιο, αλλά προσπαθώντας να αλλάξει τις κακές συμπεριφορές του. Αυτές που μας κάνουν να νιώθει απαίσια και μας δημιουργούν τάσεις φυγής. Πολλές φορές βρεθήκαμε στη θέση να ρωτάμε τον εαυτό μας “γιατί μου φέρθηκε έτσι”, όμως, την πραγματική απάντηση δε τη βρίσκουμε σχεδόν ποτέ. Γι’ αυτό είναι καλύτερα να σταματήσουμε να ρωτάμε, όταν νιώθουμε κατ’ εξακολούθηση άσχημα σε μία σχέση, και να πάμε παρακάτω.

Το τι έχει να μας προσφέρει κάποιος είναι μεν σημαντικό, όταν δίνουμε καθημερινά ένα αγώνα επιβίωσης. Να μας προσφέρουν και να προσφέρουμε. Να στηρίζουμε ο ένας τον άλλο με ό,τι και όπου μπορούμε. Γιατί και οι σχέσεις είναι ένας διακανονισμός, όπου πρέπει να τηρούνται κάποιοι άγραφοι κανόνες για να είναι όλοι ευχαριστημένοι. Αν παίρνεις αίσθημα και δε δίνεις, αν παίρνεις λεφτά και δε δίνεις αλλά και το ανάποδο, τότε πιθανόν να μην είσαι σε μία υγιής σχέση. Γιατί προσπαθώντας να καλύψεις αυτά που δεν μπορείς να δώσεις, είτε συναισθηματικά είτε σε υλικά αγαθά, κάπου στην πορεία θα κουραστείς ή θα αποτυγχάνεις και θα κουραστεί ο άλλος.

Ανήκουμε, λοιπόν, με αυτούς που μπορούμε να νιώθουμε καλά, να είμαστε ο εαυτός μας από το πρωί μέχρι το βράδυ, να βελτιωνόμαστε και να χαμογελάμε. Με αυτούς που μας σέβονται και βλέπουν πέραν από το εγώ τους. Που μπορούμε να συζητήσουμε και να τσακωθούμε μέσα σε λογικά πλαίσια. Αν νιώθουμε εμείς καλά βγαίνει προς τα έξω.

Οι συμπεριφορές μας αγκαλιάζουν τους γύρω μας. Τα συναισθήματα είναι σαν ένας κύκλος γύρω μας. Αν παίρνουμε αγάπη, δίνουμε αγάπη.

Όσο δυνατό χαρακτήρα κι αν έχουμε κτίσει, δεν μπορούμε να μην επηρεαζόμαστε από τις κακές συμπεριφορές των γύρω μας, ειδικά αν είμαστε εμείς ο αποδέκτης τους. Η συζήτηση βοηθάει ως το σημείο που ο άλλος καταλαβαίνει τι του λέμε και προσπαθεί να αλλάξει αυτό που μας ενοχλεί. Από ένα σημείο και μετά, που αυτή επαναλαμβάνεται, γίνεται ψυχοφθόρα και μας επηρεάζει αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό.

Γιατί να φοβόμαστε να χάσουμε κάποιον, ο οποίος μας φέρεται άσχημα; Ή αδιαφορεί ή δε μας γεμίζει πια; Κάποτε ξεκινάμε τη ζωή μας με κάποιους ανθρώπους και είμαστε καλά, όμως, στην πορεία γινόμαστε τόσο διαφορετικοί που δεν μπορούμε να περνάμε καλά μαζί τους ή να επικοινωνήσουμε όπως θα θέλαμε. Έτσι είναι η ζωή, και όπως προχωράει αυτή, οφείλουμε να προχωράμε μαζί της και να αποδεσμευόμαστε από ανθρώπους που πια δεν ταιριάζουν σ’ αυτήν.

Οι καλοί άνθρωποι είναι συχνά κακοί για τον εαυτό τους

Από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης συναντάται το καλό και το κακό, αυτό το δίπολο που διακατέχει τη ζωή και το είναι μας.

Είναι τελικά στοιχείο της φύσης μας ή είναι κάτι που προϋπάρχει αυτής; Ποιος είναι ο καλός και ποιος είναι ο κακός άνθρωπος; Μπορεί κανείς να απαντήσει με σαφήνεια; Και άντε για τον κακό πολλά έχουν ειπωθεί και άλλα τόσα έχουμε βιώσει όλοι στην καθημερινότητά μας. Με τον καλό έχει κανείς ασχοληθεί; Ποιος είναι πραγματικά αυτός ο γνωστός –άγνωστος καλός άνθρωπος;

Είναι ο χαμογελαστός άνθρωπος της διπλανής πόρτας που μιλάει χαμηλόφωνα, αυτός που πάντα μας εξυπηρετεί; Είναι η καλή σύζυγος-μητέρα που δίνει καθημερινά το είναι της για την οικογένεια της; Είναι η καλή δασκάλα που φέρεται με ευγένεια στους μαθητές της; Είναι ο καλός γείτονας που είναι stand by όταν και όποτε τον χρειαστούμε; Είναι ο καλός εργοδότης; Πόσοι άλλοι καλοί…

Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη άγνωστη πτυχή που κανείς δεν αναλογίστηκε. Οι καλοί άνθρωποι είναι καλοί για τους άλλους και όχι για τους εαυτούς τους. Αναλώνονται συναισθηματικά και ψυχικά στις επιταγές του «πρέπει» και του κοινωνικού status quo. Επωμίζονται τα άγχη, τις ενοχές και τα λάθη των άλλων αλλά δεν γεύονται ποτέ τις επιτυχίες τους. Αδυνατούν να εκφράσουν τις απόψεις, τις προθέσεις και τις επιθυμίες τους. Ποδοπατούνται και ισοπεδώνονται αλλά υπομένουν. Φοβούνται την κριτική και την απόρριψη γι' αυτό σιωπούν.

Τελικά η καλοσύνη έχει βιολογικές καταβολές ή καθορίζεται από τις κοινωνικές συνθήκες;

Το προσωπείο του καλού είναι γι' αυτούς μηχανισμός άμυνας, καθώς ποτέ δεν ανέπτυξαν ένα ισχυρό ΕΓΩ. Είναι μια βακτηρία για να ισορροπήσουν ανάμεσα στην απόρριψη και την αποδοχή των συνανθρώπων τους που δεν μπορούν να έχουν με άλλο τρόπο. Ακολουθούν την ομάδα σαν μάζα και φτάνουν σε σημείο να είναι δουλικοί. Διακατέχονται από συμπλέγματα κατωτερότητας και αναζητούν τη στοργή και τη θαλπωρή που ποτέ δεν βίωσαν. Η καλοσύνη παύει λοιπόν να είναι μια αυθόρμητη και πηγαία εκδήλωση ανθρωπιάς και μετατρέπεται σε βαρύ φορτίο που διακατέχει την προσωπικότητά τους. Το ΕΓΩ τους υποφέρει αλλά το ΥΠΕΡΕΓΩ δεν επιτρέπει την κατάρρευση. Παραμένουν λοιπόν δέσμιοι του ΕΓΩ και της ανασφάλειας τους.

Ο καλός άνθρωπος, αυτό το εξιλαστήριο θύμα θα καταφέρει να επιβιώσει; Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Η αλήθεια θα πληγώνει και θα τραυματίζει καθημερινά τον ψυχισμό του αλλά δεν θα της επιτρέπει να αναδυθεί. Το μέλλον γι’ αυτόν αδιάφορο. Ίδωμεν…

Νικολό Μακιαβέλι: Η τύχη ορίζει τις μισές μας πράξεις

Στο απόσπασμα που ακολουθεί από τον «Ηγεμόνα» ο Νικολό Μακιαβέλι γράφει για την τύχη και πώς επηρεάζει την ζωή των ανθρώπων:

«Ο πολύς κόσμος πιστεύει πως η ζωή μας εξαρτάται κυρίως είτε από το Θεό είτε από την τύχη.

Η αλήθεια είναι πως η τύχη ορίζει τις μισές μας πράξεις αλλά αφήνει σε μας να κανονίσουμε τις άλλες μισές.

Η τύχη είναι σαν τα καταστροφικά εκείνα ποτάμια που όταν αγριεύουν κατακλύζουνε κάμπους, τσακίζουνε δέντρα και κτίσματα, σηκώνουν το χώμα και το πάνε μίλια μακριά και οι πάντες κάνουν τόπο στην ορμή τους χωρίς να μπορούν να την ανακόψουν.

Όπως οι άνθρωποι στους γαληνεμένους καιρούς λαβαίνουν τα μέτρα τους και φτιάχνουν προχώματα και φράγματα για τα άγρια ποτάμια, ώστε όταν φουσκώσουν να μη σταθεί τόσο ξέφρενη και Βλαβερή η ορμή τους, έτσι πρέπει να κάνουν και με την τύχη.

Η τύχη στρέφει την ορμή της εκεί που δεν υπάρχει αξιοσύνη, επειδή ξέρει πως εκεί δε φτιάχτηκαν προχώματα και φράγματα για να τη βαστάξουν.

Είναι συχνό το φαινόμενο να ευτυχεί σήμερα ένας Ηγέτης και αύριο να καταστρέφεται χωρίς για αυτό να φταίει κάποια αλλαγή στην αξιοσύνη ή στο χαρακτήρα του.

Είναι καλότυχος ο Ηγέτης που έτυχε να συνταιριάξει τον τρόπο να μπορεί να πολιτεύεται ανάλογα με τη φυσιογνωμία των καιρών κι αλίμονο σε εκείνον που στα φερσίματά του διχογνωμούν οι καιροί.

Σημασία δεν έχει στην επιτυχία του Ηγέτη αν επιδιώκει τους σκοπούς του με περίσκεψη ή πέφτει με τα μούτρα σ’ αυτούς, αν ασκεί βία ή με τέχνη κυβερνά, αν έχει υπομονή ή βιάζεται. Σημασία έχει αν από τύχη ή επιλογή η εκάστοτε συμπεριφορά του ταιριάζει με τις επιταγές των καιρών.

Είναι προτιμότερο λοιπόν να είσαι στη ζωή σου ορμητικός παρά επιφυλακτικός.»

Προτροπές για μελλοντικούς ηγέτες

«Η φύση δε θέλει να κάνει τα πάντα για λογαριασμό μας για να μη μας στερεί την ελευθερία της βούλησης και το μεγαλείο της δόξας που μας ανήκει. Μπορεί λοιπόν ο θεός να ανοίξει τη θάλασσα να περάσουμε, να στείλει ένα σύννεφο να μας δείξει το δρόμο, να κάνει μια πέτρα να βγάλει νερό, να βρέξει μάννα εξ ουρανού. Όμως, τα υπόλοιπα πρέπει να τα κάνουμε εμείς, μόνοι.»

Νικολό Μακιαβέλι, Ο Ηγεμόνας.

Άπαξ και ξεστομίσεις τις λέξεις, δεν μπορείς να τις πάρεις πίσω

Το να λέει κανείς λιγότερα από ό,τι είναι απαραίτητο δεν αφορά μόνο τους βασιλιάδες και τους πολιτικούς. Στους περισσότερους τομείς της ζωής, όσο λιγότερα λες, τόσο πιο βαθυστόχαστος και μυστηριώδης φαίνεσαι.

Όταν ο Άντυ Γουόρχολ ήταν νεαρός, ανακάλυψε ότι ήταν γενικά αδύνατον να πείσεις τους ανθρώπους να κάνουν αυτό που θέλεις μιλώντας τους. Σου εναντιώνονται, υπονομεύουν τις επιθυμίες σου και σε παρακούν καθαρά από σκέτη δυστροπία. Κάποτε είπε σε ένα φίλο του: «Έμαθα ότι στην πραγματικότητα έχεις περισσότερη δύναμη όταν το βουλώνεις».

Αργότερα στη ζωή του ο Γουόρχολ εφάρμοσε αυτή τη στρατηγική με μεγάλη επιτυχία. Οι συνεντεύξεις του ήταν ασκήσεις στην τέχνη του μαντικού λόγου. Έλεγε κάτι ασαφές και διφορούμενο και αυτός που του έπαιρνε τη συνέντευξη, μέσα από διάφορες προσπάθειες ερμηνείας που κατέληγαν σε παρερμηνείες, προσπαθούσε να κατανοήσει τι εννοούσε και φανταζόταν ότι υπήρχε κάτι το βαθύ και το δυσκολονόητο πίσω από τις, συχνά χωρίς νόημα, φράσεις του.

Ο Γουόρχολ σπάνια μιλούσε για τη δουλειά του. Άφηνε τους άλλους να την ερμηνεύουν. Ισχυριζόταν ότι είχε μάθει αυτή την τεχνική από τον αριστοτέχνη της αινιγματικότητας, τον Μαρσέλ Ντυσάμπ, έναν άλλο καλλιτέχνη του 20ου αιώνα, ο οποίος συνειδητοποίησε εγκαίρως ότι όσα λιγότερα έλεγε για τη δουλειά του, τόσο περισσότερο μιλούσαν οι άνθρωποι γι’ αυτήν. Και όσο περισσότερο μιλούσαν γι’ αυτήν, τόσο περισσότερη αξία αποκτούσε.

Όταν λες λιγότερα από ό,τι είναι απαραίτητο, δημιουργείς την εντύπωση της αποτελεσματικότητας και της δύναμης. Επίσης, όσα λιγότερα λες, τόσο λιγότερο ρισκάρεις να πεις κάτι ανόητο, ακόμη και επικίνδυνο.

Το 1825 ανέβηκε στο θρόνο της Ρωσίας ο καινούργιος τσάρος ο Νικόλαος ο 1ος. Αμέσως ξέσπασε μια εξέγερση, υποκινούμενη από τους φιλελεύθερους οι οποίοι απαιτούσαν τον εκσυγχρονισμό της χώρας – δηλαδή να συμβαδίσουν οι βιομηχανίες και οι αστικές δομές με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Νικόλαος αφού συνέτριψε την εξέγερση, με βάναυσο τρόπο, καταδίκασε έναν από τους ηγέτες της, τον Κοντράτι Ριλέγιεφ, σε θάνατο. Την ημέρα της εκτέλεσής του ο Ριλέγιεφ στεκόταν στο ικρίωμα με τη θηλιά γύρω από το λαιμό του. Η καταπακτή άνοιξε, αλλά καθώς ο Ριλέγιεφ κρεμάστηκε, έσπασε το σχοινί και έπεσε στο έδαφος. Την εποχή εκείνη, παρόμοια γεγονότα θεωρούνταν σημάδια της θείας πρόνοιας ή της ουράνιας θέλησης και όποιος σωζόταν από την εκτέλεση με τέτοιο τρόπο, συνήθως έπαιρνε χάρη. Καθώς ο Ριλέγιεφ σηκώθηκε, μωλωπισμένος και βρώμικος, αλλά πεπεισμένος ότι είχε σωθεί, φώναξε στο πλήθος: «Βλέπετε, στη Ρωσία δεν ξέρουν να κάνουν τίποτα σωστά, ούτε καν σχοινί!»

Ένας αγγελιαφόρος έσπευσε στο Χειμερινό Ανάκτορο με τα νέα του αποτυχημένου απαγχονισμού. Ο Νικόλαος ο 1ος, αν και θυμωμένος από την απογοητευτική αυτή εξέλιξη, υπέγραψε ωστόσο το έγγραφο χάριτος. Αλλά μετά ρώτησε τον αγγελιαφόρο: «Είπε τίποτα ο Ριλέγιεφ, μετά το θαύμα;» «Μεγαλειότατε», απάντησε ο αγγελιοφόρος, «είπε ότι στη Ρωσία δεν ξέρουν ούτε σχοινί να φτιάχνουν».

Τότε, είπε ο Τσάρος, «ας του αποδείξουμε το αντίθετο» και ξέσκισε το έγγραφο της χάριτος. Την επομένη ο Ριλέγιεφ κρεμάστηκε ξανά. Τη φορά αυτή το σχοινί δεν έσπασε.

Μάθε το μάθημα: Άπαξ και ξεστομίσεις τις λέξεις, δεν μπορείς να τις πάρεις πίσω. Να τις ελέγχεις. Να είσαι ιδιαίτερα προσεκτικός με το σαρκασμό: Η στιγμιαία ικανοποίηση που αποκομίζεις από τις δηκτικές σου λέξεις θα υπερακοντιστεί από το τίμημα που θα πληρώσεις.

ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ

Υπάρχουν φορές που δεν ενδείκνυται να είσαι σιωπηλός. Η σιωπή μπορεί να προκαλέσει υποψίες, ακόμη και ανασφάλεια, ειδικότερα στους ανωτέρους σου. Ένα ασαφές και διφορούμενο σχόλιο μπορεί να σε εκθέσει σε ερμηνείες τις οποίες δεν είχες προβλέψει και οι οποίες δεν είναι προς όφελός σου. Η σιωπή και η ολιγολογία πρέπει να εφαρμόζονται με προσοχή και στις κατάλληλες περιστάσεις. Είναι περιστασιακά πιο σοφό να μιμείσαι το γελωτοποιό της αυλής, ο οποίος παριστάνει το βλάκα, αλλά γνωρίζει ότι είναι εξυπνότερος από το βασιλιά.

Την προέλευση της ενέργειας στις χημικές αντιδράσεις διερευνούν επιστήμονες χρησιμοποιώντας πειραματική κβαντική χημεία

Ένα πράγμα έχουν κοινό όλες οι χημικές αντιδράσεις, είτε είναι αντιδράσεις που συμβαίνουν στο εσωτερικό μιας μπαταρίας, είτε μεταβολικές αντιδράσεις μέσα σε ένα ζωντανό οργανισμό, ή αντιδράσεις καύσης που προκαλούν μια έκρηξη: Σε όλες εμπλέκεται κάποιο είδος αλλαγής στην ενέργεια. Σε ευρεία κλίμακα, οι αλλαγές στην ενέργεια μιας αντίδρασης μπορούν, συνήθως για πρακτικούς λόγους, να μετρηθούν με διάφορους τρόπους. Η προσπάθεια, όμως, να κατανοηθεί η θεμελιώδης προέλευση αυτής της ενέργειας σε όλο και μικρότερες κλίμακες γίνεται περισσότερο περίπλοκη, ειδικά όσο η χημεία εισέρχεται στον κβαντικό τομέα.

Σε μια νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στην Journal of the American Chemical Society, οι χημικοί στο Cornell University Dr. Martin Rahm και Prof. Roald Hoffmann (Νόμπελ Χημείας το 1981 για τις θεωρίες σχετικά με την πορεία των χημικών αντιδράσεων), διερευνούν ένα νέο τρόπο κατανόησης της προέλευσης της ενέργειας στις χημικές αντιδράσεις στο κβαντικό επίπεδο.

Καρδιά της εργασίας είναι η ιδέα-η οποία είναι γενικά ευρέως αποδεκτή στην χημεία-ότι όλες οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μορίων, των ατόμων και των ηλεκτρονίων που συνδέουν τα άτομα μπορεί συλλογικά να γίνουν κατανοητές με όρους ενέργειας. Ωστόσο, η προέλευση αυτής της ενέργειας, καθώς και το πώς αλλάζει η ενέργεια κατά τη διάρκεια μιας χημικής αντίδρασης, παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα. Κατά τη διάρκεια των χρόνων, οι ερευνητές έχουν προτείνει ποικίλες «αναλύσεις ενεργειακής αποδόμησης» ή ερμηνείες για το πώς αυτή η ενέργεια μπορεί να αναλυθεί.

Οι Rahm και Hoffmann προτείνουν, στην εργασία τους, μια νέα ανάλυση ενεργειακής αποδόμησης. Σύμφωνα με αυτή η συνολική αλλαγή ενέργειας σε κάθε χημική αντίδραση μπορεί να αναλυθεί σε τρία συστατικά μέρη: την απώθηση πυρήνα-πυρήνα (την απωθητική ενέργεια μεταξύ των θετικά φορτισμένων πυρήνων των διαφορετικών ατόμων), το μέσο όρο της ενέργειας σύνδεσης ηλεκτρονίου (το μέσο όρο της ενέργειας που απαιτείται για την απομάκρυνση ενός ηλεκτρονίου από ένα άτομο) και τις αλληλεπιδράσεις ηλεκτρονίου-ηλεκτρονίου (την απωθητική ενέργεια μεταξύ αρνητικά φορτισμένων ηλεκτρονίων).

Οι συγγραφείς δίνουν μια εικόνα στην εργασία τους για να εξηγήσουν τι συμβαίνει όταν δύο οποιαδήποτε άτομα έρχονται πιο κοντά: Πρώτον, η άπωση μεταξύ των δύο πυρήνων αυξάνει, πράγμα που αναγκάζει τα ηλεκτρόνια να κινηθούν μεταξύ των πυρήνων, σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν ορισμένη από αυτή την άπωση. Με την παρουσία των δύο πυρήνων, η μέση ενέργεια σύνδεσης των ηλεκτρονίων αλλάζει λόγω των διαφορών στην έλξη ηλεκτρονίου-πυρήνα. Καθώς τα ηλεκτρόνια κινούνται πιο κοντά μεταξύ τους, αρχίζουν επίσης να αλληλεπιδρούν πιο ισχυρά το ένα με το άλλο. Η ποσοτικοποίηση των αλληλεπιδράσεων ηλεκτρονίου-ηλεκτρονίου είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην υπολογιστική χημεία.

Ένα πράγμα που η εργασία αυτό αποδεικνύει είναι ότι αυτές οι αλληλεπιδράσεις ηλεκτρονίου-ηλεκτρονίου (το τρίτο συστατικό μέρος) είναι δυνατό να εκτιμηθούν από πειραματικά δεδομένα. Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, αυτός είναι ένας τομέας όπου η χημεία γίνεται «κβαντική» και δεν ήταν μετρήσιμη μέχρι τώρα.

«Παραδοσιακά, η γνώση των ενεργειών αλληλεπίδρασης ηλεκτρονίου-ηλεκτρονίου καταρχάς γίνεται εφικτή μόνο μαθηματικά κατασκευάζοντας μια κυματοσυνάρτηση και στη συνέχεια προσεγγίζοντας μια λύση της εξίσωσης Schrödinger, δηλαδή, κάνοντας κβαντομηχανική», δήλωσε ένας από τους συγγραφείς. «Το έργο αυτό αποδεικνύει ότι οι πληροφορίες αυτές μπορούν πράγματι να εξαχθούν από αρκετά ακριβή πειραματικά δεδομένα. Υπάρχουν προειδοποιήσεις και εγγενείς προσεγγίσεις, αλλά είναι κατ’ αρχήν δυνατή».

Νέες δυνατότητες πηγάζουν από την κατανόηση του δεύτερου συστατικού μέρους-της μέσης ενέργειας σύνδεσης του ηλεκτρονίου-ως εναλλακτική ερμηνεία μιας από τις πιο θεμέλιες έννοιες της χημείας, αυτής της ηλεκτραρνητικότητας. Η έννοια αυτή παραδοσιακά είχε οριστεί από τον Linus Pauling το 1932 ως «η ισχύς ενός ατόμου να έλκει ηλεκτρόνια σε αυτό» και με αυτό τον τρόπο λέει πότε κινούνται ηλεκτρόνια όταν δυο ή περισσότερα άτομα βρίσκονται μαζί, που είναι η βάση της δημιουργίας δεσμού. Αυτός είναι ακόμη ο πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενος ορισμός σήμερα.

Ένας εναλλακτικός ορισμός που προτάθηκε το 1989 από τον Lee Allen, είναι ότι ηλεκτραρνητικότητα είναι η μέση ενέργεια σύνδεσης των ηλεκτρονίων σθένους αν και οι Rahm και Hoffmann χρησιμοποιούν όλα τα ηλεκτρόνια και όχι μόνο τα ηλεκτρόνια σθένους, στην πρότασή τους του ενεργειακού μερισμού). Οι τιμές της ηλεκτραρνητικότητας που αποκτούνται χρησιμοποιώντας τον ορισμό του Allen, συσχετίζονται ισχυρά με αυτές που αποκτούνται χρησιμοποιώντας τον ορισμό του Pauling, αλλά το κύριο πλεονέκτημα του ορισμού του Allen είναι ότι η ηλεκτραρνητικότητα που ορίζεται με αυτό τον τρόπο μπορεί να μετρηθεί πειραματικά (όπως χρησιμοποιώντας φωτοηλεκτρονική φασματοσκοπία), πράγμα που δεν μπορεί η ηλεκτραρνητικότητα με τη χρήση του ορισμού του Pauling.

Η δυνατότητα της πειραματικής μέτρησης της μέσης ενέργειας σύνδεσης του ηλεκτρονίου, μαζί με το γεγονός ότι πειραματικά δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσδιορίσουν την απώθηση πυρήνα-πυρήνα και τις αλληλεπιδράσεις ηλεκτρονίου-ηλεκτρονίου, παρέχει μερικές πρωτοφανείς δυνατότητες. Η πιο σημαντική είναι ότι δίνει τη δυνατότητα της μέτρησης πειραματικώς για το ποσοστό της ολικής ενέργειας που είναι υπεύθυνο για κάθε ένα από τα τρία συστατικά μέρη.

Η εργασία έχει τρία σημαντικά εξαγώγιμα: Συνδέει την κεντρική χημική έννοια της ηλεκτραρνητικότητας με την ολική ενέργεια, της οποίας οι αλλαγές κυβερνούν τα περισσότερα στη χημεία. Μας λέει πως μπορούμε να εκτιμήσουμε τη βαρύτητα των αλληλεπιδράσεων ηλεκτρονίου-ηλεκτρονίου στον έλεγχο των χημικών αντιδράσεων, από πειραματικά δεδομένα. Είναι επίσης το πρώτο σχήμα ενεργειακής αποδόμησης που μπορεί να είναι εναλλακτικά εφαρμόσιμο με χρήση τόσο υπολογιστικά όσο και με πειραματικά δεδομένα ή και τα δυο μαζί.

Στο μέλλον οι επιστήμονες σχεδιάζουν να εφαρμόσουν αυτή τη θεωρητική κατανόηση για να μελετηθεί μια ποικιλία χημικών αντιδράσεων.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες σκέφτονται γρήγορα-αυθόρμητα ή αργά-λογικά σε κύκλους

Καθώς οι άνθρωποι εξελίσσονται, θεωρείται πως, έτσι εξελίσσεται και η ικανότητά τους να σκέφτονται λογικά και να χρησιμοποιούν τους πόρους με σύνεση. Φαίνεται πως δεν είναι έτσι. Σύμφωνα με έρευνα στο Cornell, η προσεκτική και μετρημένη λήψη αποφάσεων είναι σε διαρκή ανταγωνισμό με το πιο σπασμωδικό τύπο συμπεριφοράς. Μαθηματικοί στο Cornell έχουν αναπτύξει ένα θεωρητικό μοντέλο για τη μελέτη της δυναμικής μεταξύ «του να σκέφτεται-ένα σύνολο-γρήγορα και αργά», τη διάκριση μεταξύ της ανθρώπινης γνωστικής επεξεργασίας που είναι γρήγορη και διαισθητική, έναντι στην αργή και ορθολογική. Οι συμπεριφορικοί ψυχολόγοι την ονομάζουν διαφορά ανάμεσα στην «αυτόματη» και την «ελεγχόμενη» επεξεργασία. Το μοντέλο δημοσιεύτηκε στις 27 Ιουλίου στο περιοδικό Χάος. Συγγραφείς της εργασίας αναφέρονται οι Danielle Toupo, Steven Strogatz, Jonathan Cohen και David Rand.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τα μαθηματικά μοντέλα τους για να αποκτήσουν βαθύτερη γνώση σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ αργών και γρήγορων στοχαστών στην αναζήτηση πόρων μέσα σε ένα αναπτυσσόμενο πληθυσμό. Τα αποτελέσματά τους ρίχνουν φως στο πώς η εξέλιξη έχει διαμορφώσει την ανθρώπινη σκέψη. Ανακάλυψαν περιπτώσεις στις οποίες γρήγορη και αργή σκέψη συνυπάρχουν σταθερά και κάποιες στις οποίες ο ένας τρόπος κυριαρχεί σημαντικότερα. Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, προέκυψαν κύκλοι: μια αργή, ελεγχόμενη σκέψη ήλθε αρχικά στο προσκήνιο, μόνο για να εκθρονιστεί από μια γρήγορη, αυτόματη σκέψη, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με αργή σκέψη κοκ.

«Ανάλογα με την ποσότητα των διαθέσιμων πόρων, δείξαμε ότι υπάρχουν φορές που οι γρήγοροι στοχαστές κυριαρχούν στον κόσμο και υπάρχουν φορές που κυριαρχούν οι αργοί στοχαστές, αλλά υπάρχει ένα όριο όπου θα δούμε πραγματικά ταλαντώσεις μεταξύ των δύο», είπε ο Toupo. «Προερχόμενος από ένα υπόβαθρο δυναμικών συστημάτων, ο στόχος μας ήταν να δούμε αν υπάρχει μια περιοχή στο χώρο των πόρων όπου εμφανίστηκαν αυτοί οι κύκλοι».

Ένας χονδροειδής τρόπος, είπε ο Rand, περιγραφής της αυτόματης έναντι της ελεγχόμενης επεξεργασίας είναι να σκεφτεί κάποιος για αυτή ως αντιπαράθεση του συναισθήματος έναντι της λογικής. «Τόσο στη νευροεπιστήμη όσο και στην ψυχολογία, υπάρχει μεγάλη συμφωνία στοιχείων για την ύπαρξη αυτών των δύο διαφορετικών ειδών των νοητικών διεργασιών», συμπλήρωσε. «Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η κατανόηση γιατί υπήρξε ο τρόπος που εμφανίστηκε».

Αν και είναι ωραίο να σκεφτεί κάποιος ότι οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου σε προοδευτικά πιο έλλογα όντα, το μοντέλο δείχνει ότι αυτό δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Αντί αυτού, η λογική σκέψη μπορεί να περνάει μέσα από κύκλους ανάπτυξης και ύφεσης, όπως ακριβώς και η οικονομία. Όπως και το Μεσαίωνα στην Ευρώπη, τόνισε ο Rand. «Αυτή ήταν μια κακή περίοδο για τον ορθολογισμό».

Το μοντέλο τους υποστηρίζει επίσης την άποψη ότι ζώντας σε ένα σύγχρονο κόσμο που χαρακτηρίζεται από ταχεία καινοτομία, την τεχνολογία και το διαφωτισμό, θα μπορούσε να σημαίνει ότι εμείς ως άνθρωποι είμαστε στην αιχμή μιας επανάληψης σε μια περίοδο αυτόματης επεξεργασίας ή γρήγορης σκέψης. Θα μπορούσε αυτό να συμβαίνει επειδή ο σύγχρονος κόσμος παρέχει στους ανθρώπους την πολυτέλεια να μην ασχολούνται με τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, επιλέγοντας αντί αυτού τη στιγμιαία ευχαρίστηση.

Περί της φιλοσοφίας του Dasein

Ατομικότητα ή Συλλογικότητα

§1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις

· Η προβληματική γύρω από την ατομικότητα και συλλογικότητα, πολυσήμαντη και ποτέ μονοσήμαντη, είναι τόσο παλαιά όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος. Γιατί; Επειδή σχετίζεται κατ’ εξοχήν με αυτόν, ως ον που δύναται να σκέπτεται το Είναι του, να μην θεωρεί καμιά αλήθεια ως οριστική και μοναδική, να εμβαθύνει στον πνευματικό πολιτισμό του παρελθόντος, να ακούει τις σύγχρονες θεωρήσεις, να είναι ανοικτός προς όλες τις δυνατότητες, να κρίνει και να διακρίνει ιδεολογικές περιχαρακώσεις ή διαφοροποιήσεις, να ξεχωρίζει τον κριτικό, διαλεκτικό Λόγο από τον ωφελιμιστικό ορθολογισμό κ.λπ. Αυτή η δυνατότητα του σκέπτεσθαι είναι ίδιον μόνο του ανθρώπου και όχι του ζώου. Γι’ αυτό, όπως τονίζει με έμφαση ο Χέγκελ, ο άνθρωπος μόνο έχει θρησκεία και όχι το ζώο. Μόνο αυτός δηλαδή μπορεί να σκέπτεται την περατότητά του, τη θνητή του συνθήκη σε συνάφεια με την αίσθηση της απεραντοσύνης και αναλόγως να ενεργεί. Συγχρόνως αυτή η δυνατότητά του είναι που τον καθιστά «αιώνιο» μαθητή στην αυτονομία, αλλά και στην επι-κοινωνία.

· Αυτονομία και επι-κοινωνία με την αρχέγονη σημασία: α. της ενδοσκόπησης της ιστορικότητας του ατόμου ως ενικού, αλλά και κοινωνικού όντος· β. της διεύρυνσής του, μέσω αυτής της ιστορικότητας, με τρόπο που να αποκτά επίγνωση της ιστορικότητας του ανθρώπου συνολικά και να καθίσταται έτσι πολίτης του κόσμου. Το ερώτημα που εγείρεται εδώ είναι: μπορεί το ανθρώπινο άτομο ως πολίτης του κόσμου να φιλοσοφεί, να καλλιεργεί την αυθεντικότητα της σκέψης, να αμφισβητεί την αυθεντία του κατασκευασμένου ειδώλου, να αντιμάχεται καιροσκοπικές «συλλογικότητες» των εποχών, να αρνείται το ρόλο του διαχειριστή αλλότριων ιδεολογιών που απεργάζονται την παντοτινή του ανεστιότητα, να αναζητεί πίσω από τη διάλυση της άμεσης πραγματικότητας κάποια αποκρυμμένη ουσία προς την κατεύθυνση μιας νέας πραγματικότητας; Ένα τέτοιο ερώτημα, ως εκ της φύσης του, βέβαια δεν απαντιέται, γιατί αλλιώς δεν θα ήταν ερώτημα, αλλά κουβεντιάζεται. Δείγμα και αφορμή προς μια τέτοια κουβέντα αποτελούν τα παρακάτω κείμενα:

§2 Κείμενα

Ι. «Το εδωνά-Είναι [ο άνθρωπος (Dasein)] ως καθημερινή συναλληλία βρίσκεται στην υποτέλεια των άλλων. Δεν είναι αυτό το ίδιο· το Είναι του το έχουν αρπάξει οι Άλλοι. Οι καθημερινές δυνατότητες του Είναι του υπόκεινται στα γούστα των Άλλων. Αυτοί οι Άλλοι δεν είναι ορισμένοι Άλλοι. Κάθε Άλλος μπορεί να τους αντιπροσωπεύει. Αποφασιστική είναι μονάχα η απαρατήρητη κυριαρχία των Άλλων. Ο καθένας μας ανήκει στους Άλλους και στερεώνει τη δύναμή τους. Μέσα σ’ αυτή την αφάνεια και αδυναμία διάκρισης οι πολλοί εγκαθιδρύουν τη χαρακτηριστική τους δικτατορία. Απολαμβάνουμε και διασκεδάζουμε όπως πολλοί διασκεδάζουν· διαβάζουμε, βλέπουμε και κριτικάρουμε λογοτεχνία και τέχνη, όπως πολλοί βλέπουν και κριτικάρουν· αλλά και αποτραβιόμαστε από τον “πολύ σωρό”, όπως πολλοί αποτραβιούνται. Οι πολλοί, που δεν είναι κανένας ορισμένος, παρά είμαστε όλοι, αν και όχι ως άθροισμα, επιβάλλουν στην καθημερινότητα το είδος του Είναι τους».

Σχόλιο: Ποιο πρόβλημα του ανθρώπου θίγει εδώ ο Χάιντεγκερ; Την «μετανάστευση» του ανθρώπινου Dasein από τη χώρα του αυθεντικού εαυτού σε μια μαζοποιημένη κοινωνία της αναυθεντικότητας. Όλα και όλοι συνθλίβονται κάτω από τη δικτατορία του μαζανθρώπου και του μαζικού του γούστου. Πάνω στο έδαφος αυτής της δικτατορίας στήνουν χορό οι πλανητικές ωραιοποιήσεις με τους εκάστοτε εγχώριους εντολοδόχους τους. Πίσω από τούτη την επίφαση ζωής στενάζει η ανθρώπινη ύπαρξη μονάχη, αλλά ανθεκτικά μονάχη. Ακριβώς τούτη την ύπαρξη θέλει να φέρει στη γλώσσα, σε κουβέντα ο φιλόσοφος. Και υπό το πνεύμα της συνολικής του φιλοσοφικής θεώρησης της αυθεντικότητας της ύπαρξης, ο Χάιντεγκερ κουβεντιάζει την τελευταία μέσα από τη διαμεσολάβησή της με τους άλλους σε μια εξίσου αυθεντική «λαϊκή κοινότητα». Το είδος και ο χαρακτήρας της είναι πάντοτε το διερευνώμενο.

ΙΙ. «Η ελευθερία επιλογής σχέσεων των ανθρώπων προς αλλήλους προϋποθέτει ότι το άτομο ξεχωρίζει από τη συλλογική ομάδα και κατ’ αυτόν τον τρόπο αναπτύσσεται ως προσωπικότητα. Όταν αναφερόμαστε στο γεγονός ότι το άτομο ξεχωρίζει από τη συλλογική ομάδα, δεν εννοούμε κατ’ ανάγκη τον ανταγωνισμό, μιαν εχθρότητα προς την ομάδα εκ μέρους του ατόμου. Εκείνο που επισημαίνουμε εδώ είναι το γεγονός ότι ο άνθρωπος δεν σχετίζεται προς την ομάδα ως ζώο, αλλά ως ένα ον που συνειδητοποιεί τη σύνδεσή του με τ’ άλλα άτομα, με τη συλλογική ομάδα, συνειδητοποιεί τον εαυτό του ως ικανό να προβεί σε διάφορες σκέψεις, αισθήματα και πράξεις στην όποια επικοινωνιακή συγκυρία. Το γεγονός ότι τα άτομα ξεχωρίζουν εντός της συλλογικής ομάδας ως προσωπικότητες, σημαίνει ότι αποκτούν την ικανότητα ελεύθερης επιλογής κατά την επικοινωνία, μιας επιλογής που θεμελιώνεται στην εγνωσμένη αναγκαιότητα, δηλαδή μιας επιλεκτικής επικοινωνίας, η οποία εδράζεται στη μεν ή στη δε γνώση των άλλων ανθρώπων, της ομάδας και του ίδιου του εαυτού του επιλέγοντος».

Σχόλιο: Η σχέση του ατόμου προς τη συλλογική ομάδα είναι και παραμένει πάντοτε σχέση κοινωνική. Αλλά και οποιαδήποτε επί μέρους συμπεριφορά ή στάση του ατόμου απέναντι στον έναν ή τους πολλούς μεταφράζει στην πράξη την κοινωνική σχέση του ανθρώπου. Το ερώτημα είναι: ποια υφή και ποιο χαρακτήρα έχει ή πρέπει να έχει η κοινωνική σχέση, ώστε να υπερασπίζεται την ελευθερία του ατόμου κατά τη συλλογική του δράση και απέναντι στη δράση των συνανθρώπων του, με παράλληλη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της κοινωνίας; Η κοινωνική σχέση υπακούει σε ορισμένους νόμους ανάπτυξης της ανθρώπινης όντος ως προσώπου και απηχεί την καθολική του αλήθεια. Σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί μια τυχαία, αυθαίρετη σύμπτυξη ατομικών βουλήσεων και απροσδιόριστων καταστάσεων ή πραγμάτων· απεναντίας είναι προσδιοριστική και εξίσου δηλωτική των πραγματικών [οικονομικών, πολιτικών, πολιτισμικών, μορφωτικών κ.λπ.] εκδηλώσεων, μορφών, σχέσεων των ανθρώπων. Αναλογικά συνδέεται άμεσα με τον συνειδητό ρόλο του ατομικού και συλλογικού υποκειμένου στην ιστορική διαδικασία και αποτυπώνει την πολλαπλότητα, την πολυπλοκότητα και τη μη-γραμμικότητα της ανθρώπινης κοινωνίας στην εκάστοτε λογικο-ιστορική της διαμόρφωση. Στο πλαίσιο αυτής της μη-γραμμικότητας, το ανθρώπινο υποκείμενο καλείται, ανάλογα με το βαθμό κατανόησης αυτής της πραγματικότητας και την αντίστοιχη ανάπτυξη του συνειδητού-Είναι του, να μετασχηματίζει το «πράγμα καθεαυτό» σε «πράγμα για τον εαυτό του». Τούτο σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι απόλυτο εξάρτημα των εξωτερικών περιστάσεων ή συνθηκών, δεν υπόκειται σε μια απόλυτα προκαθορισμένη αναγκαιότητα, αλλά δυνάμει της θέσης του μέσα στην ιστορία διαθέτει ένα ευρύ φάσμα αντικειμενικών δυνατοτήτων, οι οποίες του επιτρέπουν, σε συνδυασμό με μια διαρκώς κατακτώμενη ή ανακτώμενη γνωσιακή του αλήθεια, να θέτει σε λειτουργία το ερώτημα για το νόημα της ύπαρξής του και να καλλιεργεί τη λογική ικανότητα να επιλέγει ελεύθερα και σωστά.

ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (413b-414c)

[413b] Οὐκοῦν κλαπέντες ἢ γοητευθέντες ἢ βιασθέντες τοῦτο πάσχουσιν; Οὐδὲ νῦν, ἔφη, μανθάνω.Τραγικῶς, ἦν δ᾽ ἐγώ, κινδυνεύω λέγειν. κλαπέντας μὲν γὰρ τοὺς μεταπεισθέντας λέγω καὶ τοὺς ἐπιλανθανομένους, ὅτι τῶν μὲν χρόνος, τῶν δὲ λόγος ἐξαιρούμενος λανθάνει· νῦν γάρ που μανθάνεις;
Ναί.Τοὺς τοίνυν βιασθέντας λέγω οὓς ἂν ὀδύνη τις ἢ ἀλγηδὼν μεταδοξάσαι ποιήσῃ.
Καὶ τοῦτ᾽, ἔφη, ἔμαθον, καὶ ὀρθῶς λέγεις.
[413c] Τοὺς μὴν γοητευθέντας, ὡς ἐγᾦμαι, κἂν σὺ φαίης εἶναι οἳ ἂν μεταδοξάσωσιν ἢ ὑφ᾽ ἡδονῆς κηληθέντες ἢ ὑπὸ φόβου τι δείσαντες.
Ἔοικε γάρ, ἦ δ᾽ ὅς, γοητεύειν πάντα ὅσα ἀπατᾷ.
Ὃ τοίνυν ἄρτι ἔλεγον, ζητητέον τίνες ἄριστοι φύλακες τοῦ παρ᾽ αὑτοῖς δόγματος, τοῦτο ὡς ποιητέον ὃ ἂν τῇ πόλει ἀεὶ δοκῶσι βέλτιστον εἶναι [αὑτοῖς ποιεῖν]. τηρητέον δὴ εὐθὺς ἐκ παίδων προθεμένοις ἔργα ἐν οἷς ἄν τις τὸ τοιοῦτον μάλιστα ἐπιλανθάνοιτο καὶ ἐξαπατῷτο, καὶ τὸν μὲν μνήμονα [413d] καὶ δυσεξαπάτητον ἐγκριτέον, τὸν δὲ μὴ ἀποκριτέον. ἦ γάρ;
Ναί.
Καὶ πόνους γε αὖ καὶ ἀλγηδόνας καὶ ἀγῶνας αὐτοῖς θετέον, ἐν οἷς ταὐτὰ ταῦτα τηρητέον.
Ὀρθῶς, ἔφη.
Οὐκοῦν, ἦν δ᾽ ἐγώ, καὶ τρίτου εἴδους τούτοις γοητείας ἅμιλλαν ποιητέον, καὶ θεατέον —ὥσπερ τοὺς πώλους ἐπὶ τοὺς ψόφους τε καὶ θορύβους ἄγοντες σκοποῦσιν εἰ φοβεροί, οὕτω νέους ὄντας εἰς δείματ᾽ ἄττα κομιστέον καὶ εἰς ἡδονὰς [413e] αὖ μεταβλητέον, βασανίζοντας πολὺ μᾶλλον ἢ χρυσὸν ἐν πυρί— εἰ δυσγοήτευτος καὶ εὐσχήμων ἐν πᾶσι φαίνεται, φύλαξ αὑτοῦ ὢν ἀγαθὸς καὶ μουσικῆς ἧς ἐμάνθανεν, εὔρυθμόν τε καὶ εὐάρμοστον ἑαυτὸν ἐν πᾶσι τούτοις παρέχων, οἷος δὴ ἂν ὢν καὶ ἑαυτῷ καὶ πόλει χρησιμώτατος εἴη. καὶ τὸν ἀεὶ ἔν τε παισὶ καὶ νεανίσκοις καὶ ἐν ἀνδράσι βασανιζόμενον [414a] καὶ ἀκήρατον ἐκβαίνοντα καταστατέον ἄρχοντα τῆς πόλεως καὶ φύλακα, καὶ τιμὰς δοτέον καὶ ζῶντι καὶ τελευτήσαντι, τάφων τε καὶ τῶν ἄλλων μνημείων μέγιστα γέρα λαγχάνοντα· τὸν δὲ μὴ τοιοῦτον ἀποκριτέον. τοιαύτη τις, ἦν δ᾽ ἐγώ, δοκεῖ μοι, ὦ Γλαύκων, ἡ ἐκλογὴ εἶναι καὶ κατάστασις τῶν ἀρχόντων τε καὶ φυλάκων, ὡς ἐν τύπῳ, μὴ δι᾽ ἀκριβείας, εἰρῆσθαι.
Καὶ ἐμοί, ἦ δ᾽ ὅς, οὕτως πῃ φαίνεται.
[414b] Ἆρ᾽ οὖν ὡς ἀληθῶς ὀρθότατον καλεῖν τούτους μὲν φύλακας παντελεῖς τῶν τε ἔξωθεν πολεμίων τῶν τε ἐντὸς φιλίων, ὅπως οἱ μὲν μὴ βουλήσονται, οἱ δὲ μὴ δυνήσονται κακουργεῖν, τοὺς δὲ νέους, οὓς δὴ νῦν φύλακας ἐκαλοῦμεν, ἐπικούρους τε καὶ βοηθοὺς τοῖς τῶν ἀρχόντων δόγμασιν;
Ἔμοιγε δοκεῖ, ἔφη.
Τίς ἂν οὖν ἡμῖν, ἦν δ᾽ ἐγώ, μηχανὴ γένοιτο τῶν ψευδῶν τῶν ἐν δέοντι γιγνομένων, ὧν δὴ νῦν ἐλέγομεν, γενναῖόν [414c] τι ἓν ψευδομένους πεῖσαι μάλιστα μὲν καὶ αὐτοὺς τοὺς ἄρχοντας, εἰ δὲ μή, τὴν ἄλλην πόλιν;
Ποῖόν τι; ἔφη.
Μηδὲν καινόν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀλλὰ Φοινικικόν τι, πρότερον μὲν ἤδη πολλαχοῦ γεγονός, ὥς φασιν οἱ ποιηταὶ καὶ πεπείκασιν, ἐφ᾽ ἡμῶν δὲ οὐ γεγονὸς οὐδ᾽ οἶδα εἰ γενόμενον ἄν, πεῖσαι δὲ συχνῆς πειθοῦς.
Ὡς ἔοικας, ἔφη, ὀκνοῦντι λέγειν.
Δόξω δέ σοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, καὶ μάλ᾽ εἰκότως ὀκνεῖν, ἐπειδὰν εἴπω.
Λέγ᾽, ἔφη, καὶ μὴ φοβοῦ.

***

[413b] Και δεν το παθαίνουν αυτό, είτε αν ξεγελαστούν, είτε αν πλανευτούν, είτε να με τη βία αναγκαστούν;
Κι αυτό πάλι δεν το κατάλαβα.
Κινδυνεύω, φαίνεται, να μιλώ σκοτεινά σαν τραγικός ποιητής. Να, πως ξεγελιούνται, λέγω, εκείνοι που τους πείθουν ν᾽ αλλάξουν την ιδέα τους ή που τη λησμονούνε· επειδή στην πρώτη περίπτωση τους την υπεξαιρεί, χωρίς να το πάρουν είδηση, ο λόγος, και στη δεύτερη, ο χρόνος. Πιστεύω πως θα κατάλαβες τώρα.
Ναι.
Πως αναγκάζονται πάλι με τη βία, λέγω, εκείνοι που ένας σωματικός ή ψυχικός πόνος τούς κάνει ν᾽ αλλάξουν την ιδέα τους.
Το κατάλαβα κι αυτό κι έχεις δίκιο.
[413c] Όσο για κείνους που πλανεύονται, και συ, υποθέτω, να το παραδέχεσαι πως είναι αυτοί που αλλάζουν ιδέα ή μαγεμένοι από την ηδονή ή φοβισμένοι από κάποιο τρομερό πράγμα.
Πραγματικώς μάγια φαίνεται μας κάνουν όλα όσα μας ξεγελούν.
Πρέπει λοιπόν να εξετάσομε, όπως έλεγα πριν, ποιοί θα είναι οι πιο ικανοί να φυλάξουν το δικό τους αυτό το δόγμα: πως χρωστούν πάντα να κάνουν εκείνο που κρίνουν πως είναι το καλύτερο για την πολιτεία. Και να τους δοκιμάζομε ευθύς από την παιδική τους ηλικία με το να τους αναθέτομε τέτοια έργα, όπου προπάντων θα μπορούσε κανείς να το ξεχάσει και να εξαπατηθεί· και εκείνους που δειχτούν ικανοί να το φυλάγουν στη μνήμη τους [413d] και να μην ξεγελιούνται εύκολα να τους εγκρίνομε, κι όσους όχι, να τους αφήνομε κατά μέρος. Δεν είναι έτσι;
Μάλιστα.
Και σε κόπους ακόμη και πόνους και αγώνες να τους υποβάλομε για να τους δοκιμάσομε το ίδιο και σ᾽ αυτά.
Πολύ σωστά.
Και τέλος ενός τρίτου είδους δοκιμασία πρέπει να τους κάμομε, δοκιμασία στους πειρασμούς· καθώς δηλαδή πηγαίνουν και εκθέτουν τα νέα πουλάρια σε κρότους και θορύβους, για να ιδούνε αν είναι φοβιτσιάρικα, έτσι κι αυτούς, όταν είναι ακόμα νέοι, να τους οδηγούμε έξαφνα μπρος σε τίποτα πράγματα τρομαχτικά και να τους γυρίζομε έπειτα και να τους βάζομε [413e] μέσα σε ηδονές, για να εξακριβώσομε πολύ καλύτερα παρ᾽ όταν δοκιμάζομε το χρυσάφι στη φωτιά, αν δύσκολα νικούν τον νέο μας οι πειρασμοί, αν φαίνεται σε κάθε του περίπτωση κόσμιος, αν είναι ικανός να φυλάγει τον εαυτό του και τη μουσική που έμαθε, και για να αποδείξει πως είναι σύμφωνη η διαγωγή του σ᾽ όλ᾽ αυτά με τους νόμους της αρμονίας και του ρυθμού, έτσι που να είναι χρησιμότατος και στον εαυτό του και στην πολιτεία. Και όποιος βγει καθαρός κάθε φορά απ᾽ όλες αυτές τις δοκιμασίες, και στην παιδική και στη νεανική και στην ανδρική του ηλικία, [414a] να τον διορίζομε άρχοντα και φύλακα της πολιτείας και να τον γεμίζομε τιμές όσο ζει, κι όταν πεθάνει να τον τιμούμε με τάφους και με τα μεγαλύτερα δείγματα σεβασμού της μνήμης του· κάθε όμως άλλον που δεν θα είναι τέτοιος, θα τον βγάζομε έξω. Τέτοια λοιπόν μου φαίνεται, Γλαύκων, πως θα είναι, σ᾽ ένα πρώτο σχέδιο και χωρίς να μπαίνομε σ᾽ όλες τις λεπτομέρειες, η εκλογή και ο διορισμός των αρχόντων και των φρουρών.
Έτσι κάπως μου φαίνεται και μένα.
[414b] Δεν θα ήταν λοιπόν αληθινά σωστότερο αυτούς να ονομάζομε πραγματικούς και τέλειους φρουρούς, που θα φυλάγουν την πόλη και από τους εξωτερικούς εχθρούς της και από τους ίδιους τους πολίτες της, ώστε ούτε εκείνοι να μπορέσουν, ούτε αυτοί να θελήσουν ποτέ να της κάμουν κακό, ενώ οι νέοι, που τους ελέγαμε ως τώρα με το ίδιο όνομα φρουρούς, θα είναι επίκουροι και βοηθοί στις αποφάσεις των αρχόντων;
Έτσι λέγω κι εγώ.
Τώρα πώς θα κάνομε να βρούμε τρόπο για να πείσομε τους ίδιους τους άρχοντες προπάντων, ειδεμή, τους άλλους τουλάχιστο πολίτες, να παραδεχτούν ένα από [414c] εκείνα τα γενναία ψέματα, που δικαιολογούνται, καθώς είχαμε πει, από κάποια ιδιαίτερη ανάγκη;
Σαν τί ψέμα;
Όχι και τίποτα καινούργιο· έχει την καταγωγή του από τη Φοινίκη, και καθώς λένε οι ποιηταί που το έκαμαν πιστευτό, σε πολλά μέρη ως τώρα έχει συμβεί σε παλαιότερες εποχές, στην εποχή μας όμως δεν έγινε, ούτε και ξέρω αν μπορεί να γίνει και χρειάζεται βέβαια πολύ για να το πιστέψει κανείς.
Πόσο φαίνεσαι πως φοβάσαι να το βγάλεις από το στόμα σου!
Θα ομολογήσεις και συ πόσο πολύ δίκιο έχω να διστάζω, όταν θα τ᾽ ακούσεις.
Λέγε το και μη φοβάσαι.