ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Νεφέλαι (1214-1258)

ΠΑΣΙΑΣ
εἶτ᾽ ἄνδρα τῶν αὑτοῦ τι χρὴ προϊέναι;
1215 οὐδέποτέ γ᾽, ἀλλὰ κρεῖττον εὐθὺς ἦν τότε
ἀπερυθριᾶσαι μᾶλλον ἢ σχεῖν πράγματα,
ὅτε τῶν ἐμαυτοῦ γ᾽ ἕνεκα νυνὶ χρημάτων
ἕλκω σε κλητεύσοντα, καὶ γενήσομαι
ἐχθρὸς ἔτι πρὸς τούτοισιν ἀνδρὶ δημότῃ.
1220 ἀτὰρ οὐδέποτέ γε τὴν πατρίδα καταισχυνῶ
ζῶν, ἀλλὰ καλοῦμαι Στρεψιάδην— ΣΤ. τίς οὑτοσί;
ΠΑ. —εἰς τὴν ἕνην τε καὶ νέαν. ΣΤ. μαρτύρομαι,
ὅτι εἰς δύ᾽ εἶπεν ἡμέρας. τοῦ χρήματος;
ΠΑ. τῶν δώδεκα μνῶν, ἃς ἔλαβες ὠνούμενος
1225 τὸν ψαρὸν ἵππον. ΣΤ. ἵππον; οὐκ ἀκούετε;
ὃν πάντες ὑμεῖς ἴστε μισοῦνθ᾽ ἱππικήν.
ΠΑ. καὶ νὴ Δί᾽ ἀποδώσειν γ᾽ ἐπώμνυς τοὺς θεούς.
ΣΤ. μὰ ‹τὸν› Δί᾽ οὐ γάρ πω τότ᾽ ἐξηπίστατο
Φειδιππίδης μοι τὸν ἀκατάβλητον λόγον.
1230 ΠΑ. νῦν δὲ διὰ τοῦτ᾽ ἔξαρνος εἶναι διανοεῖ;
ΣΤ. τί γὰρ ἄλλ᾽ ἂν ἀπολαύσαιμι τοῦ μαθήματος;
ΠΑ. καὶ ταῦτ᾽ ἐθελήσεις ἀπομόσαι μοι τοὺς θεούς,
ἵν᾽ ἂν κελεύσω ᾽γώ σε; ΣΤ. ‹τοὺς› ποίους θεούς;
ΠΑ. τὸν Δία, τὸν Ἑρμῆν, τὸν Ποσειδῶ. ΣΤ. νὴ Δία,
1235 κἂν προσκαταθείην γ᾽ ὥστ᾽ ὀμόσαι τριώβολον.
ΠΑ. ἀπόλοιο τοίνυν ἕνεκ᾽ ἀναιδείας ἔτι.
ΣΤ. ἁλσὶν διασμηχθεὶς ὄναιτ᾽ ἂν οὑτοσί.
ΠΑ. οἴμ᾽ ὡς καταγελᾷς. ΣΤ. ἓξ χοᾶς χωρήσεται.
ΠΑ. οὔ τοι μὰ τὸν Δία τὸν μέγαν καὶ τοὺς θεοὺς
1240 ἐμοῦ καταπροίξει. ΣΤ. θαυμασίως ἥσθην θεοῖς,
καὶ Ζεὺς γέλοιος ὀμνύμενος τοῖς εἰδόσιν.
ΠΑ. ἦ μὴν σὺ τούτων τῷ χρόνῳ δώσεις δίκην.
ἀλλ᾽ εἴτ᾽ ἀποδώσεις ‹μοι› τὰ χρήματ᾽ εἴτε μή,
ἀπόπεμψον ἀποκρινάμενος. ΣΤ. ἔχε νυν ἥσυχος.
1245 ἐγὼ γὰρ αὐτίκ᾽ ἀποκρινοῦμαί σοι σαφῶς.
ΠΑ. τί σοι δοκεῖ δράσειν; ἀποδώσειν σοι δοκεῖ;
ΣΤ. ποῦ ᾽σθ᾽ οὗτος ἁπαιτῶν με τἀργύριον; λέγε,
τουτὶ τί ἐστι; ΠΑ. τοῦθ᾽ ὅ τι ἐστί; κάρδοπος.
ΣΤ. ἔπειτ᾽ ἀπαιτεῖς τἀργύριον τοιοῦτος ὤν;
1250 οὐκ ἂν ἀποδοίην οὐδ᾽ ἂν ὀβολὸν οὐδενί,
ὅστις καλέσειε κάρδοπον τὴν καρδόπην.
ΠΑ. οὐκ ἆρ᾽ ἀποδώσεις; ΣΤ. οὔχ, ὅσον γ᾽ ἔμ᾽ εἰδέναι.
οὔκουν ἁνύσας τι θᾶττον ἀπολιταργιεῖς
ἀπὸ τῆς θύρας; ΠΑ. ἄπειμι, καὶ τοῦτ᾽ ἴσθ᾽, ὅτι
1255 θήσω πρυτανεῖ᾽, ἢ μηκέτι ζῴην ἐγώ.
ΣΤ. προσαποβαλεῖς ἄρ᾽ αὐτὰ πρὸς ταῖς δώδεκα.
καίτοι σε τοῦτό γ᾽ οὐχὶ βούλομαι παθεῖν,
ὁτιὴ ᾽κάλεσας εὐηθικῶς τὴν κάρδοπον.

***
Πατέρας και γιος μπαίνουν στο σπίτι τους. Έρχεται, συνοδεμένος από ένα μάρτυρα, ο δανειστής του Στρεψιάδη Πασίας και πηγαίνει προς το σπίτι του οφειλέτη του. ΠΑΣΙΑΣ
Σωστό είν᾽ αυτό, να χάνεις τα λεφτά σου;
Ποτέ. Κάλλιο ήταν τότε να τον διώξω
χωρίς ντροπή, παρά μπελάδες να έχω
και μάρτυρα κι εσένα να σε σέρνω
για υπόθεση δική μου· κοντά στ᾽ άλλα
γίνομαι εχθρός και μ᾽ ένα χωριανό μου.
1220 Μα την πατρίδα εγώ δε θα ντροπιάσω
ποτέ όσο ζω· θα κάμω του Στρεψιάδη
μήνυση εγώ,…
Ο Στρεψιάδης ακούοντας τ᾽ όνομά του, που ο Πασίας το είπε δυνατά, βγαίνει στην πόρτα του.
ΣΤΡ. Ποιός είν᾽ αυτός; ΠΑΣ. σαν έρθει
η μέρα που είναι και στερνή και πρώτη.
ΣΤΡ., στους θεατές.
Δυο μέρες είπε· μάρτυρες σας βάζω.
Και για ποιό πράμα μήνυση θα κάμεις;
ΠΑΣ. Για τις δώδεκα μνες, αυτές που πήρες
για ν᾽ αγοράσεις τον ψαρή. ΣΤΡ. Τ᾽ ακούτε;
Για άλογα λέει, ενώ όλοι ξέρετε ότι
άλογα και ιππασίες δεν τα χωνεύω.
ΠΑΣ. Και μάλιστα ορκιζόσουν στους θεούς,
ναι μά το Δία, πως θα τις δώσεις πίσω.
ΣΤΡ. Μα ο Φειδιππίδης τότε, μά το Δία,
δε μου είχε μάθει ακόμα αυτόν το λόγο
που δεν πέφτει ποτέ. ΠΑΣ. Κι αυτό είναι λόγος
1230 για ν᾽ αρνηθείς το χρέος σου τώρα; ΣΤΡ. Τί άλλο
διάφορο θα ᾽χω εγώ απ᾽ τη μάθησή του;
ΠΑΣ. Κι αν σε οδηγήσω σε ιερό, ως και μ᾽ όρκο
στους θεούς θα τ᾽ αρνηθείς ότι μου οφείλεις;
ΣΤΡ. Ποιούς θεούς; ΠΑΣ. Στο Δία, Ερμή και Ποσειδώνα.
ΣΤΡ. Και τριώβολο από πάνω, μά το Δία,
θα βάλω για να πάρω τέτοιον όρκο.
ΠΑΣ. Ου να χαθείς, με την αδιαντροπιά σου!
ΣΤΡ., χτυπώντας του την κοιλιά, ειρωνικά.
Ετούτη εδώ, αν τριφτεί καλά με αλάτι,
γίνεται ασκί σπουδαίο… ΠΑΣ. Με κοροϊδεύεις
κιόλας; ΣΤΡ. που ως έξι θα χωράει κανάτια.
ΠΑΣ. Μα θα μου τα πλερώσεις όλα τούτα,
ναι μά τους θεούς, μά το μεγάλο Δία.
1240 ΣΤΡ. Αυτό το «μά τους θεούς» πολύ μ᾽ αρέσει·
και, για όσους ξέρουν, είν᾽ ο Δίας γελοίος,
όταν σ᾽ αυτόν ορκίζονται. ΠΑΣ. Θά ᾽ρθει ώρα
που θα τιμωρηθείς γι᾽ αυτά. Μα τώρα,
μια απόκριση, να φεύγω· θα μου δώσεις
τα χρήματά μου ή όχι; ΣΤΡ. Ψυχραιμία!
Σε λίγο καθαρά θα σου απαντήσω.
Μπαίνει στο σπίτι του. Ο Πασίας απευθύνεται στο μάρτυρά του.
ΠΑΣ. Τί λες να κάμει; Λες να μου τα δώσει;
ΣΤΡ., γυρίζοντας με ένα χαμηλό στρογγυλό τραπεζάκι.
Πού είν᾽ αυτός που τα λεφτά γυρεύει;
Πες· τί είναι τούτο; ΠΑΣ. Τί είναι; Είναι σοφράς.
ΣΤΡ. Και μου ζητάς λεφτά, βρε, τέτοιος που είσαι;
1250 Ούτε έναν οβολό δε δίνω σε έναν
που αντί να πει η σοφρά λέει ο σοφράς.
ΠΑΣ. Δεν πληρώνεις λοιπόν; ΣΤΡ. Μου φαίνεται, όχι.
Έλα, άδειαζέ μας τη γωνιά, και σβέλτα·
φεύγα απ᾽ την πόρτα. ΠΑΣ. Φεύγω, μα να ξέρεις·
παράβολο αν δεν πάω να καταθέσω,
να μη χαρώ… ΣΤΡ. Θα πάει κι αυτό χαμένο
κοντά στις άλλες δώδεκα. Κι ωστόσο
δε θα ᾽θελα να πάθεις τέτοιο πράμα,
που είπες χαζά «ο σοφράς» αντί «η σοφρά».

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΓΟΝΗ

ΑΝΤΙΓΟΝΗ

(πουλί, πελαργός)

 

Αντιγόνη ονομαζόταν μια αδελφή του Πρίαμου, κόρη σπάνιας ομορφιάς αλλά και με την αλαζονεία να τη διακρίνει ειδικά για τα μαλλιά της που τα παίνευε σαν ωραιότερα και από της Ήρας ακόμη. Θυμωμένη η Ήρα τιμώρησε την κόρη μετατρέποντας τα μαλλιά της σε φίδια, όμως οι θεοί τη λυπήθηκαν και τη μεταμόρφωσαν σε πουλί εχθρό των φιδιών, σε πελαργό.
 

 

Τὴν κοκκινοβαμμένη

τὴν ἄνοιξη, σὰν ἔρχεται τὸ κάτασπρο λελέκι,

ποῦ τὸ μισοῦν τὰ μακρουλὰ τὰ φείδια, τότες εἶνε

ἡ πλιὸ καλήτερη ἐποχὴ γιὰ νὰ φυτέψεις κλῆμα,

(Βιργ., Γεωργικά 2. 320-324)

Οι εχθροί του μυαλού μας που πρέπει να διαλύσουμε

Για να μπορέσεις να εφαρμόσεις αυτή τη φιλοσοφία ο νους σου πρέπει να είναι έτοιμος να τη δεχτεί.

Η προετοιμασία δεν είναι εύκολη.

Ξεκινάει με τη μελέτη, ανάλυση και κατανόηση των 3 εχθρών που πρέπει να διαλύσεις.


Αυτοί είναι:

– Η Αναποφασιστικότητα,
– η Αμφιβολία και
– ο Φόβος.

Η έκτη αίσθηση δεν θα λειτουργήσει με αυτά τα 3 αρνητικά στοιχεία, εφόσον αυτά παραμένουν μέσα στο μυαλό σου. …όπου είναι το ένα εκεί δίπλα είναι και τα άλλα…

Η Αναποφασιστικότητα είναι η σπορά του φόβου.

Η Αναποφασιστικότητα κρυσταλλώνεται σε Αμφιβολία, τα 2 ενώνονται και δημιουργείται ο φόβος. Αυτός είναι ο λόγος που αυτοί οι 3 εχθροί είναι τόσο επικίνδυνοι. Γεννούν και μεγαλώνουν χωρίς η παρουσία τους να γίνεται αντιληπτή. …

Οι έξι βασικοί φόβοι είναι:

– Ο φόβος της φτώχειας
– Ο φόβος της κριτικής
– Ο φόβος της κακής υγείας
– Ο φόβος του να χάσουμε την αγάπη κάποιου
– Ο φόβος των γηρατειών
– Ο φόβος του θανάτου

Όλοι οι άλλοι φόβοι είναι μικρής σημασίας και μπορούν να συνοψιστούν κάτω από αυτές τις 6 βασικές κατηγορίες. … οι φόβοι αυτοί δεν είναι τίποτα παραπάνω από καταστάσεις του μυαλού. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να δημιουργήσει τίποτα εάν πρώτα δεν το συλλάβει σε μορφή παρόρμησης ή σκέψης… ΟΙ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΑΜΕΣΩΣ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ, ΑΣΧΕΤΑ ΕΑΝ ΕΙΝΑΙ ΗΘΕΛΗΜΕΝΕΣ Η ΜΗ. …κάθε ανθρώπινο ον έχει τη δυνατότητα να ελέγξει απόλυτα το μυαλό του…

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

…η φτώχεια και τα πλούτη ταξιδεύουν σε εντελώς αντίθετες κατευθύνσεις. Το σημείο αναφοράς που οδηγεί σε αυτά είναι η επιθυμία. …εάν απαιτείς πλούτη πρέπει να αρνηθείς οποιαδήποτε περίσταση που οδηγεί στη φτώχεια. … ο φόβος της φτώχειας είναι μια κατάσταση του μυαλού.

Ο φόβος αυτός παραλύει τη λογική, καταστρέφει τη φαντασία, σκοτώνει την αυτάρκεια, υπονομεύει τον ενθουσιασμό, αποθαρρύνει την πρωτοβουλία, οδηγεί σε αβεβαιότητα ενός σκοπού, ενθαρρύνει την αναβλητικότητα και κάνει τον αυτοέλεγχο αδύνατο.

Παίρνει μακριά τη γοητεία από την προσωπικότητα κάποιου, καταστρέφει τη δυνατότητα της ακριβούς σκέψης, παρεκκλίνει τη συγκέντρωση στην προσπάθεια, κυριεύει την επιμονή, αντιστρέφει τη θέληση σε τίποτα, καταστρέφει τη φιλοδοξία, σκιάζει τη μνήμη και προσκαλεί την αποτυχία σε όλες τις απίθανες μορφές της.

Σκοτώνει την αγάπη και δολοφονεί τα λεπτά αισθήματα της καρδιάς, αποθαρρύνει τη φιλία και προκαλεί την καταστροφή σε εκατοντάδες μορφές, οδηγεί σε αϋπνία, μιζέρια και δυστυχία, ο φόβος αυτός είναι, χωρίς αμφιβολία, ο πλέον καταστροφικός από τους έξι βασικούς φόβους.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ: Συνήθως εκφράζεται με έλλειψη φιλοδοξίας, θέληση να αποδεχθεί κανείς τη φτώχια, παραδοχή οποιασδήποτε αμοιβής έχει να προσφέρει η ζωή χωρίς να υπάρχει αντίδραση, νοητική και βιολογική τεμπελιά, έλλειψη πρωτοβουλίας, ενθουσιασμού και αυτοελέγχου.

ΑΝΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η συνήθεια του να επιτρέπουμε στους άλλους να σκέφτονται για εμάς.

ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ: Συνήθως εκφράζεται μέσω άλλοθι/δικαιολογιών σχεδιασμένα να σκεπάζουν, «εξηγούν», απολογούνται για την αποτυχία κάποιου. Μερικές φορές εκφράζονται με τη μορφή φθόνου προς εκείνους που είναι επιτυχημένοι ή κριτικάροντάς τους.

ΑΝΗΣΥΧΙΑ: Συνήθως εκφράζονται με το να βρίσκουμε λάθη στους άλλους, μια τάση να ξοδεύουμε πέρα από το εισόδημά μας, αδιαφορία για τη προσωπική εμφάνιση, συνοφρύωμα, ακράτεια στη χρήση αλκοόλ, μερικές φορές με τη χρήση ναρκωτικών, νευρικότητα, έλλειψη ισορροπίας, αυτό-συνείδησης και έλλειψη αυτάρκειας.

ΥΠΕΡ-ΠΡΟΣΟΧΗ: Η συνήθεια του να κοιτάμε την αρνητική πλευρά της κάθε κατάστασης, σκεφτόμενοι και μιλώντας για κάθε πιθανή καταστροφή αντί να συγκεντρωνόμαστε στα μέσα επιτυχίας. Γνωρίζοντας όλους τους δρόμος προς την αποτυχία, αλλά ποτέ αναζητώντας τα σχέδια ώστε να την αποφύγουμε.

Περιμένοντας «την κατάλληλη στιγμή» να ξεκινήσουμε να βάζουμε ιδέες και σχέδια στην πράξη, μέχρι η αναμονή να γίνει μόνιμη συνήθεια. Θυμόμαστε όλους εκείνους που έχουν αποτύχει, και ξεχνάμε όλους εκείνους που έχουν επιτύχει. Βλέπουμε την τρύπα στο κουλούρι, και παραβλέπουμε το ίδιο το κουλούρι. Απαισιοδοξία που οδηγεί σε κακή χώνεψη, αυτο-δηλητηρίαση, κακή αναπνοή και κακή διάθεση.

ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η συνήθεια να αναβάλουμε για αργότερα αυτό που θα μπορούσε να γίνει πέρυσι. Ξοδεύουμε αρκετό χρόνο στο να δημιουργούμε άλλοθι και δικαιολογίες αντί α κάνουμε τη δουλειά. Αυτό το σύμπτωμα είναι στενά συνδεδεμένο με την υπερ-προσοχή, αμφιβολία και ανησυχία.

Άρνηση να δεχθούμε υπευθυνότητες όταν αυτό μπορεί να αποφευχθεί. Θέληση για να συμβιβαστούμε αντί να δώσουμε μια γερή μάχη. Συμβιβασμός με τις δυσκολίες αντί να τις αξιοποιήσουμε και να τις χρησιμοποιήσουμε ως εφαλτήριο λίθο προς την πρόοδο.

Διαπραγματευόμαστε με τη ζωή για μια δεκάρα αντί να απαιτήσουμε ευημερία, χλιδή, πλούτη, ευχαρίστηση και ευτυχία. ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΦΤΩΧΕΙΑ ΑΝΤΙ ΝΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΠΛΟΥΤΗ: Σχετιζόμαστε με αυτούς που αποδέχονται τη φτώχεια αντί να αναζητούμε τη συντροφιά εκείνων που απαιτούν και λαμβάνουν πλούτη.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ …

Ο φόβος της κριτικής κλέβει από τον άνθρωπο την πρωτοβουλία, καταστρέφει τη δύναμη της φαντασίας, περιορίζει την ατομικότητα, παίρνει μακριά την αυτάρκεια και του κάνει ζημιά με εκατοντάδες άλλους τρόπους.

Οι γονείς συχνά κάνουν στα παιδιά τους ανεπανόρθωτη ζημιά με το να τα κριτικάρουν. Η μητέρα ενός παιδικού φίλου τον τιμωρούσε κάθε φορά λέγοντάς του «θα πας στη φυλακή πριν φτάσεις στα είκοσι». Στάλθηκε στο αναμορφωτήριο στα 17 του.

Ο κάθε ένας μας έχει ένα απόθεμα κριτικής (προς τους άλλους) που προσφέρει «απλόχερα» προς τους άλλους είτε του το ζητήσουν, είτε όχι. … θα έπρεπε να αναγνωρίζεται ως έγκλημα (της χειρότερης μορφής), για ένα γονιό το να χτίζει κόμπλεξ κατωτερότητας στο παιδί του μέσω μη αναγκαίας κριτικής.

Η κριτική εμφυτεύει το ΦΟΒΟ στην ανθρώπινη καρδιά… …δεν θα χτίσει αγάπη ή στοργή. Ο φόβος αυτός είναι παγκόσμιος και μοιραίο εμπόδιο στην προσωπική ανάπτυξη, κυρίως επειδή αυτός ο φόβος καταστρέφει την πρωτοβουλία και αποθαρρύνει τη χρήση της φαντασίας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΑΥΤΟ-ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ: Εκφράζεται με νευρικότητα, του να είσαι ντροπαλός στις συζητήσεις και στο να συναντάς αγνώστους, αδέξιες κινήσεις των χεριών και των άκρων, αποστροφή των ματιών.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ: Έλλειψη ελέγχου της φωνής, νευρικότητα στην παρουσία τρίτων, κακή στάση του σώματος, κακή μνήμη.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ: Έλλειψη στιβαρότητας στις αποφάσεις, προσωπικής γοητείας και ικανότητας να εκφράζεις ανοικτά τις απόψεις σου. Η συνήθεια του να «κάνεις στο πλάι» στα θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσεις αντί να τα αντιμετωπίσεις σωστά. Συμφωνία με τους άλλους χωρίς προσεκτική εξέταση των απόψεών τους.

ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ: Η συνήθεια του να εκφράζουμε την ίδια αυτό-αποδοχή μας για τις πράξεις μας, ως μέσο του να συγκαλύπτουμε την αίσθηση της κατωτερότητας.

Χρησιμοποιώντας «μεγάλες λέξεις» για να εντυπωσιάσουμε τους άλλους (συνήθως χωρίς να ξέρουμε και το πραγματικό τους νόημα). Μιμούμενοι άλλους στο ντύσιμο, ομιλία και στους τρόπους. Το να καυχόμαστε για τις επιτεύξεις μας. Αυτό μερικές φορές δίνει μια επιφανειακή αίσθηση ανωτερότητας.

ΑΚΡΟΤΗΤΕΣ: Η συνήθεια το να ξοδεύουμε περισσότερα από όσα βγάζουμε.

ΕΛΕΙΨΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ: Αποτυχία στο να αγκαλιάζουμε τις ευκαιρίες για αυτό-ανάπτυξη, φόβο να εκφράζουμε τη γνώμη μας, έλλειψη εμπιστοσύνης στις ιδέες μας, δίνουμε μη ευθείς απαντήσεις σε ερωτήσεις των προϊσταμένων μας, διστακτικότητα στους τρόπους και στο λόγο, εξαπάτηση στα λόγια και στα έργα μας.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΦΙΛΟΔΟΞΙΑΣ: Νοητική και βιολογική τεμπελιά, έλλειψη αυτό-επικύρωσης, βράδυνση στη λήψη αποφάσεων, εύκολοι σε επιρροή από τρίτους, συνήθεια του να κριτικάρουμε άλλους πίσω από την πλάτη τους και να τους κολακεύουμε κατά πρόσωπο, η συνήθεια του να δεχόμαστε την ήττα χωρίς αντίσταση, το να παραιτούμαστε από κάτι που αναλάβαμε όταν υπάρχει αντιπαράθεση από τρίτους, καχύποπτοι απέναντι στους άλλους ανθρώπους χωρίς λόγο, έλλειψη τακτ στους τρόπους και στο λόγο, μη θέληση να δεχτούμε την ευθύνη των λαθών μας.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

…ο φόβος αυτός σχετίζεται με εκείνους των Γηρατειών και του Θανάτου επειδή οδηγεί κάποιον κοντά στο σύνορο των «τρομερών λέξεων» για τα οποία ο άνθρωπος δεν ξέρει τίποτα, αλλά έχει ακούσει κάποιες άβολες ιστορίες…

Ο άνθρωπος φοβάται την κακή υγεία λόγω των τρομερών εικόνων που έχουν εμφυτευθεί στο μυαλό του σχετικά με το τι θα συμβεί εάν ο θάνατος τον καταλάβει… Φοβάται (αυτό το φόβο) λόγω των οικονομικών θεμάτων που αυτός ο φόβος κουβαλάει.

Έγινε μια σειρά από πειράματα που απέδειξε ότι οι άνθρωποι μπορούν να ασθενήσουν με την υποβολή. Τα «θύματα» δέχτηκαν 3 επισκέψεις από γνωστούς τους. Όπου ο καθένας ρώτησε «Τι έχεις; Φαίνεσαι πολύ άρρωστος».

Ο πρώτος που έκανε την ερώτηση πήρε απάντηση «Τίποτα, είμαι μια χαρά».

Στον δεύτερο συνήθως απαντούσαν «Δεν ξέρω ακριβώς αλλά δεν νιώθω καλά».

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΑΥΘΥΠΟΒΟΛΗ: Η συνήθεια του να αυθυποβαλλόμαστε ψάχνοντας και περιμένοντας για συμπτώματα όλων των ειδών των ασθενειών. «Απολαμβάνουμε» φανταστικές ασθένειες και μιλάμε για αυτές σαν να ήταν αληθινές.

Η συνήθεια του να δοκιμάζουμε ότι μας συστήνουν άλλοι σαν να έχουν θεραπευτική αξία. Μιλάμε στους άλλους για εγχειρήσεις, δυστυχήματα και άλλες μορφές ασθένειας. Πειραματιζόμαστε με δίαιτες, φυσικές ασκήσεις, χωρίς επαγγελματική καθοδήγηση. Δοκιμάζουμε σπιτικές συνταγές, πατενταρισμένα φάρμακα και ψευδοσυνταγές.

ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: Η συνήθεια να μιλάμε για ασθένειες, συγκεντρώνοντας το μυαλό μας στην ασθένεια και περιμένοντας την εμφάνισή της μέχρι να συμβεί νευρικός κλονισμός. Τίποτα σε μπουκάλι δεν θα θεραπεύσει αυτή την κατάσταση. Προέρχεται μόνο από αρνητικές σκέψεις και τίποτα εκτός από θετικές σκέψεις δεν μπορεί να επηρεάσει τη θεραπεία.

ΑΣΚΗΣΗ: Ο φόβος για κακή υγεία συχνά παρεμβαίνει στη σωστή φυσική άσκηση και καταλήγει στο να γίνει κάποιος υπέρβαρος, με το να αποφύγει την εκτός σπιτιού ζωή.

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ: Ο φόβος για κακή υγεία αποδομεί τη φυσική ικανότητα αντίστασης και δημιουργεί εύφορες συνθήκες για κάθε μορφή ασθένειας που μπορεί να συναντήσει κάποιος.

Ο φόβος της κακής υγείας συχνά συνδέεται με το φόβο της φτώχειας, ειδικά στις περιπτώσεις του υποχόνδριου, ο οποίος ανησυχεί συνέχεια για την περίπτωση του να πρέπει να πληρώσει τους λογαριασμούς γιατρών, νοσοκομείων, κλπ.

Αυτός ο τύπος ανθρώπου ξοδεύει πολύ χρόνο προετοιμαζόμενος για ασθένειες, μιλώντας για το θάνατο, αποταμιεύει χρήματα για θέση στο νεκροταφείο και για τα έξοδα κηδείας, κλπ.

ΑΥΤΟ-ΧΑΪΔΕΜΑ: Η συνήθεια του να επιζητά τη συμπάθεια, χρησιμοποιώντας φανταστικές ασθένειες σαν δόλωμα. ( Συχνά οι άνθρωποι καταφεύγουν σε αυτό το κόλπο για να αποφύγουν την εργασία). Η συνήθεια του να υποκρίνονται ασθενείς για να συγκαλύψουν την απλή τεμπελιά ή να το παρουσιάσουν ως άλλοθι για την έλλειψη φιλοδοξίας τους.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΓΚΡΑΤΕΙΑΣ: Η συνήθεια της χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών για να καταστρέψουν πόνους όπως πονοκεφάλους, νευραλγία, κλπ αντί να εξαλείψουν την αιτία. Η συνήθεια να διαβάζουν για ασθένειες και να ανησυχούν για την πιθανότητα του να ασθενήσουν από μια τέτοια. Η συνήθεια του να διαβάζουν διαφημίσεις πατενταρισμένων φαρμάκων.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΝΑ ΧΑΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΠΟΙΟΥ

…ο φόβος αυτός φανερά προέκυψε από τη πολυγαμική συνήθεια του ανθρώπου στο να κλέβει το ταίρι του συνανθρώπου του… προσεκτική ανάλυση έχει δείξει ότι οι γυναίκες είναι πιο ευπαθής σε αυτό το φόβο παρά οι άντρες.

Αυτό το γεγονός εξηγείται εύκολα. Οι γυναίκες έχουν μάθει, μέσω εμπειρίας, ότι οι άντρες είναι πολυγαμικοί από τη φύση τους και δεν είναι να τους εμπιστεύονται στα χέρια αντίζηλων.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΖΗΛΕΙΑ: Η συνήθεια του να υποπτευόμαστε φίλους και αγαπημένους χωρίς εύλογες αποδείξεις. Η συνήθεια του να κατηγορείται ο/η σύζυγος για απιστία χωρίς βάση. Γενική καχυποψία προς όλους, απόλυτη πίστη προς κανέναν.

ΨΕΓΑΔΙΑ: Η συνήθεια του να βρίσκουμε λάθη στους φίλους, συγγενείς, συνεταίρους και αγαπημένους χωρίς με την παραμικρή πρόκληση ή χωρίς καμιά αιτία.

ΤΖΟΓΟΣ: Η συνήθεια του να τζογάρεις, κλέβεις, απατάς και να λαμβάνεις άλλες επικίνδυνες δράσεις ώστε να παρέχεις χρήματα για τους αγαπημένους σου με την πεποίθηση ότι η αγάπη μπορεί να εξαγοραστεί.

Η συνήθεια του να ξοδεύει κανείς πέρα από τις δυνατότητές του ή να δημιουργεί χρέη για να παρέχει δώρα προς τους αγαπημένους του, με το σκοπό να κάνει μια αρεστή επίδειξη. Αϋπνία, νευρικότητα, έλλειψη επιμονής, αδυναμία θέλησης, έλλειψη αυτοελέγχου, έλλειψη αυτάρκειας, κακοί τρόποι.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΩΝ ΓΗΡΑΤΕΙΩΝ

…Ο φόβος αυτός πηγάζει κυρίως από δύο πηγές. Πρώτον, από τη σκέψη ότι τα γηρατειά ίσως φέρουν φτώχεια. Δεύτερον, και μακράν από την κοινή προέλευση, από ψευδή και σκληρές «διδασκαλίες» του παρελθόντος που έχουν καλά αναμιχθεί με «φωτιά και θειάφι» και άλλες ανοησίες επιτηδευμένα σχεδιασμένες για να σκλαβώσουν τον άνθρωπο μέσω του φόβου.

Η πιθανότητα της κακής υγείας, η οποία είναι συνήθης καθώς μεγαλώνουν οι άνθρωποι, είναι επίσης ένας λόγος που συμβάλλει σε αυτό τον φόβο των γηρατειών… Ο πιο συνηθισμένος λόγος αυτού του φόβου σχετίζεται με το φόβο της φτώχειας…

…ένας άλλος λόγος που συμβάλλει είναι η πιθανότητα του να χαθεί η ελευθερία και ανεξαρτησία, καθώς τα γηρατειά μπορεί να φέρουν μαζί τους την έλλειψη φυσικής και οικονομικής ελευθερίας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η τάση του να επιβραδύνουμε και να αναπτύσσουμε ένα κόμπλεξ κατωτερότητας, γύρω στην ηλικία των 40, λανθασμένα πιστεύοντας ότι «γλιστράμε» λόγω ηλικίας. (Η αλήθεια είναι ότι τα πιο χρήσιμα χρόνια του ανθρώπου, νοητικά και πνευματικά, είναι αυτά μεταξύ 40 και 60).

H συνήθεια του να μιλάμε απολογητικά σαν να «είμαστε γέροι» απλά επειδή έχουμε φτάσει την ηλικία των 40 ή πενήντα, αντί να αντιστρέψουμε τον κανόνα και να εκφράσουμε ευγνωμοσύνη που φτάσαμε την ηλικία της σοφίας και της κατανόησης.

Η συνήθεια του να σκοτώνουμε την πρωτοβουλία, τη φαντασία και την αυτονομία με το να πιστεύουμε λανθασμένα ότι είμαστε πολύ «μεγάλοι» για να εκφράσουμε τέτοιες ιδιότητες.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

…για μερικούς είναι ο πιο σκληρός από όλους τους βασικούς φόβους. Ο λόγος είναι προφανής. Οι φοβεροί πόνοι του φόβου αυτού σχετιζόμενοι με τη σκέψη του θανάτου, τις περισσότερες φορές, μπορούν να χρεωθούν απευθείας στο θρησκευτικό φανατισμό.

…κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου, είδα ένα βιβλίο με τίτλο «Ο κατάλογος των Θεών», μέσα στον οποίο ήταν κατοχυρωμένοι οι 30.000 θεοί που ο άνθρωπος λάτρεψε. …ο φόβος του θανάτου δεν είναι πλέον τόσο συνηθισμένος όσο ήταν κατά την εποχή που δεν υπήρχαν κολέγια και πανεπιστήμια.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η συνήθεια του να σκεφτόμαστε σχετικά με το θάνατο σε αντίθεση με το να κάνουμε το καλύτερο με τη ΖΩΗ, κυρίως λόγω έλλειψης σκοπού ή έλλειψης της κατάλληλης απασχόλησης.

Η καλύτερη συνταγή από όλες για το φόβο του θανάτου είναι:

Η ΦΛΕΓΟΜΕΝΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ, υποστηριζόμενη από χρήσιμη υπηρεσία προς τρίτους. Ένα πολυάσχολο άτομο σπάνια έχει χρόνο να σκεφτεί για το θάνατο. Βρίσκει τη ζωή πολύ συναρπαστική ώστε να σκεφτεί για το θάνατο.

Μερικές φορές ο φόβος του θανάτου συνδέεται με το φόβο της φτώχειας, όπου ο θάνατος κάποιου πιθανά να αφήσει κάποιους αγαπημένους στη φτώχεια. Σε άλλες περιπτώσεις, ο φόβος του θανάτου προκαλείται από ασθένεια και τις επιπτώσεις πάνω στο φυσικό σώμα.

Οι πιο συνήθης αιτίες αυτού του φόβου είναι: κακή υγεία, φτώχεια, έλλειψη σωστή απασχόλησης, απογοήτευση στην αγάπη, τρέλα και ο χειρότερος όλων ο θρησκευτικός φανατισμός. ΔΕΣ: Ψυχοπαθολογικές-συμπλεγματικές καταστάσεις θρησκευτικής φρενοβλάβειας και Εκκλησία.

Τι γίνεται όταν φοβάμαι να σε συναντήσω;

Είναι δύσκολο στις μέρες να εμπιστευτούμε και να επενδύσουμε σε ανθρώπους και καταστάσεις χωρίς δεύτερες σκέψεις και σενάρια καταστροφής. Προβάλλουμε μία εικόνα του εαυτού στους γύρω μας, μέσα από τη κοινωνική μας ζωή, και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υψώνουμε τείχη και πείθουμε τους εαυτούς μας ότι είμαστε αυτάρκεις και ολοκληρωμένοι. Έτσι, ο άλλος καλείται να πάρει έναν δευτερεύοντα ρόλο, μοιραία.

Φτιάχνουμε έναν ψευδή εαυτό, κρατώντας αποστάσεις, από φόβο μην μας πληγώσουν. Μην καταλάβουν ότι η ανάγκη που έχουμε για συντροφικότητα είναι η δύναμη που μας οδηγεί να αναζητάμε κάποιον να έρθει κοντά μας. Δηλώνουμε παντοδύναμοι και αυτάρκεις, παρόλο που μέσα μας γνωρίζουμε πόσο ανάγκη έχουμε ένα άλλο μισό να καλύψει το δικό μας κενό. Και πολλές φορές φοβόμαστε να δείξουμε και να εκφράσουμε πόσο διαθέσιμοι είμαστε εμείς να τον δούμε και αναμειχθούμε συναισθηματικά μαζί με τον άλλο.

Δημιουργώντας λοιπόν τη φούσκα μας, και φτιάχνοντας τα σενάρια της τέλειας σχέσης και του συντρόφου – σωτήρα, δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα από μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία, παλινδρομούμε σε ασυνείδητες τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος και τις αφήνουμε να μας οδηγούν. Και όταν εκείνος έρθει, και καταφέρει να σκαλίσει και να ακουμπήσει εκείνα τα κομμάτια μας, τα σενάρια καταστροφής που μας κατακλύζουν, λειτουργούν σαν άμυνα και τον απομακρύνουν. Ασυνείδητες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, που λίγο πολύ όλοι έχουμε βιώσει και μας αφήνουν με ερωτηματικά και ένα δυσβάστακτο αίσθημα κενού.

Ο δρόμος προς την ολοκλήρωση

Το να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να νιώσει ευάλωτος ίσως να είναι ο δρόμος προς μία ολοκλήρωση. Δύσκολος αλλά όχι αδιάβατος. Αφήνοντας τις άμυνες και επιτρέποντας στον σημαντικό άλλο να ρίξει φως στις σκοτεινές και φοβισμένες πλευρές μας, παραμερίζοντας ένα σκληρό και άκαμπτο προφίλ, που τόσα χρόνια λειτουργεί ως μία πλασματική ασπίδα, δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να ακουμπήσει και να φροντιστεί. Φαντάζει τρομακτικό, και ίσως είναι, το να επιτρέπεις σε κάποιον ξένο, με άγνωστες προθέσεις να σε δει κομμάτια του εαυτού σου που μπορεί και εσύ ο ίδιος να μην αντέχεις. Μέσα από μία τέτοια επιδιορθωτική εμπειρία, μέσα από μία προσπάθεια να αγκαλιάσουμε και να επαναπροσδιορίσουμε εμείς τα δικά μας κατακερματισμένα κομμάτια, θα δώσουμε την ευκαιρία στον επιθυμητό άλλο να δει ότι είμαστε διαθέσιμοι να δούμε μαζί κάτι διαφορετικό.

Είναι φυσικό, για να θωρακίσουμε τον εαυτό μας από την ανασφάλεια προς το άγνωστο να κάνουμε λάθη, να παλινδρομήσουμε σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές του παρελθόντος, να βιώσουμε έντονα συναισθήματα ντροπής και να παρερμηνεύσουμε πολλές καταστάσεις ως απειλητικές. Κάθε άνθρωπος και κάθε προσπάθεια είναι διαφορετική. Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε, μέσα μας, τις δικές μας προθέσεις και τη δική μας διαθεσιμότητα πριν επενδύσουμε στον άλλο και προβάλλουμε πάνω του την αποτυχία.

Η σημαντικότητα της αποδοχής του εαυτού μας

Εμμένοντας σε μία πεποίθηση ότι κανείς δεν μπορεί να μας δει, να μας αντέξει και να μας εμπεριέξει, νιώθοντας ανασφαλείς και ανυπεράσπιστοι στην οποιαδήποτε επαφή, βυθιζόμαστε όλο και περισσότερο σε μία εσωτερική μοναξιά, που μας βασανίζει και μαζοχιστικά μας επιβεβαιώνει πόσο ανεπαρκείς είμαστε. Και συνεχίζουμε να διαιωνίζουμε έναν φαύλο κύκλο διαπροσωπικών σχέσεων μικρής διάρκειας, με πανομοιότυπα σενάρια και κοινούς τίτλους τέλους. Κατηγορώντας τον άλλο που δεν μπόρεσε να μας δει και σε ένα βαθύτερο επίπεδο αυτογνωσίας τον εαυτό μας, που δεν άντεξε να δώσει χώρο, να εμπιστευτεί και να αντέξει ένα καθρέφτισμα διαφορετικό. Έναν άλλο που του δείχνει ότι είναι πολλά περισσότερα από όλες αυτές τις αυτοτιμωρητικές αναπαραστάσεις που έχει εκείνος για τον εαυτό του. Να αντέξει έναν άλλο που τον αποδέχεται και τον επιλέγει.

Το να αντέξει κάποιος να δείξει και να μοιραστεί την ευάλωτη πλευρά του σίγουρα ενέχει ένα μεγάλο βαθμό ρίσκου.

Είναι πολύ σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς με τις δικές μας προθέσεις, να αντέξουμε να αναγνωρίσουμε τα δικά μας λάθη, τη ντροπή και τον φόβο και να είμαστε διαθέσιμοι να επικοινωνούμε τις δυσκολίες μας και τις ανάγκες μας, για να μπορέσουμε να ανακουφίσουμε τον εαυτό μας, από όλες αυτές τις επαναλαμβανόμενες δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Χρειάζεται παραδοχή, χώρος, διάθεση και επιθυμία για να μπορέσεις να κάνεις τη φαντασίωση του μαζί, πραγματικότητα.

Όταν αγαπάμε, το σπουδαιότερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε είναι η ολοκληρωτική παρουσία μας

Το να ακούμε τον άλλο είναι πράξη αγάπης

Υπάρχουν φορές στη ζωή μας που αντιμετωπίζουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση και θέλουμε έναν άνθρωπο να μιλήσουμε. Σε τέτοιες στιγμές, τι είδους άνθρωπο επιλέγετε; Έναν φίλο που είναι ευφυέστερος και πιο εύγλωττος; Ή κάποιον που θα σας συμπαρασταθεί και θα σας ακούσει ειλικρινά;

Προσωπικά, θα επέλεγα το δεύτερο. Βεβαίως, η συζήτηση με κάποιον που είναι περισσότερο νοήμων από εμένα μπορεί όντως να αποδειχθεί χρήσιμη, γιατί θα προσεγγίσει το θέμα με αντικειμενικότητα. Όσο πιο δύσκολο όμως είναι το πρόβλημα, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να απογοητευτώ από μια ψυχρά ορθολογική συμβουλή, όσο συνετή κι αν είναι. Πιθανότατα να θελήσω να μιλήσω με έναν προσηνή και στοργικό άνθρωπο, ο οποίος θα ακούσει τη βασανισμένη μου καρδιά και θα δείξει ενσυναίσθηση.

Κάτι ανάλογο μου συνέβη όταν δίδασκα στη Βοστόνη. Πολλές φορές η διδασκαλία μου χάριζε ένα αίσθημα ευτυχίας και ολοκλήρωσης. Κάποιες άλλες όμως στιγμές, το μόνο που ένιωθα ήταν πως «δεν κάνω για καθηγητής πανεπιστημίου». Ένας λόγος ήταν οι πολιτισμικές διαφορές. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τους φοιτητές στην Ασία, οι φοιτητές στον δυτικό κόσμο μπορούσαν να έρθουν σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τους καθηγητές τους.

Καλοδεχόμουν αυτές τις προκλήσεις και εξακολουθώ να πιστεύω ότι στους φοιτητές πρέπει να επιτρέπεται – ακόμα και να ενθαρρύνεται – η υιοθέτηση διαφορετικών απόψεων από αυτές των καθηγητών τους. Ωστόσο, δεν είχα συνηθίσει τον ευθύ τρόπο με τον οποίο με αντέκρουαν στην αίθουσα διδασκαλίας.

Άλλοτε πάλι αντιμετώπιζα φοιτητές που δεν ενδιαφέρονταν για το γνωστικό αντικείμενο και έρχονταν στο μάθημα απροετοίμαστοι. Ήταν λίγοι σε αριθμό, αλλά ως έμπειρος καθηγητής αισθανόμουν αρκετό στρες και στενοχώρια εξαιτίας αυτής της κατάστασης. Μερικές φορές, τέλος, δοκίμαζα ένα αίσθημα αντιπάθειας για κάποιους φοιτητές μου, κι αυτό που δημιουργούσε ενοχές.

Όποτε αισθανόμουν έτσι, ήθελα να συζητήσω με κάποιον από τους παλαιότερους συναδέλφους. Αντί όμως να απευθύνομαι σε εκείνους που ήταν γνωστοί για την τετράγωνη λογική και την ευθύτητά τους, προτιμούσα συνήθως να μιλώ με ανθρώπους που ήταν καλόκαρδοι και καλοί ακροατές.

Αν πρέπει να απαντήσω γιατί το έκανα αυτό, θα έλεγα ότι ένας καλός ακροατής έχει περισσότερες αρετές από κάποιον που απλώς ακούει. Από τις εκφράσεις του προσώπου, τον τόνο της φωνής και τη γλώσσα του σώματος ενός ανθρώπου αντιλαμβανόμαστε το ενδιαφέρον, την αναγνώριση και την κατανόησή του. Όταν κάποιος εστιάζει την προσοχή του σ’ εμένα και με αφήνει να πω αυτά που θέλω χωρίς να διακόπτει ή να αλλάζει θέμα, η τραυματισμένη μου καρδιά ανοίγει και θέλω να μοιραστώ τις εφτασφράγιστες ιστορίες μου, μία προς μία, χωρίς να φοβάμαι ότι θα μου ασκήσουν κριτική.

Έτσι λοιπόν μπορούσα να απαλλαγώ από ένα μεγάλο βάρος, και αυτό το επιθυμούσα περισσότερο από μια λογική συμβουλή. Ο συνάδελφός μου, αφού γινόταν αλτρουιστής μάρτυρας της κατάστασής μου, μπορεί να μοιραζόταν μαζί μου κάτι αντίστοιχο που του είχε συμβεί. Για μένα η πράξη αυτή ήταν μια πρόσθετη ανακούφιση, επειδή ήξερα πως δεν είμαι μόνος. Και καθώς η οπτική από την οποία έβλεπα τα πράγματα διευρυνόταν, μου ήταν ευκολότερο να αποδεχτώ την κατάστασή μου και να διαχειριστώ τα συναισθήματά μου.

Είναι φορές που αναρωτιέμαι γιατί μένουμε άγρυπνοι μέχρι αργά, αναρτώντας φωτογραφίες και μηνύματα στο Facebook, στο Twitter, στο Instagram… Κανείς δεν μας εξαναγκάζει να το κάνουμε. Ο λόγος είναι ότι θέλουμε να μοιραστούμε άλλους ό,τι έχουμε κάνει μέσα στην ημέρα, τις σκέψεις μας, τις φωτογραφίες που τραβήξαμε… Νομίζω ότι αυτή η διαδικασία συνδέεται με το ότι θέλουμε κάποιος να ακούσει αυτά που έχουμε να πούμε, έστω κι αν αυτός ο κάποιος είναι ο απρόσωπος κόσμος του διαδικτύου.

Γιατί μόνο τότε αισθανόμαστε ότι οι πράξεις μας έχουν νόημα και ότι η ύπαρξή μας έχει αξία. Αν δεν υπήρχαν άνθρωποι να στρέψουν την προσοχή σ’ εμάς, η ζωή μας θα ήταν κενή, σαν να είμαστε μόνοι μας επί σκηνής χωρίς κοινό. Με αυτό κατά νου, παροτρύνω συχνά τους ανθρώπους που διερωτώνται κατά καιρούς μήπως κάποιοι φίλοι τους ή συγγενείς του περνούν μια δύσκολη φάση στη ζωή τους. Ακόμα κι αν εμείς δεν είμαστε σε θέση να προτείνουμε λύσει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, αυτοί θα νιώσουν πολύ καλύτερα γνωρίζοντας ότι είμαστε διατεθειμένοι να ακούσουμε με προσοχή όσα μας πουν.

Χόρχε Λ. Μπόρχες: Δεν μπορώ να σου δώσω λύσεις για όλα τα προβλήματα, όμως μπορώ να σ’ ακούσω και να τα μοιραστώ μαζί σου

Φιλία. Πολύτιμο αγαθό στη ζωή μας. Ο σεβασμός και η αγάπη που δίνουμε και δεν θέλουμε τίποτα παραπάνω από ένα ευτυχισμένο χαμόγελο και δύο μάτια να λάμπουν από χαρά. Όταν μια αληθινή φιλία γεννιέται, οι άνθρωποι ζωντανεύουν, οι ψυχές γεμίζουν χαμόγελα και η ζωή γίνεται πολύχρωμη.

Ανακαλύπτονται καινούργια μονοπάτια, νέοι προορισμοί και μια νέα διάσταση του εαυτού μας. Οτιδήποτε γεννιέται στο φως, μόνο καλά θεμέλια θα θέσει. Πιστεύω βαθιά στον θεσμό της φιλίας. Κατά την γνώμη μου, ο αριθμός δεν έχει σημασία αλλά η ποιοτική αλληλεπίδραση.

Η φιλία έχει ενεργητική δράση, παίζει, αναζητά τη χαρά ,το σεβασμό, την αλήθεια και αποβάλλει οτιδήποτε δεν την αντιπροσωπεύει. Παρακάτω παραθέτω ένα υπέροχο ποίημα από τον Αργεντινό συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες με τίτλο «Ποίημα στους φίλους»:

Δεν μπορώ να σου δώσω λύσεις
για όλα τα προβλήματα της ζωής σου,
ούτε έχω απαντήσεις
για τις αμφιβολίες και τους φόβους σου⋅
όμως μπορώ να σ’ ακούσω
και να τα μοιραστώ μαζί σου.

Δεν μπορώ ν’ αλλάξω
το παρελθόν ή το μέλλον σου.

Όμως όταν με χρειάζεσαι,
θα είμαι εκεί μαζί σου.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τα παραπατήματά σου.
Μόνο μπορώ να σου προσφέρω το χέρι μου
να κρατηθείς και να μη πέσεις.

Οι χαρές σου, οι θρίαμβοι και οι επιτυχίες σου
δεν είναι δικές μου.
Όμως ειλικρινά απολαμβάνω να σε βλέπω ευτυχισμένο.

Δεν μπορώ να περιορίσω μέσα σε όρια
αυτά που πρέπει να πραγματοποιήσεις,

όμως θα σου προσφέρω τον ελεύθερο χώρο
που χρειάζεσαι για να μεγαλουργήσεις.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τις οδύνες σου
όταν κάποιες θλίψεις
σου σκίζουν την καρδιά,
όμως μπορώ να κλάψω μαζί σου
και να μαζέψω τα κομμάτια της
για να την φτιάξουμε ξανά πιο δυνατή.

Δεν μπορώ να σου πω ποιος είσαι
ούτε ποιος πρέπει να γίνεις.
Μόνο μπορώ
να σ’ αγαπώ όπως είσαι
και να είμαι φίλος σου.

Αυτές τις μέρες σκεφτόμουν
τους φίλους μου και τις φίλες μου,
δεν ήσουν πάνω
ή κάτω ή στη μέση.

Δεν ήσουν πρώτος
ούτε τελευταίος στη λίστα.
Δεν ήσουν το νούμερο ένα ούτε το τελευταίο.

Να κοιμάσαι ευτυχισμένος.
Να εκπέμπεις αγάπη.

Να ξέρεις ότι είμαστε εδώ περαστικοί.
Ας βελτιώσουμε τις σχέσεις με τους άλλους.

Να αρπάζουμε τις ευκαιρίες.
Να ακούμε την καρδιά μας.
Να εκτιμούμε τη ζωή.

Πάντως δεν έχω την αξίωση να είμαι
ο πρώτος, ο δεύτερος ή ο τρίτος
στη λίστα σου.

Μου αρκεί που με θέλεις για φίλο.
Ευχαριστώ που είμαι.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς, επίλεξε να μη μένεις στάσιμος

Επίλεξε τη Ροή. Επίλεξε την αλλαγή. Επίλεξε το ρίσκο. Επίλεξε να μη μείνεις στάσιμος. Είναι μια επιλογή εύκολη η στασιμότητα και η συνήθεια, μια επιλογή που όσοι την έκαναν, μετάνιωσαν και όσοι εξακολουθούν να την κάνουν, πονούν.

Χείλη δαγκώνονται και ματώνουν, βλέφαρα κλείνουν, μάτια πέφτουν καταγής και ψάχνουν το νόημα. Σήκωσε ψηλά το βλέμμα μάτια μου. Εκεί είναι το νόημα, εκεί είναι και ο σκοπός σου. Όσο ψηλά μπορούν να φτάσουν τα μάτια σου.

Χρώματα, αρώματα και εικόνες που ποτέ έως τώρα δεν είδες, απόλαυσες και μύρισες. Συναισθήματα που αισθάνθηκες μισά και ονειρεύεσαι κατακόκκινα. Ανθρώπους που γεύτηκες στο περίπου, στιγμές που αισθάνθηκες ημίμετρα.

Δεν είσαι γι’ αυτά. Γεννήθηκες από αγάπη, με αγάπη για να λάβεις και να προσφέρεις αγάπη. Σου αξίζει η αγάπη. Σου αξίζει ένα χαμόγελο πολυπόθητο να σε ξυπνήσει το πρωί, σου αξίζει η εικόνα του να μην είναι μόνο στο μυαλό, αλλά και δίπλα σου. Εκεί που πρέπει να είναι δηλαδή.

Δώσε μια υπόσχεση στον εαυτό σου και ξεκίνα να ζεις από τώρα, για το τώρα και μόνο. Όχι μέσα από το χτες, όχι κάνοντας σχέδια για αύριο. Ξέρεις πόσοι ενώ έκαναν σχέδια για αυτό το αύριο, δεν ξύπνησαν ποτέ για να τα κάνουν πραγματικότητα; Ξέρεις άλλοι πόσοι ακόμα τα βράδια παίρνουν αγκαλιές φαντάσματα μήπως και καταφέρουν να κοιμηθούν;

Πόσο επώδυνο, πόσο βασανιστικό, πόσο μαστίγιο. Κάνε το μαστίγιο πούπουλο, άδραξε τη μέρα και βάλε φωτιά σε ότι πίσω σε κρατάει. Μέσα από τις στάχτες σου θα γεννηθείς ξανά, μέσα από τη νέα μέρα που ονειρεύεσαι θα ζήσεις στα αλήθεια, μέσα από το χάδι που τόσο σου λείπει από εσένα για σένα, θα μάθεις να σε φροντίζεις και να σε αγαπάς ειλικρινά.

Οι πληγές θα είναι πάντα πληγές. Σου υπόσχομαι όμως πως όσο σου φέρεσαι καλά, με αξιοπρέπεια, συμπόνια και αγάπη, όσο περνά ο καιρός θα πονούν λιγότερο και όλο λιγότερο. Και λιγότερο. Και όσο περισσότερο σε αγαπάς, τόσο περισσότερο θα ανθίζεις και όσο περισσότερο θα ανθίζεις, τόσο λιγότερο θα σκέφτεσαι το χτες. Το χτες ανήκει στο χτες άλλωστε. Εσύ όμως, είσαι εδώ. Μείνε.

Καρλ Γιουνγκ: Τα 4 στάδια στη ζωή μας

Ο Καρλ Γιουνγκ ήταν Ελβετός ψυχίατρος, στις αρχές με μέσα του 20ου αιώνα που πιστώθηκε την δημιουργία της αναλυτικής ψυχολογίας. Οι ιδέες του και θεωρίες του άνοιξαν τον δρόμο στις μοντέρνες ψυχιατρικές πρακτικές. Πιστώθηκε επίσης την δημιουργία των αρχετύπων: Συμπλέγματα, εξωστρέφεια, εσωστρέφεια και το συλλογικό ασυνείδητο.

Ήταν ένας δημιουργικός φιλόσοφος που επηρέασε άμεσα μεγάλα μυαλά όπως οι Joseph Campbell, Herman Hesse, Alan Watts, Erich Neumann και πολλούς άλλους. Ένωσε μαζί την έμφυτη ανθρώπινη έμφυτη πνευματικότητα και την συσχέτισε με άλλες επιστήμες. Η έρευνα « A Review of General Psychology» έκανε τον Γιουνγκ τον 23^ο πιο συχνά αναφερόμενο ψυχολόγο του 20^ου αιώνα. Μία από τις θεωρίες του στα ανθρώπινα στάδια ανάπτυξης ανέλυσε στα στάδια σε τέσσερα γενικά αρχέτυπα. Είναι συναρπαστικό το πώς επέλεξε να θέσει σε προτεραιότητα την ζωή και τις διαδικασίες της

Το στάδιο του αθλητή

Αυτό το στάδιο είναι σημαδεμένο με την ενασχόληση με το σωματικό παρουσιαστικό. Χειριζόμαστε το πώς φαίνονται τα σώματά μας. Εδώ αναγνωρίζουμε τις δυνάμεις μας και ξεκινάμε να αναπτύσσουμε ανασφάλειες. Χρησιμοποιούμε τον σωματικό κόσμο για να αρχίσουμε να βασίζουμε τον εαυτό μας σε μια εκδοχή της πραγματικότητας. Μετά την κατανόηση του πώς οι άνθρωποι αντιδρούν με εμάς και πώς αυτό μας κάνει να νιώθουμε, τα αισθήματά μας ξεκινάνε να έχουν προτεραιότητα. Αυτό οδηγεί στο επόμενο στάδιο.

Το στάδιο του πολεμιστή

Έχουμε καταλήξει στο να αναγνωρίζουμε διάφορα συναισθήματα με συγκεκριμένες δράσεις και σχέδια. Ξεκινάμε συγκριτικές σκέψεις για να εκμεταλλευτούμε προς όφελός μας το πώς μπορούμε να βγούμε από διάφορες καταστάσεις. Αυτό μας οδηγεί στο να θέλουμε να κυριαρχήσουμε και να επιβληθούμε στη θέλησή μας για το καλό μας. Παλεύουμε να γίνουμε αυτό που θεωρούμε ότι είναι το «καλύτερο» όχι για κάποιον άλλο λόγο από το να είμαστε καλύτεροι από τους άλλους. Δε θέλουμε τίποτε περισσότερο από πλούτο, επιρροή και έλεγχο.

Το στάδιο της δήλωσης

Μετά το κυνήγι των στόχων ώστε να εξυπηρετηθεί το Εγώ σας, αρχίζετε να ψάχνετε για περισσότερο ικανοποιητικές δράσεις και τρόπους ζωής. Η έμφυτη υποτίμηση που συμβαίνει σε συγκριτικές σκέψεις έχει γίνει εμφανής. Ξεκινάτε να συνειδητοποιείτε ότι οι υλικές διαστάσεις της πραγματικότητας δεν είναι ο δρόμος για την αληθινή ευτυχία.

Συνειδητοποιείτε ότι υπάρχει προοπτική στον υλικό κόσμο αλλά δεν δίνετε την ίδια σημασία όπως πριν. Μέχρι αυτό το σημείο έχετε δυναμώσει των ανήσυχο νου σας και το Εγώ. Αρχίζετε να συνειδητοποιείτε ότι το μυαλό σας και οι επιθυμίες σας είναι η ρίζα αυτού που σας σταματάει από την πνευματική ισορροπία και την ευχαρίστηση. Αυτό το στάδιο είναι καλά σημαδεμένο από μια επιθυμία να εξυπηρετείτε τους άλλους. Ψάχνετε για λεωφόρους σοφίας που μπορούν να τιθασεύσουν το Εγώ που έχετε χτίσει.

Το στάδιο του πνεύματος

Αυτό το στάδιο είναι το τελευταίο στάδιο της ζωής, και ο Γιουνγκ επισήμανε ότι δε θα φτάσουν όλοι σε αυτό το σημείο της προσωπικής ανάπτυξης. Σε αυτό το στάδιο αναγνωρίζετε ότι όλα μέχρι αυτό το σημείο ήταν μέρος του ταξιδιού και ότι δεν ήσασταν «εσείς» όλο αυτό το διάστημα. Δοκιμάζατε τα όρια του ανθρώπινου βιώματος.

Στο πνευματικό αυτό στάδιο αρχίζετε να αναπτύσσεστε εσωτερικά ως άνθρωπος. Σταματάτε να είστε αρχέτυπα και ξεκινάτε να είστε ο εαυτός σας, γνωρίζοντας ότι είστε μια μόνιμα εξελίξιμη έννοια. Η παροδικότητα είναι κάτι που τώρα αναγνωρίζετε στη ζωή σας σε καθημερινή βάση.

Αφού βιώσετε τα όρια των ανθρωπίνων δυνατοτήτων και της ζωής, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτήν εμπειρία προς όφελός σας. Μπορείτε να κάνετε πίσω στον εαυτό σας, και να αναγνωρίσετε τα στοιχεία που αποτελούν το σύνολο του τι και ποιοι είστε.

ΖΑΝ – ΠΩΛ ΣΑΡΤΡ: Τίποτα δε συμβαίνει στη ζωή

“Τίποτα δε συμβαίνει στη ζωή. Το τοπίο αλλάζει, άνθρωποι πάνε κι έρχονται, αυτό είναι όλο. Δεν υπάρχουν ξεκινήματα. Οι μέρες διαδέχονται η μια την άλλη χωρίς ομοιοκαταληξία ή λογική – μια ατέρμονα, μονότονη συσσώρευση”. -ΖΑΝ – ΠΩΛ ΣΑΡΤΡ, ΓΑΛΛΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΥΠΑΡΞΙΣΤΗΣ

Το άκρως σοβαρό ύφος του νεότερου εαυτού μου στο σχόλιο που ακολουθεί, που το έγραψα τότε κάτω από τη ρήση του Σαρτρ, μου προκαλεί συγκίνηση, αλλά συνάμα ντρέπομαι γι’ αυτό:

Το έχω βιώσει, Ζαν – Πωλ. Έχω ζήσει αυτή την έσχατη μελαγχολία, τη μελαγχολία του “Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο κάτω από το φως του ήλιου”, τη μελαγχολία του “Όλο τα ίδια και τα ίδια”. Την Υπαρξιακή Μελαγχολία. Έχω νιώσει να πνίγομαι μέσα σε όλη αυτή τη μονοτονία. Έχω απελπιστεί μην μπορώντας να βρω τίποτα καινούργιο και σημαντικό.

Φαντάζομαι εκείνο τον μακρινό, νεαρό εαυτό μου να κάθεται μόνος σε ένα παγκάκι του πάρκου, με σηκωμένο τον γιακά του σακακιού του, με ένα άφιλτρο τσιγάρο να κρέμεται από τα χείλια του, ρίχνοντας λοξές ματιές εδώ κι εκεί, καταπλακωμένος από τη θλίψη της προβλεψιμότητας που του προκαλούσαν όλα όσα έβλεπε γύρω του. Αντιδρούσα με μορφασμούς απέχθειας στη θέα των επίπλαστα καλοσυνάτων μεσήλικων ζευγαριών που κουβέντιαζαν μεταξύ τους. Κι έφριττα βλέποντας νέους εραστές να σφιχταγκαλιάζονται, όντας εντελώς ανυποψίαστοι για το γεγονός ότι συν τω χρόνω η σχέση τους αναπόδραστα θα καταντούσε απλώς μια αφορμή αμοιβαίας περιφρόνησης ή, ακόμη χειρότερα, πλήξης.

Δεν ήταν ό,τι καλύτερο. Όμως, εκείνη την περίοδο της ζωής μου, όταν ένιωθα την εν λόγω υπαρξιακή ανία, το βίωνα όλο αυτό ως απόλυτα πραγματικό. Αναρωτιόμουν γιατί να μπαίνω καν στον κόπο να κάνω οτιδήποτε, όπως το να σηκώνομαι το πρωί από το κρεβάτι.

Αν αισθανόμουν και λειτουργούσα κατ’ αυτόν τον τρόπο σήμερα, θα με πήγαιναν άρον άρον σε ψυχίατρο.

Ζούμε σε μια ψυχολογική εποχή στο πλαίσιο της οποίας λίγοι άνθρωποι αναγνωρίζουν ή εκτιμούν τη φιλοσοφική θέαση των πραγμάτων. Σπάνια θα βρεθεί κάποιος στην εποχή μας που να θεωρεί ότι η απελπισία που νιώθει ένα άτομο επειδή δεν βρίσκει νόημα στη ζωή μπορεί να απορρέει από την αυθεντική κοσμοθεωρητική στάση του απέναντι στη ζωή· όχι, πρόκειται για ασθένεια που χρειάζεται θεραπεία. Αν έλεγα σε έναν ψυχίατρο ότι πίσω από το γεγονός ότι αντιμετωπίζει την υπαρξιακή ανία ως ασθένεια κρύβεται η αυθαίρετη υπόθεση ότι ζει κανείς σωστά μόνο εφόσον βιώνει χαρά κι αισιοδοξία, θα με κοιτούσε σαν να μου είχε σαλέψει. Οι περισσότεροι ψυχίατροι ενστερνίζονται το αξίωμα ότι ο στόχος μας στη ζωή είναι η αισιοδοξία και η ευτυχία και ότι δεν είναι υγιές να αισθανόμαστε ή να σκεφτόμαστε διαφορετικά.

Όμως, τι γίνεται αν ένας άνθρωπος το φιλοσοφήσει και καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ζωή δεν έχει νόημα; Τι γίνεται αν δεν καταφέρει να νιώσει “γεμάτος”, είτε ακολουθώντας μια ορθολογική συλλογιστική είτε ανασκάπτοντας διαισθητικά το βαθύτερο είναι του;

Η παραπάνω ρήση του Σαρτρ προέρχεται από το πρώτο μυθιστόρημά του, που έχει τίτλο Ναυτία. Γράφτηκε το 1938 και αποτελεί μια φιλοσοφική πραγματεία σε λογοτεχνική μορφή.

Κεντρικός ήρωας είναι ένας άντρας που βαθμιαία χάνει την επαφή του με όλα όσα είχαν κάποτε νόημα και αξία στη ζωή του· εξού και η “ναυτία” της αέναης απουσίας νοήματος που τον κυριεύει. Προς το τέλος του μυθιστορήματος ο άντρας αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι μόνο ο ίδιος μπορεί να δημιουργήσει το νόημα της ζωής του. Αυτή η ελευθερία είναι τρομακτική εξαιτίας της αυθαιρεσίας και της προσωπικής ευθύνης που τη στοιχειοθετούν, αλλά συγχρόνως είναι συναρπαστική. Το μοτίβο που διέπει το μυθιστόρημα, ότι η οδύνη οδηγεί στην αφύπνιση της συνείδησης – “Η ζωή αρχίζει στην άλλη πλευρά της απελπισίας” -, κατέστησε τη Ναυτία βασικό κείμενο του υπαρξιακού κινήματος.

Το γεγονός ότι οι πιο επιβλητικές διατυπώσεις της υπαρξιακής απελπισίας ήταν γαλλικής κοπής σαφώς συνέβαλλε σε αυτόν τον ρομαντισμό. Δεν ήταν μόνο το γεγονός ότι Γάλλοι φιλόσοφοι, όπως ο Σαρτρ και ο Καμύ, εξέφραζαν αυτή την απελπισία καλύτερα από κάθε άλλο φιλόσοφο· η συγκεκριμένη κοσμοθεωρία ήταν διάχυτη και στη γαλλική γλώσσα και τέχνη. Τα φιλμ της νουβέλ βαγκ παρουσίαζαν αντιήρωες που κατατρύχονταν από ένα αίσθημα απουσίας νοήματος και την αδράνεια που γεννιέται από αυτό το αίσθημα.

Οι ελκυστικές φοιτήτριες της Σορβόννης στα παρισινά καφέ να αποπνέουν έναν αέρα παραίτησης από τη ζωή, ανασηκώνοντας τους ώμους κι επαναλαμβάνοντας με καημό “Je m’ en fous”, μια μοδάτη έκφραση της εποχής που σήμαινε, κατά προσέγγιση, “ Όχι μόνο δε μου καίγεται καρφάκι, αλλά και να μου καιγόταν δε θα άλλαζε τίποτα”. Πολύ γαλλικό και πολύ ρομαντικό, λέμε.

Δεν πρέπει να λέμε πάντα τα πάντα, γιατί θα ήταν ανοησία· αυτό όμως που λέμε, πρέπει να είναι εκείνο που σκεφτόμαστε, διαφορετικά είναι κακία

Ακόμα και τα χαρίσματα που έχω και που δεν είναι αξιόμεμπτα, τα βρίσκω άχρηστα σε ετούτο τον αιώνα. Την ευπροσηγορία των τρόπων μου θα την ονόμαζε κανείς ανανδρία και αδυναμία· την πιστότητα και την ευσυνειδησία θα τις έβρισκε τραβηγμένες και δεισιδαίμονες· την ειλικρίνεια και την ανεξαρτησία οχληρές, απερίσκεπτες και ριψοκίνδυνες. Σε κάτι χρησιμεύει η κακοτυχία: καλό κάνει να γεννιέσαι σε έναν πολύ διεφθαρμένο αιώνα, γιατί – σε σύγκριση με άλλους καιρούς – θεωρείσαι ενάρετος δίχως να σου στοιχίζει ακριβά.

Αν στις μέρες μας ένας φίλος δεν αρνιέται ότι του εμπιστεύτηκες χρήματα, αν το παλιό σου πορτοφόλι σου επιστρέφει γεμάτο σκουριασμένα νομίσματα, θαύμα εμπιστοσύνης είναι κι άξιο στις δέλτους των Ετρούσκων να γραφεί, και του πρέπει θυσία στεφανοφόρας προβατίνας. (ΓΙΟΥΒΕΝΑΛΗΣ)

Τίποτα δεν είναι τόσο δημοφιλές όσο η καλοσύνη. (ΚΙΚΕΡΩΝ)

Με τέτοιο μέτρο σύγκρισης θα είχα βρει τον εαυτό μου σπουδαίο και σπάνιο, όπως τον βρίσκω πυγμαίο και κοινότατο σε σύγκριση με μερικούς περασμένους αιώνες, όπου ήταν σύνηθες (αν άλλα ισχυρότερα γνωρίσματα δεν συνέβαλαν), να βλέπεις έναν άνθρωπο συγκρατημένο στην εκδίκηση, αργό στην αδικοπραγία, ευλαβή στην τήρηση του λόγου του, ούτε διπρόσωπο ούτε ευεπηρέαστο ούτε ικανό να συμβιβάσει τις πεποιθήσεις του με τη θέληση άλλων και με τις περιστάσεις. Θα άφηνα μάλλον τα εκκρεμή ζητήματα να σπάσουν τα μούτρα τους, παρά να στρεβλώσω την αξιοπιστία μου προς εξυπηρέτησή τους. Όσο για ετούτη τη νεόφερτη αρετή της προσποίησης και της συγκάλυψης, που είναι αυτήν εδώ την ώρα σε τόσο μεγάλη εκτίμηση, τη μισώ θανάσιμα· και από όλα τα ελαττώματα, δεν βρίσκω κανένα άλλο που να μαρτυράει τόση ανανδρία και πνευματική χαμέρπεια. Είναι δειλό και δουλοπρεπές χαρακτηριστικό να μεταμφιέζεται κανείς και να κρύβεται κάτω από ένα προσωπείο και να μην τολμάει να εμφανιστεί όπως είναι. Με αυτό τον τρόπο οι σύγχρονοί μας εκπαιδεύονται στη δολιότητα: μαθημένοι να παράγουν ψεύτικους λόγους, δεν το θεωρούν θέμα συνείδησης αν παραβαίνουν το λόγο τους. Ένα ανώτερο μυαλό δεν πρέπει διόλου να διαψεύδει τις σκέψεις του: θέλει τα εσώτερα μέρη του να είναι ορατά. Εκεί, είτε κάθε τι είναι καλό είτε τουλάχιστον κάθε τι είναι ανθρώπινο.

Η αλήθεια είναι το πρώτο και βασικό μέρος της αρετής.

Πρέπει να την αγαπάει κανείς για αυτή την ίδια. Εκείνος που λέει την αλήθεια, επειδή είναι υποχρεωμένος από εξωτερικούς λόγους και επειδή τον εξυπηρετεί, και που δεν φοβάται διόλου να πει ένα ψέμα, όταν αυτό δεν έχει σημασία για κανέναν, δεν είναι επαρκώς φιλαλήθης. Από την ίδια της τη φύση, η ψυχή μου αποφεύγει το ψέμα και μισεί ακόμα και να το σκέφτεται.

Νιώθω μια εσωτερική ντροπή και μια αιχμηρή τύψη, αν καμιά φορά [το ψέμα] μου ξεφεύγει – όπως καμιά φορά μου ξεφεύγει – όταν οι περιστάσεις με αιφνιδιάζουν και με ταράζουν απρομελέτητα.

Δεν πρέπει να λέμε πάντα τα πάντα, γιατί θα ήταν ανοησία· αυτό όμως που λέμε, πρέπει να είναι εκείνο που σκεφτόμαστε, διαφορετικά είναι κακία. Δεν ξέρω τι πλεονέκτημα περιμένουν [οι ηγεμόνες] από τη συνεχή προσποίηση και παραποίηση, εκτός αν είναι να μη γίνονται πιστευτοί, ακόμα και όταν λένε την αλήθεια.

Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να πλανέψει τους ανθρώπους μια ή δύο φορές· να ομολογεί όμως κανείς ότι κρύβεται και να καυχιέται, όπως έκαμαν ορισμένοι ηγεμόνες μας, ότι “θα έριχναν το πουκάμισό τους στη φωτιά, αν ο κόσμος ήταν κοινωνός των αληθινών τους προθέσεων” (το οποίο είναι ρήση ενός αρχαίου, του Μέτελλου του Μακεδονικού) και ότι “όποιος δεν ξέρει να υποκρίνεται, δεν ξέρει να βασιλεύει” (ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΙΑ’), αποτελεί προειδοποίηση προς εκείνους που έχουν να κάμουν μαζί τους ότι όλα όσα λένε δεν είναι άλλο από κοροϊδία και ψέμα.

Όσο πιο πανούργος και πολύπειρος, τόσο πιο μισητός και ύποπτος είναι κανείς, όταν χάσει τη φήμη της τιμιότητας (ΚΙΚΕΡΩΝ)

Θα ήταν μεγάλη αφέλεια, αν αφηνόταν κανείς να τον αποκοιμίσουν η όψη ή τα λόγια εκείνου που έχει την πρόθεση να είναι πάντα διαφορετικός εξωτερικά από ό,τι είναι μέσα του, όπως έκανε ο Τιβέριος.

Εκείνοι οι συγγραφείς της εποχής μας, που όταν όρισαν τις υποχρεώσεις ενός ηγεμόνα, (αναφορά στον Ν. ΜΑΚΙΑΒΕΛΛΙ), έλαβαν υπόψη τους μόνο τι είναι καλό για τις υποθέσεις του κράτους και το έθεσαν πριν από την πιστότητα και τη συνείδησή του, θα είχαν κάτι να πουν σε έναν ηγεμόνα, που η τύχη θα του είχε τακτοποιήσει σε τέτοιο βαθμό τις υποθέσεις, ώστε θα μπορούσε να τις ορίσει μια για πάντα με μια μόνη παράλειψη και παράβαση του λόγου του. Όμως, το πράγμα δεν πάει έτσι.

Οι ηγεμόνες σκοντάφτουν συχνά σε παζαρέματα που δεν διαφέρουν το ένα από το άλλο: κάνουν ειρήνη περισσότερο από μία φορά, κάνουν περισσότερες από μία συνθήκες στη διάρκεια της ζωής τους.

Το κέρδος τούς προτρέπει, όταν για πρώτη φορά εμφανίζονται δόλιοι. Και πάντα σχεδόν εμφανίζεται κάποιο κέρδος, όπως συμβαίνει με όλες τις ανομίες (ανοσιουργήματα, φονικά, στάσεις, προδοσίες γίνονται για κάποιου είδους όφελος).

Αυτό το πρώτο κέρδος όμως κουβαλάει πίσω του αμέτρητες απώλειες, ρίχνοντας αυτό τον ηγεμόνα, εξαιτίας της πρώτης αθέτησης εμπιστοσύνης, έξω από κάθε διαπραγμάτευση και κάθε τρόπο συμφωνίας.

Χρειαζόμαστε πάντα αληθινές στενές σχέσεις με άλλα ώριμα πρόσωπα για τη διαρκή μας ανάπτυξη

Η απομόνωση είναι μια εκφοβιστική έννοια για τα περισσότερα άτομα. Έχουμε βαθιά ανάγκη για συντροφικότητα, για τη δημιουργία σχέσεων. Έχουμε μια ισχυρή φυσική τάση για αισθησιακή και σεξουαλική ικανοποίηση. Χρειαζόμαστε στοργή, βοήθεια, ενθάρρυνση και αγάπη.

Είμαστε λοιπόν αντιμέτωποι με την επιλογή, είτε να μπούμε σε στενή σχέση, πράγμα που απαιτεί ένα βαθμό παραίτησης και αναπροσαρμογής από τον αποκτηθέντα εαυτό, είτε να απομονωθούμε. Η τελευταία εκλογή είναι πολύ βαριά και απειλητική. Οι περισσότεροι θα επιλέξουν τις στενές σχέσεις με οποιοδήποτε αντίτιμο -γιατί η εναλλακτική λύση είναι η μοναξιά.

Χρειαζόμαστε πάντα τους άλλους για τη διαρκή μας ανάπτυξη και επιβεβαίωση. Η αληθινή στενή σχέση είναι μια θετική ισχύς μόνον αν είναι ο συνδυασμός δυνάμεων και ενέργειας με άλλα ώριμα πρόσωπα για τη συνεχή ανάπτυξη και των δύο. Είναι μια σκόπιμη παραίτηση ορισμένων πλευρών του αυτόνομου εαυτού κάποιου, με την επιθυμία να πάρει περισσότερα. Μέσα, κύρια, από τη στενή σχέση, τη διαρκή συντροφικότητα μπορούμε να δούμε τον γνήσιο κόσμο ενός άλλου ανθρώπου και να έχουμε μια γνήσια αντανάκλαση του δικού μας. Για το λόγο αυτό είναι τόσο εύκολο να αγαπάμε περιστασιακούς φίλους και τόσο δύσκολο να αγαπάμε εραστές. Η επένδυσή μας σ’ ένα φίλο είναι πολύ λιγότερο αποκαλυπτική και απαιτητική από εκείνη σ’ ένα σύντροφο στη ζωή μας, και επίσης, μακροπρόθεσμα, πολύ λιγότερο αποδοτική στην ανταμοιβή της για την ανάπτυξη.

Διαφορετικοί βαθμοί οικειότητας μπορούν να βρεθούν σε μια ποικιλία σχέσεων στο ξεκίνημά τους, που ικανοποιούν διάφορες ανάγκες οικειότητας, από περιστασιακές κοινωνικές και σεξουαλικές σχέσεις μέχρι βαθιές και παρατεταμένες φιλίες και προσπάθειες δημιουργίας μιας μόνιμης ένωσης, όπως ο γάμος. Οι περιστασιακές σχέσεις και φιλίες μπορούν να δώσουν στο άτομο την ευκαιρία σύντομων κοινών εμπειριών και την ανταλλαγή πληροφοριών, συναισθημάτων και ιδεών που μπορούν ν’ αποτελέσουν τον αντίποδα των συναισθημάτων απομόνωσης και πλήξης. Μελέτες όμως έχουν δείξει ότι μόνον οι στενές σχέσεις που εκτείνονται πέραν της κοινωνικότητας και προσφέρουν τις προϋποθέσεις για παρατεταμένη συντροφικότητα, όπως η συμβίωση ή ο γάμος, μπορούν να μας δώσουν το πιο παραγωγικό αναπτυξιακό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας και να εκφραζόμαστε ελεύθερα σ’ ένα αξιόπιστο, ασφαλές, δεκτικό, ενθαρρυντικό και έμπιστο περιβάλλον. Μας δίνουν την πιο ζωτική προϋπόθεση για να ξεπεράσουμε τη μοναξιά, να αναλάβουμε και να εξερευνήσουμε την ανθρώπινη εμπειρία χωρίς φόβο και παραλογισμό.

Λέγεται συχνά ότι η καλύτερη ένδειξη της ωριμότητάς μας βρίσκεται στην ικανότητά μας να δημιουργούμε αναπτυσσόμενες, γεμάτες και διατηρούμενες σχέσεις. Όπως παρατηρεί ο Έριχ Φρομ, “Ο ώριμος άνθρωπος βρίσκει τον εαυτό του και τις ρίζες του μόνο σε δημιουργική σχέση με τον κόσμο και την αίσθηση της ενότητας με όλους τους ανθρώπους και τη φύση”.

Πονάει όταν βλέπεις ότι η δυστυχία σου δημιουργείται από τον εαυτό σου

Ποτέ μη ρίχνεις το φταίξιμο στους άλλους.
Πάντοτε να κατακρίνεις τον εαυτό σου.
Αυτό θα φέρει τη μεταμόρφωση.

Η γενική τάση του ανθρώπινου νου είναι να ρίξει το φταίξιμο σε κάποιον άλλο. Αυτός είναι ένας τρόπος για να προστατέψεις τον εαυτό σου, τότε όμως παραμένεις ο ίδιος.
Παρατήρησέ το!

Γνωρίζουμε, από την ιστορία τουλάχιστον πέντε χιλιάδων χρόνων, ότι αυτό επαναλαμβάνεται συνεχώς. Παίρνει διαφορετικά ονόματα, αλλά συνεχίζεται το ίδιο πράγμα.

Στην αρχή, οι άνθρωποι έλεγαν: “Τί να κάνουμε εμείς; Στην πραγματικότητα η τύχη τα κάνει όλα. Οτιδήποτε συμβαίνει, το κάνει αυτή. Εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα να το αλλάξουμε.”
Αυτό είναι ένα κόλπο, για να ρίξεις όλη την ευθύνη στους ώμους των άλλων.

Τότε, εσύ ελευθερώνεσαι.
Τότε, αν είσαι κλέφτης, τί μπορείς να κάνεις εσύ;
Και αν είσαι δολοφόνος, τί μπορείς να κάνεις εσύ;
Είναι η τύχη εκείνη που αποφασίζει.

Αυτή η ίδια η ιδέα: “τί να κάνουμε εμείς, αφού η τύχη τα κάνει όλα;” έχει δημιουργήσει πνευματική τεμπελιά, έναν πολύ βαθύ ύπνο.

Η Ανατολή έχει ζήσει σε βαθύ ύπνο, με έναν εντελώς αβοήθητο τρόπο.
Αυτό όμως έχει συμβεί και σε άλλες χώρες επίσης, με διαφορετικά ονόματα.
Στην αρχή ήταν πάντοτε ο Θεός.

Ύστερα, σιγά – σιγά, οι άνθρωποι άρχισαν ν’ αναρωτιούνται αν υπάρχει Θεός ή όχι.
Σιγά – σιγά, η ύπαρξη του Θεού αμφισβητήθηκε, χρειαζόμασταν όμως έναν αποδιοπομπαίο τράγο, για να πετάξουμε τις ευθύνες μας πάνω του.

Τότε εμφανίστηκε η ιδέα της μοίρας, η ιδέα των προηγούμενων ζωών, του κάρμα – ότι έχει κάνει κάτι στην προηγούμενη ζωή και τώρα το κάθε τι είναι προδιαγεγραμμένο από αυτό που έκανες και εσύ δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, γιατί είσαι παγιδευμένος από τις προηγούμενες ζωές σου.
Τώρα, δεν μπορείς να πας πίσω και ν’ αλλάξεις τις προηγούμενες ζωές σου, οπότε τα πάντα είναι προκαθορισμένα από τη μοίρα. Βλέπεις τι έγινε;

Από τη στιγμή που ο Θεός δεν είναι πια εκεί, χρειάζεσαι κάτι άλλο – τη θεωρία του κάρμα, της μοίρας, του κισμέτ, της τύχης.

Σιγά – σιγά, αυτά τα πράγματα έγιναν επίσης άχρηστα.

Τότε εμφανίστηκαν καινούργιες ιδέες, το παιχνίδι όμως παραμένει το ίδιο.

Τότε ο Δαρβίνος είπε ότι είναι η εξέλιξη, οι εξελικτικές δυνάμεις.

Ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος, είναι απλώς κομμάτι των εξελικτικών δυνάμεων, οι οποίες είναι τρομακτικές.

Ο άνθρωπος απλώς κινείται μέσα σ’ αυτές τις δυνάμεις. Αυτές οι δυνάμεις είναι οι καθοριστικοί παράγοντες. Εσύ δεν μπορείς να κάνεις τίποτε άλλο. Είσαι απλώς ένα υποπροϊόν. Οτιδήποτε κι αν είσαι, βρίσκεσαι στο έλεος των εξελικτικών δυνάμεων.

Τώρα αυτό είναι ένα άλλο όνομα για το Θεό, ένα άλλο όνομα για το κάρμα, ένα άλλο όνομα για τη μοίρα. Τίποτε δεν έχει αλλάξει.

Απλώς μια επιστημονική εξήγηση, αλλά το ψυχολογικό κόλπο παραμένει το ίδιο.

Ύστερα, ήρθε ο Καρλ Μαρξ και είπε: Δεν είναι η εξέλιξη, είναι η οικονομική δομή της κοινωνίας, η οποία προδιαγράφει τα πάντα.

Δεν είναι η συνειδητότητα που καθορίζει την κοινωνία και τη δομή της, αλλά το αντίστροφο: Είναι η κοινωνία και η οικονομική της δομή εκείνη που καθορίζει τη συνειδητότητα, οπότε εσύ δεν μπορείς να κάνεις τίποτα άμεσα, εκτός αν αλλάξει η κοινωνία.

Είναι το ίδιο: Αν δεν αλλάξει ο νους του Θεού, αν δεν αλλάξει η μοίρα… Τώρα είναι η οικονομική δομή. Και είναι αναπόφευκτο. Εσύ δεν μπορείς να πας εναντίον αυτής της κατάστασης. Το κάθε τι είναι προδιαγεγραμμένο.

Ύστερα ήρθε ο Σίγμουντ Φρόυντ και είπε ότι το ασυνείδητο είναι εκείνο που καθορίζει τα πάντα, η ενστικτώδης σου φύση.

Όλες αυτές είναι εξηγήσεις για το ίδιο κόλπο και το κόλπο είναι αυτό: ρίξε το φταίξιμο σε κάποιον, ώστε να μπορείς να νιώσεις καλά και να μπορείς να συνεχίζεις έτσι όπως είσαι, οπότε δεν υπάρχει ανάγκη να περάσεις από καμία αλλαγή.

Αυτό το σούφικο τάγμα, που ονομάζεται οι “Φταίχτες”, λέει: “Εγώ είμαι υπεύθυνος. Όλο το φταίξιμο είναι δικό μου”.

Άφησε για μια στιγμή αυτή τη σκέψη να βυθιστεί μέσα στην καρδιά σου: “Εγώ είμαι υπεύθυνος.”
Τότε, ξαφνικά αρχίζουν να σου συμβαίνουν δύο πράγματα.

Το πρώτο: Αν είμαι εγώ υπεύθυνος, τότε η αλλαγή είναι εφικτή.

Το δεύτερο: Αν είμαι εγώ υπεύθυνος, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να κατηγορώ τους άλλους και να τσακώνομαι συνεχώς. Και τότε, δεν υπάρχει νόημα στο να περιμένεις ολόκληρο τον κόσμο ν’ αλλάξει. Ακόμα κι αν ολόκληρος ο κόσμος αλλάξει – που δεν θ’ αλλάξει – εσύ δεν θα είσαι εδώ.

Κάτι πρέπει να γίνει αυτήν ακριβώς τη στιγμή, αμέσως, επειδή η ζωή σου είναι πολύ μικρή. Δεν μπορείς να περιμένεις αιωνίως να έρθει ο κομμουνισμός, να συμβεί η αταξική κοινωνία ή να έρθει μια δευτέρα παρουσία ή μια κοσμική αλλαγή να σε ελευθερώσει.

Όλα αυτά είναι ανοησίες!
Το βασικό κόλπο όμως παραμένει το ίδιο: “Δεν είμαι εγώ υπεύθυνος. Εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτα.”

Πάρε την ευθύνη στους δικούς ώμους. Στην αρχή, πονάει. Πονάει επειδή όταν βλέπεις τη βλακεία της συμπεριφοράς σου, ότι η δυστυχία σου δημιουργείται από τον εαυτό σου, πονάει.

Πάντοτε σε κάνει να νιώθεις καλά και όμορφα, όταν είναι κάποιος άλλος υπεύθυνος για την δυστυχία σου. Τη στιγμή που βλέπεις ότι εσύ ο ίδιος χαστουκίζεις το πρόσωπό σου και δεν σε χαστουκίζει κανένας άλλος, τότε φαίνεται εντελώς βλακώδες να το συνεχίζεις.

Αν το απολαμβάνεις, τότε μην παραπονιέσαι.

Η μυστηριώδης σχέση που υπάρχει μεταξύ της σκέψης ενός ανθρώπου και αυτού που του συμβαίνει

Η πραγματική ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων, η ρίζα από την οποία παράγεται κάθε εμφανής διαφορά, είναι το ότι ανήκουν σε διαφορετικά επίπεδα εσωτερικής υπευθυνότητας. Η διαφορετική ποιότητα σκέψης τοποθετεί τους ανθρώπους κάθετα στα διαφορετικά επίπεδα της κλίμακας του Είναι.

Υπάρχει μια εσωτερική ιεραρχία που κανένας πόλεμος ή επανάσταση δεν θα μπορέσει ποτέ να τη σβήσει, γιατί η πραγματική ανομοιότητα μεταξύ των ανθρώπων δεν βρίσκεται ούτε στον πλούτο, ούτε στην πίστη ή στη φυλή. Η διαφορά εντοπίζεται στις καταστάσεις τού Είναι. Είναι μια διαφορά ψυχολογική, κάθετη, εξελικτική, βαθμίδας. Για το λόγο αυτό μπορεί να ξεπεραστεί μόνο μέσα από μια ριζική αλλαγή του τρόπου σκέψης κι αντίληψης.

Σου συμβαίνουν συνεχώς τα ίδια γεγονότα γιατί τίποτα δεν αλλάζει σε σένα! Το κομμάτι του παραδείσου πάει προς τον παράδεισο, τo κομμάτι της κόλασης πάει προς την κόλαση.

Οι καταστάσεις της υπόστασής μας προσελκύουν τα γεγονότα που τους αντιστοιχούν και τα γεγονότα, μας ρίχνουν ξανά στις ίδιες καταστάσεις. Μόνο η θέληση μπορεί να διακόψει αυτή την αιώνια καταδίωξη, αυτό το ατέλειωτο μηχανικό παιχνίδι, και να σπάσει τον υπνωτικό κρίκο που περιβάλλει την ανθρώπινη ύπαρξη. Thought is creative. Thought creates. Τα γεγονότα είναι οι υλοποιήσεις της σκέψης μας, των καταστάσεων του Είναι μας. Καταστάσεις και συμβάντα είναι επομένως το ίδιο πράγμα. Οι καταστάσεις παράγονται στο Είναι κάθε ανθρώπου, τα γεγονότα εκδηλώνονται στη ζωή του, στον χρόνο, και μοιάζουν να παράγονται ανεξάρτητα από τη θέλησή του. Στην πραγματικότητα εμείς οι ίδιοι τα επικαλεστήκαμε με σφοδρότητα και, ασυνείδητα, τα δημιουργήσαμε.

Η σκέψη του ανθρώπου, θετική ή αρνητική, είναι πάντα δημιουργική και βρίσκει δεόντως την ευκαιρία να υλοποιηθεί.

Οι σκέψεις μας, σαν χειρόγραφες προσκλήσεις, που έχουν αποσταλεί και μετά ξεχαστεί, προσελκύουν τα αντίστοιχα συμβάντα. Όταν έρθει ο καιρός που ούτε καν το σκεφτόμαστε πια, περιστάσεις, συναντήσεις, περιστατικά, προβλήματα και συμπτώσεις, καταπτώσεις και αποτυχίες, χτυπούν την πόρτα μας σαν ανεπιθύμητοι επισκέπτες που τους προσκαλούσαμε όμως από καιρό, υποχθόνια. Μόνο η αμέλεια των ψυχολογικών μας καταστάσεων, απ’ όπου πραγματικά πηγάζουν εκείνα τα γεγονότα, μας τα παρουσιάζει ως απροσδόκητα, απρόσμενα.

Το απρόσμενο έχει πάντα ανάγκη μακράς προετοιμασίας.

Κανένα γεγονός δεν μπορεί να συμβεί εξωτερικά σε έναν άνθρωπο χωρίς την, έστω και ασυνείδητη, συγκατάθεσή του. Τίποτα δεν μπορεί να του τύχει χωρίς να περάσει πρώτα μέσα από την ψυχολογία του.

Η σκέψη επομένως είναι ισχυρότατη.

Επίσης, εκείνα που αποκαλούμε γεγονότα, συμβάντα, εμπειρίες και όλα τα πιθανά περιστατικά της ζωής, είναι ψυχολογικές καταστάσεις της υπόστασης που ήδη πορεύονται για να συναντήσουν όποιον έχει εναρμονιστεί με αυτά. Οι καταστάσεις είναι γεγονότα που περιμένουν την κατάλληλη συγκυρία για να συμβούν.

Η ποιότητα των συναισθημάτων μας, η ευρύτητα των σκέψεών μας, οι ψυχικές διαθέσεις που βιώνουμε εκείνη τη στιγμή, αποφασίζουν τι θα εκδηλωθεί στο ορατό, τη φύση των γεγονότων που θα υλοποιηθούν στη ζωή μας.

Τροποποιώντας τις καταστάσεις τού Είναι, μπορείς να ανατρέψεις τα γεγονότα που, προορίζονται να τα βρεις μπροστά σου. Να πώς ο άνθρωπος, μέσα από μια μελέτη του εαυτού του, τροποποιώντας τον τρόπο που σκέφτεται και αισθάνεται, μπορεί να μετατρέψει την οριζόντια, εφήμερη, ύπαρξή του.

Πρέπει να μάθουμε να ανατρέπουμε την οπτική μας. Όλα αυτά που οι άνθρωποι συνήθως κατανοούν ως δυσκολίες και συμφορές, όλα αυτά που καταριούνται. όλα αυτά που προσπαθούν πάση θυσία να αποφύγουν, στην πραγματικότητα είναι το πιο πολύτιμο υλικό για να μετατρέψουν την ψυχολογία του θανάτου σε μια ψυχολογία ζωής.

To Είναι αποτελείται από καταστάσεις και η ζωή από γεγονότα. Η ύπαρξή μας, επομένως, τρέχει παράλληλα σε δύο γραμμές: εκείνη των γεγονότων, της διαδοχής των συμβάντων που, στη διάρκεια της ζωής μας, συναντάμε στο tapis roulant του χωροχρόνου, και εκείνη των καταστάσεων που είναι οι ψυχικές διαθέσεις, moods, οι καταστάσεις τού Είναι που διαδέχονται, μέσα μας, η μια τη άλλη, σχεδόν πάντα απαρατήρητα. Επομένως, η προσωπική ιστορία ενός ανθρώπου, στον οριζόντιο άξονα είναι φτιαγμένη από γεγονότα, ενώ στον κάθετο άξονα είναι φτιαγμένη από καταστάσεις. Ωστόσο, ο κόσμος συνήθως πιστεύει και αφηγείται τη ζωή του σαν να είναι φτιαγμένη μόνο από εξωτερικά γεγονότα. Στην πραγματικότητα, το είδος των γεγονότων που εκδηλώνονται, και επομένως η ποιότητα της εξωτερικής ζωής, εξαρτάται από την ποιότητα της σκέψης και από τις καταστάσεις τού Είναι. Η ζωή επομένως αποτελείται από γεγονότα αλλά και, ακόμη περισσότερο, από καταστάσεις. Ο καθένας μας, για παράδειγμα, πηγαίνοντας σε μια διάλεξη ή στο θέατρο, είναι σίγουρος ότι διάλεξε τη θέση που θα καθίσει. Ο καθένας μας είναι σίγουρος ότι σήμερα το πρωί διάλεξε τι ρούχα θα φορέσει. Στην πραγματικότητα δεν ήμασταν ‘εμείς’ που διαλέξαμε τη θέση στο θέατρο ή τα ρούχα αλλά οι καταστάσεις τού Είναι μας.

Είναι εύκολο να παρατηρήσουμε ότι όλοι έχουν στη γκαρνταρόμπα τους ένα φόρεμα, ένα πουκάμισο, ένα ρούχο που αντιπαθούν και για κάποιο λόγο δεν θα ήθελαν ποτέ να το φορέσουν. Δεν το πετάνε γιατί γνωρίζουν πως κάποια στιγμή θα βρεθούν σ’ αυτή την ψυχική διάθεση, σ’ αυτό το mood, στο ανάλογο επίπεδο του Είναι. Όταν ‘νιώθουμε’ έτσι, ‘επιλέγουμε’ εκείνο το ρούχο.

Η σχέση που συνδέει καταστάσεις και γεγονότα, εσωτερικά και εξωτερικά συμβάντα, η μυστηριώδης σχέση που υπάρχει μεταξύ της ψυχολογίας ενός ανθρώπου και αυτού που του συμβαίνει είναι ο πυρήνας του θέματος της ελεύθερης βούλησης και του αιώνιου αινίγματος, εάν το πεπρωμένο υπακούει στην τυχαιότητα ή την αναγκαιότητα.

Tο έρπον χάος ο Νυαρλαθοτέπ

Υπήρχαν σ’ εκείνα τα ταξίδια ανυπολόγιστοι τοπικοί κίνδυνοι – καθώς κι εκείνη η συγκλονιστική έσχατη απειλή που σκούζει άναρθρα και ακατανόμαστα έξω από το σύμπαν της τάξης, εκεί όπου κανένα όνειρο δεν μπορεί να φτάσει ποτέ – εκείνη η άμορφη πληγή του εσώτατου χάους που βλαστημά και αφρίζει στο κέντρο του απείρου – ο απέραντος δαιμονικός ηγεμόνας Αζαθόθ, που τ’ όνομά του κανένα στόμα δεν τολμά ν΄ αρθρώσει μεγαλόφωνα και ο οποίος ροκανίζει πεινασμένα στο κέντρο του απείρου σε κάποιες ασύλληπτες κι αφώτιστες αίθουσες πέρα από το χρόνο μέσα σ΄ έναν πνιχτό, φρενήρη ρυθμό από βδελυρά τύμπανα και το αχνό, μονότονο κλαψούρισμα από καταραμένους αυλούς – και στη συνοδεία αυτών των αποκρουστικών μπουμπουνητών και συριγμών χορεύουν αργά, αδέξια και αλλόκοτα οι γιγάντιοι Έσχατοι Θεοί, τυφλοί, βουβοί ζοφεροί και άμυαλοι. Οι άλλοι θεοί, η ψυχή και ο αγγελιοφόρος των οποίων είναι το έρπον χάος, ο Νυαρλαθοτέπ” / Nyarlathotep

… The Dream Quest of Unknown Kadath

 

Η όλη εικόνα, που παραστατικά δίνει ο Λάβκραφτ, στοχεύει κατευθείαν, σαν μαύρη δίνη, τις συνεκτικές ιδιότητες που εναρμόζουν τον άνθρωπο, την ψυχή και το είναι του. Φτάνει σ ένα επίπεδο πέρα από οποιαδήποτε μορφή οργάνωσης και αιτιοκρατίας. Εκεί όπου η γεωμετρία του χώρου και του μυαλού παρασύρεται και συστρέφεται σε αφύσικες γωνίες και καμπύλες. Σαν μια δομή που λιώνει, διαστρεβλώνοντας το γύρω διάστημα και ρουφιέται μέσα απ’ μια πύλη σε τόπους πέρα απ’ τον κόσμο, στο αρχέγονο και το άμορφο. Περιγράφει μια κατάσταση απρόσιτη και μακρινή που δεν παρεμβαίνει άμεσα στον ανθρώπινο κόσμο. Τον απειλεί όμως πίσω απ’ το παραπέτασμα της τρέλας και της καθέλιξης της ίδιας της δημιουργίας στην πρωτοζωϊκή ύλη.

 

Η κλασσική μέθοδος επιρροής, μετάδοσης και κατεύθυνσης της πληροφορίας μέσα στις συνειδήσεις των πιστών είναι η τεχνική των ονείρων. Στο όνειρο, η επίγνωση του καθενός μπορεί να σταλεί σαν κύμα και να ταξιδεύσει μέσα στις διαστάσεις – στον χώρο και τον χρόνο- ανασύροντας και τα ανάλογα δεδομένα στο πέρασμά του … αρκεί και ο ίδιος να είναι κάπως εξοικειωμένος σ’ αυτό το στροβίλισμα της ενέργειάς του.

 

Ανάλογα και από άλλες σφαίρες, μπορεί να δημιουργηθεί μια δινοτροπική εστία και ένα κύμα ή μια παραφυάδα από κάποιο σκοτεινό φορέα να εισχωρήσει μέσα απ’ τις ρωγμές… κατευθείαν στα κέντρα αντίληψης και στο νευρικό σύστημα του ονειρευόμενου. Σαν ένας διανοητικός ιός που αναδύεται απ’ τα βάθη για να κατσικωθεί στην δική μας πραγματικότητα.

“Είχε πει ότι η γεωμετρία του ονειρικού κόσμου ήταν αφύσικη, μη ευκλείδεια, που υπαινισσόταν με αποκρουστικό τρόπο την ύπαρξη χώρων και διαστάσεων πέρα από τις δικές μας”…The Call of Cthulhu

Θλίψη και απώλεια της ταυτότητας μας

H ταυτότητά μας σχετίζεται με τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας, τον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε τον εαυτό μας, την ιστορία που λέμε στους άλλους σχετικά με το ποιοι είμαστε… Και όμως συχνά δεν γνωρίζουμε ούτε εμείς οι ίδιοι την ταυτότητά μας. Πολλές φορές τη «χάνουμε» και δεν το καταλαβαίνουμε καν. Υπάρχει, γνωρίζουμε ότι υπάρχει κάπου, αλλά δεν το καταλαβαίνουμε μέχρι να αλλάξει κάτι. Είναι όπως το soundtrack μιας ταινίας. Υπάρχει, παίζει παράλληλα με την ταινία, δεν του δίνουμε σημασία και το καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει μόνο όταν το αντικαταστήσουν με κάποιο άλλο και μας «χτυπήσει» στο αυτί. Απορούμε τι άλλαξε χωρίς να μπορούμε να το εντοπίσουμε.

Πίσω στο θέμα της ταυτότητας. Όταν βιώνουμε μία απώλεια συχνά εστιάζουμε στα απτά πράγματα που χάνουμε – τον άνθρωπο, το σπίτι, τη δουλειά, τη σχέση και άλλα. Υπάρχουν όμως και οι δευτερεύουσες απώλειες, που έρχονται σαν ντόμινο και μας εμποδίζουν να αντιμετωπίσουμε την πρωταρχική απώλεια, αλλά δεν είναι τόσο σημαντικές όσο η απώλεια του εαυτού μας, όταν χάνουμε κάποιον που αγαπούσαμε πολύ.

 

Η έλλειψη δυνατότητας αυτοπροσδιορισμού που έρχεται ως αποτέλεσμα της απώλειας της ταυτότητας μας όταν πενθούμε σχετίζεται με υψηλά ποσοστά κατάθλιψης και μετατραυματικού στρες. Παρακάτω θα μιλήσουμε για κάποιους «τύπους» ταυτότητας που χάνουμε όταν βιώνουμε μία απώλεια, πώς μπορούμε να βιώσουμε τις αλλαγές ή την απώλεια ταυτότητας και τι πρέπει να κάνουμε γι’ αυτό. Να ξέρετε πάντως πως δεν υπάρχει εύκολος τρόπος ούτε εύκολη απάντηση.

 

Σχεσιακή ταυτότητα

 

Αφορά το κομμάτι αυτό της ταυτότητάς μας που βασίζεται στη σχέση μας με το πρόσωπο που έφυγε απ’ τη ζωή. Όταν χάνουμε κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, νιώθουμε ότι δεν έχουμε πια λόγο ύπαρξης αφού η σχέση αυτή που είχαμε με τον εκλιπόντα όριζε τη ζωή μας και τώρα χάθηκε. Για παράδειγμα όταν μία γυναίκα μένει χήρα είναι πιθανόν να θέσει στον εαυτό της την εξής ερώτηση: Τι είμαι τώρα που δεν είμαι πια σύζυγος;
 

Οι σχεσιακές ταυτότητες όπως είπα και πριν αφορούν τη σχέση μας με ένα άτομο. Είναι πολύ πιθανό κατά τη διάρκεια της ζωής μας η σχέση αυτή με το συγκεκριμένο άτομο να αλλάξει πολλές μορφές. Μία γυναίκα μπορεί να είναι σύζυγος και από τη μία στιγμή στην άλλη να μετατραπεί σε μαμά ή νοσοκόμα του συζύγου της. Κάποια συστατικά του αρχικού μας ρόλου εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά συνήθως νιώθουμε ότι επικρατεί ο νέος ρόλος που αναλαμβάνουμε με ολοένα και περισσότερες ευθύνες. Όταν ο σύζυγος πεθάνει, τότε η σύζυγος νιώθει ότι έχασε το σκοπό της στη ζωή. Όταν η ταυτότητά μας καθορίζεται από τη σχέση φροντίδας που έχουμε με το άτομο αυτό και φύγει από τη ζωή τότε για μία γυναίκα μπορεί να είναι δύσκολο να ξαναβρεί τη θέση της στον κόσμο και να ξανακερδίσει την αίσθηση του εαυτού της.

 

Μετά από μία απώλεια μία γυναίκα μπορεί να απομακρυνθεί από τους φίλους και την οικογένεια του εκλιπόντος. Αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μία ακόμη μετατόπιση της σχεσιακής της ταυτότητας αφού παύουν να υπάρχουν σχέσεις με αγαπημένα της άτομα που ζουν ακόμα.

Επαγγελματική ταυτότητα

 

Το επάγγελμά μας καθορίζει το ποιοι είμαστε. Ο κάθε άνθρωπος έχει γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρογνωμοσύνη που σχετίζεται με τη δουλειά του. Επίσης κάθε άνθρωπος δημιουργεί ένα κύκλο γνωστών και φίλων μέσω της δουλειάς του, τον οποίο κύκλο χάνει όταν συνταξιοδοτείται ή αλλάζει δουλειά. Συχνά η απώλεια της επαγγελματικής μας ταυτότητας μπορεί να έχει βαθιές επιπτώσεις στην αίσθηση του εαυτού μας. Αν είμαι δασκάλα 40 χρόνια και έχω μάθει να είμαι κάθε μέρα με παιδιά θα είναι δύσκολο για μένα όταν πάρω σύνταξη και πάψω πια να είμαι δασκάλα. Ακόμα χειρότερα είναι όταν πρέπει κάποιος να αφήσει τη δουλειά του που τόσο αγαπάει για να φροντίσει κάποιον αγαπημένο του που είναι άρρωστος ή πεθαίνει. Όπως καταλαβαίνετε η απώλεια της επαγγελματικής ταυτότητας οδηγεί σε πολλαπλές απώλειες ταυτότητας που «πέφτουν» η μία πάνω στην άλλη.

 

Πνευματική ταυτότητα

 

Είτε είσαι χριστιανός, μουσουλμάνος, βουδιστής ή αθεϊστής έχεις μία πνευματική ταυτότητα που σε καθορίζει και η οποία μπορεί να μεταστραφεί ή να εξαφανιστεί μετά από ένα μεγάλο σοκ, όπως είναι ο θάνατος ενός αγαπημένου σου προσώπου. Είναι συχνό φαινόμενο να κλονίζεται η πίστη πολλών ανθρώπων όταν χάνουν κάποιον αγαπημένο τους ή συμβαίνει το αντίθετο, να υπάρχει δηλαδή μία αυξημένη αίσθηση της πνευματικότητας. Ο θάνατος είναι ένα δυνατό σοκ που μας επηρεάζει βαθύτατα και μας ταρακουνάει επηρεάζοντας κατά πολύ τα διάφορα στοιχεία που δημιουργούν την ταυτότητά μας.

Οικονομική ταυτότητα

 

Παρόλο που δεν θεωρούμε το οικονομικό κομμάτι μέρος της ταυτότητάς μας, η ικανότητά μας να εξασφαλίσουμε οικονομικά τον εαυτό μας και την οικογένειά μας είναι συχνά ένα σημαντικό στοιχείο της αίσθησης του εαυτού μας. Είτε πρόκειται για ένα συνεχή αγώνα για την εξασφάλιση του προς το ζην ή υπερηφάνεια για την οικονομική μας ευμάρεια, κάθε άνθρωπος έχει κάποιες προσδοκίες σχετικά με το πώς πρέπει να είναι η οικονομική του ταυτότητα. Μία ασθένεια ή ένας δικός μας άνθρωπος που πεθαίνει μπορεί να μας επηρεάσει οικονομικά. Το συντριπτικό συχνά κόστος της υγειονομικής περίθαλψης ή η εγκατάλειψη της εργασίας μας για να γίνουμε κύριοι φροντιστές κάποιου, μπορεί να επηρεάσει την ανασφάλειά μας σχετικά με τα οικονομικά και να φέρει απώλεια της οικονομικής μας ταυτότητας.

 

Στο άλλο άκρο είναι η ασφάλεια ζωής που λαμβάνουμε μετά το θάνατο κάποιου ή η κληρονομιά που μας αφήνει και που μπορεί να βελτιώσει τα οικονομικά μας αν και συχνά τα χρήματα αυτά κάνουν κάποιον να αισθάνεται περισσότερο ενοχές παρά χαρά αφού νιώθει πως κέρδισε από το θάνατο κάποιου άλλου.

 

Φυσική ταυτότητα

 

Όπως η οικονομική μας ταυτότητα σχετίζεται με την ικανότητά μας να παρέχουμε τα βασικά στους εαυτούς μας και τις οικογένειές μας, έτσι και η φυσική ταυτότητα συχνά καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο υπάρχουμε σαν παρουσίες στον κόσμο. Αφορά τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, τις συνήθειες, τα χόμπι μας… Κάποιος που είναι αθλητής χρησιμοποιεί το σώμα του και όλους του τους μύες για να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του αθλήματος του. Μία ασθένεια, ένας τραυματισμός, ακόμα και τα γηρατειά μπορεί να οδηγήσουν στην απώλεια της φυσικής του ταυτότητας που οδηγεί με τη σειρά της στην απώλεια αυτοπεποίθησης.

 

Το χειρότερο απ’ όλα είναι όταν χάνουμε την αυτοπεποίθησή μας και τη θέλησή μας για ζωή. Ένας τραυματισμός, μία ασθένεια ή μία απώλεια είτε είναι προβλέψιμη είτε όχι λειτουργεί σαν ένα πρίσμα μέσω του οποίου βλέπουμε τη ζωή και μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο στην ταυτότητά μας γιατί μπορεί πολύ απλά να «τινάξει στον αέρα» όλες τις θεμελιώδεις πεποιθήσεις που έχουμε για τον κόσμο. Στο τέλος καταλήγουμε να αισθανόμαστε απαισιοδοξία και ανικανότητα να αλληλεπιδράσουμε με άλλους ανθρώπους, αλλά και ανικανότητα να κάνουμε τις δραστηριότητες που συνηθίζαμε. Όλο αυτό οδηγεί σε μία αλλαγή ή και απώλεια της ταυτότητάς μας με την οποία συχνά είναι δύσκολο να συμβιβαστούμε.

 

Το θέμα είναι τι κάνεις για να ξαναβρείς την ταυτότητά σου. Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση, αλλά το πρώτο πράγμα που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι η ταυτότητά σου ακόμα και αν την ξαναβρείς δεν θα είναι ποτέ ξανά όπως ήταν πριν.

 

Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Καμιά φορά χρειάζεται να βλέπουμε τη ζωή και το ποιοι είμαστε με άλλο μάτι. Είναι λάθος να πιστεύεις ότι δεν θα γίνεις ποτέ ξανά ευτυχισμένος/η. Όσο έντονος κι αν είναι ο πόνος της απώλειας δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν άλλα πράγματα που θα φέρουν ξανά την αίσθηση του σκοπού, της χαράς και της ικανοποίησης στη ζωή σου και που θα γίνουν και αυτά μέρος της ταυτότητάς σου – σιγά-σιγά, αλλά θα γίνουν.

 

Μπορείς να φέρεις το παρελθόν στο παρόν. Ο άνθρωπος που έχασες και το άτομο που ήσουν μπορούν να εξακολουθούν να αποτελούν μέρος σου καθώς συνεχίζεις τη ζωή σου. Μιλώντας για τον άνθρωπο αυτό είναι ένας υγιής τρόπος να θρηνήσεις και να κλείσεις την πόρτα στο παρελθόν. Όπως έχουμε πει ξανά η διατήρηση της σύνδεσης με τον άνθρωπο αυτό καθώς και η συνεχής σύνδεση με το πρόσωπο που υπήρξες κάποτε είναι μία υγιής μετάβαση προς τα μπρος.

 

Τέλος αφιέρωσε λίγο χρόνο για να μελετήσεις την ταυτότητά σου. Είτε μιλώντας σε κάποιον άνθρωπο εμπιστοσύνης είτε γράφοντας είτε πλέκοντας είτε μέσω οποιασδήποτε άλλης ενασχόλησης σκέψου ποιος/ ποια ήσουν. Κάνε μία προσπάθεια και εστίασε όχι μόνο στην απώλεια, αλλά και στα κέρδη. Ανάμεσα σε αυτά μπορεί να είναι μία νέα σχέση, μία θετική αλλαγή στην προοπτική σου, νέες δεξιότητες ή αλλαγές στην επαγγελματική ή τη φυσική σου ταυτότητα.

 

Όσο εύκολο και αν είναι να επικεντρωθείς στην απώλεια του εαυτού σου, άλλο τόσο δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσεις τις αλλαγές που σου συνέβησαν. Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει να μαζέψεις τα κομμάτια σου και να δημιουργήσεις ένα νέο παζλ φτιαγμένο πάνω στη νέα πραγματικότητα.

Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: ΗΣΙΟΔΟΣ - Ἔργα καὶ Ἡμέραι (765-793)

Ἤματα δ᾽ ἐκ Διόθεν πεφυλαγμένος εὖ κατὰ μοῖραν
πεφραδέμεν δμώεσσι· τριηκάδα μηνὸς ἀρίστην
ἔργα τ᾽ ἐποπτεύειν ἠδ᾽ ἁρμαλιὴν δατέασθαι,
εὖτ᾽ ἂν ἀληθείην λαοὶ κρίνοντες ἄγωσιν.
Αἵδε γὰρ ἡμέραι εἰσὶ Διὸς παρὰ μητιόεντος·
770 πρῶτον ἔνη τετράς τε καὶ ἑβδόμη ἱερὸν ἦμαρ
(τῇ γὰρ Ἀπόλλωνα χρυσάορα γείνατο Λητώ)
ὀγδοάτη δ᾽ ἐνάτη τε. δύω γε μὲν ἤματα μηνὸς
ἔξοχ᾽ ἀεξομένοιο βροτήσια ἔργα πένεσθαι,
ἑνδεκάτη δὲ δυωδεκάτη τ᾽. ἄμφω γε μὲν ἐσθλαὶ
775 ἠμὲν ὄις πείκειν ἠδ᾽ εὔφρονα καρπὸν ἀμᾶσθαι·
ἡ δὲ δυωδεκάτη τῆς ἑνδεκάτης μέγ᾽ ἀμείνων·
τῇ γάρ τοι νῇ νήματ᾽ ἀερσιπότητος ἀράχνης
ἤματος ἐκ πλείου, ὅτε τ᾽ ἴδρις σωρὸν ἀμᾶται·
τῇ δ᾽ ἱστὸν στήσαιτο γυνὴ προβάλοιτό τε ἔργον.
780 Μηνὸς δ᾽ ἱσταμένου τρεισκαιδεκάτην ἀλέασθαι
σπέρματος ἄρξασθαι· φυτὰ δ᾽ ἐνθρέψασθαι ἀρίστη.
ἕκτη δ᾽ ἡ μέσση μάλ᾽ ἀσύμφορός ἐστι φυτοῖσιν,
ἀνδρογόνος δ᾽ ἀγαθή· κούρῃ δ᾽ οὐ σύμφορός ἐστιν
οὔτε γενέσθαι πρῶτ᾽ οὔτ᾽ ἂρ γάμου ἀντιβολῆσαι.
785 οὐδὲ μὲν ἡ πρώτη ἕκτη κούρῃ γε γενέσθαι
ἄρμενος, ἀλλ᾽ ἐρίφους τάμνειν καὶ πώεα μήλων,
σηκόν τ᾽ ἀμφιβαλεῖν ποιμνήιον ἤπιον ἦμαρ·
ἐσθλὴ δ᾽ ἀνδρογόνος· φιλέοι δέ κε κέρτομα βάζειν
ψεύδεά θ᾽ αἱμυλίους τε λόγους κρυφίους τ᾽ ὀαρισμούς.
790 Μηνὸς δ᾽ ὀγδοάτῃ κάπρον καὶ βοῦν ἐρίμυκον
ταμνέμεν, οὐρῆας δὲ δυωδεκάτῃ ταλαεργούς.
Εἰκάδι δ᾽ ἐν μεγάλῃ, πλέῳ ἤματι ἵστορα φῶτα
γείνασθαι· μάλα γάρ τε νόον πεπυκασμένος ἔσται.

***
Τις μέρες του Δία καλά αφού φυλάξεις κι όπως πρέπει,δίνε στους δούλους σου οδηγίες. Είναι η τριακοστή του μήνα μέρα άριστη,για να ελέγχεις τις δουλειές και να μοιράζεις το σιτηρέσιό τους,αν βέβαια οι άνθρωποι την αλήθεια διακρίνοντας τηρούνε.Τούτες οι μέρες από το συνετό το Δία είναι:770Πρώτον, η πρώτη και η τέταρτη και η έβδομη του μήνα είναι μέρες ιερές—γιατί την έβδομη γέννησε η Λητώ το χρυσοσπάθη Απόλλωνα—και η όγδοη και η ένατη. Όμως του μήνα που αυξάνει δυο είναι οι μέρεςγια να ασχοληθείς κατεξοχήν με τα ανθρώπινα έργα:η ενδέκατη και η δωδέκατη. Είναι κι οι δυο καλέςγια να κουρεύεις πρόβατα και να μαζεύεις τον ευφρόσυνο καρπό.Μα η δωδέκατη απ᾽ την ενδέκατη πολύ καλύτερη είναι.Γιατί σ᾽ αυτή γνέθει τα νήματα η αράχνη που ίπταται ψηλά,όταν η μέρα είναι πλήρης, όταν κι ο γνωστικός μαζεύει το σωρό του.Αυτή τη μέρα να στήνει και η γυναίκα αργαλειό και στη δουλειά αρχή να κάνει.780Τη δέκατη τρίτη μέρα απ᾽ την αρχή του μήνα ν᾽ αποφεύγειςν᾽ αρχίσεις τη σπορά. Φυτά όμως να φυτέψεις είναι άριστη.Η έκτη από τη μέση είναι πολύ ανώφελη για τα φυτά,μα για τη γέννηση αγοριού είναι καλή. Μα για κορίτσι ανώφελη είναικαι για να γεννηθεί και για να παντρευτεί.Ούτε κι η πρώτη έκτη είναι κατάλληλη να γεννηθεί κορίτσι,μα είναι ευνοϊκή να μουνουχίσεις ερίφια και κοπάδια πρόβατα,και μαντρί για να σηκώσεις γύρω₋γύρω για τα ποίμνια.Είναι καλή για γέννηση αγοριού που θ᾽ αγαπάει να μιλά πειραχτικά,να λέει ψέματα, λόγια κολακευτικά, θα αγαπά και τις κρυφές παρέες.790Την όγδοη του μήνα να μουνουχίζεις κάπρο και βόδιπου δυνατά μουγκρίζει, και τη δωδέκατη τα καρτερικά μουλάρια.