ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἑλένη (865-893)

ΘΕΟΝΟΗ
865ἡγοῦ σύ μοι φέρουσα λαμπτήρων σέλας
θείου τε σεμνὸν θεσμὸν αἰθέρος μυχούς,
ὡς πνεῦμα καθαρὸν οὐρανοῦ δεξώμεθα·
σὺ δ᾽ αὖ κέλευθον εἴ τις ἔβλαψεν ποδὶ
στείβων ἀνοσίωι, δὸς καθαρσίωι φλογί,
870 κροῦσόν τε πεύκην, ἵνα διεξέλθω, πάρος·
νόμον δὲ τὸν ἐμὸν θεοῖσιν ἀποδοῦσαι πάλιν
ἐφέστιον φλόγ᾽ ἐς δόμους κομίζετε.
Ἑλένη, τί τἀμά—πῶς ἔχει; —θεσπίσματα;
ἥκει πόσις σὸς Μενέλεως ὅδ᾽ ἐμφανής,
875 νεῶν στερηθεὶς τοῦ τε σοῦ μιμήματος.
ὦ τλῆμον, οἵους διαφυγὼν ἦλθες πόνους,
οὐδ᾽ οἶσθα νόστον οἴκαδ᾽ εἴτ᾽ αὐτοῦ μενεῖς·
ἔρις γὰρ ἐν θεοῖς σύλλογός τε σοῦ πέρι
ἔσται πάρεδρος Ζηνὶ τῶιδ᾽ ἐν ἤματι.
880 Ἥρα μέν, ἥ σοι δυσμενὴς πάροιθεν ἦν,
νῦν ἐστιν εὔνους κἀς πάτραν σῶσαι θέλει
ξὺν τῆιδ᾽, ἵν᾽ Ἑλλὰς τοὺς Ἀλεξάνδρου γάμους
δώρημα Κύπριδος ψευδονύμφευτον μάθηι·
Κύπρις δὲ νόστον σὸν διαφθεῖραι θέλει,
885 ὡς μὴ ᾽ξελεγχθῆι μηδὲ πριαμένη φανῆι
τὸ κάλλος Ἑλένης οὕνεκ᾽ ἀνονήτοις γάμοις.
τέλος δ᾽ ἐφ᾽ ἡμῖν εἴθ᾽, ἃ βούλεται Κύπρις,
λέξασ᾽ ἀδελφῶι ‹σ᾽› ἐνθάδ᾽ ὄντα διολέσω
εἴτ᾽ αὖ μεθ᾽ Ἥρας στᾶσα σὸν σώσω βίον,
890 κρύψασ᾽ ὅμαιμον, ὅς με προστάσσει τάδε
εἰπεῖν, ὅταν γῆν τήνδε νοστήσας τύχηις.
τίς εἶσ᾽ ἀδελφῶι τόνδε σημανῶν ἐμῶι
παρόνθ᾽, ὅπως ἂν τοὐμὸν ἀσφαλῶς ἔχηι;

***
(Βγαίνει με ακόλουθες η Θεονόη.)
ΘΕΟΝΟΗ
Πήγαινε μπρος εσύ να μου φωτίζεις
και κατά την πρεπούμενη συνήθεια
μες στον αιθέρα ανέμιζε το θειάφι,
για να ᾽ρθουν τ᾽ ουρανού πνοές καθάριες·
με τη φωτιά καθάρισε τον δρόμο,
ανόσιο αν τον μόλυνε ποδάρι,
και τον δαυλό μπροστά μου δώθε κείθε
870 κούνησε να περάσω. Έτσι τιμώντας
τους θεούς, όπως ορίζω, πάλι μέσα
την ιερή να πάτε φλόγα. Ελένη,
τί λες για τα μαντέματά μου; Νά τος
ο άντρας σου ο Μενέλαος, έχει χάσει
το είδωλό σου κι όλα τα καράβια.
Ξέφυγες συμφορές, δυστυχισμένε,
κι ήρθες χωρίς να ξέρεις αν θα μείνεις
ή θα γυρίσεις πίσω στην πατρίδα·
υπάρχει αμάχη στους θεούς για σένα,
θα συναχτούν τη μέρα αυτή κι ο Δίας
θα λάβει την απόφασή του. Η Ήρα,
880 που πρώτα σε κατέτρεχε, σε στέργει
τώρα και θέλει να γυρίσεις πάλι
στον τόπου σου μ᾽ αυτήν κι όλη η Ελλάδα
να μάθει πως του Πάρη ο γάμος, δώρο
της Αφροδίτης, ήταν ένα ψέμα·
η Κύπριδα γυρεύει να εμποδίσει
τον γυρισμό σου, για να μη φανεί έτσι
πως με τον μάταιο γάμο της Ελένης
της ομορφιάς επήρε το βραβείο.
Η τύχη σου όμως κρέμεται από μένα·
στον αδερφό μου άμα σε φανερώσω,
χάθηκες, που το θέλει κι η Αφροδίτη,
κι αν πάω με την Ήρα, θα σε σώσω
890 σωπαίνοντας παρά την προσταγή του,
να του το πω στη χώρα όταν θα φτάσεις.
Γιά να σιγουρευτώ κι εγώ, ποιός τάχα
θα τρέξει να του πει τον ερχομό του;

Μακεδονία εν μύθοις φθεγγομένη: Μύθοι Θεσσαλονίκης - Στοά Ειδώλων

Γνωστή στη Θεσσαλονίκη είναι η λεγόμενη Στοά των Ειδώλων ή των Μαγεμένων ή των Incantadas, στη σεφαραδίτικη γλώσσα, της ύστερης ελληνιστικής περιόδου. Στοά των Ειδώλων ονομάστηκε από τους χριστιανούς κατοίκους της Θεσσαλονίκης και Μαγεμένες από τους Σεφαραδίτες, τους Ισπανοεβραίους που ήρθαν στη Θεσσαλονίκη από την περιοχή Sepharadh της Ισπανίας, όπου ήταν εγκατεστημένοι πριν το διωγμό του 1492 που επέβαλλαν οι Ισπανοί βασιλείς Φερδινάνδος και Ισαβέλλα. Εξάλλου, η Στοά των Ειδώλων –ό,τι, τέλος πάντων, είχε απομείνει από το μνημείο που είχαν ανεγείρει οι Ρωμαίοι για να στολίσουν τη νότια είσοδο στο Forum, από τη μεριά της σημερινής Εγνατίας– βρέθηκε να είναι  ενσωματωμένη στο σπίτι του πλούσιου εβραίου υφασματέμπορου Λιάτσι Αρδίτη, στη συνοικία Rogos, στη βόρεια πλευρά της Εγνατίας, από την Παναγία Χαλκέων ως την περιοχή των λουτρών «Παράδεισος».

Το 1753 ο βρετανός ζωγράφος James Stuart (1713-1788)  και ο αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος Nicholas Revett (1720-1804), με τη μεσολάβηση του βρετανού προξένου, επισκέφθηκαν το σπίτι. Τη σκηνή αποθανάτισε ο Stuart σε χαρακτικό το οποίο έχει επιχρωματιστεί. Τα ανάγλυφα αφαιρέθηκαν (από τον παλαιογράφο Εμμανουήλ Μίλερ) και μεταφέρθηκαν στη Γαλλία το 1864, ενώ το σπίτι και τα κατάλοιπα του μνημείου στη Θεσσαλονίκη χάθηκαν στην πυρκαγιά του 1917*.

Στους αμφίπλευρους ανάγλυφους πεσσούς  αναγνωρίζονται (σύμφωνα με την αναπαράσταση των Stuart και Revett) στη μια πλευρά οι μορφές μιας Νίκης, της Αύρας, ενός από τους Διόσκουρους**, του Γανυμήδη με τον Αετό-Δία· στην άλλη πλευρά γοητεύουν οι παραστάσεις μιας Μαινάδας, του Διόνυσου, της Αριάδνης και της Λήδας με τον Κύκνο-Δία. Ποιον ακριβώς μύθο αφηγούνταν οι μορφές αυτές που κοσμούσαν, προφανώς, ένα από τα πιο σημαντικά δημόσια κτήρια της πόλης, παραμένει άγνωστο. Έπειτα, μήπως δεν πρόκειται για την αφήγηση ενός μόνο μύθου; Μήπως πρόκειται για υπαινικτική αναφορά σε περισσότερους; Ωστόσο, δεν μπορούμε να μην υποψιαστούμε, τουλάχιστον για τις φιγούρες της Αριάδνης, του Διόνυσου και της Μαινάδας, τον πολύ γνωστό στον μακεδονικό χώρο μύθο του ιερού γάμου του θεού με την κόρη του Μίνωα και τον οργιαστικό χαρακτήρα της λατρείας του. Εξάλλου, στα νομίσματα που έκοβε η πόλη κυριαρχούσαν οι απεικονίσεις του Διόνυσου, του Κάβειρου, της Νίκης. Επισημαίνουμε ακόμη τη διπλή παρουσία του Δία με τη μορφή του αετού και του κύκνου. Στην πρώτη περίπτωση, ανακαλούμε στη μνήμη μας τον γνωστό μύθο της αρπαγής του νεαρού βοσκού στην Τροία, του «ωραιότερου των θνητών», τον οποίο ο θεός μετέφερε στον Όλυμπο, όπου υπηρέτησε ως οινοχόος των θεών. Η ανάκληση σκηνής συμποσίου σ’ έναν άλλον κόσμο, όχι των θνητών, παραπέμπει στην υπόσχεση για διαρκή συμποτική ζωή μετά θάνατον μέσα στα πλαίσια της διονυσιακής μύησης. Όσο για την ένωση της Λήδας με τον Κύκνο-Δία, σε μία από τις εκδοχές του μύθου το ζεύγος Κλυταιμνήστρα - Πολυδεύκης (ένας από τους Διόσκουρους) είναι παιδιά της Λήδας και του Τυνδάρεου, ενώ το ζεύγος Ελένη - Κάστορας (ο άλλος Διόσκουρος) προήλθε από την ένωση της Λήδας με τον Δία. Ένας από τους Διόσκουρους κοσμεί τη στοά. Αν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη μας ότι οι Διόσκουροι εμπλέκονται ως συνοδοί θεοί στη λατρεία των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης, τότε θα μπορούσε κανείς να βρει τους λεπτούς δεσμούς στις έξι από τις οκτώ ανάγλυφες μορφές των πεσσών. Μένουν η Νίκη και η Αύρα. Όμως και αυτή η τελευταία συνδέεται με τον Διόνυσο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά υπαινίσσεται και φρυγικές καταβολές στη μυθολογία της Μακεδονίας. Η Αύρα ήταν κόρη της Περίβοιας από τη Φρυγία και του Τιτάνα Λέλαντα. Ανήκε στον κύκλο της Άρτεμης και μοιραζόταν με τις συντρόφισσές της την εμπειρία του κυνηγιού. Την ερωτεύτηκε ο Διόνυσος, εκείνη όμως, πιο ανάλαφρη, είχε το πλεονέκτημα να τρέχει σαν τον άνεμο και να του ξεφεύγει, μέχρι που η Αφροδίτη την έκαμε, ύστερα από παράκληση του ίδιου του Διόνυσου, να χάσει τα λογικά της και να του παραδοθεί. Από την ένωσή τους προέκυψαν δίδυμα, τα οποία όμως η ίδια η μάνα τα κομμάτιασε μέσα στην τρέλα της. Ύστερα, έπεσε στον ποταμό Σαγγάριο. Ο Δίας –διπλή η παρουσία του στη στοά– τη μεταμόρφωσε σε πηγή. Και πάντως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τη σχέση ανάμεσα στις τρεις ανδρικές φιγούρες: Δίας, Διόνυσος, Διόσκουρος. Ο Δίας πατέρας του Διόνυσου και του Διόσκουρου από διαφορετικές γυναίκες, ο Διόσκουρος, διαπλεκόμενος με τα μυστήρια της Σαμοθράκης διονυσιακού χαρακτήρα, γιος της Λήδας που παρίσταται στη στιγμή της ένωσής της με τον Δία σε άλλο πεσσό. Τρεις ακόμη γυναικείες φιγούρες, η Αύρα, η Αριάδνη, η Μαινάδα, αυτές με κάθε βεβαιότητα συμπλέκονται με τον Διόνυσο. Όσο για την παρουσία της Νίκης, μήπως θα πρέπει να την εκλάβουμε ως τον θρίαμβο του Διονύσου; 

Οι φιγούρες της στοάς συνοδεύτηκαν από έναν ιστορικά ανακριβή μύθο των βυζαντινών χρόνων μέχρι την αρπαγή και τη μεταφορά τους στη Γαλλία. Σύμφωνα με τον μύθο αυτό, ο Μέγας Αλέξανδρος ζήτησε ενισχύσεις από τον βασιλιά της Θράκης για την πανελλαδική εκστρατεία που ετοίμαζε εναντίον των Περσών. Ο θράκας βασιλιάς κατέφθασε στη Μακεδονία με όλη του την οικογένεια, αλλά από τις πρώτες κιόλας μέρες αντιλήφθηκε τις ερωτικές σχέσεις που είχε συνάψει ο Αλέξανδρος με τη γυναίκα του. Έβαλε λοιπόν να κάνουν μάγια στον Μακεδόνα βασιλιά ακριβώς την ώρα που θα διέσχιζε τη στοά προς τα διαμερίσματα της γυναίκας του. Ο Αλέξανδρος το πληροφορήθηκε και εκείνο το βράδυ δεν την επισκέφθηκε. Η βασίλισσα που ανυπομονούσε, ανησύχησε, βγήκε στη στοά να τον προϋπαντήσει και απολιθώθηκε. Την ίδια τύχη είχε και ο βασιλιάς και η συνοδεία του που βγήκαν, για να δουν τα αποτελέσματα της μαγείας.

---------------------------

*Η Στοά των Ειδώλων

1. Οι φιγούρες της Στοάς των Ειδώλων συνοδεύτηκαν από έναν ιστορικά ανακριβή μύθο των βυζαντινών χρόνων μέχρι την αρπαγή και τη μεταφορά τους στη Γαλλία. Σύμφωνα με τον μύθο αυτό, ο Μέγας Αλέξανδρος ζήτησε ενισχύσεις από τον βασιλιά της Θράκης για την πανελλαδική εκστρατεία που ετοίμαζε εναντίον των Περσών. Ο θράκας βασιλιάς κατέφθασε στη Μακεδονία με όλη του την οικογένεια, αλλά από τις πρώτες κιόλας μέρες αντιλήφθηκε τις ερωτικές σχέσεις που είχε συνάψει ο Αλέξανδρος με τη γυναίκα του. Έβαλε λοιπόν να κάνουν μάγια στον μακεδόνα βασιλιά ακριβώς την ώρα που θα διέσχιζε τη στοά προς τα διαμερίσματα της γυναίκας του. Ο Αλέξανδρος το πληροφορήθηκε και εκείνο το βράδυ δεν την επισκέφθηκε. Η βασίλισσα που ανυπομονούσε, ανησύχησε, βγήκε στη στοά να τον προϋπαντήσει και απολιθώθηκε. Την ίδια τύχη είχε και ο βασιλιάς και η συνοδεία του που βγήκαν, για να δουν τα αποτελέσματα της μαγείας.
2. Γητεμένες, οι καλοκυράδες της αγοράς (Las Incantadas), είναι η δραματοποιημένη απόδοση της ιστορίας της μεταφοράς των αγαλμάτων της Στοάς στο Παρίσι και η προέκτασή της με στοιχεία παραμυθιού για το Θέατρο Σκιών από τον καραγκιοζοπαίκτη, ερευνητή και μελετητή του Θεάτρου Σκιών, Γιάννη Χατζή. «Από παλιά παράδοση της Θεσσαλονίκης για τα αγάλματα της Στοάς Ειδώλων στην Αρχαία Αγορά», σημειώνει ο ίδιος ο δημιουργός στην ιστοσελίδα του (http://ekfrasionline.gr/xatzis_giannis/). Το βασικό σκηνικό υποκαθιστά το σεράι του πασά και την καλύβα του Καραγκιόζη και είναι εμπνευσμένο από την αναπαράσταση της Στοάς από τους Stuart και  Revett, 1720-1804, και φυσικά στην ιστορία εμπλέκεται ο Καραγκιόζης με άλλους χαρακτηριστικούς τύπους της Θεσσαλονίκης πριν από την πυρκαγιά του 1917.

**Διόσκουροι
Οι Διόσκουροι, ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης, ήταν οι γιοι του Δία (Διός κούροι) από τον έρωτά του με τη Λήδα, δίδυμοι αδελφοί της Ελένης και της Κλυταιμνήστρας. Πραγματικά παιδιά του Δία θεωρούνταν ο Πολυδεύκης και η Ελένη, ενώ ο Κάστορας και η Κλυταιμνήστρα παιδιά του θνητού συζύγου της Λήδας, του Τυνδάρεου, με τον οποίο η Λήδα ενώθηκε την ίδια νύχτα που την επισκέφθηκε ο Δίας με τη μορφή κύκνου. Κατεξοχήν Δωριείς ήρωες, εμφανίζονται κάποιες φορές να αντιμάχονται τον Θησέα, κατεξοχήν ήρωα των Ιώνων. Πήραν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου, βοήθησαν τον Ιάσονα στην καταστροφή της Ιωλκού.

Κάρλος Καστανέντα: Μάγοι και σοφοί – Οι αρχιτέκτονες του παντός

Οι Τολτέκοι και η μυστική παράδοσή τους.

Σύμφωνα με τον Καστανέντα, η λέξη Τολτέκος δεν αναφέρεται απλά στους δημιουργούς του αρχαίου εκείνου πολιτισμού που αναπτύχθηκε στην κεντρική Αμερική, αλλά δηλώνει συνάμα και ένα ποιοτικό χαρακτηριστικό της φυλής αυτής, όπως δημοκράτης ή φιλόσοφος.

Οι Τολτέκοι αντιπροσωπεύουν φυσικά τον πολιτισμό των ιθαγενών του κεντρικού και νότιου Μεξικού, αλλά ο ίδιος ο Καστανέντα προσθέτει πως υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα, οι ιθαγενείς αυτοί να ήταν φορείς μιας πολύ παλαιότερης-και άγνωστης πια-παράδοσης που έφτασε στην Αμερική με τη μετανάστευσή τους δια μέσου του Βερίγγειου Πορθμού πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια.

Γράφει λοιπόν:

«Τολτέκος είναι αυτός που γνωρίζει τα μυστικά της Δεύτερης Όρασης και του Ονειρέματος. Σχετίζεται με μια μικρή ομάδα ανθρώπων που γνώριζαν πώς να διατηρούν ζωντανή μια παράδοση πιο παλιά από το 3000 π.Χ. Το έθνος των Τολτέκων συντηρεί μια παράδοση, που χωρίς αμφιβολία είναι πολύ παράδοξη για το σημερινό δυτικό κόσμο. Ο Δον Χουάν μου έχει διηγηθεί επανειλημμένα για τους παλιούς μάγους, εκείνους τους Ανθρώπους της Γνώσης που οι Ισπανοί κατακτητές δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν, διότι δεν ήξεραν τίποτα για την ύπαρξή τους, ούτε γνώριζαν για τις αδιανόητες ιδέες του κόσμου τους. Υπάρχει ακόμη μια ομάδα στην περιοχή Chiapas στο νότιο Μεξικό. Αποτελείται από 14 μέλη. Αν και ο βασικός πυρήνας είναι οκτώ άτομα, είναι όλοι τους αναντικατάστατοι στο έργο που κάνει ο καθένας τους. Αν ο καθένας τους είναι αρκετά άψογος, ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων μπορούν να βοηθηθούν. Το «8» είναι μαγικός αριθμός…»

Ο Δον Χουάν Μάτους, έλεγε πως οι Ναγκουάλ-οι Τολτέκοι μάγοι που επέζησαν από τις αναταραχές που προκάλεσαν οι Ισπανοί Κονκισταδόρες-απομονώθηκαν από τον κόσμο και από τους μαθητές τους χρησιμοποιώντας τις μαγικές τους τεχνικές, στα τέλη του 16ου αιώνα. Οι μάγοι που επιβίωσαν, ήταν αυτοί που είδαν την ευκαιρία να «κρυφτούν» (με την τεχνική της παραφύλαξης) από τους κατακτητές σαν μια μαγική πρόκληση: «Ξέρουμε πως τίποτα δεν μπορεί να γεμίσει περισσότερο με πάθος το πνεύμα ενός Πολεμιστή, όσο η πρόκληση να αντιμετωπίσει απίθανους ανθρώπους σε θέσεις εξουσίας».

Οι καινούργιοι σοφοί, συνεχίζει ο Δον Χουάν, δεν ενδιαφέρονται τόσο για τη Δύναμη όσο για την Γνώση που μπορούν να κερδίσουν για τον κόσμο γύρω τους: ο λόγος ύπαρξης όλων των ευαίσθητων ανθρώπων είναι να γοητευτούν από την Γνώση.

Κατά κάποιο τρόπο, οι σοφοί αυτοί άνθρωποι έχουν τη δύναμη να σβήσουν πολλές από τις μνήμες της εκπαίδευσης των μαθητών τους ή-για να το πούμε καλύτερα-να τους απελευθερώσουν από την εκπαίδευσή τους, όταν οι μαθητές βρίσκονται σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο γνώσης. Οι μνήμες που παράγονται σε αυτό το υψηλό επίπεδο, δεν είναι συνήθως διαθέσιμες από τη συνείδηση.

Αυτή η ανικανότητα του να θυμηθεί κανείς, υψώνει μπροστά στον Πολεμιστή ένα ανυπέρβλητο φράγμα και του δημιουργεί την ανάγκη να προσπαθήσει να θυμηθεί και να θέλει να συνεχίσει παραπέρα. Μόνο μετά από πολλά χρόνια προσπαθειών και πειθαρχίας, μπορούν οι Πολεμιστές να θυμηθούν ξανά την εκπαίδευσή τους. Μέχρι τότε οι σκέψεις και διαδικασίες που είχαν διδαχθεί έχουν αποκτήσει μια υποκειμενικότητα που σημαίνει πως ο αρχικός σκοπός των σοφών έχει επιτευχθεί.

ΤΟΝΑΛ ΚΑΙ ΝΑΓΚΟΥΑΛ: ΟΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

«Είμαστε φωτεινά όντα. Είμαστε δέκτες αντιλήψεων. Είμαστε μια συνείδηση. Δεν είμαστε αντικείμενα. Είμαστε απεριόριστοι.» Δον Χουάν

Οι έννοιες του Τονάλ και του Ναγκουάλ αποτελούν την βασική έκφραση του δυϊσμού στη μυστική παράδοση των Τολτέκων μάγων και η σύνθεσή τους-ή μάλλον η επίγνωση της σύνθεσής τους-αποτελούν τα Πάντα.

Το Ναγκουάλ είναι πέρα και έξω από τις λέξεις. Όλες οι πιθανές ασκήσεις, οντότητες και εαυτοί, επιπλέουν μέσα του αιώνια σαν βαρκούλες, ειρηνικά και αναλλοίωτα. Μετά η ενοποιητική δύναμη της ζωής συνδέει κάποια από αυτά και δημιουργεί έτσι ένα πλάσμα, μια ύπαρξη. Η ύπαρξη αυτή χάνει τις αισθήσεις της και τυφλώνεται από τη λάμψη και τις φωνές του Τονάλ, εκεί που υφίστανται όλοι οι ενοποιημένοι οργανισμοί.

Αυτή η ενοποίηση είναι η Φυσαλίδα της Αντίληψης. Το μυστικό του διπλού βρίσκεται μέσα στη φυσαλίδα αυτή. Μέσω του Ναγκουάλ η ενότητα των αισθήσεων μπορεί να επαναπροσδιοριστεί σε οποιαδήποτε μορφή και να συναρμολογηθεί αυτόματα οπουδήποτε. Με άλλα λόγια, κάποιος μπορεί να αντιλαμβάνεται το «εδώ» και το «εκεί» ταυτόχρονα. Το Ναγκουάλ επιβεβαιώνεται με τη Θέληση και το Τονάλ με τη Λογική.

Το Τονάλ δνε είναι παρά μια αντανάκλαση αυτού του απερίγραπτου αγνώστου που διακρίνεται από την τάξη, ενώ το Ναγκουάλ δεν είναι παρά η αντανάκλαση αυτού του απερίγραπτου κενού που περιέχει τα πάντα.

Ο Καστανέντα περιγράφει στα βιβλία του ένα σύμπαν πολωμένο ανάμεσα σε δύο άκρα: τη Δεξιά Πλευρά και την Αριστερή Πλευρά. Η Δεξιά αντιστοιχεί σε αυτό που ο Δον Χουάν ονόμαζε Τονάλ και η Αριστερή στο Ναγκουάλ. Αναφερόμαστε σε ένα «μικροκοσμικό» και σε ένα «μακροκοσμικό» σχήμα.

Ακολουθούν τα δύο ημισφαίρια της Φυσαλίδας της Αντίληψης, που αντιστοιχούν στο ενεργειακό σώμα. Ο μάγος «καθαρίζει» από τα «σκουπίδια» ένα μέρος της Φυσαλίδας και έπειτα αναδιοργανώνει ό,τι απομένει, στην άλλη πλευρά. Εργάζεται «χωρίς οίκτο» και μαθαίνει, ώσπου όλο το όραμα του κόσμου γι' αυτόν να απομείνει στο ένα ημισφαίριο.

Το καθαρό ημισφαίριο αναμορφώνεται από κάτι που οι Μάγοι ονομάζουν Θέληση. Η μεγάλη δυσκολία είναι πως από τος σημείο αυτό και μετά, η γλώσσα δεν μπορεί να μας βοηθήσει καθόλου. Από το σημείο αυτό και μετά είναι το ίδιο σώμα που πρέπει να δράσει, να πάρει την κατάσταση στα «χέρια» του, το μυαλό δεν μπορεί να συλλάβει τίποτε πέρα από κει.

Είναι φανερό πια, νομίζω, πως κάθε φορά που γίνεται λόγος για το ενεργειακό σώμα του ανθρώπου δεν αναφερόμαστε στο ανθρώπινο σώμα που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας, αλλά σε ένα άλλο: στο πραγματικό μας σώμα σύμφωνα με τους μάγους.

Αυτό το πραγματικό σώμα είναι ένα φωτεινό αυγό, που η συνοχή του κρατιέται απ΄ ένα σημείο συναρμολόγησης. Ένα σημείο που συναρμολογεί τη στατική πραγματικότητα γύρω από τον ένοικο αυτού του φωτεινού αυγού. Το σημείο αυτό είναι κλειδωμένο και δεν κινείται. Ότνα κινείσαι μέσα στο φωτεινό αυτό αυγό, είναι σαν να πεθαίνεις, γιατί ο κόσμος θα πάψει να σε βλέπει όπως σε είχε συνηθίσει. Θα είσαι νεκρός γι' αυτούς.

Οι μάγοι της γραμμής των Τολτέκων δεν πεθαίνουν στην πραγματικότητα-ό,τι κι αν σημαίνει «πραγματικότητα»-μετατοπίζουν απλώς τη θέση τους μέσα στο φωτεινό αυγό και αντιμετωπίζουν μια άλλη πραγματικότητα. Το κυριότερο μέλημά τους είναι να Ανακεφαλαιώσουν τη ζωή τους και να προσφέρουν την Ανακεφαλαίωση αυτήν ως υποκατάστατο αντί για την συνείδησή τους στον Αετό.

Μια σημαντική πρακτική εξάσκηση των μάγων λοιπόν είναι η εξάσκηση της μνήμης που βοηθάει στο να μπορούν να είναι σε θέση, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, να κάνουν μία πλήρη και απόλυτη Ανακεφαλαίωση της ζωής τους. Να ξεγελάσουν τον Αετό, να του προσφέρουν ένα υποκατάστατο της συνείδησής τους και να γλιστρήσουν προς την αριστερή του πλευρά.

Η διδασκαλία του Δον Χουάν προσπαθεί να μεταμορφώσει το σώμα σε ένα ζωντανό σκάνερ, που θα ανιχνεύει τους παράξενους σχηματισμούς ύλης που περιφέρονται στο μαγικό σύμπαν. Εκτός από τον Αετό, στο σύμπαν περιφέρονται και οι μυστηριώδεις Γρήγορες Σκιές, οντότητες που η σύλληψή τους μπορεί να γίνει μόνο με τη βοήθεια της ανθρώπινης ανατομίας, οντότητες που μπορούν κάτω από ορισμένες συνθήκες να γίνουν Σύμμαχοί μας.

Πρόκειται για Ανιχνευτές-Εισβολείς από αδιανόητους κόσμους που χρησιμοποιούν τη συνειδητότητα σα θάλασσα για τις εξερευνήσεις τους. Τα ανθρώπινα όνειρα-όπου μπορούν να γίνουν αντιληπτά τα ανόργανα αυτά πλάσματα-θα πρέπει να μοιάζουν σαν νησάκι στο πέλαγος γι αυτούς. Από τη στιγμή που βρίσκεις μια τέτοια οντότητα μέσα σε κάποιο όνειρο, μπορείς να την πείσεις να σε ταξιδέψει στον κόσμο της, χρησιμοποιώντας με τον τρόπο αυτό την ενέργειά της. Αυτός είναι ο τρόπος για να ταξιδέψει κανείς σε ένα δίδυμο με το δικό μας σύμπαν. Μαγικό, αδιανόητο και άφατο.

Εκτός από τις Γρήγορες Σκιές όμως στο μαγικό αυτό σύμπαν, μπορεί να βρει κανείς και τις τρομερές οντότητες που λέγονται Βολαδόρες και είναι οι συνοδοί του Αετού.

Οι Βολαδόρες είναι ένα είδος ανόργανων οντοτήτων του σύμπαντος, που τρέφονται με την ανθρώπινη συνείδηση. Οι ακόλουθοι αυτοί του Αετού, τρέφονται με την καθημερινή ανθρώπινη εγωιστική αναπόληση και την ανθρώπινη μεμψιμοιρία. Παρόλα αυτά ο άνθρωπος μπορεί να τους διώξει, αν αναπτύξει ένα συγκεκριμένο είδος επίγνωσης μέσω της πειθαρχίας, που για τους Βολαδόρες είναι γευστικά αδιάφορη.

Η επίγνωση που κατάφερε να αναπτύξει ο Καστανέντα κάλυπτε ολόκληρο το σώμα του, ενώ η επίγνωση της Τάισα Αμπελάρ-που ανήκε στην ομάδα του-που απλωνόταν από τα πόδια μέχρι την κνήμη της, επέτρεπε να αντιλαμβάνεται φανταστικούς κόσμους.

Οι Βολαδόρες είναι ουσιαστικά, σχηματισμοί απρόσωπης ενέργειας και εξαιρετικά αρπακτικοί όπως όλα τα πλάσματα του σύμπαντος. Το σημαντικό είναι πως η ιστορία με τους Βολαδόρες δεν αποτελεί κάποιο είδος μεταφοράς: πρόκειται-όπως υποστηρίζει και η ίδια η Αμπελάρ-για ένα πραγματικό γεγονός. Έχει μάλιστα στην κατοχή της τρεις φωτογραφίες (οι δυο αποτελούν μεγεθύνσεις της πρώτης), όπου απεικονίζεται ένα από τα αρπακτικά αυτά πλάσματα να αιωρείται σαν μαύρη σκιά πάνω από τα βουνά του Μεξικού.

Η σκιά της φωτογραφίας τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια ενός ανοιξιάτικου φεστιβάλ, όπου πήραν μέρος χιλιάδες Θιβετιανοί Βουδιστές και Χριστιανοί, και έδειχνε να ανήκει σε άνθρωπο, με τα χέρια ενωμένα και τα γόνατα λυγισμένα στη στάση της προσευχής. Φαίνεται πως η ποσότητα της επίγνωσης που δημιουργήθηκε στο χώρο εκείνο, ήταν τόσο μεγάλη που το αρπακτικό εκείνο πλάσμα έγινε ορατό στο φωτογραφικό φιλμ.

Όταν κοιτάς την πάρτη σου, δεν κάνεις καλύτερο τον κόσμο για τα παιδιά σου

Μια τραγελαφική αντίφαση της εποχής είναι αυτή που παραπαίει ανάμεσα στην υπερβολική έκθεση από τη μια των προσωπικών μας στιγμών και στην κοινωνική και συναισθηματική αποστασιοποίηση από την άλλη.

Έχουμε εθιστεί στο να κοιτάμε τις ζωές των άλλων συστηματικά και στοχευμένα μέσα από την κλειδαρότρυπα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης,  να σχολιάζουμε κακοπροαίρετα ή καλοπροαίρετα στα καφεδοπηγαδάκια μας, να ευχόμαστε  τυπικά και ανελλιπώς σε όλο το φάσμα των κοινωνικών σχέσεων, να συγχαίρουμε για τις επιτυχίες των παιδιών (μας) κι από την άλλη να λέμε «δε με αφορά» ή «δε σε αφορά».

Είμαστε ένας μικρόκοσμος εθισμένος στη σιωπή της απάθειας και της αδράνειας.

Κάπως έτσι μεγαλώνουμε τους θεατές στα περιστατικά bullying, που θυμόμαστε να το καταδικάσουμε μια φορά τον χρόνο. Γινόμαστε το πρότυπο που μαθαίνει στα παιδιά μας να στέκονται αμέτοχα στο άδικο, να μην τα αφορά η κακοποίηση (με όποιον τρόπο) ενός άλλου παιδιού, να σιωπούν.

Σε πρώτο χρόνο και λόγο μας αφορά η ζωή των αγαπημένων μας, των φίλων μας, των ανθρώπων της γειτονιάς μας. Και πρώτο μέλημά μας το παιδί.

Είναι υποχρέωσή μας να ενημερώσουμε τον γονιό όταν γνωρίζουμε πως το παιδί του θέτει το ίδιο σε κίνδυνο τον εαυτό του, ή όταν απειλείται από τρίτους η ψυχική και σωματική του ακεραιότητα.

Πολλές φορές ο γονιός γνωρίζει, αλλά δεν μπορεί να διαχειριστεί μια δύσκολη κατάσταση. Αυτό όμως ας μην το θεωρούμε δεδομένο. Ο φίλος έχει το χρέος να μιλήσει. Ο γείτονας το ίδιο. Ο δάσκαλος επίσης.  Όχι με την πρόθεση  να κατακρίνουμε τον γονιό για παραμέληση του παιδιού του, αλλά γιατί γνωρίζουμε κάτι που ο ίδιος ίσως και να αγνοεί. Πρέπει να μιλήσουν εκείνοι που έχουν την οικειότητα να το κάνουν. Που θα δεχτούν μια αμυντική ενδεχομένως επίθεση, αλλά θα ξέρουν πως έκαναν το χρέος τους.

Επιβάλλεται να λέμε την άποψή μας κι ας γινόμαστε γραφικοί ή δυσάρεστοι. Και σ’ όποιον αρέσει. Γιατί είναι μια άποψη γεμάτη νοιάξιμο κι αγάπη. Γιατί δεν έχει την πρόθεση να κάνει κακό, αλλά καλό. Γιατί θέλει να προστατέψει κι όχι να κατακρίνει. Γιατί είναι μια άποψη που στέκεται αντίβαρο σε όλα όσα τυχόν απειλούν τη σωματική ακεραιότητα, την ψυχική ηρεμία ή τη συναισθηματική ασφάλεια των ανθρώπων που είναι κομμάτι της ζωής μας.

Πολλά στραβά κι άδικα σε τούτον τον κόσμο γίνονται με τη δική μας ανοχή. Το να κοιτάμε την πάρτη μας δε θα κάνει αυτόν τον κόσμο καλύτερο για τα παιδιά μας. Δε θα τα προστατέψει όταν βγουν από την αποστειρωμένη γυάλα μέσα στην οποία τα μεγαλώνουμε. Αυτό είναι το τίμημα που θα πληρώσει η απάθεια και η σιωπή μας.

Το άτομο που έγινα, το οφείλω στους ανθρώπους που γνώρισα

Το άτομο που έγινα, το οφείλω στους ανθρώπους που γνώρισα.
Τους ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Γνώρισα τους γονείς μου, που μου έδωσαν την αγάπη και μου δίδαξαν τη δύναμη. Μου έδωσαν όμως και τα όριά μου και τα περιοριστικά πιστεύω που με προσδιόρισαν ως προσωπικότητα.
Έμαθα έτσι τους τοίχους που έπρεπε να ρίξω στη ζωή μου χρησιμοποιώντας τα όπλα που μου χάρισαν.
Τους ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Γνώρισα τους φίλους μου, που μου έδωσαν τη ζεστασιά της αποδοχής τους, αλλά και την προδοσία του ψεύτικου χαμόγελου και με βοήθησαν έτσι να γνωρίσω τον εαυτό μου.
Τους ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Γνώρισα τα ταίρια μου που με μύησαν στον έρωτα, αλλά και στο θάνατο της καρδιάς και έτσι έμαθα να αγαπώ τον εαυτό μου.
Τους ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Γνώρισα τους συναδέλφους μου που ήπιαμε, γελάσαμε, βάλαμε πλάτη ο ένας στον άλλο, αλλά και με μαχαίρωσαν πισώπλατα στη δύσκολη στιγμή και έτσι έμαθα τους ανθρώπους.
Τους ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Γνώρισα τον περαστικό, τον συνοδοιπόρο, το γείτονα, τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας και κάναμε γλέντια τρελά και μετά δεν ξαναβρεθήκαμε ποτέ και έτσι έμαθα να εκτιμώ την κάθε μου στιγμή γιατί δεν θα ξανάρθει ίδια ποτέ.
Τους ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Γνώρισα και γνωρίζω συνέχεια ανθρώπους και έτσι μαθαίνω εμένα, γιατί αυτά που μου κάνανε τα κάνω και εγώ.
Σας ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Έτσι επιτρέπεις στις νευρώσεις της κοινωνίας να γίνονται και δικές σου

Θέλεις να έχεις τον απόλυτο έλεγχο της ζωής σου. Είναι πολύ πιθανόν να έχεις τελειώσει κάποια πανεπιστημιακή σχολή που να σου εγγυάται το επαγγελματικό σου μέλλον. Να δουλεύεις για μια επιχείρηση με σύμβαση αορίστου χρόνου. Να έχεις πάρει δάνειο από τράπεζα για να αγοράσεις και να έχεις ένα ιδιόκτητο διαμέρισμα. Κι επίσης ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα για να μη χρειαστεί να ανησυχείς όταν φτάσει η μέρα της συνταξιοδότησής σου. Τελικά, σίγουρα θα έχεις ακολουθήσει κατά γράμμα αυτό που το σύστημα σου έχει πει να κάνεις για να έχεις μια φυσιολογική ζωή. Δηλαδή, πλήρως προγραμματισμένη και, πρωταρχικά, σίγουρη και χωρίς κανέναν κίνδυνο. Με κάθε απόφαση που παίρνεις λαχταράς να έχεις τη βεβαιότητα ότι πρόκειται για τη σωστή επιλογή, προλαμβάνοντας σφάλματα και λάθη. Ωστόσο, αυτός ο τύπος συμπεριφοράς δηλώνει πασιφανώς ότι αισθάνεσαι ανυπεράσπιστος και ανασφαλής. Κι αυτό, με τη σειρά του, αποκαλύπτει ότι γενικά δεν ξέρεις να συμβιώνεις με την αβεβαιότητα, αναπόσπαστη από την ύπαρξή σου. Παραδόξως, αν η προσπάθεια να έχεις τον έλεγχο σου προκαλεί ένταση, η αποποίησή του σου προκαλεί ακόμα μεγαλύτερο άγχος. Γι’ αυτό αισθάνεσαι παγιδευμένος.

Η μόνη βεβαιότητα που υπάρχει είναι ότι αργά ή γρήγορα θα πεθάνεις. Κι εν τω μεταξύ, είσαι καταδικασμένος να παίρνεις αποφάσεις. Ωστόσο, η έλλειψη θάρρους σε εμποδίζει να κάνεις χρήση της ελευθερίας σου να επιλέξεις. Όσο μεγαλύτερες είναι οι αβεβαιότητες σου, τόσο περισσότερο αφήνεσαι να σε οδηγεί η γνώμη της πλειοψηφίας, αρνούμενος τη δυνατότητα ν’ ακούσεις τον εαυτό σου. Κι έτσι επιτρέπεις στις νευρώσεις της κοινωνίας να γίνονται και δικές σου. Σε πολλές περιπτώσεις βιώνεις φόβο χωρίς να απειλείσαι από κάποιον πραγματικό και επερχόμενο κίνδυνο. Το νοσηρό της υπόθεσης είναι ότι για να δικαιολογήσεις και να διατηρήσεις τον φόβο σου, συνηθίζεις να επινοείς αυτά τα απειλητικά σενάρια μες στο μυαλό σου. Πόσες φορές δε φοβήθηκες ότι θα έχανες κάτι χωρίς να υπάρχει καμιά επιστημονική εκτίμηση που να υποστηρίζει ότι πράγματι ήσουν σε σημείο να το χάσεις; Αυτή η γνωστική στρέβλωση είναι γνωστή στην καθομιλουμένη ως «αν-ησυχία». Και το ίδιο με το «άγχος», τον «φόβο» και την «ανασφάλεια», δηλώνει πασιφανώς έλλειμμα «εμπιστοσύνης». Το χάρισμα αυτό ασκείται και αναπτύσσεται όταν αρχίζεις ν’ ακούς την εσωτερική σου φωνή, τολμώντας να παίρνεις αποφάσεις από μόνος σου, αποδεχόμενος τις συνέπειες των πράξεών σου. Και σου επιτρέπει να διακρίνεις το κάρμα που εσύ ο ίδιος δημιουργείς κάθε φορά που διαλέγεις τη μία ή την άλλη επιλογή, όσο μικρή κι ασήμαντη και να νομίζεις πως είναι.

Υποφέρεις επειδή σκέφτεσαι το χειρότερο που μπορεί να σου συμβεί, πιστεύοντας πως έτσι, σε περίπτωση που σου συμβεί θα είσαι περισσότερο προετοιμασμένος να το αντιμετωπίσεις. Επίσης, υποφέρεις επειδή φοβάσαι να χάσεις αυτό που έχεις, πιστεύοντας πως σε περίπτωση που το χάσεις, δε θα μπορείς να είσαι ευτυχισμένος.

Αντιλαμβάνεσαι το παράλογο της δοκιμασίας σου; Ο φόβος σου δεν είναι καθόλου πραγματικός· Είναι παντελώς φανταστικός. Υπάρχει μόνο μέσα στο μυαλό σου. Για να ξεπεράσεις τους φόβους σου οφείλεις να κατανοήσεις ότι η αναζήτηση εξωτερικής σιγουριάς είναι μια μάχη προκαταβολικά χαμένη. Η αληθινή σιγουριά δεν έχει σχέση με τις εξωτερικές συνθήκες, οι οποίες διέπονται από συμπαντικούς νόμους που δεν μπορείς να ελέγξεις. Πρόκειται για μια εσωτερική ψυχική κατάσταση η οποία σου επιτρέπει να ζεις με εμπιστοσύνη, θάρρος και γενναιότητα, απελευθερώνοντάς σε από τη ριζωμένη εμμονή σου να σκέφτεσαι δυνητικές απειλές και μελλοντικούς κινδύνους. Μάθε να πιστεύεις πως, ό,τι και να συμβεί, κάποιο όφελος θα έχεις. Και προπαντός, βρες τη βεβαιότητα μέσα σου ότι ποτέ δε θα σου λείψει το αναγκαίο για να μπορείς να είσαι ευτυχισμένος. Η εμπιστοσύνη στη ζωή είναι το φάρμακο που χρειάζεσαι για να θεραπεύσεις τους φόβους και τις ανασφάλειές σου.

Tο κοπάδι, σαν τέτοιο, παραμένει αμβλύ στη σκέψη και αμβλύ στο συναίσθημα

Σε τι παράξενη κατάσταση βρισκόμαστε εμείς οι θνητοί! Καθένας από εμάς βρίσκεται εδώ για μια σύντομη επίσκεψη· δεν γνωρίζει για ποιο σκοπό, αν και μερικές φορές νομίζει ότι τον αισθάνεται. Αλλά από την οπτική γωνία της καθημερινής ζωής, χωρίς να εμβαθύνουμε, υπάρχουμε για τον συνάνθρωπο μας – καταρχάς για αυτούς στων οποίων τα χαμόγελα και την ευημερία στηρίζεται όλη η ευτυχία μας και αμέσως μετά για όλους αυτούς που δεν γνωρίζουμε προσωπικά και με την μοίρα των οποίων είμαστε ενωμένοι με τον δεσμό της συμπόνοιας. Εκατό φορές κάθε μέρα, θυμίζω στον εαυτό μου ότι η εσωτερική και εξωτερική ζωή μου εξαρτάται από την εργασία των άλλων ανθρώπων, ζωντανών και νεκρών, και ότι πρέπει να υπερβάλω εαυτόν για να μπορέσω να δώσω στο ίδιο μέτρο με το οποίο έχω λάβει και συνεχίζω να λαμβάνω. Με ελκύει η απλή ζωή και συχνά καταπιέζομαι από το αίσθημα ότι απορροφώ μια μη αναγκαία ποσότητα από την εργασία των συνανθρώπων μου. Θεωρώ τις ταξικές διαφορές αντίθετες προς την δικαιοσύνη και, σε τελική ανάλυση, βασισμένες στον εξαναγκασμό. Θεωρώ επίσης ότι η απέριττη ζωή κάνει καλό σε όλους, φυσικά και πνευματικά.

Σίγουρα δεν πιστεύω στην ανθρώπινη ελευθερία με την φιλοσοφική έννοια. Όλοι δρουν όχι μόνο υπό την επιρροή ενός εξωτερικού καταναγκασμού αλλά επίσης σύμφωνα και με μια εσωτερική ανάγκη. Η ρήση του Σοπενχάουερ, ότι «ο άνθρωπος μπορεί να δρα όπως αυτός θέλει, αλλά όχι να θέλει όπως αυτός θέλει» αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για εμένα από την νεότητα μου και μια συνεχή παρηγοριά και μια αμείωτη πηγή υπομονής στις δυσκολίες της ζωής, της δικιάς μου και των άλλων. Αυτό το συναίσθημα φιλεύσπλαχνα μετριάζει την αίσθηση υπευθυνότητας που τόσο εύκολα μπορεί να σε παραλύσει, και μας εμποδίζει στο να πάρουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους ανθρώπους πολύ σοβαρά· συντελεί σε μια άποψη της ζωής στην οποία το χιούμορ, προπαντός, έχει την θέση που του αρμόζει.

Το να αναρωτιέσαι το νόημα ή το αντικείμενο της ύπαρξης σου ή της δημιουργίας γενικά μου έμοιαζε πάντα παράλογο από αντικειμενικής απόψεως. Και όμως ο καθένας έχει συγκεκριμένα ιδανικά που καθορίζουν την κατεύθυνση των προσπαθειών του και των κρίσεων του. Υπό αυτήν την έννοια ποτέ δεν κοίταξα την ευκολία και την ευτυχία σαν αυτοσκοπούς – μια τέτοια ηθική βάση βρίσκω ως πιο αρμόζουσα για ένα κοπάδι γουρούνια. Τα ιδανικά που φώτισαν τον δρόμο μου και κατ’ επανάληψη μου έδωσαν κουράγιο να αντιμετωπίζω την ζωή πρόσχαρα, ήταν η Αλήθεια, η Καλοσύνη και η Ομορφιά. Χωρίς την αίσθηση συντροφικότητας με ανθρώπους του ιδίου πνεύματος, της ενασχόλησης με τον στόχο, τον αιώνια ανέφικτο στον τομέα της τέχνης και της επιστημονικής έρευνας, η ζωή θα μου φαινόταν κενή. Τα συνηθισμένα αντικείμενα της ανθρώπινης προσπάθειας – ιδιοκτησία, εξωτερική επιτυχία, πολυτέλεια – μου φαινόντουσαν πάντα άξια περιφρονήσεως.

Η παθιασμένη αίσθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης και υπευθυνότητας πάντα αντιπαραβαλλόταν παράξενα με την σαφή μου ελευθερία από την ανάγκη για απευθείας επαφή με άλλα ανθρώπινα όντα και κοινότητες. Βαδίζω το δικό μου δρόμο και ποτέ δεν άνηκα στη χώρα μου, το σπίτι μου, τους φίλους μου ή ακόμα και στην οικογένεια μου, με όλη μου την καρδιά· αντιμέτωπος με όλους αυτούς τους δεσμούς ποτέ δεν έχασα το επίμονο αίσθημα της απόσπασης, της ανάγκης για μοναξιά – ένα αίσθημα που αυξάνεται με τα χρόνια. Οι άνθρωποι αποκτούν απότομα συνείδηση, χωρίς να το μετανιώσουν, των ορίων της πιθανότητας για αμοιβαία κατανόηση και συμπόνοια με τους συνανθρώπους τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος χωρίς αμφιβολία χάνει ένα μέρος της εγκαρδιότητας και της αθωότητας· από την άλλη, είναι κατά πολύ περισσότερο ανεξάρτητος από απόψεις, συνήθειες και κρίσεις των συνανθρώπων του και αποφεύγει τον πειρασμό να βασιστεί σε τέτοια ανασφαλή θεμέλια.

Το πολιτικό ιδεώδες μου είναι αυτό της δημοκρατίας. Ας είναι ο κάθε άνθρωπος σεβαστός σαν άτομο και κανένας να μην γίνεται είδωλο. Είναι μια ειρωνεία της μοίρας ότι εγώ ο ίδιος έχω γίνει αποδέκτης υπερβολικού θαυμασμού και σεβασμού από τους συνανθρώπους μου χωρίς εγώ ούτε να ευθύνομαι και ούτε να το αξίζω. Η αιτία για αυτό ίσως να είναι η επιθυμία, ανέφικτη για τους πολλούς, να κατανοήσουν την μία ή δύο ιδέες τις οποίες έχω με τις ασθενικές δυνάμεις μου επιτύχει μέσω ακατάπαυστου αγώνα. Γνωρίζω πολύ καλά ότι είναι απαραίτητο για την επιτυχία κάθε σύνθετου εγχειρήματος, ότι ένας άνθρωπος θα πρέπει να κάνει την σκέψη και να κατευθύνει και γενικά να φέρει την ευθύνη. Αλλά αυτοί που καθοδηγούνται δεν πρέπει να αναγκάζονται, θα πρέπει να μπορούν να διαλέγουν τον αρχηγό τους. Ένα αυταρχικό σύστημα καταναγκασμού, κατά την άποψη μου, σύντομα αποσυντίθεται. Γιατί η δύναμη πάντα έλκει ανθρώπους χαμηλής ηθικής, και πιστεύω ότι είναι ένας αμετάβλητος κανόνας ότι τους ιδιοφυείς τυράννους, τους διαδέχονται αχρείοι. Αυτό το οποίο έχει επιφέρει δυσφήμιση στην επικρατούσα σημερινή μορφή δημοκρατίας της Ευρώπης δεν μπορεί να αποδοθεί στην ιδέα της δημοκρατίας, αλλά στην έλλειψη σταθερότητας των αρχηγών των κυβερνήσεων και στον απρόσωπο χαρακτήρα του εκλογικού συστήματος. Πιστεύω ότι από αυτήν την άποψη οι ΗΠΑ έχουν οργανωθεί καλύτερα. Έχουν ένα υπεύθυνο Πρόεδρο που εκλέγεται για μια επαρκή περίοδο και έχει επαρκή αρμοδιότητα για να είναι υπεύθυνος στις πράξεις του. Από την άλλη, αυτό που εκτιμώ στο δικό μας πολιτικό σύστημα είναι η πιο εκτεταμένη πρόνοια που υπάρχει για το άτομο σε περίπτωση ασθένειας ή ανάγκης. Αυτό που πραγματικά αξίζει στην παρέλαση της ανθρώπινης ζωής μου φαίνεται ότι δεν είναι η Πολιτεία αλλά το δημιουργικό, ευαίσθητο άτομο, η ατομικότητα· αυτή μόνη της δημιουργεί το ευγενές και το μεγαλειώδες, ενώ το κοπάδι σαν τέτοιο παραμένει αμβλύ στη σκέψη και αμβλύ στο συναίσθημα.

Αυτό το θέμα με φέρνει στο χειρότερο γνώρισμα της φύσης του κοπαδιού, το στρατιωτικό σύστημα, το οποίο απεχθάνομαι. Ο μεγάλος εγκέφαλος του, του δόθηκε από λάθος· μια σπονδυλική στήλη ήταν όλο κι όλο ότι χρειαζόταν. Αυτό το σημάδι πανώλης του πολιτισμού θα έπρεπε να καταργηθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ηρωισμός από διαταγή, παράλογη βία, και όλες οι δηλητηριώδεις ανοησίες που κάνει στο όνομα του πατριωτισμού – πόσο τα μισώ όλα αυτά! Ο πόλεμος μου φαίνεται ένα πρόστυχο και ποταπό πράγμα: Καλύτερα να με κόβανε κομμάτια από το να πάρω μέρος σε τέτοιο αποτροπιασμό. Και όμως, παρ’ όλα αυτά, τόσο υψηλή είναι η άποψη μου για την ανθρώπινη φυλή που πιστεύω ότι αυτή η λάμια θα είχε από καιρό εξαφανιστεί, αν ο υγιής νους των εθνών δεν είχε συστηματικά διαφθαρεί από τα εμπορικά και πολιτικά συμφέροντα που ενεργοποιούνται μέσω των σχολείων και του Τύπου.

Το ωραιότερο πράγμα που μπορούμε να έχουμε την εμπειρία του είναι το μυστηριώδες. Είναι το θεμελιώδες συναίσθημα το οποίο βρίσκεται στο λίκνο της αληθινής τέχνης και της αληθινής επιστήμης. Αυτός που το γνωρίζει και δεν μπορεί πια να το θαυμάσει, να αισθανθεί έκπληξη, είναι σαν νεκρός, ένα σβησμένο κερί. Η εμπειρία του μυστηρίου – ακόμα κι αν ήταν αναμεμειγμένη με φόβο – ήταν αυτή που προκάλεσε την θρησκεία. Η γνώση της ύπαρξης πραγμάτων στα οποία δεν μπορούμε να διεισδύσουμε, των εκδηλώσεων της βαθύτερης λογικής και της πιο αστραποβολούσας ομορφιάς, τα οποία είναι προσβάσιμα στη λογική μας στις πιο βασικές τους μορφές – είναι αυτή η γνώση και αυτό το συναίσθημα που συνιστούν την πραγματικά θρησκευτική συμπεριφορά· υπό αυτήν την έννοια και μόνο υπό αυτήν, είμαι ένας βαθύτατα θρησκευόμενος άνθρωπος. Δεν μπορώ να συλλάβω ένα Θεό που ανταμείβει και τιμωρεί τα δημιουργήματα του, ή έχει θέληση του ίδιου είδους μ’ αυτή που εμείς αντιλαμβανόμαστε στους εαυτούς μας. Ένας άνθρωπος που μπορεί να επιζήσει του φυσικού θανάτου του είναι επίσης πέρα από την κατανόηση μου, ούτε θα επιθυμούσα να ήταν αλλιώς· τέτοιες ιδέες είναι για τους φόβους ενός παράλογου εγωισμού αδύναμων ψυχών. Είναι αρκετό για εμένα το μυστήριο της αιωνιότητας της ζωής, και ο υπαινιγμός της θαυμαστής δομής της πραγματικότητας, μαζί με την ειλικρινή προσπάθεια να κατανοήσω ένα μέρος, που δεν μπορεί ποτέ να είναι τόσο μικρό, του λόγου που αποκαλύπτει τον εαυτό του στη φύση.

Τα πορτρέτα του Φαγιούμ

 Χαμένος κρίκος στην αλυσίδα της αρχαίας Ελληνικής ζωγραφικής, η οποία γονιμοποίησε την Βυζαντινή Χριστιανική αγιογραφία, αποτελούν τα πορτραίτα Φαγιούμ. Η διάσωση δύο εικόνων τον 6ο μ.Χ. αιώνα στο Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά και η ανακάλυψη των νεκρικών πορτρέτων των Ελληνιστικών χρόνων στην μικρή πόλη Φαγιούμ της Αιγύπτου πολλούς αιώνες μετά αποτελούν το γεφύρωμα των δύο εποχών της Ελληνικής ζωγραφικής.

Τα πορτραίτα Φαγιούμ είναι κατασκευασμένα με την τεχνική της εγκαυστικής πάνω σε ξύλο. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι στην Αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούσαν την εγκαυστική μέθοδος ζωγραφικής, δηλαδή την τεχνική που χρησιμοποιεί για συνδετική ουσία των χρωμάτων το λιωμένο κερί. Μέχρι σήμερα δεν είναι τελείως ξεκάθαρο τι είδους πινέλα χρησιμοποιούσαν ώστε να μη καίγεται η τρίχα του πινέλου από το λιωμένο κερί. Συνέχιση της τεχνικής αυτής βρίσκουμε στα πορτρέτα Φαγιούμ.

Οι φτωχοί Αιγύπτιοι, που κι αυτοί όπως και οι ευγενείς πίστευαν στη μετά θάνατο ζωή αλλά δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να χρησιμοποιούν σαρκοφάγους με επικάλυψη πολύτιμων μετάλλων, χρησιμοποιούσαν κυρίως Έλληνες ζωγράφους για να απαθανατίσουν τις μορφές των νεκρών. Χιλιάδες από αυτά τα πορτρέτα βρέθηκαν και κοσμούν σήμερα μεγάλα Μουσεία, όπως του Καΐρου και το Βρετανικό Μουσείο.


Προσωπογραφία νέας από το Φαγιούμ με τη χαρακτηριστική στάση που θα διατηρήσουν οι γυναικείες μορφές στη βυζαντινή τέχνη. (Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη)

Τα πορτρέτα, που αποδίδουν με ρεαλιστικό τρόπο άλλοτε γυναίκες, άλλοτε άνδρες και άλλοτε παιδιά, κράτησαν το μυστικό τους και, κατά κάποιον τρόπο, τις αποστάσεις τους από το ευρύτερο κοινό. Σήμερα έχουνε ανακαλυφθεί περισσότερα από 1.000 πορτρέτα Φαγιούμ, τα οποία αποτελούν το μεγαλύτερο corpus ζωγραφικής που έφθασε στις ημέρες μας από την αρχαιότητα. Τα περισσότερα από τα πορτρέτα αυτά προέρχονται από την περιοχή του Φαγιούμ, ένα νομό της αρχαίας Αιγύπτου που κάλυπτε μια μεγάλη και εύφορη κοιλάδα κάπου 60 χιλιόμετρα νοτίως του Καΐρου, στη δυτική όχθη του Νείλου.

Οι προσωπογραφίες φυλάσσονταν στα σπίτια και ίσως να είχαν διακοσμητική χρήση, όπως γίνεται και σήμερα. Σε ανασκαφές έχουν βρεθεί ακόμη και τα πλαίσια με τα οποία κρεμούσαν τις προσωπογραφίες στον τοίχο όσο ζούσε ακόμη ο άνθρωπος που απεικόνιζαν ενώ ακτινογραφίες έχουν αποδείξει σε πολλές περιπτώσεις ότι η ηλικία του νεκρού δεν αντιστοιχούσε πάντα στην ηλικία του ειδώλου του πορτρέτου.

Τα πορτρέτα χρονολογούνται στους πρώτους τρεις αιώνες της Ρωμαιοκρατίας στην Αίγυπτο, μια εποχή δηλαδή όπου ανθούσε ακόμη το Ελληνικό στοιχείο, η τεχνοτροπία και ο ρεαλιστικός τρόπος με τον οποίον αποδίδονται οι μορφές μας υποδεικνύουν ότι οι ρίζες αυτής της ζωγραφικής βρίσκονται στη σχολή της Αλεξάνδρειας και είναι (αρχαίες) Ελληνικές. Λίγους αιώνες αργότερα, στο Σινά μια εικόνα του Χριστού «με νατουραλιστικά χαρακτηριστικά» και η προτομή του αποστόλου Πέτρου, «που φορά λευκοπράσινη ελληνιστική ενδυμασία», καταδεικνύουν την εξέλιξη της τέχνης Ελληνιστικής εποχής και τη μεταμόρφωσή της σε Βυζαντινή.

Η μετάβαση λοιπόν στην Χριστιανική αγιογραφία, ακολούθησε εμφανώς τις παγανιστικές φόρμες των Φαγιούμ, όπως αυτές διασώθηκαν έως σήμερα…

Έχουμε συναισθήματα δεν σημαίνει ότι είμαστε συναισθηματικοί

Πρέπει να κατορθώσουμε να εκτονώσουμε την ενέργειά μας, έτσι ώστε να βρούμε το χρόνο ν’ ασχοληθούμε με πιο σημαντικά, εποικοδομητικά και ουσιαστικά σχέδια. Η ενέργεια, για την οποία μιλώ, συνδέεται με τα μικρά εκείνα συναισθήματα που νιώθουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συναισθήματα που άλλοτε τα θεωρούμε ασήμαντα για να μας απασχολήσουν ιδιαίτερα και άλλοτε δεν τα αντιλαμβανόμαστε καν. Τι θα συμβεί όμως αν, αντί να εμποδίσουμε τα μικρά αυτά συναισθήματα να εκφραστούν, αντί να τα αφήσουμε να μεγαλώσουν και, ενδεχομένως, να εκραγούν, τα αναγνωρίσουμε και τα απελευθερώσουμε; 

Οι δυνατές επιλογές είναι δύο: ή ν’ ακολουθήσουμε το τρομερό και συνεχές ρεύμα των συναισθημάτων μας, τα οποία αποτελούν κομμάτι της ίδιας μας της ζωής, ή να εναντιωθούμε σε αυτό. Καλό είναι να μη λέμε «όχι» στα συναισθήματά μας και να μην τα αγνοούμε. Όταν συμβαίνει αυτό, οι συνέπειες για εμάς, τους φίλους μας, τους συναδέλφους μας, αλλά και τους «εχθρούς» μας, είναι μεγάλες. Εξίσου μεγάλες είναι και οι συνέπειες για τους αθώους ανθρώπους που μας περιβάλλουν, όπως είναι τα παιδιά, για τα οποία οι επιπτώσεις των «τετριμμένων», «παθητικών» συναισθημάτων μοιάζουν μ’ εκείνες του «παθητικού» καπνίσματος.

Αν είμαστε άνθρωποι που αντιστέκονται στα συναισθήματά τους, αν τα αντιμετωπίζουμε μονάχα ορθολογικά ή αν δεν διαθέτουμε ένα συναισθηματικό λεξιλόγιο, τότε κάποιος κάπου θα -κάποιος κάπου πρέπει να- πληρώσει για τα συναισθήματά μας, για τη συσσωρευμένη ενέργεια και για το γεγονός ότι συχνά κάποιος δεν ενδιαφέρεται για το πώς νιώθουμε. Μπορούμε ν’ αποκτήσουμε συνείδηση του τρόπου με τον οποίο μεταβιβάζουμε τα συναισθήματά μας στους άλλους, ανεξάρτητα από το αν είναι ξένοι ή παιδιά. Μπορούμε να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα συναισθήματά μας εποικοδομητικά, έτσι ώστε να παίρνουμε περισσότερα από αυτό που θέλουμε και το ίδιο να συμβαίνει και μ’ εκείνους που μας ξέρουν.

Αν είμαστε άνθρωποι που δεν αντιστέκονται στα συναισθήματά τους, θα έχουμε συνείδηση της ψυχικής μας κατάστασης. Θ‘ αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας, αλλά και τα μηνύματα που εκείνα μάς στέλνουν. Θ’ απολαμβάνουμε τη σαφήνεια μιας φράσης, όπως αυτή που ακολουθεί: «θυμώνω, όταν κάποιος μου κλείνει το δρόμο με τ’ αυτοκίνητό του και όχι γιατί τα παιδιά μου γελάνε δυνατά, όταν οδηγώ». Όταν νιώθουμε ένα συναίσθημα, το εντοπίζουμε και, αντιλαμβανόμενοι το μήνυμά του, απελευθερώνουμε την ενέργεια που συνδέεται με αυτό. Μπορούμε να μιλάμε στα παιδιά μας χωρίς να φωνάζουμε. Δεν θυμώνουμε κάθε φορά που μας διακόπτουν και δεν λέμε με οργή: «Τι στο καλό συμβαίνει;» Όταν αναλαμβάνουμε την ευθύνη των συναισθημάτων μας, το γεγονός που τα προκάλεσε, η συναισθηματική μας αντίδραση σε αυτό και η απελευθέρωση ενέργειας έχουν τελειώσει σχεδόν πριν ξεκινήσουν. Είναι τόσο απλό;

Έχουμε συναισθήματα δεν σημαίνει ότι είμαστε συναισθηματικοί

Το γεγονός ότι είμαστε άνθρωποι σημαίνει ότι έχουμε συναισθήματα. Αλλά αυτό δεν μας κάνει απαραίτητα συναισθηματικούς. Ακόμα κι αν νιώθουμε ότι ταυτιζόμαστε με το θυμό μας, όταν λέμε πως είμαστε θυμωμένοι, αυτό δεν είναι αλήθεια. Πρέπει να καταλάβουμε ότι νιώθουμε διάφορα συναισθήματα στο πλαίσιο όλων των άλλων πραγμάτων που είμαστε. Δεν λέμε «Είμαι παντρεμένος», θεωρώντας ότι αυτό αρκεί για να περιγράψει την ταυτότητά μας. Το ίδιο ισχύει και για τα συναισθήματα, τα οποία απλώς βιώνουμε. Είναι υγιές να έχουμε συναισθήματα, να τα νιώθουμε, να μαθαίνουμε από αυτά και να τα χρησιμοποιούμε για να ξέρουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, αλλά και για να συγκεντρώνουμε πληροφορίες για τον κόσμο. Είναι αφύσικο να μην έχουμε συναισθήματα. Αλλά το να έχουμε συναισθήματα και το να ενδίδουμε σε αυτά είναι δυο διαφορετικά πράγματα.

Όταν μας στερούν ή και στερούμε εμείς οι ίδιοι από τον εαυτό μας την ελευθερία να νιώσουμε τα συναισθήματά μας, να τα εκφράσουμε λεκτικά και να αναλάβουμε την ευθύνη γι’ αυτά, συσσωρεύουμε μέσα μας ενέργεια. Η μη αναγνώριση της αληθινής φύσης των συναισθημάτων μας οδηγεί στον εγκλωβισμό τους. Όταν κάποια στιγμή τα συναισθήματα και η ενέργειά τους εκτονώνονται, ορισμένοι άνθρωποι γίνονται βίαιοι και βάναυσοι. Κάποιοι άλλοι γίνονται υβριστές, μετατρέποντας τη συσσωρευμένη ενέργεια σε βαριές κουβέντες. Αυτού του είδους οι αντιδράσεις ούτε λύνουν το πρόβλημα ούτε διοχετεύουν την εγκλωβισμένη ενέργεια προς τη σωστή κατεύθυνση.

Δείτε τη διαφορά ανάμεσα στη λεκτική έκφραση ενός συναισθήματος και την εξωτερίκευσή του μέσω διάφορων ενεργειών και πράξεων. Για να εκφράσουμε ένα συναίσθημα, χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις, όπως: «Είμαι θυμωμένος» ή «Λυπάμαι». Η εξωτερίκευση όμως ενός συναισθήματος μέσω διάφορων ενεργειών και πράξεων ισοδυναμεί με το να κάνουμε κάτι για ν’ απαλλαγούμε από την ενέργεια που το συνοδεύει. ‘Η λοιπόν θα ενεργήσουμε βάσει του συναισθήματος ή θα παραφερθούμε. Η μη λεκτική εξωτερίκευση ενός συναισθήματος μπορεί να είναι ένα κλάμα, ένας μεγάλος περίπατος, μια συζήτηση, η αλλαγή της συμπεριφοράς μας ή και ολόκληρης της ζωής μας. Απελευθερώνουμε την ενέργεια των συναισθημάτων μας χωρίς να βλάπτουμε ή να μεταβιβάζουμε την ενέργειά μας στους άλλους. Ωστόσο πολλοί νομίζουν ότι τόσο η λεκτική όσο και η μη λεκτική έκφραση των συναισθημάτων μας ταυτίζονται με την παραφορά. Όταν παραφερόμαστε, ενδέχεται να χτυπήσουμε κάποιον, να του βάλουμε τις φωνές ή να τον βρίσουμε και ταυτόχρονα να θεωρήσουμε λογική τη συμπεριφορά μας, λέγοντας ότι έτσι νιώθουμε.

Δεν είμαστε τα συναισθήματά μας. Τα βιώνουμε – αποτελούν κομμάτι του εαυτού μας. Είμαστε υπεύθυνοι για την αναγνώρισή τους, αλλά δεν πρέπει να τα χρησιμοποιούμε ως δικαιολογίες.

BERTRAND RUSSEL: Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβουμε τι σημαίνει χαρά της ζωής, είναι να προσέξουμε τις διάφορες στάσεις των ανθρώπων όταν κάθονται στο τραπέζι.

Υπάρχουν άνθρωποι για τους οποίους το φαγητό είναι απλώς μια αγγαρεία. Όσο καλή και να ‘ναι η τροφή, δεν τους ενδιαφέρει. Έως τώρα έχουν συνηθίσει να γεύονται σε όλα τους τα γεύματα του πουλιού το γάλα κι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως τα φαγητά είναι απλές συμβατικότητες που τις έχει επιβάλει το καπρίτσιο της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν. ‘Όπως όλα τα άλλα πράγματα, τα γεύματα είναι ανιαρά, αλλά δεν αξίζει τον κόπο να κάνεις ιστορίες μια που το καθετί είναι το ίδιο ανιαρό. Κατόπιν έχουμε τους αρρώστους, που τρων από ανάγκη, γιατί ο γιατρός τους έχει πει πως είναι απαραίτητο να παίρνουν λίγη τροφή για να διατηρούν τις δυνάμεις τους. Ύστερα υπάρχουν οι επικούρειοι που αρχίζουν το γεύμα τους γεμάτοι ελπίδες, αλλά πολύ γρήγορα διαπιστώνουν πως τα φαγητά πολύ απέχουν από το να είναι τόσο καλά παρασκευασμένα, όσο περίμεναν. Κατόπιν είναι οι λαίμαργοι που χυμούν στο πιάτο τους σαν αρπακτικά όρνεα, τρων με την ψυχή τους και γίνονται πληθωρικοί και πλαδαροί. Και τέλος, υπάρχουν εκείνοι που αρχίζουν το γεύμα τους με καλή όρεξη, τρων ώσπου να ικανοποιήσουν την πείνα τους κι ύστερα σταματούν. Εκείνοι που κάθονται στο συμπόσιο της ζωής έχουν τις ίδιες αντιδράσεις στα αγαθά που τους προσφέρονται. Ο ευτυχισμένος άνθρωπος αντιστοιχεί στον τελευταίο τύπο των φαγάδων μας. ‘Ο,τι είναι η όρεξη στο φαγητό, είναι ο ενθουσιασμός στη ζωή. Εκείνος που τα γεύματα του φέρνουν πλήξη, αντιστοιχεί στο Θύμα του βυρωνικού πάθους. Ο άρρωστος που τρώει από καθήκον, αντιστοιχεί στον ασκητή, ο λαίμαργος στο φιλήδονο. Ο επικούρειος αντιστοιχεί στο δυσκολοϊκανοποίητο άτομο που καταδικάζει τις μισές από τις χαρές της ζωής σαν αντιαισθητικές. Παράξενο πράγμα, όλοι αυτοί οι τύποι με την πιθανή εξαίρεση του λαίμαργου, περιφρονούν τον άνθρωπο με την καλή όρεξη και τον θεωρούν κατώτερό τους. Τους φαίνεται χυδαίο ν’ αγαπούν την τροφή επειδή πεινούν ή αγαπούν τη ζωή επειδή προσφέρει μια ποικιλία από ενδιαφέροντα θεάματα και εμπειρίες πάντοτε καινούργιες. Από το ύψος των παραισθήσεών τους, ρίχνουν ένα ακατάδεκτο βλέμμα σε κείνους που ελεεινολογούν για την απλοϊκότητα της ψυχής τους. Προσωπικά δε συμμερίζομαι διόλου αυτή την αντίληψη. Κάθε απογοήτευση είναι για μένα μια αρρώστια που ορισμένες περιστάσεις μπορούν, είν’ αλήθεια, να την καταστήσουν αναπόφευκτη, αλλά που, όταν εκδηλωθεί, πρέπει να θεραπευθεί όσο το δυνατό γρηγορότερα κι όχι να τη θεωρήσουμε για μιαν ανώτερη μορφή σοφίας. Ένας άνθρωπος, ας υποθέσουμε, αγαπάει τις φράουλες και ένας άλλος δεν τις αγαπάει. Σε τι ο τελευταίος αυτός είναι καλύτερος από τον πρώτο; Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη είτε θεωρητική, είτε αντικειμενική, πως οι φράουλες είναι νόστιμες ή άνοστες. Για κείνον που τις αγαπά είναι νόστιμες, για κείνον που δεν τις αγαπά είναι άνοστες. Αλλά εκείνος που τις αγαπά νοιώθει μιαν ευχαρίστηση, που στον άλλο είναι άγνωστη. Σ’ αυτό η ζωή του είναι πιο ευχάριστη, κι είναι καλύτερα προσαρμοσμένος στον κόσμο όπου κι οι δυο τους είναι αναγκασμένοι να ζήσουν. Ό,τι ισχύει στο απλό αυτό παράδειγμα, ισχύει το ίδιο και σε ζητήματα πολύ σπουδαιότερα.

Εκείνος που αρέσκεται να παρακολουθεί ποδοσφαιρικούς αγώνες, είναι ανώτερος σε τούτο από κείνον που δεν έχει αυτή την αγάπη. Εκείνος που αγαπά τη μελέτη είναι ακόμα πιο ανώτερος από κείνον που δεν την αγαπά, και γιατί είναι συχνότερες οι ευκαιρίες να διαβάσει, από τις ευκαιρίες να δει φουτμπόλ. Όσο περισσότερα ενδιαφέροντα έχει ένας άνθρωπος, τόσο περισσότερες ευκαιρίες έχει να ‘ναι ευτυχισμένος, και είναι περισσότερο ανεξάρτητος από τη μοίρα του, γιατί αν χάσει ένα αντικείμενο ενδιαφέροντος, μπορεί πάντοτε ν’ αρπαχθεί από ένα άλλο. Η ζωή είναι πάρα πολύ σύντομη για να μας επιτρέψει να ενδιαφερόμαστε για το καθετί, αλλά οφείλουμε να ενδιαφερόμαστε για όλα τα πράγματα που μας είναι αναγκαία για να γεμίζουμε την ημέρα μας.

BERTRAND RUSSEL, Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

Ο Ιησούς ως επαναστάτης

(Αυτή είναι η τελευταία ανάρτηση με στοιχεία της σειράς, η ιστορικότητα του Ιησού των Ευαγγελίων και θα ακολουθήσουν μόνο τα συμπεράσματα που θα μπορούσαν να βγουν από αυτόν τον κυκεώνα)

“Η μεγάλη αδυναμία της θεώρησης ότι ο Ιησούς υπήρξε, είναι το γεγονός ότι μπορείς να φτιάξεις γύρω από την ζωή του όσες ιστορίες σου κάνει κέφι και όλες με βάση τα ίδια τα κείμενα της Καινής Διαθήκης, κείμενα που σε βοηθούν να αρνηθείς όσα δεν σου πάνε στην ιστορία που συνθέτεις και να δεχτείς όλα αυτά που την οικοδομούν. Όμως πίσω σου θα αφήσεις την μεγάλη απόδειξη. Ότι η ιστορία αυτή όπως και τα πρόσωπά της είναι όλα δικά σου και δεν έχουν σχέση με τυχόν πραγματικά κι αυτό γιατί αυτά δεν υπήρξαν ποτέ ” -Θωμάς Μάρας, εισαγωγή στο Οι Αντιφάσεις της Καινής Διαθήκης σ.29.

Το σενάριο της δράσης και του κηρύγματος του Ιησού και τι υποτίθεται ότι ήθελε να πει σύμφωνα με την επικρατούσα Εκκλησία, είναι γνωστό σε αυτή τη χώρα πολύ καλά, αφού ο προσηλυτισμός όλων μας ξεκινάει από την μικρή ηλικία και ακόμα και όσοι δεν ήταν καλοί μαθητές ή δεν μεγάλωσαν σε αντίστοιχο περιβάλλον, θυμούνται σίγουρα κάποια κλασικά τσιτάτα όπως περί αγάπης, συγχώρεσης, μη τυπικότητας και ξανά αγάπης. Φυσικά, υπάρχουν μέσα στα Ευαγγέλια, κάποια συγκεκριμένα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Μόνο που οι τακτικοί αναγνώστες του χώρου αυτού, γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα Ευαγγέλια έχουν πάρα πολλές διαφορές, αντιφάσεις τόσο μεταξύ τους όσο και στα ίδια τα κείμενα, που δίνει την δυνατότητα να επιχειρηματολογήσει κάποιος για το οτιδήποτε και το μόνο αντίμετρο από την πλευρά της Εκκλησίας σε αυτό είναι οι συνεχείς ερμηνείες για να ολοκληρωθεί το δικό της πιστικό σενάριο.

Ας δούμε λοιπόν ένα άλλο σενάριο και τα στοιχεία εκείνα, που είναι αρκετά από τα Ευαγγέλια, που δεν συνάδουν με την θεωρία περί αγάπης και αδελφοσύνης, ελεημοσύνης κ.λπ., αλλά με έναν εξτρεμιστή επαναστάτη μεσσία, σαν του υπόλοιπους δηλαδή, που όπως είδαμε εμφανίστηκαν πολλοί εκείνη την εποχή, που δεν αποκηρύσσει την βία αλλά αντιθέτως, φαίνεται να μιλάει όχι μόνο για βία αλλά και μίσος ή ακόμα και επανάσταση.

Την ευκαιρία και την νομιμοποίηση για να ερευνήσουμε το σενάριο αυτό, μας το δίνει η μελέτη των αντίστοιχων παρεμβολών στα έργα του Ιώσηπου που ήδη είδαμε τόσο στην Ιουδαϊκή Αρχαιολογία όσο και στον Ιουδαϊκό Πόλεμο, του μόνου συγγραφέα που μας δίνει αρκετές πληροφορίες για την περιοχή και την εποχή, αλλά και την λογοκρισία που έχουν υποστεί οι σχετικές αναφορές του, που μιλάνε ή θυμίζουν τον Ιησού, που εύλογα μας δείχνουν ότι αν στα σημεία αυτά όντως κάτι ανέφερε, τότε θα μιλούσε πάλι για έναν εξτρεμιστή μεσσία και τα δεινά που έφερε η δράση του στην χώρα του και τους οπαδούς του, όπως ακριβώς αναφέρεται σε ένα σωρό άλλους αντίστοιχους χριστούς ή μεσσίες.

Εδάφια για τον εξτρεμιστή Ιησού

Θα πρέπει αρχικά να τονίσουμε ότι στους μαθητές δεν υπήρχε ισότητα, αλλά μια πυραμιδοειδής συγκεντρωτική ιεραρχία, δηλαδή υπήρχαν διακρίσεις. Αρχικά υπήρχαν 70 δευτερεύοντες και αφανείς μαθητές που προπορεύονταν των υπολοίπων για να προετοιμάζουν το έδαφος κατάλληλα όπου και να πήγαιναν. Τώρα το τι μπορεί να σημαίνει αυτή η προετοιμασία και η δημιουργία κλίματος το αφήνω στην κρίση σας. “1 Μετὰ δὲ ταῦτα ἀνέδειξεν ὁ Κύριος καὶ ἑτέρους ἑβδομήκοντα, καὶ ἀπέστειλεν αὐτοὺς ἀνὰ δύο πρὸ προσώπου αὐτοῦ εἰς πᾶσαν πόλιν καὶ τόπον οὗ ἤμελλεν αὐτὸς ἔρχεσθαι.” (Κατά Λουκάν 10: 1). Υπήρχαν εκτός από αυτούς οι γνωστοί 12 οι καλοί (άσχετα αν διαφέρουν εν μέρει τα ονόματα τους στα Ευαγγέλια), και από αυτούς τρεις οι καλύτεροι από όλους, (Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης) που τον ακολουθούσαν παντού, ακόμα και σε μέρη που δεν άφηνε τους άλλους να εισέλθουν.

Το πρώτο ενδιαφέρον δείγμα μιας όχι πολύ σύννομης δράσης είναι η προσπάθεια κάποιες ενέργειες, να είναι κρυφές και μακρυά από πόλεις.

“44 Ὅρα μηδενὶ μηδὲν εἴπῃς, ἀλλ' ὕπαγε σεαυτὸν δεῖξον τῷ ἱερεῖ καὶ προσένεγκε περὶ τοῦ καθαρισμοῦ σου ἃ προσέταξε Μωϋσῆς, εἰς μαρτύριον αὐτοῖς. 45 ὁ δὲ ἐξελθὼν ἤρξατο κηρύσσειν πολλὰ καὶ διαφημίζειν τὸν λόγον, ὥστε μηκέτι αὐτὸν δύνασθαι φανερῶς εἰς πόλιν εἰσελθεῖν, ἀλλ' ἔξω ἐν ἐρήμοις τόποις ἦν· καὶ ἤρχοντο πρὸς αὐτὸν πάντοθεν.” (Κατά Μάρκον, 1: 44-5) και “10 Ὡς δὲ ἀνέβησαν οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ, τότε καὶ αὐτὸς ἀνέβη εἰς τὴν ἑορτήν, οὐ φανερῶς, ἀλλ' ἐν κρυπτῷ.” (Κατά Ιωάννην, 7: 10 και “36 ...Ταῦτα ἐλάλησεν Ἰησοῦς, καὶ ἀπελθὼν ἐκρύβη ἀπ' αὐτῶν.” (Κατά Ιωάννην, 12: 36).

Με το ξεκίνημα της δράσης του αμέσως δημιούργησε έριδες και εχθρούς: “29 καὶ ἀναστάντες ἐξέβαλον αὐτὸν ἔξω τῆς πόλεως καὶ ἤγαγον αὐτὸν ἕως ὀφρύος τοῦ ὄρους, ἐφ' οὗ ἡ πόλις αὐτῶν ᾠκοδόμητο, εἰς τὸ κατακρημνίσαι αὐτόν”. (Κατά Λουκάν, 4: 29) και αυτό κράτησε μέχρι το τέλος: “2 καὶ ἐζήτουν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ γραμματεῖς τὸ πῶς ἀνέλωσιν αὐτόν· ” (Κατά Λουκάν, 22: 2).

Για να πείσει τους πρώτους μαθητές του να τον ακολουθήσουν, έκανε “σημεία και τέρατα” ή μπορεί κάποιος να πει ταχυδακτυλουργίες: “4 ὡς δὲ ἐπαύσατο λαλῶν, εἶπε πρὸς τὸν Σίμωνα· Ἐπανάγαγε εἰς τὸ βάθος καὶ χαλάσατε τὰ δίκτυα ὑμῶν εἰς ἄγραν... 6 καὶ τοῦτο ποιήσαντες συνέκλεισαν πλῆθος ἰχθύων πολύ· διερρήγνυτο δὲ τὸ δίκτυον αὐτῶν... 8 ἰδὼν δὲ Σίμων Πέτρος προσέπεσε τοῖς γόνασιν Ἰησοῦ λέγων·... 9 θάμβος γὰρ περιέσχεν αὐτὸν καὶ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ ἐπὶ τῇ ἄγρᾳ τῶν ἰχθύων ᾗ συνέλαβον, 10 ὁμοίως δὲ καὶ Ἰάκωβον καὶ Ἰωάννην, υἱοὺς Ζεβεδαίου,” (Κατά Λουκάν, 5: 4) κάτι όμως που αρνήθηκε σε άλλους όπως στους Φαρισαίους όταν του ζήτησαν επίσης “σημεία”.

Άλλο ένα σχετικό θέμα είναι ότι απευθυνόταν στους απόκληρους της κοινωνίας, δηλαδή στους κατεξοχήν εύκολα παρασυρόμενους σε κάθε εποχή και κοινωνία για ταραχές και επαναστάσεις: “Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ” (Κατά Ματθαίον, 21: 31), “Τί ὅτι μετὰ τῶν τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει καὶ πίνει; 17 καὶ ἀκούσας ὁ Ἰησοῦς λέγει αὐτοῖς· Οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ' οἱ κακῶς ἔχοντες· οὐκ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλούς εἰς μετάνοιαν” (Κατά Μάρκον, 2: 17). Η ερώτηση ήταν των Γραμματέων και η αιτιολογία είναι αστεία σε σχέση με την συνέχεια, γιατί εδώ είναι σαν να μας λέει έμμεσα, ότι οι Φαρισαίοι και οι Γραμματείς δεν ήταν τόσο αμαρτωλοί που να έχουν ανάγκη μετάνοιας, όπως μας λέει αλλού. Φυσικά, είναι προφανές ότι τους προτιμούσε γιατί εκεί θα γινόταν άκριτα πιστευτός, σε αντίθεση με τους μορφωμένους Εβραίους. Επίσης, προσθετικά σε αυτό, φαίνεται να ήθελε οι οπαδοί του να μην έχουν οικονομική δυνατότητα και να είναι οικονομικά εξαθλιωμένοι άρα και πλήρως εξαρτώμενοι από το κίνημα: “ὕπαγε, ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ δὸς πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι, ἄρας τὸν σταυρόν σου...Τέκνα, πῶς δύσκολόν ἐστι τοὺς πεποιθότας ἐπὶ χρήμασιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν· 25 εὐκοπώτερόν ἐστι κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ῥαφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν” (Κατά Μάρκον, 10: 21-25).

Μάλιστα, εκθειάζει τους αγράμματους σε βάρος των σοφών “21... Ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις· ναί, ὁ πατήρ, ὅτι οὕτως ἐγένετο εὐδοκία ἔμπροσθέν σου” (Κατά Λουκάν, 10: 21) και φυσικά το “μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι”.

Τους υποσχέθηκε θαύματα και ελευθερία: “18 Πνεῦμα Κυρίου ἐπ' ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με ἰάσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν καρδίαν, 19 κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν” (Κατά Λουκάν, 4: 18-19) και επιπλέον τους υποσχέθηκε, τουλάχιστον στους 12 κοντινούς του, ότι απέκτησαν αυτοί, απόλυτες δυνάμεις για να κατατροπώσουν τον εχθρό “19 ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, καὶ οὐδὲν ὑμᾶς οὐ μὴ ἀδικήσῃ” (Κατά Λουκάν, 10: 19).

Η εξτρεμιστική αυτή θεώρηση εντείνεται περαιτέρω με την κακή ή έστω αδιάφορη οικογενειακή σχέση που θέλει να δείξει τόσο με την μητέρα του και τους αδελφούς του, ειδικά σε σχέση με του οπαδούς του: (Κατά Μάρκον, 3: 31), όσο και την ξεκάθαρη προτίμηση στην αγαμία που έδειξε “καὶ εἰσὶν εὐνοῦχοι οἵτινες εὐνούχισαν ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν” (Κατά Ματθαίον, 19: 12), αλλά και την προτροπή που θα δούμε στους μαθητές του να αφήσουν την οικογένειά τους για την επανάσταση πάρα κάτω.

Η διδασκαλία του δεν ήταν ποτέ ξεκάθαρη, στα Ευαγγέλια αναφέρεται ότι δίδασκε με παραβολές, δηλαδή με εύπεπτα παραμυθάκια που φυσικά μπορεί κανείς να τα ερμηνεύσει κατά βούληση, παρ' όλα αυτά συχνά έκλεινε το παραβολικό μη ξεκάθαρο μήνυμά του με την αποστροφή: “Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω” που εντείνει την μυστικότητα και την κρυφή υπόγεια νοηματοδότηση, με την οποία μια σπείρα ή κρυφή οργάνωση, μπορεί να ανταλλάσει μηνύματα ανάλογα με την προκαθορισμένη ερμηνεία. Ο ίδιος ήταν ξεκάθαρος στο γιατί το έκανε: “11 καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· Ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ· ἐκείνοις δὲ τοῖς ἔξω ἐν παραβολαῖς τὰ πάντα γίνεται, 12 ἵνα βλέποντες βλέπωσι καὶ μὴ ἴδωσι, καὶ ἀκούοντες ἀκούωσι καὶ μὴ συνιῶσι, μήποτε ἐπιστρέψωσι καὶ ἀφεθῇ αὐτοῖς τὰ ἁμαρτήματα” (Κατά Μάρκον, 4: 11-12) και “34 χωρὶς δὲ παραβολῆς οὐκ ἐλάλει αὐτοῖς τὸν λόγον· κατ' ἰδίαν δὲ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ ἐπέλυε πάντα.” (Κατά Μάρκον, 4: 34). Να σημειωθεί ότι το “ἐκείνοις δὲ τοῖς ἔξω” αναφέρεται στο “1 Καὶ πάλιν ἤρξατο διδάσκειν παρὰ τὴν θάλασσαν· καὶ συνήχθη πρὸς αὐτὸν ὄχλος πολύς” λίγο πάρα πάνω, δηλαδή για όλον τον κόσμο που παρακολουθούσε το κήρυγμά του. Κάτι που δείχνει ότι δεν ήθελε να σώσει όλους τους ανθρώπους και έρχεται σε αντίθεση με την καθιερωμένη άποψη περί αγάπης και συγχώρεσης, ή ότι απευθύνεται σε όλους, αφού εδώ την αρνείται ξεκάθαρα σε όσους δεν είχαν την ικανότητα ή την πληροφόρηση, για να καταλαβαίνουν την κρυφή νοηματοδότησή του, που δείχνει στους εκλεκτούς του. Από την άλλη αλλού, μακάριζε τους “φτωχούς τω πνεύματι” αντιφάσκοντας στην ίδια του την πράξη ή δείχνοντας ένα είδος ειρωνείας.

Χαρακτηριστικό στην διδασκαλία ήταν η διάσταση λόγων και έργων ενώ υποτίθεται δίδασκε εξαιρετικά προβοκατόρικες και ανατρεπτικές ιδέες όπως : “27 ...ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς...29 τῷ τύπτοντί σε ἐπὶ τὴν σιαγόνα πάρεχε καὶ τὴν ἄλλην, καὶ ἀπὸ τοῦ αἴροντός σου τὸ ἱμάτιον καὶ τὸν χιτῶνα μὴ κωλύσῃς” (Κατά Λουκάν, 6: 27-29). Αλλά όπως θα δούμε παρακάτω καταριόταν συχνά και απειλούσε όποιον δεν δεχόταν την δράση και τον λόγο του, και ζήτησε τον λόγον όταν κάποιος τον κτύπησε (Κατά Ιωάννην, 18: 22) ή εξαφανίστηκε δύο φορές, την πρώτη φορά όταν τον κυνηγούσαν (Κατά Λουκάν, 4: 29-30) και την δεύτερη όταν του πετούσαν πέτρες (Κατά Ιωάννην, 8: 59).

Άλλη μια ενδιαφέρουσα δράση είναι η “επιδρομή” στην χώρα των Γεργεσηνών με ένα υποτίθεται θαύμα που έχω ασχοληθεί ήδη στα θαύματα της Καινής Διαθήκης. Αν εξαιρέσουμε την χαλαρή κουβεντούλα με τα δαιμόνια και έναν αλυσοδεμένο ημιπαράφρονα άνδρα που υποτίθεται σώθηκε, στην ουσία πήγαν εκεί κατέστρεψαν ένα μεγάλο κοπάδι με δύο χιλιάδες χοίρους (ως γνωστόν μολυσμένα ζώα για τους Εβραίους, όχι όμως για τους Γεργεσηνούς) που πνίγηκε (Κατά Μάρκον, 5: 1-20) Ενώ σύμφωνα με τον Λουκά αμέσως “υπέστρεψαν”, όταν οι Γαδαρηνοί εμφανίστηκαν απειλητικοί: “37 καὶ ἠρώτησαν αὐτὸν ἅπαν τὸ πλῆθος τῆς περιχώρου τῶν Γαδαρηνῶν ἀπελθεῖν ἀπ' αὐτῶν, ὅτι φόβῳ μεγάλῳ συνείχοντο· αὐτὸς δὲ ἐμβὰς εἰς τὸ πλοῖον ὑπέστρεψεν.” (Κατά Λουκάν, 8: 37).

Πάρα κάτω, έχουμε τις συμβουλές για την αποστολή δύο-δύο των μαθητών του για την διάδοση του μηνύματος, όποιο και αν τελικά ήταν αυτό, σε διάφορες πόλεις. Έχει ενδιαφέρον για τον υποτιθέμενο θεό της αγάπης οι κατάρες που στέλνει στους αντίπαλους, δηλαδή σε όσους δεν ακούσουν το μήνυμα αυτό, στο τι θα πάθουν αυτοί και οι πόλεις τους: “11 καὶ ὅσοι ἐὰν μὴ δέξωνται ὑμᾶς μηδὲ ἀκούσωσιν ὑμῶν, ἐκπορευόμενοι ἐκεῖθεν ἐκτινάξατε τὸν χοῦν τὸν ὑποκάτω τῶν ποδῶν ὑμῶν εἰς μαρτύριον αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀνεκτότερον ἔσται Σοδόμοις ἢ Γομόρροις ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως ἢ τῇ πόλει ἐκείνῃ.” (Κατά Μάρκον, 6: 11), (Κατά Λουκάν. 9: 1-6)  ή οι απειλές: “23 ὁ μὴ ὢν μετ' ἐμοῦ κατ' ἐμοῦ ἐστι, καὶ ὁ μὴ συνάγων μετ' ἐμοῦ σκορπίζει” (Κατά Λουκάν, 11: 23). Κατάρες απέπεμπε και σε δένδρα που αν και εκτός εποχής δεν είχαν καρπούς επειδή... πείναγε: “13 καὶ ἰδὼν συκῆν ἀπὸ μακρόθεν...καὶ ἐλθὼν ἐπ' αὐτὴν οὐδὲν εὗρεν εἰ μὴ φύλλα· οὐ γὰρ ἦν καιρὸς σύκων. 14 καὶ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτῇ· Μηκέτι ἐκ σοῦ εἰς τὸν αἰῶνα μηδεὶς καρπὸν φάγοι” (Κατά Μάρκον, 11: 13-14) θα ξαναμιλήσουμε στο τέλος για αυτό.

Άλλο ένα “ειρηνικό” μήνυμα από τον θεό της αγάπης: “27 πλὴν τοὺς ἐχθρούς μου ἐκείνους, τοὺς μὴ θελήσαντάς με βασιλεῦσαι ἐπ' αὐτοὺς, ἀγάγετε ὧδε καὶ κατασφάξατε αὐτοὺς ἔμπροσθέν μου” (Κατά Λουκάν, 19: 27) είναι σε παραβολή μεν, αλλά δεν παύει να έχει την σημασία του για την οποία ο Χρυσόστομος (Λόγος κατά Ιουδαίων, 1: β) λέει ευθαρσώς ότι αναφέρεται στους Εβραίους. Ο καθείς βέβαια μπορεί να καταλάβει ότι το τι σημαίνει εχθρός σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απροσδιόριστο, το τι του επιφυλάσσει όμως είναι το σημαντικό στην περίπτωσή μας.

Οι μαθητές του τον προκαλούν να καταστρέψουν αυτούς που δεν τους δέχονται με ολοκληρωτική καταστροφή: “καὶ πορευθέντες εἰσῆλθον εἰς κώμην Σαμαρειτῶν, ὡστε ἑτοιμάσαι αὐτῷ· 53 καὶ οὐκ ἐδέξαντο αὐτόν, ὅτι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἦν πορευόμενον εἰς Ἱερουσαλήμ. 54 ἰδόντες δὲ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης εἶπον· Κύριε, θέλεις εἴπωμεν πῦρ καταβῆναι ἀπὸ οὐρανοῦ καὶ ἀναλῶσαι αὐτούς, ὡς καὶ Ἠλίας ἐποίησε;” (Κατά Λουκάν, 9: 52).

Το ότι ήθελε να γίνει βασιλιάς του Ισραήλ είναι γραμμένο σε αρκετά σημεία.

“ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς Ἱεροσόλυμα 2 λέγοντες, Ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων” (Κατά Ματθαίον, 2: 1).

“23 Καὶ περιῆγεν ἐν ὅλῃ τῇ Γαλιλαίᾳ, διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας καὶ θεραπεύων πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ.” (Κατά Ματθαίον, 4: 23).

“49 ἀπεκρίθη Ναθαναήλ καὶ λέγει αὐτῷ· Ραββί, σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ.

50 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ὅτι εἶπόν σοι, εἶδόν σε ὑποκάτω τῆς συκῆς, πιστεύεις; μείζω τούτων ὄψῃ.” (Κατά Ιωάννην, 1: 49).

Μερικές φορές φαίνεται να έκανε τον δύσκολο, ίσως γιατί το κίνημα δεν είχε ακόμα εδραιωθεί: “15 Ἰησοῦς οὖν γνοὺς ὅτι μέλλουσιν ἔρχεσθαι καὶ ἁρπάζειν αὐτὸν ἵνα ποιήσωσιν αὐτὸν βασιλέα, ἀνεχώρησε πάλιν εἰς τὸ ὄρος αὐτὸς μόνος” (Κατά Ιωάννην, 6: 15).

“13 ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων καὶ ἐξῆλθον εἰς ὑπάντησιν αὐτῷ, καὶ ἐκραύγαζον· Ὡσαννά· εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ.” (Κατά Ιωάννην, 12: 13).

Η προσευχή που προτείνει να του απευθύνουν είναι: “10 ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου” (Κατά Ματθαίον, 6: 10).

“Ἤγγικεν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν” (Κατά Ματθαίον, 10: 7). Δεν υπάρχει ακόμα δηλαδή θα έρθει με τις προσευχές, τις ευχές και την δράση της επανάστασης.

“12 ἀπὸ δὲ τῶν ἡμερῶν Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ ἕως ἄρτι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν” (Κατά Ματθαίον. 11: 12).

“οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσιν τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ” (Κατά Ματθαίον, 16: 28).

Το παρακάτω είναι επιβεβαίωση προφητείας: “5 Εἴπατε τῇ θυγατρὶ Σιών, Ἰδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεταί σοι, πραῢς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὄνον” που αναφέρει ο Ματθαίος (Κατά Ματθαίον, 21: 5).

“11  Ὁ δὲ Ἰησοῦς ἐστάθη ἔμπροσθεν τοῦ ἡγεμόνος· καὶ ἐπηρώτησεν αὐτὸν ὁ ἡγεμὼν λέγων, Σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων; ὁ δὲ Ἰησοῦς ἔφη, Σὺ λέγεις.” (Κατά Ματθαίον, 27: 11).

“29 καὶ πλέξαντες στέφανον ἐξ ἀκανθῶν ἐπέθηκαν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ καὶ κάλαμον ἐν τῇ δεξιᾷ αὐτοῦ, καὶ γονυπετήσαντες ἔμπροσθεν αὐτοῦ ἐνέπαιξαν αὐτῷ λέγοντες, Χαῖρε, βασιλεῦ τῶν Ἰουδαίων” (Κατά Ματθαίον, 27: 29).

“37 καὶ ἐπέθηκαν ἐπάνω τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ τὴν αἰτίαν αὐτοῦ γεγραμμένην· Οὗτός ἐστιν Ἰησοῦς ὁ βασιλεῦς τῶν Ἰουδαίων” (Κατά Ματθαίον, 27: 37).

Στον Ιωάννη το συμβάν αυτό είναι ποιο διαφωτιστικό: “19 ἔγραψε δὲ καὶ τίτλον ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ· ἦν δὲ γεγραμμένον· Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων. 20 τοῦτον οὖν τὸν τίτλον πολλοὶ ἀνέγνωσαν τῶν Ἰουδαίων... 21 ἔλεγον οὖν τῷ Πιλάτῳ οἱ ἀρχιερεῖς τῶν Ἰουδαίων· Μὴ γράφε, ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων, ἀλλ' ὅτι ἐκεῖνος εἶπε, βασιλεύς εἰμι τῶν Ἰουδαίων” (Κατά Ιωάννην, 19: 19).

Παρά το υποτίθεται ειρηνικό και πανανθρώπινο του μήνυμα και το υποτίθεται ειρωνικό σχόλιο στον σταυρό από τους σταυρωτές του, όπως θέλουν να δείξουν υποτίθεται τα Ευαγγέλια, οι μαθητές ακόμα και στο τέλος, λίγο πριν την καλούμενη “Ανάληψη” συνεχίζουν και ρωτούν για το πότε θα αποκαταστήσει τη βασιλεία του Ισραήλ, δηλαδή το μόνιμο αίτημα των Ζηλωτών της εποχής και αυτός τους απαντά έμμεσα “στο άγνωστο μέλλον”: “6 οἱ μὲν οὖν συνελθόντες ἐπηρώτων αὐτὸν λέγοντες· Κύριε, εἰ ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ ἀποκαθιστάνεις τὴν βασιλείαν τῷ Ἰσραήλ; (Πράξεις, 1: 6).

Είχε συχνά καινοφανείς ιδέες σε αντίθεση με την κοινωνική πρακτική της πατρίδας του που ήταν ιδιαίτερα παραδοσιακή, όπως:

Δεν νήστευαν οι μαθητές του όπως υποτίθεται θα έπρεπε...

“Διατί οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου καὶ οἱ τῶν Φαρισαίων νηστεύουσιν, οἱ δὲ σοὶ μαθηταὶ οὐ νηστεύουσι;” (Κατά Μάρκον, 2: 18).

Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε το θέμα της τυπικότητας του Σαββάτου για το οποίο αναφέρονται πάρα πολλά χωρία και την πεισματική αντίδραση στην πατροπαράδοτη τήρησή του, κάνοντας συνέχεια “θαύματα” κυρίως τα Σάββατα για να ιντριγκάρει τους Φαρισαίους και τους προύχοντες των Εβραίων.

Έβριζε και καταριόταν τους τυπικούς της πίστης τους Φαρισαίους και τους Νομικούς: “39 εἶπε δὲ ὁ Κύριος πρὸς αὐτόν· Νῦν ὑμεῖς οἱ Φαρισαῖοι τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου καὶ τοῦ πίνακος καθαρίζετε, τὸ δὲ ἔσωθεν ὑμῶν γέμει ἁρπαγῆς καὶ πονηρίας. 40 ἄφρονες! ...42 ἀλλ' οὐαὶ ὑμῖν τοῖς Φαρισαίοις...46 ὁ δὲ εἶπε· Καὶ ὑμῖν τοῖς νομικοῖς οὐαί...” (Κατά Λουκάν, 11: 39-52), αλλά συχνά έτρωγε και έπινε και τα έλεγαν συχνά μαζί “1 Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἐλθεῖν αὐτὸν εἰς οἶκόν τινος τῶν ἀρχόντων τῶν Φαρισαίων σαββάτῳ φαγεῖν ἄρτον, καὶ αὐτοὶ ἦσαν παρατηρούμενοι αὐτόν” (Κατά Λουκάν, 14: 1). Ταυτόχρονα τον προειδοποιούσαν για κινδύνους “31 Ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ προσῆλθόν τινες Φαρισαῖοι λέγοντες αὐτῷ· Ἔξελθε καὶ πορεύου ἐντεῦθεν, ὅτι Ἡρῴδης θέλει σε ἀποκτεῖναι.” (Κατά Λουκάν, 13: 31).

Ήταν κατά κάθε μέριμνας και προκοπής “22 Εἶπε δὲ πρὸς τοὺς μαθητάς αὐτοῦ· Διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν, μὴ μεριμνᾶτε τῇ ψυχῇ ὑμῶν τί φάγητε, μηδὲ τῷ σώματι ὑμῶν τί ἐνδύσησθε” (Κατά Λουκάν, 12: 22), ακόμα και υγιεινής. Δεν έπλενε και αυτός και οι μαθητές του τα χέρια τους πριν φάνε όπως ήταν η παράδοση και είναι και το υγιεινό: “Διατί οὐ περιπατοῦσιν οἱ μαθηταί σου κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν πρεσβυτέρων, ἀλλ' ἀνίπτοις χερσὶν ἐσθίουσι τὸν ἄρτον;” (Κατά Μάρκον, 7: 5) και (Κατά Ματθαίον, 15:20).

Υποτίθεται ότι ένας θεός δεν κάνει διακρίσεις, αλλά η απάντηση στην Συροφοινίκισσα που την εξομοιώνει ταξικά ή φυλετικά με τα σκυλιά: “οὐ γάρ ἐστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ τοῖς κυναρίοις βαλεῖν.” (Κατά Μάρκον, 7: 27) μάλλον αυτό δείχνει.

Πίστευε και κήρυττε στους μαθητές του ότι ήταν ο Χριστός δηλαδή ο αναμενόμενος μεσσίας. Να ξεκαθαρίσουμε ότι μέχρι και τον τρίτο Ιουδαϊκό Πόλεμο 132-135 κ.ε., ο αναμενόμενος μεσσίας ή χριστός, για όλους τους Εβραίους θα ήταν βασιλιάς που θα τους ελευθέρωνε από τους Ρωμαίους. Ζητούσε λοιπόν από τους οπαδούς του να μην το αναφέρουν σε κανέναν για προφανείς λόγους. Φυσικά όπως ξέρουμε πλέον, υπήρχαν ήδη πάρα πολλοί που ισχυριζόντουσαν οι ίδιοι ή άλλοι για αυτούς, ότι ήταν ο αναμενόμενος μεσσίας. Επίσης σε πολλά “θαύματα” έλεγε στους “θεραπευόμενους” να μην πουν τίποτα σε κανένα. Η πρακτική, στην αρχή να μην γίνεται γνωστό τίποτα προς τα έξω, ενώ ταυτόχρονα μάζευε πλήθη γύρω του, δηλαδή πολλούς οπαδούς, ακριβώς για τον λόγο που προσπαθούσε να κρύψει, δείχνει μια υπολογισμένη μεθόδευση για κάποια τελική ξαφνική δράση: “Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι; 28 οἱ δὲ ἀπεκρίθησαν· Ἰωάννην τὸν βαπτιστήν, καὶ ἄλλοι Ἠλίαν, ἄλλοι δὲ ἕνα τῶν προφητῶν. 29 καὶ αὐτὸς λέγει αὐτούς· Ὑμεῖς δὲ τίνα με λέγετε εἶναι; ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Πέτρος λέγει αὐτῷ· Σὺ εἶ ὁ Χριστός. 30 καὶ ἐπετίμησεν αὐτοῖς ἵνα μηδενὶ λέγωσι περὶ αὐτοῦ.” (Κατά Μάρκον, 8: 27-30). Η αναζήτηση πληροφοριών από τους μαθητές του (και μάλιστα από κάποιον υποτιθέμενο θεό), για το τι λέει ο κόσμος για αυτόν, έχει επίσης ενδιαφέρον.

Φυσικά όπως ο κάθε σωστός “μεσσίας”, έλεγε ότι μόνο αυτός είναι ο αληθινός μεσσίας και όλοι οι άλλοι ψεύτικοι, που θα έρθουν με το ίδιο όνομα ή μάλλον προσδιορισμό, δηλαδή χριστός: “8 ὁ δὲ εἶπε· Βλέπετε μὴ πλανηθῆτε· πολλοὶ γὰρ ἐλεύσονται ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου λέγοντες ὅτι ἐγώ εἰμι καί ὁ καιρὸς ἤγγικε. μὴ οὖν πορευθῆτε ὀπίσω αὐτῶν” (Κατά Λουκάν, 21: 8).

Πιστεύετε ότι όλες του οι διδαχές ήταν προς το καλό; Διαβάστε την διφορούμενη προτροπή προς την αδικία στους μαθητές του, αμέσως μετά μετά από μία θολή παραβολή “ὅτι οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τούτου φρονιμώτεροι ὑπὲρ τοὺς υἱοὺς τοῦ φωτὸς εἰς τὴν γενεὰν τὴν ἑαυτῶν εἰσι. 9 κἀγὼ ὑμῖν λέγω· ποιήσατε ἑαυτοῖς φίλους ἐκ τοῦ μαμωνᾶ τῆς ἀδικίας, ἵνα, ὅταν ἐκλίπητε, δέξωνται ὑμᾶς εἰς τὰς αἰωνίους σκηνάς...11 εἰ οὖν ἐν τῷ ἀδίκῳ μαμωνᾷ πιστοὶ οὐκ ἐγένεσθε, τὸ ἀληθινὸν τίς ὑμῖν πιστεύσει; 12 καὶ εἰ ἐν τῷ ἀλλοτρίῳ πιστοὶ οὐκ ἐγένεσθε, τὸ ὑμέτερον τίς ὑμῖν δώσει” (Κατά Λουκάν, 16: 1-12).

Ζητούσε πλήρη υποταγή από τους οπαδούς του: “34 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι.” (Κατά Μάρκον, 8: 34). Επίσης ζητούσε πλήρη και άσκεπτη πίστη παρόμοια με των παιδιών, χωρίς νοητική σκέψη: “37 Ὃς ἐὰν ἓν τῶν τοιούτων παιδίων δέξηται ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου, ἐμὲ δέχεται· καὶ ὃς ἐὰν ἐμὲ δέξηται, οὐκ ἐμὲ δέχεται, ἀλλὰ τὸν ἀποστείλαντά με” (Κατά Μάρκον, 9: 37) και “15 ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὃς ἐὰν μὴ δέξηται τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν” (Κατά Μάρκον, 10: 15). Μάλιστα, η υποταγή αυτή σήμαινε για τους οπαδούς του και την υποχρέωσή τους να αφήσουν τις οικογένειές τους και τα υπάρχοντά τους, με την υπόσχεση ότι έτσι θα λάβουν το απόλυτο έπαθλο: “οὐδείς ἐστιν ὃς ἀφῆκεν οἰκίαν ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφὰς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναῖκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ ἕνεκεν τοῦ εὐαγγελίου, 30 ἐὰν μὴ λάβῃ ἑκατονταπλασίονα νῦν ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ οἰκίας καὶ ἀδελφοὺς καὶ ἀδελφὰς καὶ πατέρα καὶ μητέρα καὶ τέκνα καὶ ἀγροὺς μετὰ διωγμῶν, καὶ ἐν τῷ αἰῶνι τῷ ἐρχομένῳ ζωὴν αἰώνιον.” (Κατά Μάρκον, 10: 29-30). Στον Λουκά το χωρίο είναι πιο ξεκάθαρο και μιλάει κυριολεκτικά για μίσος προς την οικογένεια και όχι μόνον: “26 Εἴ τις ἔρχεται πρός με καὶ οὐ μισεῖ τὸν πατέρα ἑαυτοῦ καὶ τὴν μητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὰ τέκνα καὶ τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τὰς ἀδελφάς, ἔτι δὲ καὶ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν, οὐ δύναταί μου μαθητής εἶναι.” (Κατά Λουκάν, 14: 26) σχετικό είναι και το ή “Ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς” (Κατά Λουκάν, 9: 60).

Κάποιες φορές εκινείτο από πόλη σε πόλη κρυφά, χωρίς να γίνεται αντιληπτός μαζί με τους μαθητές του: “30 Καὶ ἐκεῖθεν ἐξελθόντες παρεπορεύοντο διὰ τῆς Γαλιλαίας, καὶ οὐκ ἤθελεν ἵνα τις γνῷ·” (Κατά Μάρκον, 9: 34).

Συχνά, έλεγε απειλές για αυτούς που δεν θα τον δεχθούν και θα “σκανδαλισθούν” ή θα “σκανδαλίσουν”: “42 καὶ ὃς ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, καλόν ἐστιν αὐτῷ μᾶλλον εἰ περίκειται λίθος μυλικὸς περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ βέβληται εἰς τὴν θάλασσαν. 43 καὶ ἐὰν σκανδαλίζῃ σε ἡ χείρ σου, ἀπόκοψον αὐτήν· καλόν σοί ἐστι κυλλὸν εἰς τὴν ζωὴν εἰσελθεῖν, ἢ τὰς δύο χεῖρας ἔχοντα ἀπελθεῖν εἰς τὴν γέενναν, εἰς τὸ πῦρ τὸ ἄσβεστον, 44 ὅπου ὁ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτᾷ καὶ τὸ πῦρ οὐ σβέννυται. 45 καὶ ἐὰν ὁ πούς σου σκανδαλίζῃ σε, ἀπόκοψον αὐτόν· καλόν σοί ἐστιν εἰσελθεῖν εἰς τὴν ζωὴν χωλὸν, ἢ τοὺς δύο πόδας ἔχοντα βληθῆναι εἰς τὴν γέενναν, εἰς τὸ πῦρ τὸ ἄσβεστον, 46 ὅπου ὁ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτᾷ καὶ τὸ πῦρ οὐ σβέννυται. 47 καὶ ἐὰν ὁ ὀφθαλμός σου σκανδαλίζῃ σε, ἔκβαλε αὐτόν· καλόν σοί ἐστι μονόφθαλμον εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, ἢ τοὺς δύο ὀφθαλμοὺς ἔχοντα βληθῆναι εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός, 48 ὅπου ὁ σκώληξ αὐτῶν οὐ τελευτᾷ καὶ τὸ πῦρ οὐ σβέννυται. 49 πᾶς γὰρ πυρὶ ἁλισθήσεται, καὶ πᾶσα θυσία ἁλὶ ἁλισθήσεται” (Κατά Μάρκον, 9: 42-49).

Μερικά ακόμα εξτρεμιστικά τσιτάτα από τον υποτιθέμενο θεό της αγάπης που πριν λίγο έλεγε “μακάριοι οι ειρηνοποιοί” τώρα λέγει: “49 Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη! 50 βάπτισμα δὲ ἔχω βαπτισθῆναι, καὶ πῶς συνέχομαι ἕως οὗ τελεσθῇ! 51 δοκεῖτε ὅτι εἰρήνην παρεγενόμην δοῦναι ἐν τῇ γῇ; οὐχί, λέγω ὑμῖν, ἀλλ' ἢ διαμερισμόν. 52 ἔσονται γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν πέντε ἐν οἴκῳ ἑνὶ διαμεμερισμένοι, τρεῖς ἐπὶ δυσὶ καὶ δύο ἐπὶ τρισί· 53 διαμερισθήσονται πατὴρ ἐπὶ υἱῷ καὶ υἱὸς ἐπὶ πατρί, μήτηρ ἐπὶ θυγατρὶ καὶ θυγάτηρ ἐπὶ μητρί, πενθερὰ ἐπὶ τὴν νύμφην αὐτῆς καὶ νύμφη ἐπὶ τὴν πενθεράν αὐτῆς.” (Κατά Λουκάν, 12: 49). Μάλιστα, κανείς μπορεί εύκολα να αναρωτηθεί· τί είναι το βάπτισμα που δεν έκανε ακόμα, σε αίμα και σε ποιών το αίμα;

Ας δούμε τώρα και το εδάφιο πάνω στο οποίο στηρίχτηκε θεολογικά η Βυζαντινή Ορθόδοξη Ιερά Εξέταση  και η Δυτική Ιερά Εξέταση: “6 ἐὰν μή τις μένῃ ἐν ἐμοί, ἐβλήθη ἔξω ὡς τὸ κλῆμα καὶ ἐξηράνθη, καὶ συνάγουσιν αὐτὰ καὶ εἰς τὸ πῦρ βάλλουσι, καὶ καίεται. ” (Κατά Ιωάννην, 15: 6). Η προτροπή είναι ξεκάθαρη. Όποιος δεν είναι μαζί του πρέπει να τον μαζέψουν και να τον κάψουν όπως καίνε τα κομμένα κλήματα.

Εδώ, αναφέρει ότι θα στείλει τις “κρυφές ουράνιες δυνάμεις” που έχει για να κάψουν με φρικτό τρόπο τους εχθρούς του: “41 ἀποστελεῖ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ, καὶ συλλέξουσιν ἐκ τῆς βασιλείας αὐτοῦ πάντα τὰ σκάνδαλα καὶ τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν, 42 καὶ βαλοῦσιν αὐτοὺς εἰς τὴν κάμινον τοῦ πυρός· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων.” (Κατά Ματθαίον, 13: 41).

Γνώριζε ότι η δράση του ήταν ή έστω θα εθεωρείτο αντικοινωνική και θα τον κυνηγούσαν: “33 ὅτι Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται τοῖς ἀρχιερεῦσι καὶ γραμματεῦσι, καὶ κατακρινοῦσιν αὐτὸν θανάτῳ καὶ παραδώσουσιν αὐτὸν τοῖς ἔθνεσι” (Κατά Μάρκον, 10: 33).

“17 καὶ ἔσεσθε μισούμενοι ὑπὸ πάντων διὰ τὸ ὄνομά μου” (Κατά Λουκάν, 21: 17).

Οργάνωσε μια θεαματική είσοδο στα Ιεροσόλυμα με τις επευφημίες των οπαδών του “13 ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων...καὶ ἐκραύγαζον· Ὡσαννά·...ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ” (Κατά Ιωάννην, 12: 13) και επετέθη στους εμπόρους που βρισκόντουσαν σε αυτόν: “15 Καὶ ἔρχονται πάλιν εἰς Ἱεροσόλυμα· καὶ εἰσελθὼν ὁ Ἰησοῦς εἰς τὸ ἱερὸν ἤρξατο ἐκβάλλειν τοὺς πωλοῦντας καὶ τοὺς ἀγοράζοντας ἐν τῷ ἱερῷ, καὶ τὰς τραπέζας τῶν κολλυβιστῶν καὶ τὰς καθέδρας τῶν πωλούντων τὰς περιστερὰς κατέστρεψε, 16 καὶ οὐκ ἤφιεν ἵνα τις διενέγκῃ σκεῦος διὰ τοῦ ἱεροῦ,” (Κατά Μάρκον, 11: 15-16). Είναι προφανές ότι με το μαστίγιο που αναφέρει ο Ιωάννης στο αντίστοιχο εδάφιο (2: 15) (και μάλιστα στην αρχή της δράσης του Ιησού, ενώ οι συνοπτικοί στο τέλος), δεν μπορείς να διώξεις κανέναν, μόνο με όπλα ή με την συνδρομή πολλών απειλητικών συντρόφων έτοιμων να δείρουν.

Είχε σαν ορμητήριο στο Όρος των Ελαιών, όπως κάθε επαναστάτης που σέβεται την επανάστασή του: “19 Καὶ ὅτε ὀψὲ ἐγένετο, ἐξεπορεύοντο ἔξω τῆς πόλεως...27 Καὶ ἔρχονται πάλιν εἰς Ἱεροσόλυμα” (Κατά Μάρκον, 11: 19&27)

“26 Καὶ ὑμνήσαντες ἐξῆλθον εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν.” (Κατά Μάρκον, 14: 26).

“37... τὰς δὲ νύκτας ἐξερχόμενος ηὐλίζετο εἰς τὸ ὄρος τὸ καλούμενον ἐλαιῶν” (Κατά Λουκάν, 21: 37).

Ταυτόχρονα φαίνεται να υπήρχε μυστική επικοινωνία με ανθρώπους φίλα προσκείμενους της δράσης του, στα Ιεροσόλυμα και μυστικά σημάδια προσυνεννόησης: “Ὑπάγετε εἰς τὴν πόλιν, καὶ ἀπαντήσει ὑμῖν ἄνθρωπος κεράμιον ὕδατος βαστάζων· ἀκολουθήσατε αὐτῷ, 14 καὶ ὅπου ἐὰν εἰσέλθῃ, εἴπατε τῷ οἰκοδεσπότῃ ὅτι ὁ διδάσκαλος λέγει· ποῦ ἐστι τὸ κατάλυμά μου ὅπου τὸ πάσχα μετὰ τῶν μαθητῶν μου φάγω; 15 καὶ αὐτὸς ὑμῖν δείξει ἀνώγαιον μέγα ἐστρωμένον ἕτοιμον· καὶ ἐκεῖ ἑτοιμάσατε ἡμῖν” (Κατά Μάρκον, 14: 13-15) Δεν ήξερε -σαν θεός- που να πάει να φάει και να κοιμηθεί το βράδυ.

Απαντούσε στους Γραμματείς, δηλαδή τους πνευματικούς ταγούς του λαού, με γλωσσοπαίγνια αόριστα και ποτέ ξεκάθαρα, κάτι ύποπτο για θεωρούμενο θεό : “29 ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς· Ἐπερωτήσω ὑμᾶς κἀγὼ ἕνα λόγον, καὶ ἀποκρίθητέ μοι, καὶ ἐρῶ ὑμῖν ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιῶ...καὶ ὁ Ἰησοῦς ἀποκριθεὶς λέγει αὐτοῖς· Οὐδὲ ἐγὼ λέγω ὑμῖν ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιῶ” (Κατά Μάρκον, 11: 29-33), ή “61 ὁ δὲ ἐσιώπα καὶ οὐδέν ἀπεκρίνατο.” (Κατά Μάρκον, 14: 61), ή ακόμα και στον Ρωμαίο υπεύθυνο: “ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτῷ· Σὺ λέγεις. 3 καὶ κατηγόρουν αὐτοῦ οἱ ἀρχιερεῖς πολλά, αὐτὸς δὲ οὐδὲν ἀπεκρίνατο” (Κατά Μάρκον, 15: 2-3). Για να καταλάβετε το ύποπτο του θέματος, θυμηθείτε την διεξοδική και ξεκάθαρη απολογία του Σωκράτη στην δίκη του για όσα τον κατηγορούσαν.

Δίνει προφητείες για καταστροφές που θα έρθουν, προετοιμάζοντας τους μαθητές του και τους οπαδούς να αισθάνονται ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική, δηλαδή τελικά για την τελική μάχη. Όλο το κεφ. 13 του Κατά Μάρκον μπορεί να θεωρηθεί μια τέτοια προετοιμασία.

Αν και έχει ήδη πει αρκετές φορές ότι θα συλληφθεί και θα θανατωθεί αφού έτσι είναι γραμμένο και είναι έτοιμος για αυτό, ταυτόχρονα λέει ότι υπάρχει προδότης της προσπάθειά τους για τον οποίο αποπέμπει κατάρες αν και αυτό είναι ήδη “γραμμένο” όπως το ξανατονίζει: “21 ὁ μὲν υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὑπάγει καθὼς γέγραπται περὶ αὐτοῦ· οὐαὶ δὲ τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ, δι' οὗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοται· καλὸν ἦν αὐτῷ εἰ οὐκ ἐγεννήθη ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος” (Κατά Μάρκον 14: 21).

Ο προδότης του κινήματος (Ιούδας) απευθύνεται σε Γραμματείς και Στρατηγούς “3 Εἰσῆλθε δὲ ὁ σατανᾶς εἰς Ἰούδαν τὸν ἐπικαλούμενον Ἰσκαριώτην, ὄντα ἐκ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν δώδεκα, 4 καὶ ἀπελθὼν συνελάλησε τοῖς ἀρχιερεῦσι καὶ γραμματεῦσι καὶ στρατηγοῖς τὸ πῶς αὐτόν παραδῷ αὐτοῖς” (Κατά Λουκάν, 22: 3-4). Βέβαια το τι ακριβώς πρόδωσε ο Ιούδας είναι ένα θέμα, αφού και ήξεραν που θα τον βρουν, άλλωστε δεν εμφανίστηκε στην δίκη ως μάρτυρας, αλλά δεν είναι του παρόντος.

Δίνει επιπλέον οδηγίες για την δράση: “27 καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς ὅτι Πάντες σκανδαλισθήσεσθε ἐν ἐμοὶ ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ· ὅτι γέγραπται, πατάξω τὸν ποιμένα καὶ διασκορπισθήσονται τὰ πρόβατα·” (Κατά Μάρκον, 14: 27) και μάλιστα σε αυτήν χρειάζονται και όπλα: “36 εἶπεν οὖν αὐτοῖς· Ἀλλὰ νῦν ὁ ἔχων βαλάντιον ἀράτω, ὁμοίως καὶ πήραν, καὶ ὁ μὴ ἔχων πωλήσει τὸ ἱμάτιον αὐτοῦ καὶ ἀγοράσει μάχαιραν. 37 λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι ἔτι τοῦτο τὸ γεγραμμένον δεῖ τελεσθῆναι ἐν ἐμοί, τὸ καὶ μετὰ ἀνόμων ἐλογίσθη· καὶ γὰρ τὰ περὶ ἐμοῦ τέλος ἔχει. 38 οἱ δὲ εἶπον· Κύριε, ἰδοὺ μάχαιραι ὧδε δύο. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· Ἱκανόν ἐστι.” (Κατά Λουκάν, 22: 36-38).

Το ότι έγινε τελική μάχη το δείχνει η μεγάλη δύναμη που βγήκε να τον συλλάβει: “43 Καὶ εὐθέως, ἔτι αὐτοῦ λαλοῦντος, παραγίνεται Ἰούδας ὁ Ἰσκαριὼτης, εἷς τῶν δώδεκα, καὶ μετ' αὐτοῦ ὄχλος πολὺς μετὰ μαχαιρῶν καὶ ξύλων, ἀπεσταλμένοι παρὰ τῶν ἀρχιερέων καὶ γραμματέων καὶ τῶν πρεσβυτέρων.” (Κατά Μάρκον, 14: 43). Οι αντίπαλοι για να τον συλλάβουν ήταν τόσοι πολλοί, που οι οπαδοί του διεσπάρησαν και εξαφανίστηκαν εκτός από μια περίεργη ημίγυμνη φιγούρα (Κατά Μάρκον, 14: 50-1), αφού πρώτα όμως: “49 ἰδόντες δὲ οἱ περὶ αὐτὸν τὸ ἐσόμενον εἶπον αὐτῷ· Κύριε, εἰ πατάξομεν ἐν μαχαίρᾳ; 50 καὶ ἐπάταξεν εἷς τις ἐξ αὐτῶν τὸν δοῦλον τοῦ ἀρχιερέως καὶ ἀφεῖλεν αὐτοῦ τὸ οὖς τὸ δεξιόν” (Κατά Λουκάν, 22: 49-50). Μπορούμε άνετα να θεωρήσουμε ότι έγινε κανονική μάχη αλλά αυτή υποβιβάστηκε σε ένα κομμένο αυτί και άλλο ένα θαύμα.

Αφού δικάστηκε από όλες τις αρχές, καταδικάστηκε σε σταυρικό θάνατο μαζί με άλλους δύο ληστές και την επιγραφή ο “βασιλεύς των Ιουδαίων” που μας δείχνει όντος μια επαναστατική δράση, γιατί οι Ρωμαίοι σταύρωναν μόνο κακούργους και επαναστάτες: “26 καὶ ἦν ἡ ἐπιγραφὴ τῆς αἰτίας αὐτοῦ ἐπιγεγραμμένη·Ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων 27 Καὶ σὺν αὐτῷ σταυροῦσι δύο λῃστάς, ἕνα ἐκ δεξιῶν καὶ ἕνα ἐξ εὐωνύμων αὐτοῦ” (Κατά Μάρκον, 15: 27).

Θα δούμε τώρα αναλυτικότερα μια λεπτομέρεια στον Λουκά με μεγάλο ενδιαφέρον. Σχολίαζε θετικά τις άλλες εξτρεμιστικές κινήσεις και προσπάθειες:

“1 Παρῆσαν δέ τινες ἐν αὐτῷ τῷ καιρῷ ἀπαγγέλλοντες αὐτῷ περὶ τῶν Γαλιλαίων, ὧν τὸ αἷμα Πιλᾶτος ἔμιξε μετὰ τῶν θυσιῶν αὐτῶν. 2 καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Δοκεῖτε ὅτι οἱ Γαλιλαῖοι οὗτοι ἁμαρτωλοὶ παρὰ πάντας τοὺς Γαλιλαίους ἐγένοντο, ὅτι τοιαῦτα πεπόνθασιν; 3 οὐχί, λέγω ὑμῖν, ἀλλ' ἐὰν μὴ μετανοῆτε, πάντες ὡσαύτως ἀπολεῖσθε. 4 ἢ ἐκεῖνοι οἱ δέκα καὶ ὀκτὼ, ἐφ' οὓς ἔπεσεν ὁ πύργος ἐν τῷ Σιλωὰμ καὶ ἀπέκτεινεν αὐτούς, δοκεῖτε ὅτι οὗτοι ὀφειλέται ἐγένοντο παρὰ πάντας τοὺς ἀνθρώπους τοὺς κατοικοῦντας ἐν Ἱερουσαλήμ; 5 οὐχί, λέγω ὑμῖν, ἀλλ' ἐὰν μὴ μετανοήσητε, πάντες ὁμοίως ἀπολεῖσθε” (Κατά Λουκάν, 13: 1-9).

Το κείμενο αυτό όπως έχει ήδη διαπιστώσει ο Απ. Λυμπερίδης, στο Χαλκεύοντας την Ιστορία (σελ. 125-7), αν και υποδηλώνει μαχητικότητα, έχει μεταστραφεί σε ένα λυτρωτικό κείμενο και έχει γίνει εκτεταμένη διαστρέβλωση του αρχικού, θα καταλάβετε γιατί.

Το πρώτο περιστατικό είναι αυτό που αναφέρεται στην Ιουδαϊκή Αρχαιολογία (18.85), οι συμμετέχοντες δεν ήταν Γαλιλαίοι, αλλά Σαμαρείτες που συσπείρωσε ο μεσσίας του όρους Γαριζείν, συμβάν που είδαμε στους “πολλούς μεσσίες”, γιατί άλλη παρόμοια σφαγή δεν υπάρχει καταγεγραμμένη. Μάλιστα το συμβάν αυτό που έγινε το 36, λόγω ακριβώς της βιαιότητάς του, ήταν και το τελευταίο της δεκαετούς καριέρας του Πιλάτου, γιατί μετά από αυτό και την διαμαρτυρία των Σαμαρειτών στον Διοικητή της Συρίας Ουιτέλλιο για την σφαγή, ο Πιλάτος αντικαταστάθηκε και γύρισε στην Ρώμη. Καταλάβατε τώρα γιατί αναφέρει Γαλιλαίους και όχι Σαμαρείτες; Γιατί μετά από αυτό ο Πιλάτος διώχθηκε και το σενάριο θα χώλαινε.

Το δεύτερο συμβάν που αναφέρεται εδώ ως ατύχημα, ίσως είναι αυτό που αναφέρεται πριν ακριβώς από την Φλάβια Ομολογία, σχετικά με την Στάση για το υδραγωγείο, στο 18.60. Ο πύργος του Σιλωάμ φυσικά δεν έχει αναφερθεί πουθενά αλλού (οι ιεχωβάδες λένε στα υψώματα Οφήλ, δεν μας βοηθάει και πολύ) πολύ πιθανόν να αναφέρεται συγκεκαλυμμένα στο συμβάν για το υδραγωγείο στο Όρος των Ελαιών, μια περιοχή στρατηγικής σημασίας για τον έλεγχο της Ιερουσαλήμ και μέρος όπου ο Ιησούς και οι μαθητές του συχνά κρυβόντουσαν. Το συμβάν ακόμα και στον Ιώσηπο έχει ερωτηματικά. Ένα έργο Κοινής Ωφελείας, η κατασκευή υδραγωγείου και η μεταφορά νερού για την ύδρευση της Πόλης, δεν μπορεί να έχει μια τέτοια αντίδραση, αν δεν υπονοεί στάση για επέμβαση σε ένα στρατηγικό σημείο που ήταν φωλιά όλων των στασιαστών.

Αμέσως σε συνέχεια της πάρα πάνω αναφοράς στο κατά Λουκάν, συνεχίζει ο Ιησούς με την παραβολή για την άκαρπη συκιά που πρέπει να κοπεί, το θέμα είναι πότε. Θυμηθείτε ότι οι άλλοι Ευαγγελιστές την παραβολή αυτή δεν την γνωρίζουν, αλλά έχουν αντίστοιχο το θαύμα με την κατάρα που της έριξε και την ξέρανε, που ο Λουκάς δεν έχει. Το εντυπωσιακό είναι ότι δεν την ερμηνεύει, και το μόνο λογικό συμπέρασμα που μπορεί να βγει όπως είναι το κείμενο, είναι ότι αναφέρεται απλά στην υπομονή. Όπως όμως αναλύει ο Απ. Λυμπερίδης (ο.π. σ. 127), η συκιά συμβολίζει ξεκάθαρα την Ρώμη, τώρα νομίζω γίνεται κατανοητό, μέσα και από τα μυστικά μηνύματα που φέρεται να μεταφέρει, γιατί και οι παράλογες κατάρες για την συκιά. Το θέμα είναι ότι τώρα δένει καλύτερα το κείμενο του Λουκά από το 13: 1 έως το 13 :9 ως μια πετσοκομμένη επαναστατική αρχικά ομιλία κατά των Ρωμαίων που μεταμφιέστηκε σε λυτρωτικό μήνυμα της υπομονής.

Συμπεράσματα

Είμαστε στην εποχή που υπήρχε μια έξαρση του μεσσιανικού φαινομένου. Αυτό ήταν μια θεωρούμενη προφητεία ότι θα έρθει ένας μεγάλος προφήτης, ο Μεσσίας, ο Χριστός, που θα γίνει βασιλιάς τους και θα έχει τόση δύναμη που θα διώξει τους Ρωμαίους και θα επαναφέρει την αίγλη της βασιλείας του Δαυίδ όπως τουλάχιστον την ανέφεραν οι γραφές τους και όπως την φανταζόντουσαν από αυτές, στην κατάσταση υποτέλειας που είχαν περιέλθει. Δεν υπήρχε κάποια άλλη θεώρηση. Αυτό περίμενε ο λαός και συνέχεια εμφανιζόντουσαν τέτοιοι, και για αυτό ο λαός τους ακολουθούσε. Ο Ιησούς των Ευαγγελίων, αν και αρχικά θέλει να το κρύψει, άλλοτε με υπόνοιες, άλλοτε μισοξεκάθαρα, λέει ή δέχεται αυτή την ιδιότητα του μεσσία. Δεν ξεκαθαρίζει όμως ποτέ στο πλήθος, αυτό που θέλουν τώρα να πουν τα Ευαγγέλια, ότι δεν ήρθε για αυτόν ακριβώς τον λόγο που μάζευε τον κόσμο γύρω του, δηλαδή να γίνει ο βασιλιάς τους που θα τους ελευθερώσει από την κατοχή, αλλά για κάτι άλλο, αυτό που ερμηνεύει δηλαδή σήμερα η Εκκλησία. Ακόμα όπως είδαμε και στην ύστατη στιγμή, στην Ανάληψη, τον ρωτούν οι μαθητές του, πότε θα αποκαταστήσει την βασιλεία του Ισραήλ που σημαίνει το πόσο σημαντικό ήταν, και τι σημασία είχε στα αρχικά κείμενα, παρά την διαστρέβλωση που έχει γίνει.

Τα κείμενα τα είδατε, γράφουν ότι γράφουν ξεκάθαρα. Η Εκκλησία το μόνο που μπορεί να κάνει σαν απάντηση, είναι ερμηνεία στην βάση άλλων εδαφίων που λένε τα αντίθετα. Φυσικά αν μπούμε και εμείς σε προχωρημένες ερμηνείες μπορούν να ειπωθούν πολλά περισσότερα, αλλά και μόνο αυτά που είναι γραμμένα στα ίδια τα κείμενα καθαρά, είναι αρκετά για να καταλάβουμε ότι κάτι δεν πάει καλά με την παραδεκτή από την Εκκλησία θεώρηση, ως το πως ακριβώς ξεκίνησαν τα Ευαγγέλια να γράφονται και ποιες ήταν οι πραγματικές πηγές τους.

Ακολουθεί ο επίλογος για την ιστορικότητα για να κλείσει το θέμα μας.
(Επιστροφή στην ιστορικότητα του Ιησού).