Ποιο μύστικο κρύβεται πίσω από το θερινό ηλιοστάσιο;

 Σήμερα η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου

Ποιο μυστικό κρύβεται στις Ισημερίες και τα Ηλιοστάσια και πως συνδέεται με του αρχαίους ναούς αλλά και το ανθρώπινο πεπρωμένο; Υπάρχουν 4 ημέρες μέσα στο χρόνο εντελώς ιδιαίτερες. 4 μέρες που σηματοδοτούν τις εποχές και την πάλη του φωτός ενάντια στο σκοτάδι γι αυτό και όλοι οι λαοί τους απέδωσαν ιδιαίτερη μυστικιστική σημασία.

Οι περισσότεροι τις γνωρίζουμε ως Ισημερίες και Ηλιοστάσια και στην ουσία σηματοδοτούν την πορεία τις κινήσεις του πλανήτη μας μέσα στο ηλιακό σύστημα. Η ημέρα του Θερινού Ηλιοστασίου είναι η μεγαλύτερη του χρόνου. Από αυτήν και μετά το φως σταδιακά αρχίζει να μειώνεται και η νύχτα να κερδίζει «χρόνο» σε βάρος της ημέρας.

Έτσι , λιγοστεύοντας μέρα τη μέρα και μήνα το μήνα το φως, έρχεται η Φθινοπωρινή Ισημερία όταν ημέρα και νύχτα είναι ίσα μοιρασμένες μέσα στο 24ωρο. Όμως , το φως συνεχίζει να μειώνεται έτσι που στις 21 Δεκεμβρίου έρχεται το Χειμερινό Ηλιοστάσιο όταν εκδηλώνεται το ακριβώς αντίθετο φαινόμενο από εκείνο του καλοκαιριού . Αυτή είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου ενώ η μέρα η μικρότερη.

Όμως, από την ακριβώς επόμενη μέρα το φως αρχίζει να αυξάνεται , η μέρα μεγαλώνει και σταδιακά φθάνουμε στην άνοιξη και στην Εαρινή Ισημερία όταν ημέρα και νύχτα είναι ισομοιρασμένες. Κάθε μια από αυτές τις σημαδιακές ημέρες είχε σε όλους τους λαούς τη δική της ξεχωριστή σημασία. Στο παρελθόν , τότε που οι άνθρωποι ζούσαν πιο κοντά στη φύση και μπορούσαν να αντιλαμβάνονται τις μεταβολές της οι 4 αυτές ημέρες είχαν εξέχουσα μαγικοθρηκευτική σημασία καθώς σήμαιναν άλλοτε τη νίκη του φωτός και του πνεύματος άλλοτε την νίκη του σκότους και της ύλης κι άλλοτε την ισορροπία ανάμεσα στις δυο αυτές αντίρροπες δυνάμεις.

Οι δραματικές μεταβολές φωτός-σκότους δεν διέφυγαν της προσοχής των αρχαίων Ελλήνων. Τις μετέτρεψαν σε μια κωδικοποιημένη γλώσσα η οποία είναι εγγεγραμμένη στην αρχιτεκτονική των ναών και στους προσεκτικά επιλεγμένους τόπους όπου κτίζονταν.

Από τους Δελφούς στον Όλυμπο



Αυτή η κωδικοποιημένη γλώσσα ονομάστηκε «Ιερή Γεωμετρία» και αποκαλύπτεται από τις θέσεις των ιερών που συνδέονται μεταξύ τους με τρίγωνα και κύκλους όπως αποδεικνύεται αν κοιτάξει κανείς σ’ ένα χάρτη και σημειώσει την ακριβή θέση των αρχαίων ναών. Πρόκειται για μια μυστική διασύνδεση που όταν μια μέρα αποκωδικοποιηθεί πλήρως ίσως αποκαλύψει αναπάντεχα πράγματα. Θα μπορούσε να πει κανείς πως κάθε ναός είναι μια λέξη. Όμως, εφ όσον συνδέεται με άλλους ναούς σε ομάδες τριγώνων, κύκλων κλπ όλες αυτές οι «λέξεις» σχηματίζουν μια πρόταση. Ποιο μυστικό άραγε να αποκαλύπτει αυτή η πρόταση; Τι θα έχει να διηγηθεί για το φως και το σκοτάδι, για τη γη και τον έναστρο ουρανό, για το Θεό και τον άνθρωπο;

Πάντως, σύμφωνα με σχετικές μελέτες, η ύπαρξη ευθυγραμμίσεων των ιερών ήταν παρούσα πριν από την εποχή των Πυθαγορείων. Προφανώς υπήρξαν μεγάλοι δάσκαλοι, ή απώτατη γνώση που είχε διασωθεί από τους κατακλυσμούς, βάσει της οποίας επιλέχθηκαν οι τόποι όπου κατασκευάστηκαν οι αρχαίοι ναοί. Όμως ,με το πέρασμα του χρόνου οι αληθινοί λόγοι ξεχάστηκαν. Παρ’ όλα αυτά ,δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι ναοί και τα ιερά σχετίζονταν με κάτι αστρονομικό. Η μυστική τους διασύνδεση ήταν ο ουρανός.

Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιζαν οι Ισημερίες και τα Ηλιοστάσια που στην αρχαιότητα συνέπιπταν με διαφορετικές αστρονομικές θέσεις από τις σημερινές. Η εαρινή Ισημερία καθοριζόταν από τον Ταύρο και η φθινοπωρινή από τον Αετό ή Σκορπιό ενώ το θερινό ηλιοστάσιο ήταν στον Λέοντα και το χειμερινό στον Υδροχόο. Όμως, από τότε υπήρξε μια μετατόπιση της εκλειπτικής κι έτσι σήμερα η εαρινή ισημερία καθορίζεται από τον Κριό, η φθινοπωρινή από τον Ζυγό ενώ το θερινό και το χειμερινό ηλιοστάσιο σχετίζονται αντίστοιχα με τον Καρκίνο και τον Αιγόκερω.

Όλα αυτά αποτελούν στίγματα για τη χαρτογράφηση των αρχαίων ιερών. Μας δείχνουν για άλλη μια φορά πως τίποτα δεν είναι ξεκομμένο και μοναχικό και ότι όλα είναι αλληλοσυνδεδεμένα πάνω σε ένα παγκόσμιο γεωδαιτικό δίχτυ. Σαν αυτό που απεικονίζεται στον ομφάλιο λίθο των Δελφών. Οι Δελφοί είχαν άμεση σχέση με τον κοσμικό άξονα που συνδέει τη γη με τον ήλιο. Ο Απόλλων θεωρείτο φύλακας των Πυλών και των Δρόμων των Ηλιοστασίων. Πού βρίσκονταν αυτές οι πύλες για άλλες διαστάσεις;

Σύμφωνα με αρχαίες παραδόσεις η πύλη απ΄όπου ανέβαιναν οι ψυχές στον ουρανό ήταν η κορυφή του Ολύμπου. Είναι η πόρτα των θεών. Όσοι έχουν μελετήσει την Οδύσσεια θα βρουν δυο αντίστοιχες πύλες στη σπηλιά της Ιθάκης, εκεί όπου πρωτοφτάνει ο Οδυσσέας ύστερα από τις περιπλανήσεις του. Από τη μια είσοδο έμπαιναν οι θνητοί και από την άλλη οι θεοί.

Η Επιστροφή του Φωτός



Όσο για τις αρχαίες πύλες της ισημερίας τοποθετούνται : η νότια στο Ταίναρο, αντιπροσωπεύοντας την είσοδο για τον Άδη ενώ η βόρεια τοποθετείτο στον Όλυμπο. Οι Δελφοί βρίσκονταν στην διασταύρωση των αξόνων του ζωδιακού ανάμεσα στις ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Αυτό που συμβαίνει όμως με τα αρχιτεκτονήματα έχει την αντιστοιχία του και στο ανθρώπινο σώμα.

Αντίστοιχα, ο κάθετος άξονας βορά –νότου συμβολίζει τον κορμό και το όρθιο σώμα ενώ ο οριζόντιος Ανατολής- Δύσης αντιστοιχεί στο διάφραγμα. Το χειμερινό ηλιοστάσιο ταυτίζεται με το βορά, το θερινό με το νότο, η εαρινή ισημερία με την ανατολή και τη φθινοπωρινή με τη δύση. Έτσι, ο κάθετος άξονας, είναι τα ηλιοστάσια και ο οριζόντιος οι ισημερίες. Η κάθοδος των ψυχών στο πεδίο της ύλης συμβολίζεται από το θερινό ηλιοστάσιο στον Καρκίνο επειδή από εκείνη τη μέρα και μετά αρχίζει το φως να λιγοστεύει και το σκοτάδι να κατακτά όλο και μεγαλύτερο μέρος του 24ωρου.

Έτσι, αντίστοιχα, οι ψυχές φεύγουν από το μέγιστο φως και εισέρχονται στο σώμα και στην υλική ζωή που σιγά-σιγά τις κάνει να ξεχνούν τη θεία καταγωγή τους. Αυτή η λησμονιά αντιπροσωπεύεται από το σκοτάδι που αυξάνεται σε βάρος του φωτός. Η αντίστροφη διαδικασία συμβαίνει στο Χειμερινό ηλιοστάσιο όταν από τη μέγιστη νύχτα περνάμε σταδιακά στο ολοένα αυξανόμενο φως. Αυτή η επιστροφή ή έλευση του φωτός στην αρχαιότητα είχε ταυτιστεί με τα Μιθραικά μυστήρια ενώ στον χριστιανικό κόσμο με την έλευση του Χριστού, του οποίου η έλευση στη γη , ως Φως του κόσμου , τοποθετείται στις 25 Δεκεμβρίου, δηλαδή πολύ κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο.

Όμως, όχι μόνο ισημερίες και ηλιοστάσια αλλά και ολόκληροι αστερισμοί είναι «απεικονισμένοι» στις θέσεις και στην αρχιτεκτονική των αρχαίων ναών επιβεβαιώνοντας πως η ιερή γεωμετρία δεν είναι ένα ανθρώπινο εφεύρημα αλλά μια ανακάλυψη. Υπάρχει παντού γύρω , έξω και μέσα μας. Εμείς απλώς την ανακαλύπτουμε ενώ οι αρχαίοι Έλληνες προσπάθησαν να την σεβαστούν, αντίθετα από το σημερινό πολιτισμό που χτίζει τα κτίριά του ως έτυχε δίχως σοφία και γνώση και δίχως αναφορά στο συμπαντικό. Αργά ή γρήγορα , όμως, η χαμένη σοφία θα ανακτηθεί. Τότε, η ανθρωπότητα θα βρει τον αληθινό προορισμό της.

Η κοινωνική ευθύνη των επιστημόνων

Θα πρέπει να ενδιαφέρουν τους φυσικούς επιστήμονες οι κοινωνικές επιπτώσεις της εργασίας τους και τα ηθικά ζητήματα που ανακύπτουν από αυτή; Πρέπει να αποδέχονται την ευθύνη για τις συνέπειες της επιστημονικής έρευνας στον άνθρωπο και το περιβάλλον;
Τα συγκεκριμένα ερωτήματα δεν είχαν τεθεί στο μακρινό παρελθόν, διότι αυτού του είδους οι συνέπειες ήταν ελάχιστες. Τότε, η επιστήμη δεν έπαιζε κανένα ρόλο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων ή στην ασφάλεια των κρατών. Το μοναδικό κίνητρο της επιστημονικής αναζήτησης ήταν η περιέργεια — το ίδιο ερέθισμα που δραστηριοποιεί τους επιστήμονες και σήμερα — χωρίς κανέναν φανερό πρακτικό στόχο. Η απομάκρυνση των επιστημόνων από τις καθολικού ενδιαφέροντος ανθρώπινες υποθέσεις τους οδήγησε στην κατασκευή ενός τείχους απομόνωσης πίσω από το οποίο βρήκαν καταφύγιο, προσποιούμενοι ότι η εργασία τους δεν είχε οποιαδήποτε σχέση με την ανθρώπινη ευημερία. Ο στόχος της επιστημονικής έρευνας, διαβεβαίωναν, ήταν η κατανόηση των νόμων της φύσης. Εφ” όσον αυτοί είναι αμετάβλητοι και ανεπηρέαστοι από τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων, οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα τους δεν έχουν θέση στη μελέτη της φύσης.

Εξαιτίας αυτού του αποκλεισμού οι φυσικοί επιστήμονες ανέπτυξαν διάφορες αντιλήψεις και αρχές περί της επιστήμης με στόχο να δικαιολογήσουν το διαχωρισμό από την πραγματικότητα. Σε αυτές περιλαμβάνονται απόψεις όπως: «η επιστήμη για χάρη και μόνο της επιστήμης», «η επιστημονική αναζήτηση δεν γνωρίζει όρια», «η επιστήμη είναι ορθολογική και αντικειμενική», «η επιστήμη είναι ουδέτερη», «η επιστήμη ουδεμία σχέση έχει με την πολιτική», «οι επιστήμονες είναι απλώς εξειδικευμένοι εργάτες» και «δεν πρέπει να κατηγορούμε την επιστήμη για τις κακές εφαρμογές της». Ο John Ziman, επίτιμος καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, ανέλυσε όλα αυτά τα αξιώματα και βρήκε ότι κανένα δεν ισχύει στον σύγχρονο κόσμο.

Τούτη η νοοτροπία απομόνωσης ήταν ίσως ανεκτή στο παρελθόν, τότε που τα επιστημονικά ευρήματα διαχωρίζονταν σαφώς από τις πρακτικές τους εφαρμογές στο χρόνο και το χώρο. Έπειτα από μια ανακάλυψη απαιτούνταν δεκαετίες για να βρεθεί μια εφαρμογή της, και αυτή πάλι θα την αναλάμβαναν άλλοι, κυρίως μηχανικοί των πολυτεχνικών σχολών ή των βιομηχανικών εργαστηρίων.
Στις μέρες μας, είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνουμε τη διαφορά μεταξύ καθαρής και εφαρμοσμένης έρευνας. Οι πρακτικές εφαρμογές ακολουθούν καταπόδας τις επιστημονικές ανακαλύψεις και διεκπεραιώνονται από τους ίδιους ανθρώπους. Πράγματι, οι ερευνητές στις πανεπιστημιακές έδρες παροτρύνονται στην εφαρμοσμένη έρευνα για να εξασφαλίσουν οικονομική αυτάρκεια. Η τρομακτική πρόοδος της καθαρής επιστήμης κατά τον 20ό αιώνα — ειδικά της φυσικής κατά το πρώτο μισό του αιώνα και της βιολογίας κατά το δεύτερο — έχουν αλλάξει παντελώς τη σχέση μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας. Η επιστήμη έχει καταστεί κυρίαρχο στοιχείο της ζωής μας. Προσέφερε τεράστια βελτίωση στην ποιότητα της ζωής, αλλά δημιούργησε και σοβαρότατους κινδύνους. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η μόλυνση του περιβάλλοντος, η σπατάλη των ζωτικών πόρων, η αύξηση μεταδοτικών ασθενειών και, πάνω απ” όλα, η απειλή για την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους λόγω της ανάπτυξης όπλων μαζικής καταστροφής.

Οι φυσικοί επιστήμονες δεν είναι δυνατόν πλέον να υποστηρίζουν ότι η εργασία τους δεν έχει καμία σχέση με την ευμάρεια των ατόμων ή την κρατική πολιτική. Παραδόξως, πολλοί είναι αυτοί που επιμένουν σε τέτοιους ισχυρισμούς- πολλοί εμμένουν στη νοοτροπία της απομόνωσης, υπερασπιζόμενοι για την επιστήμη μια πολιτική «ελεύθερης αγοράς». Η λογική τους στηρίζεται κυρίως στη διάκριση μεταξύ καθαρής και εφαρμοσμένης έρευνας. Υποστηρίζουν ότι επιβλαβείς μπορεί να είναι μόνο οι εφαρμογές” οι περί την καθαρή επιστήμη έχουν μοναδική υποχρέωση να δημοσιοποιούν τα αποτελέσματα της ερευνάς τους. Το τι θα πράξουν οι «άλλοι» με αυτά, είναι δική τους δουλειά, όχι των επιστημόνων.

Ωστόσο, όπως έχει διαπιστωθεί, η διάκριση μεταξύ καθαρής και εφαρμοσμένης έρευνας είναι, σε μεγάλο βαθμό, ανύπαρκτη. Η υιοθέτηση αμοραλιστικής στάσης από τους επιστήμονες είναι απαράδεκτη. Κατά τη δική μου γνώμη, αποτελεί ανήθικη στάση, διότι αποφεύγει να δεχτεί την προσωπική ευθύνη για τις πιθανές συνέπειες των πράξεων μας.
Είμαστε πολίτες μιας παγκόσμιας κοινότητας, με όλο και μεγαλύτερη αλληλεξάρτηση — αλληλεξάρτηση οφειλόμενη κυρίως στις τεχνολογικές προόδους που δημιουργεί η επιστημονική έρευνα. Μια αλληλεξαρτώμενη κοινότητα προσφέρει σημαντικά οφέλη στα μέλη της” αλλά, για τον ίδιο λόγο, τα φέρνει αντιμέτωπα με τις μεγάλες ευθύνες τους. Κάθε πολίτης είναι υπόλογος για τα έργα του. Όλοι έχουμε ευθύνη έναντι της κοινωνίας.

Η ευθύνη αυτή είναι βαρύτερη για τους επιστήμονες για το λόγο ακριβώς που αναφέραμε προηγουμένως: τον κυρίαρχο ρόλο που παίζει η επιστήμη στη σύγχρονη κοινωνία. Ο μαθηματικός Michael Atiyah, κάτοχος του μεταλλίου Φιλντς (1966) και σημερινός πρόεδρος των Συνδιασκέψεων της Pugwash για την Επιστήμη και τις Παγκόσμιες Υποθέσεις, εξήγησε κατά τη διάλεξη Schrödinger του 1997 τους λόγους αυτής της ειδικής ευθύνης των επιστημόνων:
«Πρώτον, υπάρχει το ζήτημα της ηθικής ευθύνης. Αν δημιουργήσεις κάτι, πρέπει να ενδιαφερθείς για τις συνέπειες. Κάτι τέτοιο πρέπει να ισχύει για τις επιστημονικές ανακαλύψεις όπως ακριβώς ισχύει για τα παιδιά που φέρνουμε στον κόσμο.»
Ο Atiyah συνέχισε περιγράφοντας άλλους τέσσερις λόγους για τους οποίους οι φυσικοί επιστήμονες πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη των συνεπειών της ερευνάς τους:

*Κατανοούν τα τεχνικά προβλήματα καλύτερα από τον μέσο πολιτικό ή πολίτη — και η γνώση συνοδεύεται από ευθύνη.
*Μπορούν να προσφέρουν τεχνικές συμβουλές και βοήθεια για την επίλυση των απρόοπτων προβλημάτων που ανακύπτουν.
*Μπορούν να προειδοποιήσουν για τους μελλοντικούς κινδύνους που ίσως προκύπτουν από μια τρέχουσα ανακάλυψη.
*Αποτελούν μια διεθνή αδελφότητα που υπερβαίνει τα φυσικά σύνορα κι έτσι είναι σε θέση να έχουν συνολική άποψη για τα συμφέροντα του ανθρώπινου γένους.

Και στη διάλεξη Schrodinger αλλά και στην ομιλία του ως προέδρου της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου, ο Atiyah τόνισε ότι οι επιστήμονες πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη των έργων τους και για έναν ακόμη λόγο: τις συνέπειες μιας άσχημης δημόσιας εικόνας για την επιστήμη. Το κοινό θεωρεί τους επιστήμονες υπεύθυνους για τους κινδύνους που συνεπάγεται η επιστημονική πρόοδος: Τα πυρηνικά όπλα αποτελούν σοβαρή απειλή, και ορθώς κατηγορούνται οι επιστήμονες. Η κλωνοποίηση ανθρώπων είναι απεχθής και αντιμετωπίζεται ως ανήθικη- το αποτέλεσμα, η επιστήμη συνολικά δέχεται κατηγορίες εξαιτίας λίγων επιστημόνων που θέλουν να την αναπτύξουν.
Το κοινό έχει τη δυνατότητα, μέσω των εκλεγμένων κυβερνήσεων του, να ελέγξει την επιστήμη είτε σταματώντας τη χρηματοδότηση είτε θέτοντας περιοριστικούς όρους. Προφανώς, είναι προτιμότερο ο οποιοσδήποτε έλεγχος να ασκείται από τους ίδιους τους επιστήμονες.

Η επιστήμη πρέπει συνεχώς να μεριμνά για τη δημόσια εικόνα της, διότι έτσι εμπνέει σεβασμό για την ακεραιότητα της και κερδίζει την εμπιστοσύνη του κοινού στις εξαγγελίες και τους στόχους της. Οι επιστήμονες πρέπει με τη συμπεριφορά τους να αποδείξουν ότι μπορούν να συνδυάζουν τη δημιουργικότητα με την ευσπλαχνία, ότι τη στιγμή που αφήνουν ελεύθερη τη φαντασία τους εξακολουθούν να ενδιαφέρονται για τους συνανθρώπους τους, και ότι είναι πλήρως υπεύθυνοι για τις πράξεις τους όταν παλεύουν με το άγνωστο.

Για όλα τα παραπάνω πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα. Το πρώτο είναι ένας ηθικός κώδικας για τη συμπεριφορά των επιστημόνων, ανάλογος με τον όρκο του Ιπποκράτη που δίνουν οι γιατροί. Ο ηθικός κώδικας για τη συμπεριφορά όσων ασκούν την ιατρική υπάρχει εδώ και δυόμισι σχεδόν χιλιάδες χρόνια. Στο παρελθόν, όπως και σήμερα, η ζωή του ασθενούς βρίσκεται κυριολεκτικά στα χέρια του γιατρού* και είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί ότι ο γιατρός χειρίζεται αυτή τη δύναμη υπεύθυνα, έχοντας ως πρώτιστο καθήκον τη φροντίδα του ασθενούς. Σήμερα, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι φυσικοί επιστήμονες έχουν σχεδόν παρόμοιο ρόλο σε σχέση με το ανθρώπινο είδος. Είναι επομένως καιρός, όσοι αποκτούν επιστημονικό τίτλο να αρχίσουν να δίνουν κάποιο είδος όρκου ή υπόσχεσης. Αυτό θα είχε μια σημαντική συμβολική αξία, αλλά θα μπορούσε επίσης να αναπτύξει στους νέους επιστήμονες την επίγνωση και τον προβληματισμό για ευρύτερα ζητήματα.
Τέτοιοι όρκοι έχουν εισαχθεί σε μερικές διακηρύξεις (για παράδειγμα, τούτη του Ινστιτούτου για τις Κοινωνικές Καινοτομίες —ISI), και έχουν προταθεί διάφορες μορφές διατύπωσης, κατάλληλες για ποικίλες περιπτώσεις. Ο παρακάτω όρκος, ο οποίος έχει προταθεί από το φοιτητικό τμήμα της Αμερικανικής Ομάδας της Pugwash, θα ήταν κατάλληλος για την τελετή αποφοίτησης όλων των νέων επιστημόνων:
«Υπόσχομαι να εργαστώ για έναν καλύτερο κόσμο, όπου η επιστήμη και η τεχνολογία θα χρησιμοποιούνται με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο. Δεν θα χρησιμοποιήσω τις γνώσεις μου για οτιδήποτε έχει σκοπό να βλάψει τους ανθρώπους ή το περιβάλλον. Καθ” όλη τη σταδιοδρομία μου θα εξετάζω έγκαιρα τις ηθικές συνέπειες της επιστημονικής δράσης μου. Παρότι οι αξιώσεις της θέσης που θα κατέχω μπορεί να είναι πολύ μεγάλες, αποδέχομαι αυτή τη δήλωση, διότι αναγνωρίζω ότι η ατομική ευθύνη αποτελεί το πρώτο βήμα στο δρόμο για την ειρήνη.»
Αντιλαμβάνεστε ότι ένας τέτοιος όρκος δεν μπορεί να συμβιβαστεί με σταδιοδρομίες που σχετίζονται με χημικά, βιολογικά ή πυρηνικά όπλα.

Θα ήθελα να δω τα πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο να υιοθετούν την πρακτική μιας τέτοιας ορκωμοσίας κατά την αποφοίτηση των φοιτητών τους. Μια προϋπόθεση γι” αυτό θα ήταν η εισαγωγή στην πανεπιστημιακή ύλη μαθημάτων σχετικών με τις ηθικές πλευρές της επιστήμης.
Ενώ λοιπόν είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κατανοήσουν την κοινωνική τους ευθύνη όσοι ξεκινούν την επιστημονική τους σταδιοδρομία, είναι εξίσου σημαντικό να έχουν συνείδηση αυτών των ευθυνών και οι παλιότεροι επιστήμονες. Γι” αυτό το λόγο προτείνω οι εθνικές ακαδημίες επιστημών (ή τα αντίστοιχα ιδρύματα στις χώρες όπου δεν υπάρχουν ακαδημίες) να συμπεριλάβουν ρητώς ηθικά ζητήματα στον καθορισμό των αρμοδιοτήτων τους). Τα καταστατικά ορισμένων ακαδημιών ήδη περιλαμβάνουν άρθρα που τους επιτρέπουν να ασχοληθούν με τις κοινωνικές συνέπειες της επιστημονικής έρευνας. Θα ήθελα όμως αυτά τα άρθρα να γίνουν υποχρεωτικά. Θα επιθυμούσα όλες οι εθνικές ακαδημίες να δηλώνουν ρητά ότι τα ηθικά ζητήματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του επιστημονικού έργου.

Ως συνέπεια αυτής της γενικής δέσμευσης, προτείνω να αναλάβουν οι ακαδημίες ένα συγκεκριμένο καθήκον: την ίδρυση επιτροπών δεοντολογίας — άλλη μία πρακτική που εφαρμόζεται στην ιατρική. Σε πολλές χώρες τα ερευνητικά προγράμματα που αφορούν ασθένειες πρέπει να εγκρίνονται από επιτροπές δεοντολογίας της πολιτείας ή του νοσοκομείου προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι η έρευνα δεν θα θέσει σε κίνδυνο την υγεία του ασθενούς. Θα επιθυμούσα να επεκταθεί αυτή η πρακτική στην ερευνητική εργασία γενικότερα, αρχίζοντας από τη γενετική μηχανική.
Εκτός από τις ακαδημίες Επιστημών, σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν και άλλοι, ανεξάρτητοι οργανισμοί οι οποίοι ενδιαφέρονται ειδικά για τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από την επιστημονική έρευνα και τις εφαρμογές της. Αυτοί οι οργανισμοί μπορούν να αναπτύξουν δραστηριότητες τις οποίες οι ακαδημίες αδυνατούν να διεξέλθουν, είτε εξαιτίας καταστατικών περιορισμών είτε επειδή είναι, επισήμως ή εμμέσως, κυβερνητικοί οργανισμοί.

21 φράσεις για να ενθαρρύνετε το παιδί σας

 Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι τα λόγια που λέμε στα παιδιά μας έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και μπορούν να συνεισφέρουν είτε στη δημιουργία προβληματικών συναισθηματικών καταστάσεων (π.χ. χαμηλή αυτοπεποίθηση) είτε στην υγιή ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη. Πολλοί γονείς με ρωτάνε τι κουβέντες πρέπει να λέμε τελικά στα παιδιά μας.

Ας δούμε μια λίστα με παραδείγματα:

Ευχαριστώ που με βοήθησες
Το εκτιμώ πολύ αυτό που έκανες
Είμαι περήφανος-η για σένα!
Θα πρέπει να είσαι περήφανος για αυτό που έκανες!
Δες πόσο καλά το έκανες!
Βελτιώθηκες πάρα πολύ!
Πρέπει να δούλεψες πολύ για αυτόν τον καλό βαθμό!
Ευχαριστώ για αυτό που έκανες, έκανε μεγάλη διαφορά
Χωρίς εσένα δε θα ήταν το ίδιο!
Τι πιστεύεις εσύ;
Πρόσεξα ότι έκανες πολλή υπομονή
Πέρασα πολύ ωραία μαζί σου
Σου έχω εμπιστοσύνη
Φαίνεται ότι κόπιασες πολύ
Πιστεύω ότι θα τα καταφέρεις
Πολύ σωστή η παρατήρησή σου
Πού το πρόσεξες, μπράβο!
Έχεις γίνει πολύ καλός/-ή σε αυτό!
Φαίνεται ότι το σκέφτηκες καλά αυτό
Κουράστηκες, αλλά άξιζε το αποτέλεσμα
Είσαι πολύ καλός σε…

Τα καλά λόγια βέβαια πρέπει να χρησιμοποιούνται και με τον σωστό τρόπο, δηλαδή:

-να είναι συγκεκριμένα και όχι ασαφή ή γενικά
-να συνοδεύονται με την αντίστοιχη γλώσσα του σώματος (π.χ. χαμόγελο)
-να είναι ειλικρινή
-να μη συνοδεύονται με συγκρίσεις ή με κάτι το αρνητικό (π.χ. “το έκανες καλά, όχι όπως την άλλη φορά που είχες όλο λάθη!”)
-να μην εμπεριέχουν υπερβολές, όπως π.χ. “είσαι το πιο ταλαντούχο παιδί του κόσμου!”
-να επιβραβεύουν αξίες που είναι αποτέλεσμα προσπάθειας και όχι επιφανειακά χαρακτηριστικά, όπως π.χ. η ομορφιά ή τα υλικά αγαθά.

Βρέθηκε άγνωστο είδος Πρωτόγονου Ανθρώπου

Το 1976 σε ένα υπόγειο σπήλαιο στα όρη Αταπουέρκα της βόρειας Ισπανίας εντοπίστηκαν ανθρώπινα απολιθώματα δεκάδων χιλιάδων ετών. Τα επόμενα χρόνια οι ανασκαφές εκεί έφεραν στο φως περίπου επτά χιλιάδες απολιθώματα ανθρώπων που ζούσαν πριν από δεκάδες χιλιάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες έτη. Η επιστημονική κοινότητα έχει βαφτίσει το σπήλαιο «Η χαράδρα των οστών» (Sima de los Huesor) και η τελευταία έρευνα που έγινε εκεί αποκάλυψε 17 κρανία που σύμφωνα με τις πρώτες μελέτες τους ανήκουν σε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος αρχαϊκών ανθρώπων που ζούσε στην Ευρώπη που αποτελεί μάλιστα πρόγονο των Νεάντερταλ. Η ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στην εξέλιξη όχι μόνο των Νεάντερταλ αλλά και του ανθρώπινου γένους γενικότερα.

Τι γνωρίζουμε

Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι ο μοντέρνος άνθρωπος (Homo sapiens) είναι το μόνο εν ζωή είδος homo, το όνομα του βιολογικού γένους στο οποίο ανήκουν οι άνθρωποι. Τα πρώτα είδη homo πιστεύεται ότι έκαναν την εμφάνιση τους στην Αφρική πριν από περίπου δύο εκ. έτη. Πριν από περίπου 500-400 χιλιάδες έτη κάποια είδη αρχαϊκών ανθρώπων διαχωρίστηκαν από άλλα είδη ανθρωπιδών που ζούσαν την ίδια περίοδο σε Αφρική και τις ανατολικές περιοχές της Ασίας.

Αυτά τα αρχαϊκά είδη ανθρώπων εγκαταστάθηκαν τελικά σε περιοχές της Ευρασίας. Η εξέλιξη αυτών των ειδών οδήγησε στην εμφάνιση των Νεάντερταλ που έκαναν την εμφάνιση τους στην Ευρώπη και την Ασία πριν από περίπου 400 χιλιάδες έτη και εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς πριν από περίπου 50 χιλιάδες έτη.

Ο μοντέρνος άνθρωπος έκανε την εμφάνιση του πριν από 200-100 χιλιάδες έτη στην Αφρική και γρήγορα μετανάστευσε σε Ευρώπη και Ασία. Οι Νεάντερταλ θεωρούνται οι κοντινότεροι συγγενείς του μοντέρνου ανθρώπου. Εχει διαπιστωθεί ότι υπήρξε πρόσμιξη μοντέρνων ανθρώπων και Νεάντερταλ και αν και έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες για την εξαφάνιση τους πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι τελικά ο μοντέρνος άνθρωπος εξώθησε σε εξαφάνιση του Νεάντερταλ.

Για πολλά χρόνια η εικόνα που υπήρχε για τους Νεάντερταλ ήταν ότι επρόκειτο για ιδιαίτερα σωματώδη άτομα αλλά με περιορισμένες νοητικές ικανότητες. Τα τελευταία χρόνια σειρά ευρημάτων έχουν ανατρέψει αυτή την εικόνα αφού φαίνεται ότι οι Νέαντερταλ ήταν πολύ πιο έξυπνοι και ικανοί από όσο πιστεύαμε.

Ο άγνωστος πρόγονος

Ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή παλαιοανθρωπολογίας Χουάν- Λουίς Αρσουάγκα, του Πανεπιστημίου Κομπλουτένσε της Μαδρίτης πραγματοποίησαν νέες ανασκαφές στην Χαράδρα των Οστών. Ανακάλυψαν 17 κρανία και πολυάριθμα οστά από 28 σκελετούς. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα κρανία αυτά ανήκουν σε έναν «χαμένο κρίκο» μεταξύ των Νεάντερταλ και ενός πιο πρωτόγονου είδους που προηγήθηκε και που μένει τώρα να προσδιοριστεί.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτό το αρχαιότερο προγονικό είδος ζούσε στην Ευρώπη πριν από ένα εκατομμύρια χρόνια και θα έπρεπε να ονομαστεί Homo antecessor. Πιθανώς από αυτό το άγνωστο είδος ξεπήδησαν πριν από περίπου 500.000 χρόνια τόσο οι Νεάντερταλ, όσο και ο μοντέρνος άνθρωπος.

Οι συγκρούσεις

Η μελέτη των απολιθωμάτων αποκαλύπτει συνεχείς μάχες επιβίωσης και εξουσίας ανάμεσα σε διαφορετικά «βασίλεια» και φυλές, γεγονός που, μεταξύ άλλων, είχε ως συνέπεια ορισμένοι πρόγονοι των Νεάντερταλ να εξελίξουν ορισμένα χρήσιμα χαρακτηριστικά του προσώπου τους πιο γρήγορα από άλλους.

«Ενα σενάριο όπως αυτό της σειράς "Games of Thrones" πιθανότατα περιγράφει την εξέλιξη των ανθρωπιδών στην Ευρασία και την Αφρική κατά τη Μέση Πλειστόκαινο περίοδο. Όπως και στη διάσημη σειρά, ποτέ δεν υπήρξε ένα ενωμένο και ενιαίο ευρωπαϊκό "βασίλειο" εκείνη την εποχή, αλλά ένας αριθμός "οίκων" που ζούσαν σε διαφορετικές περιοχές και συχνά ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για τη γη. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η ανθρώπινη εξέλιξη δεν ήταν μια βαθμιαία και αργή διαδικασία όλου του πληθυσμού με τον ίδιο ρυθμό σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο» αναφέρει ο Αρσουάγκα.

Τα χαρακτηριστικά

Η ανάλυση των κρανίων δείχνει ότι τα μεγάλα σαγόνια με τα γερά δόντια ήταν το πρώτο χαρακτηριστικό που ξεχώρισε σε αυτούς τους προ- Νεάντερταλ, καθώς τα χρησιμοποιούσαν ως εργαλείο ή «τρίτο χέρι» όπως αναφέρουν οι ερευνητές. Τα κρανία τους όμως ήσαν μικρά, καθώς δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμη τα ογκώδη κρανία των κατοπινών Νεάντερταλ.

Τα κρανία ανήκουν σχεδόν όλα σε νεαρά άτομα και ανακύπτει το ερώτημα του πώς πέθαναν αφού δεν φαίνεται η αιτία να ήταν κάποια φυσική ή γεωλογική καταστροφή αλλά και γιατί βρέθηκαν όλα μαζί στον πάτο του σπηλαίου. Οι επιστήμονες αναζητούν τώρα να βρουν έναν τρόπο για να τους κατατάξουν στο ανθρώπινο οικογενειακό δέντρο. H ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Ο Χριστιανισμός έχει μια και μόνη ιδεολογία στην πραγματικότητα: την Αντιγνώση....

Η πεποίθηση για τα αγαθά αποτελέσματα που προκύπτουν από την Αντιγνώση αποκαλύπτεται απροσχημάτιστα από τον πρώτο κιόλας αιώνα με τα κείμενα του Ιώσηπου:

«Κι ούτε μπορεί ο καθένας να γράφει ό,τι θέλει. Μόνον οι Προφήτες που έχουν τη δυνατότητα να βάλουν κάτω όλα τα στοιχεία του παρελθόντος και, με θεϊκή έμπνευση, να εξετάσουν και τα σύγχρονα, μπορούν να κάνουν αυτή τη δουλειά. Και γι' αυτό δεν έχουμε χιλιάδες βιβλία γεμάτα αντιθέσεις και διαφιλονικούμενες απόψεις, αλλά μόνον είκοσι βιβλία που αφηγούνται τί έχει γίνει από καταβολής κόσμου και δίκαια θεωρούνται ιερά» (Ιώσηπος, Κατ' Απίωνος, κεφ. VIII). «Ηλίθιοι, είστε ηλίθιοι άρχοντες και γι' αυτό δε θά 'στε και για πολύ! Εμείς βαφτίσαμε τους άρχοντες μας Προφήτες, μόνιμους και μοναδικούς ανταποκριτές του Θεού πάνω στη Γη και της θείας του πρόνοιας. Κι άλλος κανείς θνητός, εκτός από τους Προφήτες, δεν επιτρέπεται, όχι να γράψει, αλλά ούτε να διαβάσει τα Ιερά μας Βιβλία. Εκτός φυσικά από κείνους που προετοιμάζουμε για να μας διαδεχτούν. Και που προέρχονται πάντα από τις ίδιες οικογένειες «των ανταποκριτών» του Θεού επί της Γης. Κι όχι να βγαίνει ο καθένας να ξεφουρνίζει κι από μια θεωρία. Γιατί, καλά νά 'ναι ο Πλάτων που πίστευε τα ίδια με μας. Αλλά αν είναι Επίκουρος ή Αναξίμανδρος; Και να διδάσκει (615-546 π.Χ.) ότι η ζωή αναπτύχθηκε όταν το νερό κάλυπτε όλη τη Γη και ότι ο άνθρωπος έλκει την καταγωγή του από κατώτερα υδρόβια; Τότε που πάει η θεία Πρόνοια; Μόνον οι Προφήτες λοιπόν! Ιδού το κλειδί; Ο αποκλεισμός της Γνώσης διά Νόμου». «Ο ορθολογισμός καταναλώθηκε όπως η φωτιά σβήνει μόνη της από έλλειψη καυσίμου». Έτσι κλείνει το κεφάλαιο της σύγκρουσης ανάμεσα στους συντηρητικούς ειδωλολάτρες και θεοκρατούμενους πλατωνιστές από τη μια, κ.λπ. και τους ορθολογιστές, στο βιβλίο του Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας. Τι φαρισαϊσμός! Αλλά και απειλή! Κανείς λοιπόν στον κόσμο δεν ξέρει πως ο ορθολογισμός κάηκε με τους ζωντανούς φορείς του, που κατηγορήθηκαν σαν αιρετικοί, μάγοι και αντίχριστοι;

«Αν γνωρίζετε ό,τι πρέπει να γνωρίζετε, είναι συμφέρον να αγνοείτε τα υπόλοιπα, από φόβο μη μάθετε αυτά που δεν πρέπει καθόλου να γνωρίζετε». Αποτέλεσμα; Στα 341, Η Ιερή Σύνοδος της Αντιόχειας αναγνωρίζει επίσημα την τάξη των Εξορκιστών. Όταν χειροτονούσε ο Δεσπότης τον Εξορκιστή, τον εφοδίαζε με ειδικό βιβλίο προσευχών και εξορκισμών για να πετυχαίνει να διώχνει τα πονηρά πνεύματα. Την απόφαση ευλογεί ο άλλος Μέγας, ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός (328-391), που υποστήριζε ότι η ιατρική ήταν άχρηστη, ενώ αγιασμένα χέρια πάνω στην κεφαλή του αρρώστου είναι τις περισσότερες φορές αποτελεσματικά. Ο Τερτυλλιανός θα αποκλείσει σαν περιττή την Επιστήμη στην Απολογία του. Το ανθρώπινο μυαλό διαταζόταν να σταματήσει να λειτουργεί. Όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας τά 'χε λύσει η εβραϊκή θεολογία: Ο Χριστιανισμός («Αφ' ης εποχής μας εδόθη το ιερόν ευαγγέλιον, περιττεύει πάσα άλλη έρευνα»). στη γενέτειρα του Ασκληπιού Λακερία η Τρίκκη). Αξίζει τον κόπο ν' αναφέρουμε λίγα λόγια για την εφαρμοζόμενη στα Ασκληπιεία θεραπευτική: «Προϋπόθεση η υγιεινή τοποθεσία τα θεραπευτηρίων, καθαρός αέρας και εξασφάλιση όλων τα μέσων ψυχαγωγίας και διασκεδάσεως. Περίπατοι, σωματικαί ασκήσεις, υδροθεραπεία, λουτροθεραπεία, φυσιοθεραπεία. Δεν επετρέπετο η είσοδος αν προηγουμένως δεν καθαρίζετο ο άρρωστος. Απεμακρύνοντο οι βαρέως πάσχοντες, οι ετοιμοθάνατοι και οι έγκυες γυναίκες. Προκαταρκτική θεραπεία: Λουτρά καθαριότητος, θαλάσσια λουτρά, υποκαπνισμοί με αρωματικές ουσίες, δίαιτα και νηστεία, για την πρόληψη στομαχικών και εντερικών διαταραχών που θα επηρεάσουν την θεραπεία ...; Υπήρχαν και κινητοί πίνακες, σαν τις σημερινές πινακίδες που αναγράφουν τη διάγνωση και τις καθημερινές παρατηρήσεις». «Υιέ μου Μάρκε, θα σου μιλήσω διά τους Έλληνες από τον τόπο τους. Θα σου αποδείξω ότι, όπως αντελήφθην εις τας Αθήνας, είναι μεν καλόν να προσέξεις εις την φιλοσοφίαν των, ουχί όμως και να την μελετήσεις κατά βάθος. Η φυλή των είναι η αναξιωτέρα και η πλέον απειθάρχητος, πίστευσε δε εις όσα θα σου ειπώ ως πραγματικός προφήτης. Οπουδήποτε εισχωρήσουν τα ελληνικά γράμματα επέρχεται διαφθορά των πάντων, ιδίως εάν εκεί φθάσουν κι οι ιατροί των ...; Μας αποκαλούν βάρβαρους, μας υποβιβάζουν δε ακόμη περισσότερο, όταν μας αποκαλούν «νεροκολοκύθες». Σου απαγορεύω οιανδήποτε συναλλαγήν με ιατρούς». «Πάρε ένα κομμάτι από έντερο χοίρου, ανακάτεψε το με άγιο μύρο, περιτύλιξε το με δέρμα λύκου ή (αν δεν βρεις) σκύλου, κάμε το φυλαχτό και ας το φορεί ο άρρωστος αμέσως μετά την πανσέληνο. Το αποτέλεσμα θα είναι καταπληκτικό!». «Πάρε το δεξί μάτι βατράχου, περιτύλιξε το σε μεταξωτό πανί, κάμε το φυλαχτό και ας το φορεί ο άρρωστος. Αν όμως είναι άρρωστο το αριστερό μάτι, τότε πάρε το αριστερό μάτι του βατράχου!». «Συχνή επάλειψη με κόπρανα χήνας». «Να φάει ο άρρωστος εννιά (9) ψείρες με ψωμί και βούτυρο». «Διάλυσε κόπρανα προβάτου σε φρέσκο γάλα και πότιζε τον άρρωστο». «Ο Θεός είναι αόρατος, ο άνθρωπος πλάστηκε κατ' εικόνα και ομοίωση του. Κατά συνέπεια ο Θεός είναι θηλαστικό σε αεριώδη, αόρατη μορφή». Υποστηρίζεται από μερικούς, κατά τον Α. Μανχάτταν, πως ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος έδωσε την πρώτη υπόδειξη για το κάψιμο των βιβλίων:«Ικανοί δε των τα περίεργα πραξάντων, συνενέγκαντες τας βίβλους κατέκαυσον ενώπιον πάντων» (Πράξεις, XIX, 19). Τουλάχιστον, ο καρδινάλιος Merry Del Val θα αναφέρει τον Παύλο σαν τον πρώτο λογοκριτή, στα 1930: «Ο διαβολικός Τύπος είναι πιο επικίνδυνος από τα ξίφη. Ο Άγιος Παύλος έδωσε το παράδειγμα της λογοκρισίας διατάζοντας το κάψιμο τα βιβλίων (Πράξεις, XIX, 19). Οι διάδοχοι του Αγίου Πέτρου(δηλαδή οι Πάπες) ακολούθησαν πάντοτε αυτό το παράδειγμα. Δεν μπορούσαν άλλωστε να κάνουν και αλλιώς, γιατί η Εκκλησία τους, αλάνθαστος κύριος και ασφαλής οδηγός τα πιστών, είναι στη συνείδηση τους προορισμένη να κρατάει καθαρό τον Τύπο». Και συνεχίζει ακόμα πιο λάβρος: «Μόνο άνθρωποι μολυσμένοι από τη θανάσιμη πανούκλα που είναι γνωστή με τ' όνομα φιλελευθερισμός, μπορούν να βλέπουν τον έλεγχο των δυνάμεων του κακού και της αισχρότητας σαν τραυματισμό της ελευθερίας». «Ντούτσε σε ευχαριστώ γιατί μου έδωσες τη δυνατότητα να μεγαλώνω γερός και δυνατός. Θεέ μου, προστάτευε τον Ντούτσε, για να τον έχουμε πολλά χρόνια για το καλό της φασιστικής Ιταλίας».

Αρχικά μπορεί να θεωρήσει κανείς την παραπάνω άποψη σαν μια έκφραση πλέγματος κατωτερότητας για την εβραϊκή αντιπνευματικότητα. Λάθος. Οι Εβραίοι ανοίγουν περπατησιά. Ο Νόμος της εβραϊκής θεολογίας προπαγανδίζεται και ετοιμάζεται να επιβληθεί σαν θεϊκή επιταγή για την εξελληνισμένη ανθρωπότητα: Η Αντιγνώση, η ιδεολογία κατοχύρωσης συμφερόντων μιας ασήμαντης και βάρβαρης μειοψηφίας, μεταμφιεσμένη σε θεολογία, θα επιβληθεί σε εκατομμύρια πολιτισμένους ανθρώπους. Και πώς; Με την έσχατη πνευματική λιτότητα: Τον σκοταδισμό.

Οι Εβραίοι, σαν προνομιούχοι, μπορούσαν να ξεφυλλίζουν είκοσι ιερά βιβλία. Για την υπόλοιπη ανθρωπότητα αρκούσε ένα: η Καινή Διαθήκη. ΕΝΑ επί δέκα τόσους αιώνες. Και ας μας αντιπαρατάξει όποιος έχει αντίθετα επιχειρήματα για να διαψεύσει αυτό που στάθηκε στην πραγματικότητα το αληθινό πρόσωπο του Χριστιανισμού, την περίφημη «ιερή παρακαταθήκη» του αδίστακτου Παύλου. Αυτό το μυστικό ψιθύρισε στ' αυτιά τα Ρωμαίων αρχόντων:

Αυτό ήταν το δώρο τα Εβραίων στους άρχοντες του κόσμου και μ' αυτό εξασφάλισαν την υποστήριξη τους. Γιατί δεν πρέπει να λησμονούμε ότι αρχικά, εκτός από τις εξαθλιωμένες και τελείως αγράμματες μάζες, τον Χριστιανισμό αγκάλιασε με ενθουσιασμό και μερίδα της ανώτατης τάξης στη Ρώμη. Και, αν τούτος ο συλλογισμός είναι λαθεμένος, ας ψάξουμε να βρούμε με ποιά λογική, ένας κόσμος που είχε ανεβεί τόσο ψηλά υιοθέτησε το βάρβαρο Πιστεύω των πλέον καθυστερημένων του πολιτισμού, των Εβραίων. Που όμως δεν ήταν τυχαία καθυστερημένοι. Η εφεύρεση της θεωρίας ΑΝΤΙΓΝΩΣΗ στάθηκε για την εποχή που καθιερώθηκε, το νέο όπλο, που ο κάθε ισχυρός θεώρησε αναγκαίο να αποχτήσει για λογαριασμό του.

Οι Εβραίοι μπορούσαν σε κάθε στιγμή ν' αποδείξουν το αληθές της θεωρίας τους. Ο λαός τους δεν ήταν τυχαία καθυστερημένος. Όταν οι χαρακτηρισμένοι σαν «ακάθαρτοι» και διωγμένοι από τους Αιγυπτίους πρόγονοί τους φτάνουν, πριν χίλια χρόνια της χρονολογίας μας περίπου, στη γη Χαναάν, βρίσκονται μπροστά σ' έναν πολιτισμό με αδιανόητα γι' αυτούς επιτεύγματα. Το ότι σφάζουν τους Χαναανίτες -εκείνους που αντιστέκονται στην εισβολή τους- είναι μέσα στους νόμους της επιβίωσης του ισχυρότερου. Εκείνο όμως που φαίνεται αδιανόητο είναι οι απαγορευτικοί νόμοι που εκδίδουν οι φύλαρχοί τους (μετά βαφτίστηκαν προφήτες) που απαγορεύουν στον εβραϊκό λαό να αφομοιώσει οποιοδήποτε πολιτιστικό στοιχείο των Χαναναίων.

Η πολύ προχωρημένη τεχνολογία των ντόπιων αναπτύσσει πρωτοβουλίες, οικονομική ανεξαρτησία αλλά και ελευθερίες στη μάζα. Προτιμούν λοιπόν να διατηρήσουν τον εβραϊκό λαό στη βαρβαρότητα του, βεβαιώνοντας τον ότι αυτό είναι το θέλημα του θεού. Και επειδή παρ' όλες τις απαγορεύσεις ήταν αδύνατο να μην επηρεαστεί το εβραϊκό στοιχείο από τα ντόπια ήθη και έθιμα, θα γραφτούν, τότε, μερικά από τα 20 προφητικά βιβλία. Όπου περιέχονται οι τρόποι κάθαρσης από τις ξένες επιρροές κατά τους τέσσερις αιώνες που χρειάστηκαν για να εξολοθρέψουν τους ντόπιους Χαναναίους. Και μ' αυτούς καλά τα κατάφεραν. Από τον ελληνικό πολιτισμό όμως πως θα γλίτωναν;

Καμαρώνεις τον Nilsson για τη βαθύτατη γνώση του, την αναμφισβήτητη σοφία του, ώσπου κάποια στιγμή σταματάς κατάπληκτος στον παρακάτω συλλογισμό:

Μετά τους πόρνους ή λοίδωρους ή ειδωλολάτρες ή κλέφτες ή μέθυσους, που εξαιρεί ο Παύλος από τους «αδελφούς χριστιανούς», ο Τερτυλλιανός μας γράφει:

Οι άγιοι πατέρες αποθρασύνονται. Ο Γρηγόριος της Τουρ διακηρύσσει ότι αποτελεί βλασφημία το να δίδονται φάρμακα στους αρρώστους, αντί να τους προσκομίζουν την εικόνα του Αγίου Μαρτίνου.

Στα 375 ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος θα κλείσει το περίφημο Ασκληπιείο της Επιδαύρου (Τα πρώτα Ασκληπιεία ιδρύθηκαν τον 5ο π.Χ. αιώνα. Το αρχαιότερο

Οι καλοί μας οι Ρωμαίοι δεν αισθάνονταν λιγότερο πλέγμα κατωτερότητας αντιμετωπίζοντας το φαινόμενο Ελλάδα-επιστήμη-πολιτισμός, απ' ό,τι οι Εβραίοι κάποτε για τους Χαναναίους. Ο Κάτων ο πρεσβύτερος (234-149 π.Χ.), με μεγάλη ελληνική καλλιέργεια, έγραφε στο γιο του:

Ο Κάτων είχε τις πεποιθήσεις του ως προς τις θεραπευτικές ιδιότητες του χυμού του κουνουπιδιού, που το θεωρούσε πανάκεια, καθώς και την επάλειψη με ούρα από άρρωστο, θαυμαστή θεραπεία, που τελικά τον γλίτωσε από την κυρία Κάτωνα.

Αλλά τί νομίζετε, ότι έγραψε ψέματα ο Sherrard, αναφερόμενος στο μίσος και την περιφρόνηση των Ρωμαίων; Όχι, ο καημένος! Δεν είναι ψεύτης. Κακοήθης είναι. Πώς θέλετε να αισθάνθηκαν οι Ρωμαίοι σαν επισκέφτηκαν τα Ασκληπιεία, λόγου χάρη; Όταν εκείνοι έδιναν στην επιληψία αίμα χελώνας, μυαλά καμήλας και κόπρανα κροκοδείλου!

Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία δεν προώθησε την ιατρική. Η ατομική υγιεινή ήταν άγνωστη για το λαό. Θεωρούσαν την ιατρική σαν κατώτερο επάγγελμα που το εξασκούσαν δούλοι. Μόνο όταν άρχισαν να βγαίνουν οι Λατίνοι από τον Μεσαίωνα, χάρη σε ό,τι γραφτό ελληνικό κείμενο είχε διασωθεί, άρχισαν και να καταλαβαίνουν. Αν υπήρξαν ανυστερόβουλοι και ειλικρινείς Ευρωπαίοι φιλέλληνες, ήταν μόνο Ιταλοί από την Αναγέννηση και μετά. Και παρά το ότι στα 1600 πολλοί λαοί πίστευαν ακόμη, όπως και ο Αριστοτέλης, στην παρθενογένεση, η έρευνα, από μερικά ανήσυχα μυαλά, δεν έλεγε να σταματήσει. Γιατί στα 1163 παπικό διάταγμα απαγορεύει τις νεκροτομές και τις ανατομικές μελέτες. Γιατί λέτε; Διότι «η Εκκλησία απεστρέφετο την αιματοχυσίαν, εχαρακτήριζε δε την χειρουργικήν ως ανυπόληπτον τέχνην». Η αρρώστια αποτελούσε έκφραση της Θείας Δίκης, οπότε δε θά 'πρεπε να συζητείται η ν' αντιστρατεύεται το θέλημα του Θεού. «Για τον άρρωστο, η προσευχή θεωρείται το καλύτερο φάρμακο, ο ιερέας ο καλύτερος γιατρός, η εκκλησία το καλύτερο νοσοκομείο και ο Χριστός ο μόνος θεραπευτής». Άσε που «στο ανθρώπινο σώμα βρίσκεται ένα οστάριον, που έτσι και χανόταν κατά τη νεκροψία, ο νεκρός δε θα μπορούσε ν' αναστηθεί κατά τη Δεύτερη Παρουσία».

Τώρα μπορείτε να γελάτε! Τότε όμως, κείνοι που γέλασαν κι αποφάσισαν να συνεχίσουν το ανθρωπιστικό τους έργο, ενέπνευσαν την ιδέα της δημιουργίας της Ιεράς Εξέτασης. Το πρώτο τάγμα Ιεροεξεταστών δημιουργείται στη Βερόνα στα 1184 από Δομηνικανούς καλόγερους. Προορισμός τους; Το λέει τ' όνομα τους: Δομηνικανοί. Domini-Canes το πρώτο σημαίνει Κύριος, το δεύτερο Σκύλος. Σκύλοι του Κυρίου λοιπόν. Που παρακολουθούσαν τους διανοούμενους. Γιατί αυτοί, οι κύριοι, αντί να ερευνούν τα ιερά κείμενα και ν' ασχολούνται με τη σωτηρία της ψυχής τους, έκαναν επιστημονικές έρευνες και φιλοσοφικές μελέτες.

Που έφτασε ο σκοταδισμός στο απόγειο των δραστηριοτήτων της Ιερής Εξέτασης; Ιδού μια συνταγή, βυζαντινή, για τη θεραπεία τα κολικών:

Για πάθηση του δεξιού ματιού:

Για τη θεραπεία της φαλάκρας:

Μια αγγλική συνταγή για τον ίκτερο:

Συνταγή του 18ου αιώνα για τη χολολιθίαση:

Φαίνεται πως ήταν καλύτερο νά 'σουνα Πέρσης κείνα τα χρόνια, παρά πολιτισμένος Δυτικοευρωπαίος. Γιατί, κατά τον Μεσαίωνα, οι Πέρσες βροντούσαν τα κανόνια από την ανατολή του ήλιου μέχρι τη δύση του για να διώξουν την επιδημία της χολέρας. Πάντως, οι απροσάρμοστοι που κάηκαν ζωντανοί, γιατί σκέπτονται, ξεπερνούν το εκατομμύριο στη Δυτική Ευρώπη.

Τα αποτελέσματα της κατάργησης της επιστημονικής γνώσης, που καταδίκασε και την ιατρική στην παρανομία, στάθηκαν θεαματικότατα. Από τα μέσα του 14ου αιώνα που ξεσπά η «μαύρη πανούκλα» (1348) ως τον 18ο, ακολουθούν απανωτές θανατηφόρες επιδημίες στην Ευρώπη που θερίζουν τους πληθυσμούς. Φυσικά, η Δυτική Εκκλησία ούτε ν' ακούσει πως οι επιδημίες είναι αποτέλεσμα της παραδοσιακής εβραϊκής απλυσιάς (και οι Αιγύπτιοι «ακάθαρτους» τους αποκαλούσαν), που είχε θεσπιστεί σαν θρησκευτικός κανόνας του Χριστιανισμού από αντίδραση στη διαφθορά της ελληνικής αγωγής (Γυμναστήρια - Βαλανεία - Αθλητισμός). Αντίθετα, θα εκμεταλλευτεί τη μάστιγα τα επιδημιών, καλλιεργώντας, παράλληλα με το φόβο του θανάτου σαν θεϊκή τιμωρία, και το αίσθημα ένοχης. Έτσι θα θεωρηθεί σαν απαραίτητο καθήκον κάθαρσης του χριστιανού, η εξομολόγηση. Με τη ρομφαία αυτή η εκκλησία θα εισδύσει στα άδυτα του οικογενειακού ασύλου και θα ελέγχει την καθημερινή ζωή τα υπηκόων της ως και στο κρεβάτι τους. Το σύστημα λειτουργούσε, ως την τελευταία δεκαετία, στην Ιταλία, στην Ισπανία ως το θάνατο του Φράνκο και στην Πορτογαλία ως την Επανάστασή της.

«Η εκφοβιστική παιδαγωγική», θα διαπιστώσει ο Ζαν Ντε-λυμώ, «βρισκόταν συνεπώς στα πλαίσια της λογικής του όλου σχεδίου που είχε προγραμματίσει η Εκκλησία ...; ο φόβος που έτρεφε έντεχνα η Εκκλησία, ιδιαίτερα στις καθολικές χώρες, κορυφώθηκε στα τέλη του 16ου και αρχές του 17ου αιώνα. Δε λέω ότι μετά εξαφανίστηκε. Στην πράξη συνεχίστηκε ως σήμερα, αλλά εξαντλούνταν προοδευτικά».

Ένας περίφημος Γερμανός βιολόγος, ο Haeckel (1834-1919) που διατύπωσε τους βασικούς κανόνες της Βιογενετικής κινδύνεψε, γιατί αντιμετώπισε την πολεμική των θρησκόληπτων συναδέλφων του για τις εργασίες του. Έγραφε λοιπόν για να τους εκδικηθεί:

Η απαγόρευση βιβλίων

Αυτά λέγονται στα 1930 για να δικαιώσουν την για πολλοστή φορά επανέκδοση του Καταλόγου, συμπληρωμένου και ανανεωμένου, που συνοδεύεται από την εγκύκλιο του πάπα Λέοντος ΙΓ' (1900) «Sapientiae Christianae» (Χριστιανική Σοφία): «Είναι εντελώς απαράδεκτο να ενισχύουμε, να υπερασπιζόμαστε η να επιτρέπουμε την ε λ ε υ θ ε ρ ί α τ η ς σ κ έ ψ η ς, τ ο υ λ ό γ ο υ, τ ω ν γ ρ α φ ο μ έ ν ω ν ή της θείας λειτουργίας, σαν να ήταν δικαιώματα δοσμένα στους ανθρώπους απ' τη φύση».

Η πρώτη επίσημη απαγόρευση ειδωλολατρικών βιβλίων γίνεται στα 400, στη σύνοδο της Καρθαγένης. Στα 1558, ο Φίλιππος ο Β' της Ισπανίας εκδίδει νόμο και ορίζει την ποινή του θανάτου και κατάσχεση της περιουσίας για όσους πουλούσαν, αγόραζαν ή είχαν στην κατοχή τους απαγορευμένα βιβλία. Ένα χρόνο αργότερα δημοσιεύεται ο πρώτος επίσημος Κατάλογος. Στις εκατό επανεκδόσεις που θα κάνει στηρίζεται πάντα στις ίδιες αρχές, που θα συνοψίσει ο Higlers (Index 1897): «Τον κακό Τύπο μπορούμε δίκαια να τον αποκαλέσουμε μεγαλύτερο κοινωνικό κίνδυνο, επειδή είναι ο μοναδικός φορέας και ο νοσογόνος παράγοντας κάθε πνευματικής κατάρρευσης και καταστροφής, σήμερα μάλιστα παρά ποτέ, περισσότερο κι από όσο ήταν στο τέλος του 17ου αιώνα. Αυτός ο νέος κατακλυσμός αμαρτίας προέρχεται από τρεις κύριες πηγές: Ο αθεϊσμός και η έλλειψη πίστης, που προέρχεται από τον τομέα τα φυσικών επιστημών, της φιλοσοφίας και αυτής ακόμα της προτεσταντικής θεολογίας, είναι η βαθύτερη πηγή της «ελεύθερης» επιστήμης. Ο αναρχισμός και ο μηδενισμός, θρησκευτικός η πολιτικός, είναι η δεύτερη πηγή, που διαχύνεται παντού με τα εκατομμύρια βιβλίων και εντύπων σοσιαλιστικού περιεχομένου. Κατά βάθος δεν πρόκειται παρά για εκλαϊκευμένη φιλοσοφία του φιλελευθερισμού».

Φυσικό να δηλώσει ύστερα απ' όλα αυτά ο πάπας Πίος I' στα 1906, «είναι καθήκον μας να καθοδηγούμε όλους τους ανθρώπους, χωρίς εξαίρεση, στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο τους, σύμφωνα προς τους νόμους και τις αρχές της ηθικής».

Το ιδανικό αυτής της ηθικής θα το βρει το Βατικανό στον Μουσολίνι. «Το γεγονός πως ο φασισμός γεννήθηκε σε μια καθολική χώρα», θα γράψει ο Μανχάτταν, «και άρχισε την πορεία του ακριβώς από το κέντρο του ρωμαιοκαθολικισμού, δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε ένα παιχνίδι της Ιστορίας». Και στις 20 Δεκεμβρίου 1926, ο πάπας θα δηλώσει προς όλο τον κόσμο: «Ο Μουσολίνι είναι απεσταλμένος της Θείας Πρόνοιας».

Στα σχολεία, στα στρατόπεδα και στα φασιστικά παιδικά ιδρύματα, τα παιδιά λέγανε πριν το φαγητό την παρακάτω προσευχή που τους έδωσε η εκκλησία:

Τελικά, όλης της Ευρώπης οι καθολικοί θα προσεύχονται για να διατηρηθεί το ιταλικό «θαύμα». « ...;Αν ο φασισμός, που κατά βάθος δεν επιτιμώ, καταρρεύσει στην Ιταλία, τίποτα δε θα μπορέσει να σώσει τη χώρα από το χάος. Και η υπόθεση του Θεού θα καταρρεύσει μαζί του», θα δηλώσει και η κεφαλή της καθολικής Εκκλησίας της Αγγλίας (Catholic Times, 18 Οκτωβρίου 1935). Γιατί στο βάθος όλοι γνώριζαν ό,τι ισχυρίζεται ο Μανχάτταν: «Το πνεύμα και ο μηχανισμός της φασιστικής δικτατορίας είχαν σαν πρότυπο το πνεύμα και τον μηχανισμό της καθολικής Εκκλησίας».

«Αντιγνώση» (Λιλή Ζωγράφου)

Φιλία και αμοιβαιότητα στην Αρχαία Ελλάδα

Η φιλία είναι μια σχέση που προϋποθέτει την αμοιβαιότητα. Ως μια ηθελημένη σύνδεση η φιλία φαίνεται να προϋποθέτει την αυθόρμητη ανταλλαγή ευεργεσιών, υποκινούμενη από αισθήματα που γίνονται αντιληπτά ως αμοιβαία. Και ενώ η προσμονή δίκαιης ανταπόδοσης μπορεί να θεμελιώνει έναν ανεπίσημο ηθικό κώδικα της φιλίας, οι πράξεις φιλίας δεν γίνονται αντιληπτές ως υποχρεωτικές ή με τη μορφή συμβολαίου και συνήθως είναι έξω από τη δικαιοδοσία του κράτους.

Η αμοιβαιότητα προϋποθέτει τη δυνατότητα της ανταπόδοσης. Για τον Αριστοτέλη και άλλους αρχαίους συγγραφείς η φιλία στην ιδεατή της μορφή είναι μια σχέση μεταξύ ίσων. Η φιλία μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών κοινωνικών επιπέδων θεωρείται κατώτερης μορφής, αν και μια επίφαση ισότητας μπορεί να επιτευχθεί, αν οι ανταλλαγές είναι ανάλογες με τον πλούτο ή άλλες ιδιότητες, όπως το ηθικό κύρος.

 

Η έμφαση στην ισότητα μεταξύ φίλων χαρακτηρίζει πάνω απ’ όλα την αθηναϊκή δημοκρατία, αν και τη συναντάμε ήδη στην αρχαϊκή εποχή (λ.χ. μεταξύ Οδυσσέα και Μενέλαου στην Οδύσσεια). Στην αθηναϊκή δημοκρατία οι σχέσεις μεταξύ ίσων φίλων θεμελιώνονται σε μια αντίληψη αμοιβαίας βοήθειας σε περίοδο κρίσης. Η αντίληψη αυτή τονίζει την αμοιβαία εξάρτηση των φίλων. Αντίστοιχα οι ψεύτικοι φίλοι αποκαλύπτονται στην αποτυχία τους για προσφορά βοήθειας την κρίσιμη στιγμή. Όλη αυτή η έμφαση στην ισότητα και την αμοιβαία βοήθεια εξαρτάται όχι τόσο από την ανεπίσημη οικονομική ανταλλαγή, όσο από τις απαιτήσεις της δημοκρατικής ιδεολογίας, η οποία πρόβαλλε μια εικόνα ίσων πολιτών που δένονται με αμοιβαία πίστη. Έτσι η δημοκρατία τείνει να καταπιέζει συζητήσεις που περιλαμβάνουν ιεραρχικές σχέσεις φιλίας μεταξύ αρχηγού και οπαδών ή πλούσιων ανθρώπων και των εξαρτημένων απ’ αυτούς. Εντούτοις ίχνη τέτοιων σχέσεων, οι οποίες εμφανίζονται με τη μορφή αρχαϊκών ή βαρβαρικών θεσμών, μπορούν να ανιχνευθούν στη λογοτεχνία της κλασικής Αθήνας.

 

Στην εποχή μας η φιλία τοποθετείται στον τομέα του ιδιωτικού και του προσωπικού και αντιτίθεται στη δημόσια σφαίρα των νόμων, των συμβολαίων, των οφειλών και των υποχρεώσεων. Η ιδέα της φιλίας έχει πνευματοποιηθεί και τείνει να θεμελιωθεί σε αφηρημένες αξίες, όπως η αυθεντικότητα και η ηθελημένη αποκάλυψη του εσωτερικού μας κόσμου στον άλλο. Εντούτοις η έννοια της ισότητας και της αμοιβαίας ανταπόδοσης δεν έχει εκλείψει. Υπάρχει ένα είδος έντασης σ’ αυτού του είδους τις παρατηρήσεις, όπου η φιλία παρουσιάζεται ως ιδανική σχέση και ταυτόχρονα υποκείμενη σε κανόνες αμοιβαίων υποχρεώσεων. Αυτό το δίλημμα, σύμφωνα με τον Derrida,έχει ταλαιπωρήσει όλες τις σημαντικές φιλοσοφικές πραγματεύσεις της φιλίας: από τη μια η φιλία φαίνεται ουσιαστικά ξένη ή αντιστέκεται στη respublica και έτσι δεν μπορεί να γίνει παραγωγός πολιτικής. Από την άλλη, από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ως τον Καντ και τον Χέγκελ, οι σπουδαιότερες φιλοσοφικές πραγματεύσεις της φιλίας τη συνδέουν με την αρετή και το δίκαιο, την ηθική και την πολιτική λογική. 

 

Οι αρχαίοι συγγραφείς ήταν λιγότερο ντροπαλοί από τους σύγχρονους σε σχέση με τα ωφελιμιστικά κέρδη που προκύπτουν από την κατοχή φίλων. Στην επιλογή φίλων πρωταρχική μέριμνα ήταν εξακρίβωση της θέλησης και της ικανότητας του υποψήφιου φίλου για ανταπόδοση των υπηρεσιών στο ακέραιο. Μια επισκόπηση της ελληνικής τραγωδίας, ρητορείας και φιλοσοφίας του 5ου και 4ου αιώνα από την Αθήνα θα αποκάλυπτε εύκολα την έμφαση στην αμοιβαία βοήθεια ως ακρογωνιαίο λίθο της φιλίας. Το ιδανικό ήταν να μπορεί κανείς στην ιδιωτική σφαίρα να βοηθά τους φίλους και στη δημόσια να αυξάνει το κύρος της πόλης. Βλ. λ.χ. Ξενοφών, Απομν. 3.12.4, 2.10.3, 3.6.2,Eυρ., Ηρακλής 1425-6, Ορ. 1155-7, Εκ. 984-5, Ηρόδ. 5.24.3. Ο Θουκυδίδης (3.10.1) τονίζει την αναλογία ανάμεσα στη φιλία μεταξύ ιδιωτών και τη συμμαχία μεταξύ πόλεων. Πβ. Ξενοφών, Κύρου Παιδεία 1.45.

 

Αν η πραγματιστική τους προσέγγιση της φιλίας αντανακλά το γεγονός ότι η αρχαία οικονομία ήταν εμβαπτισμένη σ’ ένα δίκτυο προσωπικών σχέσεων σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι ο σύγχρονος καπιταλισμός, μένει να αποδειχτεί. Πάντως αυτή η ανάλυση της αρχαίας φιλίας και ο τονισμός της σχέσης της με τη διανομή του πλούτου και το εμπόριο κυριαρχεί σε σπουδαία έργα που ασχολούνται με την αρχαία οικονομία, όπως αυτό του Finley.

 

Αν θεωρήσουμε ως δεδομένη μια διάκριση ανάμεσα στην ιδιωτική σφαίρα και τη δημόσια σφαίρα των νομικών και οικονομικών σχέσεων, η αρχαία φιλία φαίνεται να δρασκελίζει και τις δύο επικράτειες. Η διάκριση μεταξύ οικονομίας και κράτους από τη μια μεριά και ιδιωτικής σφαίρας από την άλλη είναι στην αρχαιότητα ατελής: το ενδιάμεσο πεδίο είναι στην πραγματικότητα ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο, το οποίο συνίσταται από δίκτυα ηθικών δεσμών που καθαγιάζονται από την κοινή γνώμη και την παράδοση. Κυριαρχεί ένα σύμπαν ανεπίσημων αλληλεπιδράσεων και συναλλαγών που γίνονται αντιληπτές ως ταυτόχρονα εθελοντικές και επιβεβλημένες, ως αυθόρμητες και κοινωνικά ρυθμισμένες. Τέτοια δίκτυα κυριαρχούνται από τον κώδικα της ανταπόδοσης.

 

Ένα στοιχείο που κάνει την ελληνική φιλία υποκείμενη σε μια τέτοια μορφή ανταποδοτικότητας είναι η στενή της σύνδεση με άλλους κοινωνικούς δεσμούς. ΣταΗθικά Νικομάχεια και Ευδήμεια ο Αριστοτέλης εντάσσει στην έννοια της φιλίας όχι μόνο αυτό που θα αποκαλούσαμε εμείς σήμερα φιλία, αλλά και ένα ευρύ φάσμα δεσμών, όπως μεταξύ γονέων και παιδιών, συζύγων, συμπολιτών, συνδημοτών, συστρατιωτών, συνταξιδιωτών και συγγενών διαφόρων βαθμών. Έτσι δεν υπάρχει πραγματική διάκριση μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων σχέσεων και στην έννοια της φιλίας περιλαμβάνονται μ’ αυτό τον τρόπο εθελοντικές, αλλά και αποδιδόμενες ή επίσημες σχέσεις. Όλο το φάσμα των σχέσεων, από την συγγένεια ως την πολιτική ή κοινωνική ταυτότητα, συμμετέχει σε μια κοινή δομή που δεν είναι ούτε πλήρως ιδιωτική, ούτε πλήρως θεσμική.  Ο Αριστοτέλης διακρίνει διάφορα υποείδη φιλίας, όπως η εταιρική (=συντροφικότητα) και η πολιτική (=η σχέση μεταξύ συμπολιτών). Βλ. Ηθ. Νικ. 1160a8, 1157b23, 1161b11-36, Ηθ. Ευδ. 1241b13-7.

 

Μέσα στο πεδίο της φιλίας υπάρχει μια ένταση ανάμεσα στην ιδανική μορφή της φιλίας ως επιθυμίας να ζητάς το καλό του άλλου (Ηθ. Νικ. 1155b31) και το υπολογισμένο ενδιαφέρον για όφελος, κάτι που κάνει τη φιλία να μοιάζει περισσότερο ως μια επένδυση. Η αμοιβαιότητα μεταξύ φίλων θεμελιώνεται σε αντικειμενικές υποχρεώσεις και υπηρεσίες, όπως οι ημιεπίσημες υποχρεώσεις του παιδιού προς τους γονείς. Κάποιος που ευεργετήθηκε χρωστά χάριν, ένας όρος που περιλαμβάνει τόσο την ευγνωμοσύνη όσο και την υποχρέωση ανταπόδοσης. Έτσι η φιλία στηρίζεται σε ένα δίκτυο ή οικονομία δανείων και οφειλών. Η αποτυχία να δώσεις ή να ανταποδώσεις βοήθεια την ώρα της ανάγκης είναι παραβίαση της φιλίας. Οι αμοιβαίες υπηρεσίες δεν πηγάζουν τόσο από την καλή θέληση, αλλά από την υποχρέωση που ενυπάρχει στη φιλική σχέση.

Η πλάνη της ζυγαριάς

Κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι το καθημερινό ζύγισμα μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια απώλειας ή διατήρησης βάρους. Τα άτομα μπορούν να παρακολουθούν σε ημερήσια βάση με ποιό τρόπο αντιδρά το σώμα τους σε διαφορετικές συνθήκες μέσω των διακυμάνσεων του βάρους. Αυτές οι διακυμάνσεις ποικίλουν ανάλογα με την ευαισθησία του καθενός στην κατανάλωση αλατιού, την ενδεχόμενη κατακράτηση υγρών ή ακόμα και την άσκηση. Αν είστε, λοιπόν, ένα άτομο, που βλέπει τα νούμερα μόνο ώς νούμερα και δεν τα συνδέει με συναισθήματα αποτυχίας ή απογοήτευσης, αυτός ο τρόπος θα μπορούσε να σας φανεί χρήσιμος. Πόσοι είναι αλήθεια όμως αυτοί, που ξεκινούν μια τέτοια προσπάθεια, χωρίς τα συναισθήματα τους να έχουν σημαντικό ρόλο για το σημείο στο οποίο έχουν βρεθεί. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων το καθημερινό ζύγισμα μπορεί να αποδειχθεί περισσότερο επιζήμιο παρά βοηθητικό. Είναι συχνά συνδεδεμένο με συναισθήματα αποτυχίας και χαμηλής αυτοπεποίθησης, που μπορούν να οδηγήσουν σε υπερφαγία.

Η επιθυμία για καλύτερη υγεία είναι συχνά αυτό, που υποκινεί μια προσπάθεια απώλεια βάρους. Αντί όμως η υγεία να ορίζεται ως η επιδίωξη για περισσότερη ενέργεια, καλύτερη ποιότητα ύπνου, μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, δύναμη, ευελιξία, καρδιαγγειακή υγεία και γενικότερα καλύτερη ποιότητα ζωής, έχει συνδεθεί άρρηκτα με το νούμερο της ζυγαριάς. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το σωματικό βάρος είναι το σύνολο όλων των ιστών του σώματος όπως ο λιπώδης, ο μυικός, τα όργανα, το δέρμα, το αίμα και άλλα υγρά. Γιατί λοιπόν να υποθέσουμε ότι κάθε αλλαγή στη ζυγαριά συνδέεται άμεσα με την απώλεια ή πρόσληψη λίπους; Και για να γίνει η ερώτηση πιο πολύπλοκη, γιατί κάθε αλλαγή στη ζυγαριά συνδέεται άμεσα με την αυτοεκτίμηση μας;

Αν έχετε παρατηρήσει οτι η ζυγαρία έχει φτάσει να επηρεάζει τη διάθεση σας, τότε παρακάτω παρουσιάζονται 5 καλοί λόγοι για να κρατήσετε τις αποστάσεις σας από αυτήν την τόσο δυνατή συσκευή

1. Ζυγαριά – η ασταθής

Κατά τη διάρκεια της ημέρας το βάρος μπορεί να έχει μεγάλες διακυμάνσεις. Η κατανάλωση τροφής και υγρών, η ώρα της ημέρας, καθώς και η άσκηση όλα παίζουν ρόλο στη διάμορφωση αυτού του αριθμού. Δε σημαίνει ότι παίρνουμε ή χάνουμε λίπος, το οποίο θα έπρεπε να είναι και ο στόχος μας. Μια τέτοια διακύμανση μπορεί να προκαλέσει μεγάλη συναισθηματική φόρτιση, που ενδεχομένως να οδηγήσει σε τσιμπολόγημα ή κάποιες ακραίες διατροφικές συμπεριφορές. Προσπαθείστε να εγκαταλέιψετε το δίλημμα «καλό» - «κακό», που συχνά συνοδεύει μια προσπάθεια απώλειας βάρους και βελτίωσης της υγείας. Όλοι έχουμε ημέρες, που είναι πιό υγιείς από άλλες. Συχνά, το ζύγισμα μια φορά κάθε εβδομάδα ή 15 ημέρες είναι περισσότερο από αρκετό και μας βοηθά να εστιάζουμε στην τάση του βάρους μας και όχι στις καθημερινές διακυμάνσεις.

2. Ζυγαριά – ο θολός καθρέφτης της υγείας

Αν και το βάρος θεωρείται διαχρονικά ως δείκτης υγείας, το νούμερο της ζυγαριάς δε μπορεί να σας απαντήσει αν η υγεία σας είναι καλή ή αν οι διατροφικές επιλογές, που κάνετε, συντελούν ταυτόχρονα και στη βελτίωση της υγείας σας. Δεν μπορεί να αποτυπώσει τη σχέση, που έχετε με την τροφή, τα επίπεδα των ορμονών σας, την υγεία του γαστρεντερικού σας, ή την κατάσταση του ανοσοποιήτικού σας συστήματος. Για παράδειγμα, κατα καιρούς εμφανίζονται στα ΜΜΕ αμφιλεγομένες και συχνά επικίνδυνες μέθοδοι απώλειας βάρους, που υπόσχονται «γρήγορο αδυνάτισμα χωρίς κόπο» αλλά δυστυχώς, πάντα καταλήγουν στην επαναπρόσληψη βάρους. Το διάστημα στο οποίο το βάρος έχει χαθεί σημαίνει απαραίτητα και ότι είμαστε πιο υγιείς; Έρευνες έχουν δείξει ότι οι αυξομειώσεις του βάρους είναι περισσότερο επικίνδυνες από το βάρος αυτό καθ'εαυτό.

3. Ζυγαριά – η μισή αλήθεια για την πρόοδο

Εστιάζοντας εμμονικά στο σωματικό μας βάρος χάνουμε την πραγματική εικόνα και μέγεθος των αλλαγών, που επιτυγχάνουμε. Η διατροφή μας μπορεί να μας προσφέρει περισσότερη ενέργεια, καλύτερη συναισθηματική κατάσταση, καλύτερη ανταπόκριση στην άσκηση, ακόμα και βελτίωση στα τυχόν προβλήματα υγείας, που αντιμετωπίζουμε. Παρ'όλα αυτά ονομάζουμε αποτυχία μια προσπάθεια επειδή ο δείκτης της ζυγαριάς δεν κινείται προς το μέρος, που επιθυμούμε, ή ο ρυθμός του δεν μας ικανοποιεί επαρκώς.

4. Ζυγαριά – όλα αφορούν το φαγητό

Τείνουμε να συνδέουμε το νούμερο της ζυγαριάς αποκλειστικά με την τροφή, που καταναλώνουμε. Κάθε απόκλιση από αυτό, που περιμένουμε όταν ζυγιζόμαστε, αποδίδεται στο φαγητό καθώς και όλες οι αλλαγές, που σχεδιάζουμε, για να το αλλάξουμε. Ξεχνάμε όμως τους υπόλοιπους παράγοντες, που παίρνουν μέρος στη διαμόρφωση του βάρους μας όπως η άσκηση, η ποιότητα του ύπνου μας, τα επίπεδα στρες που βιώνουμε, και το ιατρικό μας ιστορικό. Έτσι μειώνουμε περισσότερο το φαγητό ενώ ελάχιστοι είναι αυτοί, που θα σκεφτούν να κάνουν αλλαγές σε όλους τους τομείς της ζωής τους.

5. Ζυγαριά – κυρίαρχος της αυτοεκτίμησης σας

Αρκετοί άνθρωποι έχουν συνδέσει το αποτελέσμα του καθημερινού ζυγίσματος με το κατά πόσο πρέπει ή μπορούν να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους, ή ακόμα και με το αν θα έχουν μια καλή ή κακή ημέρα. Αυτός είναι ο βασικότερος λόγος για τον οποίο κάποιος πρέπει να εγκαταλείψει τη ζυγαριά του. Είναι συναισθηματικά επίπονο και μη υγιές να επιτρέπουμε σε οποιονδήποτε αριθμό να προσδιορίζει το πόσο αξίζουμε σαν άτομα ή πόσο «καλή» ή «κακή» είναι η εικόνα, που έχουμε για τον εαυτό μας. Ένα ζύγισμα μπορεί να μας ρίξει από την αυτοπεποίθηση στην αυταπέχθεια σε λιγότερο από 5 δευτερόλεπτα και αυτό δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε.
Η απώλεια βάρους και η αλλαγή του τρόπου ζωής σε περισσότερο υγιή πρότυπα είναι ένας μαραθώνιος κι όχι sprint. Πολλές μικρές, σταδιακές και μόνιμες αλλαγές θα σας οδηγήσουν με επιτυχία στο επιθυμητό για εσάς αποτέλεσμα.

Πόλεις με το όνομα “Αθήνα” στον πλανήτη

Η Αθήνα βρίσκεται στην εξέχουσα θέση ώστε το όνομά της να έχει υιοθετηθεί αυτούσιο από άλλες 23 πόλεις στον κόσμο.

Πρόκειται για ένα μοναδικό γεγονός, το οποίο αποδεικνύει παράλληλα τη σημασία της για τον παγκόσμιο πολιτισμό. Καμία άλλη πόλη στον κόσμο δεν έχει δώσει το όνομά της σε τόσες πολλές άλλες. Πέρα από αυτό όμως, καμία θεσμοθετημένη σχέση ούτε συνδετικός κρίκος δεν έχει αναπτυχθεί μεταξύ των πόλεων αυτών...μέχρι σήμερα.

Οι πόλεις που σε ολόκληρο τον κόσμο φέρουν το όνομα «Αθήνα» ξεχωρίζουν. Έχουν την τιμή και την υποχρέωση, σε όποιο σημείο του πλανήτη και αν βρίσκονται, να συμβολίζουν, με το όνομα αλλά και με τη δράση τους, τις έννοιες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ανάπτυξης, της ευθύνης και του σεβασμού.

Σήμερα που οι αξίες αυτές είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρες και απαραίτητες, είναι υποχρέωση των Αθηνών του κόσμου να... συνεισφέρουν στη δημιουργία του κόσμου της Αθήνας: ενός κόσμου ελευθερίας, δημοκρατίας και ισότητας, ενός πολιτισμένου κόσμου.

Ο Κόσμος της Αθήνας έχει αναλάβει τη δικτύωση όλων αυτών των πόλεων που φέρουν το όνομα «Αθήνα», των «Αθηνών του Κόσμου». Στόχος είναι να μάθουμε την ιστορία τους και να γίνουμε όλοι στη διεθνή κοινότητα πρεσβευτές του ονόματος «Αθήνα» και ό,τι αυτό συμβολίζει για τις σύγχρονες κοινωνίες.

*Αθήνα, Αττική, Ελλάδα.
* Athens Alabama, ΗΠΑ
* Athens Arkansas, ΗΠΑ
* Athens California, ΗΠΑ
* Athens Ohio, ΗΠΑ
* Athens Georgia, ΗΠΑ
* Athens Illinois, ΗΠΑ
* Athens Indiana, ΗΠΑ
* Athens Kansas, ΗΠΑ
* Athens Lexington Kentucky, ΗΠΑ
* Athens Louisiana, ΗΠΑ
* Athens Somerset Maine, ΗΠΑ
* Athens Calhoun Michigan, ΗΠΑ
* Athens Mississippi, ΗΠΑ
* Athens Missouri, ΗΠΑ
* Athens New York, ΗΠΑ
* Athens Ohio, ΗΠΑ
* Athens Pennsylvania, ΗΠΑ
* Athens Tennessee, ΗΠΑ
* Athens Texas, ΗΠΑ
* Athens Vermont, ΗΠΑ
* Athens West Virginia, ΗΠΑ
* Athens Wisconsin, ΗΠΑ
* Athens Ontario, Καναδάς
* Athenstedt, Saxony-Anhalt, Γερμανία

Πόλεις με το προσωνύμιο “Αθήνα”:

* Athens of Ayrshire – Troon, Σκωτία
* Athens of Cuba – Matanzas, Κούβα
* Athens of Egypt- Alexandria, Αίγυπτος
* Athens of Finland – Jyväskylä, Φινλανδία
* Athens of Florida – DeLand, Florida, ΗΠΑ
* Athens of Indiana – Crawfordsville, Indiana, ΗΠΑ
* Athens of Latin America – Santo Domingo, Dominican Republic
* Athens of Minas Gerais – Juiz de Fora, Βραζιλία
* Athens of North America – Boston, ΗΠΑ
* Athens of Sicily – Catania, Ιταλία
* Athens of South America – Bogotá, Κολομβία
* Athens of the Bodrog – Sárospatak, Ουγγαρία
* Athens of the East – Madurai, Ινδία
* Athens of the Middle Ages – Florence, Ιταλία
* Athens of the North – Edinburgh, Σκωτία
* Athens of the South – Nashville, ΗΠΑ
* Athens of the Southern Hemisphere – Dunedin, Νέα Ζηλανδία
* Athens of the West (early 19th c.) – Lexington, ΗΠΑ
* Athens of the West – Berkeley, California, ΗΠΑ
* Athens on the Isar – Munich, Γερμανία
* Athens on the Spree – Berlin, Γερμανία
* Athens on the Torysa – Prešov, Σλοβακία
* Brazilian Athens – São Luís, Maranhão, Βραζιλία
* Czech Athens – Krnov, Τσεχία
* Lusa Athens – Coimbra, Πορτογαλία
* Sardinian Athens – Nuoro, Ιταλία
* Serbian Athens – Novi Sad, Σερβία
* Siberian Athens – Tomsk, Ρωσία
* Athens of the South – Tampa, Florida, ΗΠΑ

22 ''Αθήνες'' λοιπόν μόνον στις ΗΠΑ

Μικρές θάλασσες... Όσο ζεις περιμένoντας σημαίνει πως περιμένεις για να ζήσεις

Άναψε ένα τσιγάρο, τράβηξε μια τζούρα και μετά το πάτησε στο σταχτοδοχείο με τον αντίχειρα της λες και έλιωνε ένα τεράστιο μυρμήγκι. Την παρατηρούσα όπως παρατηρεί κανείς μια παλιά φωτογραφία. Προσπαθώντας να διακρίνω τί έμεινε ακόμα ζωντανό και τί νέκρωσε στο χρόνο. «Όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο, έτσι δεν λένε;» είπε ξαφνικά σπάζοντας την σιωπή και φτιάχνοντας ταυτόχρονα τα μαλλιά της που τα αναστάτωνε ένας δροσερός αέρας. Κούνησα το κεφάλι καταφατικά μη μπορώντας ωστόσο να αντιληφθώ αν με αυτή την διαπίστωση έκλεινε ή άνοιγε ένα κεφάλαιο.

Έστριψε δεύτερο τσιγάρο, «τί κάνεις» απόρησα, «μόλις τώρα το έσβησες», εκείνη αδιάφορησε, «είναι καιρός τώρα που δεν ξέρω τί κάνω», ψυθίρισε και κάρφωσε το βλέμμα της στα βαμμένα κόκκινα της νύχια. «Σ’αρέσει αυτό το χρώμα» με ρώτησε, «μ’αρέσει» της είπα και αισθάνθηκα ανίκανη να παρακολουθήσω τη συνοχή των σκέψεων της. «Κάθε πρωί αλλάζω χρώμα», είπε, «μήπως και κάτι αλλάξει», συμπλήρωσε. Και γω παρατηρούσα τα χρώμα στα νύχια της και ύστερα την φανταζόμουνα να γδέρνει μ’αυτά όλες τις ψευδαίσθησεις της, να τις γρατσουνάει μέχρι να ματώσουν, μέχρι να βγάλει η πλάνη αίμα μήπως και έτσι αποκτήσει ένα χώρο δράσης στην πραγματικότητα.

«Ποιός είναι αυτός ο λόγος;» με ρώτησε και ήταν ο τόνος της φωνής της επιτακτικός, όπως κάποιου που δεν ζητά αλλά απαιτεί να του δοθεί επιτέλους μια εξήγηση. Νόμιζα πως θα χτυπούσε το χέρι στο τραπέζι με δύναμη, κάνοντας γροθιά την παλάμη της, σπάζοντας ένα-ένα τα κόκκινα της νύχια. Δεν έκανε καμία κίνηση παρότι ήμουνα σίγουρη πως μέσα της άλλαζαν θέση όλα της τα όργανα. «Λοιπόν; Πες μου, ποιός στο διάολο είναι αυτός ο λόγος;» φώναξε και πριν καν αρθρώσω λέξη συνέχισε το παραμιλητό της: «Πώς θα τον μάθω; Πότε θα τον μάθω; Βαρέθηκα! Βαρέθηκα να περιμένω. Ζω σε μια αναμονή. Δεν κάνω τίποτα άλλο. Ζω σε μια αναμονή»

 

Επανέλαβε πολλές φορές την τελευταία φράση και ήταν μια επανάληψη που με τρόμαζε γιατί στην κάθε φορά πρόσθετε περισσότερη απελπισία και απόγνωση. Και ύστερα έπεσε πάλι σιωπή. Εκείνη χάζευε τα νύχια της και γω έπαιζα με το καλαμάκι του χυμού μου. «Ο πατέρας μου γέρασε», της είπα, δεν ξέρω γιατί διάλεξα να της πω πως ο πατέρας μου έχει πια γεράσει και πως δεν τον σηκώνουμε τα πόδια του, κάνει ένα βήμα και το επόμενο δεν ξέρεις πού θα τον βρεί.

 

«Προχθές έπεσε χάμω» συνέχισα «δεν μπορούσα καν να τον σηκώσω, ένας περαστικός με βοήθησε, τον ευχαρίστησα, δεν είχα φανταστεί ποτέ πως θαρχόταν η στιγμή που θα ευχαριστούσα ένα περαστικό γιατί με βοήθησε να σηκώσω τον πατέρα μου από χάμω. Ο πατέρας μου ήτανε πάντα με την πλάτη ίσια, όρθια, τον θυμάσαι, έτσι δεν είναι;». Δεν έκανε κανένα μόρφασμό, καμια γκριμάτσα, με κοιτούσε με βλέμμα παγωμένο, δεν με ένοιαξε. «Το παν είναι η αξιοπρέπεια μου έλεγε, ήμουνα μωρό παιδί όταν μου τόλεγε, πρέπει να στόχω πει δεκάδες φορές, θυμάσαι, έτσι δεν είναι, κι’υστερα εξακολούθησε να μου το λέει κι’οταν πια μεγάλωσα και ήξερα πια τί πάει να πεί η λέξη».

Για μια αξιοπρέπεια ζούμε, μου έλεγε, το θυμήθηκα τώρα, δεν ξέρω γιατί τώρα το θυμήθηκα ίσως να φταίνε τα κόκκινα της νύχια, ίσως να φταίει και το τσιγάρο που έχει λιώσει στο σταχτοδοχείο σαν πατημένο μυρμήγκι, ίσως να φταίε κι’αυτή η αναμονή, λες και είμαστε όλοι τράνσιτ και περιμένουμε την ανακοίνωση που θα μας δώσει χρόνο και προορισμό. Και όλο περιμένουμε. Κάτι να συμβεί. Κάποιος να βρεθεί στο δρόμο μας. Κάτι να πέσει από τον ουρανό. Κάτι να πετάξει προς τον ουρανό. Κάποιος να μας πάρει από το χέρι. Κάποιος να μας χαιδέψει το χέρι. Κάτι να συμβεί. Οτιδήποτε. Αρκεί νάναι έξω από μας. Για να ματώσει η πλάνη μας, μήπως και έτσι βρει χώρο και χρόνο να δράσει στην πραγματικότητα μας.

«Δεν πάει έτσι», της είπα, εκείνη φάνηκε ενοχλημένη από την κουβέντα μας, δεν ήθελε να μιλάει για αστάθειες, ούτε και για ασταθής βηματισμούς, την ενοχλούσε που άνοιξα αυτό το θέμα, γιατί στο βάθος δεν ήτανε έτοιμη να γρατσουνίσει την πραγματικότητα με τα κόκκινα της νύχια, ούτε και ήθελε να θυμηθεί τις συζητήσεις που κάναμε πιτσιρίκες. Τότε που είχαμε την ακλόνητη βεβαιότητα ότι εμείς θα τα κάναμε όλα αλλιώς από τους πατεράδες και τις μανάδες μας, αλλιώς και καλύτερα, αλλιώς και με το δικό μας τρόπο.

«Πάντα του άρεσε να η θάλασσα, θυμάσαι», την ρώτησα και ήτανε λες και της βαρούσα χαστούκια στα ήδη αναψοκοκκινισμένα της μάγουλα. Δεν σταμάτησα ωστόσο. Συνέχισα. «Χωρίς την θάλασσα δεν ζω, έλεγε, αυτό έλεγε και μάλιστα τόνιζε και τα δύο της σίγμα λες και μόνο έτσι η λέξη αποκτούσε ορίζοντα και βυθό. Και τώρα, το πιστέυεις, δεν μπορεί καν να περπατήσει μέχρι την παραλία», της είπα, «δεν τον σηκώνουνε τα πόδια του, βουλιάζει στην άμμο και πέφτει πριν καν φτάσει μέχρι το νερό». Το πιστεύεις; επανάλαβα και κείνη τίναξε το μαλλί της εκνευρισμένα όπως τινάζεις την σκόνη να φύγει από τα φρεσκοπλυμμένα σου ρούχα. Αμέσως μετά με ρώτησε για ποιό λόγο της τα λέω όλα αυτά κι’αν πραγματικά θεωρώ πως είναι η κατάλληλη στιγμή να της προσθέσω κι’άλλη μαυρίλα στον ήδη μαυρισμένο της καμβά.

«Για να πάψεις να ζεις σε αναμονή», της είπα κοφτά. «Γι’αυτό στα λέω» της είπα μετά, το ίδιο κοφτά. Και ύστερα ύψωσα τον τόνο της φωνής μου. «Δεν καταλαβαίνεις πως όσο ζεις σε αναμονή, πως κάτι θα αλλάξει, κάτι θα γίνει, κάποιος θα βρεθεί για να σου αλλάξει την μέρα και την μοίρα σου, τίποτα απολύτως δεν πρόκειται να συμβεί; Δεν το καταλαβαίνεις; Κατάλαβε το λοιπόν. Πως όσο μένεις στο περίμενε το μόνο που θα έρθει να σε βρει είναι αυτή η ώρα. Αυτή η γαμημένη ώρα που θα κοιτάς το νερό και θα πεθυμάς να απλώσεις το κορμί σου μέσα στην αλμύρα του αλλά δεν θα σε σηκώνουνε τα πόδια σου για να πας μέχρι εκεί. Τίποτα δεν θα σε σηκώνει. Και συ μόνο να πεθυμάς θα μπορείς. Ούτε καν να περιμένεις. Μόνο να πεθυμάς».

Με κοίταξε θυμωμένα όπως κοιτάζει κανείς τον καθρέφτη όταν ξυπνήσει στραβά το πρωί και δεν αντέχει την ξινισμένη του μούρη. Αγνόησα το βλέμμα της και επέμενα. «Όσο ρίχνεις φως μόνο σε κείνα που νιώθεις ότι σου λείπουνε», της είπα «τόσο θα βρίσκεσαι συνέχεια σε μια αναμονή. Και όσο είσαι σε αναμονή τότε πάει να πει πως ζεις για να περιμένεις, που πάει να πει πως περιμένεις να ζήσεις. Η θάλασσα όμως είναι μπροστά σου και είναι ακόμα τα πόδια σου γερά, σήκω λοιπόν και περπάτα μέχρι να νιώσεις το αλμυρό νερό στις πατούσες σου».

΄Έστριψε ακόμα ένα τσιγάρο και δεν είπε λέξη. Τράβηξε μια τζούρα και ύστερα άρχισε να κλαίει πρώτα σιωπηλά και ύστερα με αναφιλητά. Και γω παρατηρούσα τα δάκρυα της να πέφτουνε στο τραπέζι και από κει στο πάτωμα και έμοιαζαν λες και σχημάτιζοταν μικρές θάλασσες κάτω από τα πόδια της. «Έλα λοιπόν», της είπα, « Βγάλε τα παπούτσια και βρέξε τα πόδια σου στις θάλασσες σου. Tί περιμένεις!»

Πως να Εφαρμόσετε την Αυτοπειθαρχία

Η Αυτοπειθαρχία είναι ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα για οποιονδήποτε μπορεί να την τηρήσει. Μπορεί να βοηθήσει στο να έχει κανείς επιτυχία στις επαγγελματικές του δραστηριότητες, να έχει υγιείς σχέσεις, να κατορθώνει να κάνει τους στόχους του πραγματικότητα, να τηρεί τα ραντεβού και τα χρονοδιαγράμματα κ.ά.

Εδώ παρουσιάζονται κάποιες σύντομες τεχνικές που μπορούν να σας βοηθήσουν στο να εφαρμόσετε την αυτοπειθαρχία στη ζωή σας.

1. Αποκτήστε μία νέα συνήθεια και τηρήστε την. Δε χρειάζεται να κάνετε κάτι ακραίο ή να στερηθείτε από κάτι. Μπορείτε να ξεκινήσετε από το να στρώνετε το κρεβάτι σας με το που σηκώνεστε από τον ύπνο, ή να κανονίσετε να πηγαίνετε βόλτα γενικότερα ή σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο καθημερινώς.

2. Σκεφτείτε πρώτα και μετά… μιλήστε. Δημιουργήστε έναν κανόνα, κατά τον οποίο με οποιονδήποτε μιλάτε, θα τον ακούτε, θα σκέφτεστε τι πρέπει να απαντήσετε, κι έπειτα θα του απαντάτε.

3. Βάλτε σε τάξη αυτά που έχετε να κάνετε. Σκεφτείτε ποιες εργασίες έχετε να επιτελέσετε. Έπειτα, σκεφτείτε την προτιμότερη σειρά με την οποία μπορούν να γίνουν. Εάν θέλετε, δημιουργήστε και μία λίστα με τις εργασίες προς διεκπεραίωση και τηρήστε την.

4. Χαλιναγωγήστε τα συναισθήματα σας. Μην επιτρέπετε στον εαυτό σας να είναι το θύμα του οποιουδήποτε ή της οποιασδήποτε κατάστασης ή γνώμης. Και, όποτε έρχονται μη ευμενείς σκέψεις ή δημιουργούνται ανεπιθύμητα συναισθήματα, σταθείτε, και πέστε από μέσα σας «Αυτά που σκέφτομαι τώρα, δεν είναι κατ’ ανάγκη αλήθεια». Όλα ξεκινούν από τη σκέψη. Εάν το κάνετε αυτό, θα παρατηρήσετε πως θα αλλάξει ο ειρμός των σκέψεων και των συναισθημάτων σας.

5. Θεωρήστε πως είναι αυτονόητο – κι αυτό το λέμε διότι πρέπει να το πιστέψετε για να το κάνετε, πως εάν καταφέρετε να δημιουργήσετε και να τηρήσετε τους κανόνες σας, θα είστε σε θέση να ελέγξετε πολλές από τις συνήθειες σας που ενδεχομένως δε σας αρέσουν, και θα είστε σε θέση να κάνετε τους κόπους σας να αποδίδουν περισσότερο.

Περί τις Ισημερίες και τα Ηλιοστάσια!

Τι είναι Ισημερία; Είναι το φαινόμενο κατά το οποίο η μέρα διαρκεί όσο και η νύχτα. Και Ηλιοστάσιο; Πρόκειται για τη χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης στρέφεται όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο, κατά την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από αυτόν. Και τι άλλο ενδιαφέρον μπορούμε να μάθουμε για αυτά; Ιδού!

1. Η εαρινή ισημερία λαμβάνει χώρα στις 21 Μαρτίου ή 22 Μαρτίου, ενώ η φθινοπωρινή στις 22 Σεπτεμβρίου ή 23 Σεπτεμβρίου. Οι ονομασίες “εαρινή” και “φθινοπωρινή” ισημερία αφορούν την εύκρατη ζώνη του βόρειου ημισφαιρίου. Σε αυτές τις ημερομηνίες στο νότιο ημισφαίριο υπάρχουν οι αντίθετες εποχές, ενώ στις δύο πολικές ζώνες, καθώς και στην τροπική ζώνη δεν παρατηρείται διαφοροποίηση εποχών.

2. Γιατί συμβαίνει το φαινόμενο της Ισημερίας; Η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο με τον άξονα περιστροφής της να μην σημειώνει κάθετη πορεία, οπότε δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς. Το αποτέλεσμα είναι η διάρκεια της ημέρας να αλλάζει και δύο φορές το χρόνο η γη να βρίσκεται σε θέση που επιτρέπει στις ακτίνες του ήλιου να πέφτουν εντελώς κάθετα στον ισημερινό.

3. Σε άλλες γλώσσες ο αντίστοιχος όρος της “ισημερίας” ως λέξη δεν αναφέρεται στην ίση μέρα, αλλά στην ίση νύχτα, λόγω της λατινικής λέξης aequinoctium.

4. Οι ισημερίες συμβαίνουν μεταξύ του χειμερινού ηλιοστασίου και του θερινού ηλιοστασίου. Η λέξη “ηλιοστάσιο” προέρχεται από το «ήλιος» και το «στάση», επειδή λίγες μέρες πριν ή μετά από τα ηλιοστάσια, ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει την κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια και την ημέρα του ηλιοστασίου, αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται.

5. Εκτός από τους όρους θερινό και χειμερινό ηλιοστάσιο, και τους εναλλακτικούς τους “ηλιοστάσιο Ιουνίου / Δεκεμβρίου”, υπάρχουν και οι όροι του βόρειου και του νότιου ηλιοστασίου. Οι όροι βόρειο ηλιοστάσιο και νότιο ηλιοστάσιο δείχνουν τη θέση του Ηλίου πάνω στον ουρανό, όπως αυτός φαίνεται από τη Γη μας.

6. Τη μισή χρονιά, από τις 20 Μαρτίου ή 21 Μαρτίου ως τις 22 Σεπτεμβρίου ή 23 Σεπτεμβρίου, το βόρειο ημισφαίριο «γέρνει» προς τον Ήλιο, με τη μεγαλύτερη κλίση να πραγματοποιείται στις 21 Ιουνίου. Την άλλη μισή χρονιά, το νότιο ημισφαίριο είναι αυτό που λούζεται περισσότερο από τις ακτίνες του ήλιου, με τη μεγαλύτερη επαφή του ήλιου να συμβαίνει στις 21 Δεκεμβρίου.

7. Στο Ινδικό ημερολόγιο υπάρχουν δύο αστρικά ηλιοστάσια: το Uttarayana (14 Ιανουαρίου ) και τοDakshinayana (14 Ιουλίου). Αυτά σημειώνουν δύο επαφές στην κίνηση του Ήλιου κατά μήκος ενός σταθερού, ως προς τους αστέρες Ζωδιακού: η μία είναι στην είσοδό του στο ζώδιο Mesha (αντιστοιχεί στο ζώδιο Κριός το 285 μ.Χ.) και η άλλη στο αντίθετο ζώδιο Tula (Ζυγός του 285 μ.Χ.).

Όσα δεν ήξερε ο Αϊνστάιν

Ξέχνα τη λέξη επιστήμη. Θα εξηγήσουμε  με απλά λόγια τι συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια των καθημερινών πραγμάτων. Απευθυνόμαστε στους ανθρώπους που αισθάνονται περιέργεια για τον κόσμο γύρω τους, δεν έχουν, όμως, τον χρόνο να ψάξουν για εξηγήσεις ή πιθανώς τους τρομάζει λιγάκι η επιστήμη.

Παραδοσιακά, η επαφή των ανθρώπων με την επιστήμη γίνεται με τέσσερις τρόπους: Στην τάξη, με τα σχολικά βιβλία, με τα παιδικά βιβλία και με τεράστιους τόμους γραμμένους από σοβαρούς επιστήμονες. Δυστυχώς, τα μαθήματα και τα βιβλία φυσικής και χημείας έχουν απωθήσει τους μισούς ανθρώπους και έχουν γοητεύσει τους άλλους μισούς. Τα ψυχαγωγικά βιβλία είναι θαυμάσια, αλλά προωθούν τη λανθασμένη αντίληψη ότι μόνο τα παιδιά έχουν περιέργεια για τα πράγματα γύρω τους. Και τα σοβαρά επιστημονικά βιβλία διαιωνίζουν την πεποίθηση ότι οι κοινοί θνητοί δεν έχουν την έμφυτη ικανότητα να κατανοήσουν την επιστήμη.

Το παραπάνω απόσπασμα αποτελεί μέρος της εισαγωγής του βιβλίου “Όσα δεν ήξερε ο Αϊνστάιν” του Ρόμπερτ Λ.Γουόλκε. Σκοπός του Γουόλκε δεν είναι ακόμα ένα επιστημονικό βιβλίο. Ούτε ακόμα ένα ψευδοεπιστημονικό βιβλίο. Στοχεύει σε καθημερινά ερωτήματα που είτε μας έχουν δημιουργηθεί είτε δεν τα έχουμε διατυπώσει ακόμα καθώς δεν γνωρίζουμε ότι υπόκεινται σε επιστημονικές ερμηνείες.

Για παράδειγμα, αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί το λευκαντικό που χρησιμοποιούμε ξεχωρίζει τα λευκά από τα χρωματιστά ρούχα; Ή ποιός θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να βγάλουμε την κέτσαπ από το μπουκάλι της; Σίγουρα το τελευταίο ερώτημα θα μας έχει ταλαιπωρήσει πολλές φορές ή θα είχε ως αποτέλεσμα να καταφύγουμε στη χρήση του λευκαντικού.

Επιλέγοντας εκείνες τις ενότητες που μας φαίνονται πιο ενδιαφέρουσες και τα ερωτήματα που μας απασχολούν, σίγουρα δεν θα γίνουμε σύγχρονοι Αϊνστάιν. Μπορούμε όμως να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας και να τον αντιληφθούμε ως μέρος της δικιά μας ζωής που διέπεται από τους ίδιους κι απαράλλαχτους φυσικούς νόμους. Το έχει ανάγκη αυτό η επιστήμη, η φύση και η έμφυτη περιέργειά μας.

Κι όπως είχε πει κι ένας Καθηγητής κάποτε.. “Η φυσική, η χημεία, τα μαθηματικά, και όλες οι επιστήμες δεν υπάρχουν πραγματικά στη φύση… αλλά είναι κατασκευή του ανθρώπου, πολύ απλά, για να μπορέσει να εξηγήσει τη Φύση”.

1. Το αλάτι του αυτοκράτορα. Σύμφωνα με όσα έχω διαβάσει σε περιοδικά μαγειρικής, το θαλασσινό αλάτι είναι κατά πολύ προτιμότερο από το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι επειδή: α) είναι γεμάτο με θρεπτικά μέταλλα, β) είναι ακατέργαστο και επομένως πιο φυσικό, και γ) έχει πιο έντονη, φρέσκια γεύση. Πως να αξιολογήσω αυτούς τους ισχυρισμούς;
α) Σαχλαμάρες. β) Σαχλαμάρες. γ) Σαχλαμάρες.
Το θαλασσινό αλάτι που πουλιέται στα σούπερ μάρκετ και καταστήματα υγιεινής διατροφής δεν είναι πιο πλούσιο σε μέταλλα, ούτε λιγότερο κατεργασμένο, και δεν διαφέρει σε γεύση από το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι. Θα το πληρώσεις, όμως, από τέσσερις ως είκοσι φορές ακριβότερα. Μπορεί ακόμη να μην προέρχεται καν από τη θάλασσα, καθώς οι παρασκευαστές δεν είναι υποχρεωμένοι να διευκρινίσουν τις πηγές τους και, σύμφωνα με ανθρώπους της βιομηχανίας, μερικές φορές λένε ψέματα.
Το θαλασσινό αλάτι είναι εδώ και πολύ καιρό το αγαπημένο των ανθρώπων που ακολουθούν τη μόδα της υγιεινής διατροφής, οι οποίοι δεν φαίνεται να απαιτούν καμία απόδειξη προτού υιοθετήσουν τις φανατικές απόψεις τους. Τα τελευταία χρόνια, όμως, κάποια κατά τα άλλα ευυπόληπτα περιοδικά μαγειρικής και υγιεινής διατροφής έχουν ρίξει στην ύλη τους “πολύ αλατοπίπερο”, και εξυμνούν το αλάτι από τη θάλασσα.
Όταν επαγγελματίες κριτικοί γεύσεων αρχίζουν να ακολουθούν κι εκείνοι τη μόδα, που στη βάση της δεν είναι αξιόπιστη, είναι ώρα να σταματήσει το πανηγύρι. Αυτό που βλέπουμε είναι η κλασική περίπτωση των καινούργιων ρούχων του αυτοκράτορα. Αν ομολογήσεις πως δεν μπορείς να καταλάβεις τη διαφορά ανάμεσα στο θαλασσινό αλάτι και στο κανονικό αλάτι, είναι σαν να ομολογείς όχι μόνο ότι δεν έχεις την αίσθηση της γεύσης, αλλά πως δεν είσαι και πολιτικά ορθός.
Το αλάτι ξηράς, ή ορυκτό αλάτι, εξορύσσεται από τεράστιες υπόγειες δεξαμενές που είχαν δημιουργηθεί εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν τεράστια σώματα αλατόνερου αποξηράνθηκαν εξαιτίας των κλιματολογικών αλλαγών. Επομένως, όλο το αλάτι μας προέρχεται από κάποια θάλασσα, είτε αρχαία είτε σύγχρονη. Μήπως, όμως, το σημερινό ωκεανικό αλάτι περιέχει περισσότερα μέταλλα από το εξορυγμένο αλάτι; Ναι, περιέχει, αν με τον όρο “ωκεανικό αλάτι” εννοείς την κολλώδη, γκρίζα στερεά ύλη που απομένει όταν εξατμιστεί όλο το νερό από έναν κουβά με νερό του ωκεανού. Θα ονομάσουμε αυτή την ακατέργαστη ύλη ωκεανική στερεά ύλη.
Μόνο το 78 % περίπου της ωκεανικής στερεάς ύλης είναι χλωριούχο νάτριο ή κοινό αλάτι. Το 99 % του υπόλοιπου είναι συνθέσεις μαγνησίου και ασβεστίου. Εκτός από αυτά, υπάρχουν τουλάχιστον άλλα εβδομήντα πέντε χημικά στοιχεία σε πολύ μικρές ποσότητες. Για να πάρεις την ποσότητα σιδήρου μιας ρώγας σταφυλιού, για παράδειγμα, θα έπρεπε να φας 113 γρμ ωκεανικής στερεάς ύλης – και 900 γρμ για να πάρεις την ποσότητα φωσφόρου από την ίδια ρώγα σταφυλιού. Αν υπολογίσουμε ότι ο μέσος Αμερικανός καταναλώνει περίπου δεκαπέντε γραμμάρια αλάτι την ημέρα, η ωκεανική στερεά ύλη έχει περίπου την ίδια θρεπτική αξία που έχει η άμμος.
Ακόμη και αν προέρχεται από τη θάλασσα, εκείνο το πράγμα που σου πωλούν στο κατάστημα υγιεινών τροφών δεν είναι καν ακατέργαστη ωκεανική στερεά ύλη. Είναι κατεργασμένο αλάτι όσο και το αλάτι ξηράς, επειδή ο νόμος απαιτεί όλα τα αλάτια για μαγειρική χρήση να περιέχουν τουλάχιστον 97,5 % χλωριούχο νάτριο. Στην πράξη, ο αριθμός πλησιάζει περισσότερο το 99 %. Μαι εξαίρεση είναι μια μάρκα θαλασσινού αλατιού που παρασκευάζεται στη Γαλλία, η οποία παρ΄όλα αυτά περιέχει ποσότητα μετάλλων πολύ μικρότερη από εκείνη της ακατέργαστης ωκεανικής στερεάς ύλης.
Σε ένα τυπικό εργοστάσιο θαλασσινού αλατιού, το περισσότερο νερό εξατμίζεται από τον ήλιο. Τα στερεά που κρυσταλλοποιούνται, και ονομάζονται ηλιακό αλάτι, ξεχωρίζονται από τα υγρά που απομένουν, που ονομάζονται κατακάθια. Τώρα, όταν μια χημική σύνθεση κρυσταλλοποιείται μέσα από ένα υγρό, αφήνει πίσω όλες σχεδόν τις ακάθαρτες ουσίες. (Οι χημικοί χρησιμοποιούν σκόπιμα την κρυσταλλοποίηση ως διαδικασία καθαρισμού).
Επομένως, τα κατακάθια που μένουν κατακρατούν όλο σχεδόν το ασβέστιο, το μαγνήσιο και άλλες πολύτιμες μεταλλικές θρεπτικές ουσίες, που αναφέρονται συνήθως στις συσκευασίες των τυποποιημένων θαλασσινών αλατιών. Στην Ιαπωνία, τα κατακάθια καταλήγουν συχνά στο τραπέζι ως ένα ιδιόμορφο πικρό καρύκευμα που ονομάζεται νιγκάρι, αλλά στις ΗΠΑ τα πετούν ή τα πωλούν στη χημική βιομηχανία, όπου τα μέταλλα αποσπώνται και χρησιμοποιούνται για διάφορους σκοπούς.
Η διαδικασία δεν τελειώνει εδώ, όμως. Στη συνέχεια, το θαλασσινό αλάτι πλένεται, και με το πλύσιμο φεύγει ακόμη περισσότερο ασβέστιο και μαγνήσιο επειδή τα χλωρίδιά τους είναι πιο ευδιάλυτα στο νερό απ΄ό,τι του χλωριούχου νατρίου. Και τέλος, για να ολοκληρωθεί το κακό, το αλάτι πιθανώς στεγνώνεται μέσα σε κλίβανο με – μάντεψε – καυτό κάρβουνο ή πετρέλαιο. Ιδού λοιπόν η φυσική αγνότητα του θαλασσινού αλατιού.
Το προϊόν που φτάνει στα καταστήματα περιέχει μόνο το ένα δέκατο περίπου των μετάλλων της αρχικής ωκεανικής στερεάς ύλης. Για να πάρεις το φώσφορο που σου δίνει μια ρώγα σταφυλιού, τώρα χρειάζεται να φας 9 κιλά από αυτό το πράγμα.
Έπειτα είναι κι εκείνη η πεισματική αντίληψη ότι το θαλασσινό αλάτι είναι πλούσιο σε ιώδιο, “το άρωμα της θάλασσας”. Κι αυτό είναι σαχλαμάρα. Ορισμένα φύκια είναι πράγματι αρκετά πλούσια σε ιώδιο, αλλά μόνο επειδή το συγκεντρώνουν από το νερό, με τον ίδιο περίπου τρόπο που τα μαλάκια εκχυλίζουν ασβέστιο για να δημιουργήσουν το κέλυφός τους. Υπάρχει τόσο ευρεία προπαγάνδα σχετικά με τα φύκια, που πολλοί άνθρωποι έχουν πειστεί ότι ο ωκεανός είναι ένα τεράστιο καζάνι γεμάτο με ιώδιο. Αν, όμως, τα συγκρίνεις γραμμάριο προς γραμμάριο, ακόμη και κάτι στο οποίο δεν πάει ο νους σου, όπως το βούτυρο, περιέχει 24 φορές περισσότερο ιώδιο από την ακάθαρτη ωκεανική ύλη. Το ιωδιούχο επιτραπέζιο αλάτι, είτε προέρχεται από τη θάλασσα είτε από την ξηρά, περιέχει περίπου εξήντα πέντε φορές περισσότερο ιώδιο, το οποίο έχει προστεθεί σκόπιμα στο εργοστάσιο.
Η γεύση; Άλλος ένας μύθος. Ακούς διάφορους γκουρού της γευσιγνωσίας να λένε ότι το θαλασσινό αλάτι είναι πιο αλμυρό, πιο δυνατό, πιο φίνο, πιο πικρό και έχει λιγότερο χημική γεύση (ό,τι σημαίνει αυτό τέλος πάντων) από το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι. Οι μόνοι ισχυρισμοί που βασίζονται σε έναν κόκκο αλήθειας είναι εκείνοι σχετικά με την πικράδα και την αλμυρότητα. Τα υπόλοιπα είναι απλή φλυαρία.
Τα χλωρίδια του μαγνησίου και του ασβεστίου στην ακάθαρτη ωκεανική στερεά ύλη είναι πράγματι πικρά. Επομένως, μερικοί άνθρωποι έχουν πειστεί από αυτό και φαντάζονται ότι το θαλασσινό αλάτι που αγοράζουν από το κατάστημα έχει μια πικρή ταγκάδα. Δεν έχει. Το μαγνήσιο και το ασβέστιο δεν φτάνουν ποτέ μέχρι το κατάστημα. (Η μοναδική εξαίρεση, πάλι, είναι εκείνο το γαλλικό αλάτι που αναφέραμε).
Παραδόξως όμως, η αλμυρότητα διαφόρων αλατιών αξίζει να συζητηθεί, παρότι όλα τους σχεδόν είναι καθαρό χλωριούχο νάτριο. Αυτό συμβαίνει επειδή αρκετά προϊόντα έχουν διαφορετικά σχήματα και μεγέθη κόκκων, κάτι που εξαρτάται από το πως κρυσταλλοποιήθηκαν από την άρμη στη διάρκεια της κατεργασίας. Κυμαίνονται από κύβους και πυραμίδες ως ακανόνιστες νιφάδες.
Το πιο κοινό εξορυγμένο επιτραπέζιο αλάτι έρχεται σε σχήμα μικροσκοπικών κύβων, ενώ πολλά προϊόντα θαλασσινού αλατιού, όχι, όμως, όλα, είναι συνήθως λεπιοειδή. Επειδή οι “φολίδες” διαλύονται πιο γρήγορα από τους κύβους, μπορεί να σου δίνουν πιο γρήγορα την αίσθηση της αλμυρότητας όταν τις βάζεις στο γλώσσα σου. Κάποιος που συγκρίνει τη γεύση του λεπιοειδούς θαλασσινού αλατιού με εκείνη του κοκκοποιημένου αλατιού ξηράς πιθανώς αποδίδει την ελαφρώς πιο αλμυρή γεύση του θαλασσινού αλατιού στη θάλασσα, παρά στη λεπιοειδή υφή του.
Το να συγκρίνεις τις γεύσεις των αλατιών είναι έτσι κι αλλιώς ανούσιο, όσο επιμελώς και να το κάνεις, καθώς οι άνθρωποι δεν τρώνε το αλάτι βάζοντάς το απευθείας στη γλώσσα τους. Το ρίχνουν στο φαγητό τους, στη διάρκεια του μαγειρέματος ή στο πιάτο τους. Κι στις δύο περιπτώσεις, από τη στιγμή που το αλάτι αγγίξει το υγρό φαγητό διαλύεται, και οποιοδήποτε αποτέλεσμα θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε, το οποίο οφείλεται στο σχήμα των κόκκων, εξαφανίζεται. Επιπλέον, όταν ρίχνεις ένα ή δύο κουταλάκια μέσα σε μια κατσαρόλα βραστού φαγητού, οποιαδήποτε φημολογούμενη διαφορά στη γεύση εξαφανίζεται μέσα στο νερό και είναι αδύνατον να γίνει αντιληπτή.
Όταν νοστιμεύεις το φαγητό προσθέτοντας αλάτι στο μαγείρεμα ή στο πιάτο, επομένως, δεν έχει καμία απολύτως σημασία τι είδος αλατιού χρησιμοποιείς. Την επόμενη φορά που θα ακούσεις κάποιον γευσιγνώστη να κάνει κήρυγμα για τις αρετές του θαλασσινού αλατιού, μην τον πάρεις πολύ στα σοβαρά. Και να προτιμάς το κανονικό κοκκώδες αλάτι. Είναι πολύ πιο φτηνό.

2. Η βρώμικη αλήθεια για το σαπούνι. Λένε ότι υπάρχουν τρία πράγματα που δε θα ήθελες να δεις πώς φτιάχνονται: Τα λουκάνικα, οι νόμοι και το σαπούνι. Έχω ήδη ακούσει πάρα πολλά για τους νομοθέτες και δε θα ήθελα να μάθω για τα λουκάνικα, αλλά θα σφίξω τα δόντια και θα ρωτήσω: Πώς παρασκευάζεται το σαπούνι;
Η βρώμικη διαδικασία παρασκευής σαπουνιού δεν ανταποκρίνεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιείται για να καθαρίζει σχεδόν τα πάντα εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια τουλάχιστον. Ήταν πάντα εύκολο για τον άνθρωπο να φτιάξει σαπούνι από φτηνά υλικά που βρίσκονται παντού: λίπος και στάχτη ξύλου. Και από ασβέστη μερικές φορές.
Μπορείς να φτιάξεις σαπούνι όπως οι Ρωμαίοι: Ζεσταίνεις ασβεστόλιθο για να φτιάξεις ασβέστη. Ρίχνεις υγρό ασβέστη πάνω σε καυτή στάχτη ξύλου και ανακατεύεις καλά. Δημιουργείται μια γκρίζα λάσπη, την οποία ρίχνεις μέσα σε ένα καζάνι με καυτό νερό. Προσθέτεις κομμάτια κατσικίσιου λίπους και βράζεις το μείγμα για μερικές ώρες. Όταν δεις να δημιουργούνται καφετιοί σβόλοι στην επιφάνεια, οι οποίοι σκληραίνουν καθώς το μείγμα κρυώνει, το κόβεις σε πλάκες. Αυτό είναι το σαπούνι σου.
Ή, αν προτιμάς, πήγαινε απλώς στο σούπερ μάρκετ και αγόρασε μια πλάκα σαπουνιού γνωστής μάρκας χωρίς προσμείξεις. Εκτός από σαπούνι, το οποίο είναι μια χημική σύνθεση, πιθανώς περιέχει συμπληρώματα, χρώματα, αρώματα, αποσμητικά, αντιβακτηριδικούς παράγοντες, διάφορες κρέμες και λοσιόν, και πολλή διαφήμιση. Μερικές φορές περισσότερη διαφήμιση παρά σαπούνι.
Όλα τα σαπούνια παρασκευάζονται από την αντίδραση ενός λίπους με ένα αλκάλιο — μια ισχυρή, δραστική βάση. (Η βάση είναι το αντίθετο του οξέως.) Αντί για κατσικίσιο λίπος, τα σημερινά σαπούνια παρασκευάζονται από ένα από τα πολλά διαφορετικά λίπη: βοδινό και αρνίσιο λίπος, φοινικέλαιο, βαμβακέλαιο και ελαιόλαδο. (Το σκληρό σαπούνι παρασκευάζεται από ελαιόλαδο.) Το αλκάλιο που χρησιμοποιείται στα σημερινά σαπούνια είναι συνήθως σταχτόνερο (καυστική σόδα, ή υδροξείδιο του νατρίου). 0 ασβέστης είναι ένα ακόμη πρακτικό αλκάλιο, ενώ μια μικρή ποσότητα στάχτης ξύλου μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σήμερα επειδή περιέχει το αλκάλιο ανθρακικό κάλιο.
Εφόσον έχει δημιουργηθεί από την ένωση μιας οργανικής σύνθεσης (λιπικό οξύ) και μιας ανόργανης σύνθεσης (σταχτόνερο), το μόριο του σαπουνιού, περιέχει μερικά από τα χαρακτηριστικά και των δύο «γονιών». Αποτελείται από μια οργανική πλευρά που της αρέσει να κάνει παρέα με λιπαρές οργανικές ουσίες, και μια ανόργανη πλευρά που έλκεται από το νερό . Εξ ου και η ασύγκριτη ικανότητά του να σπρώχνει τη λιπαρή βρωμιά μέσα στο νερό του πλυσίματος.
Όποτε βλέπεις τα παρακάτω χημικά συστατικά να αναφέρονται στις ετικέτες ενός σαμπουάν, μιας οδοντόκρεμας, ενός αφρού ξυρίσματος, ή ενός καλλυντικού, μην πανικοβληθείς, ούτε να εντυπωσιαστείς. Είναι απλώς τα χημικά ονόματα των σαπουνιών; στεατικό νάτριο, ελαϊκό νάτριο, παλμιτικό νάτριο, μυρικό νάτριο, δαφνικό νάτριο, λιπικό νάτριο και κακαώδες νάτριο. Αν αντί για «νάτριο» περιέχει «κάλιο», το σαπούνι έχει παρασκευαστεί από καυστική ποτάσα (υδροξείδιο του καλιού) αντί από καυστική σόδα (σταχτόνερο, ή υδροξείδιο του νατρίου). Τα σαπούνια από κάλιο είναι πιο μαλακά και μπορούν να είναι ακόμη και υγρά.

3.Γιατί η ζεστή μπύρα χάνει το ανθρακικό της; Μεγαλύτερες ποσότητες αερίου διαλύονται μέσα σε ένα υγρό όταν είναι κρύο παρά όταν είναι ζεστό. Ή, όπως θα έλεγε ένας χημικός, η διαλυτότητα ενός αερίου μέσα σε ένα υγρό αυξάνεται με τη μείωση της θερμοκρασίας. (Αλλά έτσι μιλούν οι χημικοί).
Με απλά λόγια, γιατί το διοξείδιο του άνθρακα αποφασίζει να φύγει από την μπίρα όταν εκείνη ζεσταίνεται; Από την καθημερινή σου εμπειρία, έχεις την εντύπωση ότι ένα υγρό έχει περισσότερη διαλυτική ικανότητα όταν είναι ζεστό παρά όταν είναι κρύο. Η ζάχαρη διαλύεται πιο εύκολα στο ζεστό τσάι παρά στο παγωμένο, έτσι δεν είναι; Γιατί, λοιπόν, πρέπει τα αέρια να συμπεριφέρονται διαφορετικά;
Η απάντηση βρίσκεται στο ρόλο που παίζει η θερμότητα στη διαδικασία της διάλυσης. Και είναι ένας πολύ περίπλοκος λόγος.
Όταν μια ουσία διαλύεται στο νερό, τα μόριά της αποσπώνται το ένα από το άλλο και διασκορπίζονται μέσα στο νερό. Την ίδια στιγμή συμβαίνουν και άλλες αλλαγές, ανάλογα με την ουσία που διαλύεται. Για παράδειγμα, τα μόρια μπορεί να προσκολληθούν πάνω σε σφιχτοδεμένες ομάδες μορίων νερού, ή μπορεί να κάνουν χημική αντίδραση με το νερό, ή μπορεί να διασπαστούν σε θραύσματα με ηλεκτρικό φορτίο, ή μπορεί να κάνουν άλλα πράγματα που είναι πολύ φριχτά για να τα διανοηθούμε.
Όλες αυτές οι διαδικασίες είτε απορροφούν είτε αναδίνουν ενέργεια με μορφή θερμότητας. Επομένως, η θερμοκρασία παίζει έναν ιδιαίτερο – και πολυποίκιλο – ρόλο στη διάλυση διαφόρων ουσιών. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι μερικές ουσίες θα απορροφήσουν πρόθυμα την παραπάνω θερμότητα του ζεστού νερού και θα τη χρησιμοποιήσουν για να διαλυθούν περισσότερο, ενώ άλλες ουσίες θα αντιδράσουν αρνητικά στην υψηλότερη θερμοκρασία και θα διαλυθούν λιγότερο. Με άλλα λόγια, μερικές ουσίες είναι περισσότερο διαλυτές στο ζεστό νερό παρά στο κρύο. Ακόμη και οι χημικοί δεν μπορούν πάντα να προβλέψουν πως θα αντιδράσει η συγκεκριμένη ουσία.
Στην περίπτωση των αερίων, όμως, μπορούμε να κάνουμε μια ευρεία γενίκευση: Όταν τα αέρια διαλύονται μέσα στο νερό, αποβάλλουν όλα ενέργεια με μορφή θερμότητας. Θα μπορούσες να πεις ότι στα διαλυμένα αέρια δεν αρέσει η θερμότητα και προσπαθούν να την ξεφορτωθούν. Επομένως θα διαλυθούν πιο γρήγορα σε ένα κρύο περιβάλλον που απορροφά θερμότητα, όπως είναι το κρύο νερό, και θα αποφύγουν να διαλυθούν σε ένα ζεστό, πλούσιο σε θερμότητα περιβάλλον, όπως είναι το ζεστό νερό.

Κάνε αυτό το test. Άφησε ένα ποτήρι με κρύο νερό σε θερμοκρασία δωματίου για μερικές ώρες και, καθώς ζεσταίνεται, θα παρατηρήσεις φυσαλίδες αέρα να σχηματίζονται στα τοιχώματα του ποτηριού. Ο αέρας διαλύθηκε μέσα στο νερό, αλλά το ζεστότερο νερό δεν μπορεί να κρατήσει πολύ αέρα. Το νερό “χάνει το ανθρακικό του”, όπως ακριβώς και η μπίρα.

4. Άλλο βράζει, άλλο σιγοβράζει; Γιατί οι συνταγές για ψητά κατσαρόλας και ραγκού μού λένε να τα σιγοβράσω, αλλά να μην τα αφήσω να βράσουν; Ποια είναι η διαφορά; Το σιγανό βράσιμο δεν είναι απλώς αργό βράσιμο;
Όχι ακριβώς. Η διαφορά μεταξύ σιγανού βρασίματος και βρασίματος είναι πιο ουσιαστική από τη δύναμη του κοχλάσματος. Το σιγανό βράσιμο πρέπει να γίνεται σε χαμηλότερη θερμοκρασία από το πραγματικό βράσιμο, επειδή ακόμη και μια διαφορά λίγων βαθμών στη θερμοκρασία μπορεί να φέρει διαφορετικά αποτελέσματα στον τρόπο που μαγειρεύονται τα φαγητά.
Το μαγείρεμα είναι μια σειρά από περίπλοκες χημικές αντιδράσεις, και η θερμοκρασία επηρεάζει όλες τις χημικές αντιδράσεις με δύο τρόπους: Καθορίζει τις συγκεκριμένες αντιδράσεις που θα γίνουν, και καθορίζει πόσο γρήγορα θα γίνουν. Όλοι γνωρίζουμε τα αποτελέσματα της θερμοκρασίας στη ταχύτητα του μαγειρέματος: Όσο πιο υψηλή είναι η θερμοκρασία τόσο πιο γρήγορο το μαγείρεμα. Επίσης όμως, είναι αλήθεια ότι τα φαγητά μαγειρεύονται διαφορετικά ακόμα και σε ελάχιστα διαφορετική θερμοκρασία, επειδή στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να συμβαίνουν διαφορετικές χημικές αντιδράσεις.
Το ζήτημα της θερμοκρασίας είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν μαγειρεύουμε κρέατα στο νερό. Στα κρέατα συμβαίνουν διαφορετικές αντιδράσεις που τα μαλακώνουν, τα σκληραίνουν και τα στεγνώνουν (ακόμη κι αν είναι βουτηγμένα σε σάλτσες) σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Η θερμοκρασία του δυνατού βρασίματος, για παράδειγμα, τα κάνει πιο σκληρά, αλλά η λίγο χαμηλότερη θερμοκρασία του σιγανού βρασίματος τα κάνει πιο μαλακά. Η μακρόχρονη πείρα μάς έχει διδάξει ποιοι τρόποι είναι κατάλληλοι για συγκεκριμένες συνταγές, οπότε καλό είναι να μην παίζουμε με τις προτεινόμενες μαγειρικές μεθόδους.
Το ολοκληρωτικό βράσιμο – το δυνατό δηλαδή κόχλαμα, όπως όταν βράζουμε ζυμαρικά – είναι ένας αλάνθαστος δείκτης για μια συγκεκριμένη θερμοκρασία.: Το σημείο βρασμού του νερού. Αυτό ορίζει το ανώτατο όριο θερμοκρασίας για υγρό μαγείρεμα, επειδή η θερμοκρασία του νερού δεν μπορεί να ξεπεράσει το σημείο βρασμού, όσο δυνατά και να βράσουμε κάτι. Όλες αυτές οι μπουρμπουλήθρες που σκάνε στην επιφάνεια μας λένε ξεκάθαρα ότι το φαγητό μας μαγειρεύεται στους 100 βαθμούς Κελσίου περίπου, με ελάχιστες αποκλίσεις αναλόγως διαφόρων συνθηκών.
Όμως, σε χαμηλότερες θερμοκρασίες συμβαίνουν πολλές επιθυμητές χημικές αντιδράσεις. Πόσο χαμηλές; Εξαρτάται από το φαγητό. Το μοναδικό κατώτατο όριο θερμοκρασίας μαγειρέματος είναι αυτό που απαιτείται για να σκοτώσει τα περισσότερα μικρόβια: Περίπου 82 βαθμοί Κελσίου.
Το πρόβλημα είναι: Πως πετυχαίνουμε αξιόπιστα μια από αυτές τις κατάλληλες θερμοκρασίες όταν τις χρειαζόμαστε; Δεν υπάρχει κάποιο φανερό σημάδι, όπως οι μπουρμπουλήθρες, και δεν είναι δυνατόν να στεκόμαστε συνεχώς με ένα θερμόμετρο πάνω από την κατσαρόλα.
Το να προσπαθήσουμε να καθορίσουμε μια συγκεκριμένη θερμοκρασία σιγανού βρασίματος είναι έτσι κι αλλιώς ανόητο, επειδή η θερμοκρασία μέσα σε μια κατσαρόλα πάνω στο μάτι διαφέρει αρκετά από το ένα σημείο στο άλλο και από τη μια στιγμή στην άλλη. Μερικοί από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμοκρασία φαγητού είναι το μέγεθος το σχήμα και το πάχος της κατσαρόλας το υλικό κατασκευής της, το αν είναι σκεπασμένη ή όχι, και αν είναι, πόσο στεγανά, η σταθερότητα της πηγής θερμότητας, η επαφή μεταξύ κατσαρόλας και ματιού, η ποσότητα φαγητού και υγρού μέσα στη κατσαρόλα και τα χαρακτηριστικά του φαγητού.
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να πετύχεις το κατάλληλο σιγανό βράσιμο: Ξέχνα τη θερμοκρασία και επικεντρώσου στο τι κάνει το ψητό. Τοποθέτησε προσεκτικά την κατσαρόλα, το καπάκι και ρύθμισε το μάτι έτσι ώστε οι μπουρμπουλήθρες να φτάνουν στην επιφάνεια μόνο περιστασιακά. Αυτό σημαίνει ότι η μέση θερμοκρασία στην κατσαρόλα είναι λίγο κάτω από το σημείο βρασμού, δηλαδή εκεί ακριβώς που τη θέλεις. Ορισμένα σημεία εδώ κι εκεί, που είναι πιο καυτά, θα δημιουργήσουν περιστασιακές μπουρμπουλήθρες στην επιφάνεια, απλώς για να σε ειδοποιήσουν ότι δεν είναι κρύο το φαγητό.
Να θυμάσαι ότι το πραγματικό βράσιμο επιτυγχάνεται όταν όλες σχεδόν οι μπουρμπουλήθρες φτάνουν στην επιφάνεια. Αν η θερμοκρασία είναι λίγο κάτω από το σημείο βρασμού, μπορεί να δημιουργηθούν μπουρμπουλήθρες στον πάτο, αλλά απορροφώνται πάλι προτού ανεβούν ως την επιφάνεια. Αυτό συμβαίνει όταν το σιγανό βράσιμο γίνεται σωστά.

Τι γίνεται με το ποσέ και το “χάιδεμα με τη φωτιά”; Το ποσέ είναι ένας άλλος τρόπος ονομασίας του σιγοβράσματος, και συνήθως χρησιμοποιείται για ψάρια ή αυγά. Το “χάιδεμα με τη φωτιά” είναι όταν βάζεις το φαγητό, συνήθως ένα αυγό, σε νερό που βράζει κι έπειτα σβήνεις τη φωτιά. Η θερμοκρασία μειώνεται σταδιακά καθώς το νερό κρυώνει, έτσι ώστε η μέση θερμοκρασία να γίνει πιο απαλή και ευγενική από όλες. Το αποτέλεσμα είναι ένα εντελώς παραχαϊδεμένο, καπριτσιόζικο και κακομαθημένο αυγό.