ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (2.146-2.207)

Ὣς φάτο Τηλέμαχος, τῷ δ᾽ αἰετὼ εὐρύοπα Ζεὺς
ὑψόθεν ἐκ κορυφῆς ὄρεος προέηκε πέτεσθαι.
τὼ δ᾽ ἧός ῥ᾽ ἐπέτοντο μετὰ πνοιῇς ἀνέμοιο,
πλησίω ἀλλήλοισι τιταινομένω πτερύγεσσιν·
150 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μέσσην ἀγορὴν πολύφημον ἱκέσθην,
ἔνθ᾽ ἐπιδινηθέντε τιναξάσθην πτερὰ πυκνά,
ἐς δ᾽ ἱκέτην πάντων κεφαλάς, ὄσσοντο δ᾽ ὄλεθρον,
δρυψαμένω δ᾽ ὀνύχεσσι παρειὰς ἀμφί τε δειρὰς
δεξιὼ ἤϊξαν διὰ οἰκία καὶ πόλιν αὐτῶν.
155 θάμβησαν δ᾽ ὄρνιθας, ἐπεὶ ἴδον ὀφθαλμοῖσιν·
ὅρμηναν δ᾽ ἀνὰ θυμὸν ἅ περ τελέεσθαι ἔμελλον.
τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε γέρων ἥρως Ἁλιθέρσης
Μαστορίδης· ὁ γὰρ οἶος ὁμηλικίην ἐκέκαστο
ὄρνιθας γνῶναι καὶ ἐναίσιμα μυθήσασθαι·
160 ὅ σφιν ἐϋφρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπε·
«Κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι, ὅττι κεν εἴπω·
μνηστῆρσιν δὲ μάλιστα πιφαυσκόμενος τάδε εἴρω.
τοῖσιν γὰρ μέγα πῆμα κυλίνδεται· οὐ γὰρ Ὀδυσσεὺς
δὴν ἀπάνευθε φίλων ὧν ἔσσεται, ἀλλά που ἤδη
165 ἐγγὺς ἐὼν τοίσδεσσι φόνον καὶ κῆρα φυτεύει
πάντεσσιν· πολέσιν δὲ καὶ ἄλλοισιν κακὸν ἔσται,
οἳ νεμόμεσθ᾽ Ἰθάκην εὐδείελον. ἀλλὰ πολὺ πρὶν
φραζώμεσθ᾽ ὥς κεν καταπαύσομεν· οἱ δὲ καὶ αὐτοὶ
παυέσθων· καὶ γάρ σφιν ἄφαρ τόδε λώϊόν ἐστιν.
170 οὐ γὰρ ἀπείρητος μαντεύομαι, ἀλλ᾽ ἐῢ εἰδώς·
καὶ γὰρ κείνῳ φημὶ τελευτηθῆναι ἅπαντα
ὥς οἱ ἐμυθεόμην, ὅτε Ἴλιον εἰσανέβαινον
Ἀργεῖοι, μετὰ δέ σφιν ἔβη πολύμητις Ὀδυσσεύς.
φῆν κακὰ πολλὰ παθόντ᾽, ὀλέσαντ᾽ ἄπο πάντας ἑταίρους,
175 ἄγνωστον πάντεσσιν ἐεικοστῷ ἐνιαυτῷ
οἴκαδ᾽ ἐλεύσεσθαι· τὰ δὲ δὴ νῦν πάντα τελεῖται.»
Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Εὐρύμαχος, Πολύβου πάϊς, ἀντίον ηὔδα·
«ὦ γέρον, εἰ δ᾽ ἄγε δὴ μαντεύεο σοῖσι τέκεσσιν
οἴκαδ᾽ ἰών, μή πού τι κακὸν πάσχωσιν ὀπίσσω·
180 ταῦτα δ᾽ ἐγὼ σέο πολλὸν ἀμείνων μαντεύεσθαι.
ὄρνιθες δέ τε πολλοὶ ὑπ᾽ αὐγὰς ἠελίοιο
φοιτῶσ᾽, οὐδέ τε πάντες ἐναίσιμοι· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
ὤλετο τῆλ᾽, ὡς καὶ σὺ καταφθίσθαι σὺν ἐκείνῳ
ὤφελες. οὐκ ἂν τόσσα θεοπροπέων ἀγόρευες,
185 οὐδέ κε Τηλέμαχον κεχολωμένον ὧδ᾽ ἀνιείης,
σῷ οἴκῳ δῶρον ποτιδέγμενος, αἴ κε πόρῃσιν.
ἀλλ᾽ ἔκ τοι ἐρέω, τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται·
αἴ κε νεώτερον ἄνδρα παλαιά τε πολλά τε εἰδὼς
παρφάμενος ἐπέεσσιν ἐποτρύνῃς χαλεπαίνειν,
190 αὐτῷ μέν οἱ πρῶτον ἀνιηρέστερον ἔσται,
πρῆξαι δ᾽ ἔμπης οὔ τι δυνήσεται εἵνεκα τῶνδε·
σοὶ δὲ, γέρον, θωὴν ἐπιθήσομεν ἥν κ᾽ ἐνὶ θυμῷ
τίνων ἀσχάλλῃς· χαλεπὸν δέ τοι ἔσσεται ἄλγος.
Τηλεμάχῳ δ᾽ ἐν πᾶσιν ἐγὼν ὑποθήσομαι αὐτός·
195 μητέρ᾽ ἑὴν ἐς πατρὸς ἀνωγέτω ἀπονέεσθαι·
οἱ δὲ γάμον τεύξουσι καὶ ἀρτυνέουσιν ἔεδνα
πολλὰ μάλ᾽, ὅσσα ἔοικε φίλης ἐπὶ παιδὸς ἕπεσθαι.
οὐ γὰρ πρὶν παύσεσθαι ὀΐομαι υἷας Ἀχαιῶν
μνηστύος ἀργαλέης, ἐπεὶ οὔ τινα δείδιμεν ἔμπης,
200 οὔτ᾽ οὖν Τηλέμαχον, μάλα περ πολύμυθον ἐόντα·
οὔτε θεοπροπίης ἐμπαζόμεθ᾽, ἣν σύ, γεραιέ,
μυθέαι ἀκράαντον, ἀπεχθάνεαι δ᾽ ἔτι μᾶλλον.
χρήματα δ᾽ αὖτε κακῶς βεβρώσεται, οὐδέ ποτ᾽ ἶσα
ἔσσεται, ὄφρα κεν ἥ γε διατρίβῃσιν Ἀχαιοὺς
205 ὃν γάμον· ἡμεῖς δ᾽ αὖ ποτιδέγμενοι ἤματα πάντα
εἵνεκα τῆς ἀρετῆς ἐριδαίνομεν, οὐδὲ μετ᾽ ἄλλας
ἐρχόμεθ᾽, ἃς ἐπιεικὲς ὀπυιέμεν ἐστὶν ἑκάστῳ.»

***

Μ᾽ αυτά τα λόγια τούς εμίλησε ο Τηλέμαχος. Και να δυο αετοί
στην κορυφογραμμή ψηλά πετώντας — ο Δίας τούς έστειλε βροντόφωνος.
Φτερούγισαν για λίγο με τις πνοές του ανέμου, ένας στο πλάι
του αλλουνού με τα φτερά τους τεντωμένα.
150 Αλλ᾽ όταν βρέθηκαν στη μέση της πολύφωνης συνέλευσης,
κάνοντας γύρους πήραν να χτυπούν τις δυνατές φτερούγες,
ώσπου εβούτηξαν πάνω απ᾽ τις κεφαλές τους — προμήνυμα καταστροφής.
Μετά, με τα άγρια νύχια τους έσχιζαν μεταξύ τους λαιμούς
και μάγουλα, κι έφυγαν τέλος δεξιά, ανάμεσα στα σπίτια και στην πόλη.
Τα όρνια βλέποντας εκείνοι με τα μάτια τους, έμειναν έκθαμβοι,
ψυχανεμίστηκαν το τι κακό τούς έμελλε.
Οπότε κι ο σεβάσμιος γέροντας, ο Μαστορίδης Αλιθέρσης, πήρε τον λόγο
και τους είπε — μόνος απ᾽ όλους τους ομήλικους αυτός
είχε το χάρισμα να ξεχωρίζει τα πουλιά και να εξηγεί
τα μέλλοντα της μοίρας.
160 Αυτός λοιπόν, για το καλό τους, τους εμίλησε αγορεύοντας:
«Ακούστε με, Ιθακήσιοι, τι έχω τώρα να σας πω —
μα πιο πολύ προς τους μνηστήρες στρέφω τα λεγόμενά μου,
αφού σ᾽ αυτούς θα πέσει πάνω τους μέγα το κύμα του κακού.
Ο Οδυσσέας λοιπόν δεν θα ᾽ναι λέω για πολύν καιρό
από τους φίλους του μακριά.
Ίσως να βρίσκεται κιόλας κοντά, σ᾽ όλους αυτούς υφαίνοντας φόνο και χαλασμό.
Ωστόσο κι άλλους, πολλούς, τους περιμένει η συμφορά·
εμάς, όσοι που ζούμε στην περήφανη Ιθάκη. Γι᾽ αυτό, κι όσο ακόμη
είναι καιρός, ας το σκεφτούμε να τους συγκρατήσουμε· αλλά κι αυτοί
μόνοι τους πρέπει πια να σταματήσουν, αφού τους είναι αυτό
τώρα το συμφερότερο.
170 Δεν είμαι μάντης αδοκίμαστος, ξέρω καλά τι λέω
και βεβαιώνω πως για κείνον όλα τέλειωσαν όπως εγώ
του τα προφήτευσα· τότε που μπήκαν στα καράβια τους οι Αργείοι
τραβώντας στο Ίλιο, κι ήταν μαζί τους ο πανούργος Οδυσσέας.
Είπα, λοιπόν· τον περιμένουν βάσανα πολλά, θα χάσει κι όλους τους συντρόφους,
σ᾽ όλους αγνώριστος θα φτάσει στην πατρίδα του,
στον εικοστό πια χρόνο — τώρα τα πάντα συντελούνται.»
Τότε ο Ευρύμαχος, γιος του Πολύβου, του αντιμίλησε:
«Γέρο, τράβα στο σπίτι σου, κι εκεί κάνεις τον μάντη
στα παιδιά σου, να μην τα βρει κακό μελλούμενο.
180 Όσο γι᾽ αυτά, ξέρω κι εγώ καλύτερα από σένα πώς μαντεύονται·
πολλά πουλιά στο φως του ήλιου πάνε κι έρχονται, όμως δεν είναι
κι όλα τους προφητικά. Μάθε το επιτέλους: ο Οδυσσέας
κάπου μακριά αφανίστηκε — άμποτε να ᾽χες κι εσύ μαζί του
χαλαστεί· τότε και δεν θα αγόρευες τα τόσα σου μαντεύματα,
μήτε και τον Τηλέμαχο, πάνω που είναι χολωμένος, θα τον τσινούσες
άσχημα, σίγουρα προσδοκώντας κάποιο δώρο για το σπίτι σου,
ανίσως σου το στείλει.
Αλλά σ᾽ το λέω ξεκάθαρα, κι όπως το λέω θα γίνει·
αν τον νεότερό σου εσύ, που περασμένα ξέρεις και πολλά,
τον παρασύρεις τώρα με τα λόγια σου κι επιβαρύνεις τον θυμό του,
190 κακό χειρότερο εκείνον θα τον βρει, και μολαταύτα δεν θα πετύχει
τίποτε απ᾽ όσα θέλει.
Αλλά κι εσένα, γέρο, θα σου ρίξουμε τέτοια ποινή,
να βράζεις μέσα σου από θυμό όταν θα την πληρώνεις —
τόσο βαρύς θα πέσει πάνω σου καημός.
Και τώρα στον Τηλέμαχο, σ᾽ όλους μπροστά τού δίνω αυτή τη συμβουλή·
να ξαποστείλει τη μητέρα του, να πάει στο σπίτι του πατέρα της,
αυτοί θα κάνουν και τον γάμο της, αυτοί θα ορίσουν και την προίκα,
πολλή και πλούσια, καταπώς πρέπει στην ακριβή τους θυγατέρα.
Γιατί δεν το νομίζω οι νέοι των Αχαιών να σταματήσουν
μ᾽ αυτόν τον γάμο, που κάποιους ερεθίζει. Κανένα
200 δεν φοβόμαστε — σίγουρα όχι τον Τηλέμαχο, που πάει η γλώσσα του ροδάνι·
μήτε ο δικός σου, γέρο, μας απασχολεί χρησμός, αυτός που εσύ
ξεστόμισες, μα δεν θα βγει κι αληθινός — μόνο εσένα
θα σε κάνει μισητότερο.
Το λέω· κακήν κακώς και δίχως αντιστάθμισμα θα κατατρώγεται
το βιος του, όσο κι εκείνη τον γάμο θ᾽ αναβάλλει με κάποιον Αχαιό.
Πάντως εμείς την κάθε μέρα εδώ θα μείνουμε, γιατί
παλεύουμε για τις πολλές της χάρες· δεν πρόκειται να κυνηγήσουμε
άλλες γυναίκες, μόλο που δεν μας λείπουν νύφες,
για να διαλέξει την κατάλληλη ο καθένας.»

Χιούμορ: Τί αποκαλύπτει το στυλ σας για την προσωπικότητα και την ευφυΐα σας

Σαρκασμός, ειρωνεία, μαύρο χιούμορ... Βρείτε το δικό σας τύπο χιούμορ και τι αποκαλύπτει για την προσωπικότητα, τις σχέσεις με τους άλλους και την ευφυΐα σας

Η αίσθηση του χιούμορ κι οι αποχρώσεις του είναι από παλιά γνωστό πως χαρακτηρίζουν την προσωπικότητα ενός ανθρώπου.

Μάλιστα, ένας από τους θεμελιωτές του αγγλικού Εμπειρισμού, ο Λόρδος... Σέιφτσμπερι, στο «Δοκίμιο για την Ελευθερία του Πνεύματος και του Χιούμορ» (Essay on the Freedom of Wit and Humor, 1709) το συσχέτιζε με την ελευθερία και την ηθική, ως ιδιότητα του καλλιεργημένου και ορθολογικού υποκειμένου που δύναται αυτόνομα να αντιλαμβάνεται τα γεγονότα και τις δεοντικές (νομικές) διαστάσεις της κοινωνικής ζωής, πολιτικής κι αισθητικής περιλαμβανομένων.

Το πόσο αντιδρά με χιούμορ και πως το χρησιμοποιεί ο άνθρωπος, είναι μία χαρακτηριστική ιδιότητα, που η κοινωνική διάστασή της πάντοτε απασχολούσε την επιστήμη. Ο ψυχολόγος Ροντ Μάρτιν μάλιστα, από το 2003, είχε επεξεργασθεί τέσσερις τύπους χιούμορ, τους οποίους πλέον αναγνωρίζει και συμφωνεί με την κατάταξή τους και ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα.

Σύμφωνα με τον Μάρτιν υπάρχουν οι καλοήθεις χρήσεις του χιούμορ, για να ενισχυθεί το εγώ του υποκειμένου (Self-enhancing) και για να βελτιωθούν οι σχέσεις του με τους άλλους (affiliative).

Υπάρχουν, ωστόσο, και οι παθολογικές χρήσεις του, όπως ο σαρκασμός και η ειρωνεία με μειωτικούς σκοπούς απέναντι στους άλλους, επιθετικά (aggressive) και η αυτοσαρκαστική, αυτό-μειωτική χρήση του για την ενίσχυση των σχέσεων του υποκειμένου με τους άλλους (self -defeating).

O πρώτος τύπος, σύμφωνα με την ονομαστή μελέτη του που δημοσιεύθηκε στο Journal of Research in Personality, αναφέρεται στους ανθρώπους που συχνά συναντούμε στη ζωή μας να διηγούνται συνεχώς ανέκδοτα, ή να παρεμβαίνουν με πνευματώδεις παρατηρήσεις στη συζήτηση. Η ψυχολογικά συνειρμική (associative) χρήση του χιούμορ στόχο έχει να ενισχύσει την εικόνα του υποκειμένου προς τους άλλους και να βελτιώσει τις σχέσεις του.

Ο δεύτερος τύπος έχει στόχο αυτό καθαυτό το υποκείμενο γιατί πασχίζει να περιβάλλει τα πάντα στη ζωή του με το πνεύμα του χιούμορ στην προσπάθειά του να αισθάνεται το ίδιο καλά.

Ο επιθετικός τύπος του χιούμορ στόχο έχει την προσβολή των ανθρώπων και των καταστάσεων που περιβάλλουν το υποκείμενο, με συστατικά τον κακοήθη σαρκασμό και την ειρωνεία, ή τη γελοιοποίηση.

Ο τέταρτος τύπος χαρακτηρίζεται από την επιστημονική κοινότητα «αντιπαραγωγικός», γιατί καταφεύγει στον αυτό-υποβιβασμό του ίδιου του υποκειμένου, στον αυτοσαρκασμό και μείωση της προσωπικότητάς του, προκειμένου να προσελκύσει την προσοχή των άλλων.

Ο ίδιος ο Μάρτιν, το 2017 δημοσίευσε στο περιοδικό The Cut ένα απλό ερωτηματολόγιο, προκειμένου να είναι σε θέση κάποιος να μετρήσει, πρόχειρα κι εμπειρικά, τον τύπο και το εύρος του χιούμορ του.

Το ερωτηματολόγιο καλεί τον ενδιαφερόμενο να μετρήσει, σε μία κλίμακα από 1 έως 5, εάν συμφωνεί με μία σειρά από διαπιστώσεις, όπως «συχνά υπερβάλλω, γίνομαι γελοίος, κάνοντας μορφασμούς, προσπαθώντας να γίνω διασκεδαστικός», ή «εάν νοιώθω θλίψη, ή οργή, συνήθως χάνω την αίσθηση του χιούμορ».

Κάθε τύπος χιούμορ έχει πλεονεκτήματα, ή μειονεκτήματα κι η εμπειρική ψυχολογία τους χρησιμοποιεί δεόντως για να εντοπίσει εάν πρόκειται για έναν εξωστρεφή χαρακτήρα (οι πρώτοι δύο τύποι), ή για το εάν το υποκείμενο δείχνει συμπτώματα νεύρωσης (όπως στον τέταρτο, αυτοσαρκαστικό, τύπο). Κάθε ένας από αυτούς τους τύπους, ακόμη κι ο επιθετικός, έχουν έναν δικό τους ρόλο στη ζωή του ανθρώπου, κι εξαρτάται από το πώς χρησιμοποιούμε και γιατί το χιούμορ στις καθημερινές μας δραστηριότητες.

Πρόσφατα ερευνητές στην Αυστρία εντόπισαν πως όποιος έχει μεγάλη αίσθηση του χιούμορ, ιδίως δε του λεγόμενου «μαύρου χιούμορ» έχουν μεγαλύτερο δείκτη ευφυΐας από τους υπόλοιπους. Όπως υποστηρίζουν, απαιτούνται μεγαλύτερες γνωστικές και συναισθηματικές ικανότητες για την επεξεργασία και παραγωγή χιούμορ κι όσοι τις διαθέτουν είναι πιο χαρούμενοι, υγιείς και πιο ευτυχισμένοι, καθώς δεν υποχωρούν στην κατήφεια και δεν καταφεύγουν στην επιθετικότητα. Επίσης, είναι ευεργετικοί και για τους γύρω τους, καθώς δημιουργούν μία ευχάριστη ατμόσφαιρα.

Οι δε εξελικτικοί ψυχολόγοι περιγράφουν το χιούμορ ως «κληρονομικό χαρακτηριστικό», που υποδεικνύει καλύτερη νοητική και διανοητική εξοικείωση και προσαρμογή του υποκειμένου στις εκάστοτε συνθήκες.

Μάλιστα, το πώς κι εάν καταφεύγουμε στο χιούμορ στη ζωή μας έχει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Αν και οι απόψεις διίστανται: ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν πως το χιούμορ συμβάλλει στο να θεωρούνται πιο ελκυστικά κι αγαπητά ορισμένα υποκείμενα, ενώ ο ερευνητής του Πανεπιστημίου του Κάνσας, Τζέφρι Χολ, σε μελέτη του, με βάση τα κλινικά δεδομένα της έρευνάς του αναφορικά με το χιούμορ και τον ρομαντισμό στη σχέση, υποστηρίζει πως σε μία σχέση δεν είναι αναγκαστικά επιτυχημένη η συνταγή του χιούμορ, αλλά το πώς χρησιμοποιείται κι εάν αμφότεροι οι ερωτικοί σύντροφοι συνδιαμορφώνουν το χιουμοριστικό περιβάλλον στη σχέση τους.

Την ευτυχία την διεκδικείς και την δημιουργείς

Μου είπες πως ίσως μια μέρα να σε βρει η ευτυχία.

Ένα πράγμα δεν κατάλαβες ποτέ. Η ευτυχία δεν έρχεται να μας βρει. Εμείς την βρίσκουμε.

Την αναμένεις καρτερικά, λες και θα έρθει από ταξίδι μακρινό, φορτωμένη δώρα, ευλογίες, χαρμόσυνες εμπειρίες έτοιμη να τις μοιραστεί.

Όσο εσύ την περιμένεις, αυτή βρίσκεται δίπλα σου, κάθε μέρα. Κάποιες μέρες είναι αόρατη, άλλες φροντίζει να αχνοφαίνεται η αύρα της. Υπάρχουν όμως και εκείνες οι μέρες που η παρουσία της είναι έντονη, σε γαργαλάει σε σημείο που δεν μπορείς να πάρεις ανάσα.

Μη με κοιτάς απορημένη. Η ευτυχία δεν θα έρθει να σε βρει, γιατί δεν έφυγε ποτέ. Εσύ δεν την βλέπεις, ή μπορεί να την είδες και να τη προσπέρασες μη γνωρίζοντας ποια είναι. Βλέπεις δεν μας συστήνεται και ποτέ. Της αρέσει να την ανακαλύπτουμε, να της συστηνόμαστε εμείς.

Ξέρεις ποιο είναι το πιο λυπηρό; Ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν της συστήθηκαν ποτέ. Περίμεναν να έρθει αυτή, όπως την περιμένεις και εσύ. Αυτή πηγαινοέρχονταν στη ζωή τους αμέτρητες φορές, αυτή όμως δεν τη πρόσεξαν.

Νόμιζαν πως θα έρθει με χρώματα φανταχτερά, επιβλητικά, πως με την άφιξη της όλα θα γίνονταν μαγικά, θα γίνονταν ευτυχισμένοι. Που να την προσέξουν, όταν το μόνο που παρατηρούσαν ήταν η μιζέρια, η γκρίνια, η μελαγχολία, η κακιά στιγμή.

Πολλές παρουσίες μαζεμένες επί καθημερινής βάσης για να προσέξεις πως και η ευτυχία βρισκόταν ανάμεσά τους. Κάποιες μέρες κρυβόταν καλά γιατί ήξερε πως δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τους μαυροφορεμένους επισκέπτες. Άλλες μέρες φρόντιζε να κάνει αισθητή την παρουσία της, διώχνοντας αυτούς τους σκοτεινούς καλεσμένους.

Η ευτυχία είναι το χαμόγελο που σκας όταν βλέπεις ένα αγαπημένο σου πρόσωπο. Είναι η στιγμή που αγκαλιάζεις την μάνα σου, που τρως το αγαπημένο σου παγωτό, που τραγουδάς με την ψυχή σου και ας είσαι ό,τι πιο παράφωνο υπάρχει.

Η ευτυχία που περιμένεις δεν είναι προορισμός, είναι στιγμές σκορπισμένες σε ανθρώπους, καταστάσεις, κουβέντες, ματιές. Νιώθεις πλήρης σε πολλές στιγμές της ζωής σου αλλά δεν το αντιλαμβάνεσαι. Η ευτυχία δεν είναι μια μόνιμη κατάσταση. Θα πονέσεις, θα κλάψεις, θα γελάσεις, θα ξανά πονέσεις.

Τότε και μόνο τότε θα συνειδητοποιήσεις πως η ευτυχία είναι εκείνες οι στιγμές που νιώθεις πλήρης γιατί το επιλέγεις. Όταν οι μέρες είναι γκρίζες, μαύρες, να φροντίζεις να αφήνεις την ηλιαχτίδα της ευτυχίας να λάμψει. Εκεί που κλαις, πάρε αγκαλιά το σκυλί σου, μαγείρεψε το αγαπημένο σου φαγητό, πάρε τηλέφωνο τη φίλη σου.

Ναι, αυτές είναι οι στιγμές ευτυχίας. Στιγμές όχι προορισμός. Όλοι μας η ζωή είναι στιγμές. Ευτυχίας, πόνου, θλίψης, χαράς. Φρόντισε όμως οι στιγμές ευτυχίας να είναι περισσότερες γιατί το να είσαι ευτυχισμένος είναι επιλογή.

Όποιος ποθεί παραχωρεί μέρος της δύναμής του

«Δεν έχω καμία ελπίδα.»

«Είναι εντελώς out of my league.»

«Έχω άλλες προτεραιότητες σ’ αυτή τη φάση.»

«Αποκλείεται να μην έχει σχέση.»

«Δε θέλω μπλεξίματα.»

«Θα ‘χουμε μπλεξίματα.»

«Δε θα πάει πουθενά.»

Το λεπτό σχοινί στο οποίο καλείται ο ακροβάτης ερωτευμένος να ισορροπήσει είναι η αποδοχή της προσδοκίας με τη γνώση ότι ίσως αυτή δεν εκπληρωθεί ή έστω ότι ίσως δεν εκπληρωθεί εντελώς στον τόπο, το χρόνο, την ένταση, το ρυθμό, τον τρόπο που φαντάζεται. Δεν μπορεί να υπάρξει ταυτοχρόνως έρωτας κι έλεγχος. Πρόκειται για έννοιες αλληλοεξουδετερωτικές. Όπου υπάρχει η μία δεν αφήνει χώρο για την άλλη. Σαν να θες να στριμώξεις φορτηγό σε σπιρτόκουτο. Αδύνατον. Το μόνο που μπορεί να υπάρξει είναι μετριασμός της έκφρασης. Κατά πόσο δηλαδή θ’ αφήσεις στον άλλον το περιθώριο να υποψιαστεί τη δύναμη που σού ασκεί.

Όποιος ποθεί παραχωρεί μέρος της δύναμής του κι όποιος ποθείται εν γνώσει του, αφήνεται στη διακριτική του ευχέρεια τι θα κάνει με τούτη την ανέλπιστη δύναμη που τού χαρίστηκε εν μία νυκτί. Οι περισσότεροι από εμάς θα μπούμε στον πειρασμό να την εκμεταλλευτούμε κι όχι απαραίτητα προς ζημία της σχέσης ή του άλλου. Ή όχι συνειδητά. Ή όχι απαραίτητα συνειδητά. Ο έχων την εξουσία της επίδρασης στον ψυχισμό του άλλου είναι σαν να κατέχει ταυτοχρόνως και το λυχνάρι και το τζίνι. Αποφασίζει κι εκπληρώνει, επιθυμεί και πραγματοποιεί.

Ακόμα και στους έρωτες τους σχετικά συγχρονισμένους κι ισομερώς αμοιβαίους οι εραστές μεθούν από αυτή την εναλλαγή κι όταν τους δίνεται η ευκαιρία απολαμβάνουν να προβάλουν αναμεταξύ τους τη σαγήνη που προκαλούν ο ένας στον άλλον. Φράσεις όπως «Πού θα πας βρε, πού αλλού θα βρεις καλύτερα;» κι «αφού για μένα λιώνεις!» πίσω απ’ την περιπαικτική διάστασή τους καταδεικνύουν ακριβώς αυτή την ικανοποίηση κι ας αφήνουν παράλληλα ν’ αχνοφαίνεται η αγωνία μη κι εκλείψει.

Να ανακαλύψεις χαραυγές και χρυσές ευκαιρίες, ν΄αγαπήσεις μια πλούσια γενναία ψυχή

Πρέπει να είσαι έτοιμος να καείς στην ίδια σου τη φλόγα: πώς να ξαναγεννηθείς αν δεν γίνεις πρώτα στάχτη; (Τάδε έφη Ζαρατούστρα)

Αν μια γυναίκα χαίρεται τη συντροφιά ενός άντρα, γιατί να μην τον πάρει από το μπράτσο και να μην του ζητήσει να τον συνοδέψει; ...Αυτή η γυναίκα ανήκει σε άλλο είδος. Αυτή η γυναίκα ήταν ελεύθερη!

Για μένα η λέξη «καθήκον» είναι βαριά και καταπιεστική. Έχω συνοψίσει τα καθήκοντά μου σε ένα μόνο – να διαιωνίσω την ελευθερία μου. Ο γάμος και η κατοχή και η ζήλια που τον περιβάλλουν, υποδουλώνουν το πνεύμα. Δεν θα με εξουσιάσουν ποτέ. Ελπίζω γιατρέ, να έρθει μια εποχή όπου άντρες και γυναίκες δεν θα τυραννιούνται ο καθένας απ΄ τις αδυναμίες του άλλου.

–Όλα ήταν θέμα προοπτικής, αλλαγής νοητικού πλαισίου.

-Ο άνθρωπος αναπτύσσει τα φυσικά του χαρίσματα μόνο μέσα από το συναγωνισμό.

–Κανείς δεν επιθυμεί, πιστεύει, να βοηθήσει τον άλλον: αντίθετα, οι άνθρωποι 'θελαν μόνο να κυριαρχούν και να αυξάνουν την εξουσία τους.

Ναι, το ξέρω πως ο κόσμος δεν χαμογελάει σε μια γυναίκα και δυο άντρες που ζουν αγνά μαζί Αλλά είμαστε ιδεαλιστές με ελεύθερη σκέψη, που απορρίπτουν τους κοινωνικά επιβεβλημένους περιορισμούς. Πιστεύουμε στην ικανότητα να δημιουργούμε οι ίδιοι τις ηθικές δομές μας.

-Να ανακαλύψεις χαραυγές και χρυσές ευκαιρίες, ν΄ αγαπήσεις μια πλούσια γενναία ψυχή: όλοι τα έχουμε ανάγκη αυτά σκέφτηκε, τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας.

Λοιπόν, ανακαλύψαμε ότι όταν επιστρέφει στην ίδια την πηγή ενός συμπτώματος και μου περιέγραφε τα πάντα, τότε το σύμπτωμα εξαφανιζόταν από μόνο του – χωρίς να χρειάζεται καμία υπνωτική υποβολή-.

-Η χαρά να σε παρατηρούν ήταν τόσο βαθιά που πίστευε ότι ο αληθινός πόνος των γηρατιών, του πένθους, του να ζεις αφού οι φίλοι σου έχουν πεθάνει, ήταν η απουσία εξονυχιστικής παρατήρησης – η φρίκη του να ζεις μια ζωή που δεν την παρατηρεί κανείς.

 Ίσως η εμπιστοσύνη να είναι η δική του επιλογή! «Αυτό δεν αποτελεί επιλογή ενός άντρα. Δεν είναι η ανθρώπινη επιλογή, αλλά μια προσπάθεια ν΄ αδράξουμε μια ψευδαίσθηση έξω απ΄ τον εαυτό σου. Μια τέτοια επιλογή, η επιλογή του άλλου, του υπερφυσικού, πάντοτε σε αποδυναμώνει. Πάντα κάνει τον άνθρωπο μικρότερο απ΄ αυτό που είμαστε!

-Δεν είναι η αλήθεια ιερή, ιερή είναι η αναζήτηση της αλήθειας του καθενός μας! Μπορεί να υπάρχει πιο ιερή πράξη από την αυτοαναζήτηση;

-Πάντα ένιωθα ότι η τελική ανταμοιβή των νεκρών είναι ότι δεν θα ξαναπεθάνουν! -Νίτσε

-Ο θάνατός μας μας ανήκει. Κι ο καθένας μας θα ‘πρεπε να τον εκπληρώνει με τον δικό του τρόπο.- Νίτσε

-Τί χρειάζεται ένα βιβλίο που δεν μας πηγαίνει πέρα απ΄ όλα τα βιβλία -Νίτσε

–Προσκολλάται πεισματικά σε κάτι που έχει συνηθίσει μέσω αυτού να βλέπει τον κόσμο. Κι αυτό το ονομάζει πίστη. Νίτσε

–Αυτός που αναζητάει την αλήθεια πρέπει να υποστεί μια προσωπική ψυχολογική ανάλυση- την ονομάζει «ηθική ανατομία»... Και για να το κάνει αυτό, πρέπει πρώτα ν΄ απομακρυνθεί από την εποχή του και τη χώρα του– και τότε να εξετάσει τον εαυτό του από μακριά! -Νίτσε

-Η αποκάλυψη του εαυτού σου σε κάποιον άλλο είναι προανάκρουσμα της προδοσίας σε κάνει ν΄ αρρωσταίνεις, έτσι δεν είναι;

-Η γεύση του θανάτου στο στόμα μου μου έδινε προοπτική και θάρρος. Το θάρρος να είμαι ο εαυτός μου, αυτό είναι σημαντικό.

Η υπερεγρήγορση, όπως την ονομάζετε, δεν είναι ανεπιθύμητη: είναι απαραίτητη για τη δουλειά μου . Θέλω να είμαι σε εγρήγορση. Δεν θέλω να αποκλειστώ από κανένα μέρος της εσωτερικής μου εμπειρίας! Κι αν η ένταση είναι το κόστος της επίγνωσης, έστω! Είμαι αρκετά πλούσιος για να το πληρώσω!

-Ίσως εγώ και το σώμα μου να έχουν οργανώσει μια συνωμοσία πίσω απ΄ την πλάτη του ίδιου μου του νου.

-Οι μεγάλοι διανοητές πάντα επιλέγουν τη συντροφιά του εαυτού τους και σκέφτονται τις δικές τους σκέψεις, ανενόχλητοι από τον όχλο.

-Θ’ ανακαλύψετε ότι κανείς ποτέ δεν έχει ως αποδέκτη τον εαυτό μας κάθε προσφορά είναι αντιπροσφορά, κάθε αγάπη είναι αγάπη του εαυτού μας.

Η ανθρωπότητα δεν μπορεί πια να αποφύγει το ωμό θέαμα του ηθικού ανατομείου»...τα σφάλματα των μεγαλύτερων φιλοσόφων πηγάζουν συνήθως από την εσφαλμένη ερμηνεία των ανθρωπίνων πράξεων και αισθημάτων, που έχει ως τελικό αποτέλεσμα την οικοδόμηση μιας εσφαλμένης ηθικής, και τη δημιουργία θρησκευτικών και μυθολογικών τεράτων.

-Όλοι βαριούνται το ίδιο φαΐ συνέχεια. Νομίζω, ότι για κάθε όμορφη γυναίκα που υπάρχει, υπάρχει και κάποιος ταλαίπωρος που έχει κουραστεί να την κουτουπώνει!

-Πως να ομολογήσει ότι στοιχημάτισε ολόκληρη τη ζωή του, μόνο για να ανακαλύψει ότι το τελικό κέρδος δεν ήταν εντέλει του γούστου του;

-«Ίσως» είπε ο Νίτσε, «ο άντρας μόνο όντας άντρας ελευθερώνει τη γυναίκα μέσα σε μια γυναίκα»

–Ευτελείς σκέψεις διηθούν το μυαλό του σαν μύκητες. Στο τέλος θα σαπίσουν το σώμα του. Καθώς έφευγε σήμερα, τον ρώτησα τί θα έβλεπε, αν δεν τον τύφλωναν τα ασήμαντα.

Φόβοι δεν γεννιούνται στο σκοτάδι. Αντίθετα, είναι μάλλον σαν τ΄ αστέρια – βρίσκονται πάντα εκεί, αλλά τους κρύβει η λάμψη της ημέρας.

-Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους που αντιπαθούν τον εαυτό τους και προσπαθούν να το διορθώσουν πείθοντας πρώτα άλλους να έχουν καλή γνώμη για αυτούς. Μόλις γίνει αυτό, τότε αρχίζουν να έχουν κι οι ίδιοι καλή γνώμη για τον εαυτό τους. Αλλά αυτή είναι ψεύτικη λύση, είναι υποταγή στην αυθεντία των άλλων. Το καθήκον σας είναι να αποδεχτείτε τον εαυτό σας– όχι να βρείτε τρόπους να κερδίσετε τη δική μου αποδοχή.

Είναι πραγματικά ανησυχητικό και παράλογο πόσο μας χαροποιεί η προσοχή των άλλων και πόσο μας θίγει η αδιαφορία τους

Πώς μας επηρεάζει η έλλειψη αγάπης; Γιατί η ακραία παραμέληση θα μας ωθούσε σε τέτοια «οργή και ανείπωτη απελπισία», ώστε ακόμη και τα βασανιστήρια να τα θεωρούμε ανακούφιση μπροστά της;

Η προσοχή των άλλων έχει πρωταρχική σημασία, μάλλον, επειδή υποφέρουμε εκ γενετής από αβεβαιότητα ως προς την αξία μας· πράγμα που σημαίνει ότι η γνώμη των άλλων για το άτομό μας καταλήγει να επιδρά καθοριστικά στην εικόνα που είμαστε σε θέση να διαμορφώνουμε εμείς για τον εαυτό μας. Η αυτοθεώρησή μας είναι δέσμια της γνώμης εκείνων που μας περιβάλλουν. Αν διασκεδάζουν με τα ανέκδοτά μας, αποκτούμε σιγουριά ως προς την ικανότητά μας να είμαστε διασκεδαστικοί. Αν μας επαινούν, σχηματίζουμε την εντύπωση ότι είμαστε σπουδαίοι. Αν όμως κάποιος αποφύγει τη ματιά μας την ώρα που μπαίνουμε σε κάποιο χώρο ή το βάλει στα πόδια μόλις αναφέρουμε τι δουλειά κάνουμε, είναι πιθανόν να νιώσουμε ανάξιοι και να μας καταλάβει διάθεση αυτοαμφισβήτησης.

Σε έναν ιδεώδη κόσμο δε θα ήμαστε τόσο ευάλωτοι. Θα παραμέναμε ατάραχοι, ασχέτως αν θα μας πρόσεχαν ή θα μας αγνοούσαν, αν θα μας εγκωμίαζαν ή θα μας χλεύαζαν. Δε θα μας ξελόγιαζε όποιος μας απευθύνει μια απατηλή φιλοφρόνηση. Και αφού θα αποτιμούσαμε σωστά τον εαυτό μας για να συμπεράνουμε την αξία μας, δε θα μας πλήγωναν τα υποτιμητικά σχόλια των άλλων. Θα ξέραμε τι αξίζουμε. Εμείς όμως, αντίθετα, φαίνεται ότι διαθέτουμε ολόκληρο φάσμα από αποκλίνουσες απόψεις ως προς το χαρακτήρα μας. Έχουμε ενδείξεις ότι είμαστε έξυπνοι και βλάκες, ευχάριστοι και πληκτικοί, πολύτιμοι και περιττοί. Καθώς όμως οι περιστάσεις είναι τόσο ευμετάβλητες, το ζήτημα της σημαντικότητάς μας επαφίεται κατά κανόνα στη στάση των γύρω μας. Η αδιαφορία των άλλων φέρνει στο προσκήνιο τις αρνητικές πλευρές της αυτοαποτίμησης, ενώ μ’ ένα χαμόγελο η με μια φιλοφρόνηση ευδοκιμούν ακαριαία οι θετικές. Φαίνεται πως το χρωστάμε στη στοργή των άλλων ότι αντέχουμε τον εαυτό μας.

Το «εγώ» μας, λοιπόν, η νοερή εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, μοιάζει μ’ ένα μπαλόνι που από κάπου χάνει, και γι’ αυτό απαιτεί διαρκώς ήλιον –την αγάπη των άλλων- για να κρατηθεί φουσκωμένο, ενώ παραμένει ανά πάσα στιγμή τρωτό ακόμη και στο πιο μικρό αγκαθάκι παραμέλησης. Είναι πραγματικά ανησυχητικό και παράλογο πόσο μας χαροποιεί η προσοχή των άλλων και πόσο μας θίγει η αδιαφορία τους. Μπορεί να μας μαυρίσει η ψυχή επειδή κάποιος στη δουλειά μας χαιρέτησε αφηρημένα ή δεν απάντησε όταν τον ζητήσαμε. Και κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να βρούμε νόημα στη ζωή απλώς και μόνο επειδή θυμήθηκαν τη γιορτή μας και μας έφεραν λουλούδια.

Πλάτωνας – Φαίδρος – Ο Θευθ ανακαλύπτει το αλφάβητο

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Έχω να πω όσα άκουσα από τους παλιούς, και αν αυτά είναι αληθινά, οι ίδιοι το ξέρουν. Αλλά, αν βρίσκαμε την αλήθεια μόνοι μας, θα μας ενδιέφεραν, από εκεί και πέρα, οι γνώμες των ανθρώπων;

ΦΑΙΔΡΟΣ: Αστείο πράγμα αυτό που ρώτησες. Όμως πες μου αυτά που ισχυρίζεσαι ότι έχεις ακούσει.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Λοιπόν άκουσα πως κάπου στη Ναύκρατη της Αιγύπτου υπάρχει ένας από τους αρχαίους τοπικούς θεούς. Το όνομά του είναι Θεύθ. Αυτός είναι που βρήκε πρώτος τους αριθμούς και τον μαθηματικό συλλογισμό και τη γεωμετρία και την αστρονομία, και ακόμα τα παιχνίδια με τους πεσσούς και τους κύβους, και τέλος τους χαρακτήρες των γραμμάτων. Και εκείνη την εποχή βασιλιάς όλης της Αιγύπτου ήταν ο Θαμούς, που έμενε στη μεγάλη πόλη της επάνω περιοχής, την οποία οι Έλληνες την ονομάζουν Αιγυπτιακές Θήβες. Και τον θεό της τον ονομάζουν Άμμωνα. Ήρθε σ’ αυτόν ο Θεύθ και του έδειξε τις τέχνες του, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να διαδοθούν και στους άλλους Αιγυπτίους. Και ο Θαμούς ρώτησε ποια είναι η χρησιμότητα της καθεμιάς.

Καθώς ο Θεύθ τις εξηγούσε μία προς μία, ο βασιλιάς επαινούσε ό,τι έκρινε πως λεγόταν καλά και κατηγορούσε ό,τι έκρινε πως δεν ήταν καλό. Λέγεται πως ο Θαμούς είπε στον Θεύθ πολλά και υπέρ και κατά κάθε τέχνης, που αν τα εξετάσουμε αναλυτικά, θα μακρηγορούσαμε. Πάντως όταν έφθασαν στα γράμματα, ο Θεύθ είπε: “Βασιλιά μου, η γνώση αυτών των πραγμάτων θα κάνει τους Αιγυπτίους πιο σοφούς και δυνατότερους στη μνήμη, γιατί βρέθηκε το φάρμακο της σοφίας και της μνήμης”.

Όμως ο Άμμωνας απάντησε: “Θεύθ, που κατέχεις τόσες τέχνες, να ξέρεις πως άλλος έχει την ικανότητα να δημιουργεί τις τέχνες, και άλλος εκείνη την ικανότητα που θα του επιτρέπει να κρίνει πόσο πρόκειται να ωφελήσουν και πόσο να βλάψουν όποιους πρόκειται να τις χρησιμοποιήσουν. Και τώρα εσύ, σαν πατέρας της τέχνης των γραμμάτων, από ευμενή διάθεση προς το έργο σου, απέδωσες τα αντίθετα από αυτά που μπορεί πραγματικά τούτη η τέχνη να κάνει. Γιατί τα γράμματα θα προκαλέσουν λήθη στις ψυχές όσων θα τα μάθουν, εφόσον οι ίδιοι δε θα φροντίζουν για την άσκηση της μνήμης τους, μια και, αποκτώντας εμπιστοσύνη στη γραφή, θα φέρνουν τα πράγματα στo μυαλό τους όχι από μόνοι τους, από μέσα τους, αλλά από έξω, διαμέσου ξένων σημείων.

Δε βρήκες, λοιπόν, το φάρμακο της μνήμης, αλλά της υπενθύμισης. Και έτσι παρέχεις στους μαθητές σου μια φαινομενική σοφία, όχι όμως και την αλήθεια. Γιατί, με την τέχνη που προσφέρεις, θα ακούσουν πολλά χωρίς να τα διδαχθούν, και, επομένως, θα πιστέψουν ότι ξέρουν πολλά, ενώ στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις θα στερούνται της γνώσης και θα είναι δύσκολο να τους συναναστρέφεται κανείς, αφού, αντί σοφοί, θα έχουν γίνει δοκησίσοφοι”.

ΦΑΙΔΡΟΣ: Σωκράτη, εσύ εύκολα δημιουργείς ιστορίες σχετικά με την Αίγυπτο και με όποια άλλη χώρα θέλεις.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Φίλε μου, εκείνοι που βρίσκονταν μέσα στο ιερό του Δία στη Δωδώνη, είπαν πως οι πρώτοι μαντικοί λόγοι εμφανίστηκαν μέσα από μια βαλανιδιά, που ήταν εκεί. Έτσι, στους ανθρώπους εκείνης της εποχής, που, όπως κι εσείς οι νέοι, δεν ήταν σοφοί, αρκούσε να ακούν, ωθούμενοι και από την απλοϊκότητά τους, μια βαλανιδιά ή ένα βράχο, με την προϋπόθεση βέβαια, ότι έλεγαν την αλήθεια. Όμως εσένα ίσως σε ενδιαφέρει ποιος είναι αυτός που τη λέει και από ποιο μέρος είναι, γιατί δεν εξετάζεις μόνο το αν λέει την αλήθεια ή όχι.

ΦΑΙΔΡΟΣ: Καλά έκανες και με μάλωσες. Και η δική μου γνώμη σχετικά με τα γράμματα είναι ίδια με εκείνη του Θηβαίου.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Όποιος λοιπόν πιστεύει ότι μέσα στους χαρακτήρες των γραμμάτων άφησε κάποια τέχνη για τους μετά από αυτόν, και, επίσης, όποιος δέχεται ότι από τα γράμματα θα προκύψει κάτι σαφές και βέβαιο, πρέπει να διακατέχεται από μεγάλη απλοϊκότητα και, στην πραγματικότητα, να αγνοεί το χρησμό του Άμμωνα, αφού νομίζει ότι οι γραμμένοι λόγοι κάνουν κάτι παραπάνω από το να υπενθυμίζουν, σ’ εκείνον που τα ξέρει, τα θέματα στα οποία αναφέρονται τα γραπτά.

ΦΑΙΔΡΟΣ: Πάρα πολύ σωστά.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Λοιπόν, Φαίδρε, η γραφή έχει αυτό το φοβερό χαρακτηριστικό, και εκεί, στ’ αλήθεια, μοιάζει με τη ζωγραφική. Και τούτης εδώ τα δημιουργήματα στέκονται μπροστά μας σα να είναι ζωντανά, όμως αν τα ρωτήσεις κάτι, σιωπούν με σοβαρότητα. Το ίδιο κάνουν και οι γραπτοί λόγοι. Τείνεις δηλαδή να πιστέψεις ότι αυτοί σκέφτονται κάτι και μιλούν, αν όμως τους ρωτήσεις για κάτι απ’ όσα λένε, το οποίο θέλεις να μάθεις, πάντοτε σου εκφράζουν ένα και το ίδιο πράγμα. Και κάθε λόγος, από τη στιγμή που γραφτεί, κυλάει παντού με τον ίδιο τρόπο, και σ’ εκείνους που τον γνωρίζουν καλά, και σ’ εκείνους που δεν έχουν καθόλου σχέση με το περιεχόμενό του, και δεν ξέρει από μόνος του σε ποιους πρέπει να απευθύνεται και σε ποιους όχι. Και όταν τον κακομεταχειρίζονται και άδικα μιλούν άσχημα γι’ αυτόν, έχει πάντα ανάγκη από τον πατέρα του, για να τον βοηθήσει, αφού ο ίδιος δεν μπορεί ούτε να αμυνθεί, ούτε να βοηθήσει τον εαυτό του.

ΦΑΙΔΡΟΣ: Και πάλι μίλησες πολύ σωστά.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Λοιπόν, τι; Βλέπουμε άλλο λόγο, που να είναι γνήσιος αδελφός τούτου εδώ, του γραπτού, και με ποιον τρόπο δημιουργείται, και πόσο είναι, από τη φύση του, καλύτερος και δυνατότερος από αυτόν εδώ;

ΦΑΙΔΡΟΣ: Ποιος είναι αυτός, και πως πιστεύεις ότι δημιουργείται;

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Αυτός που γράφεται με γνώση μέσα στην ψυχή εκείνου που μαθαίνει, ο λόγος που μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του και που ξέρει σε ποιους πρέπει να μιλάει και σε ποιους να σωπαίνει.

Σωκράτης και Πλάτων

ΦΑΙΔΡΟΣ: Εννοείς τον έμψυχο και ζωντανό λόγο εκείνου που έχει την κατάλληλη γνώση, το λόγο, δηλαδή, του οποίου ομοίωμα δίκαια θα αποκαλούσαμε το γραπτό λόγο.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Έτσι ακριβώς. Πες μου τώρα τούτο. Ο νοήμων γεωργός, για όποιους σπόρους του φροντίζει και θέλει να του δώσουν καρπούς, τι από τα δύο κάνει, τους σπέρνει, έχοντας την επιθυμία να χαίρεται το καλοκαίρι στους κήπους του Άδωνη βλέποντας πως έγιναν όμορφα φυτά, ή μήπως, όταν τα κάνει αυτά, τα κάνει για παιχνίδι και για να γιορτάσει; Μήπως, για τους σπόρους που τον ενδιαφέρουν σοβαρά, κάνει χρήση της γεωργικής τέχνης και, σπέρνοντάς τους στο κατάλληλο έδαφος, είναι ευχαριστημένος αν τον όγδοο μήνα ωριμάσουν πλήρως όσοι έσπειρε;

ΦΑΙΔΡΟΣ: Έτσι είναι Σωκράτη. Αυτά κάνει στις περιπτώσεις που ενεργεί σοβαρά, ενώ κάνει άλλα στις περιπτώσεις που ενεργεί αλλιώς, δηλαδή όπως ανέφερες.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Και θα πούμε πως, όποιος κατέχει τη γνώση των δικαίων και των όμορφων και των καλών πραγμάτων έχει λιγότερη κρίση από το γεωργό, σε ό,τι αφορά τους δικούς του σπόρους;

ΦΑΙΔΡΟΣ: Καθόλου δεν θα το πούμε αυτό.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Επομένως, όταν ενεργεί σοβαρά, δεν θα τους γράψει στο νερό με μελάνι, σπέρνοντάς τους με την πέννα του, και με λόγους που δεν μπορούν ούτε να εκφραστούν προκειμένου να βοηθήσουν τον εαυτό τους, ούτε να διδάξουν ικανοποιητικά την αλήθεια.

ΦΑΙΔΡΟΣ: Φαίνεται πως όχι.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Φυσικά όχι. Όπως δείχνουν τα πράγματα, τους κήπους με τους χαρακτήρες των γραμμάτων, θα τους σπείρει και θα τους γράψει για παιχνίδι. Κι όταν συγγράφει, θα το κάνει σαν να μαζεύει θησαυρούς για την βοήθεια της μνήμης του, για να τους έχει ενεργούς αν φθάσει στο σημείο να γεράσει και να ξεχνάει, και αυτός και ο καθένας που θα ακολουθήσει την ίδια πορεία. Και θα ευχαριστηθεί όταν θα τους βλέπει να φυτρώνουν απαλοί.

ΝΑ ΑΝΤΙΠΑΛΕΨΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΕΞΑΠΑΤΗΣΗ Ή ΟΧΙ

Προτού να ξεκινήσουμε, αξίζει να αναρωτηθούμε αν συντρέχει πραγματικά λόγος να αντιπαλέψουμε την αυτοεξαπάτηση στη ζωή μας. Όπως έχουμε δει, η φυσική επιλογή έχει ευνοήσει την ικανότητά μας να εξαπατούμε τον εαυτό μας, διότι μας βοηθά να εξαπατούμε αποτελεσματικότερα τους άλλους. Γιατί, λοιπόν, να θελήσουμε να περιστείλουμε μια ιδιότητα που υπηρετεί το εξελικτικό μας συμφέρον; Δεν θα ήταν πιο χρήσιμο να αξιοποιούσαμε επιλεκτικά την αυτοεξαπάτηση προς όφελός μας – σε καταστάσεις στις οποίες έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να φανεί αποδοτική- παρά να την καταπολεμήσουμε συνολικά; Δεν παραβιάζει άραγε η γενική προσπάθεια χαλιναγώγησης της αυτοεξαπάτησης την προσήλωσή μας στο εξελικτικό ιδιοσυμφέρον μας;

Όσο βάσιμη και αν φαντάζει η παραπάνω ένσταση, απαντώ απερίφραστα: Δεν δίνω δεκάρα τσακιστή. Δεν πιστεύω ότι πρέπει να θεμελιώνουμε τη ζωή μας, τις διαπροσωπικές σχέσεις μας και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μας σε ψέματα. Μάλιστα, από ηθική άποψη, ο συνδυασμός της εξαπάτησης με την αυτοεξαπάτηση μου φαίνεται διπλά κατακριτέος. Στην περίπτωση της απλής εξαπάτησης, το θύμα είναι μόνο ένα· αλλά όταν η εξαπάτηση συνοδεύεται και από αυτοεξαπάτηση, τότε τα εξαπατώμενα άτομα είναι δύο. Επιπλέον, όταν εξαπατάτε τον εαυτό σας, βασίζετε αυτοβούλως τη συμπεριφορά σας σε αναλήθειες, γεγονός που ενδέχεται να έχει αρνητικές παρεπόμενες συνέπειες, τις οποίες να μην μπορείτε να προβλέψετε και οι οποίες να επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η φυσική επιλογή έχει επίσης ευνοήσει την τάση μας να ασκούμε σεξουαλική βία σε γυναίκες, να εξαπολύουμε απρόκλητες επιθέσεις όταν κρίνουμε ότι μας συμφέρει, και ενίοτε να κακοποιούμε τα ίδια τα παιδιά μας. Δεν επικροτώ καμία από αυτές τις συμπεριφορές , ασχέτως αν κατά καιρούς φάνηκαν χρήσιμες στους εξελικτικούς προγόνους μας. Όπως χαρακτηριστικά μου είπε κάποτε ένας εξελικτικός βιολόγος: «Τα γονίδιά μου δεν δίνουν δεκάρα για την πάρτη μου, και ούτε εγώ για τη δική τους».

Μια μεταβλητή στην οποία όντως δίνω σημασία είναι η ιδέα της εξελικτικά σταθερής στρατηγικής- δηλαδή, μιας στρατηγικής η οποία, στο πλαίσιο ενός (καλώς ορισμένου) εξελικτικού παιγνίου, δεν ωθείται ποτέ στην εξαφάνιση. Στις ανθρώπινες κοινωνίες, δεν αποκλείεται ο περιορισμός της αυτοεξαπάτησης και η ειλικρίνεια (ή έστω η προσπάθεια να φανεί κανείς ειλικρινής και να μην εξαπατά τον εαυτό του)να αποτελούν εξελικτικά σταθερές στρατηγικές – με άλλα λόγια, να μην μπορούν να οδηγηθούν στην εξαφάνιση, έστω και αν η συχνότητά τους στον πληθυσμό διατηρείται χαμηλή. Αν η στρατηγική της ειλικρίνειας οδεύει αναπόδραστα προς τον εξελικτικό της αφανισμό, τότε ίσως θα όφειλα να επανεξετάσω την προσωπική μου στάση. Αν, όμως, είναι εξελικτικά σταθερή, έστω και με χαμηλή συχνότητα στον πληθυσμό, τότε προτιμώ να προκρίνω, ως προσωπική στρατηγική, την προσπάθεια περιστολής της αυτοεξαπάτησης (χωρίς βέβαια να έχω αξιόλογη πιθανότητα επιτυχίας).

Στην προσωπική μας ζωή, έχουμε πολλές φορές βιώσει την αυτοεξαπάτηση υπό τη μορφή μιας σειράς από μικρές επιτυχίες που ακολουθούνται από μια μεγάλη αποτυχία. Φουσκώνω από αυτοπεποίθηση, προβάλλω μια αυτάρεσκη εικόνα στους γύρω μου και απολαμβάνω κάποια από τα παροδικά οφέλη αυτής της αυταπάτης, προτού τελικά προσγειωθώ ανώμαλα στη σκληρή πραγματικότητα. Η ανώμαλη προσγείωση συχνά συνοδεύεται από βαριές απώλειες, οι οποίες εν μέρει οφείλονται στην τυφλότητα που είχε επιφέρει η υπέρμετρη αυτοπεποίθησή μου. Λόγου χάριν, υπάρχει κίνδυνος να αγνοήσω τις πρόδηλες ενδείξεις ότι μια υποτιθέμενα ευτυχισμένη σχέση στην πραγματικότητα φθίνει άσχημα· κλείνοντας τα μάτια μου, βελτιώνω προσωρινά την ψυχολογική μου διάθεση αναβάλλοντας το αναπόφευκτο ξεκαθάρισμα λογαριασμών – και ανεβάζοντας το κόστος του. Όπως έχουμε δει, εύκολα παγιδεύεται κανείς στον φαύλο κύκλο της άρνησης και δύσκολα απεμπλέκεται από αυτόν. Για να το θέσουμε διαφορετικά, η αυτοεξαπάτηση συχνά έχει καταστροφικές συνέπειες. Αυτό δεν ισχύει μόνο για γεγονότα με ευρύ κοινωνικό αντίκτυπο, όπως η εξαπόλυση αδικαιολόγητων πολεμικών επιθέσεων και η εφαρμογή εσφαλμένων οικονομικών πολιτικών, αλλά και για επιλογές που αφορούν τον στενό προσωπικό μας κύκλο. Μπορεί μεν να αντλήσουμε προσωρινά οφέλη από την εξαπάτηση του εαυτού μας και των άλλων, αλλά δύσκολα θα αποφύγουμε να επωμιστούμε ένα βαρύ μακροπρόθεσμο κόστος.

Πιστεύω ότι αυτός είναι ένας γενικός κανόνας στη ζωή- ότι τα οφέλη της αυτοεξαπάτησης εκδηλώνονται άμεσα, ενώ το κόστος της άγνοιας γίνεται αισθητό με καθυστέρηση. Πειράματα σε επίμυς έχουν αποδείξει ότι αυτού του είδους οι επιδράσεις- δηλαδή, όσες εκδηλώνονται με χρονική υστέρηση- είναι πολύ δύσκολο να συνδεθούν με τις αιτίες που τις προκαλούν. Οι άμεσες συνέπειες μιας πράξης, θετικές ή αρνητικές, είναι συνήθως προφανείς· οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις εξακριβώνονται με πολύ μεγαλύτερη δυσκολία. Τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα από το γεγονός ότι έχουμε την ισχυρή τάση να επικεντρωνόμαστε στο παρόν και να υποτιμούμε τις απώτερες μελλοντικές συνέπειες των ενεργειών μας.

Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης

H Μεγάλη Αφύπνιση: η απάντηση στον απάνθρωπο κρυπτοσοσιαλισμό του Great Reset.

Η πορεία από τα lockdown και τα διαβατήρια εμβολιασμού, στις ψηφιακές ταυτότητες και τα ψηφιακά κρατικά νομίσματα που είναι καθ’ οδόν, είναι «ο δρόμος προς την δουλεία». Τα σοσιαλδημοκρατικά κράτη της Δύσης υιοθέτησαν τελικά τον made in China σοσιαλιστικό ολοκληρωτισμό του Great Reset, καθώς ξέμειναν από τρόπους αποπληρωμής των υπέρογκων χρεών, που τα ίδια συσσώρευαν επί δεκαετίες. Χρειαζόμαστε επειγόντως μια φιλελεύθερη αφύπνιση προτού να είναι πολύ αργά.

Με το ξεκίνημα της κρίσης του covid-19, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) ανακοίνωσε την έναρξη της «Ατζέντας της Μεγάλης Επανεκκίνησης» (Great Reset). Αν και η Ατζέντα αυτή στοχεύει σε φαινομενικά πολύ ευγενείς στόχους, όπως οι «Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών» (ΟΗΕ), αποτυγχάνει να εκπληρώσει πολλούς από αυτούς τους στόχους, και δημιουργεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνία, στις δημοκρατίες, στις ελευθερίες, στην οικονομική ανάπτυξη και στο γενικότερο επίπεδο της ανθρώπινης ευτυχίας και ικανοποίησης.

Το παρόν άρθρο διερευνά αυτές τις δυσμενείς επιπτώσεις και προσφέρει μια εναλλακτική προσέγγιση που βασίζεται στη χρήση των αρχών της Αυστριακής Σχολής Οικονομικών. Αυτή η εναλλακτική προσέγγιση στοχεύει στους ίδιους ευγενείς στόχους της Ατζέντας της Μεγάλης Επανεκκίνησης, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει τις σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις της. Μπορούμε να αναφερθούμε σε αυτή την εναλλακτική προσέγγιση ως το Όραμα της Μεγάλης Αφύπνισης.

Τι είναι το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) και η «Μεγάλη Επανεκκίνηση»

Το WEF είναι ένας διεθνής οργανισμός, που ιδρύθηκε το 1971 ως μη κερδοσκοπικό ίδρυμα, με έδρα του την Γενεύη της Ελβετίας. Από την ιστοσελίδα του: «Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ εμπλέκει τους σημαντικότερους πολιτικούς, επιχειρηματικούς, πολιτιστικούς και άλλους ηγέτες της κοινωνίας, για να εφαρμόσουν από κοινού τις παγκόσμιες, περιφερειακές και βιομηχανικές ατζέντες.»

Το WEF ανέπτυξε μια ατζέντα γνωστή ως Μεγάλη Επανεκκίνηση. Αυτή η ατζέντα επανεκκίνησης περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο σύνολο έργων, πρωτοβουλιών και προγραμμάτων, όπως φαίνεται από τον τροχό της μεγάλης ατζέντας επανεκκίνησης του WEF, που απεικονίζεται παρακάτω. Σημειώστε το εκτεταμένο εύρος γύρω από ολόκληρο τον τροχό.

Σημειώστε επίσης ότι οι εσωτερικοί στόχοι είναι: Η αξιοποίηση της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, η ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, ο επανασχεδιασμός των κοινωνικών συμβάσεων, των δεξιοτήτων και των θέσεων εργασίας, η αποκατάσταση της υγείας του περιβάλλοντος, η ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων και η αναζωογόνηση της παγκόσμιας συνεργασίας.

Η ευκαιρία για την έναρξη της Μεγάλης Επανεκκίνησης

Το WEF δήλωσε ότι εκμεταλλεύτηκε την «ευκαιρία» της κρίσης του COVID-19, για να δρομολογήσει την «Great Reset Agenda». Ένα άρθρο που αναρτήθηκε στον ιστότοπο του WEF με τίτλο «Η ανάκαμψη από τον COVID-19 μπορεί να είναι το ‘εμβόλιο’ για την κλιματική αλλαγή» συνδέει έντονα τον COVID-19 και την κλιματική αλλαγή – «Υπάρχουν σαφείς συσχετισμοί μεταξύ του COVID-19 και της κλιματικής κρίσης» – και τονίζει τα οφέλη της κρίσης του COVID-19 για το ότι έθεσε σε κατ’ οίκον περιορισμό δισεκατομμύρια ανθρώπους, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και των υπόλοιπων αερίων του θερμοκηπίου. Το άρθρο τονίζει το πώς η κρίση του COVID-19 προώθησε τις πολιτικές για την κλιματική αλλαγή.

Επιπλέον, το Πράσινο Ταμείο του ΟΗΕ για το Κλίμα έγραψε:

«Αν και ο COVID-19 προκαλεί ανείπωτη δυστυχία, η διεθνής αντίδραση σε αυτή την πρωτοφανή (sic) υγειονομική κρίση στην σύγχρονη εποχή προσφέρει μια ευκαιρία να κατευθυνθούν τα οικονομικά κεφάλαια προς την ενίσχυση της δράσης για το κλίμα. Το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα (GCF) θα συνεχίσει να πραγματοποιεί κρίσιμες επενδύσεις στην διαχείριση των υδάτινων πόρων που θα είναι ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή, στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, στην γεωργία και στα μέσα διαβίωσης – όλα αυτά είναι απαραίτητα για την καταστολή και την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ομοίως, θα εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την καταλυτική προώθηση των πράσινων επενδύσεων με στόχο την επανεκκίνηση των οικονομιών σε μια τροχιά χαμηλών εκπομπών ρύπων και ανθεκτικότητας στην αλλαγή του κλίματος.»

Το ενδιαφέρον των κρατών για την ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης.

Τα βασικά ερωτήματα είναι πώς και γιατί οι κυβερνήσεις ενδιαφέρονται και προσυπογράφουν την Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης για τις χώρες τους. Με την πάροδο των ετών, ο πρόεδρος του WEF, Klaus Schwab, κατάφερε να «διεισδύσει» σε κυβερνητικά γραφεία, και έχει διανείμει πολλά αντίτυπα των βιβλίων του για να προωθήσει την Μεγάλη Ατζέντα Επανεκκίνησης. Δεν υπάρχει κάποια (κρυφή) συνωμοσία εδώ. Γιατί όμως οι κυβερνήσεις έχουν προσχωρήσει σε αυτή την ατζέντα;

Πολύ απλά, τα κράτη έχουν φτάσει στα όρια του μη βιώσιμου δημόσιου χρέους τους και των μη χρηματοδοτούμενων υποχρεώσεών τους. Οι κεντρικές τράπεζες των κρατών έχουν μειώσει τα επιτόκια ουσιαστικά στο μηδέν σε όλο το φάσμα της καμπύλης αποδόσεων, επιτρέποντας την συσσώρευση υψηλότερων επιπέδων χρέους για το ίδιο επίπεδο κόστους εξυπηρέτησης. Τα κράτη δεν έχουν καμία διέξοδο. Δεν έχουν εναλλακτικές επιλογές. Οι αλόγιστες κρατικές δαπάνες και ο δανεισμός τους έχουν φτάσει στα όριά τους. Αυτό είναι ουσιαστικά το τέλος της χρήσης των αρχών των Κεϋνσιανών (ψευδό)Οικονομικών.

Οι κυβερνήσεις ελπίζουν ότι η ατζέντα της μεγάλης επανεκκίνησης του WEF θα τους προσφέρει ένα πλαίσιο για την οικονομική «επανεκκίνηση» του μη βιώσιμου δημόσιου χρέους τους και των μη χρηματοδοτούμενων υποχρεώσεών τους.

Ο πυρήνας αυτού του πλαισίου περιλαμβάνει το γενικό θέμα του περιορισμού των πολιτών στις οικονομικές τους δραστηριότητες και τις κινήσεις τους. Αυτό θα απαιτήσει αυξημένη παρακολούθηση και ελέγχους για τον περιορισμό των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και των ταξιδιών, αυξημένη καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης και των δημοκρατικών ελευθεριών, και αυξημένους περιορισμούς στην πρόσβαση σε υπηρεσίες, χώρες, επικράτειες και κτίρια.

Οι πολίτες θα πρέπει να είναι δέσμιοι σωματικά και ψηφιακά σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Θα απαιτηθούν συστήματα και διαδικασίες παρακολούθησης και ελέγχου για να εξαλειφθούν οι μαζικές αποσύρσεις καταθέσεων (bank runs) από τις τράπεζες, για να αποτραπεί η «διαρροή εγκεφάλων» (brain drain) και πλούτου από πολίτες στις φτωχές, υπερχρεωμένες χώρες που επιθυμούν να μετεγκατασταθούν σε πιο ελκυστικές χώρες στο εξωτερικό, και για να επιτραπούν οι κατασταλτικές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών, όπως τα χαμηλά και τα αρνητικά επιτόκια. Όσον αφορά τα αρνητικά επιτόκια, η ελπίδα είναι ότι αυτά θα συμβάλουν στην τόνωση των δαπανών και της οικονομικής ανάπτυξης. Όσον αφορά τα συνεχιζόμενα χαμηλά επιτόκια, η ελπίδα είναι ότι θα επιτρέψουν την ευκολότερη εξυπηρέτηση του τεράστιου κρατικού χρέους.

Τα συνταξιοδοτικά ταμεία, δημόσια και ιδιωτικά, και οι σχετικές μη χρηματοδοτούμενες υποχρεώσεις, πιθανότατα θα καταργηθούν ή θα αναδιαρθρωθούν σημαντικά. Ως εκ τούτου, και δεδομένης της πιθανής υποτίμησης των νομισμάτων, πολλές ελευθερίες και δημοκρατικά μέτρα θα περιοριστούν ή θα εξαλειφθούν για να ελαχιστοποιηθεί η αυξανόμενη κοινωνική και πολιτική αναταραχή.

Μεγάλο μέρος της εφαρμογής της Ατζέντας της Μεγάλης Επανεκκίνησης από τα κράτη θα είναι μια εκστρατεία μάρκετινγκ με στόχο τον πληθυσμό, η οποία θα αναδεικνύει την Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης σαν μια διαδικασία αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, για την οποία υπάρχει η γενική υποστήριξη από τον κόσμο, δεδομένης της δυνατότητας, μέσω της εφαρμογής της Ατζέντας της Μεγάλης Επανεκκίνησης, να εποπτεύεται και να ελέγχεται η ανθρώπινη συμπεριφορά μέσω της παρακολούθησης και της βαθμολόγησης των «κοινωνικών πιστώσεων» (social credit system Κίνας) που σχετίζονται με τις εκπομπές άνθρακα. Με αυτόν τον τρόπο, οι κυβερνήσεις που εφαρμόζουν την Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης ελπίζουν ότι οι πολίτες θα αποδεχθούν όλες τις πτυχές της, ακόμη και αν είναι επώδυνες.

Πρώτο βήμα: η εφαρμογή της «επιχείρησης Covid-19»

Όπως προαναφέρθηκε, η «ευκαιρία» που πυροδότησε την ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης ήταν η κρίση του COVID-19. Αυτή δρομολόγησε ένα παγκόσμιο πρόγραμμα για τον COVID-19, το οποίο περιελάμβανε τον περιορισμό δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο στα σπίτια τους και την δημιουργία συστημάτων διαβατηρίων εμβολίων σε πολλές χώρες. Το σύστημα διαβατηρίων εμβολίων παρακολουθεί και ελέγχει την πρόσβαση σε υπηρεσίες, κτίρια, μετακινήσεις και ταξίδια. Το διαβατήριο εμβολίων δεν μεταφέρει μόνο πληροφορίες σχετικά με τους εμβολιασμούς για τον COVID-19, αλλά εμπεριέχει επίσης δεδομένα εντοπισμού γεωγραφικής θέσης που εφαρμόζονται αρχικά σε εφαρμογές (applications) εντοπισμού επαφών COVID-19 και αργότερα μπορούν να λειτουργήσουν σε ψηφιακές εφαρμογές που βασίζονται στην παρακολούθηση μέσω GPS, ιδίως σε συνδυασμό με τα Ψηφιακά Νομίσματα των Κεντρικών Τραπεζών (CBDC)

Δεύτερο βήμα: η καθιέρωση του κρατικού συστήματος ψηφιακών ταυτοτήτων

Το επόμενο βήμα είναι το κρατικό σύστημα της ψηφιακής ταυτότητας, το οποίο αφορά την ψηφιακή ταυτοποίηση. Ένα σύστημα ψηφιακής ταυτότητας θα ενεργοποιεί ή θα απενεργοποιεί την πρόσβαση σε υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, των πληρωμών και των τραπεζικών συναλλαγών. Η Ψηφιακή Ταυτότητα ενσωματώνει δεδομένα όπως πληροφορίες για την υγεία, κρατικές υπηρεσίες, άδεια οδήγησης και άδεια κυκλοφορίας αυτοκινήτου.

Επιπλέον, σε αυτό το στάδιο, ένα σύστημα κοινωνικής πιστοληπτικής αξιολόγησης (social credit system) μπορεί να ενσωματωθεί στο κρατικό σύστημα ψηφιακής ταυτότητας. Τα δεδομένα που εισάγονται στο σύστημα αξιολόγησης της «κοινωνικής πίστωσης» μπορούν να περιλαμβάνουν τις καταναλωτικές συνήθειες, το ατομικό ιστορικό περιήγησης στο διαδίκτυο, τα μοτίβα μετακίνησης και ταξιδιών, και να αφορούν ακόμα και το είδος των επαφών και του δικτύου φίλων, συγγενών, συναδέλφων και άλλων επαφών ενός ατόμου.

Τρίτο βήμα: εισαγωγή του ψηφιακού νομίσματος από τις κεντρικές (κρατικές) τράπεζες

Το επόμενο σημαντικό βήμα είναι πιθανότατα η δημιουργία ενός κρατικού κρυπτονομίσματος. Πρόκειται ουσιαστικά για την δημιουργία ενός νέου νομισματικού συστήματος, βασισμένου στην τεχνολογία blockchain, εφαρμόζοντας ουσιαστικά ένα νέο κυβερνητικό σύστημα fiat νομισμάτων (παραστατικό χρήμα χωρίς αντίκρισμα σε χρυσό). Σε αυτό το σημείο, το υπάρχον fiat κρατικό νόμισμα μπορεί να μεταφερθεί ως κατάθεση στο νέο σύστημα CDBC, με την δυνατότητα της κρατικής κεντρικής τράπεζας να θεσπίσει μια υποτίμηση του νομίσματος όταν συμβεί αυτή η μεταφορά ή αργότερα, όταν το CDBC έχει εφαρμοστεί και λειτουργεί – π.χ. 1 μονάδα του νέου νομίσματος για κάθε 10 μονάδες του παλιού νομίσματος – που αντιπροσωπεύει μια υποτίμηση της αγοραστικής δύναμης του νομίσματος κατά 90% σε μια νύχτα. Από την σκοπιά της Ατζέντας της Μεγάλης Επανεκκίνησης, αυτές οι υποτιμήσεις θα βοηθούσαν σημαντικά την κυβέρνηση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του μη βιώσιμου χρέους και των μη χρηματοδοτούμενων υποχρεώσεων.

Η εφαρμογή θα περιλαμβάνει την δημιουργία ενός λογαριασμού CBDC για κάθε πολίτη, χρησιμοποιώντας το προαναφερθέν σύστημα της κρατικής ψηφιακής ταυτότητας. Θα δοθεί σε όλους ένα ορισμένο χρονικό διάστημα προτού το παλιό νόμισμα να μην είναι πλέον αποδεκτό, ή να μην μπορεί να μετατραπεί στο νέο νομισματικό σύστημα.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πιθανό τα κράτη να χρησιμοποιήσουν αυτή την ευκαιρία της μετάβασης στο CBDC για να αθετήσουν το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι το σύνολο του δημόσιου χρέους τους, και να ακυρώσουν ταυτόχρονα το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι το σύνολο των μη χρηματοδοτούμενων υποχρεώσεών τους. Μόλις αυτό ρυθμιστεί, τα κράτη μπορούν να οδηγήσουν ολόκληρη την οικονομία και το πολιτικό σύστημα στον ολοκληρωτισμό, δεδομένων των πιθανών χρήσεων και σεναρίων μέσω όλων των ευρέως μεταβαλλόμενων παραμέτρων διαμόρφωσης του λογισμικού που είναι διαθέσιμες στο CBDC.

Ακολουθεί ένας μικρός μόνο κατάλογος των δυνατοτήτων διαμόρφωσης – δείτε επίσης την δήλωση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών:

*Κάντε το νόμισμα να λήγει μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, π.χ. 6 μήνες.

*Απαγόρευση της χρήσης του νομίσματος εκτός ορισμένων δικαιοδοσιών, για παράδειγμα εκτός της χώρας διεθνώς.

*Καταβολή κοινωνικών πιστώσεων ή χρηματικών μονάδων για την επιβράβευση της καλής συμπεριφοράς όπως ορίζεται από την κυβέρνηση και αφαίρεση κοινωνικών πιστώσεων ή χρηματικών μονάδων για την αποθάρρυνση της κακής συμπεριφοράς, όπως ορίζεται από την κυβέρνηση.

*Κατάσχεση κοινωνικών πιστώσεων ή χρηματικών μονάδων για οποιαδήποτε πολιτική διαφωνία ή αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που είναι αντίθετες με το κυβερνητικό αφήγημα.

*Να εμποδίζονται τα κεφάλαια, οι κάτοικοι ή ακόμη και οι πολίτες να εγκαταλείψουν τη χώρα για οποιονδήποτε λόγο, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης του τουρισμού ή της μετακίνησης εκτός της χώρας.

*Ορισμένες ή όλες οι πτυχές της ζωής και της μετακίνησης οποιουδήποτε πολίτη μπορούν να διακοπούν ανά πάσα στιγμή μέσω απλών παραμέτρων που ρυθμίζονται από το λογισμικό στο CBDC.

Όπως καταλαβαίνετε, εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα δυστοπικό σύστημα με ελάχιστες ή καθόλου ελευθερίες, για να μην αναφέρουμε τον εξαναγκασμό της συμπεριφοράς να ευθυγραμμιστεί με όποιο κυβερνητικό αφήγημα, ακόμη και αν αυτό το αφήγημα δεν έχει νόημα, είναι βάναυσο, ή δεν βασίζεται στην επιστήμη ή την πραγματικότητα. Ως εκ τούτου, δεδομένου ότι οι άνθρωποι πιθανότατα δεν θα είναι ευτυχισμένοι ή ικανοποιημένοι με αυτό το δυστοπικό σύστημα, το σύστημα αυτό είναι πολύ πιθανό να αποτύχει τελικά, όπως αποδεικνύεται από την ανθρώπινη ιστορία, οπουδήποτε έχουν επιχειρηθεί τέτοια συστήματα.

Μια εναλλακτική «μεγάλη επανεκκίνηση»: Το όραμα της Μεγάλης Αφύπνισης

Υπάρχει εναλλακτικός τρόπος για να επιτευχθούν οι ίδιοι στόχοι και σκοποί της Ατζέντας της Μεγάλης Επανεκκίνησης χωρίς να υπάρξουν οι δυσμενείς επιπτώσεις που αναλύθηκαν παραπάνω, ιδίως δεδομένου του αυξανόμενου ιστορικού αποτυχίας εκπλήρωσης, ή ευθέων παραβιάσεων, των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ από τη Μεγάλη Ατζέντα Επανεκκίνησης;

Μια εναλλακτική προσέγγιση, το Όραμα της Μεγάλης Αφύπνισης, είναι η χρήση των αρχών της Αυστριακής Σχολής Οικονομικών και των αρχών ενός περιβαλλοντικού κινήματος που ευθυγραμμίζεται με την Αυστριακή Σχολή, και ονομάζεται Περιβαλλοντισμός της Αγοράς. Η προσέγγιση αυτή δίνει έμφαση στην:

*Ευθυγράμμιση με την ανθρώπινη φύση – και όχι εναντίωση σε αυτήν.

*Διατήρηση των ελευθεριών όλων.

*Αξιοποίηση του υγιούς (μη πληθωριζόμενου) χρήματος και των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων.

*Προώθηση της άμεσης δημοκρατίας.

*Ελαχιστοποίηση της παρακολούθησης και του ελέγχου του πληθυσμού.

*Υποστήριξη της κοινωνίας και του περιβάλλοντος.

Η Αυστριακή Σχολή Οικονομικών

Η Αυστριακή Σχολή Οικονομικών είναι ένα σύνολο γνώσεων στην οικονομική σκέψη, που αναπτύχθηκε αρχικά το 1870 στη Βιέννη της Αυστρίας από μια ομάδα οικονομολόγων. Εκτός από το γεγονός ότι ξεκίνησε από εκεί, δεν έχει καμία σχέση με την χώρα της Αυστρίας. Οι ακόλουθοι της Αυστριακής Σχολής Οικονομικών (ASE) έχουν επιτύχει στην πρόβλεψη σημαντικών οικονομικών γεγονότων όπως η Μεγάλη Ύφεση, το στασιμοπληθωριστικό περιβάλλον της δεκαετίας του 1970, η χρηματιστηριακή φούσκα των ψηφιακών εταιρειών και η φούσκα των ακινήτων.

Η ASE δίνει έμφαση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας, το υγιές χρήμα, τις ελάχιστες αποτελεσματικές ρυθμίσεις, την αποταμίευση και τις επενδύσεις, με ελάχιστο κρατικό χρέος και δανεισμό, και υποστηρίζει ότι οι αλλαγές πολιτικής που επιτρέπουν στις αγορές να λειτουργούν ελεύθερα οδηγούν σε οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία πλούτου, ενώ οι παρεμβατικές πολιτικές δεν είναι φιλικές προς τις αγορές και οδηγούν σε οικονομική στασιμότητα και καταστροφή του πλούτου.

Μια βασική πτυχή της Αυστριακής Σχολής είναι η ευθυγράμμιση με την ανθρώπινη φύση – η εφαρμογή οικονομικών πολιτικών που αξιοποιούν τις θετικές πτυχές της ανθρώπινης φύσης για την ενθάρρυνση και την ενδυνάμωση της οικονομίας μέσω της πρωτοβουλίας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας.

Ο περιβαλλοντισμός της ελεύθερης αγοράς: 4 βασικές αρχές

Το Όραμα της Μεγάλης Αφύπνισης υιοθετεί μια προσέγγιση του Περιβαλλοντισμού της Αγοράς για το περιβάλλον. Όπως υποστηρίζεται από το Austrian Economics Center και την American Conservation Coalition, υπάρχουν τέσσερις αρχές αυτής της προσέγγισης:

1) Οικονομία της αγοράς: Η οικονομική και η περιβαλλοντική επιτυχία δεν είναι αλληλοαποκλειόμενες. Μόνο η δυναμική φύση της οικονομίας της αγοράς δίνει κίνητρα στους επιχειρηματίες να κάνουν «περισσότερα με λιγότερα» και να δημιουργούν καινοτομίες που περιορίζουν το οικολογικό μας αποτύπωμα. Το ελεύθερο εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την καινοτομία όσο και για την συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, για την από κοινού αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης αποτυγχάνει σε σχέση με αυτή την αρχή, καθώς προσπαθεί να προωθήσει προκατασκευασμένες λύσεις με μη ελκυστικές αποδόσεις κερδών και ζημιών, αντί να επιτρέψει στην οικονομία της αγοράς να εντοπίσει καινοτόμες λύσεις με θετικές αποδόσεις στις επενδύσεις και τις λειτουργίες – με ταυτόχρονο περιορισμό του οικολογικού αποτυπώματος.

2) Ιδιωτικά δικαιώματα ιδιοκτησίας: Τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα παρέχουν κίνητρα τόσο για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα όσο και για την λογοδοσία. Η Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης αποτυγχάνει σε σχέση με αυτή την αρχή, καθώς προωθεί το «δεν θα σας ανήκει τίποτα και θα είστε ευτυχισμένοι». Αντίθετα, αυτό που δεν ανήκει σε κανέναν, δεν το φροντίζει κανείς. Η ιδιοκτησία παρακινεί την φροντίδα και την υπευθυνότητα. Τα ισχυρά ιδιοκτησιακά δικαιώματα περιλαμβάνουν επίσης την δυνατότητα εμπορίας των πόρων, η οποία επιτρέπει στις αγορές να ανακατανέμουν τους φυσικούς πόρους για σκοπούς διατήρησης.

3) Αποκέντρωση: Οι τοπικές κοινότητες είναι σε καλύτερη θέση από τις κυβερνήσεις να διαχειριστούν τους κοινούς τους πόρους. Η Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης αποτυγχάνει σε αυτή την αρχή, καθώς βασίζεται σε κεντρικά σχεδιασμένες πολιτικές της ατζέντας, με λίγες ή καθόλου πληροφορίες επί τόπου. Αντίθετα, οι κοινότητες επωφελούνται από την δυναμική, αποκεντρωμένη γνώση που είναι απαραίτητη για την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών διατήρησης. Η αποκέντρωση της εξουσίας, από τις κυβερνητικές γραφειοκρατίες στις τοπικές κοινότητες, ευνοεί τη στενότερη συνεργασία, την διαχείριση των πόρων και την περιβαλλοντική λογοδοσία.

4) Αισιοδοξία και καινοτομία: Ο μηδενισμός, η αποανάπτυξη και η μισανθρωπία είναι οι εχθροί του περιβάλλοντος. Οι άνθρωποι δεν αποτελούν μάστιγα για τον πλανήτη, αλλά μάλλον τον απόλυτο πόρο, ικανό να αναδείξει καινοτόμες ιδέες και λύσεις για την προστασία του περιβάλλοντός μας. Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις μπορούν να επιλυθούν μέσω της καινοτομίας, της τεχνολογικής προόδου και της επιχειρηματικότητας – απορρίπτοντας παράλληλα τις κινδυνολογικές και αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις. Η Ατζέντα της Μεγάλης Επανεκκίνησης αποτυγχάνει σε αυτή την αρχή από πολλές απόψεις. Ένα μεγάλο μέρος της Μεγάλης Επανεκκίνησης βασίζεται στην επιβολή, σε πολλές περιπτώσεις, δρακόντειων μέτρων παρακολούθησης και ελέγχου που επιχειρούν να αλλάξουν ή να τροποποιήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά με τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι δεν αισθάνονται άνετα ή δεν είναι ευτυχείς ή που αφαιρούν από την αίσθηση της προσωπικής τους ελευθερίας και ιδιωτικότητας. Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν ένα σύστημα κοινωνικής βαθμολόγησης και ελέγχου, ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας με οικονομικούς και κοινωνικούς ελέγχους, καθώς και περιορισμούς στις μετακινήσεις, τα ταξίδια και την ευελιξία των δαπανών.

Αντίθετα, το Όραμα της Μεγάλης Αφύπνισης δίνει μεγάλη έμφαση στην καινοτομία και την τεχνολογία, διατηρώντας ταυτόχρονα το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Για παράδειγμα, ψηλά στην λίστα του Οράματος της Μεγάλης Αφύπνισης για τις νέες πηγές ενέργειας που μπορούν να παρέχουν τα απαιτούμενα, όχι μόνο σε μεγάλη κλίμακα αλλά και παράγοντας ελάχιστες ή καθόλου εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, είναι η εμπορική αξιοποίηση της πυρηνικής σύντηξης – πρακτικά απεριόριστη, καθαρή ενέργεια με την δυνατότητα να παρέχει όλη την ενέργεια που απαιτείται για τα ηλεκτρικά οχήματα σε όλο τον κόσμο.

Συμπέρασμα

Υπάρχει μια εναλλακτική Μεγάλη Επανεκκίνηση που μπορεί να οδηγήσει τον κόσμο στους ίδιους στόχους, αλλά χωρίς τις δυστοπικές επιπτώσεις και την υστέρησή της ως προς την προστασία του περιβάλλοντος -το Όραμα της Μεγάλης Αφύπνισης. Η βάση αυτής της εναλλακτικής Μεγάλης Επανεκκίνησης βασίζεται στις αρχές της Αυστριακής Σχολής Οικονομικών και του Περιβαλλοντισμού της Αγοράς, ευθυγραμμισμένες με την ανθρώπινη φύση, την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα, το υγιές χρήμα, το ελάχιστο χρέος και την δανειοδότηση, την ελάχιστη αποτελεσματική ρυθμιστική δομή, τις ελευθερίες, τα ισχυρά δικαιώματα ιδιοκτησίας και την ελαχιστοποίηση του κράτους.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΚΑΤ' ΑΦΟΒΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΔΗΜ 27.1–3

Προοίμιον: ο νεαρός ρήτορας επιζητά την εύνοια των δικαστών

Ο Δημοσθένης έχασε τον πατέρα του σε ηλικία επτά ετών. Με διαθήκη ορίζονταν κηδεμόνες του και διαχειριστές της περιουσίας του οι ανεψιοί του νεκρού, Άφοβος και Δημοφώντας, και ένας φίλος του, ο Θηριππίδης, εναντίον των οποίων στράφηκε με σειρά δικών μετά την ενηλικίωσή του ο ρήτορας, κατηγορώντας τους για κακοδιαχείριση της περιουσίας που άφησε ο πατέρας του.

[1] Εἰ μὲν ἐβούλετ’ Ἄφοβος, ὦ ἄνδρες δικασταί, τὰ δίκαια
ποιεῖν ἢ περὶ ὧν διεφερόμεθα τοῖς οἰκείοις ἐπιτρέπειν,
οὐδὲν ἂν ἔδει δικῶν οὐδὲ πραγμάτων· ἀπέχρη γὰρ ἂν τοῖς
ὑπ’ ἐκείνων γνωσθεῖσιν ἐμμένειν, ὥστε μηδεμίαν ἡμῖν εἶναι
πρὸς τοῦτον διαφοράν. ἐπειδὴ δ’ οὗτος τοὺς μὲν σαφῶς
εἰδότας τὰ ἡμέτερ’ ἔφυγε μηδὲν διαγνῶναι περὶ αὐτῶν, εἰς
δ’ ὑμᾶς τοὺς οὐδὲν τῶν ἡμετέρων ἀκριβῶς ἐπισταμένους
ἐλήλυθεν, ἀνάγκη ἐστὶν ἐν ὑμῖν παρ’ αὐτοῦ πειρᾶσθαι τῶν
δικαίων τυγχάνειν. [2] οἶδα μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι
πρὸς ἄνδρας καὶ λέγειν ἱκανοὺς καὶ παρασκευάσασθαι δυνα-
μένους χαλεπόν ἐστιν εἰς ἀγῶνα καθίστασθαι περὶ τῶν
ὄντων ἁπάντων, ἄπειρον ὄντα παντάπασι πραγμάτων διὰ
τὴν ἡλικίαν· ὅμως δέ, καίπερ πολὺ τούτων καταδεέστερος
ὤν, πολλὰς ἐλπίδας ἔχω καὶ παρ’ ὑμῖν τεύξεσθαι τῶν δι-
καίων καὶ μέχρι γε τοῦ τὰ γεγενημένα διεξελθεῖν καὶ αὐτὸς
ἀρκούντως ἐρεῖν, ὥσθ’ ὑμᾶς μήτ’ ἀπολειφθῆναι τῶν πραγ-
μάτων μηδὲ καθ’ ἓν μήτ’ ἀγνοῆσαι περὶ ὧν δεήσει τὴν
ψῆφον ἐνεγκεῖν. [3] δέομαι δ’ ὑμῶν, ὦ ἄνδρες δικασταί, μετ’
εὐνοίας τέ μου ἀκοῦσαι, κἂν ἠδικῆσθαι δοκῶ, βοηθῆσαί μοι
τὰ δίκαια. ποιήσομαι δ’ ὡς ἂν δύνωμαι διὰ βραχυτάτων
τοὺς λόγους. ὅθεν οὖν ῥᾷστα μαθήσεσθε περὶ αὐτῶν, ἐν-
τεῦθεν ὑμᾶς καὶ ἐγὼ πρῶτον πειράσομαι διδάσκειν.

***
[1] Εάν μεν ήθελεν ο Άφοβος, ω άνδρες δικασταί, να είναι δίκαιος ή να εμπιστευθή την διαφοράν μας εις τους συγγενείς και φίλους, δεν θα υπήρχεν ανάγκη δικών και ενοχλήσεων· διότι θα ήτο αρκετόν να υποταχθώμεν εις τας αποφάσεις αυτών, και δεν θα υπήρχεν καμμία διαφορά μεταξύ ημών και εκείνων. Επειδή δε εκείνος, τους μεν γνωρίζοντας σαφώς τας υποθέσεις μας απέφυγεν, ώστε να μη αποφασίσουν τίποτε περί αυτών, προσέφυγε δε εις σας, οι οποίοι ουδέν γνωρίζετε σαφώς περί της υποθέσεώς μας, είναι ανάγκη να προσπαθήσωμεν ενώπιόν σας να εύρωμεν το δίκαιόν μας.

[2] Γνωρίζω μεν λοιπόν, ω άνδρες δικασταί, ότι είναι δύσκολον να αποδυθώ εις αγώνα δι' όλην την περιουσίαν μου προς άνδρας και ικανούς να ομιλούν και δυναμένους να εφευρίσκουν δικονομικούς τύπους, εγώ ο οποίος είμαι τελείως άπειρος των πραγμάτων ένεκα της ηλικίας μου· αλλ' όμως, καίτοι είμαι πολύ κατώτερος τούτων, έχω πολλάς ελπίδας και εκ μέρους υμών να επιτύχω τα δίκαια και όσον τουλάχιστον διά να διηγηθώ τα όσα έχουν γίνει, ελπίζω ότι και εγώ ο ίδιος θα ομιλήσω αρκούντως, ώστε μηδέ κατά την ελαχίστην λεπτομέρειαν να αγνοήσετε τα πράγματα, διά τα οποία πρέπει να εκφέρετε την γνώμην σας.

[3] Σας παρακαλώ δε, ω άνδρες δικασταί, να με ακούσετε με εύνοιαν και αν σας φαίνωμαι ότι έχω αδικηθεί να με βοηθήσετε να εύρω το δίκαιόν μου, θα ομιλήσω δε όσον δύναμαι συντομώτατα. Από όπου λοιπόν σεις ευκολώτατα θα κατανοήσετε την υπόθεσιν, από εκεί και εγώ θα αρχίσω πρώτον να σας διαφωτίζω.