ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ (1-32)

ΟΙΔΙΠΟΥΣ

Τέκνον τυφλοῦ γέροντος, Ἀντιγόνη, τίνας
χώρους ἀφίγμεθ᾽ ἢ τίνων ἀνδρῶν πόλιν;
τίς τὸν πλανήτην Οἰδίπουν καθ᾽ ἡμέραν
τὴν νῦν σπανιστοῖς δέξεται δωρήμασιν,
5 σμικρὸν μὲν ἐξαιτοῦντα, τοῦ σμικροῦ δ᾽ ἔτι
μεῖον φέροντα, καὶ τόδ᾽ ἐξαρκοῦν ἐμοί;
στέργειν γὰρ αἱ πάθαι με χὠ χρόνος ξυνὼν
μακρὸς διδάσκει καὶ τὸ γενναῖον τρίτον.
ἀλλ᾽, ὦ τέκνον, θάκησιν εἴ τινα βλέπεις
10 ἢ πρὸς βεβήλοις ἢ πρὸς ἄλσεσιν θεῶν,
στῆσόν με κἀξίδρυσον, ὡς πυθώμεθα
ὅπου ποτ᾽ ἐσμέν· μανθάνειν γὰρ ἥκομεν
ξένοι πρὸς ἀστῶν, ἃν δ᾽ ἀκούσωμεν τελεῖν.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
πάτερ ταλαίπωρ᾽ Οἰδίπους, πύργοι μὲν οἳ
15 πόλιν στέφουσιν, ὡς ἀπ᾽ ὀμμάτων, πρόσω·
χῶρος δ᾽ ὅδ᾽ ἱρός, ὡς σάφ᾽ εἰκάσαι, βρύων
δάφνης, ἐλαίας, ἀμπέλου· πυκνόπτεροι δ᾽
εἴσω κατ᾽ αὐτὸν εὐστομοῦσ᾽ ἀηδόνες·
οὗ κῶλα κάμψον τοῦδ᾽ ἐπ᾽ ἀξέστου πέτρου·
20 μακρὰν γάρ, ὡς γέροντι, προυστάλης ὁδόν.
ΟΙ. κάθιζέ νύν με καὶ φύλασσε τὸν τυφλόν.
ΑΝ. χρόνου μὲν οὕνεκ᾽ οὐ μαθεῖν με δεῖ τόδε.
ΟΙ. ἔχεις διδάξαι δή μ᾽ ὅποι καθέσταμεν;
ΑΝ. τὰς γοῦν Ἀθήνας οἶδα, τὸν δὲ χῶρον οὔ.
25 ΟΙ. πᾶς γάρ τις ηὔδα τοῦτό γ᾽ ἡμὶν ἐμπόρων.
ΑΝ. ἀλλ᾽ ὅστις ὁ τόπος ἦ μάθω μολοῦσά ποι;
ΟΙ. ναί, τέκνον, εἴπερ ἐστί γ᾽ ἐξοικήσιμος.
ΑΝ. ἀλλ᾽ ἐστὶ μὴν οἰκητός· οἴομαι δὲ δεῖν
οὐδέν· πέλας γὰρ ἄνδρα τόνδε νῷν ὁρῶ.
30 ΟΙ. ἦ δεῦρο προσστείχοντα κἀξορμώμενον;
ΑΝ. καὶ δὴ μὲν οὖν παρόντα· χὤ τι σοι λέγειν
εὔκαιρόν ἐστιν, ἔννεφ᾽, ὡς ἁνὴρ ὅδε.

***

ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Κόρη ενός γέροντα τυφλού, Αντιγόνη, ποιά
τα μέρη εδώ που φτάσαμε, ποιοί νέμονται την πόλη αυτή;
Ποιός τον αλήτη Οιδίποδα ανήμερα θα υποδεχτεί
με δώρα λιγοστά;
5 Μικρό το δώρο που επαιτεί, κι απ᾽ το μικρό μικρότερο
αυτό που παίρνει, όμως μου αρκεί.
Γιατί τα πάθη μου με δίδαξαν να στέργω, έπειτα ο χρόνος ο μακρύς,
σύντροφος μιας ολόκληρης ζωής, και τρίτο το γενναίο μου φρόνημα.
Αλλά, καλή μου κόρη, αν κάπου βλέπεις θέση να καθίσω,
10 είτε στον δρόμο των περαστικών είτε στα άλση των θεών,
βάλε με εκεί να ξαποστάσω. Ωσότου ακούσουμε
το πού βρισκόμαστε. Ξένοι εμείς στα ξένα, από τους ντόπιους
περιμένουμε να μάθουμε, ό,τι μας πουν, να το εκτελέσουμε.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Πατέρα, Οιδίποδα ταλαίπωρε, οι πύργοι που την πόλη
15 στεφανώνουν φαίνονται πέρα, και τους βλέπω.
Όμως εδώ ο τόπος ιερός, όπως το δείχνουν τα σημάδια του·
γεμάτος δάφνες, αμπέλια, ελιές, και μέσα στα φυλλώματα
αηδόνια κελαηδούν που φτερουγίζουν.
Έλα, ωστόσο, και σ᾽ αυτήν την πέτρα την αλάξευτη
ακούμπησε, λυγίζοντας τα μέλη σου.
20 Γιατί για γέρον άνθρωπο μακρύς ο δρόμος που περπάτησες.
ΟΙ. Βάλε με να καθίσω εσύ, κι ο νους σου στον τυφλό.
ΑΝ. Έχω σ᾽ αυτό τον χρόνο σύμμαχο, δεν θα το μάθω τώρα.
ΟΙ. Μπορείς να πεις και πού βρισκόμαστε;
ΑΝ. Για την Αθήνα φτάνει η γνώση μου, γι᾽ αυτό το μέρος όχι.
25 ΟΙ. Κατάλαβα· ό,τι μας έλεγε στον δρόμο κάθε περαστικός.
ΑΝ. Θέλεις να πάω τρέχοντας να μάθω ποιός ο τόπος;
ΟΙ. Ναι, κόρη μου, κι ακόμη αν κατοικείται.
ΑΝ. Και βέβαια κατοικείται. Αλλά δεν έχω λόγο πια
να πάω πουθενά· βλέπω κοντά μας κάποιον άντρα.
30 ΟΙ. Σ᾽ εμάς προσέρχεται; για μας ξεκίνησε;
ΑΝ. Μα ναι. Είναι παρών. Και ό,τι εύκαιρο έχεις να πεις,
να του το πεις, είναι εδώ ο άνθρωπος.

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια, 4. Μορφή και ρόλος του αοιδού

4.1. Θάμυρις

Ο Θάμυρις κατάγεται από τη Θράκη. Έφτασε, λέει, κάποτε στο Δώριον της Πύλου (αφού προηγουμένως είχε σταματήσει στην Οιχαλία, στο παλάτι του βασιλιά Ευρύτου), για να πάρει μέρος σε ποιητικό αγώνα. Περήφανος για την τέχνη του, καυχήθηκε πως θα βγει νικητής, ακόμη και αν τον ανταγωνιστούν οι ίδιες οι Μούσες. Χολωμένες εκείνες με την υβριστική του έπαρση, τον τιμώρησαν παραδειγματικά: τον τύφλωσαν, του πήραν πίσω το χάρισμα της θεσπέσιας αοιδής, τον έκαναν ολότελα άμουσο, να μη θυμάται καν την τέχνη του κιθαριστή (Β 594-600). Το αρνητικό αυτό παράδειγμα του Θάμυρη είναι με τον τρόπο του αντιπροσωπευτικό και αξίζει κάπως να σχολιαστεί.

Πρώτα πρώτα επιβεβαιώνει την υπόθεση ότι στα χρόνια του Ομήρου, και νωρίτερα, κυκλοφορούσαν επαγγελματίες αοιδοί, φημισμένοι για την τέχνη τους, όχι μόνο στη μικρασιατική ακτή και στα παράκτια νησιά του Αιγαίου αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Όπου οργανώνονταν μουσικοί και ποιητικοί αγώνες με έπαθλα, κατά πάσα πιθανότητα στην αυλή του βασιλιά, ώστε να φημίζεται και ο ίδιος. Το παράδειγμα του Θάμυρη δείχνει ακόμη πως ανάμεσα στους αγωνιζόμενους αοιδούς υπήρχε έντονος ανταγωνισμός, προκειμένου να αναδειχτεί και να βραβευτεί ο καλύτερος· ότι ο μουσικός και ποιητικός αγώνας γινόταν στο όνομα των Μουσών, οι οποίες αναγνωρίζονταν ως πηγή της μουσικής αοιδής και ως αξεπέραστο πρότυπό της. Ο ανταγωνισμός επομένως του αοιδού με τις Μούσες ερμηνεύεται ως ανεπίτρεπτη και κολάσιμη πρόκληση· οι Μούσες στην εξαιρετική αυτή περίπτωση αφαιρούν αυτόματα από τον αοιδό το δώρο της αοιδής (το τραγούδι και τη μουσική) και τον σακατεύουν με τύφλωση. Όλα αυτά τα στοιχεία συστήνουν επαρκώς τη μορφή και τον ρόλο του αοιδού στα προομηρικά και ομηρικά χρόνια, και επαληθεύονται λίγο πολύ, όπως θα δούμε, και στην περίπτωση των επώνυμων αοιδών που φιλοξενεί η Οδύσσεια.

Απομένει ωστόσο ένα ακόμη ερώτημα: γιατί ο ποιητής της Ιλιάδας περιορίζεται, σε αντίθεση προς τον ποιητή της Οδύσσειας, σε έναν μόνο αοιδό, επιλέγοντας μάλιστα το αρνητικό παράδειγμα του Θάμυρη; Ο περιορισμός εξηγείται ίσως με το επιχείρημα ότι σ᾽ ένα έπος όπου κυριαρχεί το μεγάθεμα του πολέμου, τα περιθώρια μουσικής απαγγελίας στενεύουν, αν δεν μηδενίζονται. Γιατί το τραγούδι και η μουσική απαιτούν άνετη και εορταστική ατμόσφαιρα, τουλάχιστον πολεμική απραξία. Τούτο επαληθεύεται από δύο ιλιαδικά παραδείγματα, στα οποία η μουσική απαγγελία συντελείται ακριβώς σε ώρα πολεμικής αποχής ή πάνδημης γιορτής.

Το πρώτο παράδειγμα εμφανίζεται στο πλαίσιο της «Πρεσβείας» της ένατης ραψωδίας. Ο Φοίνικας, ο Οδυσσέας και ο Αίας, αποσταλμένοι από τον Αγαμέμνονα, φτάνουν στη σκηνή του οργισμένου, και γι᾽ αυτό απόλεμου, Αχιλλέα, για να τον εξευμενίσουν με παρακλητικές παραινέσεις και πλούσια δώρα. Τον βρίσκουν να τέρπεται παίζοντας την περίτεχνη φόρμιγγά του, λάφυρο πολέμου από το κάστρο του Ηετίωνα (πατέρα της Ανδρομάχης), τραγουδώντας κατορθώματα γενναίων πολεμιστών (κλέα ἀνδρῶν), ενώ ο Πάτροκλος, απέναντί του καθισμένος, τον ακούει σιωπηλός (I 186-190). Μπορεί ο Αχιλλέας να μην είναι επαγγελματίας αοιδός, αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να ασκεί ερασιτεχνικά τη μουσική τέχνη, χτυπώντας την κιθάρα του και τραγουδώντας ένα τραγούδι με θέμα καθαρά επικό. Αν μάλιστα σωστά ερμηνεύεται η σιωπηλή προσήλωση του Πατρόκλου ως αναμονή, για να διαδεχθεί τον Αχιλλέα στην ίδια μουσική επίδειξη, τότε ο ζευγαρωτός αυτός τρόπος έγχορδης απαγγελίας συμφωνεί με ανάλογα ζεύγη σε προφορικά έπη, όπου ο ένας ραψωδός διαδέχεται στον μουσικό λόγο τον άλλο.

Το δεύτερο παράδειγμα, ανώνυμου τώρα, αοιδού εντοπίζεται στο τέλος της δέκατης όγδοης ραψωδίας, όπου περιγράφονται η κατασκευή και ο στολισμός της δεύτερης ασπίδας του Αχιλλέα από τον Ήφαιστο, επειδή η πρώτη ηφαιστότευκτη πανοπλία του έχει περάσει στα χέρια του Έκτορα, ο οποίος την οικειοποιήθηκε, σκοτώνοντας και γυμνώνοντας τον Πάτροκλο που τη φορούσε. Σ᾽ αυτή τη δεύτερη λοιπόν ασπίδα χαράσσει ο τεχνουργός θεός μια πάνδημη γιορτή, με την οποία ο ποιητής σφραγίζει πανηγυρικά τη σχετική περιγραφή του. Παραφράζονται οι οικείοι στίχοι, που καταλήγουν στην εμφάνιση ενός ανώνυμου αοιδού (Σ 590-606):

Χάραξε, λέει, ο χωλός θεός πάνω στην ασπίδα και στόλισε ένα χοροστάσι, αντάξιο μ᾽ εκείνο που είχε φτιάξει ο Δαίδαλος για χάρη της Αριάδνης στην Κνωσό. Κι ο στολισμός παρίστανε: αγόρια και κορίτσια να χορεύουν, κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου από τον καρπό· λινό, λεπτό ρούχο φορούσαν οι κοπέλες, οι νέοι χιτώνες που έλαμπαν ποτισμένοι από το λάδι· στεφανωμένες εκείνες με λουλούδια, κι εκείνοι στολισμένοι με χρυσά μαχαίρια, κρεμασμένα από λουριά ασημένια· όλοι τους να χορεύουν με πόδια που πετούσαν ελαφρά και γρήγορα, όπως και όσο ο τροχός έμπειρου κεραμέα που παρακολουθεί το γύρισμά του· άλλοτε πάλι να γίνεται ο χορός αντικριστός, η μια σειρά απέναντι στην άλλη· γύρω τους κόσμος πολύς να τους κοιτά και να τους καμαρώνει, κι εκεί στο πλάι ο θείος αοιδός, χτυπώντας την κιθάρα του να τραγουδά, κρατώντας τον ρυθμό σε δύο ακροβάτες που ακροβατούσαν στη μέση του χορού.

Θεσπέσιο το τεχνούργημα του χωλού θεού, θεσπέσια και η περιγραφή του ποιητή, στους αντίποδες της φονικής μάχης. Σ᾽ αυτό το πλαίσιο, έχουμε ένα θετικό παράδειγμα ανώνυμου αοιδού, που ισορροπεί στην Ιλιάδα το επώνυμο αντιπαράδειγμα του Θάμυρη.

Πάμε στους αοιδούς της Οδύσσειας, που είναι περισσότεροι και εμπλέκονται αμεσότερα στην αφήγηση και στη δράση του έπους. Η Οδύσσεια λοιπόν διαθέτει τέσσερις αοιδούς: δύο επώνυμους και δύο ανώνυμους. Επώνυμοι είναι ο Φήμιος στην Ιθάκη και ο Δημόδοκος στη Σχερία, στο νησί των Φαιάκων. Ανώνυμοι: ένας που φευγαλέα εμφανίζεται στο γαμήλιο συμπόσιο της Σπάρτης (δ 17-18)· άλλος που εντοπίζεται στο Άργος, επιφορτισμένος μάλιστα από τον Αγαμέμνονα με πρόσθετα καθήκοντα φύλακα και συμβούλου της Κλυταιμνήστρας, όσο θα έλειπε ο σύζυγός της στην Τροία (γ 167-171). Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι η παρουσία αοιδού στο βασιλικό παλάτι θεωρείται την εποχή αυτή αυτονόητη - εξαίρεση αποτελεί μόνον η βασιλική αυλή του Νέστορα στην Πύλο.

Επιμένοντας ειδικότερα στους επώνυμους αοιδούς, στον Φήμιο και στον Δημόδοκο, πιστοποιούμε συστατικά στοιχεία κοινά και αποκλίνοντα. Ο Δημόδοκος φαίνεται παραδοσιακός και αρχαϊκότερος· ο Φήμιος μάλλον νεωτερικός και πιο οικείος. Διαφορά που συνοδεύει την εμφάνισή τους, το ρεπερτόριό τους, τη θέση τους και την τύχη τους μέσα στο βασιλικό παλάτι, τη συμπεριφορά και την αποδοχή τους.

Μέχρι ποιο βαθμό πρέπει να υπακούουν τα παιδιά μας;

Ως ποιο βαθμό η συμμόρφωση θα επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία του παιδιού, θα εξαρτηθεί από την έκτασή της.

Τυχόν υπερβολική συμμόρφωση καταλήγει σε απώλεια της ατομικότητας του ανθρώπου, σε άκριτη υποταγή του στους άλλους και σε απάρνηση των προσωπικών του επιθυμιών. Το παιδί γίνεται ένα υποτακτικό, άβουλο, ετερο-καθοριζόμενο άτομο.

Υπερβολική συμμόρφωση και κοινωνική αποδοχή

Η υπερβολική συμμόρφωση ίσως οδηγήσει, παραδόξως, και σε αντικοινωνική συμπεριφορά. Καμιά φορά η έντονη επιθυμία του παιδιού να κερδίσει κοινωνική αποδοχή μπορεί να φθάσει στο σημείο να παρεκτρέπεται, προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή και την παραδοχή της ομάδας των συνομηλίκων του, ακόμη και όταν αυτό που κάνει είναι αντίθετο με τις αξίες του και τα πρότυπα της οικογένειάς του. Τέτοιες πράξεις είναι πιθανό να προκαλέσουν βασανιστικά συναισθήματα ενοχής.

Κατά τον ίδιο τρόπο, πολλά ευφυή παιδιά, που επιθυμούν όσο τίποτε άλλο να είναι αποδεκτά από την ομάδα των συνομηλίκων τους, ίσως να μη διστάσουν σκοπίμως, να πάρουν μικρούς βαθμούς, να αποδώσουν κάτω από το μέτρο των δυνατοτήτων τους, για να αποφύγουν τον χαρακτηρισμό τους «σπασίκλες».

Όσο πιο ελκυστική φαίνεται στο παιδί η ομάδα τόσο περισσότερη αγωνία έχει για να κερδίσει την αποδοχή της και, κατά συνέπεια, τόσο περισσότερο πρόθυμο είναι να επιτρέψει στον εαυτό του να δεχθεί τις επιδράσεις της.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις μάς επισημαίνουν μερικά θεμελιώδη ζητήματα στην ανατροφή του παιδιού. Κάθε παιδί, μέσα στην κοινωνία όπου μεγαλώνει και δρα, βιώνει πάρα πολλές καταστάσεις κοινωνικής πίεσης, οι οποίες ποικίλλουν από τις ασήμαντες μέχρι τις ιδιαίτερα σημαντικές. Η ποιότητα αυτών των εμπειριών διαμορφώνει τις «συνήθειές» του σχετικά με τη συμμόρφωση και την αντίσταση στις πιέσεις.

Ο χαρακτηριστικός τρόπος του κάθε παιδιού να αντιδρά στις κοινωνικές επιδράσεις θα καθοριστεί από την αλληλεπίδραση δύο παραγόντων: αφενός των ψυχολογικών του αναγκών και αφετέρου της έκτασης στην οποία η πολιτιτσμική νοοτροπία της κοινωνίας εμφυσά στα μέλη της την τάση για συμμόρφωση.

Η Margaret Mead και πολλοί ανθρωπολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι οι πρωτογενείς κοινωνίες (το ίδιο μπορούμε να πούμε και για τους σύγχρονους εθνικούς πολιτισμούς) διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους ως προς τον βαθμό «συμμόρφωσης στις κοινωνικές νόρμες» τον οποίο απαιτούν από τα μέλη τους. Ο Εrich Fromm έχει μελετήσει αυτό που ο ίδιος θεωρεί ως την αρρώστια της εποχής μας: τη νεύρωση που εκφράζεται μέσα από μια χαμερπή υποταγή στην εξουσία.

Πράγματι η εποχή μας έχει από πολλούς χαρακτηριστεί ως εποχή της «συμμόρφωσης». Πολλοί συγγραφείς έχουν χαρακτηρίσει τη σύγχρονη κοινωνία ως κοινωνία που καλλιεργεί τη μετριότητα μέσω του μαζικού κομφορμισμού. Άλλωστε, είναι αναμφισβήτητο γεγονός -και, φυσικά, πολύ ανησυχητικό- ότι ο ολοκληρωτισμός, σε όλες του τις μορφές, γνώρισε μεγάλη άνθηση στον 20ό αιώνα.

Μέχρι ποιο βαθμό πρέπει να υπακούουν τα παιδιά μας;

Εδώ λοιπόν βρίσκεται το δίλημμα για τους γονείς: Από τη μια πλευρά πρέπει να μάθουμε τα παιδιά μας να υπακούουν. Όμως, το καυτό ερώτημα είναι: «Μέχρι ποιο βαθμό πρέπει να υπακούουν τα παιδιά μας»;

Θέλει άραγε ο άνθρωπος την ελευθερία του (όπως με τόσο πάθος διακηρύσσει) ή μήπως ενδόμυχα τη φοβάται;

Πόση αλήθεια υπάρχει στη φράση του κοινωνιολόγου Gabriel Tarde: «Ο κοινωνικός άνθρωπος είναι ένας υπνοβάτης!»;

Αν συμμόρφωση σημαίνει τον βαθμό στον οποίο ένα άτομο μεταβάλλει την προσωπική του άποψη και τις δικές του επιθυμίες προκειμένου να συμμορφωθεί με τις κοινωνικές νόρμες, τότε κάποιος ελάχιστος βαθμός συμμόρφωσης είναι απαραίτητος για την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας. Σε οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα που αποτελείται από πολλά άτομα, η έλλειψη ενός σταθερού πλαισίου κανόνων θα οδηγούσε σε αναρχία.

Η συμμόρφωση είναι, κατά κάποιον τρόπο, απαραίτητη για την επιβίωση. Αν σε ένα κοπάδι πουλιών, ένα μόνο πουλί φοβηθεί, όλο το κοπάδι θα πετάξει μακριά.

Ο καθηγητής Gordon Allport, ειδικός στα θέματα ανάπτυξης της προσωπικότητας, παρατηρεί ότι το μικρό παιδί νιώθει πως είναι ουσιαστικά αβοήθητο, αν, σε ζητήματα βασικών αρχών και αξιών, δεν ταυτιστεί με τους γονείς του. Ο μοναδικός πιθανός τρόπος για να επιβιώσει είναι να μιμηθεί το μοντελό ζωής των γονέων του.

Τούτο βέβαια δεν σημαίνει ότι το μικρό παιδί εφαρμόζει την «αντιγραφική» του τακτική ενσυνείδητα. Προφανώς δεν λέει στον εαυτό του: «Πρέπει να συμμορφωθώ προς τα πρότυπα ζωής της οικογενειάς μου για να επιβιώσω»! Υπάρχουν πολλές αθέατες και υπο-λανθάνουσες ψυχολογικές διαδικασίες -όπως π.χ. η ταύτιση, η μίμηση, η ευθεία εξάσκηση- με τις οποίες η οικογένεια κάνει το παιδί να συμμορφώνεται.

Επομένως, η άκριτη και η τυφλή συμμόρφωση πρέπει να διαχωριστεί από την εχέφρονα συμμόρφωση -που είναι μια κοινωνικοποιητική δύναμη η οποία καθιστά το παιδί ικανό να μάθει εκείνα τα πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία του εγγυώνται κοινωνική αποδοχή και το οδηγούν, έτσι, σε μια ικανοποιητική ενδοπροσωπική και διαπροσωπική προσαρμογή.

Πώς νιώθει το άτομο καθώς συμμορφώνεται στις πιέσεις της ομάδας;

Η άκριτη και υπερβολική συμμόρφωση στις πιέσεις δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση. Στο βιβλίο «Συμμόρφωση και παρέκκλιση», οι συγγραφείς αναφέρουν ότι υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα επίπεδα συνειδητοποίησης της αντίστασης που νιώθει το άτομο καθώς συμμορφώνεται στις πιέσεις της ομάδας.

Οι εν λόγω ερευνητές, για να περιγράψουν τα επίπεδα αυτά, χρησιμοποιούν τους ακόλουθους όρους και διευκρινίσεις:

- Έκδηλη: «Σου λέω καθαρά ότι ακόμη πιστεύω πως έχω δίκιο, όμως θα συμφωνήσω με τους άλλους για να αποφύγω μεγαλύτερη σύγκρουση».

- Παρασιωπημένη: «Συμφωνώ με την άποψη των άλλων, γιατί είμαι μέλος της ομάδας μας και θέλω να θεωρούμαι δικός τους άνθρωπος. Το να έχεις δίκιο δεν είναι τόσο σημαντικό όσο το να γίνεσαι αποδεκτός».

- Αποκρυπτόμενη: «Στα φανερά συμφωνώ με τους άλλους, αλλά μέσα μου πιστεύω ότι έχω δίκιο»,

- Ανομολόγητη: «Είμαι ανεπαρκής ως άτομο. Σίγουρα πρέπει να έχω άδικο όταν υποστηρίζω κάτι διαφορετικό. Οι άλλοι είναι πιο ικανοί από εμένα να κρίνουν. Τώρα που το καλοσκέπτομαι, βλέπω και εγώ ότι πραγματικά έτσι είναι. Έχουν δίκιο. Εγώ είχα άδικο πριν».

Βλέπουμε ότι οι πράξεις συμμόρφωσης δεν έχουν όλες το αυτό ψυχολογικό νόημα. Στην περίπτωση της «συμφερεντολογικής» συμμόρφωσης (ή «ενδοτικότητας»), το άτομο εξωτερικά συμφωνεί με την ομάδα, ενώ εσωτερικά εμμένει στη δική του άποψη.

Αντίθετα, στην «αληθή» συμμόρφωση, το άτομο καταλήγει να συμφωνεί τόσο «εξωτερικά» όσο και «εσωτερικά».

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι, αν το άτομο δεν μπορεί να αποχωριστεί την ομάδα -και σκέφτεται κανείς το παιδί που, ενώ το κακομεταχειρίζονται, δεν μπορεί να ξεφύγει από την κατάσταση αυτή-, συνήθως συμμορφώνεται.

Αν πραγματικά επιθυμεί να ανήκει στην ομάδα, το πιθανότερο είναι ότι και εσωτερικώς θα συμφωνήσει και εξωτερικώς θα συμμορφωθεί.

Προσοχή: Η συμμόρφωση φτάνει στην αποκορύφωσή της όταν τα όρια της κοινωνικής ανοχής και οι τιμωρίες για παρεκκλίσεις είναι σαφώς καθορισμένα.

Τι είναι η ευτυχία;

Ας αποσαφηνίσουμε κάτι στο σημείο αυτό: διαφορε­τικοί άνθρωποι εννοούν διαφορετικά πράγματα με τον όρο «ευτυχία», αλλά θα χειριστώ το συγκεκρι­μένο ερώτημα ως ένα ερώτημα σχετικά με την υποκειμενική ευημερία – το σύνολο των ψυχολογικών χαρακτηριστικών ενός ανθρώπου που (ίσως εν μέρει) συνιστούν πόσο καλά πηγαίνει η ζωή για τους ίδιους.

Ευτυχία

Σημειώστε ότι εάν το πόσο καλά πηγαίνει η ζωή σας είναι εν μέρει θέμα του τι συμβαί­νει έξω από τον νου σας (για παράδειγμα, εάν εισπράττετε σεβασμό από τους φίλους και τους συναδέλφους σας), αυτό δεν αποτελεί ευτυχία με τον τρόπο που εγώ χρησιμοποιώ τον όρο.

Σημειώστε επίσης ότι θεωρώ πως ευτυχία είναι ό,τι συμβαίνει στον νου σας στο οποίο συνίσταται ή περιορίζεται (εν μέρει) η ευημερία σας και όχι ό,τι συμβαίνει στον νου σας το οποίο είναι η αιτία της ευημερίας σας ή σχετίζεται με αυτή.

Έτσι, ίσως η καταγραφή των πραγμάτων για τα οποία είσα­στε ευγνώμονες να σας κάνει ευτυχισμένους ή τα άτομα που έχουν έναν ορισμένο αριθμό στενών φίλων να είναι ευτυχι­σμένα. Αλλά αυτά τα πράγματα δεν αρκούν από μόνα τους να κάνουν τη ζωή μας πιο ευτυχισμένη. Σημειώστε, τέλος, ότι σκέφτομαι ως ευτυχισμένο κάποιον που έχει τα ψυχολο­γικά στοιχεία μιας ζωής η οποία πηγαίνει καλά για εκείνον.

Ο Γκοτζίλα μπορεί να χαίρεται που περπατά στους δρόμους του Τόκιο, ακόμα κι αν αυτό που τον κάνει ευτυχισμένο δεν έχει τις καλύτερες συνέπειες για τους κατοίκους της πόλης. Αλλά αυτό κάνει απλώς το ερώτημά μας λίγο πιο ακριβές· δεν το απαντά.

Για να φτάσετε στην απάντηση, είναι χρήσιμο να διακρίνετε τέσσερις θεωρίες:

-Ηδονική θεωρία: Ευτυχία είναι η ευχαρίστηση και η απουσία πόνου.
-Θεωρία των προτιμήσεων: Ευτυχία είναι να έχεις αυτό που θέλεις.
-Θεωρία της ικανοποιητικής ζωής: Ευτυχία είναι να είσαι ικανοποιημένος με τη ζωή σου.
-Θεωρία της συναισθηματικής κατάστασης: Ευτυχία είναι ένα σύνολο συναισθημάτων και συναισθηματικών διαθέσεων.

Δεν έχω κάποια ακλόνητη άποψη εδώ, αλλά τείνω προς την ηδονική θεωρία. Πρώτον, μοιάζει με βασική αρχή το γεγονός ότι, αν η ζωή μου είναι πιο ευχάριστη από τη δική σας, ενώ άλλα πράγματα είναι όμοια, η δική μου ζωή πάει καλύτερα για μένα. Δεύτερον, η θεωρία αντέχει αρκετά καλά απέναντι σε ορισμένες αρκετά στέρεες αντιρρήσεις έναντι των άλλων θεωριών.

Θεωρία των προτιμήσεων

Ένα πρόβλημα με τη θεωρία των προτιμήσεων είναι ότι οι άνθρωποι επιθυμούν κάθε είδους πράγματα που δεν είναι αυτονόητο πως κάνουν τη ζωή τους καλύτερη.

Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι κάνουν λάθος για τις πιθανές επιπτώσεις που θα έχουν αυτά τα πράγματα στους ίδιους. («Νόμιζα ότι θα ένιωθα καλύτερα αν έπινα το πέμπτο φλιτζάνι καφέ της ημέρας, αλλά αποδείχθηκε λάθος».) Ίσως αυτό συμβαίνει επειδή οι επιθυμίες μας μπορούν να χειραγωγηθούν από χαρακτηριστικά του περιβάλλοντός μας τα οποία δεν έχουν απαραίτητα σχέση με το πόσο καλά πηγαίνει η ζωή μας για εμάς τους ίδιους – να κρατάμε επαφή με τους γείτονες, να επιθυμούμε το πιο καινούριο γκατζετάκι, ενώ αυτό που έχουμε τώρα είναι μια χαρά, και άλλες λεγόμενες ενδογενείς ή προσαρμοστικές προτιμήσεις.

Ακόμα κι αν οι προτιμήσεις σας δεν βασίζονται σε λάθη οποιουδήποτε είδους, κάποιες από αυτές έχουν να κάνουν, κατά μία έννοια, με άλλους ανθρώπους. Θα επιθυμούσα να αυξηθεί το ποσοστό αλφαβητισμού στον Καναδά, αλλά μόνο και μόνο επειδή αυτό θα ήταν καλό για τους ανθρώπους του Καναδά. Εμένα δεν θα με επηρέαζε καθόλου.

Ηδονική θεωρία

Τα συγκεκριμένα προβλήματα δεν ισχύουν στην ηδονική θεωρία. Αν κάνω λάθος σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις μιας ευχάριστης εμπειρίας, εξακολουθώ να είμαι καλύτερα, ενώ άλλα πράγματα παραμένουν όμοια, επειδή βίωσα την ευχάριστη εμπειρία. Αν με έχουν εκπαιδεύσει ή χειραγωγήσει όχι μόνο να επιθυμώ κάτι αλλά να το απολαμβάνω –για παράδειγμα, φέρνοντάς με σε επαφή, από την πρώιμη παιδική μου ηλικία, με το πικάντικο φαγητό– εξακολουθώ να είμαι καλύτερα, ενώ άλλα πράγματα παραμένουν όμοια, επειδή έχω αυτή την απόλαυση στη ζωή μου. Και μπορώ να επιλέξω τις προτιμήσεις που έχουν να κάνουν με τη δική μου ευημερία, αναζητώντας προτιμήσεις που θα μου έδιναν ευχαρίστηση να τις ικανοποιήσω.

Θεωρία ικανοποιητικής ζωής

Υπάρχουν κάποια προβλήματα και με τη θεωρία της ικανοποιητικής ζωής. Κάποιος θα μπορούσε να είναι πιο ικανοποιημένος από τη ζωή του σε σύγκριση με κάποιον άλλο όχι επειδή τα πράγματα πάνε καλύτερα για αυτόν αλλά επειδή έχει πολύ χαμηλές προσδοκίες. (Εάν κάποιοι δεν αντιμετωπίζουν τίποτε άλλο παρά πλήξη, πόνο και ταπείνωση κάθε μέρα, αλλά πιστεύουν ότι αυτό τους αξίζει ή αυτό είναι το περισσότερο που θα μπορούσαν να ελπίζουν στη ζωή τους, μπορεί να είναι πολύ ικανοποιημένοι με τη ζωή τους αλλά ευτυχισμένοι δεν θα είναι.)

Είναι επίσης πολύ δύσκολο να παρακολουθούμε ό,τι μας συμβαίνει και έτσι το πόσο ικανοποιημένοι είμαστε με τη ζωή μας σε κάθε δεδομένη στιγμή θα μπορούσε απλώς να αφορά την πρώτη ικανοποιητική εμπειρία που μας έρχεται στο μυαλό.

Και πάλι, κανένα πρόβλημα για τον ηδονισμό. Κάποιος δεν μπορεί, κατά κανόνα, να κάνει στιγμιαία τη ζωή του περισσότερο ή λιγότερο ευχάριστη αλλάζοντας τις προσδοκίες του. Και στον βαθμό που οι προσδοκίες σας πράγματι επηρεάζουν το πόση ευχαρίστηση και πόσο πόνο βιώνετε (φέρ’ ειπείν, εάν πηγαίνετε γυρεύοντας να απογοητευτείτε επειδή είσαστε υπερβολικά σίγουροι ότι θα πάρετε μια δουλειά για την οποία έχετε υποβάλει αίτηση), δεν είναι απίθανο να είσαστε πιο ευτυχισμένος από ό,τι κάποιος άλλος με μια κατά τα άλλα παρόμοια ζωή, περιμένοντας απλώς τα πράγματα να εξελιχθούν διαφορετικά.

Και πάλι, το να είμαστε ικανοποιημένοι με τη ζωή μας απαιτεί να έχουμε μια πραγματικά σύνθετη και σφαιρική κρίση σχετικά με το πώς πάνε τα πράγματα, η οποία θα μπορούσε να διαστρεβλωθεί με ποικίλους τρόπους. Το πόση ευχαρίστηση ή πόσο πόνο έχετε βιώσει δεν είναι, κατ’ αυτόν τον τρόπο, θέμα κρίσης· είναι θέμα του πώς πραγματικά πηγαίνει η ζωή σας, ανεξάρτητα από το τι νομίζετε εσείς.

Θεωρία συναισθηματικής κατάστασης

Τέλος, πολλά έχουμε να πούμε για τη θεωρία της συναισθηματικής κατάστασης. Σύμφωνα με αυτή, η ευτυχία σας δεν εξαρτάται απρόσμενα από τις προσδοκίες σας, από κάποια απατηλή αξιολόγηση ολόκληρης της ζωής σας, από τις πιθανώς εσφαλμένες προτιμήσεις σας ή από αυτό που θέλετε για άλλους ανθρώπους. Και δύσκολα αμφιβάλλει κανείς ότι μια ζωή με πιο θετικά συναισθήματα πηγαίνει καλύτερα από μια ζωή χωρίς θετικά συναισθήματα, ενώ τα υπόλοιπα πράγματα παραμένουν όμοια.

Αλλά το πρόβλημα με τη θεωρία της συναισθηματικής κατάστασης είναι πως ορισμένα πράγματα που κάνουν τη ζωή σας καλύτερη δεν είναι συναισθήματα.

Το να χτυπήσετε το δάχτυλο του ποδιού σας μπορεί να σας προκαλέσει θυμό αλλά ο πόνος στο δάχτυλό σας δεν είναι συναίσθημα. Το να έχετε έναν οργασμό μπορεί να κάνει αξιαγάπητο τον σύντροφό σας αλλά ο ίδιος ο οργασμός δεν είναι αίσθημα θαλπωρής ή αγάπης ή κάτι παρόμοιο. Ίσως αυτά τα πράγματα να επηρεάζουν λιγότερο την ευημερία σας από ό,τι τα συναισθήματα, αλλά εξακολουθούν να την επηρεάζουν ως έναν βαθμό.

Κατάθλιψη

Μια περίπτωση την οποία χρησιμοποιούν οι θεωρητικοί της συναισθηματικής κατάστασης για να υποστηρίξουν την άποψή τους είναι ένα άτομο που πάσχει από βαθιά κατάθλιψη αλλά καταφέρνει για κάποιο χρονικό διάστημα να αποσπάσει τον εαυτό του από την κατάθλιψή του, με μια σειρά από διασκεδαστικές ή ελκυστικές δραστηριότητες. Έχει μια ευχάριστη ζωή αλλά φαντάζει λίγο παράξενο να τον αποκαλούμε ευτυχισμένο.

Δεν διαφωνώ, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά κά­ποια αίσθηση του «ευτυχισμένου». Αλλά νομίζω ότι έχουμε την τάση να περιγράφουμε οτιδήποτε είναι λυπηρό ή με ανεπιθύμητα αποτελέσματα για τη ζωή κάποιου ως «δυστυχία».

Και υπάρχει σαφώς κάτι λυπηρό για τον υπερβολικά καταθλιπτικό. Δεν είναι τόσο ευτυχισμένος όσο θα ήταν μακροπρόθεσμα εάν αντιμετώπιζε την κατάθλιψή του με πιο άμεσο τρόπο. Και βρίσκεται σε εξαιρετικά εύθραυστη κατάσταση· με την παραμικρή διακοπή στη σειρά των περισπασμών του, η κατάθλιψη θα τον πλακώσει σαν ένας τόνος από τούβλα. Η τύχη του κάποια στιγμή θα τελειώσει. Όλα αυτά οδηγούν στη δήλωση ότι ναι, προς το παρόν, αυτός ο άνθρωπος έχει υψηλή υποκειμενική ευημερία· είναι χαρούμενος, με την έννοια που εμένα με ενδιαφέρει.

Το κύριο πρόβλημα για τον ηδονισμό, τουλάχιστον εξ όσων γνωρίζω, είναι ότι δεν φαίνεται να υπάρχει ούτε μία αίσθηση απόλαυσης ή πόνου. Ένας ήρεμος περίπατος στη φύση, η αίσθηση τού να είσαι ξεκούραστος, μια καλή προπόνηση, το να μαθαίνεις κάτι ενδιαφέρον, να τρως ένα νόστιμο γεύμα ή να ακούς ένα αστείο ανέκδοτο, όλα αυτά είναι ευχάριστες εμπειρίες αλλά έχουν όντως κάτι κοινό; Ώστόσο, δεν είμαι βέβαιος πόσο σοβαρό είναι αυτό το πρόβλημα.

Είναι σίγουρα δύσκολο να περιγράψουμε επί μακρόν τι κοινό έχουν όλες οι ευχάριστες εμπειρίες αλλά έχουν ένα πολύ ξεκάθαρο κοινό σημείο – ότι, δηλαδή, είναι όλες τους ευχάριστες εμπειρίες. Θέλω να πω, ίσως η ευχαρίστηση και ο πόνος να είναι εξαιρετικά ετερογενή πράγματα· ίσως διαφορετικοί τύποι απόλαυσης να μην είναι μετρήσιμοι μέσα σε συγκεκριμένα όρια. (Ποια είναι η τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία ανάμεσα σε ένα έξυπνο λογοπαίγνιο και έναν καλό ύπνο;) Αλλά αυτό είναι γεγονός – άρα το ίδιο ισχύει και για τους διαφορετικούς τύπους ευτυχίας.

Μπορεί επίσης να αντιταχθούμε στον ηδονισμό με το σκεπτικό ότι πραγματικά ενδιαφερόμαστε για την ευτυχία και η απόλαυση φαίνεται συγκριτικά μικρή και ασήμαντη, οπότε η ευτυχία πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από απόλαυση.

Αλλά αυτή η αντίρρηση φαντάζει πιθανή μόνο εάν έχετε κατά νου μικρές και ασήμαντες απολαύσεις. Είναι ευχάριστο να ερωτευόμαστε βαθιά, να πετύχουμε κάτι σημαντικό με μεγάλη δυσκολία, να έχουμε μια οικεία συνομιλία που θα μας αλλάξει τη ζωή. Το να ονομάζουμε αυτά τα πράγματα απολαύσεις δεν σημαίνει ότι μπορούμε και να τις εκποιήσουμε· απλώς έτσι μας υπενθυμίζεται ότι απολαύσεις δεν είναι όλα τα μικρά πράγματα.

Για τους ανθρώπους με εσωτερικό πλούτο

Συγκεκριμένα, η ατονία του πνεύματος συνδέεται σταθερά με την ατονία της αισθαντικότητας και της διεγερσιμότητας, ένα ποιόν που καθιστά κάποιον λιγότερο δεκτικό για πόνους και θλίψεις κάθε είδους κι έντασης.

Από την άλλη πλευρά, ακριβώς απ’ αυτήν την ατονία του πνεύματος προέρχεται εκείνη η εσωτερική κενότητα που αποτυπώνεται σε αμέτρητα πρόσωπα και που προδίδεται από την διαρκώς ζωηρή προσοχή για όλα, ακόμη και για τα πιο ασήμαντα συμβάντα του εξωτερικού κόσμου, κενότητα που αποτελεί την πηγή της ανίας και ποθεί διακαώς να θέσει σε κίνηση το πνεύμα και το θυμικό με οποιοδήποτε μεσοαστών δε εκλογή του μέσου δεν είναι καθόλου απαιτητική, όπως πιστοποιείται από την ευτέλεια των διασκεδάσεων στις όποιες οι άνθρωποι καταφεύγουν, ομοίως δε από το είδος της κοινωνικότητας και των συζητήσεων τους κι εξίσου και από το πλήθος των ανθρώπων που στέκονται στην πόρτα τους η στο παράθυρό τους χαζεύοντας.

Απ’ αυτήν την κενότητα, εκπηγάζει η μανία για συντροφιά, διασκέδαση, ψυχαγωγία και πολυτέλεια κάθε είδους, η όποια παρασύρει πολλούς στην σπατάλη και κατόπιν στην ένδεια. Από τούτο το παραστράτημα, τίποτε δεν προφυλάσσει καλύτερα απ’ ότι ο εσωτερικός πλούτος, ο πλούτος του πνεύματος, καθώς αυτός αφήνει τόσο λιγότερο χώρο στην ανία όσο περισσότερο έκτακτος είναι. Η αστείρευτη μάλιστα ικμάδα των σκέψεων, το παιχνίδισμά τους το διαρκώς ανανεούμενο από τα ποικίλα φαινόμενα του εσωτερικού κι εξωτερικού κόσμου, η δύναμη και η ορμή για νέους και διαφορετικούς πάντα συνδυασμούς σκέψεων τοποθετούν το εκτατό μυαλό, εξαιρουμένων στιγμών χαλάρωσης, εκτός της επικράτειας της ανίας.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, η υψηλή ευφυΐα έχει ως άμεση προϋπόθεση της μία αυξημένη ευαισθησία και ως ρίζα της μία σφοδρή βούληση, άρα και πάθος. Από την σύζευξη της με τις ιδιότητες αυτές, προκύπτει μία πολύ μεγαλύτερη ένταση όλων των συγκινήσεων και μία αυξημένη ευαισθησία για τους ψυχικούς, ακόμη και για τους σωματικούς πόνους, καθώς μάλιστα και μία μεγαλύτερη επίσης ανυπομονησία σχετικά με όλα τα εμπόδια και προσκόμματα- στην δε επίταση των χαρακτηριστικών αυτών συνεισφέρει τα μέγιστα η οφειλόμενη στην ισχυρή φαντασία ζωηρότητα όλων των νοητικών παραστάσεων, ακόμη και των αποκρουστικών. Τα λεχθέντα -τηρουμένων των αναλογιών- ισχύουν για όλες τις διαβαθμίσεις πού καλύπτουν το αχανές διάστημα ανάμεσα στον πιο αποχαυνωμένο ηλίθιο και στην πιο έκτακτη μεγαλοφυΐα.

Κατά συνέπεια, ο καθένας βρίσκεται, αντικειμενικά όπως επίσης και υποκειμενικά, τόσο κοντά στην μία πηγή των δεινών τού ανθρώπινου βίου όσο μακριά βρίσκεται από την άλλη- κι επομένως, η φυσική του ροπή τον καθοδηγεί απ’ αυτή την άποψη να προσαρμόζει το αντικειμενικό στο υποκειμενικό, να λαμβάνει, άρα, τις μεγαλύτερες προφυλάξεις κατά της πηγής εκείνης των δεινών στην οποία είναι περισσότερο επιρρεπής.

Ό άνθρωπος με πλούσιο πνεύμα πασχίζει προφανώς γι’ αναλγησία, αταραξία, ηρεμία και σχόλη, επιζητεί άρα έναν βίο ήσυχο, ολιγαρκή, όμως απαρακώλυτο και, κατά συνέπεια, αφού γνωρίσει αρκετά αυτούς πού καλούνται «άνθρωποι», θα επιλέξει τον αποτραβηγμένο βίο, και μάλιστα, σε περίπτωση ιδιαίτερης ευφυΐας, την μοναχικότητα- και τούτο επειδή, βέβαια, όσο περισσότερα έχει κανείς καθ’ εαυτόν τόσο λιγότερα χρειάζεται έξωθεν και τόσο λιγότερα μπορούν να σημαίνουν οι άλλοι γι’ αυτόν. Για τον λόγο τούτο, τα έκτακτα πνευματικά χαρίσματα οδηγούν στην αντικοινωνικότητα. ’Εάν η ποιότητα της συντροφιάς μπορούσε να υποκατασταθεί από την ποσότητά της, τότε θ’ άξιζε τον κόπο να ζει κανείς σ’ ευρύ κοινωνικό κύκλο. Όμως, δυστυχώς, ένας σωρός εκατό ελεεινών παλιάτσων δεν ισοδυναμεί μ’ έναν γνωστικό άνθρωπο.

Ό άνθρωπος, αντίθετα, του άλλου άκρου, μόλις η ένδεια του επιτρέψει να πάρει μία ανάσα, θ’ αναζητήσει πάση θυσία διασκέδαση και συντροφιά αρκούμενος σ’ οτιδήποτε και μη αποφεύγοντας τίποτε άλλο περισσότερο απ’ ότι τον ίδιο του τον εαυτό, καθώς στην μοναχικότητα, ως την κατάσταση εκείνη στην όποια ο καθένας έχει αποσυρθεί στον εαυτό του, γίνεται εμφανές τι έχει ο καθένας καθ’ εαυτόν και τότε ο περιβεβλημένος με πορφυρά βλάξ βαριαναστενάζει υπό το αφόρητο βάρος της ατομικότητας του, ενώ ο υπερχαρισματικός γεμίζει και ζωντανεύει με το πνεύμα του και το πιο έρημο και πληκτικό μέρος·. Για τον λόγο αυτόν, είναι αληθής η ρήση του Σενέκα: “κάθε ηλιθιότητα υποφέρει από υπερκορεσμό για τον εαυτό της” όπως, επίσης, αληθεύει και το απόφθεγμα του Ιησού Σειράχ: ο βίος του μωρού είναι δεινότερος από τον θάνατο.

Συνολικά, λοιπόν, καταλήγει κανείς στην διαπίστωση ότι ο βαθμός κοινωνικότητας κάθε ανθρώπου βρίσκεται σε ευθεία αναλογική σχέση με το πόσο πνευματικά ενδεής και γενικά φαύλος είναι, καθώς στην ζωή δεν έχει κανείς και πολλές επιλογές πέραν από εκείνη μεταξύ μοναχικότητας και φαυλότητας.

Κάθε άνθρωπος γίνεται το αποτέλεσμα της συνείδησης του

Παραθέτουμε τα γεγονότα ακριβώς όπως έχουν. Είναι καλύτερο για τους ανθρώπους να γνωρίζουν όλη την αλήθεια. Εμείς τιμούμε τους ανθρώπους με όλη την αλήθεια γιατί εμπιστευόμαστε το Αγαθόν μέσα τους.

Θα γυρίσουμε στην φράση: “Κάθε ανθρώπινο πλάσμα είναι ενωμένο με το είδος της δημιουργίας που αντιστοιχεί στην συνειδητότητα του”. Αυτό σημαίνει, πως το πλάσμα που φέρει το ανάλογο φως είναι ενωμένο με την διάσταση που του αναλογεί. Σημαίνει όμως επίσης, πως όλα τα πλάσματα πάνω στη γη συνδέονται με την διάσταση που τους αναλογούν. Η γη δεν είναι η διάσταση που φιλοξενεί τους ανθρώπους που φέρουν ακέραια το φως. Εφόσον όλα τα τα ανθρώπινα πλάσματα φέρουν το φως και το σκοτάδι ταυτόχρονα, σημαίνει ότι συνδέονται με πολλές “δημιουργίες” ταυτόχρονα. Όλα τα μέρη μέσα στον άνθρωπο που είναι αφώτιστα φέρουν ενέργεια. Τα αφώτιστα μέρη είναι υπαρκτά με ένα τρόπο που ίσως δεν κατανοείς. Δεν είναι υλικά με τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι την ύλη αλλά έχουν συμπύκνωση και καταλαμβάνουν χώρο μέσα στην ύπαρξη. Όπως οι αγαθές ενέργειες έχουν σύνδεση με αγαθούς “κόσμους”, οι αρνητικές ενέργειες έχουν σύνδεση με αρνητικούς “κόσμους”.

Η συχνότητα της συνείδησης η οποία ηχεί μέσα στο ανθρώπινο πλάσμα τον ενώνει σε μια μεγάλη συμπυκνωμένη περιοχή ίδια συχνότητας. Κάθε σκέψη μέσα στον άνθρωπο τον ενώνει με όλους τους ανθρώπους που κάνουν τις ίδιες σκέψεις. Κάθε αίσθηση μέσα σε αυτόν τον ενώνει με τους ανθρώπους που κάνουν τις ίδιες αισθήσεις. Ανάλογα με την σκέψη ή την αίσθηση που φιλοξενεί ένα ανθρώπινο πλάσμα, ανάλογος θα είναι και ο μεγάκοσμος στον οποίο ανήκει. Όλα τα πλάσματα στην αντίθεση είναι δικτυωμένα με αυτούς τους μεγάκοσμους. Είναι συνδεδεμένα με δημιουργίες, οι οποίες ανταποκρίνονται στο σήμα που οι ίδιοι στέλνουν. Οι σκέψεις, αισθήσεις και ότι άλλο χαρακτηρίζει ένα ανθρώπινο πλάσμα έχουν συγκεκριμένη παλμοδόνηση. Αυτή η παλμοδόνηση στέλνει σήμα και δικτυώνεται στον κόσμο που ανήκει.

Κάθε άνθρωπος γίνεται το αποτέλεσμα της συνείδησης μέσα του. Αυτή η κατάσταση συνείδησης είναι η προσωπική του δημιουργία. Αυτή η προσωπική του δημιουργία είναι το κράμα πολλών ενεργειακών εκπομπών. Μέσα σε αυτήν την προσωπική δημιουργία υπάρχει το παρελθών και το κάρμα του. Αυτή η προσωπική του δημιουργία αποτελείται όχι μόνο από το επίπεδο της συνείδησης του αλλά και τις παλιές του πράξεις. Κάθε άνθρωπος ενώ φαίνεται ότι ζει στο παρόν, μεταφέρει μέσα σε αυτόν το παρελθόν του. Αυτό το παρελθόν ζει στο παρόν και έχει συμπυκνωμένη μορφή. Ταυτόχρονα η προσωπική του δημιουργία τον ενώνει, ακόμα και αν δεν το ξέρει, με μια μεγαλύτερη δημιουργία η οποία είναι συναφής με αυτό που συμβαίνει μέσα του. Όλα όσα συμβαίνουν στον άνθρωπο είναι απλά μια μικρογραφία μιας μεγαλύτερης δημιουργίας. Όλα όσα έχουν σχέση με το παρελθόν ζουν ταυτόχρονα στο παρόν. Όπως μια παλαιά υπόσχεση υπηρεσίας στο φως έχει αιώνια ισχύ, με τον ίδιο τρόπο έχουν ισχύ όλες οι πράξεις ή υποσχέσεις οι οποίες στερούνται συμπόνιας.

Κάθε άνθρωπος είναι η μικρογραφία μιας μεγαλύτερης ύπαρξης. Εάν η ανώτερη βαθμίδα ύπαρξης είναι το Αγαθόν, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ενωμένοι με αυτή την δημιουργία. Κάθε πλάσμα είναι ενωμένο με την δημιουργία που αντιστοιχεί σε αυτό. Εάν κάθε ανθρώπινο πλάσμα επικοινωνεί με το αντίστοιχο σύστημα της πραγματικότητας μέσα του, τότε αυτό τον κάνει εν δυνάμει…εχθρό του φωτός. Το παρελθόν του και τα ασυνείδητα μέρη μέσα σε αυτόν, τον κάνουν εχθρό του φωτός. Ίσως ο ίδιος να μην το γνωρίζει αλλά αυτό ακριβώς γίνεται. Ο εσωτερικός πόλεμος επικράτησης σκοταδιού και φωτός συμβαίνει μέσα σε κάθε άνθρωπο. Αυτός ο πόλεμος λειτουργεί μέσα από την συγχώνευση αντίθετων ενεργειών και την τάση επικράτησης ενός στοιχείου. Όπως κάποια μέρη μέσα στον άνθρωπο συνδέονται με το φως κάποια άλλα μέση, συνδέονται με το σκοτάδι.

Αν θέλεις να αγγίξεις το όνειρό σου, δούλεψε στην σιωπή κι άσε την επιτυχία σου να κάνει θόρυβο

Σε μια εποχή όπου η ζήλια κυριαρχεί και οι καλοί άνθρωποι είναι είδη προς εξαφάνιση, πολλές φορές μπαίνουμε στην διαδικασία να εκμυστηρευτούμε όνειρά μας που θα θέλαμε να υλοποιήσουμε.

Δυστυχώς όμως σπάνια θα συναντήσεις άνθρωπο εκτός βέβαια από τα μέλη της οικογένειας σου με τους οποίους σας συνδέουν ισχυροί δεσμοί αίματος, που θα σε παρακινήσουν, θα σε ενθαρρύνουν. Αντίθετα θα σε αποτρέψουν, θα σε απογοητεύσουν, θα σε πείσουν να εγκαταλείψεις την όποια προσπάθεια και να παραμείνεις στην ήδη υπάρχουσα καθημερινότητα η οποία σου παρέχει την απαραίτητη ασφάλεια. Κι αυτό γιατί η επιτυχία του πλησίον δύσκολα αντέχεται. Μόνο ένας καλός άνθρωπος απαλλαγμένος από το αίσθημα της ζήλιας μπορεί να το δεχτεί.

Η επιτυχία δοκιμάζει και διαλύει φιλίες. Να το θυμάσαι. Στην δυστυχία σου πολλοί θα είναι εκείνοι που θα σου σταθούν από λύπηση. Στην χαρά σου ακόμη λιγότεροι. Στην επιτυχία σου; Όταν έρθεις αντιμέτωπος με την σκληρή πραγματικότητα που θα σου προσφέρει η επιτυχία, θα εκπλαγείς. Κι αυτό γιατί τα άτομα που θα σε στηρίξουν θα είναι επί το πλείστον άγνωστα σε σένα μέχρι εκείνη την δεδομένη στιγμή.

Έπειτα να είσαι προετοιμασμένος ότι το ξεσκαρτάρισμα ανθρώπων που θα αποφασίσεις έπειτα να κάνεις στην ζωή σου, θα την αλλάξουν πλήρως. Μην στεναχωρηθείς. Η ζωή σου θα αλλάξει προς το καλύτερο. Διότι θα απομακρύνεις τους υποκριτές και θα παραμείνεις με άτομα που αξίζει πραγματικά να είναι κοντά σου.

Αν θέλεις λοιπόν να αγγίξεις το όνειρό σου, δούλεψε στην σιωπή… άσε την επιτυχία σου να κάνει θόρυβο… κι εκείνη θα επιλέξει τους πραγματικούς σου φίλους.

SENECA: Είναι ντροπή ο Μάνης να μπορεί να ζει χωρίς τον Διογένη, ο Διογένης όμως να μη μπορεί χωρίς τον Μάνη (Διογένης)

Αλλά, όπως είπε, είναι πιο υποφερτό και πιο εύκολο να μην αποκτά κανείς, παρά να χάνει κάτι που είχε, γι’ αυτό και εκείνους στους οποίους η Τύχη δεν στάθηκε ποτέ ευμενής θα τους δεις να είναι πιο πρόσχαροι από αυτούς στους οποίους έστρεψε τα νώτα. Ο Διογένης, ένας άνθρωπος με μεγάλη ψυχή, το είδε αυτό κι έκανε ό,τι ήταν δυνατόν ώστε να μην μπορεί να του αφαιρέσει κανείς τίποτε (5).

Όποιος αμφιβάλλει για την ευτυχία του Διογένη, μπορεί εξίσου να αμφιβάλλει και για την κατάσταση των αθανάτων θεών: κατά πόσο δεν ζουν βίο ευτυχισμένο, επειδή ούτε κτήματα έχουν ούτε κήπους ούτε μπορούν να εκμισθώνουν τους καλύτερους αγρούς τους, ούτε να τοκογλυφούν στην αγορά (7).

Του Διογένη του έφυγε ο μοναδικός δούλος του κι όταν του τον έδειξαν δεν θεώρησε πως άξιζε να τον πάρει πίσω. “Είναι ντροπή”, είπε, “ο Μάνης να μπορεί να ζει χωρίς τον Διογένη, ο Διογένης όμως να μη μπορεί χωρίς τον Μάνη”. Νομίζω ότι ήθελε να πει τούτο: “Κάνε τη δουλεία σου, Τύχη· ο Διογένης δεν έχει τώρα τίποτε δικό σου: ο δούλος μου ’φυγε, ή μάλλον ελευθερώθηκα απ’ αυτόν”.

SENECA, De tranquillitate animi 8, 3 – 7

Tolerabilius autem est, ut dixi, faciliusque non adquirere quam amittere, ideoque laetiores videbis, quos numquam fortuna respexit, quam quos deseruit. Vidit hoc Diogenes, vir ingentis animi, et efficit, ne quid sibi eripi possit (5) si quis de felicitate Diogenis dubitat, potest idem dubitare et de deorum immortalium statu, an parum beate degant, quod illis nec praedia nec horti sint nec alieno colono rura pretiosa nec grande in foro faenus (7) at Diogeni servus unicus fugit nec eum reducere, cum monstraretur, tanti putavit. “Turpe est” inquit “Manen sine Diogene posse vivere, Diogenen sine Mane non posse”. Videtur mihi dixisse age tuum negotium, fortuna, nihil apud Diogenen iam tui est: Fuqit mihi servus, immo liber abii.

Μουσική εστί και φιλοσοφία

Η ιστορική απαρχή της μουσικής, τοποθετείται παράλληλα με την εμφάνιση του ανθρώπινου είδους, το οποίο εκ φύσεως ήταν και είναι δεσμευμένο με τα ¨εξελικτικά¨ ερωτήματα, θεμέλιος λίθος για τη γέννηση της φιλοσοφίας.

Η μουσική που συμπορεύεται με τον άνθρωπο σαν διάμεσο μεταξύ αυτού και της φύσης που τον περιβάλλει, εξασφαλίζει την πνευματική ισορροπία που οδηγεί στον φιλοσοφικό στοχασμό.

Η μουσική είναι και ήταν πάντα συνδεδεμένη με τον φιλοσοφικό στοχασμό. Ξεκινώντας από τον ακρογωνιαίο λίθο του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και κουλτούρας, δηλαδή την αρχαία Ελλάδα, εντοπίζουμε άπειρα παραδείγματα που συνδέουν τη μουσική με τη φιλοσοφία.

Ο φιλοσοφικός στοχασμός του Πυθαγόρα περί μουσικής των σφαιρών, που αναφέρεται στις δονήσεις των ουράνιων σωμάτων και στην παραγωγή της λεγόμενης συμπαντικής μουσικής, μαρτυρεί τη ζωτική σημασία της για την ύπαρξη του ανθρώπου.

Ο ίδιος φιλοσοφικός στοχασμός αναπτύσσεται και από τον διάσημο μαέστρο του 20ου αιώνα, Bruno Walter: “Ως πλάσμα της φύσης, υποκείμενο στις επιδράσεις που ασκούν τα κοσμικά γεγονότα πάνω σε καθετί το επίγειο, ο άνθρωπος πρέπει να βρισκόταν, από τις απαρχές της ανθρωπότητας κάτω από την επιρροή αυτής της συμπαντικής μουσικής. Ο οργανισμός του συνηχούσε με τις δονήσεις αυτής της μουσικής και προσλάμβανε τους ρυθμικούς παλμούς της. Σ’ αυτά τα κοσμικά φαινόμενα που μαρτυρούν τη βαθύτερη ουσία του σύμπαντος και από την επίδραση τους στην ανθρώπινη εξέλιξη οφείλεται, μάλλον, η προδιάθεση του ανθρώπου για τη μουσική…” .

Εξάλλου ο Γκαίτε στο 2° μέρος του Φάουστ (του οποίου ο επίλογος χρησιμοποιήθηκε ως κείμενο στο 2° μέρος της 8ης συμφωνίας του Mahler) τοποθετεί τον Άριελ να λέει για την ανατολή του ήλιου : “Στων πνευμάτων τα ώτα ήδη με ήχο η νέα μέρα απλούται.” Αυτό το απόσπασμα μαρτυρεί την κοσμογονική σημασία του ήχου και υποδηλώνει την ύπαρξη της συμπαντικής μουσικής – πρωτογενές υλικό, για τον πνευματικό κόσμο. Μαρτυρεί, επίσης, την εκ φύσεως προδιάθεση του ανθρώπου για τη μουσική.

Ο Πλάτωνας στην φιλοσοφική του πραγματεία “Νόμοι”, βιβλίο 7°, στίχος 812c , υπογραμμίζει την ευεργετική επίδραση της μουσικής πάνω στις ψυχές των νέων, η οποία είναι φάρος στην αναζήτηση του δρόμου προς την αρετή. “Αθηναίος: Αν θυμάμαι καλά, είπαμε ότι οι εξηντάρηδες υμνωδοί του Διονύσου πρέπει να είναι άτομα ιδιαίτερα ευαίσθητα στο ρυθμό και στη μουσική σύνθεση ,ώστε να ξεχωρίζουν την καλή από την κακή μίμηση, όταν βρίσκονται μπροστά σε καλές ή κακές παραστάσεις. Τις πρώτες πρέπει να τις προβάλλουν και να τις τραγουδούν στο κοινό για να μαγεύουν τις ψυχές των νέων, και να τους παροτρύνουν να τις κάνουν οδηγούς τους στην αναζήτηση του δρόμου που φέρνει στην αρετή.”

Δεσπόζουσες φιλοσοφικές ιδέες όπως η ψυχή, η αρετή, η αναζήτηση, που απασχόλησαν όλους τους σημαντικούς φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας και μετέπειτα, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Πλάτωνα συνδέονται άμεσα με τη μουσική.

Κατά τον 15° και 16° αιώνα το αρχαιοελληνικό πνεύμα αναγεννιέται στην Ευρώπη και τα φιλοσοφικά ρεύματα του “Ουμανισμού” και του “Νεοπλατωνισμού” κυριαρχούν κατά την Αναγέννηση . Η μουσική που είχε ήδη ,από το τέλος του 13ου αιώνα, ξεκινήσει να ξεφεύγει από την εκκλησιαστική αποκλειστικότητα, σαν μια από τις ελευθέριες τέχνες (Artes liberales), στηρίζει τη δημιουργία της και τη δόμησή της σε αυτά τα φιλοσοφικά ρεύματα.

Ο άνθρωπος που είναι πλέον το φιλοσοφικό επίκεντρο επηρεάζει τη μουσική τεχνοτροπία και δόμηση, αφού περνά σε πρώτο πλάνο η ατελής (όπως ο άνθρωπος σε σχέση με το θεό), δυαδική ρυθμική οργάνωση που συνδέεται με τη δυαδική αναλογία μεταξύ των αριθμών της σειράς Φιμπονάτσι.
“Οι θεωρητικοί της Αναγέννησης πίστευαν (συμφωνώντας με την Πλατωνική και Αριστοτελική θεωρία) ότι η ύπαρξη της μουσικής δικαιώνεται μόνον αν η μουσική τεθεί στην υπηρεσία της διαμορφώσεως του χαρακτήρα και της αρετής …

Για παράδειγμα ο Vincenzo Galilei στο έργο του Dialogo della música antica e della moderna αναφέρει: Αν o μουσικός δεν έχει τη δύναμη να οδηγεί την ψύχη του ακροατή σε ό,τι την ωφελεί τότε η επιστήμη και η γνώση του πρέπει να θεωρηθούν ουτιδανές και μάταιες , γιατί η τέχνη της μουσικής θεσπίσθηκε και κατατάχθηκε στις ελευθέριες τέχνες μόνο γι’ αυτό το σκοπό και κανέναν άλλο.”

Όλα αυτά αποδεικνύουν τους κοινούς στόχους της μουσικής και της φιλοσοφίας, δηλαδή την πνευματική καλλιέργεια, τη διαμόρφωση χαρακτήρα και την αναζήτηση της αρετής. Πέραν τούτου κοινό χαρακτηριστικό των δύο είναι η ρητορική, η οποία στη μεν φιλοσοφία θεωρείται αυτονόητο εκφραστικό μέσο και στη δε μουσική πρότυπο προς μίμηση. Αυτή η άποψη ενισχύεται από το γεγονός ότι κατά την Baroque εποχή (1600-1750) η μουσική θεωρείται γλώσσα (música reservata, θεωρία των φιγούρων) και η δόμησή της στηρίζεται στις αρχές της ρητορικής, όπως αυτές περιγράφονται στο βιβλίο Institutio Oratoria του Quintilani . Ο ίδιος ισχυρισμός μπορεί να στηριχτεί και από το άρθρο Rhetorics and music του The new groove dictionary of music and musicians.

Ο φιλοσοφικός στοχασμός που πλαισιώνει τη μουσική δημιουργία μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα, της οποίας κύριο μέλημα είναι η χαλιναγώγηση της διαφωνίας και η εξισορρόπηση της συμφωνικότητας, μετατρέπεται σε κεντρική ιδέα στις συνθετικές προσπάθειες του 20ου αιώνα.

Επαναστατικές συνθέσεις, όπως το κονσέρτο της σιωπής του John Cage ή το κονσέρτο εγχόρδων για 4 ελικόπτερα του Stockhausen, αποδεικνύουν ότι η μουσική σύνθεση του 20ου αιώνα είναι φιλοσοφικός στοχασμός που εκφράζεται με ήχους.

Όλα αυτά μαρτυρούν την αδιαμφισβήτητη σχέση μεταξύ της μουσικής και της φιλοσοφίας. Με κύριο εκφραστικό μέσο της τον ήχο, η μουσική ήταν, είναι και θα είναι πάντα ρητορική έκφραση των σημαντικότερων φιλοσοφικών στοχασμών, καρποί της απαράμιλλης ανάγκης για λύση των αιώνιων “γιατί”, “πώς” και “τι”.

Αντανακλώντας τη συμπαντική αρμονία, η μουσική παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση, στην πνευματική καλλιέργεια και αποτελεί κύρια πηγή των ηλεκτρομαγνητικών εντυπώσεων που τροφοδοτούν τις πνευματικοβιολογικές λειτουργίες του ανθρώπου· συμπεράσματα που απορρέουν από το φιλοσοφικό στοχασμό περί μουσικής έκφρασης.

Κανένας δεν θα επέλεγε να ζει χωρίς φίλους

[H φιλία είναι…] αρετή ή προϋποθέτει την αρετή, και επιπλέον είναι εντελώς απαραίτητη για τη ζωή. Πραγματικά, κανένας δε θα επέλεγε να ζει δίχως φίλους, κι ας είχε όλα τα υπόλοιπα αγαθά. Ακόμη και οι πλούσιοι άνθρωποι, όπως και αυτοί που έχουν αξιώματα και εξουσία, έχουν -όλος ο κόσμος το πιστεύει- ιδιαίτερα μεγάλη ανάγκη από φίλους. 

Αλήθεια, ποιο το όφελος όλης αυτής της καλής τους κατάστασης, αν δεν υπάρχει η δυνατότητα της ευεργεσίας, η οποία γίνεται κατά κύριο λόγο και στην πιο αξιέπαινη μορφή της προς τους φίλους; Και από την άλλη, πώς θα μπορούσε όλη αυτή η καλή κατάσταση να διατηρηθεί και να διαφυλαχθεί δίχως τους φίλους; Γιατί όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο επισφαλέστερη είναι. Αλλά και στη φτώχεια και στις άλλες δυστυχίες της ζωής οι άνθρωποι θεωρούν τους φίλους ως το μόνο καταφύγιο.

ΦΙΛΕΩ, -Ω: αγαπώ.
ΦΙΛΗΣΙΣ: η αγάπη, η φιλία
ΦΙΛΗΤΟΝ: το αντικείμενο της αγάπης.
ΦΙΛΙΑ (εκ του ρήματος: «φιλώ» που στα αρχαία σημαίνει αγαπώ): δηλώνει κάθε αμοιβαία έλξη ανάμεσα σε δύο άτομα που συνδέονται με συγγενικούς ή άλλους δεσμούς.
ΦΙΛΟΣ: αυτός που είναι αγαπητός σε εμάς ή ο έταιρος εγώ.

Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, Θ, 1155α 1-12

2 Αυγούστου μνήμη του Αγίου εγκληματία Ιουστινιανού Β΄

Ορθόδοξη αγιότητα σημαίνει θηριωδία

Όπως ξέρετε η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί πως η ιδιότητα του μονάρχη συνιστά αιτία αγιοποίησης ειδικά αν ο γαλαζοαίματος βαρύνεται με ειδεχθή εγκλήματα. Έτσι έχουν αγιοποιηθεί αιμοσταγείς αυτοκράτορες και τσάροι, Ρωμαίοι, Σέρβοι και Ρώσοι. Στο πάνθεον των ιερών φονιάδων όπως η Ειρήνη η Αθηναία, ο Μέγας Κωνσταντίνος, η Αγία Ελένη, ο Μέγας Θεοδόσιος, η Αγία Όλγα, οι δυο Αγίες αυτοκράτειρες Θεοδώρες, η Πουλχερία, ο Ιώάννης Βατάτζης, ο τσάρος Βλαδίμηρος, ο Στέφανος Ούρος και οι νεότεροι Άγιοι Νικόλαος και Αλεξάνδρα Ρωμανώφ, εξέχουσα θέση κατέχουν οι δυο Ιουστινιανοί, δυο αιμοβόροι ανατολικοί Ρωμαίοι αυτοκράτορες, εκ των οποίων ο δεύτερος τιμάται στις 2 Αυγούστου.

Ο ευλαβέστατος αυτοκράτορας Ιουστινιανός ο Β΄, ο ρινότμητος, είναι αυτός που το 691, συγκάλεσε την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο, διότι τότε οι ευσεβείς αυτοκράτορες συγκαλούσαν αλάθητες Συνόδους οι οποίες με το φάσγανο και το πυρωμένο σίδερο του βασιλιά έπαιρναν θεόπνευστη απόφαση, η οποία γινόταν δόγμα απαραβίαστο, νόμος του κράτους και αλίμονο σε όποιον το αμφισβητούσε. Είχε να αντιμετωπίσει εκτός από τις φωτιές της Κόλασης του ορθόδοξου θεού και τα βασανιστήρια του αυτοκράτορα. Για την αγιότητα αυτού του αυτοκράτορα μπορούν οι ευσεβείς αναγνώστες μας να διαβάσουν εδώ:

http://www.saint.gr/2025/08/02/3210/saint.aspx
http://mesageitonias.com/saints_2nd_august.htm
http://el.wikipedia.org/wiki/2_%CE%91%CF%85%CE%B3%CE%BF%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85

Το ανθρωπόμορφο αυτό κτήνος που έγινε αυτοκράτορας μόλις στα 17 του, έχασε τη μύτη του από τον διάδοχό του Λεόντιο που τον ανέτρεψε με πραξικόπημα και τον τιμώρησε με ακρωτηριασμό και εξορία. Ανατράπηκε όμως και ο μιαρός Λεόντιος από τον Τιβέριο που με τη σειρά του ανατράπηκε από τον κοψομύτη Ιουστινιανό ο οποίος ανακατέλαβε το 698 θρόνο έχοντας συμμαχήσει με Βούλγαρους και Τούρκους (Χάζαρους). Έτσι διόρισε ως Καίσαρα τον Τούρκο χάνο Ιβουζίρ Έδειξε εξαιρετική ικανότητα στη συλλογή φόρων με όργανά του τον Μεγάλο Λογοθέτη Θεόδοτο και τον ενάρετο ευνούχο Στέφανο οι οποίοι λόγω των κάπως σκληρών μεθόδων τους, προκάλεσαν τη γενική αγανάκτηση.

Ήταν τόσο αποθηριωμένος ο άγιος που εκδικήθηκε τους δυο σφετεριστές του θρόνου του θανατώνοντας και ακρωτηριάζοντας εκατοντάδες οπαδούς τους. Η ανισορροπία του τον έφερε στο σημείο να αντιδράσει με ασυγκράτητα γέλια όταν πληροφορήθηκε τον πνιγμό 70.000 στρατιωτών του που επέστρεφαν από την αποτυχημένη εκστρατεία του της Χερσώνας (711). Την ίδια χρονιά, ο Αρμένης Βαρδάνης (Φιλιππικός) τον ανέτρεψε με πραξικόπημα και τον δολοφόνησε μαζί με τον 6χρονο γιό του, καταλαμβάνοντας έτσι το θρόνο. Στο ευσεβές ορθόδοξο ρωμαϊκό κράτος, του οποίου την αθάνατη κληρονομιά και συνέχεια, διεκδικεί η Ελλάδα του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, η διαδοχή των ενάρετων αυτοκρατόρων γινόταν πάντα με πολιτισμένες διαδικασίες.

Με την ευκαιρία επιτρέψτε μου να αναφερθώ με συντομία στον Άγιο Ιουστινιανό τον Α΄, που γιορτάζει στις 14 Νοεμβρίου και καθόλου δεν υπολείπεται του άλλου, σε εγκλήματα και βαρβαρότητες. Αυτός λοιπόν ο Αλβανός ή κατ’άλλους Σλάβος δομήτορας της Αγίας Σοφίας, της Νέας Ακρόπολης του Ελληνισμού, αρχικά λεγόταν Ουπράβντα και καταγόταν από την Βεδεριάνα της Ιλλυρίας. Ανακηρύχθηκε άγιος επί πατριαρχείας του αγ.Ιωάννη του Θ΄του Αγαπητού (1111-1134). Η μνήμη του γιορτάζεται διακριτικά μαζί με αυτήν της περιώνυμης αρχιπόρνης συμβίας του την ημέρα του θανάτου του. Μεγαλύτερο κατόρθωμά του υπήρξε η σφαγή 35.000 άοπλων πολιτών στον Ιππόδρομο, για να αντιμετωπιστεί η λεγόμενη “Στάση του Νίκα”. Ο ιστορικός Προκόπιος, στην απόκρυφη ιστορία του αποκαλύπτει τα έργα του “άρχοντα των δαιμόνων”, όπως αποκαλεί τον εστεμμένο φονιά, σκιαγραφόντας τον διαστροφικό χαρακτήρα αυτού και της επίσης αγίας συζύγου του, δίνοντας ανατριχιαστικές λεπτομέρειες των αναρίθμητων εγκλημάτων τους: “Ο άνθρωπος αυτός έχει σκοτώσει τόσους πολλούς, που φαίνεται πως κανείς στον κόσμο δεν μπορεί να πει τον ακριβή αριθμό τους εκτός από τον θεό…χάθηκαν πολλά εκατομμύρια άνθρωποι” (Ανέκδοτα, ιη΄, 1-6).

Ο Ευάγριος επίσης σημειώνει: “…κάτι άλλο υπέβοσκε στο χαρακτήρα του Ιουστινιανού, που ξεπερνούσε κάθε θηριωδία που μπορεί να βάλει ο νους”. Τα ίδια υποστηρίζουν και οι ιστορικοί Αγαθίας και Ιωάννης ο Λυδός. Ο αυτοκράτορας βασάνιζε και σκότωνε τους Μοντανιστές, τους Εβραίους και τους Έλληνες στο θρήσκευμα. Ξεφορτωνόταν όσους αντιπαθούσε προσάπτοντάς του την κατηγορία του παιδεραστή, επί ποινή αποκοπής των γεννητικών οργάνων. Την ποινή αυτή υπέστη και κάποιος νεαρός ονόματι Βασιανός, επειδή κακολογούσε την αυτοκράτειρα. Υποβλήθηκε σε φοβερά δημόσια βασανιστήρια και θανατώθηκε. Όμως ο κατάλογος των ανομημάτων του ζεύγους είναι ανεξάντλητος. Από την εποχή ακόμη της συμβασιλείας του με τον αγράμματο θείο του Ιουστίνο, οι δήμιοι του έκαιγαν ζωντανούς ή έπνιγαν τους Μανιχαίους, ενώ ο αυτοκράτορας απολάμβανε το θέαμα.. (F. Nau, «Revue de l’orient, ii., 1897, σελ.481).

Δείγμα της ορθόδοξης χρηστοήθειας είναι η στάση του αγιορείτη άγίου Νικόδημου (πρωκτολόγου-σεξολόγου-τέλη 18ου αι.), που αμφισβητεί κατά πόσον ανακηρύχτηκε άγιος, όχι για το αθώο αίμα που έχυσε (αυτά για την Ορθοδοξία είναι ψιλά γράμματα), αλλά επειδή υποψιάζεται αυτόν τον Στύλο της Ορθοδοξίας για αίρεση.

Ο Άγιος Ιουστινιανός B’ ο βασιλεύς (εορτάζει για την Εκκλησία στις 2 Αυγούστου).

“Η ανισορροπία του τον έφερε στο σημείο να αντιδράσει με ασυγκράτητα γέλια όταν πληροφορήθηκε τον πνιγμό 70.000 στρατιωτών του που επέστρεφαν από την αποτυχημένη εκστρατεία του της Χερσώνας (711)".

Να σημειωθεί ότι ήταν ιδιαίτερα σκληρός ειδικά στην συλλογή των φόρων, τόσο που ανατράπηκε γρήγορα από τον στρατό και ο επόμενος αυτοκράτορα ο Λεόντιος, του ακρωτηρίασε την μύτη και για τον λόγο αυτό λεγόταν και Ρινότμητος. Μετά από 10 χρόνια στην φυλακή απέδρασε, συνεννοήθηκε με Βούλγαρους και Χαζάρους και τον βοήθησαν να νικήσει τους Βυζαντινούς και να ξανακαταλάβει τον θρόνο και να εξαπολύσει ένα φοβερό πογκρόμ για εκατοντάδες αυλικούς και συνεργάτες των δύο αυτοκρατόρων που μεσολάβησαν. Έξη χρόνια μετά την δεύτερη του στέψη, μετά από μια αποτυχημένη εκστρατεία στην οποία συνέβη και ο πνιγμός των 70 χιλιάδων στρατιωτών, ανατρέπεται πάλι με πραξικόπημα από τον στρατηγό Βαρτάνη και σκοτώνεται μαζί με τον γιο του. Η Εκκλησία τον έκανε άγιο γιατί συγκάλεσε στην πρώτη βασιλεία του το 691, την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο!

Όπως θα θυμάστε, όταν αποπειράθηκα να υμνήσω την αγία Θεοδώρα την Α΄, (υπάρχει και δεύτερη αγία Θεοδώρα, η χήρα του αυτοκράτορα Θεόφιλου, επίορκη και απατεώνισα, η προστάτρια της Κέρκυρας, μεγαλύτερη φόνισσα και αγία από την πρώτη, αναστηλώτρια των αγίων ειδώλων, στην οποία η Εκκλησία χρωστά τη λεγόμενη Κυριακή της Ορθοδοξίας), δέχθηκα πυρά ασεβών ορθοδόξων που προσπάθησαν από τη μια μεριά να μας πουν πως η αγία δεν ήταν ελευθέρων ηθών όσο την παρουσιάζει ο ιστορικός Προκόπιος ούτε ανακηρυγμένη αγία, όπως και ο άνδρας της. Πάντως ο J.Korbler («Einige Beiträge zur Geschichte der Krebskrankheit in Byzanz-die Aerzte-der Kaiser-die Prinzessin», 1971) στήριξε με σοβαρά στοιχεία την θεωρία πως το ιερό ζεύγος έπασχε από σύφιλη.
http://www.imperobizantino.it/old/Societa-art10.html

Ευτυχώς στην ιστοσελίδα της Russian Orthodox church abroad της ρωσικής δηλαδή Εκκλησίας της Υπερορίας ο ευσεβής ελληνορθόδοξος κ. Αστέριος Γεροστέργιος (Institute for Byzantine and Modern Greek Studies), με το βιβλίο του «Ιουστινιανός ο Μέγας, αυτοκράτωρ και Άγιος», που παρουσιάζεται από τον αιδεσιμολογιότατο Αλέξιο Young, βάζει τα πράγματα στη θέση τους σχετικά με την αδιαμφισβήτητη αγιοποίηση αυτού υπερασπιστή της Ορθοδοξίας και αποκαθιστά παράλληλα την υπόληψη του Βυζαντίου απέναντι στην καχύποπτη Δύση που το θεωρεί βάρβαρο. http://www.roca.org/OA/42/42m.htm

Υπηρέτησε ποικιλότροπα ο άγιος Ιουστινιανός την Ορθοδοξία που την έθεσε υπό την προστασία της Πολιτείας, θεσπίζοντας πως μια μόνο πίστη ήταν θεμιτή χάριν της κρατικής ενότητας, με διωγμούς των αιρετικών, των Ελλήνων στο θρήσκευμα και των Εβραίων, με παροχή προστασίας στο μοναχισμό, με προνόμια στον κλήρο, σταμπάροντας τον Τίμιο Σταυρό στα νομίσματα, με την οικοδόμηση (με τεράστιες οικονομικές θυσίες του λαού και με αίμα των εργατών) της Αγίας Σοφίας και δεκάδων άλλων ναών, με τη θέσπιση της αγαμίας των επισκόπων η οποία ανύψωσε την ηθική του κλήρου, αφού μόνον αγνοί παρθένοι γίνονται έκτοτε επίσκοποι.

Παράλληλα αναγνώρισε την πρωτοκαθεδρία του επισκόπου της Ρώμης, αν και αυτό δεν τον εμπόδισε να φερθεί σκληρά στους πάπες Σιλβέριο και Βιγίλιο. Νομίζω όμως πως η τεράστια προσφορά του στην ανθρωπότητα ήταν το κλείσιμο (529) της νεοπλατωνικής Φιλοσοφικής Σχολής των Αθηνών, που ανάγκασε τον Σχολάρχη της Δαμάσκιο και τους καθηγητές να ζητήσουν άσυλο στην αυλή του Πέρση βασιλιά. Ο επικίνδυνος ιός της αμφιβολίας, το μικρόβιο της έρευνας, διώχτηκαν για πάντα από τα ιερά εδάφη της Ορθοδοξίας.

Για όσους ασεβείς ορθοδόξους τον κρύβουν κάτω από το χαλί και δεν διστάζουν να μας πουν πως δεν υπάρχει άγιος Ιουστινιανός, θα θυμίσω πως το όνομα αυτό πήρε και ο ευλαβής πατριάρχης του Τσαουσέσκου Ιουστινιανός. Ποτέ επίσκοπος δεν παίρνει όνομα με το οποίο δεν τιμάται κάποιος Άγιος. Για τους άπιστους Θωμάδες θα αφήσω να μιλήσει η Orthodox Church in America (OCA), η δεύτερη σε δύναμη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής,, μία ρωσογενής πολυεθνική Εκκλησία, που βρίσκεται σε κανονική επικοινωνία με το πατριαρχείο της Μόσχας, με την Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή ΗΠΑ και με το Οικουμενικό πατριαρχείο:
http://ocafs.oca.org/FeastSaintsViewer.asp?FSID=103301

Ο ευλαβής αναγνώστης θα διαπιστώσει πως αυτή η Εκκλησία δεν διστάζει στο βιογραφικό που παραθέτει να ομολογήσει: “Ο Ιουστινιανός έστειλε τον Ιωάννη επίσκοπο της Εφέσου στην Μικρασία με σκοπό να διαδώσει τον χριστιανισμό. Ο Ιωάννης βάπτισε πάνω από 70.000 παγανιστές”. Από σεμνότητα η ιστοσελίδα αποφεύγει να πει με ποιες μεθόδους πείστηκαν αυτές οι δεκάδες χιλιάδες να βουτήξουν στην κολυμπήθρα.

Στην ίδια ιστοσελίδα διαβάζουμε πως η σύζυγος Ιουστινιανού η Αγία Θεοδώρα ήταν μια «διαβόητη πόρνη» που μετεστράφη. Αυτήν την κοινωνικά χρήσιμη ιδιότητά της, αμφισβήτησαν οι ορθόδοξοι σχολιαστές μας που την απέδωσαν στο μίσος του Προκόπιου και στη δική μου αγραμματοσύνη και εμπάθεια.

Για την Αγιότητα του Ιουστινιανού ομιλούν και η ορθόδοξη wiki:
http://orthodoxwiki.org/Justinian
καθώς και η Wikipedia:
http://en.wikipedia.org/wiki/Saint_Justinian
http://en.wikipedia.org/wiki/Justinian_I
όπως και άλλοι ευσεβείς.
http://codexjustinianus.blogspot.com/
http://www.answers.com/topic/justinian-i
http://www.neobyzantine.org/byzantium/emperors/justinian/index.php

Βέβαια υπάρχουν για όσους πιστούς δεν ξέρουν ανάγνωση και τα γνωστά ψηφιδωτά με το φωτοστέφανο (εικ.).

ΔΕΣ:

Ιουστινιανός & Θεοδώρα: Η ιστορία τους, έξω από τον πολύπλευρο και πολύπλοκο περίγυρό της, έχει τη θέση της σε ένα ανθολόγιο ζευγαριών ερωτικών συμβόλων

Η πόρνη Θεοδώρα και η καπάτσα Αντωνίνα

Αυτοκράτειρα Θεοδώρα: Πώς βρέθηκε από την πορνεία στο Θρόνο του Βυζαντίου

Περί πορνείας στο Βυζάντιο.

Άγιοι καταστροφείς

Ιερή βιομηχανία παραγωγής αγίων

Η τέχνη της αγάπης

Προτού παντρευτείς, αναρωτήσου: Θα μπορώ
με τον άνθρωπο αυτόν να συζητάω καλά
μέχρι τα γεράματα;
Τα υπόλοιπα διαβαίνουν και περνάνε σε έναν γάμο.
Φ. Νίτσε

Η τέχνη της αγάπης του Έριχ Φρομ, που κυκλοφόρησε το 1956 είναι από τα πιο πολυδιαβασμένα κείμενα, γύρω από ένα θέμα που απασχολεί την τεράστια πλειοψηφία των ανθρώπων. Για την εκμάθηση αυτού που υπονοεί ο τίτλος, ο Γερμανός ψυχολόγος και ανθρωπιστής αναρωτιέται τι σημαίνει ο έρωτας για τη σύγχρονη κοινωνία:

«Για τους περισσότερους ανθρώπους το πρόβλημα του έρωτα συνίσταται κυρίως στο “αγαπιέμαι” παρά στην πράξη του “αγαπώ”, στην ίδια τους την ικανότητα να αγαπούν. Γι’ αυτό, το πρόβλημα τους είναι να καταφέρουν να αγαπηθούν, να είναι αξιέραστοι. Για να επιτύχουν αυτό το στόχο, ακολουθούν διάφορους δρόμους. Ο ένας δρόμος είναι χρησιμοποιούμενος κυρίως από τους άντρες, να έχουν επιτυχία, να είναι ισχυροί και πλούσιοι, τόσο όσο τους επιτρέπουν τα κοινωνικά πλαίσια της θέσης τους. Ο άλλος, χρησιμοποιούμενος ειδικά από τις γυναίκες, απαιτεί να είναι ελκυστικές με την φροντίδα του σώματος, των ρούχων, κλπ».

Ο Φρομ επισημαίνει ότι ένας άνθρωπος μπορεί να αγαπήσει έναν άλλον άνθρωπο μόνο αν έχει γνωρίσει πρώτα τον εαυτό του και βέβαια την ίδια του την ατομικότητα. Μόνο τότε θα είναι έτοιμος να κατανοήσει το ταίρι του και να σεβαστεί την ατομικότητα του.

Όπως τονίζει ο Νίτσε, το να μπορούν οι δύο σύζυγοι να συζητούν μεταξύ τους όλη τους τη ζωή, εγγυάται ότι θα επιθυμούν να γνωρίζουν και να πλησιάζουν ο ένας τον άλλον ολοένα και πιο πολύ.

ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (4.2.5-4.3.4)

[4.2.5] Ἐν ᾧ δὲ αὐτὸς ξὺν τοῖς πεζοῖς ἀμφὶ ταῦτα εἶχε, τοὺς ἱππέας ἐκπέμπει ἐς τὰς δύο τὰς πλησίον πόλεις προστάξας παραφυλάττειν τοὺς ἀνθρώπους τοὺς ἔνδον, μήποτε τὴν ἅλωσιν αἰσθόμενοι τῶν πλησίον πόλεων καὶ ἅμα τὴν αὑτοῦ οὐ διὰ μακροῦ ἔφοδον οἱ δὲ ἐς φυγὴν τραπέντες ἄποροι αὐτῷ διώκειν γένωνται. καὶ ξυνέβη τε οὕτως ὅπως εἴκασε, καὶ ἐν δέοντι ἐγένετο αὐτῷ ἡ πομπὴ τῶν ἱππέων. [4.2.6] οἱ γὰρ τὰς δύο τὰς οὔπω ἑαλωκυίας πόλεις ἔχοντες τῶν βαρβάρων, ὡς καπνόν τε εἶδον ἀπὸ τῆς πρὸ[ς] σφῶν πόλεως ἐμπιπραμένης καί τινες καὶ ἀπὸ τοῦ πάθους αὐτοῦ διαφυγόντες αὐτάγγελοι τῆς ἁλώσεως ἐγένοντο, ὡς τάχους ἕκαστοι εἶχον ἀθρόοι ἐκ τῶν πόλεων φεύγοντες ἐμπίπτουσιν ἐς τὸ στῖφος τῶν ἱππέων ξυντεταγμένον καὶ κατεκόπησαν οἱ πλεῖστοι αὐτῶν.

[4.3.1] Οὕτω δὴ τὰς πέντε πόλεις ἐν δυσὶν ἡμέραις ἑλών τε καὶ ἐξανδραποδισάμενος ᾔει ἐπὶ τὴν μεγίστην αὐτῶν τὴν Κύρου πόλιν. ἡ δὲ τετειχισμένη τε ἦν ὑψηλοτέρῳ τείχει ἤπερ αἱ ἄλλαι, οἷα δὴ ὑπὸ Κύρου οἰκισθεῖσα, καὶ τοῦ πλείστου καὶ μαχιμωτάτου τῶν ταύτῃ βαρβάρων ἐς ταύτην συμπεφευγότος οὐχ ὡσαύτως ῥᾳδία ἐξ ἐφόδου ἑλεῖν τοῖς Μακεδόσιν ἐγίγνετο. ἀλλὰ μηχανὰς γὰρ προσάγων τῷ τείχει Ἀλέξανδρος ταύτῃ μὲν κατασείειν ἐπενόει τὸ τεῖχος καὶ κατὰ τὸ ἀεὶ παραρρηγνύμενον αὐτοῦ τὰς προσβολὰς ποιεῖσθαι. [4.3.2] αὐτὸς δὲ ὡς κατεῖδε τοὺς ἔκρους τοῦ ποταμοῦ, ὃς διὰ τῆς πόλεως χειμάρρους ὢν διέρχεται, ξηροὺς ἐν τῷ τότε ὕδατος καὶ οὐ ξυνεχεῖς τοῖς τείχεσιν, ἀλλ᾽ οἵους παρασχεῖν πάροδον τοῖς στρατιώταις διαδῦναι ἐς τὴν πόλιν, ἀναλαβὼν τούς τε σωματοφύλακας καὶ τοὺς ὑπασπιστὰς καὶ τοὺς τοξότας καὶ τοὺς Ἀγριᾶνας τετραμμένων τῶν βαρβάρων πρὸς τὰς μηχανὰς καὶ τοὺς ταύτῃ προσμαχομένους λανθάνει κατὰ τοὺς ἔκρους ξὺν ὀλίγοις τὸ πρῶτον παρελθὼν ἐς τὴν πόλιν· [4.3.3] ἀναρρήξας δὲ ἔνδοθεν τῶν πυλῶν, αἳ κατὰ τοῦτο τὸ χωρίον ἦσαν, δέχεται καὶ τοὺς ἄλλους στρατιώτας εὐπετῶς. ἔνθα δὴ οἱ βάρβαροι ἐχομένην ἤδη τὴν πόλιν αἰσθόμενοι ἐπὶ τοὺς ἀμφὶ Ἀλέξανδρον ὅμως ἐτράπησαν· καὶ γίνεται προσβολὴ αὐτῶν καρτερά, καὶ βάλλεται λίθῳ αὐτὸς Ἀλέξανδρος βιαίως τήν τε κεφαλὴν καὶ τὸν αὐχένα καὶ Κρατερὸς τοξεύματι καὶ πολλοὶ ἄλλοι τῶν ἡγεμόνων· ἀλλὰ καὶ ὣς ἐξέωσαν ἐκ τῆς ἀγορᾶς τοὺς βαρβάρους. [4.3.4] καὶ ἐν τούτῳ οἱ κατὰ τὸ τεῖχος προσβεβληκότες ἔρημον ἤδη τὸ τεῖχος τῶν προμαχομένων αἱροῦσιν. ἐν μὲν δὴ τῇ πρώτῃ καταλήψει τῆς πόλεως ἀπέθανον τῶν πολεμίων μάλιστα ἐς ὀκτακισχιλίους· οἱ δὲ λοιποί (ἦσαν γὰρ οἱ πάντες ἐς μυρίους καὶ πεντακισχιλίους μαχίμους οἱ ξυνεληλυθότες) καταφεύγουσιν ἐς τὴν ἄκραν. καὶ τούτους περιστρατοπεδεύσας Ἀλέξανδρος ἡμέραν μίαν ἐφρούρησεν· οἱ δὲ ἐνδείᾳ ὕδατος ἐνεχείρισαν σφᾶς Ἀλεξάνδρῳ.

***

[4.2.5] Ενώ ο ίδιος με τους πεζούς ήταν απασχολημένος σε αυτά, έστειλε τους ιππείς του στις δύο γειτονικές πόλεις με τη διαταγή να παραφυλάγουν τους ανθρώπους που ήταν μέσα μήπως αυτοί αντιληφθούν την άλωση των γειτονικών τους πόλεων, καθώς και τη δική του επικείμενη επίθεση και τραπούν σε φυγή στερώντας του έτσι τη δυνατότητα να τους καταδιώξει. Συνέβησαν τα πράγματα όπως ακριβώς τα είχε υποθέσει ο Αλέξανδρος και η επίθεση του ιππικού του έγινε στην κατάλληλη στιγμή. [4.2.6] Πράγματι οι βάρβαροι στις δύο πόλεις που δεν είχαν ακόμη κυριευθεί μόλις είδαν τους καπνούς της πόλης που καιγόταν μπροστά τους και μερικοί αυτόπτες, που είχαν διαφύγει την ίδια συμφορά τους ανήγγειλαν οι ίδιοι την άλωση, προσπάθησαν όλοι μαζί και όσο πιο γρήγορα μπορούσε ο καθένας να φύγουν από τις πόλεις τους. Έπεσαν όμως επάνω στο παραταγμένο πλήθος των ιππέων του Αλεξάνδρου και αποδεκατίσθηκαν οι περισσότεροι.
[4.3.1] Αφού, λοιπόν, κυρίευσε ο Αλέξανδρος πέντε πόλεις μέσα σε δύο μέρες και πούλησε δούλους τους κατοίκους τους, βάδισε κατά της μεγαλύτερης στην περιοχή, δηλαδή της Κύρου πόλεως. Αυτή είχε οχυρωθεί με τείχος ψηλότερο από τις άλλες πόλεις, επειδή ακριβώς την είχε κτίσει ο Κύρος. Επειδή στην πόλη είχαν καταφύγει οι περισσότεροι και οι πιο εμπειροπόλεμοι βάρβαροι της περιοχής, δεν ήταν τόσο εύκολο για τους Μακεδόνες να την καταλάβουν με έφοδο. Αλλά ο Αλέξανδρος, αφού μετέφερε πολιορκητικές μηχανές στα τείχη, σκόπευε με αυτόν τον τρόπο να τα κλονίσει και να κάνει επιθέσεις στο μέρος των τειχών που θα παρουσίαζε κάθε φορά ρήγματα.
[4.3.2] Παρατήρησε όμως ότι τα ρυάκια του ποταμού, ο οποίος ήταν χείμαρρος και περνούσε μέσα από την πόλη, ήταν αυτή την εποχή χωρίς νερό και δεν είχαν άμεση επαφή με τα τείχη, αλλά ήταν έτσι διαμορφωμένα, ώστε να επιτρέπουν στους στρατιώτες την διείσδυση στην πόλη. Πήρε, λοιπόν, μαζί του τους σωματοφύλακες και τους υπασπιστές και τους τοξότες κα τους Αγριάνες και ενώ οι βάρβαροι είχαν στραμμένη την προσοχή στις πολιορκητικές μηχανές και στους στρατιώτες που πολεμούσαν στο μέρος εκείνο, μπήκε απαρατήρητος από κάποιο ρυάκι στην πόλη· [4.3.3] στην αρχή με λίγους στρατιώτες του, κατόπιν άνοιξε από μέσα τις πύλες που υπήρχαν στο μέρος εκείνο και δέχθηκε απρόσκοπτα τους υπόλοιπους. Τότε, λοιπόν, οι βάρβαροι, αν και κατάλαβαν ότι έχει κυριευθεί πλέον η πόλη τους, στράφηκαν ωστόσο κατά των ανδρών του Αλεξάνδρου.
Η επίθεσή τους ήταν σφοδρή, χτυπήθηκε μάλιστα στην κεφαλή και στον αυχένα ο ίδιος ο Αλέξανδρος με λιθάρι, ο Κρατερός με βέλος, καθώς και πολλοί άλλοι αρχηγοί. Παρ᾽ όλα αυτά οι Μακεδόνες έδιωξαν από την αγορά τους βαρβάρους. [4.3.4] Στο μεταξύ εκείνοι που είχαν επιτεθεί στα τείχη τα κυρίευσαν, επειδή τα βρήκαν χωρίς υπερασπιστές. Στην πρώτη, λοιπόν, κατάληψη της πόλης σκοτώθηκαν σχεδόν οκτώ χιλιάδες εχθροί. Οι υπόλοιποι (γιατί ο συνολικός αριθμός των συγκεντρωμένων στην πόλη μαχίμων ήταν δεκαπέντε περίπου χιλιάδες) κατέφυγαν στην ακρόπολη. Αυτούς ο Αλέξανδρος τους περικύκλωσε και τους επιτηρούσε επί μία μέρα. Και αυτοί όμως από έλλειψη νερού παραδόθηκαν στον Αλέξανδρο.