"Η ευτυχία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η χρήση της Αρετής στην ελπίδα και τη δυστυχία..."

Η ευτυχία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η χρήση της Αρετής στην ελπίδα και τη δυστυχία.
Πρέπει, πραγματικά, να θεωρείται ο πιο άτυχος των ανθρώπων εκείνος που δεν έχει μάθει πως να αντέχει τη δυστυχία.
Κανένα ανθρώπινο ατύχημα δεν πρέπει να είναι απρόσμενο από εκείνους που είναι προικισμένοι με διάνοια.
 Να αντιμετωπίζεις τις ατυχίες σου με δύναμη και πολλή αξιοπρέπεια.
 Μη βλασφημείς και μην παραπονιέσαι αν η τύχη δεν σε έχει ευνοήσει, ή αν τα πράγματα έχουν πάει στραβά.
Αυτά μόνο τείνουν να κάνουν τα πράγματα χειρότερα και όχι να τα βελτιώσουν.
Σταμάτησε τα δάκρυά σου, διαφύλαξε την ηρεμία σου και κάνε ότι περνάει από το χέρι σου για να επανορθώσεις.
Είναι μεγάλο πράγμα να είσαι σοφός εκεί όπου οφείλεις, σε καταστροφικές συνθήκες.
Συχνά , οι ανόητοι γίνονται σοφοί, κάτω από την πίεση των δυστυχιών.
Εφ' όσον είμαστε άνθρωποι δεν πρέπει να περιγελούμε αλλά να θρηνούμε για τις συμφορές των άλλων.
 Πάνω απ' όλα τα πράγματα , να σέβεσαι τον εαυτό σου.
 Να συμπεριφέρεσαι όπως ταιριάζει σ' ένα Γιό του Θεού. Και ως τέτοιος, μη σκέφτεσαι με μικροπρέπεια ούτε με εκφυλισμό, σχετικά με τον εαυτό σου, ούτε να κρύβεις σκοτεινές σκέψεις. Εκείνος που έχει Φως μέσα του έχει μια λαμπρή μέρα, αν και περιβάλλεται από το σκοτάδι.
Στον ευγενή όλα τα πράγματα είναι αγνά.
Όλα τα σημεία του ανθρώπου, όπως εκείνα ενός αγάλματος, οφείλουν να είναι όμορφα.
Να σκέφτεσαι όλα τα σημεία του σώματός σου ως ωραία και κανένα ως χαμηλό ή ταπεινό.
Να φέρεσαι στον εαυτό σου σαν να είναι ελεύθερος άνθρωπος, με το να θυμάσαι ότι κανένας δεν είναι ελεύθερος αν δεν έχει κυριαρχία στον εαυτό του.
Η ελευθερία είναι η ονομασία της Αρετής. Η σκλαβιά της κακίας.
 Είναι αναγκαίο να κάνουμε πόλεμο μόνο με πέντε πράγματα: στις αρρώστιες του σώματος, στην άγνοια του πνεύματος, στα πάθη του σώματος, στα στραβά της πόλης και στη διχόνοια των οικογενειών.
Πυθαγόρας
 

Το Πείραμα Συμμόρφωσης

 

Tα πειράματα "συμμόρφωσης" του Asch, ήταν μία σειρά μελετών που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του '50, επιδεικνύοντας την δύναμη της συμμόρφωσης στις ομάδες. Γνωστό και ως το "Παράδειγμα του Ας".
Στα πειράματα υπό τον Σολομώντα Ας, ζητούνταν από μία ομάδα να πάρει μέρος σε ένα δήθεν "οπτικό τεστ".
Στην πραγματικότητα, όλοι οι συμμετέχοντες πλην ενός ήταν συνεργάτες του ερευνητή, και το αντικείμενο της μελέτης ήταν το πως αυτός ο ένας θα αντιδρούσε στην συμπεριφορά των "συνεννοημένων" συμμετεχόντων.
Στις παρούσες παραλλαγές γίνεται αναφορά και στο κατά πόσο επηρεάζεται η συμπεριφορά του υποκειμένου από τους παράγοντες της ύπαρξης συνεταίρου ή δυνατότητας ανώνυμης έκφρασης.

Ο μύθος για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας

Πλάτωνος Πρωταγόρας [ΠΛ Πρωτ 320c–324d]

Ήταν κάποτε μια εποχή, που υπήρχαν θεοί, αλλά δεν υπήρχαν ζώα καμιάς ράτσας πάνω στη γη. Και όταν ήρθε η ώρα που όρισε και γι αυτά η μοίρα να 'ρθουν στον κόσμο, τα πλάθουν οι θεοί μέσα στη γη από ένα μείγμα που έκαναν από χώμα και φωτιά και απ' ό,τι μπορεί να ενωθεί με χώμα και φωτιά. Λοιπόν, την ώρα που ήταν να τ' ανεβάσουν στο φως του ήλιου, έδωσαν εντολή στον Προμηθέα και τον Επιμηθέα να τα φροντίσουν και να τους μοιράσουν αξιοσύνες, τέτοιες που να ταιριάζουν στο καθένα τους.
Τότε ο Επιμηθέας ζητά από τον Προμηθέα τη χάρη, μόνος του να κάμει τη μοιρασιά: «Κάνω εγώ τη μοιρασιά, του είπε, κι εσύ έρχεσαι μετά και κάνεις επιθεώρηση». Μ' αυτά τον πείθει, και κάνει αυτός τη μοιρασιά. Αρχίζει λοιπόν αυτός τη μοιρασιά, και σε μερικά έδινε δύναμη, όχι όμως και γρηγοράδα, ενώ τα πιο αδύνατα τα εφοδίαζε με γρηγοράδα· σ' άλλα έδινε όπλα, για όσα όμως άφηνε χωρίς αρματωσιά σοφιζόταν κάποια άλλη ικανότητα, για να κρατιούνται στη ζωή. Δηλαδή αυτά που τα έκλεισε μέσα σε μικρό σώμα, τους χάριζε γοργά φτερά ή υπόγεια κατοικία· όσα πάλι τα προίκιζε με μεγάλο σώμα, σ' αυτό το ίδιο εμπιστεύθηκε να τα διαφεντεύει· και τις άλλες χάρες τις μοίραζε κρατώντας αυτό το δίκαιο μέτρο.
Και αν τα σοφιζόταν όλ' αυτά, ήταν γιατί είχε την έγνοια μήπως καμιά ράτσα χαθεί από το πρόσωπο της γης. Ύστερα, αφού τα εφοδίασε μ' όσα χρειάζονταν, για να μην αφανίσουν το ένα το άλλο, σοφιζόταν τρόπους να τα προστατέψει από τις αλλαγές του καιρού ―που είναι στο χέρι του Δία― ντύνοντάς τα με πυκνό τρίχωμα και χοντρές προβιές, που να μπορούν να τα φυλάξουν από το κρύο, μα μπορούν κι από τη ζέστη· κι όταν ήταν να πάνε για ύπνο, φρόντισε πάλι το καθένα τους να έχει σκεπάσματα ταιριαστά και δοσμένα από τη φύση· και τα παπούτσωσε άλλα με οπλές, άλλα με δέρματα χοντρά και χωρίς αίμα. Νοιάστηκε ακόμη το καθένα τους να βρίσκει διαφορετική τροφή, άλλο χόρτα της γης, άλλο καρπούς δέντρων κι άλλο ρίζες· μάλιστα σε μερικά έδωσε για τροφή τη σάρκα άλλων ζώων· τα 'φερε έτσι, ώστε αυτά τα τελευταία να γεννούν από ένα δυο, τα θύματά τους όμως να γεννοβολούν πολλά μικρά ― αυτόν τον τρόπο βρήκε για να σωθεί η ράτσα τους.
Που λες, ο Επιμηθέας βέβαια δεν ήταν και πολύ σοφός· έτσι δεν πήρε είδηση πως ξόδεψε όλες τις χάρες στα άλογα ζώα· του έμενε ωστόσο αφρόντιστη ακόμα η ράτσα των ανθρώπων ― και δεν ήξερε τι να κάνει. Την ώρα που εκείνος καθόταν με τα χέρια σταυρωμένα, έρχεται ο Προμηθέας για να επιθεωρήσει τη μοιρασιά. Και βλέπει τα άλλα ζώα εφοδιασμένα με όλα κι όπως τους ταίριαζε, τον άνθρωπο όμως γυμνό και ξυπόλυτο, δίχως σκεπάσματα και αρματωσιά· είχε φτάσει κιόλας η μέρα που όρισε η μοίρα να βγει κι ο άνθρωπος από τη γη στο φως του ήλιου. Τότε, καθώς έζωνε τον Προμηθέα η δυσκολία, ποιον τρόπο να βρει για να κρατηθεί ο άνθρωπος στη ζωή, του ήρθε στο νου να κλέψει του Ηφαίστου και της Αθηνάς την τεχνική γνώση μαζί και τη φωτιά ―γιατί δίχως φωτιά η τέχνη αυτή δεν μπορεί να γίνει κτήμα κανενός ούτε να του σταθεί χρήσιμη― και έτσι την κάνει δώρο στον άνθρωπο.
Ο άνθρωπος λοιπόν μ' αυτόν τον τρόπο πήρε στα χέρια του την τέχνη που τον βοηθά για να ζήσει, αλλά του έλειπε η άλλη τέχνη, η πολιτική· γιατί αυτή βρισκόταν δίπλα στον θρόνο του Δία. Όμως ο Προμηθέας δεν είχε πια καιρό να μπει στην ακρόπολη του Δία ― ας μην ξεχνάμε ότι ο Δίας είχε φοβερούς καστροφύλακες. Μπήκε όμως κρυφά στο συνεταιρικό εργαστήρι της Αθηνάς και του Ηφαίστου, που μέσα εκεί δούλευαν ―με τι μεράκι!― τις τέχνες τους· κλέβει λοιπόν και του Ηφαίστου την τέχνη, που δουλεύει με τη φωτιά, και τις υπόλοιπες τέχνες, που είναι της Αθηνάς, και τις δίνει στον άνθρωπο. Και έτσι ο άνθρωπος απόχτησε εφόδια για να ζήσει, ο Προμηθέας όμως, όπως λεν, εξαιτίας του Επιμηθέα σε λίγο δικάστηκε για κλοπή.
Λοιπόν, μια και ο άνθρωπος πήρε κι αυτός μερίδιο από τον κλήρο των θεών, πρώτα πρώτα αυτός μόνο απ' όλα τα ζωντανά, σαν συγγενής των θεών βέβαια, πίστεψε σε θεούς και άρχισε να χτίζει βωμούς και αγάλματα των θεών· κατόπι, με την αξιοσύνη του γρήγορα σχημάτισε γλώσσα και λέξεις, συνταιριάζοντας τις συλλαβές, και βρήκε και κατοικίες και ρούχα και υποδήματα και στρώματα και τις τροφές που δίνει η γη. Μ' αυτά λοιπόν τα εφόδια οι άνθρωποι τον πρώτο καιρό ζούσαν σκόρπιοι, πολιτείες όμως δεν υπήρχαν. Έτσι τους αφάνιζαν τα θηρία, γιατί, σ' όλα τα σημεία ήταν πιο δυνατά απ' αυτούς· κι η βιοτεχνία τους τούς βοηθούσε βέβαια σ' ό,τι χρειάζονταν για να βρουν την τροφή τους, όμως δεν μπορούσε να τους σώσει στον πόλεμο με τα θηρία· κι αιτία ήταν που δεν κάτεχαν ακόμη την πολιτική τέχνη, που ένα μέρος της είναι η τέχνη του πολέμου· τότε ένιωσαν την ανάγκη να συγκεντρώνονται και να χτίζουν πολιτείες, για να σωθούν. Όμως, όποτε συγκεντρώνονταν, αδικούσε ο ένας τον άλλο, μια και δεν είχαν την πολιτική τέχνη, κι έτσι πάλι σκορπίζονταν και τους έτρωγαν τα θηρία.
Τότε ο Δίας ανησύχησε μήπως χαθεί η ράτσα μας από το πρόσωπο της γης και στέλνει τον Ερμή να φέρει στους ανθρώπους την αιδώ και τη δικαιοσύνη, για να δημιουργηθούν μονιασμένες πολιτείες και δεσμοί που να δένουν με φιλία τους ανθρώπους. Όμως ρωτά ο Ερμής τον Δία με ποιον τρόπο τέλος πάντων να δώσει στους ανθρώπους την αιδώ και τη δικαιοσύνη: «Με ποιο τρόπο, όπως έχουν μοιραστεί τα επαγγέλματα, έτσι να τις μοιράσω κι αυτές; Ξέρεις πώς έχουν μοιραστή εκείνα: ένας γιατρός εξυπηρετεί πολύν κόσμο, το ίδιο και οι άλλοι τεχνίτες. Με τον ίδιο τρόπο να βάλω στους ανθρώπους και τη δικαιοσύνη και την αιδώ, ή να τις μοιράσω σ' όλους;». «Σε όλους, είπε ο Δίας, και ο καθένας να έχει το μερίδιό του· γιατί πώς θα σταθούν πολιτείες, αν ―όπως έγινε με τα άλλα επαγγέλματα― λίγοι έχουν μερίδιο απ' αυτές; Και βάλε ένα νόμο με τη σφραγίδα μου: όποιος είναι ανίκανος να κρατήσει το μερίδιό του στην αιδώ και τη δικαιοσύνη, να τον σκοτώνουν, γιατί είναι πανούκλα της πολιτείας.»
Να λοιπόν, Σωκράτη, πώς και γιατί και οι άλλοι και οι Αθηναίοι, όταν γίνεται συζήτηση για θέμα που χρειάζεται αξιοσύνη αρχιτέκτονα ή κάποιου άλλου τεχνίτη, νομίζουν ότι λίγοι έχουν το δικαίωμα να συμβουλεύουν· κι αν πάει να δώσει συμβουλή κάποιος έξω απ' αυτούς τους λίγους, χαλούν τον κόσμο, όπως λες ― με το δίκιο τους, νομίζω. Όταν όμως είναι να δώσουν γνώμη για θέμα που χρειάζεται πολιτικήν αξιοσύνη, και που πρέπει απ' την αρχή ως το τέλος να το πραγματευθούν με δικαιοσύνη και σωφροσύνη, δίνουν το ελεύτερο να μιλήσει ο καθένας, και μ' όλο τους το δίκαιο· γιατί όλοι πρέπει να 'χουν το μερίδιό τους σ' αυτή την αρετή· αλλιώς δεν στέκονται οι πολιτείες.
Αυτή είναι η αιτία για ό,τι συμβαίνει, Σωκράτη. Και, για να μη σου μπει στο μυαλό ότι σ' εξαπάτησα λέγοντας πως όλοι πιστεύουν πραγματικά ότι ο κάθε άνθρωπος έχει μερίδιο στη δικαιοσύνη και γενικά σε κάθε πολιτικήν αρετή, άκουσε αυτή την καινούρια απόδειξη. Δηλαδή στ' άλλα χαρίσματα ―κατά τα λεγόμενά σου― αν κάποιος λόγου χάρη καμαρώνει ότι είναι καλός στο παίξιμο του αυλού ή σε κάθε άλλη τέχνη, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι, οι άλλοι ή τον παίρνουν στο ψιλό ή θυμώνουν, και οι συγγενείς του τον παίρνουν κατά μέρος και τον συμβουλεύουν, σαν να είναι τρελός. Το αντίθετο όμως συμβαίνει με τη δικαιοσύνη και τις άλλες πολιτικές αρετές: πες ότι ξέρουν πως κάποιος είναι άδικος·ε, μολοντούτο, αν αυτός λέει την αλήθεια για το άτομό του μπροστά σ' όλον τον κόσμο, αυτό το οποίο στην προηγούμενη περίπτωση το θεωρούσαν φρονιμάδα ―το να λέει κανείς την αλήθεια― τώρα το θεωρούν τρέλα· και λένε ότι όλοι πρέπει να ισχυρίζονται πως είναι δίκαιοι ―είναι δεν είναι― διαφορετικά, ότι είναι τρελός αυτός που δεν παριστάνει τον δίκαιο. Τόσο πολύ είναι απαραίτητο όλοι χωρίς εξαίρεση να έχουν με κάποιο τρόπο το μερίδιό τους σ' αυτήν ή, στην αντίθετη περίπτωση, ν' αποκλειστούν από την κοινωνία.
Λοιπόν, πάνω στο ότι οι Αθηναίοι δέχονται με τον πιο φυσικό τρόπο να τους συμβουλεύει ο καθένας για πράγματα που έχουν σχέση μ' αυτήν την αρετή, επειδή πιστεύουν ότι όλοι έχουν το μερίδιό τους σ' αυτήν, αυτά είχα να πω. Στη συνέχεια θα προσπαθήσω να αποδείξω τούτο: ότι δηλαδή πιστεύουν πως αυτήν δεν μας την δίνει η φύση ή η τύχη, αλλά μπορεί να διδαχτεί και να γίνει κτήμα ύστερ' από φροντίδες, σ' όποιον την κάνει κτήμα του. Γιατί, για όσα ελαττώματα πιστεύουν οι άνθρωποι ότι οι όμοιοί τους τα έχουν από τη φύση ή από την τύχη, κανένας δεν θυμώνει ούτε τους δίνει συμβουλές ή μαθήματα, ούτε τιμωρεί αυτούς πού τα έχουν, για να πάψουν να είναι τέτοιοι, αλλά τους συμπονούν· έτσι, ποιος είναι τόσο άμυαλος, ώστε να τολμήσει να κάμει κάτι τέτοιο στους άσχημους, τους κοντούληδες ή τους αρρωστιάρηδες; Επειδή βέβαια ξέρουν, νομίζω, ότι η φύση ή η τύχη δίνουν στους ανθρώπους τα χαρίσματα και τ' αντίθετά τους.
Αν όμως κάποιος δεν έχει τα προτερήματα, που κατά την κοινή αντίληψη οι άνθρωποι τα αποχτούν με φροντίδα και άσκηση και διδασκαλία, αλλά έχει τα αντίθετά τους ελαττώματα, σ' αυτή την περίπτωση έχουμε θυμούς, τιμωρίες και συμβουλές. Σ' αυτά τα τελευταία ελαττώματα ανήκουν η αδικία και η ασέβεια, και με δυο λόγια καθετί το αντίθετο με την πολιτική αρετή. Λοιπόν σ' αυτές τις περιπτώσεις ο καθένας θυμώνει με τον άλλον ή του δίνει συμβουλές, ολοφάνερα επειδή έχει τη γνώμη ότι η αρετή μπορεί να γίνει κτήμα με φροντίδα και διδασκαλία. Γιατί, αν θέλεις να σκεφτείς ποια σημασία μπορεί να έχει η τιμωρία των αδικητών, Σωκράτη, η καθημερινή ζωή θα σου δείξει ότι οι άνθρωποι πιστεύουν πως η αρετή μπορεί να μεταδοθεί. Γιατί ποιος τιμωρεί τους αδικητές, στρέφοντας τη σκέψη του σ' αυτό, κι αυτό έχοντας κίνητρο: το ότι έκαμαν το αδίκημα; (μη λογαριάζεις εκείνον που τιμωρεί ασυλλόγιστα, σαν θηρίο). Αντίθετα, εκείνος που έχει έγνοια να τιμωρήσει μυαλωμένα, δεν τιμωρεί για το αδίκημα που έγινε και πάει ―γιατί ό,τι έγινε δεν ξεγίνεται― αλλά προνοώντας για το μέλλον, για να μην αδικήσει άλλη φορά ούτε ο ίδιος ο αδικητής ούτε άλλος κανείς από όσους είδαν την τιμωρία του· με το να σκέφτεται λοιπόν έτσι, σκέφτεται ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί· όπως και να 'χει, σκοπός της τιμωρίας είναι η φοβέρα.
Άρα όλοι, όσοι τιμωρούν και στη δημόσια και στην ιδιωτική ζωή, αυτή τη γνώμη έχουν. Έτσι και οι άλλοι άνθρωποι και πρώτοι απ' όλους οι Αθηναίοι, οι συμπολίτες σου, τιμωρούν αυτούς που νομίζουν ότι κάνουν αδικήματα, και για να βρει το δίκιο του ο αδικημένος και για να πληρώσει ο αδικητής. Απ' αυτό βγαίνει ότι οι Αθηναίοι είναι απ' εκείνους που πιστεύουν ότι η αρετή μπορεί και να διδαχτεί και να μεταδοθεί. Τώρα μου φαίνεται πως σου δόθηκε ικανοποιητική απόδειξη, Σωκράτη, ότι καλά κάνουν οι συμπολίτες σου και αφήνουν να τους δίνει συμβουλές πάνω σε θέματα της πολιτείας και ο χαλκιάς και ο τσαγκάρης, και ότι πιστεύουν πως η αρετή μπορεί να διδαχτεί και να μεταδοθεί.

Πώς ο πόλεμος «γέννησε» τις οργανωμένες κοινωνίες

Η στρατιωτική τεχνολογία και η ένοπλη σύγκρουση ήταν η κινητήριος δύναμη που οδήγησε στην εμφάνιση των πρώτων μεγάλων κοινωνιών, δείχνει μελέτη που βασίστηκε σε μαθηματικά μοντέλα και βρίσκεται σε συμφωνία με τα ιστορικά δεδομένα.
Ερευνητές στις ΗΠΑ και τη Βρετανία θέλησαν να εξηγήσουν πώς οι μικρές ομάδες στις οποίες πιστεύεται ότι ζούσαν οι πρόγονοί μας μετασχηματίστηκαν σε περίπλοκες κοινωνίες ατόμων που δεν είχαν γενετική και πολιτιστική συγγένεια μεταξύ τους.
Μέχρι σήμερα, όλες οι θεωρίες που είχαν προταθεί για αυτή την κοινωνική εξέλιξη ήταν διατυπωμένες με λόγια. Αντίθετα, η νέα μελέτη προσφέρει για πρώτη φορά ποσοτικές προβλέψεις που μπορούν να ελεγχθούν εμπειρικά, επισημαίνει η ερευνητική ομάδα. Το πολιτιστικό εξελικτικό μοντέλο της έρευνας, η οποία δημοσιεύεται στην αμερικανική επιθεώρηση PNAS, προβλέπει με σχετική ακρίβεια πότε και πού εμφανίστηκαν τα πρώτα μεγάλα κράτη.
Οι ερευνητές εστιάστηκαν στο χώρο της Αφρικής και της Ευρασίας, πεδίο σφοδρών συγκρούσεων από το 1500 π.Χ. έως το 1500 μ.Χ. Στην αρχή αυτής της περιόδου, οι νομάδες που ζούσαν στις στέπες της Ευρασίας εφηύραν την έφιππη τοξοβολία, και αργότερα το στρατιωτικό άρμα, τεχνολογίες που παρέμειναν ασυναγώνιστες μέχρι την εφεύρεση της πυρίτιδας.
Όπως δείχνει το μοντέλο, οι πόλεμοι ανάμεσα στους ένοπλους νομάδες και τους γεωργούς που ζούσαν σε γειτονικές περιοχές ευνόησε το σχηματισμό μεγαλύτερων, πιο περίπλοκων κοινωνιών.
Οι ερευνητές χώρισαν την περιοχή της μελέτης σε τετράγωνα με πλευρά 100 χιλιομέτρων, τα οποία χαρακτηρίζονταν με βάση τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και την ύπαρξη ή όχι γεωργικών κοινωνιών, οι οποίες ήταν και τα πρώτα «έθνη». Οι ερευνητές «εξόπλισαν» με στρατιωτικές τεχνολογίες τα τετράγωνα που βρίσκονταν ανάμεσα στη στέπα και τις γεωργικές κοινωνίες και προσομοίωσαν την εξάπλωσή τους στις γύρω περιοχές.
Σύμφωνα με το in.gr, όπως επισημαίνει ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Nature, οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι ο πόλεμος δεν είναι η μόνη μορφή ανταγωνισμού ανάμεσα στις κοινωνίες. Φαίνεται όμως ότι είναι ο κυρίαρχος παράγοντας κοινωνικής εξέλιξης: το μοντέλο προέβλεψε με ακρίβεια 65% την εμφάνιση των πρώτων αυτοκρατοριών στην Αφρική και την Ευρασία, ποσοστό που έπεφτε στο 16% όταν η πολεμική τεχνολογία δεν λαμβανόταν υπόψη.
Με άλλα λόγια, ο πόλεμος ανάγκασε τις μικρές κοινότητες να συνεργαστούν και να εφεύρουν κοινωνικούς θεσμούς όπως η κεντρική διοίκηση.
Η εξάπλωση των κοινωνιών μεγάλης κλίμακας όπως προέκυψε από το μοντέλο ταίριαζε με τα ιστορικά δεδομένα για αυτή την περίοδο και αυτή την περιοχή, επισημαίνει η ερευνητική ομάδα.
«Αντί να λέμε απλά ιστορίες ή να περιγράφουμε τι συνέβη, μπορούμε τώρα να εξηγούμε τις γενικές κοινωνικές εξελίξεις με ποσοτική ακρίβεια» σχολιάζει ο Σεργκέι Γκάβριλετς του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Μαθηματικής και Βιολογικής Σύνθεσης, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
«Η ερμηνεία των ιστορικών συμβάντων μάς βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα το παρελθόν, και ίσως τελικά μας επιτρέψει να προβλέψουμε το μέλλον» λέει.
Μάλιστα οι ερευνητές ονόμασαν αυτή τη μαθηματική προσέγγιση «κλειωδυναμική», εμπνεόμενοι από την Κλειώ, τη μούσα της Ιστορίας.