ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Ἠλέκτρα (1017-1057)

ΗΛ. ἀπροσδόκητον οὐδὲν εἴρηκας· καλῶς δ᾽

ᾔδη σ᾽ ἀπορρίψουσαν ἁπηγγελλόμην.
ἀλλ᾽ αὐτόχειρί μοι μόνῃ τε δραστέον
1020 τοὔργον τόδ᾽· οὐ γὰρ δὴ κενόν γ᾽ ἀφήσομεν.
ΧΡ. φεῦ·
εἴθ᾽ ὤφελες τοιάδε τὴν γνώμην πατρὸς
θνῄσκοντος εἶναι· πάντα γ᾽ ἂν κατειργάσω.
ΗΛ. ἀλλ᾽ ἦ φύσιν γε, τὸν δὲ νοῦν ἥσσων τότε.
ΧΡ. ἄσκει τοιαύτη νοῦν δι᾽ αἰῶνος μένειν.
1025 ΗΛ. ὡς οὐχὶ συνδράσουσα νουθετεῖς τάδε.
ΧΡ. εἰκὸς γὰρ ἐγχειροῦντα καὶ πράσσειν κακῶς.
ΗΛ. ζηλῶ σε τοῦ νοῦ, τῆς δὲ δειλίας στυγῶ.
ΧΡ. ἀνέξομαι κλύουσα χὥταν εὖ λέγῃς.
ΗΛ. ἀλλ᾽ οὔ ποτ᾽ ἐξ ἐμοῦ γε μὴ πάθῃς τόδε.
1030 ΧΡ. μακρὸς τὸ κρῖναι ταῦτα χὡ λοιπὸς χρόνος.
ΗΛ. ἄπελθε· σοὶ γὰρ ὠφέλησις οὐκ ἔνι.
ΧΡ. ἔνεστιν· ἀλλὰ σοὶ μάθησις οὐ πάρα.
ΗΛ. ἐλθοῦσα μητρὶ ταῦτα πάντ᾽ ἔξειπε σῇ.
ΧΡ. οὐδ᾽ αὖ τοσοῦτον ἔχθος ἐχθαίρω σ᾽ ἐγώ.
1035 ΗΛ. ἀλλ᾽ οὖν ἐπίστω γ᾽ οἷ μ᾽ ἀτιμίας ἄγεις.
ΧΡ. ἀτιμίας μὲν οὔ, προμηθίας δὲ σοῦ.
ΗΛ. τῷ σῷ δικαίῳ δῆτ᾽ ἐπισπέσθαι με δεῖ;
ΧΡ. ὅταν γὰρ εὖ φρονῇς, τόθ᾽ ἡγήσῃ σὺ νῷν.
ΗΛ. ἦ δεινὸν εὖ λέγουσαν ἐξαμαρτάνειν.
1040 ΧΡ. εἴρηκας ὀρθῶς ᾧ σὺ πρόσκεισαι κακῷ.
ΗΛ. τί δ᾽; οὐ δοκῶ σοι ταῦτα σὺν δίκῃ λέγειν;
ΧΡ. ἀλλ᾽ ἔστιν ἔνθα χἡ δίκη βλάβην φέρει.
ΗΛ. τούτοις ἐγὼ ζῆν τοῖς νόμοις οὐ βούλομαι.
ΧΡ. ἀλλ᾽ εἰ ποήσεις ταῦτ᾽, ἐπαινέσεις ἐμέ.
1045 ΗΛ. καὶ μὴν ποήσω γ᾽ οὐδὲν ἐκπλαγεῖσά σε.-
ΧΡ. καὶ τοῦτ᾽ ἀληθές, οὐδὲ βουλεύσῃ πάλιν;
ΗΛ. βουλῆς γὰρ οὐδέν ἐστιν ἔχθιον κακῆς.
ΧΡ. φρονεῖν ἔοικας οὐδὲν ὧν ἐγὼ λέγω.
ΗΛ. πάλαι δέδοκται ταῦτα κοὐ νεωστί μοι.
1050 ΧΡ. ἄπειμι τοίνυν· οὔτε γὰρ σὺ τἄμ᾽ ἔπη
τολμᾷς ἐπαινεῖν οὔτ᾽ ἐγὼ τοὺς σοὺς τρόπους.
ΗΛ. ἀλλ᾽ εἴσιθ᾽· οὔ σοι μὴ μεθέψομαί ποτε,
οὐδ᾽ ἢν σφόδρ᾽ ἱμείρουσα τυγχάνῃς· ἐπεὶ
πολλῆς ἀνοίας καὶ τὸ θηρᾶσθαι κενά.
1055 ΧΡ. ἀλλ᾽ εἰ σεαυτῇ τυγχάνεις δοκοῦσά τι
φρονεῖν, φρόνει τοιαῦθ᾽· ὅταν γὰρ ἐν κακοῖς
ἤδη βεβήκῃς, τἄμ᾽ ἐπαινέσεις ἔπη.

***

ΗΛΕ. Απροσδόκητο τίποτα δεν είπες·
το γνώριζα καλά πως θ᾽ απορρίψεις
την πρότασή μου. Πρέπει λοιπόν μόνη
και μ᾽ αυτό μου το χέρι να το κάμω,
1020 γιατί δε θα τ᾽ αφήσω βέβαια έτσι.
ΧΡΥ. Αλίμονο!
άμποτε να ᾽χες τέτοια γνώμη κι όταν
σκότωναν τον πατέρα μας, γιατί όλα
θα τα τέλειωνες. ΗΛΕ. Μά ημουν από τη φύση
πάντα μου τέτοια, μόνο ο νους δεν είχε
τη δύναμη. ΧΡΥ. Προσπάθησε με κείνο
το νου να μένεις σ᾽ όλη τη ζωή σου.
ΗΛΕ. Σα να μην το ᾽χεις όρεξη να βοηθήσεις
δίνεις αυτές τις συμβουλές. ΧΡΥ. Γιατί όποιος
κακό επιχειριστεί, επόμενο είναι
κακό να πάθει. ΗΛΕ. Σου ζηλεύω, αλήθεια,
τη φρόνηση, μα στη δειλία σου φρίττω.
ΧΡΥ. Το ίδιο θα το ᾽χω κι όταν θα σ᾽ ακούω
να μ᾽ επαινείς. ΗΛΕ. Αυτό δεν είναι φόβος
ποτέ, τουλάχιστο από με, να πάθεις.
ΧΡΥ. Καιρός πολύς είναι μπροστά να κρίνει
1030 ποιός έχει δίκιο. ΗΛΕ. Πήγαινε, από σένα
καμιά δεν έχω ωφέλεια. ΧΡΥ. Θενά ᾽χες·
μα εσύ δεν είναι τίποτα να μάθεις.
ΗΛΕ. Τρέχα να καταγγείλεις όλα που είπα
στη μάνα σου. ΧΡΥ. Μα και δε σου ᾽χω πάλι
τέτοιο μίσος εγώ. ΗΛΕ. Νάθε το νιώσεις
τουλάχιστο σε τί ατιμία με φέρνεις.
ΧΡΥ. Καθόλου σε ατιμία· τον εαυτό σου
να σε φέρω ζητώ. ΗΛΕ. Ώστε το δικό σου
το δίκιο πρέπει εγώ ν᾽ ακολουθήσω;
ΧΡΥ. Όταν σκέπτεσαι ορθά, εμείς εσένα
θ᾽ ακολουθήσομε αρχηγό. ΗΛΕ. Τί κρίμα,
ενώ μιλείς τόσο όμορφα, στην πράξη
να πέφτεις έξω. ΧΡΥ. Ορθά χαραχτηρίζεις
1040 αυτό που εσύ παθαίνεις ίσα-ίσα.
ΗΛΕ. Τί; Μήπως βρίσκεις όχι δίκαια αυτά
που σου προτείνω; ΧΡΥ. Υπάρχουν περιστάσεις
που φέρνει βλάβη κι η δικαιοσύνη.
ΗΛΕ. Μ᾽ αυτούς δε θέλω εγώ να ζω τους νόμους.
ΧΡΥ. Θα θυμηθείς τα λόγια μου, αν το κάμεις.
ΗΛΕ. Θα το κάμω και δε θα με τρομάξεις.
ΧΡΥ. Λοιπόν αλήθεια; ουδέ θ᾽ αλλάξεις γνώμη;
ΗΛΕ. Όχι, γιατί δε μου είναι τίποτ᾽ άλλο
πιο μισητό απ᾽ την άναντρη τη γνώμη.
ΧΡΥ. Φαίνεται ο νους σου τίποτα δεν παίρνει
απ᾽ όσα σου είπα. ΗΛΕ. Την απόφασή μου
από καιρό κι όχι από χθες την πήρα.
ΧΡΥ. Λοιπόν πηγαίνω, αφού ούτε συ να εγκρίνεις
1050 τα λόγια μου μπορείς, ούτε τους τρόπους
τους δικούς σου κι εγώ. ΗΛΕ. Σύρε· ποτέ πια
δε θα ζητήσω νά ᾽ρθω εγώ μαζί σου
σε καμιάν επαφή, μ᾽ όση και να ᾽χες
λαχτάρα εσύ· γιατ᾽ είναι ανοησία
μεγάλη και να δοκιμάζεις μόνο
τ᾽ αδύνατα. ΧΡΥ. Μ᾽ αν σου περνά απ᾽ το νου σου
πως έχεις δίκιο, την ιδέα σου να ᾽χεις·
κι όταν σε λίγο θα ᾽χεις πέσει μέσα
στη συφορά, θα θυμηθείς και μένα.

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια

1.2. Για την ταυτότητα του Ομήρου

Τα τεκμήρια για τη γέννηση και τη δράση του Ομήρου είναι λειψά, με δεδομένο τον ανεκδοτολογικό χαρακτήρα που εμφανίζουν οι αρχαίες βιογραφίες (Βίοι Ομήρου) αλλά και οι ετερόκλητες υποθέσεις για το όνομά του. Για συμβατικούς μάλλον λόγους το όνομα «Όμηρος» αναφέρεται στον ποιητή των δύο ομηρικών επών, ανεξάρτητα αν η Οδύσσεια υπολογίζεται από αρκετούς ομηριστές ως έργο διαφορετικού ποιητή. Σχετικά αδιάγνωστος παραμένει ο τόπος της σύνθεσης των δύο επών, καθώς πόλεις και νησιά της ανατολικής Μεσογείου στην περιοχή της Ιωνίας, κυρίως η Σμύρνη και η Χίος, ήδη από την αρχαιότητα, διεκδικούσαν τον τίτλο της γενέθλιας γης και δράσης του Ομήρου. Ισχυροί πάντως θεωρούνται οι δεσμοί του ποιητή με τη Χίο, καθώς το όνομά του συνδέθηκε με τις συντεχνίες των ραψωδών του νησιού, τους Ομηρίδες (6ος αι. π.Χ.), τους οποίους ο Πίνδαρος, γύρω στα τέλη του 5ου αι. π.Χ., ονομάζει ῥαπτῶν ἐπέων ἀοιδούς (Νεμ. 2.1-3). 

Το βέβαιο είναι ότι στην αρχαιότητα δεν γνώριζαν με σιγουριά περισσότερα πράγματα για την προσωπικότητα και το έργο του Ομήρου από ό,τι εμείς σήμερα. Στα νεότερα χρόνια έγιναν πολλές προσπάθειες, ώστε από τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι αοιδοί κυρίως της Οδύσσειας (ο Δημόδοκος, για παράδειγμα, στη Σχερία και ο Φήμιος στην Ιθάκη), να ανασυντεθούν η μορφή και η κοινωνική θέση του Ομήρου, ο χρόνος και ο τρόπος σύνθεσης του έργου του. Καθώς στο οδυσσειακό έπος οι δεξιοτέχνες αοιδοί εντοπίζονται στην αυλή ηγεμόνων και το έργο τους απευθύνεται σε ακροατήριο ευγενών, συμπεραίνεται ότι ο χρόνος που έζησε ο ποιητής εντοπίζεται σε μια περίοδο κατά την οποία η τάξη των ευγενών βρίσκεται σε πλήρη ακμή. Σε συνδυασμό με τα σχετικά, αρχαιολογικά και ιστορικά, ευρήματα και πορίσματα, θεωρείται πιθανό η ακμή της αριστοκρατικής τάξης, που εκπροσωπείται κυρίως στον κόσμο της Οδύσσειας, να συμπίπτει με το δεύτερο μισό του 8ου αι. π.Χ.

Οι γέφυρες είναι για να τις διασχίζεις ή να τις καις

Πάντα μου άρεσαν οι γέφυρες. Είχαν πάντα κάτι μαγικό. Σε προκαλούσαν να τις διασχίσεις. Να περπατήσεις όλη τη διαδρομή. Το δέος και η αδρεναλίνη σε κάθε βήμα πάνω από ορμητικά νερά κι από χαώδη φαράγγια. Το αίσθημα του επιτεύγματος καθώς πατούσες το απέναντι βουνό που πριν μερικά λεπτά φαινόταν τόσο μακριά. Το αίσθημα ότι κάτι άφησες πίσω, ότι διέσχισες εμπόδια κι ότι πατάς μια νέα γη.

Κάπως έτσι μοιάζουν και τα συναισθήματα που βιώνουμε σε κάθε μεταβατική περίοδο της ζωής μας. Γιατί η ζωή μας όλη είναι μια διαδρομή. Κάποιες φορές μοιάζει με ασφαλτοστρωμένη ευθεία στην οποία τρέχουμε με χίλια, άφοβα και χωρίς εμπόδια. Άλλες φορές μοιάζει με ανάβαση στο βουνό, κουραστική κι επίπονη η οποία όμως οδηγεί ψηλά, σε κορυφές και διακρίσεις. Άλλες πάλι μοιάζει με κατηφόρα στην οποία η κατρακύλα δε φαίνεται να έχει τελειωμό. Είναι όμως κι εκείνες οι στιγμές της διαδρομής στις οποίες καλείσαι να σταματήσεις για λίγο και να κοιτάξεις το απέναντι βουνό. Είναι οι στιγμές των μεγάλων αποφάσεων όπου πρέπει να ζυγίσεις καταστάσεις. Να ζυγίσεις οφέλη και συνέπειες και να αποφασίσεις αν θα διασχίσεις τη γέφυρα που απλώνεται μπροστά σου. Να περπατήσεις πάνω από τα ορμητικά νερά και τα χαώδη φαράγγια και να βγεις στην απέναντι πλευρά. Είναι εκείνες οι μεταβατικές περίοδοι της ζωής όπου πρέπει να αποφασίσεις αν θα κάνεις το πρώτο βήμα για να βγεις από μια κατάσταση και να μπεις σε μια άλλη.

Κάποτε, ο Laurence J. Peter είπε την περίφημη φράση ότι «το πιο δύσκολο στη ζωή, είναι να μάθεις ποιες γέφυρες να περάσεις και ποιες να κάψεις». Να μάθεις δηλαδή να αντιλαμβάνεσαι πότε αξίζει να πάρεις τη μεγάλη απόφαση να βγεις από μια κατάσταση και να μάθεις πότε πρέπει να ενεργείς με τρόπο που δε θα σε οδηγήσει σε πισωγύρισμα κάνοντάς σε να επιστρέψεις σε μια κατάσταση η οποία ήταν για εσένα επιζήμια και από την οποία αγωνίστηκες να βγεις.

Πώς μαθαίνεται όμως όλο αυτό; Η αλήθεια είναι πως δεν είναι κάτι εύκολο. Για την ακρίβεια, όπως αναφέρει και το πιο πάνω γνωμικό είναι το πιο δύσκολο στη ζωή. Απαιτεί χρόνο, απαιτεί εμπειρίες και απαιτεί βελτίωση μέσα από τις εμπειρίες. Υπάρχουν όμως μερικές σκέψεις οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στην αξιολόγηση μιας κατάστασης πριν πάρεις την οριστική σου απόφαση.

Ας υποθέσουμε ότι δεν μπορείς να αποφασίσεις αν πρέπει να κάνεις το μεγάλο βήμα και να βγεις για παράδειγμα από μια μακροχρόνια σχέση, να αλλάξεις επάγγελμα ή να κάνεις κάποια άλλη μεγάλη αλλαγή στη ζωή σου. Ίσως σε βοηθούσε το να προσπαθήσεις να σκεφτείς ποια επίδραση έχει πάνω σου η τωρινή κατάσταση. Σε κάνει να χαμογελάς; Σε γεμίζει; Σε βελτιώνει ως άνθρωπο; Σε οδηγεί στους στόχους που έχεις θέσει; Ακόμα κι αν η απάντηση είναι όχι, ίσως δεν είναι ακόμα η ώρα να αποφασίσεις. Προσπάθησε να σιγουρευτείς αν όντως είναι η κατάσταση που αξιολογείς υπεύθυνη για την αρνητική αυτή επίδραση ή αν ευθύνονται άλλοι, παρεμφερείς παράγοντες, πιο ύπουλοι και λιγότερο εμφανείς.

Και επειδή ίσως η αντικειμενική αξιολόγηση να μην είναι δυνατή από εσένα τον ίδιο συζήτησέ το με κάποιον καλό και έμπιστο φίλο ή με κάποιον ειδικό. Όχι με κάποιο που θα σου πει αυτό που θέλεις να ακούσεις αλλά με κάποιον τρίτο ο οποίος θα μπορούσε να σε βοηθήσει να δώσεις αντικειμενικές απαντήσεις στα ερωτήματά σου.

Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου αφού πάρεις την απόφαση να περάσεις τη γέφυρα κι αφού την υλοποιήσεις, αντιλαμβάνεσαι ότι η νέα κατάσταση στην οποία μπήκες στην απέναντι πλευρά, δεν ήταν όπως τη φανταζόσουν. Σε ένα τέτοιο σενάριο, υπάρχουν συνήθως δύο επιλογές. Είτε να επαναλάβεις την προηγούμενη διαδικασία και να περάσεις την επόμενη γέφυρα, μέχρι να βρεις αυτό που ψάχνεις, είτε να διασχίσεις τη γέφυρα που άφησες πίσω, προς την αντίθετη κατεύθυνση και να επιστρέψεις στην κατάσταση από την οποία βγήκες.

Δυστυχώς, επειδή εμάς τους ανθρώπους το άγνωστο μας φοβίζει και το οικείο μάς είναι πάντα πιο βολικό, η πρώτη σκέψη είναι το πισωγύρισμα. Όταν βγούμε από μια κατάσταση και δεν έχουμε βρει αυτό που επιθυμούσαμε, συνήθως τείνουμε να ωραιοποιούμε το παρελθόν. Ξεχνάμε τα αρνητικά ή τα μικροποιούμε ενώ μεγαλοποιούμε τα όποια θετικά υπήρχαν. Να θυμάσαι όμως ότι αν η κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι τώρα δεν είναι η ιδανική, ή αν ακόμα είναι χειρότερη από την προηγούμενη, αυτό δεν κάνει την προηγούμενη κατάσταση καλή. Μπορεί να ήταν λιγότερο άσχημη αλλά δεν ήταν καλή. Στη ζωή μας δε θέλουμε το λιγότερο κακό. Θέλουμε το καλό. Στύψε το μυαλό σου και θυμήσου τι σε έκανε τότε να φύγεις. Θυμήσου πώς ένιωθες τότε. Θυμήσου με ποια αισθήματα ξυπνούσες και με ποια αισθήματα πήγαινες για ύπνο και κάψε την προηγούμενη γέφυρα. Κοίταξε μπροστά και πέρνα την επόμενη.

Γι’ αυτό όταν στέκεσαι μπροστά σε ορμητικά νερά και σε χαώδη φαράγγια, ψάξε για τη γέφυρα. Και να κουβαλάς μαζί σου πάντοτε μερικά σπίρτα κι ένα μπιτόνι βενζίνης. Για παν ενδεχόμενον.

Έρωτας είναι να αγγίζει κάθε κύτταρο της ψυχής σου και να σε αναγεννά

Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα, το οποίο πραγματικά μπορεί να μας οδηγήσει σε μία νέα ανακάλυψη όχι μόνο του συντρόφου που επιλέγουμε αλλά κυρίως του ίδιου μας του εαυτού.

Μέσα στην καρδιά μας κρύβονται διαμάντια και πολύτιμα πετράδια, τα οποία όταν πυρώνονται με την φλόγα της αγάπης και του έρωτα τότε αποκαλύπτονται και έρχονται στην επιφάνεια να μας χαρίσουν απλόχερα το φως και την λάμψη τους.

Αναγέννηση μέσα από τον έρωτα

Η αναγέννηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας θετικής εξέλιξης του έρωτα. Όταν ένα ζευγάρι πορεύεται από κοινού με ενσυναίσθηση και αλληλοπεριχώρηση τότε ο καθένας βρίσκει στον άλλον το κομμάτι του εαυτού του που πραγματικά μπορεί να τον εξελίξει στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

Έρωτας είναι να γίνεσαι η χαρά, η αγκαλιά, το χάδι και η τρυφερότητα του ανθρώπου που αγαπάς και εκείνος φυσικά το ίδιο για εσένα.

Σε αυτό το άρθρο, θα μελετήσουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που φλογίζουν την ανθρώπινη καρδιά και μπορούν να την ανεβάσουν σε ουρανούς ερωτικούς και άκρως αναγεννησιακούς.

Το ξύπνημα του ενθουσιασμού

Καταρχήν, το πρώτο στάδιο της γνωριμίας εμπεριέχει το ξύπνημα του ενθουσιασμού. Πράγματι, ο ενθουσιασμός καταλαμβάνει την ανθρώπινη καρδιά, την κάνει πολλές φορές να ονειρεύεται, να χτίζει παλάτια και αυτό επιφέρει ουσιαστικά ένα συναίσθημα ευεξίας.

Οι ερωτευμένοι νιώθουν πως μπορούν να κατακτήσουν τον κόσμο και να παλέψουν τα πάντα μαζί. Στην πορεία όμως, όσο ο ένας ανακαλύπτει τον άλλον έρχονται στην επιφάνεια και στοιχεία του χαρακτήρα που ίσως αρχικά να μην είχαν προσεχθεί αρκετά. Εκεί χρειάζεται σοβαρή σκέψη και σύνεση ούτως ώστε να μπορούν και οι δύο να συμπεριφερθούν με τρόπο ανάλογο και να σεβαστούν τις ιδιαιτερότητες που έχει ο καθένας τους.

Μία σχέση για να ανθίσει χρειάζεται να δίνει ο ένας στον άλλο τον απαραίτητο χώρο και χρόνο για να μπορούν να εξελίσσονται προσωπικά και συντροφικά δημιουργώντας ταυτόχρονα όμορφες στιγμές και για τους δύο τους.

Κάθε στιγμή που μπορεί να αναζωπυρώσει την φλόγα του έρωτα είναι πολύτιμη, είναι μία στιγμή θετικής ανατροφοδότησης για την σχέση.

Η σχέση είναι ζωντανός οργανισμός. Κάθε μέρα αναπτύσσεται, ανθίζει και χαροποιεί τους ανθρώπους που πραγματικά δουλεύουν γι' αυτή από κοινού.

Τύπος προσκόλλησης και σχέση

Είναι σημαντικό ακόμη, να επισημάνουμε ότι χρειάζεται και οι δύο σύντροφοι να μην αμελούν τον εαυτό τους αλλά να φροντίζουν τόσο τις ψυχικές τους και τις σωματικές τους ανάγκες προκειμένου να προσφέρουν στην σχέση έναν εαυτόν ολοκληρωμένο, πλήρη και γεμάτο, χωρίς ανασφάλειες και φόβους.

Επιπρόσθετα, η/ο σύντροφος δε μπορεί να πάρει την θέση του πατέρα ή της μητέρας και να γεμίσει το κενό της αγάπης που πολλές φορές στερήθηκε κάποιος από τους γονείς του ως παιδί.

Έχει παρατηρηθεί από ψυχολογικές έρευνες και μελέτες, ότι όταν ένας ή και οι δύο σύντροφοι παρουσιάζουν ανασφαλή τύπο προσκόλλησης και πιθανόν κατά την διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας δεν έλαβαν τη συναισθηματική διαθεσιμότητα, την αγάπη και την τρυφερότητα που χρειάζονταν, τότε πολλές φορές αναζητούν διαρκώς με πίεση την αποδοχή και την επιβεβαίωση από την /τον σύντροφό τους. Το αποτέλεσμα είναι η/ο σύντροφος να κουράζεται και η σχέση να καταρρακώνεται.

Χτίσιμο αυτοεκτίμησης

Επομένως, το πρώτο σημαντικό βήμα είναι το χτίσιμο της αυτοεκτίμησης που θα οδηγήσει σε έναν εαυτό ερωτεύσιμο που πραγματικά μπορείς να συνυπάρξεις μαζί του αρμονικά και λειτουργικά.

Ο έρωτας δεν είναι μία παθητική κατάσταση στην οποία είμαστε άμοιροι ευθυνών, αλλά μία απόφαση επιλογής.

Κάθε μέρα επιλέγουμε τον άνθρωπό μας ανάλογα και με τα κριτήρια που έχουμε και με τη συμπεριφορά που εκείνος μας παρουσιάζει.

Χρειάζεται λοιπόν και κατά τη διάρκεια της συντροφικής σχέσης να μπορούν και οι δύο να κάνουν την ενδοσκόπησή τους, να εντοπίζουν τα σημεία που δυσκολεύουν τον άνθρωπο που αγαπούν και επηρεάζουν την σχέση τους και να προσπαθούν να τα βελτιώσουν.

Ανοιχτή επικοινωνία

Η συζήτηση με ανοιχτά χαρτιά χωρίς φόβους και προκαταλήψεις αλλά και χωρίς ταμπού ουσιαστικά θεμελιώνει την συντροφική σχέση και οδηγεί στο μέγιστο βαθμό εγγύτητας και οικειότητας.

Οπότε είναι σημαντικό μεταξύ τους να μην υπάρχουν ταμπού και προκαταλήψεις και να μπορεί ο καθένας να μιλάει ανοιχτά και να προσφέρει στην σχέση αυτό που πραγματικά είναι, χωρίς να προσπαθεί να δείξει έναν τέλειο η αψεγάδιαστο εαυτό.

Το να μπορείς να υπάρξεις με τον άνθρωπο που αγαπάς έτσι ακριβώς όπως είσαι και αγαπιέσαι για αυτό που είσαι χωρίς να χρειάζεται να προσποιείσαι κάτι άλλο είναι απλά υπέροχο.

Όταν μπαίνουμε στη διαδικασία να προσποιηθούμε κάτι άλλο από αυτό που αληθινά είμαστε τότε παγιδευόμαστε και εγκλωβίζουμε πρώτα τον ίδιο μας τον εαυτό.

Και αυτό γιατί επιχειρούμε να δράσουμε μέσα σε αυστηρά πλαίσια και κουτιά, τα οποία απλά δεν μας ταιριάζουν και δεν είμαστε εμείς. Μοιραία λοιπόν κάποια στιγμή θα βγει στην επιφάνεια ένα συναίσθημα θυμού, απογοήτευσης γιατί υπάρχει καταπίεση.

Η ελευθερία του να μπορείς ουσιαστικά να υπάρξεις σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής και ιδιαίτερα στις διαπροσωπικές σχέσεις ακριβώς έτσι όπως είσαι και να αισθάνεσαι ότι αποδέχεσαι άνευ όρων τόσο τον ίδιο σου τον εαυτό όσο και την /τον σύντροφο που έχεις επιλέξει σου δίνει πραγματικά ζωή.

Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να ανανεώσει κάθε κύτταρο της ψυχής μας. Είναι όμως στο χέρι μας να αγγίξουμε το λουλούδι του έρωτα με σεβασμό, τρυφερότητα και αγάπη και τότε εκείνο θα ανθίσει σίγουρα προσφέροντας μοναδική χαρά καθώς και απίστευτη ψυχοσωματική ένωση και πληρότητα.

Οι δυνητικοί εαυτοί

Μια από τις συνέπειες της ζωής σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες είναι η διαπραγμάτευση των διαφορετικών ταυτοτήτων. Η ένταξη σε υπερεθνικές ομάδες παρέχει στους ανθρώπους την ευκαιρία να παίζουν με διαφορετικές ταυτότητες και να κατασκευάζουν διάφορους δυνητικούς εαυτούς (Markus & Nurus 1986, 1987).

Δυνητικοί εαυτοί

Οι δυνητικοί εαυτοί αντιπροσωπεύουν τις ιδέες των ανθρώπων για το τι μπορεί να γίνουν, γι' αυτό που θα ήθελαν να γίνουν και γι' αυτό που φοβούνται να γίνουν.

Οι δυνητικοί εαυτοί προέρχονται από τις αναπαραστάσεις του εαυτού κατά το παρελθόν και περιλαμβάνουν τις αναπαραστάσεις του εαυτού στο μέλλον.

Επιπλέον, σύμφωνα με τη θεωρία της βέλτιστης ιδιαιτερότητας (Brewer 1991), οι άνθρωποι προσπαθούν μέσω των ταυτίσεών τους να συμβιβάσουν τις αντικρουόμενες ανάγκες της αφομοίωσης και της διαφοροποίησης. Επομένως, θα ορίζουν τον εαυτό τους κατά τρόπο που θα τους εξασφαλίζει την ένταξή τους σε μια κατηγορία και ταυτόχρονα θα επιτρέπει τη διατήρηση της ατομικότητάς τους.

Η ένταξη σε υπερκείμενες ομάδες ενδέχεται να διαταράξει αυτή την ισορροπία και να τους παροτρύνει να την επανακτήσουν αλλάζοντας τους αυτοπροσδιορισμούς τους.

Πολλαπλές ταυτότητες

Το γεγονός ότι οι άνθρωποι διαθέτουν πολλαπλές ταυτότητες δεν είναι καινούριο. Ανήκουμε σε διάφορες ομάδες και αποδίδουμε διάφορα χαρακτηριστικά στον εαυτό μας και στους άλλους. Αλλά οι ταυτότητες που υιοθετούμε και τα χαρακτηριστικά που αποδίδουμε δεν είναι τυχαία.

Οι ταυτότητές μας ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένα προτάγματα και οι αποδόσεις χαρακτηριστικών που κάνουμε προέρχονται από συγκεκριμένες θεωρίες προσωπικότητας, αναπαραστάσεις ομάδων ή πολιτισμικά πρότυπα. Όμοια, είναι πιθανό να υπάρχει μια κοινή διάσταση στον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις σχέσεις μεταξύ των διάφορων ταυτοτήτων τους (Chryssochoou, 2003).

Ο Freeman (2001), για παράδειγμα, εξέτασε την εσωτερίκευση διάφορων ταυτοτήτων σε μια συγκεκριμένη κοινωνική δομή, τη Σρι Λάνκα.

Διατύπωσε διάφορες υποθέσεις όσον αφορά την προδηλότητα έντεκα διαφορετικών ταυτοτήτων σε σχέση με την κοινωνική θέση, την αριθμητική μειοψηφική θέση, τη διαδικασία της αστικής ανάπτυξης-εκβιομηχάνισης και τη διομαδική επαφή.

Έτσι, συνδέει μεταβλητές σε επίπεδο κουλτούρας με την προδηλότητα συγκεκριμένων ταυτοτήτων. Αν και τα ευρήματά του επαληθεύουν τη διαφορά της έμφασης στις ταυτότητες στο πλαίσιο μιας κουλτούρας, εντοπίστηκαν επίσης σημαντικές σταθερές. Για παράδειγμα, ο Freeman σημειώνει τη σημασία που έχουν το έθνος, η φυλή και η θρησκεία για όλο το δείγμα της έρευνάς του.

«Ο συνεχιζόμενος εμφύλιος πόλεμος, που περιγράφεται με θλίψη ως η μάνα όλων των προβλημάτων σε αυτή την αναπτυσσόμενη χώρα, εξακολουθεί να τροφοδοτεί και να τροφοδοτείται από την έμφαση που δίνεται σε αυτές τις ταυτότητες σε ατομικό επίπεδο» (Freeman 2001).

Συνεπώς, υπάρχει μια διπλή κίνηση μεταξύ της σημασίας αυτών των ταυτοτήτων και του κοινωνικού πλαισίου. Αυτό που υποστηρίζω εδώ είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις ταυτότητες και τις σχέσεις μεταξύ των ταυτοτήτων μπορεί να είναι κοινός.

Μοντέλο διττής κατηγοριοποίησης

Πρόκειται για ένα σημαντικό θέμα όσον αφορά την εμφάνιση νέων υπερκείμενων ομάδων στις οποίες, όπως έχουν υποστηρίξει οι Hornsey & Hogg (2000), οι ταυτότητες των υποομάδων θα πρέπει να διατηρηθούν στο πλαίσιο της υπερκείμενης ταυτότητας.

Σκοπός του μοντέλου διττής κατηγοριοποίησης το οποίο προτείνουν είναι να αναγνωρίζονται και να ενισχύονται συγχρόνως και οι δύο ταυτότητες.

Φανταστείτε λοιπόν να θεωρούνται αυτές οι ταυτότητες ασύμβατες.

Για να ακολουθήσει κάποιος την πρόταση των Hornsey & Hogg, είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί ένα ήθος εντός των υπερκείμενων ομάδων στο οποίο δεν θα υπάρχει καμία αντιληπτή ασυμβατότητα μεταξύ των ταυτοτήτων: κατά τον ίδιο τρόπο που κάποια μπορεί να είναι γυναίκα και χειρούργος, κάποιος θα μπορούσε να είναι πακιστανικής καταγωγής και Ευρωπαίος πολίτης, καθολικός και Έλληνας πολίτης, μαύρος και Ευρωπαίος πολίτης, Μαροκινός και Ιταλός ή Γάλλος πολίτης.

Κανένα από τα προαναφερθέντα παραδείγματα δεν επιλέχτηκε επιπόλαια.

Υπήρξε μια εποχή κατά την οποία το να είναι κάποια γυναίκα ήταν ασύμβατο με το να είναι χειρουργός.

Σήμερα, κάποιος που δηλώνει ότι είναι Έλληνας-καθολικός μπορεί να αντιμετωπίζεται με περιέργεια από τους Έλληνες, έναν μαύρο με ευρωπαϊκό διαβατήριο ενδέχεται να τον καθυστερήσουν περισσότερο στον έλεγχο διαβατηρίων, σε ένα άτομο μαροκινής καταγωγής που γεννήθηκε στη Γαλλία ή στην Ιταλία μπορεί να αρνηθούν την υπηκοότητα, ένας Βρετανός πακιστανικής καταγωγής μπορεί να δει την αφοσίωσή του στην ομάδα να αμφισβητείται.

Οι αντιδράσεις στην αντίληψη της ασυμβατότητας των ταυτοτήτων μπορεί να κυμαίνονται από την έκπληξη έως τον αποκλεισμό από μια ταυτότητα και τις διακρίσεις. Οι ταυτότητες που μπορεί κάποιος να διεκδικήσει ή να δηλώσει αποτελούν μέρος της αναπαράστασης που έχει για τον εαυτό του (Chryssochoou 2003).

Η πολυπλοκότητα της κοινωνικής ταυτότητας

Οι Roccas & Brewer (2002) προτείνουν την έννοια της πολυπλοκότητας της κοινωνικής ταυτότητας για να εξηγήσουν την υποκειμενική αναπαράσταση που έχει κάποιος για τις αλληλεξαρτήσεις των πολλαπλών ταυτοτήτων του.

Αυτή η προσέγγιση μας βοηθά να κατανοήσουμε ποιες ομάδες ενδέχεται να αποτελέσουν ενδοομάδα ή εξωομάδα για ένα συγκεκριμένο άτομο σε μια δεδομένη κατάσταση.

Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, το είδος της υποκειμενικής αναπαράστασης για την πολυπλοκότητα της κοινωνικής ταυτότητας επηρεάζει τις αντιδράσεις του ατόμου ως προς τους άλλους, με τους οποίους μπορεί να μοιράζεται την ίδια ένταξη σε μια ομάδα.

Μια από τις απαιτήσεις που θέτουν οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες είναι η ανάγκη διαπραγμάτευσης των παλιών ταυτοτήτων και η δημιουργία νέων (Chryssochoou 2000).

Εκείνοι που μεταναστεύουν χρειάζεται να προσαρμοστούν σε νέα περιβάλλοντα, και εκείνοι των οποίων η εθνοτική ή οποιαδήποτε άλλη ταυτότητα τονίζεται επιπλέον λόγω της μειονεκτικής κοινωνικής θέσης τους χρειάζεται να διαπραγματευτούν αυτές τις ταυτότητες εντός του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου.

Κατά τον ίδιο τρόπο, όσοι βρίσκονται σε μια κυρίαρχη θέση πιέζονται να επανεξετάσουν τόσο τον εαυτό τους όσο και τις κοινωνίες τους, έτσι ώστε να συμπεριληφθεί σε αυτά η πολυπολιτισμική διαφορετικότητα του περιβάλλοντός τους. Όπως προτείνουν οι Ethier & Deaux (1994), αυτές οι αναπροσαρμογές δεν σημαίνουν κατ' ανάγκη στο βαθμό ταύτισης με συγκεκριμένες ταυτότητες ή μείωση της σπουδαιότητάς τους.

Απαιτείται μάλλον αλλαγή του νοήματος αυτών των ταυτοτήτων μέσω της επαναγκίστρωσής τους σε υποστηρικτικά στοιχεία που υπάρχουν στο νέο περιβάλλον. Μια τέτοια επαναγκίστρωση ενδέχεται ακόμη και να διατηρήσει αυτές τις ταυτότητες και να τις ενισχύσει.

Έτσι, η διαδικασία αναδόμησης της γνώσης για τον εαυτό λαμβάνει χώρα σε καταστάσεις σημαντικών αλλαγών της ζωής.

Οι Αθεράπευτοι ρομαντικοί συχνά ερωτεύονται την ιδέα κάποιου και όχι το πραγματικό πρόσωπο

Το συναίσθημα της ρομαντικής αγάπης είναι ανυπέρβλητο. Για κάποιους, η επιθυμία να την έχουν είναι τόσο ισχυρή που αναγκάζονται να τη δημιουργήσουν στο μυαλό τους και με ανθρώπους με τους οποίους δεν υπάρχει. Αλλά όχι μια οποιαδήποτε συνηθισμένη αγάπη. Η εκδοχή που αξίζει στα παραμύθια είναι πολύ πιο δελεαστική για έναν αθεράπευτα ρομαντικό. Μπορεί να είστε ένας από αυτούς, αν αντιλαμβάνεστε ότι συνεχώς ονειρεύεστε μεγαλειώδεις εκδηλώσεις λατρείας και μια σχέση που προκαλεί πεταλούδες στο στομάχι και συναγωνίζεται το αγαπημένο σας φανταστικό ζευγάρι. Πώς μπορεί να επηρεάσει την ερωτική μας ζωή μια τέτοια προσδοκία;

Τι είναι ο «αθεράπευτος» ρομαντισμός

Ένας αθεράπευτα ρομαντικός διατηρεί μια ουτοπική, συναισθηματική προοπτική για την αγάπη, ανεξάρτητα από αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος ή αντιθετικές πληροφορίες. Ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, αυτό το άτομο λατρεύει τον έρωτα και τον θεωρεί μια άκρως ευτυχισμένη εμπειρία, ακόμη κι όταν δεν είναι. Ο όρος «απελπισμένος ή αθεράπευτος» υποδηλώνει την έκδηλη και έντονη προθυμία τους να διατηρήσουν αυτή την άποψη, ανεξάρτητα από τις αντιφατικές συνθήκες που προκύπτουν.

Οι απελπισμένα ρομαντικοί συχνά ερωτεύονται την ιδέα κάποιου και όχι το πραγματικό πρόσωπο. Έχουν ήδη δεσμευτεί στο ότι θα είναι ερωτευμένοι και απλά «τοποθετούν» κατά κάποιον τρόπο έναν/μία σύντροφο στη θέση που έχουν κρατήσει γι’ αυτόν/ή. Υπάρχει συναισθηματική επένδυση από την πρώτη μέρα.

Μπορεί να ακούγεται υπέροχο να ερωτεύεστε με ευκολία και να έχετε πάντα μια ευνοϊκή άποψη για τις σχέσεις. Αυτό είναι σίγουρα πιο παραγωγικό από μια αρνητική προσέγγιση. Ωστόσο, η πραγματικότητα σπάνια ταιριάζει με τις φαντασιώσεις μας, και εκεί μπορεί να δυσκολεύονται οι απελπισμένα ρομαντικοί.

Ποια είναι τα συνήθη χαρακτηριστικά του αθεράπευτου ρομαντισμού

1. Δεν αντιλαμβανόμαστε νωρίς τα προειδοποιητικά σημάδια

Καθώς οι αθεράπευτα ρομαντικοί παρασύρονται από την ιδέα του έρωτα, έχουν την τάση να προσπερνούν τα έντονα αρνητικά σημάδια. Τα σημάδια ότι ίσως αυτό το άτομο δεν είναι ο καλύτερος σύντροφος για εσάς είναι πάντα εκεί. Απλώς παραβλέπετε τα πιθανά προβλήματα μέχρι να διαλυθεί η ευφορία αρκετά ώστε να δείτε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα. Είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τις κόκκινες σημαίες μέσα από ροζ γυαλιά.

2. Ερωτευόμαστε γρήγορα και έντονα

Αν αναπτύσσετε συναισθήματα στα αρχικά στάδια όλων των σχέσεών σας, το πιθανότερο είναι ότι σας ελκύει περισσότερο η ιδέα παρά ο σύντροφός σας. Θα μπορούσε να είναι σχεδόν οποιοσδήποτε στην άλλη πλευρά – τα αποτελέσματα θα είναι τα ίδια, επειδή δεν πρόκειται γι’ αυτούς. Πρόκειται για την προσθήκη του χαμένου κομματιού στο προκαθορισμένο παζλ σας. Όταν εξιδανικεύουμε το άλλο πρόσωπο, δεν το βλέπουμε όπως πραγματικά είναι, αλλά όπως θέλουμε να είναι.

3. Έντονη ονειροπόληση

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να προβλέπουν πού θα ήθελαν να παντρευτούν ή το πιθανό τραγούδι του γάμου τους. Όταν αυτές οι σκέψεις γίνονται συχνές και λεπτομερείς χωρίς επικείμενη αιτία (π.χ. αρραβώνας), τότε βρισκόμαστε στη χώρα των φαντασιώσεων.

4. Βρισκόμαστε σε μονόπλευρες σχέσεις

Οι σχέσεις δεν είναι πάντα ένα 50/50 δούναι και λαβείν. Μερικές φορές είναι 60/40 ή 70/30. Αλλά αν φαίνεται να βρίσκεστε πάντα στη βαρύτερη πλευρά της κλίμακας, οι σύντροφοί σας ίσως να μην επενδύουν αρκετά. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι τα συναισθήματά σας και οι επακόλουθες ενέργειές σας είναι λίγο βιαστικές. Ή προσπαθείτε πολύ σκληρά να υλοποιήσετε το όραμά σας.

5. Τίποτα άλλο δεν έχει σημασία

Οι αθεράπευτα ρομαντικοί κυνηγούν την ευτυχία τους με τρομερή αυταπάρνηση. Έχουν την τάση να επενδύουν τα πάντα στο πρόσωπο με το οποίο βγαίνουν, σε σημείο που αρχίζουν να παραμελούν τους φίλους τους, ακόμα και τα δικά τους ενδιαφέροντα ή χόμπι. Αφιερώνετε όλο το χρόνο, την ενέργεια και την προσπάθειά σας για να κυνηγήσετε τον «ονειρεμένο» έρωτα, τόσο πολύ που χάνετε τον εαυτό σας στην πορεία.

6. Έχει πάντα αρνητικά αποτελέσματα ο «αθεράπευτος» ρομαντισμός;

Δεν είναι κακό να είναι κανείς αθεράπευτα ρομαντικός και να πιστεύει στην αληθινή αγάπη. Το πρόβλημα προέρχεται από την έλλειψη επίγνωσης του τι είναι. Αν κάποιος ερωτεύεται πολύ αυτόν με τον οποίο βγαίνει, δηλαδή σχεδιάζει και φαντασιώνεται το μέλλον από την αρχή, αλλά δεν έχει την επίγνωση ότι το κάνει, τα πράγματα δυσκολεύουν.

Οι αθεράπευτα ρομαντικοί είναι επιρρεπείς σε δύσκολους χωρισμούς επειδή επενδύουν τόσα πολλά στη σχέση τόσο γρήγορα. Νιώθουν ότι χάνουν ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού τους κατά τη διάρκεια του χωρισμού. Και είναι πιο πιθανό να συνεχίσουν να επιστρέφουν στον/στη πρώην τους ή να μπουν σε μια νέα σχέση πολύ γρήγορα. Ο χωρισμός είναι μια μεγάλη πτώση από τον ιδεαλιστικό έρωτα που ίσως επιθυμούν να αποφύγουν.

Επίσης, συχνά μόλις υπάρξουν ενδείξεις ότι αυτό δεν είναι το παραμύθι που οραματίζονται, συνήθως εγκαταλείπουν τη σχέση πρόωρα, νιώθοντας ότι δεν είναι γραφτό να γίνει. Αλλά δεν αλλάζουν την αντίληψή τους για την αγάπη. Έτσι ο κύκλος συνεχίζει να επαναλαμβάνεται.

Με άλλα λόγια, οι αθεράπευτα ρομαντικοί μπορεί να θέτουν συνέχεια τον εαυτό τους σε επαναλαμβανόμενες καταστάσεις απογοήτευσης. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι οι απελπισμένοι ρομαντικοί δεν μπορούν τελικά να βρουν αυτό που ψάχνουν. Το επίπεδο γνώσης είναι ο βασικός παράγοντας που καθορίζει αν αυτή η οπτική για την αγάπη αποδίδει αρνητικά ή θετικά αποτελέσματα.

Η διαφορετική άποψη των Σαμάνων για τις ψυχικές ασθένειες

Ένας Σαμάνος της Δυτικής Αφρικής με όνομα Δρ Malidoma Patrice Somé έχει μια διαφορετική άποψη για τις ψυχικές ασθένειες σε σύγκριση με αυτή των ανθρώπων του δυτικού κόσμου, όπου εστιάζουμε στην παθολογία και στην ιδέα ότι η συμπεριφορά αυτών που διαγνώστηκαν με μια κατάσταση είναι κάτι που πρέπει να σταματήσει.

Ο Δρ Somé προτείνει ότι αυτό που ονομάζουμε κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, ψύχωση και σχιζοφρένεια μπορεί ίσως να είναι μια αξιοσημείωτη μεταμόρφωση στη συνείδηση και ένα αναπόφευκτο βήμα προς την ανθρώπινη ανάπτυξη.

Ο Δρ Somé και ο λαός Dagara υποστηρίζουν την σαμανική άποψη που δηλώνει την ψυχική ασθένεια ως «την γέννηση ενός θεραπευτή». Πιστεύουν ότι αυτό το άτομο έχει επιλεχθεί ως μέσο για να φέρει ένα μήνυμα στην κοινότητα. Αυτό που οι Δυτικοί θεωρούν «ψυχική ασθένεια» οι Dagara το βλέπουν ως «καλά νέα από τον άλλο κόσμο».

«Η ψυχική διαταραχή, η συμπεριφορική διαταραχή κάθε είδους, σηματοδοτούν το γεγονός πως δύο προφανώς ασυμβίβαστες ενέργειες έχουν συγχωνευθεί στο ίδιο πεδίο» λέει ο Δρ Somé. «Οι διαταραχές προκύπτουν όταν ένα άτομο δεν μπορεί να αποκτήσει βοήθεια στο να αντιμετωπίσει την παρουσία της ενέργειας του πνευματικού πεδίου.»

Στην πρώτη επίσκεψη του Δρ Somé στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1980, συνάντησε τον τρόπο με τον οποίο η χώρα αντιμετωπίζει τις ψυχικές ασθένειες. Ο Δρ Somé με έκπληξη παρατήρησε ότι οι ασθενείς στον ψυχιατρική κλινική εμφάνιζαν τα ίδια συμπτώματα με εκείνα που είχε δει στο χωριό του.

«Οπότε έτσι αντιμετωπίζονται οι θεραπευτές που προσπαθούν να γεννηθούν σε αυτόν τον πολιτισμό. Τι απώλεια! Τι απώλεια ένα άτομο που τελικά ευθυγραμμίζεται με μια δύναμη από τον άλλον κόσμο τελικά να χάνεται».

Αναγνώρισε ότι η Δύση δεν έχει εκπαιδευτεί στον τρόπο αντιμετώπισης των ψυχικών φαινομένων και του πνευματικού κόσμου. Όταν αυτές οι ενέργειες εμφανίζονται, το άτομο που δεν έχει την ικανότητα να αναγνωρίσει αυτό που συμβαίνει, χαρακτηρίζεται ως «παράλογο» και του χορηγούνται υψηλές δόσεις αντί-ψυχωτικών φαρμάκων που εμποδίζουν την πνευματική εξέλιξη.

Οι Σαμάνοι και τα άτομα με ψυχικές ικανότητες μπορούν επίσης να δουν ότι «οντότητες» ἠ «όντα» παραμένουν σε αυτά τα άτομα. Οι κραυγές και οι φωνές των ασθενών στην ψυχιατρική κλινική ήταν σημάδι για τον Δρ Somé ότι οι οντότητες προσπαθούσαν να αφαιρέσουν τα φάρμακα από το σώμα τους και ο πόνος γινόταν περισσότερος στην διαδικασία.

Στην παράδοση Dagara αυτά τα άτομα θεωρούνται η γέφυρα μεταξύ του φυσικού και πνευματικού και η κοινότητα βοηθά το άτομο να συμφιλιωθεί με τις ενέργειες των δύο κόσμων. Αν δεν μπορέσει να το κάνει, ματαιώνει την γέννηση ενός θεραπευτή και διατηρεί την αρχική διαταραχή της ενέργειας.

Περιγράφει την σχιζοφρένεια ως «δεκτικότητα σε μια ροή εικόνων και πληροφοριών που δεν μπορούν να ελεγχθούν».

«Όταν αυτού του είδους ορμής συμβαίνει σε μια περίοδο που δεν επιλέγεται προσωπικά και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τρομακτικές και αντιφατικές εικόνες, το άτομο καταλήγει στην φρενίτιδα».

Οι Σαμάνοι θα καθαρίσουν τις ξένες ενέργειες από την αύρα του ατόμου χρησιμοποιώντας μια πρακτική γνωστή ως «σάρωση». Αυτό βοηθά στο να ηρεμήσει την πνευματική ενέργεια που λαμβάνει το άτομο και έτσι να χαλαρώσει. Ο Σαμάνος τότε θα προσπαθήσει να ευθυγραμμίσει την ενέργεια υψηλής τάσης του πνεύματος που προσπαθεί να έρθει από τον άλλον κόσμο και με τη σειρά του να γεννήσει τον θεραπευτή. Αν αυτό εμποδιστεί θα δημιουργήσει προβλήματα που επιδεινώνουν την κατάσταση.

Σε περιπτώσεις όπου η ενέργεια που διοχετεύεται είναι αρνητική και δεν προωθεί την θεραπεία, οι Σαμάνοι προσπαθούν να την απομακρύνουν από την αύρα αντί να την ευθυγραμμίσουν.

Ενώ ήταν στις ΗΠΑ, ο Δρ Somé ήταν περίεργος να δει αν οι τεχνικές εφαρμόζονταν καθολικά σε όλους τους ασθενείς. Κατόπιν αιτήματος, πήρε έναν 18χρονο ψυχικά ασθενή στο αφρικανικό χωριό του. Μετά από τέσσερα χρόνια νοσηλείας με ψευδαισθήσεις και σοβαρή κατάθλιψη οι γονείς του δεν ήξεραν τι άλλο να κάνουν. Ο Δρ Somé ανέφερε πως μετά από οκτώ μήνες ο γιός τους είχε γίνει «απόλυτα φυσιολογικός» μετά την συμμετοχή του στις τελετουργίες των Σαμάνων όπου κατανόησε τα δώρα του ως θεραπευτής. Συνέχισε να ζει στο χωριό για άλλα τέσσερα χρόνια ως θεραπευτής πριν επιστρέψει στις ΗΠΑ για να ολοκληρώσει το πτυχίο του ψυχολογίας στο Χάρβαρντ. «Ανακάλυψε ότι όλα τα πράγματα που χρειαζόταν να κάνει είχαν γίνει και μπορούσε να προχωρήσει στη ζωή του» είπε ο Δρ Somé.

Ένα από τα δώρα που μπορούν να φέρουν οι Σαμάνοι στον Δυτικό κόσμο είναι να βοηθήσουν τα άτομα να ξανά-ανακαλύψουν μια πνευματική άποψη που είναι απαραίτητη για να ζήσει κανείς. Η υιοθέτηση του πνευματικού πεδίου της ζωής μειώνει την πιθανότητα ψυχικής δυσφορίας που προέρχεται από το γεγονός πως «καλούνται από όντα του άλλου κόσμου να συνεργαστούν για μια θεραπευτική εργασία».

Ο Δρ Somé προτείνει ότι «μερικά από τα πνεύματα που προσπαθούν να περάσουν, όπως περιγράφηκε προηγουμένως, μπορεί να είναι πρόγονοι που θέλουν να συγχωνευτούν με έναν απόγονο σε μια προσπάθεια να θεραπεύσουν αυτό που δεν μπόρεσαν ενώ ήταν στο φυσικό σώμα τους».

Συνεχίζει λέγοντας, «αν δεν υπάρχει ισορροπία στην σχέση μεταξύ των ζωντανών και των νεκρών, ακολουθεί το χάος. Οι Dagara πιστεύουν ότι, αν υπάρχει τέτοια ανισορροπία, είναι καθήκον των ζωντανών να θεραπεύσουν τους προγόνους τους. Αν αυτοί οι πρόγονοι δεν θεραπευτούν, η άρρωστη ενέργεια τους θα στοιχειώσει τις ψυχές εκείνων που είναι υπεύθυνοι να τους βοηθήσουν».

Ο Δρ Somé υποστηρίζει ότι η τελετουργική προσέγγιση των ψυχικών ασθενειών δημιουργεί μια σειρά ευκαιριών και μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός ατόμου προς το καλύτερο.

Να πιστεύεις στον εαυτό σου

Να νιώθεις υπερήφανος για τον εαυτό σου και να τον έχεις ψηλά! Γιατί να επιτρέπεις στον καθένα να σε προσβάλλει και να σε υποβιβάζει;; Γιατί να αναλώνεσαι και να χαλιέσαι από μια κακοπροαίρετη κριτική του καθενός; Όταν εσύ ο ίδιος ξέρεις ποιος είσαι και τι πραγματικά αξίζεις η γνώμη των άλλων περισσεύει..

Είναι μεγάλες οι πιθανότητες στην ζωή σου να περιβάλλεσαι από άτομα τα οποία το μόνο που κάνουν είναι να βγάζουν κακία, φθόνο, από άτομα που πιστεύουν πως είναι οι υπεράνω όλων και πως όλα περιστρέφονται γύρω από αυτούς. Δυστυχώς ναι, είμαστε περικυκλωμένοι από αυτούς τους ανθρώπους και πολλές φορές αναρωτιόμαστε «πόση κακία άραγε να κρύβουν μέσα τους αυτοί οι άνθρωποι;» Ποιος ξέρει!

Κι όμως στην τελική, οι άνθρωποι αυτοί είναι εκείνοι που έχουν τις μεγαλύτερες ανασφάλειες από όλους! Γιατί όταν πιστεύεις πραγματικά στον εαυτό σου και νιώθεις καλά με αυτόν, έχοντας αυτοπεποίθηση, δεν υπάρχει κανένας λόγος να ασχολείσαι με το τι είναι ο καθένας και με το τι κάνει.

Είναι αναμενόμενο πως το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων θα έχει ΠΑΝΤΑ κάτι να πει για να σε μειώσει, κάτι να πει για να σε κάνει να αισθανθείς άβολα, κάτι για να σβήσει το υπέροχο χαμόγελο σου και να σου χαλάσει την μέρα. Επειδή πολύ απλά κάτι τέτοιοι άνθρωποι δεν θέλουν να σε βλέπουν καλύτερο από αυτούς, στοχεύουν σε ότι δεν μπορούν να φτάσουν και νιώθουν ικανοποίηση μόνο και μόνο που βλέπουν πως σου φθείρουν την ψυχολογία . Δεν θέλουν να σε βλέπουν να γελάς!

Εσύ να μην τους κάνεις την χάρη, να μην επηρεάζεσαι, να μην τους δίνεις την χαρά πως πέτυχαν αυτό που ήθελαν! Γιατί είσαι πολλά περισσότερα από αυτά που πιστεύεις!

Θα υπάρξουν άνθρωποι που θα σε υποτιμήσουν, που δεν θα πιστεύουν σε εσένα και στις δυνατότητες σου , εσύ όμως ΠΡΕΠΕΙ πάντα να πιστεύεις στον εαυτό σου και με το παραπάνω, να φαίνεσαι πάντα δυνατός, να μην τα βάζεις ποτέ κάτω και να τους δείχνεις πόσο μα πόσο άδικο έχουν! Να μην εγκαταλείπεις, να ‘’πολεμάς’’, μόνο έτσι θα τους κερδίσεις! Γιατί κανείς δεν είναι αρμόδιος να σου υποδείξει τι είσαι ικανός να κάνεις και τι όχι. Εσύ ξέρεις καλύτερα! Να τους κοιτάς στα μάτια και να τους λες «κοιτάτε να μαθαίνετε!»

Να πιστεύεις στον εαυτό σου και να τον επαινείς! Να τον αγαπάς και να τον σέβεσαι! Άλλωστε η άποψη του καθενός δεν ορίζει το ποιος είσαι!

Erich Fromm: Τι σημαίνει να δίνεις

Αλλά τι σημαίνει να δίνεις; Όσο και αν η απάντηση σε αυτό το ερώτημα φαίνεται αρχικά απλή, στην πραγματικότητα είναι γεμάτη αμφισημίες και πολυπλοκότητες. Η πιο διαδεδομένη παρανόηση είναι εκείνη σύμφωνα με την οποία όταν δίνεις σημαίνει «ότι παραιτείσαι» εσύ από κάτι, ότι στερείσαι κάτι, ότι το θυσιάζεις. Το άτομο, του οποίου ο χαρακτήρας δεν αναπτύχθηκε πέρα από το στάδιο τού να προσανατολίζεται στο πώς θα επωφεληθεί, θα εκμεταλλευτεί και θα αποθησαυρίσει και μόνο με αυτό τον τρόπο μπορεί να νιώσει το δόσιμο. Ο εμπορικός αυτός ανθρώπινος τύπος είναι πρόθυμος να δώσει, αλλά μόνο με το αντάλλαγμα ότι θα λάβει κάτι` το να δώσει χωρίς να πάρει είναι για αυτόν ισοδύναμο με εξαπάτηση. Οι άνθρωποι, των οποίων ο κύριος προσανατολισμός είναι μη δημιουργικός, νιώθουν το δόσιμο σαν κάτι που τους κάνει πιο φτωχούς. Για αυτό ακριβώς οι περισσότεροι άνθρωποι αυτού του τύπου είναι τόσο αρνητικοί στο να δίνουν. Μερικοί ανάγουν το δόσιμο σε θυσία και το αποκαλούν αρετή. Νιώθουν ότι απλώς και μόνο επειδή το να δίνεις είναι οδυνηρό, ο άνθρωπος πρέπει να δίνει` η αρετή τού να δίνεις έγκειται για αυτούς ακριβώς στην αποδοχή της θυσίας. Για αυτούς δηλαδή, το στερεότυπο ότι είναι προτιμότερο να δίνεις παρά να παίρνεις σημαίνει ότι είναι προτιμότερο να υποφέρεις από τη στέρηση παρά να βιώνεις χαρά.

Για τον δημιουργικό χαρακτήρα, το να δίνεις αποκτά μία εντελώς διαφορετική σημασία. Το να δίνεις είναι η υψηλότερη έκφραση της ανθρώπινης δυνατότητας. Στην ίδια την πράξη της προσφοράς βιώνω τη δύναμή μου, τον πλούτο μου, την ικανότητά μου. Αυτή η εμπειρία της αυξημένης ζωτικότητας και δυνατότητας με γεμίζει ευδαιμονία. Αισθάνομαι τον εαυτό μου να πλημμυρίζει, να προσφέρει, είμαι γεμάτος ζωή και επομένως ευτυχισμένος. Το να δίνω με γεμίζει με περισσότερη χαρά από ό, τι το να παίρνω όχι επειδή είναι μία πράξη με την οποία στερούμαι κάτι, αλλά επειδή μέσα στην ίδια την πράξη του δοσίματος έγκειται η εκδήλωση της ζωντάνιάς μου.

Στη σφαίρα των υλικών πραγμάτων, το να δίνει κανείς σημαίνει και ότι είναι πλούσιος. Δεν είναι πλούσιος αυτός ο οποίος έχει πολλά, αλλά αυτός ο οποίος δίνει πολλά. Ο άνθρωπος ο οποίος απλώς αποθησαυρίζει γεμάτος άγχος μήπως χάσει και το παραμικρό, είναι από ψυχολογικής άποψης φτωχός, εξαθλιωμένος, ανεξάρτητα από το πόσα πολλά έχει. Πλούσιος είναι όποιος είναι ταυτόχρονα ικανός να δίνει κάτι από τον εαυτό του. Αυτός νιώθει τον εαυτό του ως κάποιον που μπορεί να προσφέρει στους άλλους κάτι από αυτόν ακριβώς τον εαυτό. Μόνο ο άνθρωπος που είναι στερημένος ακόμη και των βασικών μέσων για να ικανοποιήσει τις στοιχειώδεις ανάγκες επιβίωσης θα ήταν ανίκανος να απολαύσει την πράξη τού να δίνει υλικά πράγματα. Όμως, η καθημερινή εμπειρία μας δείχνει ότι αυτό το οποίο ο κάθε άνθρωπος θεωρεί και αντιλαμβάνεται ως στοιχειώδεις ανάγκες εξαρτάται τόσο από το τι έχει πραγματικά στην κατοχή του όσο και από το χαρακτήρα του. Είναι ευρέως γνωστό ότι οι φτωχοί είναι πολύ περισσότερο πρόθυμοι από τους πλούσιους να δώσουν. Ωστόσο, η φτώχεια η οποία υπερβαίνει κάποιο όριο, μπορεί να καταστήσει αδύνατη την πράξη της προσφοράς, και είναι τόσο ταπεινωτική όχι μόνο εξαιτίας των βασάνων που άμεσα προκαλεί αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι στερεί από τον άνθρωπο τη χαρά της προσφοράς.

Όμως ο πιο σημαντικός τομέας της προσφοράς δεν αφορά τα υλικά πράγματα, αλλά την πολύ ιδιαίτερη επικράτεια του ανθρώπου. Τι δίνει λοιπόν ένας άνθρωπος σ’ έναν άλλο άνθρωπο; Του δίνει κάτι από τον εαυτό του, από το πιο πολύτιμο που έχει, από τη ζωή του. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θυσιάζει τη ζωή του για τον άλλο – αλλά ότι του δίνει από ό, τι πιο ζωντανό υπάρχει μέσα του` του δίνει από τη χαρά του, από το ενδιαφέρον, από την κατανόησή του, από τη γνώση του, από το χιούμορ του, από τη θλίψη του – από όλες τις εκφάνσεις και εκδηλώσεις του ζωντανού πυρήνα της ύπαρξής του. Και με αυτού του είδους την προσφορά από την ίδια του τη ζωή εμπλουτίζει τους άλλους, ενδυναμώνει μέσα τους την επίγνωσή τους ότι είναι ζωντανοί, ενδυναμώνοντας έτσι και μέσα στον εαυτό του την ίδια αυτή επίγνωση. Δεν δίνει με σκοπό να πάρει` η προσφορά του είναι από μόνη της μία πηγαία χαρά. Παρ’ όλα αυτά, δίνοντας δεν μπορεί παρά να κάνει να γεννηθεί κάτι μέσα στον άλλο άνθρωπο, και αυτό το οποίο γεννιέται αντανακλάται πάλι σε αυτόν. Το να δίνεις αληθινά σημαίνει και πως δεν μπορεί παρά να λάβεις αυτό που θα σου ξαναδοθεί. Το να δίνεις σημαίνει με άλλα λόγια ότι θα κάνεις και τον άλλο άνθρωπο να δώσει, κι έτσι δύο άτομα πια θα μοιράζονται τη χαρά για αυτό που έκαναν να γεννηθεί. Μέσα στην ίδια την πράξη της προσφοράς, πάντοτε κάτι γεννιέται ώστε και οι δύο άνθρωποι που εμπλέκονται να νιώθουν ευγνωμοσύνη για τη νέα αυτή ζωντανή κατάσταση η οποία γεννήθηκε και για τους δυο τους. Ειδικότερα όσον αφορά την αγάπη, αυτό σημαίνει: η αγάπη είναι μία δύναμη που παράγει αγάπη` η αδυναμία είναι η ανικανότητα να γεννήσεις αγάπη.

Erich Fromm, Η Τέχνη της Αγάπης

Η Μάχη του Μαραθώνα και η έκπληξη των Περσών μετά την ήττα τους

Η Μάχη του Μαραθώνα διεξήχθη το 490 π.Χ. ανάμεσα στους Αθηναίους και Πλαταιείς από τη μια πλευρά και τους Πέρσες από την άλλη, στην πεδιάδα του Μαραθώνα της Αττικής. Έληξε με νίκη των Ελλήνων και σήμανε το τέλος της πρώτης απόπειρας της Περσικής αυτοκρατορίας, επί βασιλείας Δαρείου Α’ να υποτάξει τις πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Αρχηγοί των Περσών σ’ αυτήν την εκστρατεία ήταν ο Δάτης κι ο Αρταφέρνης, που ο στρατός τους αποτελούνταν από 100.000 άντρες, ενώ των Ελλήνων ήταν 10.000 Αθηναίοι οπλίτες και 1.000 Πλαταιείς.

Οι δέκα στρατηγοί που ήταν επικεφαλής του Αθηναϊκού στρατού ήταν διχασμένοι για το πώς έπρεπε να δράσουν. Πέντε υποστήριζαν ότι ήταν πολύ λίγοι για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες ενώ οι υπόλοιποι ανάμεσα τους και ο Μιλτιάδης ήταν υπέρ της μάχης. Επειδή βρίσκονταν σε αδιέξοδο αποφάσισαν μάλλον μετά από πρόταση του Μιλτιάδη να ψηφίσει και ο πολέμαρχος, ο Καλλίμαχος. Ο Μιλτιάδης κατάφερε να τον πείσει και οι Αθηναίοι ετοιμάστηκαν για τη μάχη.

Με επικεφαλής το Μιλτιάδη οι Έλληνες νίκησαν τους Πέρσες. Ο τελικός απολογισμός της μάχης ήταν εντυπωσιακός: 6.400 Πέρσες έπεσαν νεκροί έναντι μόλις 192 Ελλήνων.

Όσο για τα τρόπαια της μάχης, εκτός από τα επτά πλοία που κατάφεραν να ακινητοποιήσουν, Αθηναίοι και Πλαταιείς περισυνέλεξαν πλήθος πολύτιμων λαφύρων, μέρος των οποίων αποτέλεσε τον λεγόμενο αθηναϊκό «θησαυρό» στο Μαντείο των Δελφών, ενώ τα υπόλοιπα χρησιμοποιήθηκαν πιθανότατα ως πρώτη ύλη για το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς του γλύπτη Φειδία.

Στη μάχη του Μαραθώνα πολέμησε και τραυματίστηκε και ο τραγικός ποιητής Αισχύλος, ο οποίος αργότερα έλαβε μέρος και στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Τελευταία επιθυμία του μάλιστα ήταν μετά θάνατον να τον ενθυμούνται οι συμπατριώτες του ως γενναίο μαραθωνομάχο παρά ως επιτυχημένο τραγωδό.

Σύμφωνα με τον θρύλο, μετά το τέλος της μάχης ένας Έλληνας πολεμιστής, ο Φειδιππίδης, άρχισε να τρέχει πάνοπλος προς την πόλη της Αθήνας. Κάλυψε την απόσταση των 40 χλμ. σε μερικές ώρες. Όταν έφτασε στο κέντρο της πόλης, όπου περίμεναν με αγωνία τα γυναικόπαιδα, αναφώνησε «Χαίρετε! Νενικήκαμεν!» και έπεσε νεκρός από την εξάντληση. (Από τη λαϊκή αυτή αφήγηση προέκυψε το 1896, με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων επί ελληνικού εδάφους, η πρόταση να καθιερωθεί ως επίσημο ολυμπιακό αγώνισμα ο μαραθώνιος δρόμος, που από τότε καλύπτει απόσταση 42 χιλιομέτρων και 195 μέτρων).

Αρκετά είναι τ’ αρχαιολογικά μνημεία που βρέθηκαν στο Μαραθώνα. Υπάρχουν ερείπια από τείχη και τεχνικούς τύμβους. Κοντά στα ερείπια που ήρθαν στο φως ο αρχαιολόγος Ληκ βρήκε τρία αγάλματα.

Μα πιο σημαντικό απ’ τα μνημεία που έχουν διασωθεί είναι ο τύμβος του Μαραθώνα, που στήθηκε απ’ τους Αθηναίους προς τιμή των 192 πεσόντων Ελλήνων στη μάχη του Μαραθώνα.

Βρίσκεται σχεδόν στη μέση της πεδιάδας. Έχει ύψος 9 μ. Πάνω σ’ αυτόν ήταν στημένες 10 στήλες που αντιστοιχούσαν στις 10 φυλές της Αττικής.

Λέγεται μάλιστα πως κι ένα λιοντάρι πέτρινο ήταν φιλοτεχνημένο στην κορυφή του τύμβου, που συμβόλιζε τη λιονταρίσια αντρεία των μαχητών Ο τύμβος ανακαλύφτηκε στις αρχές του 1884 απ’ το Σλήμαν.

Η ΕΚΠΛΗΞΗ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΗΤΤΑ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ ΜΑΡΑΘΩΝΑ

Περίπου 6.000 Πέρσες έπεσαν στο πεδίο της μάχης. Οι υπόλοιποι κατάφεραν να διασωθούν επιβιβαζόμενοι στα πλοία τους, που ναυλοχούσαν στον όρμο του Μαραθώνα. Η ήττα των εισβολέων ήταν σοβαρή, αλλά όχι ολοκληρωτική.

Ο Φειδιππίδης μετέφερε το μήνυμα της νίκης, αλλά δεν ήταν ο μόνος που γύρισε τρέχοντας από τον Μαραθώνα….

Το περσικό εκστρατευτικό σώμα διατηρούσε το σύνολο σχεδόν του στόλου του άθικτο και ολόκληρο το ιππικό του, το οποίο δεν είχε εμπλακεί στη μάχη. Επιπλέον, μεγάλο τμήμα του πεζικού παρέμενε αξιόμαχο αν και με σημαντική πτώση του ηθικού εξαιτίας της δεινής ήττας. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τα περσικά πλοία απέπλευσαν από τον Μαραθώνα και αφού παρέλαβαν τους αιχμάλωτους Ερετριείς από την νησίδα Αιγιλία, κατευθύνθηκαν προς το Σούνιο. Ο Αρταφέρνης σχεδίαζε να φτάσει στο Φάληρο, να κάνει απόβαση και να κινηθεί εναντίον της Αθήνας πριν να επιστρέψουν οι Αθηναίοι από τον Μαραθώνα. Ο Έλληνας ιστορικός πιθανολογεί μάλιστα ότι κάποιοι φιλοπέρσες Αθηναίοι ειδοποίησαν τον περσικό στόλο με ηλιακό σήμα, πως η Αθήνα φρουρούνταν ανεπαρκώς.

Ο Φειδιππίδης μετέφερε το μήνυμα της νίκης, αλλά δεν ήταν ο μόνος που γύρισε τρέχοντας από τον Μαραθώνα. Οι Πέρσες όμως άργησαν να αποβιβαστούν. Άλλωστε, η στάση στην νησίδα Αιγιλία δεν έδειχνε ότι βιάζονταν. Το πιθανότερο είναι πως ο Δάτις είχε αποπλεύσει τη νύχτα πριν από τη μάχη με κατεύθυνση το Φάληρο και ο υπόλοιπος στόλος κατευθυνόταν τώρα προς το ίδιο σημείο, ώστε να τον ενισχύσει. Σαν να μην είχαν κάνει ήδη αρκετά, οι Αθηναίοι έπρεπε να τρέξουν από το Μαραθώνα να σώσουν την πόλη τους. Ο Αριστείδης με τους οπλίτες της Αντιοχίδος φυλής παρέμεινε στον χώρο της μάχης για τη φύλαξη των λαφύρων και των τραυματιών, ενώ ο Μιλτιάδης με τις άλλες εννέα φυλές έσπευσε προς την Αθήνα, από τον δρόμο της Κηφισιάς για να προλάβει την περσική απόβαση.

Οι Αθηναίοι ήταν εξαντλημένοι από τη μάχη, αλλά έπρεπε να προστατεύσουν τις εστίες τους…

Οι Αθηναίοι ήταν εξαντλημένοι από τη μάχη, αλλά έπρεπε να προστατεύσουν τις εστίες τους. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο πώς οι Αθηναίοι μετά από τρεις ώρες μάχης, είχαν το κουράγιο όχι μόνο να ξεκινήσουν το δρόμο της επιστροφής αλλά έστω να σύρουν έστω τα πόδια τους. Όμως, στην πόλη βρίσκονταν οι οικογένειές τους. Τα παιδιά, οι σύζυγοι και οι γονείς τους, που έπρεπε να τους προστατεύσουν. Αν και κατάκοποι, οι Αθηναίοι ξεκίνησαν ένα σχεδόν απίστευτο αγώνα δρόμου και έτρεξαν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν προς την πόλη τους. Έφτασαν γύρω στις 4.30-5 και στρατοπέδευσαν στο τέμενος του Ηρακλή στο Κυνόσαργες. Με τη δύση του ηλίου φάνηκαν τα περσικά πλοία στα ανοικτά του φαληρικού όρμου. Δεν γνωρίζουμε αν οι Πέρσες περίμεναν ένα ηλιακό σήμα με μια ασπίδα σηκωμένη από συνωμοτικά χέρια, αλλά αυτό που είδαν πρέπει να τους κλόνισε και να κατέστησε απαγορευτική κάθε σκέψη για απόβαση. Οι αχτίδες του ήλιου που έδυε, αντανακλούσαν πάνω σε 9.000 ασπίδες αποφασισμένων πολεμιστών και έστελναν το μήνυμα, ότι όσο η Αθήνα βασιζόταν σε τέτοιους πολεμιστές, δεν ήταν δυνατόν να υποδουλωθεί. Οι Πέρσες έμειναν για λίγη ώρα με ανοικτά τα πανιά και «ξεκίνησαν και πάλι πίσω για την Ασία»….

ΗΡΟΔΟΤΟΣ: Η στιγμή της νίκης είναι η στιγμή που διατρέχεις τον μεγαλύτερο κίνδυνο

Το 559 π.Χ., ένας νεαρός άντρας, ο Κύρος, συγκέντρωσε έναν τεράστιο στρατό από τις διασκορπισμένες φυλές της Περσίας και βάδισε εναντίον του παππού του Αστυάγη, βασιλιά των Μήδων. Τον νίκησε εύκολα και στέφθηκε βασιλιάς της Μηδίας και της Περσίας και άρχισε να σφυρηλατεί την Περσική Αυτοκρατορία. Οι νίκες γρήγορα διαδέχονταν η μία την άλλη. Ο Κύρος νίκησε τον Κροίσο, ηγεμόνα της Λυδίας και μετά κατέκτησε τα νησιά της Ιωνίας και άλλα μικρότερα βασίλεια. Βάδισε εναντίον της Βαβυλώνας και τη σύντριψε.

Τώρα έγινε γνωστός ως Κύρος ο Μέγας, Βασιλιάς του Κόσμου. Αφού περιήλθαν στα χέρια του τα πλούτη της Βαβυλώνας, ο Κύρος στράφηκε προς την ανατολή, στις ημιβάρβαρες φυλές της Μασαγετίας, ενός τεράστιού βασιλείου στην Κασπία Θάλασσα. Οι Μασαγέτες, οι οποίοι ήταν μια άγρια φυλή πολεμιστών που τούς κυβερνούσε η Βασίλισσα Τομύρη, δεν είχαν τα πλούτη που είχαν οι Βαβυλώνιοι, αλλά ο Κύρος αποφάσισε να τους επιτεθεί όπως και να ήταν πιστεύοντας ότι ήταν υπεράνθρωπος και ακατανίκητος. Οι Μασαγέτες θα υπέκυπταν εύκολα στα στρατεύματά του και η αυτοκρατορία του θα γινόταν απέραντη.

Το 529 π.Χ., ο Κύρος βάδισε προς τον ποταμό Αράξη, που ήταν η πύλη που οδηγούσε στο βασίλειο των Μασαγετών. Αφού στρατοπέδευσε στη δυτική ακτή, έλαβε ένα μήνυμα από τη Βασίλισσα Τομύρη: «Βασιλιά των Μήδων», έγραφε, «σε συμβουλεύω να εγκαταλείψεις τα σχέδιά σου γιατί δεν ξέρεις αν θα σου βγούν σε καλό, στο τέλος. Κυβέρνησε το δικό σου λαό και προσπάθησε να με ανεχτείς να κυβερνώ το δικό μου. Αλλά, φυσικά, θα αρνηθείς τις συμβουλές μου, καθώς το τελευταίο πράγμα που επιθυμείς είναι να ζήσεις ειρηνικά».

Η Τομύρη, επειδή ήταν σίγούρη για τη δύναμη του στρατού της και επειδή επιθυμούσε να καθυστερήσει την αναπόφεύκτη μάχη, προσφέρθηκε να αποσύρει τα στρατεύματά της στη δική της πλευρά του ποταμού και να επιτρέψει στον Κύρο να διασχίσει τα νερά με ασφάλεια και να πολεμήσει το στρατό της στην ανατολική πλευρά, αν το επιθυμούσε. Ο Κύρος συμφώνησε, αλλά αντί να αντιμετωπίσει τον εχθρό ευθέως, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ένα κόλπο. Οι Μασαγέτες δεν ήξεραν από πολυτέλειες.

Αφού ο Κύρος διέσχισε τον ποταμό, στρατοπέδεύσε στην ανατολική πλευρά και ετοίμασε ένα πλουσιοπάροχο γεύμα, με άφθονο κρέας, μεζέδες και δυνατό κρασί. Μετά άφησε το πιο αδύνατο στράτευμα στο στρατόπεδο και απέσυρε τις υπόλοιπες δυνάμεις του στο ποτάμι. ‘Ενα μεγάλο απόσπασμα Μασαγετών επιτέθηκε στο στρατόπεδο και σκότωσε όλους τους Πέρσες στρατιώτες στη διάρκεια μιας άγριας μάχης. Κατόπιν, κάθισαν και έφαγαν όλα τα υπέροχα εδέσματα και ήπιαν το δυνατό κρασί που βρήκαν. Αργότερα, αναπόφεύκτα, κοιμήθηκαν. Ο Περσικός στρατός επέστρεψε στο στρατόπεδο την ίδια νύχτα και αφού σκότωσε πολλούς από τους κοιμισμένούς στρατιώτες, αιχμαλώτισε όσους απόμειναν. Ανάμεσα στους αιχμαλώτούς ήταν ο στρατηγός τους, ένας νεαρός, ο Σπαργαπίσης, γιος της Βασίλισσας Τομύρη.

‘Οταν η βασίλισσα έμαθε τι είχε συμβεί, έστειλε ένα μήνυμα στον Κύρο στο οποίο τον επέπληττε που χρησιμοποίηοε κόλπο για να νικήσει το στρατό της. «Τώρα άκουσέ με», έγραψε, «και θα σε συμβουλέψω για το δικό σου καλό: δώσε μου το γιο μου και φύγε από τη χώρα μου με τις δυνάμεις σου ανέγγιχτες και ικανοποιήσου που νίκησες το ένα τρίτο της δύναμης των Μασαγετών. Αν αρνηθείς, ορκίζομαι στον ήλιο, τον κύριό μας, ότι θα σου δώσω περισσότερο αίμα να πιεις απ’ ό,τι μπορείς παρόλη τη λαιμαργία σου».

Ο Κύρος την κορόιδεψε: Δεν θα απελευθέρωνε το γιο της. Θα συνέτριβε τους βαρβάρους. Ο γιος της βασίλισσας, βλέποντας ότι δεν θα απελευθερωθεί, δεν άντεξε την ταπείνωση και αυτοκτόνησε. Τα νέα της αυτοκτονίας του γιου της κατέβαλλαν την Τομύρη. Συγκέντρωσε όλες τις δυνάμεις που μπορούσε απ’ όλο της το βασίλειο και αφού έφερε τους στρατιώτες σε μια κατάσταση εκδικητικής φρενίτιδας επιτέθηκε εναντίον του Κύρου και ακολούθησε μια βίαιη και ανηλεής μάχη.

Τελικά, οι Μασαγέτες επικράτησαν. Μέσα στο θυμό τους αποδεκάτισαν τον Περσικό στρατό και σκότωσαν και τον ίδιο τον Κύρο. Μετά τη μάχη, η Τομύρη και οι στρατιώτες της έψαξαν το πεδίο της μάχης για το πτώμα τον Κύρου. Όταν το βρήκαν, έκοψαν το κεφάλι και το έβαλαν σε έναν ασκό γεμάτο με ανθρώπινο αίμα, ενώ φώναζε: «Παρόλο που σε έχω νικήσει και ζω, με έχεις καταστρέψει παίρνοντάς μου το γιο με προδοσία. Βλέπεις τώρα – εκπλήρωσα την απειλή μου: Χόρτασε αίμα». Μετά το θάνατο του Κύρου, η Περσική Αυτοκρατορία κατέρρεύσε γρήγορα. Μια πράξη αλαζονείας ακύρωσε όλα τα σπουδαία έργα του Κύρου.

Ηροδότου ιστορίαι , Βιβλίο πρώτο , κεφ 402 – 416

Ακόμα και ένα πούρο είναι μια καλή λύση για να μην απασχολήσουν το μυαλό τους

«Πόσο άθλιες είναι οι χαμένες ώρες των αδαών ανθρώπων!». Αυτό που απασχολεί περισσότερο τους απλούς ανθρώπους είναι το πώς θα περάσουν τον χρόνο τους· οι χαρισματικοί προσπαθούν να τον χρησιμοποιήσουν. 

Ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι περιορισμένων πνευματικών ικανοτήτων πλήττονται συχνά από ανία είναι ότι η ευφυΐα τους δεν εξυπηρετεί παρά μόνο την κινητήρια δύναμη της βούλησης· και όταν δεν υπάρχει τίποτε συγκεκριμένο για να την κινητοποιήσει, η βούληση αδρανεί, διότι, όπως και η ευφυΐα, έχει ανάγκη από κάποιον εξωτερικό παράγοντα για να αφυπνιστεί. Το αποτέλεσμα είναι μια άθλια αποτελμάτωση όλων των δυνάμεων του ανθρώπου – με μια λέξη, πλήξη. 

Για να εξουδετερώσουν αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα, οι άνθρωποι προσφεύγουν σε φαύλες δραστηριότητες που προσφέρουν πρόσκαιρη απόλαυση, ελπίζοντας με τον τρόπο αυτόν να κινητοποιήσουν τη βούλησή τους και να την ενεργοποιήσουν, ενεργοποιώντας έτσι και την ευφυΐα τους- διότι η ευφυΐα είναι εκείνη η οποία πρέπει να θέσει σε λειτουργία τα κίνητρα της βούλησης. 

Σε σύγκριση με τα αληθινά και φυσικά κίνητρα, τα κίνητρα αυτά είναι σαν χαρτονομίσματα απέναντι σε χρυσό, διότι η αξία τους δεν είναι παρά αυθαίρετη – χαρτοπαίγνια και τα συναφή, ασχολίες που επινοήθηκαν γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Και αν δεν υπάρχει τίποτε να κάνουν, θα παίζουν με τους αντίχειρές τους ή θα χτυπούν νευρικά τα δάχτυλά τους. 

Ακόμα και ένα πούρο είναι μια καλή λύση για να μην απασχολήσουν το μυαλό τους…Γι’ αυτό και σε όλες τις χώρες η κύρια κοινωνική ασχολία είναι τα χαρτοπαίγνια- αυτά δείχνουν την αξία της κοινωνίας και φανερώνουν τη χρεοκοπία της σκέψης. Οι άνθρωποι δεν έχουν σκέψεις να μοιράσουν μεταξύ τους, μοιράζουν τα τραπουλόχαρτα και προσπαθούν να κερδίσουν τα χρήματα των άλλων. Τι ανόητοι, αλήθεια!

Ο μοναδικός ορισμός που έχω για την επιτυχία είναι να ζει κανείς μια έντιμη ζωή

Η ανάληψη κινδύνων (μια συγκεκριμένη κατηγορία κινδύνων) αποτελεί διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον άνθρωπο και στη μηχανή και (ορισμένοι. μπορεί να διαφωνήσουν) επίσης τρόπο κατάταξης των ανθρώπων.

Αν δεν αναλαμβάνεις κινδύνους για να εκφράσεις τη γνώμη σου, δεν είσαι τίποτα.

Και εγώ θα συνεχίζω να λέω ότι ο μοναδικός ορισμός που έχω για την επιτυχία είναι να ζει κανείς μια έντιμη ζωή. Υπονοήσαμε ότι είναι ανέντιμο να αφήνει κανείς άλλους να πεθαίνουν στη θέση του .

Εντιμότητα σημαίνει ότι υπάρχουν κάποιες πράξεις που δεν θα κάνατε ποτέ, ανεξάρτητα από τις υλικές ανταμοιβές. Δεν θα δεχόσαστε καμία φαουστική συμφωνία, δεν θα πουλούσατε το κορμί σας για πεντακόσια δολάρια που επίσης σημαίνει ότι δεν θα το κάνατε ούτε για ένα εκατομμύριο ούτε για ένα δισεκατομμύριο ούτε για ένα τρισεκατομμύριο. Και δεν αφορά μόνο συμπεριφορές που ακολουθούν τη via negativa, εντιμότητα σημαίνει επίσης ότι υπάρχουν πράγματα που θα κάνατε άνευ όρων, ανεξάρτητα από τις συνέπειες. Αναλογιστείτε τις μονομαχίες, που μας στέρησαν τον σπουδαίο Ρώσο ποιητή Πούσκιν (Pushkin), τον Γάλλο μαθηματικό Γκαλουά (Galois) και, φυσικά, πολλούς άλλους, σε νεαρή ηλικία (και, στην περίπτωση του Γκαλουά, σε πάρα πολύ νεαρή ηλικία ) οι άνθρωποι ρίσκαραν να πεθάνουν για να διαφυλάξουν την αξιοπρέπειά τους. Επειδή κανείς δεν ήθελε να ζήσει ως δειλός, προτιμούσε τον θάνατο, ακόμη κι αν, όπως στην περίπτωση του Γκαλούα, είχε εφεύρει έναν νέο και σημαντικό κλάδο των μαθηματικών ενώ ήταν ακόμη έφηβος. Όπως έλεγε η Σπαρτιάτισσα μητέρα στον γιο της που πήγαινε στον πόλεμο “Ή ταν ή επί τας”, δηλαδή είτε θα επιστρέψεις με την ασπίδα σου ή δεν θα γυρίσεις ζωντανός (το έθιμο ήταν να μεταφέρουν το νεκρό σώμα πάνω στην ασπίδα): μόνο οι δειλοί ξεφορτώνονται την ασπίδα τους για να τρέξουν πιο γρήγορα.

Για να καταλάβετε πώς ο μοντερνισμός έχει καταστρέψει κάποια από τα θεμέλια των ανθρώπινων αξιών, συγκρίνετε τις παραπάνω απόλυτες θέσεις με μοντερνιστικούς συμβιβασμούς: για παράδειγμα, άτομα που δουλεύουν για απεχθή λόμπι ή άτομα που εν γνώσει τους παίζουν το γνωστό ανήθικο παιχνίδι των ακαδημαϊκών κύκλων, αποδέχονται την κατάστασή τους προτάσσοντας επιχειρήματα όπως «πρέπει να σπουδάσω τα παιδιά μου». Οι άνθρωποι που δεν είναι ηθικά ανεξάρτητοι συνήθως προσπαθούν να ταιριάξουν ηθικές αξίες στο επάγγελμά τους (έπειτα από κάποια ελάχιστη επεξεργασία) παρά να βρουν ένα επάγγελμα που να ταιριάζει στις ηθικές αξίες τους.

Υπάρχει και μια άλλη διάσταση της εντιμότητας: να εμπλέκεται κανείς σε πράξεις που εκτείνονται πέρα από το προσωπικό διακύβευμα, με αποτέλεσμα να διακινδυνεύει για χάρη άλλων, να βάζει το κεφάλι του σε τορβάδες άλλων- να θυσιάζει κάτι σημαντικό για χάρη του συνόλου.

Μερικές φορές το πεπρωμένο

Μερικές φορές το πεπρωμένο είναι σαν μια μικρή αμμοθύελλα που αλλάζει συνεχώς κατεύθυνση. Κι εσύ μπορεί να αλλάξεις κατεύθυνση αλλά η αμμοθύελλα σε κυνηγάει. Στρίβεις ξανά, η αμμοθύελλα όμως σ’ ακολουθεί και συνεχίζεις ακατάπαυστα, σαν να χορεύεις έναν δυσοίωνο χορό με τον θάνατο, λίγο πριν ξημερώσει. Γιατί; Επειδή αυτή η αμμοθύελλα δεν ήρθε από κάπου μακριά, δεν είναι κάτι που δεν έχει σχέση με σένα.

Αυτή η αμμοθύελλα είσαι εσύ. Βρίσκεται μέσα σου. Έτσι, δεν έχεις παρά να της παραδοθείς, να μπεις μέσα της, να κλείσεις τα μάτια σου και να βουλώσεις τα αυτιά σου, για να μην περάσει μέσα σου η άμμος, και βήμα βήμα να τη διασχίσεις. Δεν υπάρχει ήλιος εκεί, ούτε φεγγάρι, ούτε πυξίδα, καμία αίσθηση του χρόνου. Μόνο η υπέροχη λευκή άμμος που στροβιλίζεται και υψώνεται ψηλά στον ουρανό σαν σκόνη από κονιορτοποιημένα οστά. Μια τέτοια αμμοθύελλα πρέπει να φανταστείς.

Και πρέπει στ’ αλήθεια να περάσεις μέσα από αυτή την άγρια, μεταφυσική, συμβολική αμμοθύελλα. Ανεξάρτητα από το πόσο μεταφυσική ή συμβολική είναι, εσύ μην κάνεις το λάθος και την παραβλέψεις: θα σε χαρακώσει βαθιά, σαν χίλια ξυραφάκια. Εκεί πολλοί θα ματώσουν, αλλά θα ματώσεις κι εσύ. Καυτό κόκκινο αίμα. Το αίμα τούτο θα βάψει τα χέρια σου, αίμα δικό σου και των άλλων.

Και μόλις η θύελλα κοπάσει, δε θα θυμάσαι πώς κατάφερες να τη διασχίσεις, πώς κατάφερες να επιζήσεις. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζεις πως η θύελλα κόπασε. Ένα όμως είναι βέβαιο. Όταν βγεις από κει μέσα, δε θα είσαι το ίδιο άτομο με εκείνο που μπήκε. Περί αυτού πρόκειται.

Το αίνιγμα της Κέρου

Σε ένα εγκαταλελειμμένο κυκλαδίτικο νησί κρύβεται ένα πανάρχαιο μυστήριο 4.500 ετών. Το ντοκιμαντέρ «Κέρος: Το μυστήριο των σπασμένων ειδωλίων», αποτελεί ένα επικό ταξίδι εξερεύνησης, που μας μεταφέρει στο νησί της Κέρου και στη νησίδα Δασκαλιό που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής για να ανακαλύψουμε πώς ο συγκεκριμένος τόπος αποτέλεσε τη γενέτειρα ενός νέου τρόπου ζωής.

Πριν από 60 χρόνια, ένα αρχαιολογικό ταξίδι αναζήτησης της γέννησης του πολιτισμού ξεκίνησε στην καρδία του Αιγαίου. Με τη βοήθεια υψηλής τεχνολογίας και μίας ομάδας επιστημόνων, το εν λόγω ντοκιμαντέρ, βασισμένο στην αρχαιολογική έρευνα και τα ευρήματα του Cambridge Keros Project, μας μεταφέρει στην Κέρο, όπου η ανακάλυψη εκατοντάδων σπασμένων, μαρμάρινων ειδωλίων αποτελεί αντικείμενο πολυετούς επιστημονικής μελέτης, αλλά και την αρχή ενός μεγάλου μυστηρίου.



Με παρουσιαστή τον αρχαιολόγο Δρ. Κώστα Πασχαλίδη, ταξιδεύοντας πίσω στον χρόνο, θα διαπιστώσουμε γιατί η νησίδα Δασκαλιό, που στο παρελθόν συνδεόταν χερσαία με την Κέρο (όπως φαίνεται και στη 3D πρόταση απεικόνισης της κεντρικής φωτογραφίας), εκτιμάται ότι αποτελεί έναν από τους πιο εξελιγμένους οικισμούς της πρώιμης Εποχής του Χαλκού, αλλά και θα μυηθούμε στα μυστήρια της γειτονικής Κέρου με την οποία συνδέεται. Το ακατοίκητο νησί που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Νάξου, νότια του Κουφονησίου και βορειοδυτικά της Αμοργού, παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον καθώς θεωρείται ο αρχαιότερος θαλάσσιος τόπος λατρείας και συγχρόνως ένα ακμάζον κέντρο παραγωγής μετάλλων, με μνημειακή αρχιτεκτονική. Όλα αυτά ήδη από το 2750 προ Χριστού!

Στο αρχαιολογικό ταξίδι, συμμετέχουν o Καθηγητής Colin Renfrew, ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολόγους παγκοσμίως, συν-διευθυντής του Cambridge Keros Project, και ο πρώτος που ερεύνησε το νησί στη σύγχρονη εποχή, τη δεκαετία του ’60. Μαζί του ο Δρ. Michael Boyd, αρχαιολόγος και συν-διευθυντής του Cambridge Keros Project, η Δρ. Εύη Μαργαρίτη, επίκουρη καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Κύπρου και υποδιευθύντρια του Cambridge Keros Project και ο Δρ. Γεώργιος Αρτόπουλος, επίκουρος καθηγητής στο Ινστιτούτο Κύπρου.

Πόλεμος καὶ Ὕβρις

Οι αρχαίοι Έλληνες, όπως και οι Ινδοί, πίστευαν ότι ο κάθε θεός είχε τη σύζυγό του. Ο μύθος λέει ότι με κλήρο απέκτησε ο κάθε θεός τη σύζυγό του. Τελευταίος έμεινε ο θεός Πόλεμος, ο οποίος πήρε για σύζυγό του την τελευταία θεά που είχε απομείνει: την Ύβρι. Και την αγαπούσε πάρα πολύ. Όπου βρισκόταν η Ύβρις, εκεί ερχόταν από πίσω και ο Πόλεμος. Έτσι από τότε σε όποια πόλη (κράτος) εκδηλωνόταν μεγάλη ύβρις, ακολουθούσε και πόλεμος.

Θα πρέπει όμως να εξηγήσουμε τί είναι ύβρις. Για τους αρχαίους δέν είναι αυτό που ονομάζουμε σήμερα “ύβρη” ή βρισιά. Ύβρις στα αρχαία σημαίνει μεγάλος εγωισμός, που κάνει τον άνθρωπο να εκδηλώνει ασέβεια προς τον Θεό, προς τον παντοτινό ηθικό νόμο, προς τα πλάσματα του Θεού και προς τη φύση.

Όποιος άνθρωπος γνωρίζει ποιός είναι ο ηθικός νόμος ώστε ανάλογα να συμμαζεύει τον εγωισμό του, πρέπει σύμφωνα με τον παντοτινό ηθικό νόμο να βαδίζει.
Και όποιος δέν γνωρίζει τον παντοτινό ηθικό νόμο, πρέπει να μελετά και να τον μαθαίνει.

Θεοὶ πάντες ἔγημαν ἣν ἕκαστος εἴληφεν ἐν κλήρῳ. Πόλεμος παρῆν ἐσχάτῳ κλήρῳ· Ὕβριν δὲ μόνην κατέλαβεν· ταύτης περισσῶς ἐρασθεὶς ἔγημεν. Ἐπακολουθεῖ δὲ αὐτῇ πανταχοῦ βαδιζούσῃ. Ὅτι ἔνθα ἂν προέλθῃ ὕβρις ἢ ἐν πόλει ἢ ἐν ἔθνεσι, πόλεμος καὶ μάχαι εὐθὺς μετ᾿ αὐτὴν ἀκολουθεῖ.

Τέχνη και μίμηση στον Πλάτωνα

Είναι γνωστό ότι ο Πλάτων αποκλείει την τέχνη από το παιδευτικό σύστημα της Πολιτείας, καταδικάζοντας την, επειδή ως μίμηση, και μάλιστα τρίτου βαθμού, δεν μπορεί να προσεγγίσει την αλήθεια των ιδεών.

Το ρήμα «μιμήσθαι» και το ουσιαστικό «μίμησις» αποκτούν τη σημασία που τους αποδίδουμε ακόμη και σήμερα και χρωματίζονται αρνητικά για πρώτη φορά στον Πλάτωνα. Στο δέκατο βιβλίο της Πολιτείας, ο φιλόσοφος, έχοντας ως στόχο κυρίως τον ποιητή, τον εξισώνει με τον ζωγράφο, παραθέτοντας το γνωστό παράδειγμα της κλίνης. Ο θεός δημιούργησε την αρχέτυπη μορφή («είδος») της κλίνης, ο κλινοποιός την αντιγράφει στο έπιπλο και ο ζωγράφος αντιγράφει αυτό το «φάντασμα» ή «είδωλον» της αρχικής ιδέας. Το ζωγραφικό έργο είναι λοιπόν κατώτερο από το έργο του τεχνίτη, γιατί απέχει τρεις βαθμούς από την αλήθεια της πρωτόπλαστης ιδέας («τρίτον τι από της αληθείας»).

Σκοπός του Πλάτωνα δεν ήταν ωστόσο να καταδικάσει τις εικαστικές τέχνες, αλλά να ενισχύσει τα επιχειρήματα του εναντίον των φιλολογικών ειδών, και κυρίως της δραματικής και επικής ποίησης. Από τις μιμητικές τέχνες θα αντλήσει και πάλι παραδείγματα για να περιγράψει και να επικρίνει την τακτική του σοφιστή στον ομώνυμο διάλογο.

Στους Νόμους (656d,e) βρίσκουμε στη φανερή προτίμηση που εκδηλώνει ο συγγραφέας προς τη πειθαρχημένη τέχνη των Αιγυπτίων. Εκείνη ορίζεται από αμετακίνητους νόμους και παραμένει απαράλλακτη επί αιώνες, σε αντίθεση με την ελληνική που απεικονίζει ευμετάβλητα φαινόμενα.

Στον Σοφιστή (235d-236c) εξάλλου ο Πλάτων προτείνει μια ποιοτική διάκριση ανάμεσα στην «εικαστική» μίμηση, πειστική αναπαραγωγή της φύσης, και στη «φανταστική» μίμηση, όπου ο καλλιτέχνης, αποβλέποντας στην οπτική εντύπωση, στο «φαίνεσθαι» του έργου, αναπροσαρμόζει τις αναλογίες του προτύπου και προβαίνει σε οπτικές διορθώσεις. Ο δημιουργός παραμερίζει «τας ούσας συμμετρίας» για να δώσει στα έργα του αυτές που του φαίνονται ορθές [«τα δοξούσης είναι καλά» (236a)]. Αυτό ισχύει κυρίως για τα έργα μεγάλων διαστάσεων, διευκρινίζει ο Πλάτων, ενήμερος προφανώς για τις οπτικές διορθώσεις που, κατά την παράδοση, είχε ήδη εισαγάγει ο Φειδίας στην πλαστική και επεξηγεί ότι αν οι καλλιτέχνες απέδιδαν «την των καλών αληθή συμμετρίαν», τα άνω μέρη θα φαίνονταν στο θεατή μικρότερα απ’ το κανονικό και τα κάτω μεγαλύτερα.

Ανάλογη διάκριση γίνεται πιο πέρα στον ίδιο διάλογο (267) ανάμεσα στη «δοξομιμητική», «την μετά δόξης μίμησιν» (τη μίμηση που αντιγράφει τα φαινόμενα στηριζόμενη στην ανεξέλεκτη γνώμη) και στην «μετ’ επιστήμης» μίμηση που βασίζεται στη γνώση. Οι διακρίσεις αυτές μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε πως ο φιλόσοφος ξεχώριζε την τυφλή μίμηση από την αναπαράσταση που υπακούει σε κανόνες. Πάντως καμιά μορφή μίμησης δεν βρίσκει έλεος στην επιείκειά του.

Η τόσο υποτιμητική για τις εικαστικές τέχνες άποψη της Πολιτείας αντισταθμίζεται από το ξακουστό και προσφιλές στους θεωρητικούς της σύγχρονης τέχνης χωρίο του Φίληβου (51b). Στον ύμνο του Σωκράτη για την ομορφιά και την υπεροχή των μαθηματικών σχημάτων και των αμιγών χρωμάτων, που μας χαρίζουν γνήσια πνευματική ηδονή, αναγνωρίζεται ο μακρινός ευαγγελισμός της ανεικονικής τέχνης.

Σύμφωνα με το λόγο που απευθύνει Σωκράτης στο ζωγράφο Παρράσιο, κατά τη μαρτυρία του Ξενοφώντα, οι καλλιτέχνες, επειδή δεν είναι εύκολο να βρουν έναν άνθρωπο αψεγάδιαστο σε όλα, πετυχαίνουν τη μορφική τελειότητα των σωμάτων, συναθροίζοντας τα ωραιότερα χαρακτηριστικά από πολλούς («επειφή ου ράδιον ενι ανθρώπου περιτυχείν άμεμπτα πάντα έχοντα, εκ πολλών συνάγοντες τα εξ εκάστου κάλλιστα, ούτως όλα τα σώματα καλά ποιείτε φαίνεσθαι», Ξενοφών, Απομνημονεύματα, ΙΙΙ.10,1) Το έργο δεν παύει να είναι η «απεικασία των ορομένων», αλλά προτείνει μια τελειότητα που είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να βρεθεί στη φύση.

Και ο ίδιος ο Πλάτων, λησμονώντας προσωρινά την αυστηρή κρίση του για τις τέχνες, παραλληλίζει την ιδανική του Πολιτεία με το πρότυπο της ομορφιάς που μπορεί να πλάσει ένας καλός ζωγράφος με τη μέθοδο της επιλογής. Η πολιτεία που οραματίστηκε δεν είχε το παράλληλό της, όπως ο «κάλλιστος άνθρωπος» του «αγαθού» ζωγράφου δεν μπορεί να αποδειχτεί ότι υπάρχει στην πραγματικότητα. (Πολιτεία, 472d και 500e)

ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (3.15.5-3.16.5)

[3.15.5] Ἀλέξανδρος δὲ ἀναπαύσας τοὺς ἀμφ᾽ αὑτὸν ἱππέας ἔστε ἐπὶ μέσας νύκτας προὐχώρει αὖθις κατὰ σπουδὴν ἐπ᾽ Ἄρβηλα, ὡς Δαρεῖόν τε αἱρήσων ἐκεῖ καὶ τὰ χρήματα καὶ τὴν ἄλλην κατασκευὴν τὴν βασιλικήν. καὶ ἀφίκετο εἰς Ἄρβηλα τῇ ὑστεραίᾳ διώξας τοὺς πάντας ἐκ τῆς μάχης σταδίους μάλιστα ἐς ἑξακοσίους. καὶ Δαρεῖον μὲν οὐ καταλαμβάνει ἐν Ἀρβήλοις, ἀλλὰ ἔφευγεν οὐδέν τι ἐλινύσας Δαρεῖος· τὰ χρήματα δὲ ἐγκατελήφθη καὶ ἡ κατασκευὴ πᾶσα, καὶ τὸ ἅρμα τὸ Δαρείου αὖθις ἐγκατελήφθη καὶ ἡ ἀσπὶς αὖθις καὶ τὰ τόξα ἑάλω.

[3.15.6] Ἀπέθανον δὲ τῶν ἀμφ᾽ Ἀλέξανδρον ἄνδρες μὲν ἐς ἑκατὸν μάλιστα, ἵπποι δὲ ἔκ τε τῶν τραυμάτων καὶ τῆς κακοπαθείας τῆς ἐν τῇ διώξει ὑπὲρ τοὺς χιλίους, καὶ τούτων τῆς ἑταιρικῆς ἵππου σχεδόν τι οἱ ἡμίσεες. τῶν βαρβάρων δὲ νεκρῶν μὲν ἐλέγοντο ἐς τριάκοντα μυριάδας, ἑάλωσαν δὲ πολὺ πλείονες τῶν ἀποθανόντων καὶ οἱ ἐλέφαντες καὶ τῶν ἁρμάτων ὅσα μὴ κατεκόπη ἐν τῇ μάχῃ.
[3.15.7] Τοῦτο ‹τὸ› τέλος τῇ μάχῃ ταύτῃ ἐγένετο ἐπὶ ἄρχοντος Ἀθηναίοις Ἀριστοφάνους μηνὸς Πυανεψιῶνος· καὶ Ἀριστάνδρῳ ξυνέβη ἡ μαντεία ἐν τῷ αὐτῷ μηνί, ἐν ὅτῳ ἡ σελήνη ἐκλιπὴς ἐφάνη, τήν τε μάχην Ἀλεξάνδρῳ καὶ τὴν νίκην γενέσθαι.
[3.16.1] Δαρεῖος μὲν δὴ εὐθὺς ἐκ τῆς μάχης παρὰ τὰ ὄρη τὰ Ἀρμενίων ἤλαυνεν ἐπὶ Μηδίας, καὶ ξὺν αὐτῷ οἵ τε Βάκτριοι ἱππεῖς, ὡς τότε ἐν τῇ μάχῃ ξυνετάχθησαν, ἔφευγον καὶ Περσῶν οἵ τε συγγενεῖς οἱ βασιλέως καὶ τῶν μηλοφόρων καλουμένων οὐ πολλοί. [3.16.2] προσεγένοντο δὲ αὐτῷ κατὰ τὴν φυγὴν καὶ τῶν μισθοφόρων ξένων ἐς δισχιλίους, οὓς Πά‹τ›ρων τε ὁ Φωκεὺς καὶ Γλαῦκος ὁ Αἰτωλὸς ἦγον. ταύτῃ δὲ αὐτῷ ἡ φυγὴ ἐπὶ Μηδίας ἐγίγνετο, ὅτι ἐδόκει τὴν ἐπὶ Σούσων τε καὶ Βαβυλῶνος ἥξειν Ἀλέξανδρον ἐκ τῆς μάχης, ὅτι οἰκουμένη τε ἐκείνη πᾶσα ἦν καὶ ὁδὸς τοῖς σκευοφόροις οὐ χαλεπή, καὶ ἅμα τοῦ πολέμου τὸ ἆθλον ἡ Βαβυλὼν καὶ τὰ Σοῦσα ἐφαίνετο· ἡ δὲ ἐπὶ Μηδίας μεγάλῳ στρατεύματι οὐκ εὔπορος.
[3.16.3] Καὶ οὐκ ἐψεύσθη Δαρεῖος. Ἀλέξανδρος γὰρ ἐξ Ἀρβήλων ὁρμηθεὶς τὴν ἐπὶ Βαβυλῶνος εὐθὺς προὐχώρει. ἤδη τε οὐ πόρρω Βαβυλῶνος ἦν καὶ τὴν δύναμιν ξυντεταγμένην ὡς ἐς μάχην ἦγε, καὶ οἱ Βαβυλώνιοι πανδημεὶ ἀπήντων αὐτῷ ξὺν ἱερεῦσί τε σφῶν καὶ ἄρχουσι, δῶρά τε ὡς ἕκαστοι φέροντες καὶ τὴν πόλιν ἐνδιδόντες καὶ τὴν ἄκραν καὶ τὰ χρήματα. [3.16.4] Ἀλέξανδρος δὲ παρελθὼν εἰς τὴν Βαβυλῶνα τὰ ἱερά, ἃ Ξέρξης καθεῖλεν, ἀνοικοδομεῖν προσέταξε Βαβυλωνίοις, τά τε ἄλλα καὶ τοῦ Βήλου τὸ ἱερόν, ὃν μάλιστα θεῶν τιμῶσι Βαβυλώνιοι. σατράπην δὲ κατέστησε Βαβυλῶνος Μαζαῖον, Ἀπολλόδωρον δὲ τὸν Ἀμφιπολίτην στρατηγὸν τῶν μετὰ Μαζαίου ὑπολειπομένων στρατιωτῶν, καὶ Ἀσκληπιόδωρον τὸν Φίλωνος τοὺς φόρους ἐκλέγειν. [3.16.5] κατέπεμψε δὲ καὶ ἐς Ἀρμενίαν Μιθρήνην σατράπην, ὃς τὴν ἐν Σάρδεσιν ἀκρόπολιν Ἀλεξάνδρῳ ἐνέδωκεν. ἔνθα δὴ καὶ τοῖς Χαλδαίοις ἐνέτυχεν, καὶ ὅσα ἐδόκει Χαλδαίοις ἀμφὶ τὰ ἱερὰ τὰ ἐν Βαβυλῶνι ἔπραξε, τά τε ἄλλα καὶ τῷ Βήλῳ καθ᾽ ἃ ἐκεῖνοι ἐξηγοῦντο ἔθυσεν.

***

[3.15.5] Αφού ξεκούρασε ως τα μεσάνυχτα τους ιππείς που είχε μαζί του, προχώρησε ο Αλέξανδρος με βιασύνη και πάλι προς τα Άρβηλα, ελπίζοντας να συλλάβει εκεί τον Δαρείο και να κυριεύσει τα χρήματα και τα άλλα βασιλικά πράγματα. Στα Άρβηλα έφθασε την επόμενη μέρα, αφού καταδιώκοντας διέτρεξε συνολικά απόσταση εξακοσίων περίπου σταδίων από το πεδίο της μάχης. Τον Δαρείο δεν τον συνέλαβε στα Άρβηλα, γιατί αυτός συνέχισε τη φυγή του χωρίς καθόλου να αργοπορήσει· κυριεύθηκαν όμως εκεί τα χρήματα και όλα τα πράγματά του, και για δεύτερη φορά το άρμα του, η ασπίδα και τα τόξα του.
[3.15.6] Από τον στρατό του Αλεξάνδρου σκοτώθηκαν εκατό περίπου άνδρες, άλογα όμως πάνω από χίλια εξαιτίας των τραυμάτων και της κακουχίας κατά την καταδίωξη· από αυτά τα μισά σχεδόν ανήκαν στο ιππικό των εταίρων. Οι νεκροί βάρβαροι υπολογίζονταν σε τριακόσιες περίπου χιλιάδες, αιχμαλωτίστηκαν όμως πολύ περισσότεροι από τους νεκρούς και οι ελέφαντες, καθώς και όσα άρματα δεν καταστράφηκαν στη μάχη.
[3.15.7] Αυτό το τέλος είχε η μάχη αυτή, που έγινε όταν επώνυμος άρχων στην Αθήνα ήταν ο Αριστοφάνης, τον μήνα Πυανεψιώνα. Έτσι βγήκε αληθινή η μαντεία του Αρίστανδρου, ότι και η μάχη και η νίκη του Αλεξάνδρου θα συμβούν μέσα στον ίδιο μήνα που έγινε και η έκλειψη της σελήνης.
[3.16.1] Αμέσως μετά τη μάχη ο Δαρείος έφυγε με το άρμα του προς τη Μηδία προχωρώντας κατά μήκος των βουνών της Αρμενίας. Τον ακολούθησαν οι Βακτριανοί ιππείς, όπως ήταν συνταγμένοι τότε στη μάχη, και από τους Πέρσες οι συγγενείς του βασιλιά καθώς και λίγοι από τους ονομαζόμενους μηλοφόρους. [3.16.2] Κατά τη φυγή συνενώθηκαν μαζί του κάπου δύο χιλιάδες ξένοι μισθοφόροι, τους οποίους διοικούσαν ο Πάτρων από τη Φωκίδα και ο Γλαύκος ο Αιτωλός. Ο Δαρείος κατέφυγε στη Μηδία, επειδή υπέθεσε ότι ο Αλέξανδρος μετά τη μάχη θα ακολουθούσε τον δρόμο που οδηγεί προς τα Σούσα και τη Βαβυλώνα, μιας και όλη εκείνη η περιοχή ήταν κατοικημένη, ο δρόμος ήταν κατάλληλος για μεταγωγικά και συγχρόνως έπαθλο του πολέμου φαίνονταν να είναι η Βαβυλώνα και τα Σούσα· αντίθετα ο δρόμος που οδηγούσε στη Μηδία δεν ήταν κατάλληλος για μεγάλο στράτευμα. Αντίθετα ο δρόμος που οδηγούσε στη Μηδία δεν ήταν κατάλληλος για μεγάλο στράτευμα.
[3.16.3] Και πραγματικά δεν απατήθηκε σε αυτό ο Δαρείος, γιατί ο Αλέξανδρος ξεκινώντας από τα Άρβηλα πήρε αμέσως τον δρόμο που οδηγεί προς τη Βαβυλώνα. Βρισκόταν ήδη κοντά στη Βαβυλώνα οδηγώντας σε σχηματισμό μάχης τον στρατό του, όταν οι Βαβυλώνιοι ήρθαν ομαδικώς να τον προϋπαντήσουν μαζί με τους ιερείς και τους άρχοντές τους· του πρόσφεραν δώρα, ο καθένας τους χωριστά, και του παρέδωσαν την πόλη, την ακρόπολη και τα χρήματά τους. [3.16.4] Αφού μπήκε στη Βαβυλώνα, ο Αλέξανδρος διέταξε τους Βαβυλωνίους να ανοικοδομήσουν τους ναούς που κατέστρεψε ο Ξέρξης, και ιδιαίτερα τον ναό του Βήλου, τον οποίον οι Βαβυλώνιοι τιμούν περισσότερο από όλους τους άλλους θεούς. Διόρισε τον Μαζαίο σατράπη της Βαβυλώνας, τον Απολλόδωρο από την Αμφίπολη στρατηγό των στρατιωτών που έμειναν πίσω μαζί με τον Μαζαίο, και τον Ασκληπιόδωρο, τον γιο του Φίλωνα, τον όρισε να συλλέγει τους φόρους. [3.16.5] Απέστειλε επίσης ως σατράπη στην Αρμενία τον Μιθρήνη, ο οποίος του είχε παραδώσει την ακρόπολη των Σάρδεων. Συνάντησε ακόμη εκεί τους Χαλδαίους και τέλεσε στους ναούς της Βαβυλώνας όσα εκείνοι του υπέδειξαν, θυσιάζοντας προπάντων στον Βήλο κατά τον τρόπο που του παράγγειλαν.