Αθηνά - Η πάνσοφος Θεά

H Αθηνά ήταν η θεά που συμβόλιζε τη σοφία. Οι Έλληνες, ο πρώτος λαός που κατέκτησε τη λογική σκέψη και διατύπωσε καθολικούς νόμους για τη λειτουργία του σύμπαντος, έπλασαν μια θεά που προσωποποιούσε την εξυπνάδα και τη φρόνηση. Άλλωστε, ακόμη και ο τρόπος γέννησης της θεάς ήταν τέτοιος που μαρτυρούσε τις ιδιότητές της. Η γαλανομάτα κόρη ξεπήδησε από το κεφάλι του παντοδύναμου και πάνσοφου Δία.

Τον καιρό που ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων ανατρεφόταν στην Κρήτη, χωρίς να το γνωρίζει ο Κρόνος, από τις Νύμφες του βουνού και τις Ωκεανίδες, ερωτεύτηκε τη Μήτιδα. Αυτή ήταν η πιο συνετή από όλες τις αδερφές της. Με τις συμβουλές της βοήθησε αποφασιστικά τον Δία να πάρει την τελική νίκη. Αυτή του έδωσε το μαγικό βοτάνι με το οποίο ο φοβερός παιδοφάγος αναγκάστηκε να βγάλει από το στομάχι του τους θεούς που είχε καταπιεί.

Η Μήτιδα ήταν η πρώτη σύζυγος του Δία ή σύμφωνα με άλλους η πρώτη ερωμένη του. Σε κάποιο γλέντι που έγινε στον Όλυμπο για να επισημοποιήσουν τη σχέση τους, ο Ουρανός και η Γη αποκάλυψαν στον εγγονό τους πως θα του χάριζε πρώτα μια κόρη και ύστερα ένα γιο, που θα γινόταν τόσο δυνατός, ώστε θα ονομαζόταν πρώτος των θεών. Ο χρησμός αυτός των προγόνων του τον έβαλε σε σκέψεις. Έτσι, όταν είδε τη γυναίκα του έγκυο, δεν μπορούσε να ηρεμήσει. Γι' αυτό ζήτησε ένα βοτάνι από τη γιαγιά του που όποιος το έτρωγε γινόταν μικρός σαν το δάχτυλο. Η Γαία του έκανε τη χάρη και αυτός έτρεξε στη Μήτιδα και της το έδωσε να το καταπιεί, λέγοντας πως θα έκανε γερά παιδιά. Έτσι κι έγινε μα σε λίγο η Μήτιδα άρχισε να μικραίνει. Τότε ο Δίας άνοιξε το τεράστιο στόμα του και την κατάπιε. Κατέφυγε δηλαδή στο κόλπο του πατέρα του, αλλά ο ίδιος εξαφάνισε και τη σύζυγό του μαζί με το παιδί που είχε στην κοιλιά της. Ο Δίας από τη στιγμή που κατάπιε τη Μήτιδα κατέκτησε ολόκληρη τη σοφία του κόσμου. Ήξερε κάθε στιγμή ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό.

Ύστερα από λίγες μέρες άρχισε να τον ενοχλεί κάτι στο κεφάλι του. Ένιωθε σαν ένα μικρό σπαθί να αγγίζει απαλά το μυαλό του. Καθώς όμως ο καιρός περνούσε οι ενοχλήσεις έγιναν πιο έντονες και ο πόνος στο κεφάλι πολύ δυνατός. Ο Δίας βογκούσε από τους πόνους! όλες οι θεές προσπαθούσαν να τον καταπραΰνουν με μαγικά βότανα, αλλά τίποτε. Ούρλιαζε και χτυπιόταν καταγής, έτσι που ολόκληρος ο Όλυμπος αντιλαλούσε και σειόταν από τις σπαρακτικές του φωνές. Μια νύχτα που δεν άντεχε άλλο, κάλεσε τον Ήφαιστο να έρθει στο παλάτι του με το τεράστιο σφυρί του. Ο γιος του έφτασε μουντζουρωμένος και ιδρωμένος.

Μόλις τον είδε ο Δίας του είπε: - Γρήγορα Ήφαιστε, δώσε μια με το σφυρί σου στο κεφάλι μου για να με γλιτώσεις μια και καλή απ' αυτό το μαρτύριο. Ο θεϊκός σιδηρουργός κοντοστάθηκε, γούρλωσε τα μάτια του και αρνήθηκε να κάνει κάτι τέτοιο. Όμως ο Δίας δεν αστειευόταν. Οργισμένος απείλησε τον Ήφαιστο πως θα τον πετούσε για δεύτερη φορά από τον Όλυμπο. Τρομαγμένος ο νεαρός θεός σήκωσε το τεράστιο σφυρί και το κατέβασε μ' όλη του τη δύναμη στο κεφάλι του πατέρα του. Τότε μπροστά στα κατάπληκτα μάτια των Ολυμπίων ξεπετάχτηκε από το κεφάλι του Δία μια γαλανομάτα κόρη πάνοπλη. Κρατούσε ασπίδα, φορούσε περικεφαλαία και κουνούσε απειλητικά το δόρυ της. Ήταν η Αθηνά, πολεμική θεά μα και προστάτιδα της σοφίας κληρονόμησε την παντοδυναμία του πατέρα της και τη σύνεση της Μήτιδας.

Την ώρα της γέννησής της έβγαλε μια πολεμική κραυγή που έκανε τον Όλυμπο να σειστεί ολόκληρος και έφτασε ως τα πέρατα του κόσμου. Η γη τραντάχτηκε και η θάλασσα αναταράχτη,. πελώρια κύματα σηκώθηκαν απειλητικά και τη σκέπασαν. Ο Ήλιος σταμάτησε το ολόχρυσο άρμα του και παρακολουθούσε τη θεά μέχρι να βγάλει την πανοπλία της από το αδύναμο ακόμη κορμί της. Σε λίγο σταμάτησε η κοσμοχαλασιά που προκάλεσε η γέννηση της θεάς. Η φύση ολόκληρη γαλήνεψε. Ο Δίας, που απαλλάχτηκε από το φοβερό πονοκέφαλό του, ανακουφισμένος αντίκρισε τη νέα του κόρη και της χαμογέλασε. Αυτή σε λίγη ώρα μεγάλωσε και απέκτησε σ' όλη του την έκταση το θεϊκό της μεγαλείο. Οι θεοί έστησαν γλέντι για να καλωσορίσουν τη νέα τους σύντροφο. Το χορό έσυρε πρώτη η Αθηνά. Σύμφωνα μ' έναν άλλο μύθο που έλεγαν στην Κρήτη, η θεά γεννήθηκε στο νησί από ένα σύννεφο που χτύπησε ο Δίας με τον κεραυνό του. Άλλοτε πάλι έλεγαν πως ήταν κόρη του γίγαντα Πάλλαντα ή κόρη του Ποσειδώνα και της Τριτωνίδας. Πολλές φορές την ονόμαζαν Παλλάδα. Για το όνομα αυτό υπήρχε ο ακόλουθος μύθος.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής της μεγάλωσε με μια κοπέλα που ονομαζόταν Παλλάδα. Είχαν γίνει πολύ αγαπημένες φίλες. Μάθαιναν μαζί την πολεμική τέχνη και έπαιζαν αρκετά βίαια παιχνίδια. Μια μέρα που μάλωσαν, η Παλλάδα ήταν έτοιμη να χτυπήσει την Αθηνά. Όμως ο Δίας που τα έβλεπε όλα, φοβήθηκε για τη μικρή του κόρη και την προστάτεψε με την αιγίδα του. Η κοπέλα τρόμαξε όταν είδε να προσγειώνεται μπροστά της η τρομερή ασπίδα. Η μικρή θεά εκμεταλλεύτηκε την ταραχή της και τη χτύπησε θανάσιμα. Όταν κατάλαβε πως η φιλενάδα της είχε πεθάνει, τότε ξέσπασε σε απαρηγόρητο κλάμα. Για να τιμήσει τη νεαρή της φίλη, δημιούργησε ένα άγαλμα που της έμοιαζε και το τοποθέτησε δίπλα στον πατέρα της. Το άγαλμα ήταν ξύλινο και ονομάστηκε Παλλάδιο. Κάποτε όμως ο Δίας το πέταξε από τον Όλυμπο και αυτό έπεσε στην Τροία τον καιρό που χτιζόταν η πόλη. Το άγαλμα αυτό προστάτευε από τότε την περιοχή. Επειδή είχε πέσει στο ναό της Αθηνάς, ονόμασαν τη θεά Αθηνά-Παλλάδα.

Πολλές πόλεις στην αρχαιότητα υποστήριζαν πως είχαν Παλλάδια και πως απολάμβαναν την προστασία της.

Η Αθηνά είναι το πιο αγαπημένο παιδί του Δία και πέρασε ολόκληρη τη ζωή της αφοσιωμένη στον πατέρα της που τον υπεραγαπούσε. Πολύτιμη ήταν η βοήθειά της στη Γιγαντομαχία όπου σκότωσε και έγδαρε τον Πάλλαντα και καταπλάκωσε τον Εγκέλαδο με τη Σικελία. Μόνο αυτή έμεινε πλάι στον Δία, όταν ο φοβερός Τυφώνας όρμησε στον Όλυμπο. Μονάχα μια φορά συμμετείχε στη συνωμοσία της Ήρας, του Ποσειδώνα και του Απόλλωνα εναντίον του πατέρα της. Μα και τότε ήταν η μόνη που δε γνώρισε την οργή του Δία και έτσι η σχέση αγάπης και στοργής συνεχίστηκε χωρίς άλλα προβλήματα. Η Αθηνά αγαπούσε τις πολεμικές και τις καλές τέχνες και ασχολούνταν διαρκώς με αυτές. Δεν είχε καθόλου ερωτικές περιπέτειες και συμβόλιζε την αιώνια παρθενία. Γι' αυτό άλλωστε οι Αθηναίοι ονόμασαν το ναό της θεάς πάνω στην Ακρόπολη, Παρθενώνα.

Μόνο μια φορά λένε προσπάθησε να την ενοχλήσει ερωτικά ο Ήφαιστος, μα η θεά αντιστάθηκε παλικαρίσια. Από το σπέρμα του θεού που έπεσε στη γη γεννήθηκε ο Εριχθόνιος, ένας ονομαστός ήρωας της Αθήνας, που η θεά του συμπεριφερόταν σαν να ήταν γιος της. Άλλοι ισχυρίζονται πως ο Εριχθόνιος ήταν γιος της Γαίας που τον εμπιστεύτηκε στην Αθηνά να τον αναθρέψει. Λένε μάλιστα πως ο ήρωας καθιέρωσε τα Παναθήναια, τη σημαντικότερη γιορτή προς τιμή της Αθηνάς. Επίσης πίστευαν πως η θεά του δίδαξε να οδηγεί το τέθριππο, το άρμα δηλαδή που έσερναν τέσσερα άλογα. Πιο αγαπημένη της πόλη ήταν η Αθήνα, που πήρε και το όνομά της. Έλεγαν πως πρώτος έφτασε στην Αττική ο Ποσειδώνας. Αυτός χτύπησε με την τρίαινά του ένα βράχο της Ακρόπολης και αμέσως ανάβλυσε μια πηγή με αλμυρό νερό. Κατόπιν η Αθηνά, που διεκδικούσε κι αυτή την κυριαρχία και την προστασία του τόπου, φύτεψε μια ελιά. Τότε οι υπόλοιποι Ολύμπιοι μπήκαν κριτές στη διαμάχη των θεών και αποφάσισαν υπέρ της Αθηνάς.


Σύμφωνα μ' έναν άλλο μύθο κάποτε φύτρωσε στην Ακρόπολη μια ελιά και παραπέρα ανάβλυσε μια πηγή. Ο Κέκροπας που ήταν άρχοντας της περιοχής ζήτησε τη συμβουλή του μαντείου και πληροφορήθηκε πως το δέντρο αντιπροσώπευε την Αθηνά και η πηγή τον Ποσειδώνα. Τότε κάλεσε λαϊκή συνέλευση των ανδρών και των γυναικών. Όλοι οι άνδρες ψήφισαν υπέρ του Ποσειδώνα και όλες οι γυναίκες υπέρ της Αθηνάς. Όμως αυτές ήταν περισσότερες και έτσι η πόλη δόθηκε στη θεά. Ο Ποσειδώνας οργισμένος πλημμύρισε την περιοχή. Οι άνδρες, τότε, για να τιμωρήσουν τις γυναίκες, τις απαγόρευσαν να συμμετέχουν στις συνελεύσεις και να ψηφίζουν.

Αλλά η πιο κοινή εκδοχή του μύθου είναι η ακόλουθη. Οι θεοί είπαν στους αντίδικους ότι θα κέρδιζε την πόλη εκείνος που θα έκανε το πιο χρήσιμο δώρο στους κατοίκους. Τότε ο Ποσειδώνας χτύπησε την τρίαινά του στη γη και ξεπετάχτηκε ένα κατάλευκο άλογο.
Οι αθάνατοι θαύμασαν το δώρο αυτό, γιατί ήξεραν πόσο χρήσιμο ήταν στη γεωργία και στα άλλα επαγγέλματα. Αμέσως όμως η σοφή Αθηνά χτύπησε με το δόρυ της την αττική γη και φύτρωσε μια φουντωτή και αειθαλής ελιά. Τότε οι Ολύμπιοι αποφάσισαν πως ο καρπός του ευλογημένου δέντρου ήταν πιο χρήσιμος για τους ανθρώπους της περιοχής και έτσι έδωσαν τη νίκη στην Αθηνά.

Η Αθηνά, ως παρθενική θεά, δεν τα πήγαινε καλά με την Αφροδίτη, την προστάτιδα του έρωτα. Πολύ συχνά μάλωναν και λογοφέρνανε, ακόμη και μπροστά στον πατέρα τους, τον Δία. Αυτός πάντα προσπαθούσε να τις συμφιλιώσει. Φαίνεται όμως πως δεν τα κατάφερνε, όταν οι δυο θεές βρέθηκαν αντίπαλες στον Τρωικό πόλεμο, η Αθηνά δε δίστασε, μέσω του Διομήδη βέβαια, να χτυπήσει την Αφροδίτη και να την πληγώσει.

Η πολεμική θεά στάθηκε στο πλευρό πολλών γνωστών ηρώων της αρχαιότητας. Ένας από τους προστατευόμενούς της ήταν ο Ηρακλής. Από την πρώτη στιγμή που τον αντίκρισε η Αθηνά, τότε που ο θνητός ακόμα ήρωας έτρεξε στο πλευρό του Δία για να αντιμετωπίσει τους Γίγαντες, τον συμπάθησε. Με τις πολύτιμες συμβουλές της κατόρθωσε να εξοντώσει τον Αλκυονέα. Όμως και αργότερα, όταν ο Ευρυσθέας υπέβαλε τον Ηρακλή στη δοκιμασία των δώδεκα άθλων, τον βοήθησε. Του χάρισε τα κύμβαλα που ήταν έργο του θεϊκού τεχνίτη Ήφαιστου. Χτυπώντάς τα ο ήρωας τρόμαξε τις Στυμφαλίδες όρνιθες που πέταξαν από τις κρυμμένες φωλιές τους και έτσι τις σκότωσε με τα βέλη του. Για να την ευχαριστήσει της αφιέρωσε τα χρυσά μήλa των Εσπερίδων. Με τη βοήθεια της θεάς ο Περσέας κατάφερε να εξοντώσει τη Γοργόνα. Αυτή ήταν ένα τέρας που αντί για μαλλιά είχε φίδια και τα τρομερά της μάτια προκαλούσαν φριχτό πανικό σε όποιον τα αντίκριζε ή τον απολίθωναν. Ο ήρωας, όταν πήγε να αντιμετωπίσει το φριχτό τέρας, είχε μαζί του τη γυαλιστερή ασπίδα που του έδωσε η Αθηνά. Έτσι, ενώ είχε αλλού στραμμένο το βλέμμα του, παρακολουθούσε τη Γοργόνα που καθρεφτιζόταν πάνω στην ασπίδα και την αποκεφάλισε. Πρόσφερε το φοβερό κεφάλι της, που ακόμη και κομμένο διατηρούσε τις ιδιότητές του, στην Αθηνά. Η θεά τοποθέτησε το λεγόμενο "γοργώνειο" πάνω στην αιγίδα που της είχε κάνει δώρο ο πατέρας της. Μάζεψε το αίμα που πετάχτηκε από τις φλέβες του τέρατος και το έδωσε στον Ασκληπιό, ο οποίος το χρησιμοποίησε σαν γιατρικό. Άλλοι πάλι λένε πως έδωσε δυο σταγόνες αίματος στον Εριχθόνιο. Η μια προκαλούσε το θάνατο και η άλλη είχε θεραπευτικές ιδιότητες.

Ακόμη λένε πως όταν ο Περσέας αποκεφάλισε τη Γοργόνα, οι αδερφές της, η Σθενώ και η Ευρυάλη, που ήταν αθάνατες, τη θρήνησαν γοερά. Όμως αυτός ο θρήνος προερχόταν από τα φίδια που είχαν στα μαλλιά τους και όχι από τις ίδιες. Η Αθηνά προσπάθησε να βρει έναν τρόπο για να τον μιμηθεί. Πήρε λοιπόν το κόκαλο ενός μεγάλου ελαφιού που της είχαν θυσιάσει, άνοιξε κάποιες τρύπες και φυσούσε κατά διαστήματα μέσα στο καινούριο μουσικό όργανο που το ονόμασε φλογέρα. Ενθουσιασμένη έτρεξε στον Όλυμπο και έδειξε την εφεύρεσή της στους θεούς.

Η Ήρα και η Αφροδίτη όμως ξέσπασαν σε ειρωνικά γέλια. Η Αθηνά δεν μπορούσε να εξηγήσει τη συμπεριφορά τους και θύμωσε πάρα πολύ. Τότε της εξήγησαν πως καθώς έπαιζε τη φλογέρα φούσκωναν τα κόκκινα μάγουλά της, παραμορφωνόταν το πρόσωπό της και ήταν πολύ αστεία. Η θεά έτρεξε πεισμωμένη σ' ένα ρυάκι και καθρεφτίστηκε στα νερά του παίζοντας φλογέρα. Κατάλαβε πως οι θεές είχαν δίκιο που την ειρωνεύονταν και οργισμένη πέταξε το μουσικό όργανο.
ΑΘΗΝΑ Γιος της Γοργόνας και του Ποσειδώνα ήταν το φτερωτό άλογο Πήγασος. Ένας ήρωας, ο Βελλεροφόντης, ζήτησε κάποτε τη βοήθεια της Αθηνάς για να συλλάβει και να δαμάσει το άλογο. Μια νύχτα που ο ήρωας κοιμήθηκε στο ναό της, αυτή εμφανίστηκε στον ύπνο του και του χάρισε ένα χαλινάρι με το οποίο το δάμασε.

Η Αθηνά ήταν πολύ ντροπαλή με τους άντρες. Έτσι, κάποια μέρα που ο Τειρεσίας την είδε γυμνή να λούζεται στα νερά μιας λίμνης μαζί με τη Νύμφη Χαρικλώ, τον εκδικήθηκε χωρίς οίκτο. Με ένα απλό άγγιγμα των ματιών του τον έκανε τυφλό για όλη του τη ζωή. Η φιλενάδα της όμως την παρακαλούσε να τον ευσπλαχνιστεί. Επειδή δεν μπορούσε να πάρει πίσω μια θεϊκή απόφαση, ευνόησε διαφορετικά τον Τειρεσία. Καθάρισε τόσο καλά τα αυτιά του, ώστε μπορούσε να καταλάβει το κελάηδημα των πουλιών και του έδωσε ένα ραβδί που τον βοηθούσε να περπατάει όπως οι άνθρωποι που έβλεπαν. Από τότε ο Τειρεσίας έγινε ο πιο ξακουστός μάντης της αρχαιότητας.

Η πολεμική θεά είχε ενεργό δράση στον Τρωικό πόλεμο, όπου και προστάτευε την παράταξη των Ελλήνων κι αυτό γιατί ήταν εξοργισμένη από την κρίση του Πάρη για την ομορφότερη θεά. Αγαπημένοι της πολεμιστές ήταν ο Διομήδης, ο Αχιλλέας και ο Οδυσσέας. Στάθηκε στο πλάι τους σε όλες τις δύσκολες στιγμές. Όταν μάλιστα υπήρχε μεγάλος κίνδυνος, κατέφευγε σε θαύματα για να τους σώσει. Έκανε θεϊκή φωτιά να βγαίνει από την περικεφαλαία του Διομήδη και σκέπασε με πύρινο σύννεφο το κεφάλι του Αχιλλέα. Μάλιστα, στις πιο δύσκολες στιγμές μεταμορφωνόταν η ίδια σε Τρώα πολεμιστή και πήγαινε στις συγκεντρώσεις των αντίπαλων στρατηγών, δίνοντάς τους λανθασμένες συμβουλές. Αλλά και όταν υπήρχαν διχόνοιες και διαφωνίες στο στρατόπεδο των Ελλήνων, πάντοτε κατάφερνε να προλάβει τα χειρότερα, αυτή δεν άφησε τον Αχιλλέα να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα αν και τον είχε προσβάλει βαρύτατα.
Βοήθησε τον πολυμήχανο Οδυσσέα τόσο κατά τη διάρκεια του πολέμου όσο και κατά το δεκάχρονο ταξίδι της επιστροφής του. Στην Οδύσσεια, η Αθηνά παρεμβαίνει με μεταμορφώσεις. Παίρνει τη μορφή του Μέντορα και δίνει πολύτιμες συμβουλές και οδηγίες στον Τηλέμαχο. Στέλνει επίσης όνειρα. Εμφανίζεται στον ύπνο της Ναυσικάς και τη συμβουλεύει να πάει να πλύνει τα ρούχα της στο ποτάμι, τη μέρα που ο Οδυσσέας πλησιάζει στο νησί των Φαιάκων.

Προικίζει τον προστατευόμενό της με υπερφυσική ομορφιά για να γοητεύσει τη βασιλοπούλα και να τον φιλοξενήσει στο ανάκτορο του πατέρα της.

Σε άλλες περιπτώσεις ξεσηκώνει τον Δία να βοηθήσει τον Οδυσσέα. Με δική της παρέμβαση η Καλυψώ παίρνει εντολή να αφήσει ελεύθερο τον ήρωα και να του δώσει μέσο για να ξαναβγεί στο πέλαγος. Ο Ορέστης, ο γιος του Αγαμέμνονα, για να εκδικηθεί το φόνο του πατέρα του σκότωσε τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο. Όμως οι Ερινύες, σκοτεινές θεότητες που τιμωρούσαν τους φονιάδες, καταδίωξαν τον Ορέστη, ο οποίος έφτασε στην Αθήνα και ζήτησε καταφύγιο στο ναό της θεάς. Τότε έγινε δικαστήριο στον Άρειο Πάγο για να κριθεί ο νεαρός μητροκτόνος, πρόεδρος ήταν η ίδια η θεά. Η ψηφοφορία έληξε με ισοπαλία, αλλά τελικά ο Ορέστης αθωώθηκε, γιατί η ψήφος της Αθηνάς, που ήταν αθωωτική, θεωρήθηκε διπλή. Από τότε θεσπίστηκε ο νόμος ότι η ισοψηφία στο δικαστήριο μετρούσε υπέρ του κατηγορουμένου.

Προστάτευε όλους γενικά τους τεχνίτες και τους βιοτέχνες. Η ίδια ήταν καταπληκτική υφάντρα. Κάποτε η Αράχνη, μια κοπέλα από τη Λυδία, που είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη στην τέχνη της υφαντικής, κάλεσε τη θεά σε διαγωνισμό. Αρχικά η θεά εμφανίστηκε στην κοπέλα μεταμορφωμένη σε γριά και τη συμβούλεψε να δείξει μετριοφροσύνη. Όμως η Αράχνη συνέχιζε να καυχιέται και η Αθηνά εκνευρισμένη πήρε την κανονική της μορφή και ο διαγωνισμός άρχισε. Η Παλλάδα παράστησε πάνω στο υφαντό της την καθημερινή ζωή των θεών και στις άκρες σκηνές που φανέρωναν την πανωλεθρία των θνητών, όταν δεν υπάκουαν τους αθάνατους. Η νεαρή Λυδή απεικόνισε στο ύφασμά της την ερωτική ζωή των θεών και ιδιαίτερα τις εξωσυζυγικές τους σχέσεις. Η Αθηνά δε βρήκε κανένα ψεγάδι στο έργο της Αράχνης όση ώρα κι αν το εξέταζε. Από το θυμό και τη ζήλια της τη μεταμόρφωσε στο ομώνυμο ζωύφιο που αδιάκοπα κλώθει και υφαίνει με την άκρη της κλωστής της.

Κάποτε η θεά είχε μια διένεξη με τον Απόλλωνα σχετικά με τη μαντική τέχνη. Είχε διδαχτεί από τις φτερωτές Νύμφες του Παρνασσού, τις Θρίες, να προλέγει το μέλλον από τις πέτρες που παράσερναν οι χείμαρροι. Όμως ο Φοίβος παραπονέθηκε στον Δία και αυτός αποφάσισε υπέρ του γιου του. Τότε η Αθηνά πέταξε χολωμένη τις πέτρες στην πεδιάδα και από τότε η περιοχή ονομάστηκε Θριάσιο πεδίο.

Η Αθηνά - Παλλάδα συμβόλιζε μερικά από τα πιο σημαντικά ιδεώδη του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Συνδύαζε τη δύναμη και τη γενναιότητα με τη σύνεση και την εξυπνάδα. Αγαπημένα της σύμβολα ήταν η αιγίδα, το δόρυ, η κουκουβάγια και η ελιά.

Η ΑΛΗΘΙΝΗ ''ΙΣΤΟΡΙΑ'' ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Στα τέλη του θ΄ αιώνα ο αυτοκράτορας Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός έδωσε εντολή σε νομομαθείς να συγκεντρώσουν την έως τότε ισχύουσα νομοθεσία, να αφαιρέσουν όσους νόμους δεν ίσχυαν πλέον και να θεσπίσουν όσους νέους χρειάζονταν. Από την εργασία αυτή προέκυψε μία συλλογή εξήντα βιβλίων, η οποία έμεινε γνωστή ως «Βασιλικά» και ίσχυσε μέχρι τέλους του Βυζαντίου (1.453 μ.Χ.).

Μελετώντας τα κείμενα παρατηρούμε, ότι δεν αρκούνται μόνο στην παράθεση των άρθρων και διατάξεων, αλλά και περιέχουν εντελώς ξένα προς νομικά κείμενα αποσπάσματα με ύβρεις εναντίον των ελλήνων, που χαρακτηρίζονται «μυσαροί», «αλιτήριοι» κ.λπ. Αλλά το πιο εντυπωσιακό στοιχείο τους είναι οι τρομερές ποινές, που προβλέπουν τα άρθρα αυτά κατά των ελλήνων: «αδικήματα» όπως το έθιμο της παρατήρησης της «σπάλας» του αρνιού επέσυραν την ποινή της σταύρωσης (!), η «εμμονή εις την πλάνην των ελλήνων» την ποινή του θανάτου και ταυτόχρονα της δήμευσης της περιουσίας από τα μοναστήρια, η τέλεση από τρίτους σε κάποιο κτήμα κάποιας αρχαίας τελετής την ποινή (στον… ιδιοκτήτη του κτήματος!) των σωματικών βασανιστηρίων (;) και στη συνέχεια των ισόβιων καταναγκαστικών έργων σε ορυχεία κ.λπ. κ.λπ.

Προφανώς βρισκόμαστε μπροστά στις πιο τραγικές σελίδες μιας άγνωστης περιόδου της Ιστορίας, περιόδου μαρτυρικής, αιματοβαμμένης κι ακραίας βαρβαρότητας.

«Τα κατά χριστιανών συγγράμματα Πορφυρίου και άλλων αιρετικών καιέσθωσαν, ...οι δε τα λεχθέντα βιβλία έχοντες και αναγιγνώσκοντες, εσχάτως τιμωρείσθωσαν.» («Νομοκάνων» Φωτίου, τίτλ. ιβ΄, κεφ. 2 και 3.)

Παραθέτουμε δειγματoληπτικά παραγράφους άρθρων και διατάξεις από την ανθελληνική νομοθεσία του πρώτου βιβλίου. Πρόκειται για ιστορικά ντοκουμέντα απόλυτης αποδεικτικής ισχύος, και γιʼ αυτό τα δημοσιεύουμε στην πρωτότυπη γλωσσική μορφή τους.

1. Συγγράμματα ελλήνων:

Καύση επί της πυράς.

«Δει τα Πορφυρίου και των ομοίων αυτού συγγράμματα πυρί καίεσθαι» (παρ. 3).

2. Έθιμο παρατήρησης «σπάλας» του αρνιού:

Ποινή σταύρωσης!

«Μηδείς τολμάτω θυσίαν ούτε ποιείν, ως εφοράν το ήπαρ και τα σπλάχνα του θυομένου θρέμματος δια το επαγγέλεσθαι τα μέλλοντα, ει δε τις τολμήσει τι τοιούτο ποιήσαι, επήρτηται αυτώ τιμωρία της σταυρώσεως, είτε περί ενεστώτων, είτε περί μελλόντων δια της σπλαγχνοσκοπίας περιεργάζεται» (παρ. 12). Για να θεσπίζουν τέτοιους νόμους με προβλεπόμενη ποινή την σταύρωση τον ι΄ αιώνα, σημαίνει, ότι δεν είχαν καταφέρει ακόμη να εξαλείψουν τη θρησκεία και τα αρχαία έθιμα.

3. Αρχαία ιερά: Δήμευση υπέρ της Εκκλησίας «Πάντας τους τόπους, ούστινας τοις ιεροίς η πλάνη των παλαιών (= ελλήνων) αφωσίωσε, τη ιδική ημών ουσία βουλόμεθα συνάπτεσθαι... Ταύτα δε, άτινα πολλαίς διατάξεσιν εις την προσκυνητήν εκκλησίαν εβουλήθημεν ανήκειν, η χριστιανική εκκλησία εαυτή διεκδικείτω» (παρ. 15). Έτσι άρχισε να γιγαντώνεται η εκκλησιαστική περιουσία.

4. Προσευχή στα αρχαία ιερά:

Ποινή δήμευσης όλης της περιουσίας και εξορία.

«Μηδείς εν διαθέσει και ψυχή προσκυνούντος η ευχομένου τα πάλαι (=ελληνικά) κεκλεισμένα ιερά νυν θρησκευέτω· απέστω της ημετέρας γενεάς το τοις αθεμίτοις και καταράτοις ειδώλοις την προτέραν τιμήν αποδίδοσθαι, η στεφανούσθαι ασεβείς των ιερών παραστάδας, η τοις βεβήλοις βωμοίς ανάπτεσθαι πυρσούς... ως δημοσίω δικαστηρίω υπεύθυνος γεγονώς του τηλικούτου δράματος την νόμιμον υπομενέτω κατηγορίαν και ελεγχόμενος δημευέσθω πάσαν αυτού ουσίαν και εξοριζέσθω» (παρ. 17). Δήμευση περιουσίας κι εξορία σε όποιον έκανε οτιδήποτε στα «πάλαι κεκλεισμένα ιερά», όσα δηλαδή δεν είχαν ακόμη κατεδαφίσει.

5. Αρχαία τελετή σε ξένο κτήμα τελούμενη από τρίτους:

Ποινή δήμευσης περιουσίας (του ιδιοκτήτη!)

σωματικά βασανιστήρια (του ιδιοκτήτη του κτήματος)

και ισόβια καταναγκαστικά έργα σε μεταλλείο (του ιδιοκτήτη)!

«Όσα πολλάκις τοις της ελληνικής θρησκείας απηγορεύσαμεν, μηδείς επιχειρείτω του λοιπού ποιείν, ειδώς ως δημοσίω εγκλήματι περιπίπτει ο τούτοις τολμών επιχειρείν, επί τούτου δε βουλόμεθα τα τοιαύτα δράματα εκκόπτεσθαι, ότι, καν εν αλλοτρίω αγρώ η οίκω τι τοιούτό ποτε αμαρτηθείη, ειδότων των δεσποτών του οίκου η του κτήματος, αυτός μεν ο οίκος η το χωρίον τω ταμείω προσκυρωθήσεται (= θα δημευθή)· οι δε τούτων δεσπόται υπέρ ων όλως ειδότες συνεχώρησάν τι τοιούτο γενέσθαι, ει μεν αξία τινί η στρατεία κοσμούνται, της αξίας και της στρατείας εκπίπτουσιν, αλλά δημευθέντες τιμωρούνται· ιδιωτικής δε τύχης υπάρχοντες μετά τας του σώματος βασάνους τοις έργοις των μετάλλων διηνεκώς παραδοθήσονται» (παρ. 18). Δηλαδή κι αυτός, στην κατοχή του οποίου ήταν το μέρος, όπου είχε πραγματοποιηθεί τελετή, να καταδικάζεται σε ισόβια αναγκαστικά έργα σε ορυχεία.

«Ζητούντες καθʼ εαυτούς η παρά των επισκόπων μανθάνοντες κωλυέτωσαν οι άρχοντες τα παρά των ελλήνων, και γενόμενα δε τιμωρείτωσαν η μη δυνάμενοι μηνυέτωσαν και προσκυρούτωσαν όσα προσώποις ελληνικοίς δεδώρηται η καταλέλειπται τοις πολιτικοίς δικαίοις· πάντων όσα κατʼ αυτών η υπέρ των εκκλησιών προεισενήνεκται κυρίων όντων και εντεύθεν βεβαιουμένων» (παρ. 19).

Ο Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός, που εξέδωσε την ανθελληνική νομοθεσία των «Βασιλικών» ήταν γυιός του αρμενοσλαύου αυτοκράτορα Βασιλείου Α΄ ή νόθος γυιός του εβραϊκής καταγωγής αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄. Έγραψε χρησμούς περί του μέλλοντος, προσευχές, θρησκευτικά άσματα και διάφορα άλλα παρόμοια. Αν και συγγραφέας τέτοιων «έργων» όμως, δεδομένου ότι η φιλομάθεια δεν θεωρείται προσόν για το χριστιανισμό («μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι») του προσήψαν το προσωνύμιο «Σοφός», όχι ως επαινετικό αλλά ως κοροϊδευτικό, γεγονός που αποσιωπάται -για ευνόητους λόγους- από τους σύγχρονους βυζαντινολόγους.

6. Γιά πρώην εκχριστιανισθέντες και τώρα ελληνίζοντες:
Ποινή θάνατος

«Πάντων των επιτιμίων, όσα παρά των προβεβασιλευκότων κατά της ελληνικής ηπείληται πλάνης ή υπέρ της ορθοδόξου πίστεως εισενήνεκται, κυρίων και βεβαίων διηνεκώς όντων τε και δια της παρούσης ευσεβούς νομοθεσίας φυλαττομένων, επειδή τινες εύρηνται τη των ανοσίων και μυσαρών ελλήνων κατεχόμενοι πλάνη κακείνα πράττοντες, άπερ εις δικαίαν οργήν κινεί τον φιλάνθρωπον θεόν, ουδέ τα περί τούτων αδιόρθωτα καταλιπείν υπέστημεν, αλλά γνόντες, ως την του αληθινού και μόνου θεού καταλιμπάνοντες προσκύνησιν ειδώλοις αλογίστω πλάνη θυσίας προσέφερον και πάσης ανοσιότητος μεστάς εορτάς επετέλουν, τους μεν ήδη ταύτα ημαρτηκότας μετά το αξιωθήναι του αγίου βαπτίσματος προς τα ελεγχθέντα αυτών αμαρτήματα εκδικήσει τη προσηκούση και ταύτα φιλανθρωπότερον υπεβάλομεν· του δε λοιπού δια του παρόντος νόμου προαγορεύομεν άπασιν, ως οι μεν γινόμενοι χριστιανοί και του αγίου και σωτηριώδους αξιούμενοι καθʼ οιονδήποτε χρόνον βαπτίσματος, ει φανείεν έτι τη των ελλήνων εμμένοντες πλάνη, τιμωρίαις εσχάταις (=ποινή θανάτου) υποβληθήσονται.

Όσοι δε μήπω του προσκυνητού βαπτίσματος ηξιώθησαν, τούτους προσήκει καταδήλους εαυτούς ποιείν η κατά την βασιλεύουσαν ταύτην πόλιν η εν επαρχίαις διάγοντας, και προσιέναι ταις αγιωτάταις εκκλησίαις άμα γαμεταίς και παισί και παντί τω κατʼ αυτούς οίκω και διδάσκεσθαι την αληθινήν των χριστιανών πίστιν, ούτω δε εκδιδαχθέντας και καθαρώς αποβαλόντας την προτέραν πλάνην αξιούσθαι του σωτηριώδους βαπτίσματος, η τούτων ολιγωρούντας ειδέναι, ως ούτε μεθέξουσί τινος των της ημετέρας πολιτείας, ούτε ουσίας κινητής η ακινήτου κύριοι είναι συγχωρηθήσονται, αλλά παντός αφαιρεθέντες πράγματος εν ενδεία καταληφθήσονται (ολοκληρωτική αφαίρεση περιουσίας) προς τω και ταις αρμοδίαις υποβληθήσονται ποιναίς.»

7. Διδασκαλία ελληνικών:

Ποινή εξορία ή θάνατος

«Παν δε μάθημα παρά των νοσούντων την των ανοσίων ελλήνων μανίαν διδάσκεσθαι κωλύομεν, ώστε μη κατά τούτο προσποιείσθαι αυτούς παιδεύειν τους εις αυτούς αθλίως φοιτώντας, ταις δε αληθείαις τας των δήθεν παιδευομένων διαφθείρειν ψυχάς, αλλά μηδέν εκ του δημοσίου σιτήσεως απολαύειν αυτούς, ουκ έχοντας παρρησίαν, ουδέ εκ θείων γραμμάτων η πραγματικών, τοιούτου τινός άδειαν αυτοίς εκδικείν.

Είτε γαρ ενταύθά τις, είτε κατά χώραν φανείη (= νοσών την των ελλήνων μανίαν) τοιούτος ων και μη προσδραμών ταις αγιωτάταις ημών εκκλησίαις μετά των οικείων, ως είρηται, παίδων και γαμετών, ταις προδηλουμέναις υποπεσείται ποιναίς και τας μεν αυτών ουσίας εκδικήσει το δημόσιον, αυτοί δε εξορία παραδοθήσονται· ει δε τις εμφωλεύων τη ημετέρα πολιτεία θυσίας και ειδωλολατρίας αμαρτάνων αλώ, ούτος ταις εσχάταις υπαχθήσεται τιμωρίαις (=ποινή θανάτου)» (παρ. 20.)

Στο Βυζάντιο ακόμα κι αυτούς που ήταν χριστιανοί, αλλά αρνούνταν την Παλαιά Διαθήκη, τους κατηγορούσαν «επί ελληνισμώ», αδίκημα για το οποίο ο βυζαντινός νόμος προέβλεπε την ποινή του θανάτου με βασανιστικό τρόπο. Οι Παυλικιανοί, που εμφανίστηκαν κι έδρασαν στη Μ. Ασία, αρνούνταν την Παλαιά Διαθήκη, την τριαδικότητα του θεού, την ιερωσύνη, το βάπτισμα και τη θεία ευχαριστία, ονόμαζαν δε «ρωμαίους» τους ορθόδοξους. Επί τρεις αιώνες (ζ΄, η΄, θ΄) υπέστησαν επανειλημμένους διωγμούς από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες. Απόηχο της δράσης τους βρίσκουμε στον Ακριτικό Κύκλο, χωρίς όμως οι αναφορές, που περιέχονται στα έπη του Διγενή να επιτρέπουν ταυτίσεις και ιστορικά συμπεράσματα. Υποστηρίχτηκε ακόμη, ότι ρωσσικά ακριτικά τραγούδια, διασώζουν τον πυρήνα μιας «Παυλικιανής εποποιίας». Στην παραπάνω μικρογραφία από τη χρονογραφία του Ιωάννη Σκυλίτζη εικονίζονται σκηνές από τις εκτελέσεις και τα βασανιστήρια των Παυλικιανών.

8. Άρνηση νηπιοβαπτισμού:

Ποινή: δήμευση περιουσίας και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.

«Θέλει τους έλληνας βαπτίζεσθαι και τα τέκνα αυτών χωρίς αναβολής μικρά όντα, τα δε τέλεια προδιδάσκεσθαι κατά τους κανόνας και τας γραφάς» (Νομ. Φωτ. τίτλ. α κεφ. ε ).

«Κακείνο δε νομοθετούμεν, ώστε και τα τούτων τέκνα μικράς ηλικίας όντα και δίχα τινός αναβολής τυγχάνειν του σωτηριώδους βαπτίσματος, ως των ήδη την ηλικίαν προβεβηκότων δεομένων του προεδρεύειν ταις αγιωτάταις εκκλησίαις κατά τους θείους κανόνας και τας θείας εκδιδάσκεσθαι γραφάς, ούτω τε γνησίας αντιλαμβάνεσθαι μετανοίας και την παλαιάν (των ελλήνων) αποσεισαμένους πλάνην του προσκυνητού τυγχάνειν βαπτίσματος. Τούτον γαρ τον τρόπον βεβαίως αν δέξαιντο και διαφυλάξειεν την αληθινήν των ορθοδόξων πίστιν και ου πάλιν επί την παλαιάν μεταβάλοιεν πλάνην.

Όσοι δε αν προφάσει του στρατείαν η αξίωμα η ουσίαν έχειν αυτοί μεν εσχηματισμένως προσήλθον η προσέλθουν τω σωτηριώδει βαπτίσματι, τας δε αυτών γαμετάς η παίδας η τους άλλους τους κατά τον αυτών όντας οίκον επί της ελληνικής καταλείψαιεν πλάνης, τούτους προστάττομεν δημεύεσθαί τε και καθάπαξ μη μετέχειν της ημετέρας πολιτείας, αλλά και τιμωρίαις υποβάλλεσθαι ταις αυτών αξίαις, ως αυτόθεν όντας φανερούς, μη καθαρά πίστει του αγίου τυχείν βαπτίσματος· ταύτα τοίνυν επί τοις αλιτηρίοις έλλησι ...δεδήλωται, νομοθετούμεν» (παρ. 20).

9. Συγγραφή μαθηματικών έργων:

Καύση των βιβλίων και εξορία του συγγραφέως

«Οι μαθηματικοί τας οικείας βίβλους εν όψεσι των επισκόπων καιέτωσαν, ούτω τε τη ορθοδόξω θρησκεία παραδιδόσθωσαν, μηδεμίαν επανόδου προς την οικείαν πλάνην ελπίδα φυλάττοντες· μη ανεχόμενοι δε και της Ρώμης (= Κωνσταντινούπολης) αυτής και της εκάστη πόλη διαγωγής εκβληθήσονται· ει γαρ μετά ταύτα η εν πόλει φανώσι η ταις αυτών χρώμενοι διδασκαλίαις εξοριζέσθωσαν» (παρ. 21).

* * *

Τα εξοντωτικά άρθρα κατά των ελλήνων από τη βυζαντινή νομοθεσία –όχι των πρώτων χριστιανικών, αλλά– των μεταγενέστερων αιώνων, που παραθέσαμε, δεν καταργήθηκαν ποτέ και αποτελούν την πιο σύγχρονη και αναμφισβήτητη απόδειξη, ότι το Βυζάντιο ουδέποτε εξελληνίστηκε, αντιθέτως παρέμεινε μέχρι τέλους σταθερό στον ανθελληνικό ιδεολογικό του προσανατολισμό.

ΟΥΤΕ ΕΝΑΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ!

Οι όροι «Βυζάντιο» και «βυζαντινή αυτοκρατορία» επινοήθηκαν τον ιη΄ αιώνα, προκειμένου να εμπεδώσουν τον δήθεν ελληνικό χαρακτήρα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στα ιστορικά κείμενα του μεσαίωνα, η συγκεκριμένη αυτοκρατορία ποτέ δεν χαρακτηρίστηκε βυζαντινή ή ελληνική. Το Βυζάντιο ουδέποτε υπήρξε ελληνικό, ούτε καν φιλελληνικό. Ουδέποτε εξελληνίστηκε, όπως λανθασμένα διδάσκεται, τουναντίον όλες οι συνιστώσες του ελληνικού πολιτισμού (Φιλοσοφία, Θέατρο, Αθλητισμός, Τέχνες, Επιστήμες κ.τ.λ.), αλλά και το ίδιο το όνομα έλλην είχαν κηρυχθεί από την πολιτικοθρησκευτική του εξουσία υπό άγριο διωγμό. Οι δε βυζαντινοί αυτοκράτορες ουδεμία σχέση με την Ελλάδα είχαν, καθʼ ότι στα 1100 χρόνια βυζαντινής ιστορίας κανείς τους δεν είχε καν ελληνική καταγωγή. Ούτε ένας δεν καταγόταν από περιοχές με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό, πολλοί δε εξ αυτών αγνοούσαν την ελληνική γλώσσα.


Ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος, ένας από τους τελευταίους αυτοκράτορες –με σαφώς μή ελληνική αμφίεση– ο οποίος αποκαλείται «αυτοκράτωρ των Ρωμαίων».

Το Βυζάντιο ήταν αποικία των μεγαρέων από τον η΄ αι. π.Χ., με βασιλιά τον Βύζαντα. Το 330 μ.Χ. ο ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄, ίδρυσε την νέα πρωτεύουσα τής αυτοκρατορίας του και την ονόμασε Nova Roma (Νέα Ρώμη), επίσημη ονομασία, που διατηρείται μέχρι σήμερα στον τίτλο τού οικουμενικού πατριάρχη. Σε χειρόγραφα μοναστηριών αποκαλείται συχνά «Νέα Σιών». Η ονομασία ρωμαίοι διατηρήθηκε επί έντεκα ολόκληρους αιώνες από την ίδρυση μέχρι και την κατάλυση του κράτους από τους οθωμανούς, το 1453. Οι σημερινοί ορθόδοξοι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης καλούνται «ρουμ», εξ ου και η ονομασία «ρωμιός».

Η εισαγωγή των όρων «βυζαντινή αυτοκρατορία» και «βυζάντιο» στις αρχές του ιη΄ αιώνα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες παραχαράξεις τής Ιστορίας. Ο όρος «βυζαντινός» ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε από αυτούς που χαρακτηρίζει (δηλαδή τους ίδιους τους βυζαντινούς κατοίκους του πολυεθνικού ρωμαϊκού κράτους). Στην περίοδο τού ΄21 ,το επίθετο «βυζαντινός» εσήμαινε «σουλτανικός» (π.χ. «εξήλθε των Δαρδανελλίων ο βυζαντινός στόλος»: από το Ημερολόγιο της ναυαρχίδας του Μιαούλη «Θεμιστοκλής»).


Aπό αριστερά: Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος (ια΄αι.). Αλέξιος Κομνηνός (ιβ΄ αι.). Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις (ιγ΄ αι.). Όλοι τους φέρουν μή ελληνικές ενδυμασίες κι αποκαλούνται βασιλείς των ρωμαίων.

 Παραθέτουμε παρακάτω τον πίνακα των αυτοκρατόρων τής ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με την εθνική καταγωγή ενός εκάστου.
 









Οι παρατιθέμενες στο άρθρο φωτογραφίες από ψηφιδωτά, νομίσματα, έγγραφα κ.α. ελήφθησαν δειγματοληπτικά από την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» («Εκδοτική Αθηνών»). Απεικονίζουν διάφορους αυτοκράτορες με τους τίτλους τους, στους οποίους πουθενά δεν υπάρχουν οι λέξεις «Ελλάς» ή «έλλην»· ακόμα και σʼ αυτούς της τελευταίας δυναστείας, των Παλαιολόγων, δεσπόζουν οι τίτλοι: «αυτοκράτωρ των ρωμαίων» και «βασιλεύς των ρωμαίων».

 
 Eπάνω: Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος (ιδ΄-ιε΄ αι.).
Στο μετάλλιο (Hôtel des Medailles, Παρίσι) εικονίζεται ο προτελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας, Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος, αδελφός του τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, με δυτική ενδυμασία και κάλυμμα κεφαλής, τιτλοφορείται δε: «Βασιλεύς και Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων.»

 Κάτω: Η ιδιόχειρη υπογραφή του τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου, ο οποίος αυτοπροσδιορίζεται ως: «Κωνσταντίνος ο εν Χριστώ τω Θεώ πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων ο Παλαιολόγος».

Η αυτοκράτειρα Ειρήνη, η οποία φέρεται ως γεννηθείσα στην Αθήνα, ήταν πιθανότατα εβραϊκής καταγωγής. Αφού δηλητηρίασε τον άνδρα της, Λέοντα Δ΄, ακρωτηρίασε και δολοφόνησε με φρικτούς τρόπους διάφορους στρατιωτικούς, καθώς και του έξι γυιούς του Κωνσταντίνου Ε΄ και τύφλωσε το μονογενή γυιό της και συμβασιλέα Κωνσταντίνο ΣΤ΄. Δύο αδέλφια από άλλη μητέρα του Κωνσταντίνου τα εξόρισε σε ένα μοναστήρι του Υμηττού· κι επειδή οι κρατούμενοι είχαν τον τίτλο του Καίσαρα, από τότε το μοναστήρι πήρε το όνομα Καισαριανή.

Η πραγματική καταγωγή αρκετών αυτοκρατόρων έχει εσκεμμένα αποκρυβεί, γεγονός, που δημιουργεί εύλογες υπόνοιες, όπως π.χ. του Θεοδοσίου, ο οποίος φέρεται ως ίβηρας με διαφορετικό αρχικά –άγνωστο– όνομα κι επίσης άγνωστη καταγωγή. Οι ρωμιορθόδοξοι υποστηρίζουν διάφορες αστείες αρκετές φορές θέσεις, όπως ο Φ. Κουκουλές στην «Επετηρίδα της Εταιρείας των Βυζαντινών Σπουδών», τομ. Ε΄, ο οποίος διατύπωσε τη γνώμη, πως το όνομα Λάσκαρις (lascar=πολεμιστής στα Περσικά) προέρχεται από το δάσκαλης, άρα ο πρώτος Λάσκαρις ήταν δάσκαλος!


Για άλλους αυτοκράτορες υπάρχουν αντικρουόμενα στοιχεία, όπως π.χ. για τη δυναστεία των Ισαύρων, η οποία φέρεται να έχει μάλλον συριακή κι όχι ισαυρική καταγωγή. Σε καμμία όμως περίπτωση στη χιλιόχρονη βυζαντινή Ιστορία δεν παρουσιάστηκε κάποιος αυτοκράτορας, όχι κατʼ ανάγκην έλληνας, αλλά έστω φορέας τού αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, πλήν του Ιουλιανού από την Ιλλυρία. (Πρόκειται για τον μόνο μή μισέλληνα αυτοκράτορα, ο οποίος -για το λόγο αυτό- δολοφονήθηκε κι ονομάστηκε από την Εκκλησία Παραβάτης.

Ο συνήθης τίτλος, που έφεραν όλοι οι βυζαντινοί αυτοκράτορες, ήταν: «Βασιλεύς και απόλυτος μονάρχης των Ρωμαίων». Η βυζαντινή αυτοκρατορία, η οποία υπήρξε ένα πολυεθνικό συνονθύλευμα δεκάδων λαών, δεν απέκτησε ποτέ ελληνικό εθνικό χαρακτήρα, το αντίθετο μάλιστα. Η λέξη έλληνας ταυτιζόταν με τον ειδωλολάτρη και θεωρούνταν ύβρις. «Επειδή τινες εύρηνται εκ των ανοσίων και μυσαρών ελλήνων κατεχόμενοι πλάνη...» (Κωδ. Ιουστ. Α 11,10.)

Οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του Μεγαλέξανδρου

Είναι γνωστό ότι έχουν γραφτεί πολλά βιβλία για τον Αλέξανδρο, χρησιμοποιώντας σαν κυριότερες πηγές τον Πλούταρχο και τον Αρριανό. Εχουν διατυπωθεί πολλές και διαφορετικές "ερμηνείες" για τη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου. Αυτές οι ερμηνείες, ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση, τη θρησκευτική αντίληψη, την ψυχολογική και τη χρονική απόσταση του συγγραφέα, ποικίλουν σε τεράστιο βαθμό. Ετσι άλλοι τον θεοποιούν και άλλοι τον κατακρίνουν.

Σε αυτό το άρθρο θα τονίσουμε τις πράξεις και τα λόγια του Αλέξανδρου που αποδεικνύουν, ότι εκτός από ανίκητος Στρατηγός, τρομερός πολεμιστής και άξιος Βασιλιάς ήταν και ένας φιλόσοφος, πιο πολύ στην πράξη παρά στα λόγια.

Ο μαθητής του Πλάτωνα, Αριστοτέλης, αναλαμβάνει τη φιλοσοφική διαμόρφωση του 13χρονου Αλέξανδρου, στο Ιερό των Νυμφών, στην τοποθεσία Μίεζα, κοντά στα Στάγειρα, μαζί με μιά ομάδα νέων. Και όπως μας γράφει ο Πλούταρχος και ο Αρριανός: Φαίνεται ότι ο Αλέξανδρος δεν διδάχθηκε μόνο την Ηθική και την Πολιτική επιστήμη, αλλά και τις απόρρητες και βαθύτερες διδασκαλίες που οι άνδρες τις αποκαλούσαν ακροαματικές και εποπτικές και δεν τις διέδιδαν σε πολλούς.

Από τον Αριστοτέλη είναι που αποκτά γνώσεις Ιατρικής, έτσι ώστε να θεραπεύει τους φίλους του όταν αρρώσταιναν και να γράφει συνταγές για θεραπεία και δίαιτα. Ο Λυσίμαχος και ο Λεωνίδας είναι που σφυρηλάτησαν έναν ολιγαρκή και σκληραγωγημένο Αλέξανδρο, που είχε συνεχώς κάτω από το προσκεφάλι του την "Ιλιάδα" του Ομήρου.

Είναι γνωστό πως την εποχή εκείνη στον Ελλαδικό χώρο οι πόλεις ήταν χωρισμένες μεταξύ τους και λειτουργούσαν αυτόνομα σαν μικρά κράτη. Αποτέλεσμα ήταν οι συνεχείς πόλεμοι μεταξύ των πόλεων. Μόνο κάτω από την απειλή κάποιας εχθρικής δύναμης, π.χ. των Περσών, ενώνονταν για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο.

Ο Αλέξανδρος κατάφερε να ανακηρυχθεί σε ηλικία 20 χρονών Αρχηγός των Ελλήνων, πλην των Λακαιδεμονίων. Να ενώσει όλες τις Ελληνικές πόλεις κάτω από μία αρχή, μία εξουσία, έτσι ώστε το εκστρατευτικό σώμα που θα περνούσε τον Ελλήσποντο να αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο, ένα αρμονικό σώμα το οποίο θα είχε ένα κεφάλι, ένα μυαλό, τον Αλέξανδρο.

Στη συνέχεια κατάφερε να ενώσει όλους τους λαούς τους οποίους κατέκτησε κάτω από μία αρχή.

Και όπως γράφει ο Πλούταρχος: Δίδαξε τους Υρκανούς να κάνουν νόμιμους γάμους, τους Αραχωσίους να καλλιεργούν την γή των, τους Σογδιανούς έπεισε να τρέφουν και όχι να φονεύουν τους γέροντες γονείς των, τους Πέρσες να σέβονται τις μητέρες των και να μην τις νυμφεύονται. Επεισε τους Ινδούς να λατρεύουν τους Θεούς της Ελλάδας, τους Σκύθες να θάβουν τους νεκρούς των αντί να τους τρώγουν.

Ετσι ο Μέγας Αλέξανδρος κατάφερε να εξημερώσει την Ασία και να διαδώσει τον Ελληνικό πολιτισμό από τον Ελλήσποντο ώς την Ινδία. Κατάφερε να εφαρμόσει το πολιτειακό σύστημα του Ζήνωνος, του Ιδρυτή της στωικής φιλοσοφίας. Δηλαδή, να μήν κατοικούν οι άνθρωποι κατά πόλεις χωρισμένες, με διαφορετικούς νόμους, αλλά να θεωρούνται όλοι οι άνθρωποι συμπολίτες ( αν και από διαφορετικά έθνη ) και πολίτες του ίδιου κράτους και να υπάρχει μία τάξη και ένα δίκαιο για όλους.

Αυτό ο Ζήνων το διατύπωσε σαν ένα όνειρο για επίτευξη, σαν μια διδασκαλία προς εφαρμογή, την Φιλοσοφική Πολιτεία. Ο Μέγας Αλέξανδρος το εφάρμοσε στην πράξη.

Δεν ακολούθησε τη συμβουλή του Αριστοτέλη, να φέρεται στους Ελληνες σαν Βασιλιάς και στους υπόλοιπους σαν τύρρανος. Αλλά, θεωρώντας τον εαυτό του ως απεσταλμένο του θεού και ρυθμιστή εθνών, ένωσε όλους τους λαούς, με την πειθώ ή με τη βία και κατάφερε τη συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικά ήθη και έθιμα, θρησκεία και νοοτροπία, έτσι ώστε να θεωρούν σαν συγγενείς τούς αγαθούς και τους κακούς σαν ξένους. Προωθούσε την αντίληψη ότι η διάκριση Ελληνας από βάρβαρο δεν στηρίζεται στα διαφορετικά ρούχα, στη διαφορετική καταγωγή και στα διαφορετικά έθιμα. Αλλά υποστήριζε ότι Ελληνας είναι ο ενάρετος, ενώ βάρβαρος είναι ο κάκιστος.

Ο Μέγας Αλέξανδρος λοιπόν θέλησε να καταλάβουν οι άνθρωποι πως οι διαφορές μεταξύ των λαών είναι τελείως επιφανειακές και πρέπει να υπάρχει σεβασμός και κατανόηση στα διαφορετικά ήθη και έθιμα, στα διαφορετικά πιστεύω και όπως γράφει ο Πλούταρχος : Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι βασιλεύονται από το θεό γιατί η υπάρχουσα στον καθένα δύναμη " του άρχειν και εξουσιάζειν " είναι θεία. Οτι ο θεός είναι κοινός πατέρας όλων, αλλά κυρίως αναγνωρίζει σαν δικά του παδιά τους άριστους. Ιδρυσε και θεμελίωσε περίπου 70 πόλεις, οι οποίες αποτέλεσαν κέντρα ανάπτυξης και διάδοσης του Ελληνικού πολιτισμού. Θαυμαστό παράδειγμα είναι η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μία πόλη που έμελλε να γίνει με την αρχική ώθηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου πνευματική μήτρα της Ελληνιστικής περιόδου.

Είδε σε "όνειρο" το σημείο όπου έπρεπε να χτιστεί η πόλη και έδωσε διαταγές να γίνουν τέτοια έργα τα οποία θα αποτελούσαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί και να γίνει μία πόλη αντάξια του Ιδρυτή της.

Δικαιολογημένα λοιπόν μπορεί να παρομοιαστεί με έναν Θησέα, Ιδρυτή της Αθήνας, με έναν Περσέα, Ιδρυτή των Μυκηνών, με τον Ρωμύλο και το Ρώμο, Ιδρυτές της Ρώμης.Ο Πλούταρχος γράφει: και διέταξε να χαράξουν το σχέδιο της πόλης προσαρμόζοντάς το στην τοποθεσία. Και επειδή δεν υπήρχε λευκό χώμα, πήραν αλεύρι και σχημάτισαν στη μαύρη γή μία κυκλική καμπύλη της οποίας την περιφέρεια όριζαν ευθείες βάσεις που, ξεκινώντας σαν από στρόγγυλο κράσπεδο και σχηματίζουν χλαμύδες και ίσες στο μέγεθος συνέπιπταν μεταξύ τους.

Ο τρόπος σχεδίασης και ορισμού του σημείου ίδρυσης της πόλης φανερώνει γνώσεις και εφαρμογή αντιλήψεων Ιδρυτή πόλης που συναντάμε μόνο σε ίδρυση Ναών ή Ιερών πόλεων.Εκεί δεν παίρνονται υπόψη μόνο γεωγραφικοί παράγοντες, αλλά και οδηγίες που έχουν σχέση με την Ιερότητα του χώρου. Είναι γνωστό πως στην ακολουθία του Αλέξανδρου βρισκόταν πλήθος ανθρώπων του πνεύματος. Από τον μάντη Αρίστανδρο μέχρι τον γυμνόσοφο Κάλανο.

Ο Αλέξανδρος είχε μεγάλη εκτίμηση στους φιλοσόφους και τους συμπεριφερόταν ανάλογα.Ο

Πλούταρχος γράφει: Είναι ίδιον ψυχής φιλοσόφου να αγαπά την σοφία και μάλιστα να θαυμάζει σοφούς άνδρας. Κανείς άλλος από τους Βασιλείς δεν έμοιασε τον Αλέξανδρο ως προς αυτό. Είναι γνωστή η Αγάπη του για τον Αριστοτέλη και η εκτίμηση που είχε για τον μουσικό Ανάξαρχο. Στον Πύρρωνα τον Ηλείο, όταν τον είδε για πρώτη φορά, του έδωσε 10.000 χρυσά νομίσματα, στον Ξενοκράτη, μαθητή του Πλάτωνα, έστειλε 50 τάλαντα δώρο, τον Ονησίκριτο, μαθητή του Διογένη, διόρισε άρχοντα των κυβερνητών του στόλου. Πλήθος άλλων προσφορών και δωρεών αποδεικνύουν όχι μόνο την γεναιόδωρη φύση του Μ.Αλέξανδρου γενικά, αλλά την γεναιοδωρία του ειδικά προς τους φιλόσοφους. Μιά γεναιοδωρία που πήγαζε από μιά ψυχή που έδινε περισότερη αξία στα πνευματικά αγαθά από ότι στα υλικά. Οταν ξεκίνησε την εκστρατεία για την Ασία δώρισε όλα τα υπάρχοντά του και κράτησε για τον εαυτό του μόνο " Ελπίδα ".

Μετά τη νίκη επί του Δαρείου και αφού ανακυρήχθηκε Βασιλιάς της Ασίας, ήρθαν στην κατοχή του στρατού τόσα πλούτη, που οι Μακεδόνες άρχισαν να ζούν μέσα στην πολυτέλεια. Αποτέλεσμα ήταν η μαλθακή ζωή των στρατιωτών και ιδιαίτερα των Αξιωματικών του Αλέξανδρου. Αποφάσισε λοιπόν, λίγο πρίν την εκστρατεία για την Ινδία, να δωρίσει όλα τα πλεονάζοντα υλικά αγαθά και να κάψει όλα όσα του ήταν εμπόδιο για την εστρατεία.Το ίδιο έκαναν και οι Αξιωματικοί του αφού έβλεπαν το παράδειγμα ενός ανθρώπου που όχι μόνο τους έλεγε ποιό ήταν το σωστό, αλλά αυτός πρώτος το εφάρμοζε.Αξιοσημείωτη είναι επίσης και η καθημερινή ζωή του.

Οταν δεν πολεμούσε, ακόμα και κατά τη διάρκεια που βρισκόταν σε πορεία, αυτός εκπαιδευόταν στα όπλα, ανεβοκατέβαινε από άρματα και άλογα, πήγαινε κυνήγι και γενικά βρισκόταν σε μιά διαρκή εγρήγορση. Κάτι που συνέβαινε και κατά τη διάρκεια της μάχης.

Στο Γρανικό ένα σπαθί, κόβοντας την περικεφαλαία του, έφτασε μέχρι το τριχωτό του κεφαλιού του.

Στην Γάζα δέχθηκε ένα βέλος στον ώμο. Στη Μαράκανδα ένα βέλος έσπασε το κόκαλο της κνήμης του. Στην Υρκανία χτυπήθηκε από λίθο, χάνοντας την όρασή του για πολλές ημέρες.

Στη μάχη του Ισσού πληγώθηκε από ξίφος στο μηρό. Στη χώρα των Μαλλών ένα βέλος τρύπησε το στήθος του και δέχτηκε χτύπημα από λοστό στο κεφάλι.

Και για όλους αυτούς τους τραυματισμούς ήταν πολύ υπερήφανος.

Τους θεωρούσε σαν απόδειξη της ανδρείας του και της γενναιότητάς του.

Αν και Βασιλιάς έμπαινε πρώτος στην μάχη, δίνοντας το παράδειγμα στους στρατιώτες του.

Ενας Βασιλιάς που δεν ήξερε μόνο να διατάζει αλλά και να εκτελεί ο ίδιος τις διαταγές που έδινε. Θεωρούσε πως η μεγαλύτερη νίκη που μπορεί να πετύχει κάποιος είναι η νίκη στον εαυτό του για να μπορεί να τον ελέγχει. Αποτέλεσμα αυτής της νίκης του Αλέξανδρου είναι η εγκράτειά του προς τις ηδονές.

Δεν δέχθηκε καμία γυναίκα δίπλα του παρά μόνο αυτήν που είχε παντρευτεί. Αν και πολλές φορές οι φίλοι του τον παρότρυναν να γευτεί την ηδονή με διάφορες γυναίκες. Ηταν τόσο εγκρατής και μεγαλόψυχος που ανάγκασε τον Δαρείο, τον Βασιλιά που ουσιαστικά κατέστρεψε, να δηλώσει: Θεοί, προστάτες της γέννησης των ανθρώπων και της τύχης των Βασιλέων, δώστε να μην εγκαταλείψω την τύχη των Περσών, αλλά αφού νικήσω να ανταμείψω τις ενέργειες του Αλέξανδρου, τις οποίες νικημένος δέχθηκα από αυτόν στους πιό αγαπημένους μου. Αν όμως έφτασε κάποιος χρόνος μοιραίος, από θεία εκδίκηση και μεταβολή να πάψει η βασιλεία των Περσών, κανείς άλλος άνθρωπος ας μην καθήσει στον θρόνο του Κύρου πλήν του Αλέξανδρου. Αυτή τη δήλωση την έκανε αφού έμαθε την μεγαλόψυχη συμπεριφορά του Αλέξανδρου προς την οικογένειά του που είχε αιχμαλωτίσει.

Ο Αρριανός γράφει πως ο Αλέξανδρος εγκαθιστούσε τη Δημοκρατία ως πολίτευμα σε κάθε χώρα που κατακτούσε. Μιά Δημοκρατία που βοηθούσε στη λειτουργία των τοπικών θεσμών κάθε πόλης, κάτω όμως από μιά κοινή Αρχή. Καταργούσε τους υπερβολικούς φόρους και κατάφερνε να κατακτά εκπολιτίζοντας και όχι καταστρέφοντας.

Το μόνο που κατέστρεφε ήταν το παλιό, αυτό που είχε φθαρεί και δεν δεχόταν να αλλάξει προς το καλύτερο. Εδινε περισότερη σημασία στις ουσιαστικές δυνάμεις του ανθρώπου, όπως τη σοφία, τη δικαιοσύνη, τη μεγαλοψυχία, την Ανδρεία, ανεξάρτητα αν αυτός ήταν εχθρός ή φίλος. Ετσι όταν καταλάβαινε πως ο κυβερνήτης της πόλης που κατακτούσε ή ο βασιλιάς του έθνους το οποίο νικούσε είχε αυτές τις αρετές, τον διόριζε πάλι άρχοντα, ανεξάρτητα αν είχε παραδοθεί ή νικηθεί μετά από μάχη.

Δίκαια λοιπόν ο Πλούταρχος γράφει: Εάν δε μέγιστος έπαινος της φιλοσοφίας είναι ότι σκληρά και αμόρφωτα ήθη εξημερώνει και εξευγενίζει, ο Αλέξανδρος φαίνεται ότι εξεπολίτισε τόσους λαούς αγρίους και ατίθασους που δικαίως δύναται να θεωρηθεί φιλόσοφος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ. "Ηθικά. Περί της Αλεξάνδρου Τύχης ή Αρετής". Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ"Βίοι παράλληλοι. Αλέξανδρος" Εκδόσεις Πάπυρος

ΑΡΡΙΑΝΟΣ"Αλεξάνδρου Ανάβασις". Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος