Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας: 3. ΤΟ ΡΗΜΑ

(ii) Δίπτωτα ρήματα

Ι. Με δύο αιτιατικές

§3.48. Με δύο αιτιατικές, από τις οποίες άμεσο αντικείμενο είναι εκείνη ου δηλώνει πρόσωπο, συντάσσονται οι παρακάτω κατηγορίες ρημάτων:

§3.49. Τα ρήματα αἰτῶ, ἐρωτῶ, εἰσπράττω, ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ, ἀφαιρῶ κ.τ.ό.
Για το ρήμα ἀποστερῶ όμως βλ. και §3. 57.

§3.50. Τα ρήματα διδάσκω, ἀναμιμνῄσκω κ.τ.ό.

§3.51. Τα ρήματα ἐνδύω, ἐκδύω.

§3.52. Πολλά μεταβατικά ρήματα, όταν εκτός από το βασικό αντικείμενό τους σε αιτιατική, παίρνουν και δεύτερο σύστοιχο αντικείμενο. Τέτοια ρήματα είναι πολύ συχνά τα δρῶ, ποιῶ, ἐργάζομαι, ἀγορεύω, λέγω.

§3.53. Με δύο αιτιατικές συντάσσονται και τα ρήματα ὀνομάζω, νομίζω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ, ποιῶ κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως η δεύτερη αιτιατική είναι κατηγορούμενο της πρώτης (κατηγορούμενο του αντικειμένου).
Το κατηγορούμενο στο αντικείμενο μπορεί να είναι και προληπτικό.

ΙΙ. Με αιτιατική και γενική

§3.54. Με δύο αντικείμενα, το ένα σε αιτιατική (άμεσο) και το άλλο σε γενική (έμμεσο) συντάσσονται ρήματα που σημαίνουν:

§3.55. Πλήρωση και κένωση: πληρῶ, γεμίζω, ἑστιῶ, κενῶ, εὐωχῶ κ.ά.

ΙΣΟΚΡ 8.79 πληροῦντες τούτων τὰς τριήρεις || αφού γέμιζαν με αυτούς τις τριήρεις.

ΘΟΥΚ 7.53.4 ὁλκάδα παλαιὰν κληματίδων καὶ δᾳδός γεμίσαντες || γέμισαν παλιό φορτηγό σκάφος με κλήματα και ξύλα.

§3.56. Τα ρήματα ἀκούω, μανθάνω, πυνθάνομαι.

ΠΛ Πρωτ 318d ὁ Πρωταγόρας ἐμοῦ ταῦτα ἀκούσας || ο Πρωταγόρας αφού άκουσε από εμένα αυτά.

ΠΛ Μεν 93d ἢ ταῦτα οὐκ ἀκήκοας τῶν πρεσβυτέρων; || Ή μήπως δεν τα έχεις ακούσει αυτά από τους παλαιοτέρους;

ΞΕΝ Ελλ 2.2.13 ἐπεὶ […] ἐπύθοντο οἱ ἔφοροι αὐτῶν ἃ ἔλεγον || όταν […] έμαθαν απ' αυτούς (=τους πρέσβεις) οι έφοροι τις προτάσεις τους.

§3.57. Τα ρήματα λαμβάνω, ἄγω, κωλύω, ἀποστερῶ, εἴργω, ἀπολύω, παύω.

ΑΝΔΟΚ 1.140 μηδὲ βούλεσθε τὴν πόλιν ἀποστερῆσαι ταύτης τῆς δόξης || μητε να θελήσετε να στερήσετε από την πόλη αυτή τη δόξα.

ΠΛ ΙππΕ 372c οὐδένα πώποτε ἀπεστέρησα χάριτος || ποτέ δεν αρνήθηκα να αναγνωρίσω την ευγνωμοσύνη μου σε κάποιον.

ΞΕΝ Ελλ 2.2.9 καὶ τὰ πλοῖα εἶργε τοῦ εἴσπλου || απέκλεισε την είσοδο του λιμανιού για τα εμπορικά πλοία.

ΙΣΟΚΡ 4.58 κἀκεῖνον τῆς ὕβρεως ἔπαυσαν || κι έβαλαν τέρμα στην αλαζονεία του.
Για το ρήμα ἀποστερῶ όμως βλ. και §3. 49..

§3.58. Ρήματα σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, πρό:

ΙΣΟΚΡ 12.27 τὰ μαθήματα ταῦτα […] ἀποτρέπει γε τοὺς νεωτέρους πολλῶν ἄλλων ἁμαρτημάτων || τα μαθήματα αυτά […] αποτρέπουν τουλάχιστον τους νεότερους από πολλές άλλες παρεκτροπές.

ΞΕΝ Ελλ 7.1.29 ὡς ἀποκλείσοντες αὐτὸν τῆς ἐπ’ οἶκον ὁδοῦ || για να του αποκλείσουν το δρόμο του γυρισμού.

§3.59. Ρήματα σύνθετα με την πρόθεση κατὰ και δικαστική σημασία: καταγιγνώσκω, καταψηφίζομαι, κατηγορῶ, καταβοῶ, καταψεύδομαι.

ΛΥΣ 14.17 εἰ αὐτοῦ μὲν ἐκείνου θάνατον κατέγνωτε || αν εκείνον τον καταδικάσατε σε θάνατο.

ΔΗΜ 18.275 ταῦτ’ ἐμοῦ κατηγορεῖ || για αυτά κατηγορεί εμένα.

ΛΥΣ 13.95 μηδαμῶς […]θάνατον ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν καταψηφίσησθε || σε καμιά περίπτωση […] μην καταδικάσετε σε θάνατο εκείνους τους άνδρες.

ΑΝΔΟΚ 1.8 ῥᾳδίως γνώσεσθ’ ἅ μου κατεψεύσαντο οἱ κατήγοροι || εύκολα θα αντιληφθείτε όσα ψευδώς μου καταλογίσουν οι κατήγοροι.

ΙΙΙ. Με αιτιατική και δοτική

§3.60. Με δύο αντικείμενα, το ένα σε αιτιατική (άμεσο) και το άλλο σε δοτική (έμμεσο) συντάσσονται οι παρακάτω κατηγορίες ρημάτων:

§3.61. Ρήματα με τη σημασία των λέγω, ὑπισχνοῦμαι, προστάττω, δείκνυμι, δίδωμι, φέρω, προσάγω, προσαρμόττω, ἀντιτάττω.

ΞΕΝ Ιερ 5.1 χαλεπὸν δ’ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων || θα σου πω και ένα άλλο δυσάρεστο πάθημα των τυράννων, Σιμωνίδη.

ΙΣΟΚΡ 14.45 ἤν τι παράσπονδον αὐτοῖς ἐκεῖνοι προστάττωσιν || εάν εκείνοι τους διατάσσουν κάτι αντίθετο προς τις συμφωνίες.

ΞΕΝ Οικ 2.15 εἰ […] δείξαιμί σοι πολὺ δεινοτέρους ἐμοῦ περὶ μουσικήν || αν […] σου υποδείκνυα κάποιους πολύ πιο ικανούς από μένα στη μουσική.

ΙΣΟΚΡ 2.35 τὸ μὲν γὰρ φιλοσοφεῖν τὰς ὁδούς σοι δείξει || γιατί η θεωρία θα σου δείξει τον δρόμο.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.2.12 προσάγουσι τῷ Κύρῳ τοὺς αἰχμαλώτους || οδήγησαν μπροστά στον Κύρο τους αιχμαλώτους.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.3.44 εὖ ἴστε ὅτι παραδώσετε ταῦτα πάντα τοῖς πολεμίοις || να ξέρετε καλά ότι όλα αυτά θα τα παραδώσετε στους εχθρούς.

ΛΥΣ 2.40 τὰς δ’ αὑτῶν ψυχὰς ὀλίγας οὔσας ἀντιτάξαντες τῷ πλήθει τῷ τῆς Ἀσίας || αφού αντέταξαν τις ψυχές τους, αν και ήταν λίγες, απέναντι στις ορδές των βαρβάρων της Ασίας.

§3.62. Ρήματα που σημαίνουν εξίσωση, εξομοίωση, μείξη, συμφιλίωση: κεράννυμι, μείγνυμι, ὁμοιῶ, συναλλάττω κ.ά.

ΘΟΥΚ 1.24.6 δεόμενοι […]τούς τε φεύγοντας ξυναλλάξαι σφίσι || παρακαλώντας [τους Κερκυραίους …] να τους συμφιλιώσουν με τους εξόριστους.

ΙΣΟΚΡ 8.131 σκοποῦσιν […] ὅπως τοὺς ἔχειν τι δοκοῦντας τοῖς ἀπόροις ἐξισώσουσιν || σκέφονται […] πώς θα εξισώσουν με τους φτωχούς όσους φαίνονται να έχουν περιουσία.

§3.63. Σύνθετα με τις προθέσεις ἐν, σύν, πρός, παρά.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 8.7.18 οἵους μὲν φόβους τοῖς μιαιφόνοις ἐμβάλλουσιν || πόσο φόβο προξενούν στους δολοφόνους.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.5.11 πᾶσιν αὐτοῖς ὁμόνοιαν ἐμβάλλειν || να τους κάνους όλους να ομονοήσουν.

ΞΕΝ Ελλ 6.1.2 οἱ Φαρσάλιοι παρακατέθεντο αὐτῷ τὴν ἀκρόπολιν || οι Φαρσάλιοι του εμπιστεύτηκαν την ακρόπολη.

ΔΗΜ 15.7 ταὔτ’ ἂν αὐτῷ παραινέσαιμ’ ἅπερ ὑμῖν || θα τον συμβούλευα αυτά που συμβουλεύω κι εσάς.

ΛΥΣ 28.16 ἐγὼ μὲν οὖν ταῦθ’ ὑμῖν παρακελεύομαι || εγώ λοιπόν αυτά σας συμβουλεύω.

ΛΥΣ 16.14 καὶ οὐ μόνον τοῦτο συνεβούλευον τοῖς ἄλλοις || και όχι μόνο έδινα στους άλλους αυτές τις συμβουλές.

ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 63.3 ὅ τι ἂν αὐτῷ προστιμήσῃ τὸ δικαστήριον || το πρόστιμο που θα του επιβάλει το δικαστήριο.

IV. Με γενική και δοτική

§3.64. Με δύο αντικείμενα, το ένα σε γενική (άμεσο) και το άλλο σε δοτική (έμμεσο) συντάσσονται ρήματα που σημαίνουν:

§3.65. Μετοχή: μετέχω, κοινωνῶ, μεταδίδωμι (δίνω μερίδιο σε κάποιον από κάτι), παραχωρῶ, ἀντιποιοῦμαι (διεκδικώ κάτι από κάποιον) κ.ά.

ΔΗΜ 21.96 τῶν ἴσων μετεῖχε τοῖς ἄλλοις ἡμῖν || θα απολάμβανε τα ίδια προνόμια με μας

ΞΕΝ Ελλ 2.4.20 μετεσχήκαμεν δὲ ὑμῖν καὶ ἱερῶν τῶν σεμνοτάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἑορτῶν τῶν καλλίστων || μαζί σας έχουμε πάρει μέρος στα ιερότερα μυστήρια και σε θυσίες και στις λαμπρότερες τελετές.

ΙΣΟΚΡ 6.43 κοινωνήσαντες δὲ τῶν κινδύνων ἡμῖν || κι αφού συμμετείχαν στους ίδιους κινδύνους μαζί μας.

ΔΗΜ 23.65 μετεδώκαμεν αὐτῷ καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων καὶ νομίμων || του δώσαμε τη δυνατότητα να συμμετάσχει στις θρησκευτικές τελετές και στις νομικές διαδικασίες.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.3.23 ἐπεὶ δὲ Κῦρος τέθνηκεν, οὔτε βασιλεῖ ἀντιποιούμεθα τῆς ἀρχῆς || από τότε όμως που σκοτώθηκε ο Κύρος ούτε προσπαθούμε να πάρουμε τη βασιλική εξουσία.

§3.66. Τα δικαστικά ρήματα τιμῶ (ορίζω ως δικαστής για κάποιον κάποια ποινή) και τιμῶμαι (ορίζω ως δικαστής για κάποιον κάποια ποινή).

Σχέσεις και κύκλοι

Όλες οι σχέσεις έχουν κάτι να μας δώσουν. Σε όλες τις σχέσεις έχουμε κάτι να δώσουμε. Άλλες φορές γίνεται από την καρδιά, άλλες από το εγώ. Κι άλλες φορές σου κλέβουν, αν τους αφήσεις, ή κλέβεις εσύ, αν σε αφήσουν.

Ένα παραμυθένιο σενάριο θα έλεγε ίσως “και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα”. Όμως το “για πάντα” όπως και το “μαζί”, είναι έννοιες που στην εποχή μας θα λέγαμε έχουν αρκετά ξεφτίσει. Χωρίς να είναι απόλυτη παραδοχή, συνήθως αποτελούν τις εξαιρέσεις στους -για τώρα- κανόνες.

Άρα, με αυτό σαν όχι περιοριστικό αλλά στατιστικό δεδομένο μπορούμε να λειτουργήσουμε μέσα μας τα παρακάτω τέσσερα “προγράμματα” – ωφέλιμες “πεποιθήσεις”:

1. Κάθε συνάντηση έχει έναν λόγο κι ένα σκοπό

Ακόμα κι αν νομίζω πως δεν έχει, μπορώ να της δώσω. Μπορεί να είναι απλά απόλαυση, ή συντροφιά και μοίρασμα. Επειδή μία σχέση είναι ο πιο ισχυρός καθρέφτης του εαυτού, θα μου βγάλει αρκετές καλές και ίσως αρκετές αρνητικές πλευρές μου. Είναι μια υπέροχη ευκαιρία να ανακαλύψω ή να εξελίξω τις καλές, και να δω αλλά και να δουλέψω τις αρνητικές. Το ίδιο ισχύει και για τον άλλον.

2. Σε κάθε συνάντηση μπορώ να δώσω και να λάβω

Όσο πιο κοντά στην ισορροπία, τόσο καλύτερη η αρμονία. Χωρίς να μετράω το κάθε τι, μπορώ να εκτιμώ συνειδητά αυτά που λαμβάνω, αλλά και από καρδιάς να προσφέρω πίσω και αντίστροφα. Η συναισθηματική ταύτιση έχει μια δυσκολία στο 50-50, αλλά μπορώ όσο περνάει από το χέρι μου να φροντίζω να είμαι εκεί. Για να είμαι πρωτίστως εγώ εντάξει με εμένα.

3. Κάθε συνάντηση έχει έναν κύκλο

Όταν συναντιούνται δύο άνθρωποι, ξεκινούν και ανοίγουν ένα κύκλο με κοινές εμπειρίες, χαρές αλλά και λύπες. Όσο τα πράγματα είναι καλά, αυτός ο κύκλος όλο και μεγαλώνει. Κάποια στιγμή φτάνει σε ένα μέγιστο σημείο. Μία ακτίνα που ξεκινάνε τα προβλήματα, η ρουτίνα ή μια αδιαφορία. Δεν είναι επιθυμητό όταν είμαστε μέσα στη σχέση, όμως συμβαίνει. Εκεί, ή εξελισσόμαστε παρέα, εστιάζουμε σε αυτά που μας ενώνουν και ανανεώνουμε την σχέση, ή ξεκινάνε οι τριβές. Αν το ξεπεράσουμε, ο κύκλος συνεχίζει και μεγαλώνει. Και η σχέση χαρωπά αναβαθμίζεται και ανανεώνεται. Αν όχι, ο κύκλος ξεκινάει και μικραίνει, και συνήθως, τραυματίζει ή λερώνει όλα τα όμορφα που τον βοήθησαν να μεγαλώσει στην αρχή.

4. Κάθε συνάντηση, αν εφικτό, είναι καλό να κλείνει όμορφα

Ξέρω πως κι αυτό αγγίζει το ουτοπικό, αλλά είναι εφικτό. Κάθε κύκλος ιδανικά πρέπει να κλείνει όμορφα. Στην περίπτωση που δεν μπορούν να ξεπεραστούν οι όποιες δυσκολίες, όσο παραμένεις εκεί, η τοξικότητα αρχίζει να μεγαλώνει, όπως και το μαύρισμα της καθημερινότητας. Κι εκεί που η σχέση εμπλούτιζε με όμορφα χρώματα και συναισθήματα και άλλους τομείς της ζωής σου, τώρα λειτουργεί αρνητικά και αντίστροφα. Η εξάρτηση ή συνεξάρτηση καθώς και μαζoχιστικές ή ναρκισσιστικές τάσεις και συμπεριφορές, πλέον τραυματίζουν. Από ένα σημείο λοιπόν και μετά, όταν το πλοίο βουλιάζει, για να σωθεί, πρέπει και να το θέλουν, και να μπορούν και οι δύο. Μόνος σου και μόνη σου δεν μπορείς να το κάνεις. Αυτό λοιπόν που από ένα σημείο και μετά θα πρέπει να σε απασχολεί, δεν είναι πως θα σώσεις κάτι που πια δεν υπάρχει ή δεν σώζεται. Αλλά το γιατί μένεις ακόμα εκεί. Άρα, ακόμα και τότε, μπορείς να βρεις κάτι που θα σε αναβαθμίσει και με την θέλησή σου θα σε βελτιώσει.

Κάποια πράγματα παύουν κάποια στιγμή να έχουν άλλη αξία για σένα ή για τον άλλον, ή και τους δυο. Έχουν εκπληρώσει τον σκοπό τους. Όμως η συνήθεια, η έλλειψη αυταγάπης και οι χειριστικές συμπεριφορές μεταμορφώνονται σε δεσμά και αναπάντητα ερωτήματα που πλέον αρχίζουν και σε ρουφάνε. Θυμήσου πως αυτός ο άνθρωπος κάποτε σε έκανε να χαμογελάς. Κάποτε σε έκανε να νιώθεις όμορφα. Κάποτε σε έκανε να περνάς καλά. Με την δική σου επίσης ασφαλώς συμμετοχή. Αλλά κάποτε, όχι πια. Κι αυτό είναι οκ.

Οι κύκλοι λοιπόν, αν δεν είναι παντοτινοί, καλό είναι να σε αφήνουν και εσένα και τον άλλον, σε ένα καλύτερο αυτογνωσιακό και εμπειρικό στάδιο. Σε μια καλύτερη μοίρα. Τόσο για εσένα, όσο και για την επόμενη με το καλό συνάντηση. Ξέρω πως πολλές φορές είναι δύσκολο, αλλά στο χέρι σου είναι να κρατήσεις τα καλά και να φύγεις ή να φύγετε με όμορφες αναμνήσεις κι ένα από καρδιάς ευχαριστώ να είσαι πάντα καλά.

Όσο για την ευθύνη, πέφτει πάντα σε εκείνον ή εκείνη με την μεγαλύτερη αντίληψη δύναμη και αυτογνωσία. Το όποιο κάρμα αν υπάρχει, ας το κάψουμε με αγάπη, κι ας σταματήσουμε να δημιουργούμε νέο.

Έχεις πολλά να κάνεις. Ανανέωσε, αναβάθμισε, ή κλείσε τον όποιο κύκλο σε όποιον τομέα, και προχώρα. Ακόμα κι αν χρειαστεί να φύγεις τρέχοντας. Ένας νέος κύκλος είναι εκεί έξω και σε περιμένει. Είτε δικός σου, είτε με έναν άλλο άνθρωπο.

Η τοξική θετικότητα

Φυσικά, δεν υπάρχει τίποτα κακό με το να δείχνεις θετικότητα, αισιοδοξία και ευγνωμοσύνη - αυτά τα χαρακτηριστικά βοηθούν τους ανθρώπους να ανθίσουν. Όμως, η ζωή δεν είναι πάντα θετική.

Όλοι αντιμετωπίζουμε δυσάρεστα συναισθήματα και καταστάσεις, που πρέπει να γίνονται αντιληπτά και να αντιμετωπίζονται, ώστε η ψυχική ευημερία να διατηρείται στο μεγάλυτερο δυνατό βαθμό. Η τοξική θετικότητα οδηγεί τη θετική σκέψη σε ένα υπεργενικευμένο άκρο.

Αυτή η στάση δεν υπογραμμίζει απλώς τη σημασία της αισιοδοξίας – επίσης ελαχιστοποιεί ή ακόμη και αρνείται κάθε ίχνος ανθρώπινων συναισθημάτων που δεν είναι αυστηρά χαρούμενα ή θετικά.

Τι είναι η τοξική θετικότητα;

Ας ξεκινήσουμε με το τι δεν είναι η τοξική θετικότητα. Η τοξική θετικότητα δεν είναι γνήσια ενθάρρυνση τη σωστή στιγμή.

Τοξική θετικότητα είναι να υποστηρίζεις ότι κάποιος πρέπει να έχει θετική νοοτροπία και να αποπνέει μόνο θετικά συναισθήματα και σκέψεις ανά πάσα στιγμή, ιδιαίτερα όταν τα πράγματα είναι δύσκολα.

Αυτή η προσέγγιση είναι επιζήμια επειδή προεξοφλεί και δυσφημεί συναισθήματα που δεν είναι θετικά. Ενώ υπάρχουν οφέλη από το να είσαι αισιόδοξος και να εμπλέκεσαι σε θετική σκέψη, η τοξική θετικότητα απορρίπτει όλα τα δύσκολα συναισθήματα υπέρ μιας χαρούμενης και συχνά ψευδώς θετικής εικόνας.

Πώς αντιλαμβανόμαστε την τοξική θετικότητα;

Ο καθένας είναι διαφορετικός, επομένως οι μορφές τοξικής θετικότητας μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα κοινά σημεία που σχετίζονται με την τοξική θετικότητα και συνήθως εκδηλώνονται ως συμπεριφορές τοξικά θετικών ατόμων. Μερικά από αυτά είναι:

• Η απόρριψη αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων
• Η απόκρυψη προσωπικών συναισθημάτων
• Ο εκνευρισμός προς τα άτομα που έχουν κακή διάθεση ή μοιράζονται τα προβλήματά τους
• Ο χλευασμός των ατόμων που δείχνουν τις αδυναμίες και τα τρωτά τους σημεία
• Η χρήση φράσεων όπως «θα μπορούσε να είναι χειρότερο», «απλώς μην το σκέφτεσαι» κ.λ.π.
• Το αίσθημα ενοχής για την εμπειρία αρνητικών συναισθημάτων

Παραδείγματα Τοξικής Θετικότητας

Μερικά παραδείγματα τοξικής θετικότητας που ενδεχομένως να έχετε παρατηρήσει σε εσάς ή τους άλλους αποτελούν τα εξής:

1. Απορρίπτετε τα δύσκολα συναισθήματα:

Η τοξική θετικότητα περιλαμβάνει το να βλέπεις ορισμένα συναισθήματα, όπως θυμό, λύπη ή οποιοδήποτε άλλο άβολο συναίσθημα ως «αρνητικά». Όταν προκύπτουν αυτά τα δύσκολα συναισθήματα, τα πιέζετε συνεχώς προς τα κάτω, επιμένοντας ότι πρέπει να παραμείνετε θετικοί. Οι άνθρωποι μπορούν επίσης να το κάνουν αυτό και σε άλλους λέγοντας πράγματα όπως «Απλώς κοιτάξτε τη φωτεινή πλευρά» ή «Τουλάχιστον…» για να αποφύγουν να συμπαρασταθούν.

2. Αισθάνεστε ενοχές για τα συναισθήματά σας:

Εάν έχετε να κάνετε με τοξική θετικότητα, ίσως να παρατηρείτε ένα αίσθημα ενοχής κάθε φορά που προκύπτουν αυτά τα «αρνητικά» συναισθήματα ή κρίνετε τον εαυτό σας για αυτό που βιώνετε. Μπορεί να είστε αναστατωμένοι με τον εαυτό σας που αισθάνεστε εξαρχής αυτά τα συναισθήματα.

3. Προσποιείστε ότι είστε ευγνώμων:

Ένα ενδεικτικό σημάδι τοξικής θετικότητας είναι να εστιάζετε στην ευγνωμοσύνη ως έναν τρόπο για να παρακάμψετε τα συναισθήματά σας. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ευγνωμοσύνη είναι κάτι κακό, αλλά μπορεί να γίνει όταν τη χρησιμοποιείτε για να ακυρώσετε τον εαυτό σας. Το ίδιο ισχύει και όταν το επιβάλλουμε και σε άλλους.

Για παράδειγμα, το να επιμένει ένας φίλος ή μέλος της οικογένειας σου ότι πρέπει να είσαι ευγνώμων επειδή μια κατάσταση θα μπορούσε να είναι χειρότερη, είναι τοξική θετικότητα.

Οι επιβλαβείς συνέπειες της τοξικής θετικότητας

Η υπερβολική θετικότητα είναι τοξική γιατί:

Μπορεί να βλάψει ανθρώπους που περνούν δύσκολες στιγμές. Αντί να μπορούν να μοιραστούν γνήσια ανθρώπινα συναισθήματα και να κερδίσουν άνευ όρων υποστήριξη, οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τοξική θετικότητα νιώθουν ότι τα συναισθήματά τους απορρίπτονται, αγνοούνται ή ακυρώνονται τελείως.

Προκαλεί ντροπή: Η λήψη τοξικής θετικότητας μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα ντροπής. Ουσιαστικά, λέει στους ανθρώπους ότι τα συναισθήματα που νιώθουν είναι απαράδεκτα. Όταν κάποιος υποφέρει, πρέπει να γνωρίζει ότι τα συναισθήματά του ισχύουν και ότι μπορεί να βρει ανακούφιση και αγάπη στους φίλους και την οικογένειά του.

Προκαλεί ενοχές: Το να είσαι τοξικά θετικός μπορεί επίσης να προκαλέσει αισθήματα ενοχής. Δίνει το μήνυμα ότι αν δεν βρίσκετε τρόπο να αισθάνεστε θετικά —ακόμα και μπροστά σε τραγωδία—κάνετε κάτι λάθος.

Αποφεύγει το αυθεντικό ανθρώπινο συναίσθημα: Η τοξική θετικότητα λειτουργεί ως μηχανισμός αποφυγής . Όταν οι άνθρωποι επιδίδονται σε αυτό το είδος συμπεριφοράς, τους επιτρέπεται να παρακάμπτουν ή να αγνοούν συναισθηματικές καταστάσεις που τους κάνουν να αισθάνονται άβολα. Μερικές φορές στρέφουμε αυτές τις ίδιες ιδέες στον εαυτό μας, εσωτερικεύοντάς τις. Όταν νιώθουμε δύσκολα συναισθήματα, τα απορρίπτουμε και τα αρνούμαστε.

Η τοξική θετικότητα μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα ανεπάρκειας και αναξιότητας. Όσο ακούτε ότι πρέπει να είστε θετικοί, αρχίζετε να νιώθετε ότι δεν είστε αρκετά καλοί εάν δεν είστε συνεχώς σε καλή διάθεση.

Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε εξάντληση. Το να βγάζετε προς τα έξω ένα χαρούμενο ή γενναίο εαυτό χωρίς να το αισθάνεστε, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική και συναισθηματική σας υγεία.

Πώς να αποφύγετε την τοξική θετικότητα

Εάν αναγνωρίζετε τοξικά θετικές συμπεριφορές στον εαυτό σας, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να υιοθετήσετε μια πιο υγιή και υποστηρικτική προσέγγιση. Μερικές ιδέες είναι να:

Αναπτύξετε τη νοοτροπία «είναι εντάξει να μην είσαι εντάξει». Αντί να έχετε την άποψη ότι είναι κακό ή λάθος να έχετε αρνητικά συναισθήματα, αποδεχτείτε ότι δεν είναι ρεαλιστικό να είστε εντάξει όλη την ώρα. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι αν κάποιος δεν αισθάνεται καλά, αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και αποδεκτό.

Διαχειριστείτε τα αρνητικά σας συναισθήματα, αλλά μην τα αρνηθείτε. Τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να προκαλέσουν άγχος όταν δεν ελέγχονται. Αλλά μπορούν επίσης να παρέχουν σημαντικές πληροφορίες που ίσως να οδηγήσουν σε ευεργετικές αλλαγές στη ζωή σας.

Εστιάσετε στο να ακούτε τους άλλους και να δείχνετε υποστήριξη. Όταν κάποιος εκφράζει ένα δύσκολο συναίσθημα, μην του δώσετε με μια κλισέ, επιφανειακή, θετική απάντηση. Αντίθετα, επιβεβαιώστε τον ότι αυτό που νιώθει είναι φυσιολογικό και είστε εκεί για να τον ακούσετε.

Εάν κάποιος που γνωρίζετε έχει την τάση να ανταποκρίνεται στα αρνητικά σας συναισθήματα με δηλώσεις που δεν είναι υποστηρικτικές ή συναισθηματικά επικυρωτικές, ορισμένοι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσατε να ανταποκριθείτε στην τοξική θετικότητα περιλαμβάνουν τα εξής:

Να είστε ρεαλιστές για αυτό που νιώθετε. Όταν αντιμετωπίζετε μια δύσκολη κατάσταση, είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε άγχος, ανησυχία ή ακόμα και φόβο. Μην περιμένετε πολλά από τον εαυτό σας. Εξασκηθείτε στη φροντίδα του εαυτού σας και εργαστείτε για τη λήψη μέτρων που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της κατάστασής σας.

Μην φοβάστε να αμφισβητήσετε ένα άτομο που είναι τοξικά θετικό. Ενώ η πρόκληση αυτού του τύπου απάντησης μπορεί να είναι άβολη, η αντιμετώπιση της προσέγγισης του ατόμου, του παρέχει την ευκαιρία να αναπτυχθεί. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εάν αντιμετωπίζετε τοξική θετικότητα στην εργασία, βοηθώντας τους ηγέτες να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο των δηλώσεων και των πράξεών τους.

Να ξέρετε ότι είναι εντάξει να αισθάνεστε περισσότερα από ένα πράγματα. Εάν αντιμετωπίζετε μια πρόκληση, είναι πιθανό να αισθάνεστε αγχωμένοι για το μέλλον και, ταυτόχρονα, να ελπίζετε ότι θα πετύχετε. Τα συναισθήματά σας μπορεί να είναι τόσο περίπλοκα όσο και η ίδια η κατάσταση.

Η τοξική θετικότητα είναι συχνά ανεπαίσθητη και πολλοί από εμάς έχουμε εμπλακεί σε αυτό το είδος σκέψης έως ένα βαθμό. Μαθαίνοντας να το αναγνωρίζετε, ωστόσο, μπορείτε να απαλλαγείτε καλύτερα από αυτόν τον τύπο σκέψης και να παρέχετε (αλλά και να λαμβάνετε) πιο αυθεντική υποστήριξη όταν περνάτε κάτι που δεν είναι εύκολο.

Αρχίστε να παρατηρείτε τοξικές δηλώσεις και προσπαθήστε να αφήσετε τον εαυτό σας και τους άλλους να νιώσουν τα συναισθήματά σας—τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά.

Η θετική σκέψη είναι κάτι το υγιές, αλλά μια συνθήκη διαρκούς θετικότητας είναι ανέφικτη.

Εάν παλεύετε με την τοξική θετικότητα, θυμηθείτε ότι όλοι έχουμε σκαμπανεβάσματα. Υγιής θετικότητα σημαίνει να αφήνεις χώρο, τόσο για την πραγματικότητα, όσο και για την ελπίδα. Η επεξεργασία και η αξιοποίηση όλων των συναισθημάτων οδηγούν σε έναν υγιέστερο νου.

Πλάτων: Πώς μετριέται η ευδαιμονία;

«Νομίζω ότι καθώς είναι τρία τα μέρη της ψυχής τρεις θα είναι και οι ηδονές, μία για το καθένα· και οι επιθυμίες και το ίδιο τα είδη εξουσίας (ἀρχαί).» Πλάτων, Πολιτεία 580d7-8

Το ζήτημα της ηδονής δεν εγκατέλειψε την πλατωνική σκέψη κατά τη διάρκεια όλης της εξελικτικής της πορείας. Σε πολλά από τα έργα του από τους πρώιμους διαλόγους έως τους ύστερους (με αποκορύφωμα τον Φίληβο ή Περί ηδονής), ο συγγραφέας επανέρχεται στην ηδονή, τα είδη της, τη σχέση της με το αγαθό και τελικά στη σύνδεσή της με την ευδαιμονία. Στον Γοργία (495a) ο Σωκράτης θέτει στον Καλλικλή το ερώτημα: «το ευχάριστο (ἡδὺ) ταυτίζεται με το αγαθό ή υπάρχει κάποιο από τα ευχάριστα το οποίο να μην είναι αγαθό; (εἶναι τὸ αὐτὸ ἡδὺ καὶ ἀγαθόν, ἢ εἶναί τι τῶν ἡδέων ὃ οὐκ ἔστιν ἀγαθόν;). Στον Πρωταγόρα προχωράει ένα βήμα παραπέρα: είναι η αντίθεση λύπης-ηδονής ικανή να καθορίσει τη ζωή κάποιου; Τα ερωτήματα διαδέχονται το ένα το άλλο και οι απαντήσεις προλαμβάνονται από τον ομιλητή Σωκράτη:

«Επιδιώκετε λοιπόν την ηδονή ως αγαθό και αποφεύγετε τη λύπη ως κακό; Ονομάζετε το να λυπάται κανείς αγαθό όταν σας απαλλάσσει από μεγαλύτερες από τις υπάρχουσες λύπες ή προκαλεί μεγαλύτερες ηδονές από λύπες; ή μπορείτε να πείτε ότι το αγαθό είναι άλλο από την ηδονή ή ότι το κακό είναι άλλο από τη λύπη (ἀνίαν)· ή σας αρκεί να τελειώσετε τη ζωή σας ευχάριστα χωρίς λύπες; (ἢ ἀρκεῖ ὑμῖν τὸ ἡδέως καταβιῶναι τὸν βίον ἄνευ λυπῶν;) Και πάλι λέτε ότι αν και γνωρίζει ο άνθρωπος να πράττει τα αγαθά δεν το θέλει εξαιτίας των άμεσων απολαύσεων (διὰ τὰς παραχρῆμα ἡδονάς) επειδή υποτάσσεται σ’ αυτές.»
Πλάτων, Πρωταγόρας 354c4-355b4

Στην Πολιτεία ο συγγραφέας συζητά εκ νέου το ζήτημα της ηδονής, τη συνδέει με τα μέρη της ψυχής και κατά συνέπεια με τους τύπους των ανθρώπων. Στο στόχαστρό του βέβαια είναι η ιδανική πολιτεία. Έτσι, όπως η πόλη χωρίζεται σε τρία μέρη, το ίδιο και η ψυχή. Τα μέρη της ψυχής αντιστοιχούν στα τρία είδη των ηδονών. Το πρώτο είναι αυτό με το οποίο μαθαίνει ο άνθρωπος (ἦν ᾧ μανθάνει ἄνθρωπος), το δεύτερο εκείνο με το οποίο θυμώνει (τὸ δὲ ᾧ θυμοῦται) το τρίτο όμως είναι δύσκολο να οριστεί λόγω της πολυμορφίας του. Έχει ονομαστεί επιθυμητικό, καθώς συνδέεται με τις επιθυμίες για φαγητό, ποτό και ερωτικές απολαύσεις.

Κατά τον ίδιο τρόπο οι άνθρωποι διακρίνονται ανάλογα με το είδος της ηδονής που επιλέγουν. Πρώτος είναι ο φιλόσοφος, αυτός που επιλέγει την ηδονή της μάθησης και αναζητεί την αλήθεια. Δεύτερος τύπος ο φιλόνικος ή φιλότιμος (φιλόνικον αὐτὸ καὶ φιλότιμον προσαγορεύοιμεν), του οποίου το θυμοειδές επιθυμεί «να νικά». Είναι αυτός που αντλεί ηδονή από τη δόξα και τις τιμές. Ο τρίτος τύπος ανθρώπου προτιμά τις σωματικές απολαύσεις, ονομάζεται φιλοκερδής, επειδή οι εν λόγω επιθυμίες ικανοποιούνται με το χρήμα.

Αφού έχουν δοθεί οι απαραίτητες εξηγήσεις, είναι η ώρα της σύγκρισης των τριών τύπων ανθρώπων και των βίων τους. Φυσικά, καθένας από αυτούς (ο φιλόσοφος, ο φιλόνικος και ο φιλοκερδής), εφόσον έχει επιλέξει τον βίο του ανάλογα με την ηδονή που του προσφέρει, είναι πεπεισμένος για την ευδαιμονία του. Ποιος είναι όμως ο πιο ευτυχισμένος και πώς μετριέται κάτι τέτοιο;

«Αφού λοιπόν, είπα, αμφισβητούνται οι ηδονές κάθε τύπου και οι βίοι τους, όχι ως προς το ποια είναι η ομορφότερη και η πιο άσχημη ζωή, ούτε ποια είναι η χειρότερη και η καλύτερη, αλλά ως προς αυτό ποια είναι η πιο ευχάριστη και με τη λιγότερη λύπη (ἥδιον καὶ ἀλυπότερον), πώς θα γνωρίσουμε ποιος από αυτούς λέει την αλήθεια;»
Πλάτων, Πολιτεία 581e5-582a2

Πώς μετριέται η ηδονή; Η εμπειρία, η φρόνηση και η λογική (ἐμπειρίᾳ τε καὶ φρονήσει καὶ λόγῳ) θα αποτελέσουν τα κριτήριά της. Ως προς την εμπειρία ο φιλόσοφος σαφώς υπερτερεί έναντι των άλλων. Είναι ο μοναδικός που έχει εμπειρία και των τριών βίων και έχει επιλέξει την αλήθεια έναντι των σωματικών απολαύσεων (που έχει γνωρίσει νέος) και των τιμών που απονέμονται σε όλους όσοι έχουν κατορθώσει κάτι σημαντικό. Ως εκ τούτου, ο φιλόσοφος απολαμβάνει συνειδητά τη μεγαλύτερη ηδονή: τη θέαση του όντος. Έχοντας εμπειρία όλων των ηδονών επιλέγει την καλύτερη. Μια εμπειρία που όχι μόνο δεν έχει ο φιλοκερδής, αλλά ταυτόχρονα είναι δύσκολο να την αποκτήσει. Τα υπόλοιπα δύο κριτήρια δεν θα συζητηθούν σε μάκρος, καθώς εύλογα γίνεται κατανοητό ότι ο φιλόσοφος είναι κάτοχος τόσο της φρόνησης όσο και του λόγου. Η λογική είναι το κατεξοχήν εργαλείο που χρησιμοποιεί (Λόγοι δὲ τούτου μάλιστα ὄργανον). Οι ηδονές μπορούν να ιεραρχηθούν:

«Αφού λοιπόν είναι τρεις οι ηδονές, δεν θα ήταν πιο γλυκιά (ἡδίστη) η ηδονή αυτού του μέρους της ψυχής με το οποίο μαθαίνουμε, και εκείνος στον οποίο κυβερνά αυτό το μέρος της ψυχής δεν θα είχε την πιο γλυκιά ζωή (ὁ τούτου βίος ἥδιστος);»
Πλάτων, Πολιτεία 583a1-3

Το ζήτημα της ηδονής δεν έχει τελειώσει όμως. Ο συγγραφέας συνεχίζει να εξετάζει την κατώτατη ηδονή σε σχέση με τον πόνο. Μεταξύ των δύο άκρων υπάρχει μια γκρίζα ζώνη όπου κινούνται όσοι επιλέγουν μόνο τις σωματικές απολαύσεις. Μάλιστα, οι άνθρωποι αυτοί δεν κατορθώνουν ποτέ να φτάσουν στην αληθινή ηδονή, καθώς εσφαλμένα πιστεύουν ότι η έλλειψη πόνου ισοδυναμεί με ηδονή. Έτσι, μόλις περάσει ο πόνος νομίζουν ότι βιώνουν την ηδονή.

«Και πολλές άλλες τέτοιες καταστάσεις, νομίζω, κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται έτσι, στις οποίες όταν λυπούνται, εγκωμιάζουν την απαλλαγή από τη λύπη και την ησυχία ως το πιο γλυκό, και όχι το να χαίρονται. (Καὶ ἐν ἄλλοις γε οἶμαι πολλοῖς τοιούτοις αἰσθάνῃ γιγνομένους τοὺς ἀνθρώπους, ἐν οἷς, ὅταν λυπῶνται, τὸ μὴ λυπεῖσθαι καὶ τὴν ἡσυχίαν τοῦ τοιούτου ἐγκωμιάζουσιν ὡς ἥδιστον, οὐ τὸ χαίρειν.)»
Πλάτων, Πολιτεία 583d6-9

«Πώς είναι δυνατό να νομίζει κάποιος την έλλειψη του πόνου χαρά και την έλλειψη της χαράς πόνο;» αναρωτιέται ο Σωκράτης στην Πολιτεία. Με άλλα λόγια, οι ηδονές που αισθάνονται οι άνθρωποι αυτού του τύπου δεν είναι γνήσιες αλλά νόθες. Το ίδιο συμβαίνει και με την πείνα, τη δίψα και τα παρόμοια. Είναι είδος κενού του σώματος και ως τέτοιες απλώς αναγκαίες για τη ζωή. Μόλις έλθει η πλήρωση του κενού, έχουμε ηδονή. Είναι όμως αυτή η ηδονή γνήσια; Και βέβαια όχι, συμπεραίνει. Οι ηδονές που είναι ανάμεικτες με λύπη είναι είδωλα της αληθινής ηδονής και σκιές (ἡδοναῖς συνεῖναι μεμειγμέναις λύπαις, εἰδώλοις τῆς ἀληθοῦς ἡδονῆς καὶ ἐσκιαγραφημέναις). Συνεπώς, οι φιλοκερδείς (δοσμένοι στις απολαύσεις του σώματος) απέχουν πολύ από την πραγματική ηδονή. Η πλήρωση που αισθάνονται, η ηδονή των σωματικών απολαύσεων, ομοιάζει με εκείνη των ζώων. Δεν θα καταφέρουν ποτέ να αγγίξουν την πραγματική ηδονή:

«Άρα εκείνοι που είναι άπειροι στη φρόνηση και την αρετή, που πάντοτε συχνάζουν στα γλέντια (εὐωχίαις) και σε παρόμοιες καταστάσεις, όπως φαίνεται, κυμαίνονται ανάμεσα στο κάτω και το μέσον και σε όλη του τους τη ζωή περιπλανούνται, χωρίς να μπορούν ποτέ να το υπερβούν ούτε να σηκώσουν το βλέμμα τους προς τα πάνω ούτε το άντεξαν, ούτε κατάφεραν την πλήρωση του εαυτού τους με το πραγματικό ον (οὐδὲ τοῦ ὄντος τῷ ὄντι ἐπληρώθησαν), ούτε γεύτηκαν ποτέ τη σταθερή και καθαρή ηδονή, αλλά σαν ζώα (ἀλλὰ βοσκημάτων δίκην) με το βλέμμα στραμμένο προς τα κάτω και σκυμμένοι στη γη και σε τραπέζια βόσκουν χορταίνοντας και συνουσιάζονται και εξαιτίας της πλεονεξίας τους για αυτά κλωτσούν και χτυπούν με τα σιδερένια κέρατα και τις οπλές ο ένας τον άλλον, γιατί δεν μπορούν να γεμίσουν εκείνο το μέρος του εαυτού τους που μετέχει στην ουσία καθώς είναι ανύπαρκτο.»
Πλάτων, Πολιτεία 586a1- b4

Είναι κακή η ηδονή; Μια συνολική εικόνα της θεωρίας της ηδονής στον Πλάτωνα περιλαμβάνει τη μελέτη και των υπόλοιπων διαλόγων, καθώς ο φιλόσοφος δεν παύει να αναζητεί επιχειρήματα ως το τέλος της ζωής του. Ο ίδιος έχει κατανοήσει τη φυσική προδιάθεση του ανθρώπου προς την ηδονή. Η ευδαιμονία μετριέται με την ηδονή. Ο άνθρωπος όμως, για να είναι αληθινά ευδαίμων, θα πρέπει να επιλέξει την ορθή ηδονή: της γνώσης και του πνεύματος. Τότε μόνο θα είναι σε θέση να απελευθερωθεί από τα δεσμά του, να κοιτάξει τον ήλιο και όχι τις σκιές. Και αυτό είναι βέβαια χρέος της εκπαίδευσης.

Σήμερα όμως μπορείς να κάνεις πολλά

«Υπάρχουν δύο μέρες του χρόνου που δεν μπορείς να κάνεις τίποτα: η μια είναι χτες και η άλλη αύριο», λέει ο Βούδας. Σήμερα όμως μπορείς να κάνεις πολλά. Το εκμεταλλευόμαστε όμως; Γιατί η αλήθεια είναι ξοδεύουμε τον περισσότερο μας χρόνο αναπολώντας το παρελθόν ή ανησυχώντας για το μέλλον. Και το παρόν μας προσπερνάει.

Ναι, οι μέρες περνάνε γρήγορα. Ίσως υπερβολικά ταχύτατα. Όσο απασχολημένος κι αν είσαι, όσο κι αν απολαμβάνεις αυτό που κάνεις, όσο κι αν ξυπνάς πρωί και κοιμάσαι αργά για να εκμεταλλευτείς περισσότερες ώρες στην ημέρα, ο χρόνος τρέχει ανεξαιρέτως.

Συνειδητοποιούμε πόσο αληθινά χαιρόμαστε τις στιγμές μας όταν αυτές πάψουν. Όταν αυτό που μας έκανε να χαμογελάμε πλέον δεν υφίσταται, ή όταν κάτι αλλάξει δραστικά. Όταν πατήσουμε παύση και παρατηρήσουμε τι συμβαίνει, κατακτάμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για το πώς επιλέγουμε να γεμίσουμε τις μέρες και τις σκέψεις μας.

Η ζωή όμως δεν έχει παύση, δεν μπορεί να μείνει στάσιμη. Όλα συνεχίζουν να ρέουν, να κυλούν και να προχωράνε. Για να επιβιώσουμε πρέπει να μάθουμε και εμείς να κάνουμε την υπέρβαση, ακόμα κι αν νομίζουμε ότι δεν μπορούμε. Αν το βάλουμε στο μυαλό μας και πείσουμε τον εαυτό μας για αυτό, θα βρούμε τρόπους να κάνουμε τις μέρες μας καλύτερες, να αξιοποιήσουμε κάθε στιγμή στο έπακρο, να αισθανόμαστε περισσότερο και να το εκφράζουμε συχνότερα, να μιλάμε με καλοσύνη και να δείχνουν στους ανθρώπους γύρω μας ευγνωμοσύνη που είναι εκεί.

Ίσως να υπάρχουν μέρες που θα είμαστε θλιμμένοι για τη ζωή που δεν φτιάξαμε σήμερα. Αλλά αύριο μπορούμε να προσπαθήσουμε πάλι. Φτάνει να αλλάξουμε όσα δε μας γεμίζουν με χαρά. Γιατί όπως είπε και ο αείμνηστος Τσάρλι Τσάπλιν: «Μια μέρα χωρίς χαμόγελο είναι μια χαμένη μέρα». Ας μην σπαταλάμε έτσι τις μέρες μας λοιπόν.

Όταν το σύμπαν σου παίζει περίεργα παιχνίδια

Τα εμπόδια της ζωής, υπάρχουν για να σε κάνουν καλύτερο...

Κάποιες φορές το σύμπαν σου παίζει περίεργα παιχνίδια, σου βάζει τρικλοποδιές για να σε προειδοποιήσει λένε οι περισσότεροι. Μήπως στα βάζει για να σε τσεκάρει λέω εγώ;

Κάποιες σχέσεις περνάνε δια πυρός και σιδήρου και ή τα καταφέρνουν ή διαλύονται. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι για τα δύσκολα. Δεν είναι όλοι φτιαγμένοι για να ρίξουν μια μούτζα στο σύμπαν και να του πουν έξω από τα δόντια εμείς θα τα καταφέρουμε γιατί αξίζει τον κόπο!!!

Γιατί κάποιες φορές αυτές οι δυσκολίες σου δείχνουν από τι είσαι φτιαγμένος εσύ και από τι είναι φτιαγμένος και ο συνοδοιπόρος σου, πόσο επιμένει και αναρωτιέσαι γιατί…; Είναι κάτι άνθρωποι που οι δυσκολίες δεν τους τρομάζουν αλλά τους πεισμώνουν. Είναι κάτι σχέσεις που λες ναι αξίζει τον κόπο θα παλέψω!!!

Οι περισσότεροι θα δουν τις δοκιμασίες και θα βρουν ένα καλό πάτημα και άπειρες καλές δικαιολογίες για να τα παρατήσουν. Αυτοί είναι για τα εύκολα δεν αντέχουν τις κακουχίες.

Όταν βρεθεί δίπλα σου ένας τέτοιος άνθρωπος που επιμένει μάθε να τον μετράς σωστά. Μην τον αδικείς συγκρίνοντας τον με τους υπόλοιπους. Αν σου τύχει κάνε και εσύ μια προσπάθεια αξίζει τον κόπο. Γιατί για να ξέρεις αυτός ο άνθρωπος θα κάνει πολλά, θα περάσει εμπόδια για να σε δει, θα φτιάξει χρόνο…αλλά μην τον αφήσεις να παλεύει μόνος. Μην τον αδειάσεις είναι το μόνο ίσως που δεν μπορεί ή/και δεν θέλει να παλέψει.

Τελικά οι τρικλοποδιές του σύμπαντος είναι για να σημάνουν τη λήξη ή να δώσουν νέα ώθηση στη σχέση; Όπως και να έχει οι άνθρωποι που έχουν μάθει να παλεύουν δύσκολα θα κάνουν πίσω. Λυγίζουν μεν αλλά δεν κάνουν πίσω.

Οι σχέσεις χρειάζονται δύο για να προχωρήσουν, δύο για να ανθίσουν και δύο για να χαλάσουν. Προσωπικά κάποιες φορές λυγίζω. Δεν ξέρω πάντα γιατί θα πρέπει να παλεύω συνεχώς. Γιατί πάντα υπάρχουν εμπόδια;

Μα φυσικά αυτό είναι! Ένας χορός η ζωή και πως αλλιώς θα γινόταν χωρίς εμπόδια; Αυτά σου δίνουν τις ευκαιρίες για να κάνεις τις καλύτερες φιγούρες σου και να στροβιλίζεσαι στο χορό της ζωής. Κάποιες φορές λυγίζω αλλά δεν τα παρατάω. Απλά είναι τα πράγματα. Έτσι είναι η ζωή και οι σχέσεις, τα εμπόδια είναι αυτά που μεγαλώνουν τις αντοχές σου. Αν παλέψεις ότι και να γίνει ουσιαστικά δεν έχεις χάσει.

Το πλεονέκτημα είναι ότι μπορώ να κοιμάμαι ήσυχη. Έκανα τα πάντα ότι μπορούσα, οπότε χάσω ή κερδίσω στο παιχνίδι του σύμπαντος θα ξέρω ότι έχω κάνει ότι μπορούσα. Θα ξέρω ότι προσπάθησα πολύ…Κανένας και ποτέ δεν μπορεί να μου το στερήσει αυτό.

Αγαπητό σύμπαν σε ευχαριστώ για τις αντοχές μου. Θα συνεχίσω να παλεύω….γιατί ξέρω ότι αξίζει τον κόπο.

ΤΑ ΑΓΑΘΑ ΚΟΠΟΙΣ ΚΤΩΝΤΑΙ

Χαρακτηριστικό της εποχής μας βασικό είναι η αποθέωση της ευκολίας. Όλα θέλουμε να τα κάνουμε εύκολα και γρήγορα. Έχουμε τόσο πολύ οικειωθεί αυτό το πνεύμα ώστε και η παραμικρή δυσκολία μάς θλίβει και μας απομακρύνει από την προσπάθεια και την επιμονή. Τίποτε το κακό δεν βλέπουμε σε αυτήν τη νοοτροπία· θεωρούμε απόλυτα λογικό να θέλουμε το εύκολο και να απορρίπτουμε το δύσκολο. Επιζητούμε να πετύχουμε τα πάντα εύκολα και άκοπα και ταυτίζουμε την ευτυχία με μία κατάσταση παθητικής απόλαυσης. Φαίνεται πως κάτι δεν κατάλαβε καλά ο Οδυσσέας, όταν εγκατέλειψε την Καλυψώ που του πρόσφερε τα πάντα και ρίχτηκε ξανά σε μία μεγάλη και επικίνδυνη περιπέτεια ελπίζοντας να καταφέρει να επιστρέψει στην οικογένειά του που τον περίμενε στην Ιθάκη!

Την νοοτροπία μας αυτή την υπηρετεί και η τεχνολογία που έχει περιβληθεί το ένδυμα της ανωτάτης αυθεντίας και επαγγέλλεται την λύση όλων μας των προβλημάτων – σωματικών αλλά και ψυχικών. Πραγματικά ριζοσπαστική η άποψη αυτή! Συνιστά δηλαδή ένα σπάσιμο της ρίζας που μας συνδέει με τον ελληνικό πολιτισμό ο οποίος και σε αυτό το θέμα – ανάμεσα σε άλλα πολλά – βρίσκεται σε διαφορετική συχνότητα από αυτήν που βρισκόμαστε εμείς σήμερα.

Αρχαίοι Έλληνες και κόπος

Οι Έλληνες από πολύ παλιά είχαν διαπιστώσει άρρηκτη σχέση ανάμεσα στον κόπο και την πραγματική ευτυχία. ο Κώος φιλόσοφος και κωμωδιογράφος Επίχαρμος (5ος αι. π.Χ.) σε κάποιο από τα λίγα διασωθέντα αποσπάσματα των έργων του επισημαίνει: «τῶν πόνων πωλοῦσιν ἡμῖν πάντα τ΄αγαθὰ οἱ θεοί» – δηλαδή οι θεοί μας πωλούν όλα τα αγαθά με αντίτιμο την καταβολή του αντίστοιχου κόπου από μέρους μας. Αλλά και ο πολύς Σοφοκλής στην Ηλέκτρα του αναφέρει: «πόνου χωρίς οὐδὲν εὐτυχεῖ». Ο Αθηναίος ρήτορας Ισοκράτης (436 – 338 π.Χ.) συμβουλεύει: «γύμναζε σεαυτὸν πόνοις ἑκουσίοις, ὅπως ἂν δύνῃ καὶ τοὺς ἀκουσίους ὑπομένειν» – δηλαδή να ασκείς τον εαυτό σου με εκούσιους κόπους, για να μπορείς να αντιμετωπίσεις και τους ακούσιους.

Δεν είναι τυχαίο ότι την έννοια του ευτυχώ στα Αρχαία Ελληνικά αποδίδει το ρήμα εὖ πράττω, που σημαίνει πρωταρχικά ενεργώ σωστά. Στη σωστή ενέργεια δηλαδή έβλεπαν την ευτυχία και όχι στην παθητική απόλαυση όπως σήμερα. Γι΄ αυτό και η ενέργεια του Οδυσσέα να εγκαταλείψει την Καλυψώ και όσα αυτή του πρόσφερε (έρωτα, επάρκεια αγαθών, αθανασία) και να επιστρέψει στην θνητότητα με όσα δεινά αυτή συνεπάγεται είναι απολύτως κατανοητή για τους Έλληνες εκείνης της εποχής και απολύτως παράλογη για εμάς σήμερα.

Για τον Οδυσσέα το υπέροχο νησί της θεάς ήταν χειρότερο από φυλακή. Υπέφερε νοσταλγώντας την γυναίκα του την Πηνελόπη, τον μοναχογιό του τον Τηλέμαχο, τον γερο-Λαέρτη τον πατέρα του, τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε, το νησί του, την Ιθάκη του! Δεν μπορούσε να νιώσει ευτυχισμένος μακριά από τα αγαπημένα του πρόσωπα, μακριά από την οικογένειά του.

Αυτά ισχύουν όχι μόνο σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε εθνικό: «Ἐν γὰρ τοῖς πόνοισιν αὔξεται ἡ πατρὶς» διαπιστώνει ο Ευριπίδης (480 – 406 π.Χ) η πατρίδα δηλαδή μεγαλώνει με κόπους και αγώνες· άρα, όταν λείπουν αυτά συρρικνώνεται!

Η νέα γενιά

Η νοοτροπία αυτή της καλοπέρασης και της αποστροφής προς τον κόπο πέρασε φυσικά και στα παιδιά μας. Το κριτήριο της ευκολίας και της δυσκολίας παίζει σημαντικό ρόλο στις αποφάσεις τους· και είναι – ως ένα βαθμό – φυσιολογικό με την δεδομένη περιρρέουσα ατμόσφαιρα.

Καθίσταται όμως τελικά επικίνδυνο, διότι η πραγματικότητα στην οποία θα κληθούν να ζήσουν ως ενήλικες δεν θα είναι εύκολη αλλά δύσκολη. Εάν λοιπόν δεν τα μάθουμε να μην φοβούνται τον κόπο και την ανηφόρα, θα λυγίσουν και θα σπάσουν, όταν έλθουν σε επαφή με την πραγματικότητα. Το σπάσιμο αυτό εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, γι΄αυτό και πολλές φορές δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό: μελαγχολία, ηττοπάθεια, οργή, φυγή στο παράλογο, εξαρτήσεις, αδιαφορία για το κοινωνικό γίγνεσθαι είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα. Και όλα αυτά, διότι ο τρόπος εισαγωγής των νέων στην κοινωνία των ενηλίκων δεν τα προετοιμάζει κατάλληλα για όσα θα αντιμετωπίσουν, αλλά μάλλον τα κοιμίζει και τα αποπροσανατολίζει. Είναι ενδεικτικό ότι οι αρχαίοι Έλληνες ως γονείς ανέθεταν την διαπαιδαγώγηση των νεαρών βλαστών τους σε παιδαγωγούς – συνήθως μορφωμένους δούλους – με την εντολή να τα σκληραγωγήσουν και να τα καταστήσουν ικανά να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής. Μήπως θα ήταν σώφρον να εγκαταλείψουμε – έστω και λίγο – τις σύγχρονες (;) θεωρίες και να αφουγκραστούμε τις παιδαγωγικές αντιλήψεις των προγόνων μας; Όχι βέβαια όσον αφορά τα εξωτερικά σχήματα και τις περιστάσεις, αλλά την ουσία της σκέψης τους. Λίγα έχουμε να χάσουμε και πολλά να κερδίσουμε!

Αριστοτέλης, ο πρωτοπόρος οδηγός της αυτοβελτίωσης

Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι ο πρώτος οδηγός αυτοβελτίωσης είναι τα Ηθικά Νικομάχεια. Ο Αριστοτέλης ήδη στο πρώτο βιβλίο (από τα δέκα) τονίζει την πρακτική πλευρά της θεωρίας του: «Σκοπός δεν είναι να μάθουμε τι είναι ευδαιμονία, αλλά να γίνουμε ευδαίμονες», αποφαίνεται. Η ευδαιμονία είναι ενέργεια της ψυχής σύμφωνη με την αρετή. Επομένως, είμαστε ευδαίμονες, όταν ενεργούμε με συγκεκριμένο τρόπο. Ο Αριστοτέλης εξηγεί:

«Τις αρετές τις διακρίνουμε σε διανοητικές και ηθικές: τη σοφία, τη σύνεση και τη φρόνηση τις ονομάζουμε διανοητικές, τη γενναιοδωρία και τη σωφροσύνη ηθικές. Γιατί, όταν μιλάμε για το ήθος ενός ανθρώπου, δεν λέμε ότι είναι σοφός ή συνετός αλλά ότι είναι πράος ή σώφρων˙ επαινούμε όμως και τον σοφό για την ψυχική του διάθεση (κατὰ τὴν ἕξιν) και από τις ψυχικές διαθέσεις αρετές ονομάζουμε τις αξιέπαινες.» 

Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια 1103 a3-10

Οι πρώτες, οι διανοητικές αρετές, «γεννιούνται και αυξάνονται» με τη διδασκαλία, για τον λόγο αυτό «έχουν ανάγκη από εμπειρία και χρόνο». Ο σοφός, ο συνετός και ο φρόνιμος άνθρωπος έχουν διδαχτεί προηγουμένως τη σοφία, τη σύνεση και τη φρόνηση. Αλλά αυτά αφορούν τις διανοητικές αρετές. Ο συγγραφέας θα αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος των Ηθικών Νικομαχείων στις ηθικές αρετές, συγκεκριμένα, στο πώς θα πρέπει να είναι ο χαρακτήρας μας, ώστε να γίνουμε ευδαίμονες. Η προσωπική μας ευδαιμονία χρειάζεται τη βοήθειά μας. Αν θέλουμε λοιπόν να «βελτιώσουμε» μόνοι μας τον εαυτό μας θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τα ακόλουθα:

• Συμβουλή πρώτη: Μέσον άριστον. Η υπερβολή και η έλλειψη φθείρουν τα πάντα (όπως η υπερβολή και η έλλειψη στις σωματικές ασκήσεις βλάπτουν την υγεία), άρα και τη συμπεριφορά μας. Σύμφωνα με την αριστοτελική θεωρία, η ορθή μεσότητα (το μέσον ανάμεσα στην υπερβολή και την έλλειψη) διασφαλίζει την αρετή. Η ανδρεία, η πραότητα, η σωφροσύνη, για παράδειγμα, αποτελούν «μεσότητες» συμπεριφοράς και επιζητούνται. Η δειλία, η απάθεια και η αναισθησία είναι οι ελλείψεις τους και το θράσος, η οργιλότητα και η αναισχυντία οι υπερβολές τους. Οι πράξεις μας, οι ενέργειές μας, πρέπει να διέπονται από τη μεσότητα. Φυσικά, το αριστοτελικό μέσον δεν είναι το ίδιο για όλους. Η συμπεριφορά μας τιθασεύεται ανάλογα με τον χαρακτήρα μας.
• Συμβουλή δεύτερη: Διαμόρφωσε τον χαρακτήρα σου με τη δύναμη της συνήθειας. Οι ηθικές αρετές είναι ο χαρακτήρας μας. Ο Αριστοτέλης δεν αμφιβάλλει ότι γεννιόμαστε με χαρακτήρα, αλλά πιστεύει ότι μπορούμε να τον διαπαιδαγωγήσουμε. Όπως συμβαίνει με τις τέχνες, π.χ. γινόμαστε καλοί κιθαριστές παίζοντας κιθάρα, το ίδιο συμβαίνει με τις αρετές, τις αποκτούμε με την εξάσκηση. «Οι συνήθειες (αἱ ἕξεις) αποκτώνται από τις ίδιες τις ενέργειές τους» και γίνονται καθημερινές πράξεις. Δηλαδή, μαθαίνουμε να είμαστε σώφρονες, πράοι, θαρραλέοι, δίκαιοι, γενναιόδωροι και μεγαλόψυχοι όταν εξασκούμαστε καθημερινά σε αυτές τις συμπεριφορές.
• Συμβουλή τρίτη: Να αγαπάς τον εαυτό σου (όχι όμως «με τα ελαττώματά του»). Σε αντίθεση «με τους πολλούς», ο Αριστοτέλης θεωρεί τη φιλαυτία, όχι απλώς προτέρημα, αλλά εκ των ων ουκ άνευ χαρακτηριστικό του ευδαίμονα. Ο καλός άνθρωπος δεν βάζει τον εαυτό του σε δεύτερη μοίρα. Τον αγαπάει, τον φροντίζει και θέλει το καλύτερο γι’ αυτόν. Η φιλία προς τους άλλους ξεκινάει πρωτίστως από τη σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας.
• Συμβουλή τέταρτη: Κάνε καλούς φίλους και αφιέρωσέ τους χρόνο. «Ο φίλος είναι ένας άλλος εαυτός μας», αποφαίνεται ο Αριστοτέλης και συνεχίζει: «Κανένας δεν θα επέλεγε να ζει χωρίς φίλους και ας είχε όλα τα υπόλοιπα αγαθά». Ο φιλόσοφος θα υπερθεματίσει για την αναγκαιότητα της φιλίας στην καθημερινή μας ζωή. Η φιλία συγκρίνεται με τη δικαιοσύνη, για να την υπερκεράσει: «Αν οι άνθρωποι είναι φίλοι, δεν χρειάζονται τη δικαιοσύνη, όταν όμως είναι δίκαιοι έχουν ανάγκη τη φιλία».
• Συμβουλή πέμπτη: Να είσαι γενναιόδωρος. Ο άνθρωπος είναι «φύσει πολιτικὸν ζῷον». Ζούμε με τους άλλους και αισθανόμαστε όμορφα, όταν προσφέρουμε. Αυτό πρέπει να μας γίνει συνήθεια. Η γενναιοδωρία στέφεται η πιο αγαπητή αρετή. Βέβαια, έχει νόημα μόνο όταν το κάνουμε «με χαρά και όχι με λύπη», συμπληρώνει.

Θα είμαστε πάντα ευτυχισμένοι; Η ζωή είναι γεμάτη ανατροπές. Στις ανυπέρβλητες δυστυχίες ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι θα χρειαστούμε πολύ χρόνο. Ωστόσο, θα έχουμε δομήσει την προσωπικότητα που θα σταθεί με αξιοπρέπεια στην οδύνη. Εκεί είναι που «αστράφτει η ομορφιά» (διαλάμπει τὸ καλόν).

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΞΕΝΟΦΩΝ, ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ

ΞΕΝ Αγ 2.9–2.16

Η μάχη της Κορώνειας

Μετά την ανάκλησή του από τη Μ. Ασία (βλ. σχετικά ΞΕΝ Αγ 1.36–1.38) ο Αγησίλαος πέρασε τον Ελλήσποντο και τη Μακεδονία, αντιμετώπισε με επιτυχία το περίφημο θεσσαλικό ιππικό, που παρενοχλούσε το στράτευμά του όσο βρισκόταν στη Θεσσαλία, και έφτασε στη Βοιωτία. Κοντά στην Κορώνεια συγκεντρώθηκαν οι δυνάμεις του αντιλακωνικού συνασπισμού (Αθηναίοι, Θηβαίοι, Αργείοι, Κορίνθιοι, Λοκροί κ.ά.), ενώ ο Αγησίλαος ενισχύθηκε από τους Φωκείς, τους κατοίκους του Ορχομενού και κάποιους συμπατριώτες του (394 π.Χ).

[2.9] καὶ μέντοι
οὐκ ἐψεύσθη. διηγήσομαι δὲ καὶ τὴν μάχην· καὶ γὰρ ἐγένετο
οἵαπερ οὐκ ἄλλη τῶν ἐφ’ ἡμῶν. συνῇσαν μὲν γὰρ εἰς τὸ κατὰ
Κορώνειαν πεδίον οἱ μὲν σὺν Ἀγησιλάῳ ἀπὸ τοῦ Κηφισοῦ,
οἱ δὲ σὺν τοῖς Θηβαίοις ἀπὸ τοῦ Ἑλικῶνος. ἑώρων δὲ τάς
τε φάλαγγας ἀλλήλων μάλα ἰσοπάλους, σχεδὸν δὲ καὶ οἱ
ἱππεῖς ἦσαν ἑκατέρων ἰσοπληθεῖς. εἶχε δὲ [ὁ] Ἀγησίλαος
μὲν τὸ δεξιὸν τοῦ μεθ’ ἑαυτοῦ, Ὀρχομένιοι δὲ ἔσχατοι ἦσαν
αὐτῷ τοῦ εὐωνύμου. οἱ δ’ αὖ Θηβαῖοι αὐτοὶ μὲν δεξιοὶ ἦσαν,
Ἀργεῖοι δ’ αὐτοῖς τὸ εὐώνυμον εἶχον. [2.10] συνιόντων δὲ τέως
μὲν σιγὴ πολλὴ ἦν ἀπ’ ἀμφοτέρων· ἡνίκα δὲ ἀπεῖχον ἀλ-
λήλων ὅσον στάδιον, ἀλαλάξαντες οἱ Θηβαῖοι δρόμῳ ὁμόσε
ἐφέροντο. ὡς δὲ τριῶν ἔτι πλέθρων ἐν μέσῳ ὄντων ἀντ-
εξέδραμον ἀπὸ τῆς Ἀγησιλάου φάλαγγος ὧν Ἡριππίδας
ἐξενάγει [2.11] (ἦσαν δ’ οὗτοι τῶν τε ἐξ οἴκου αὐτῷ συστρατευσα-
μένων καὶ τῶν Κυρείων τινές), καὶ Ἴωνες δὲ καὶ Αἰολεῖς καὶ
Ἑλλησπόντιοι ἐχόμενοι. καὶ πάντες οὗτοι τῶν συνεκδρα-
μόντων τε ἐγένοντο καὶ εἰς δόρυ ἀφικόμενοι ἐτρέψαντο τὸ
καθ’ ἑαυτούς. Ἀργεῖοι μέντοι οὐκ ἐδέξαντο τοὺς ἀμφ’ Ἀγη-
σίλαον, ἀλλ’ ἔφυγον ἐπὶ τὸν Ἑλικῶνα. κἀνταῦθα οἱ μέν
τινες τῶν ξένων ἐστεφάνουν ἤδη τὸν Ἀγησίλαον, ἀγγέλλει
δέ τις αὐτῷ ὅτι Θηβαῖοι τοὺς Ὀρχομενίους διακόψαντες
ἐν τοῖς σκευοφόροις εἰσί. καὶ ὁ μὲν εὐθὺς ἐξελίξας τὴν
φάλαγγα ἦγεν ἐπ’ αὐτούς· οἱ δ’ αὖ Θηβαῖοι ὡς εἶδον τοὺς
συμμάχους πρὸς τῷ Ἑλικῶνι πεφευγότας, διαπεσεῖν βουλό-
μενοι πρὸς τοὺς ἑαυτῶν ἐχώρουν ἐρρωμένως. [2.12] ἐνταῦθα δὴ
Ἀγησίλαον ἀνδρεῖον μὲν ἔξεστιν εἰπεῖν ἀναμφιλόγως, οὐ
μέντοι εἵλετό γε τὰ ἀσφαλέστατα· ἐξὸν γὰρ αὐτῷ παρέντι
τοὺς διαπίπτοντας ἑπομένῳ χειροῦσθαι τοὺς ὄπισθεν οὐκ
ἐποίησε τοῦτο, ἀλλ’ ἀντιμέτωπος συνέρραξε τοῖς Θηβαίοις.
καὶ συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο, ἐμάχοντο, ἀπέ-
κτεινον, ἀπέθνῃσκον. καὶ κραυγὴ μὲν οὐδεμία παρῆν, οὐ
μὴν οὐδὲ σιγή, φωνὴ δέ τις ἦν τοιαύτη οἵαν ὀργή τε καὶ
μάχη παράσχοιτ’ ἄν. τέλος δὲ τῶν Θηβαίων οἱ μὲν
διαπίπτουσι πρὸς τὸν Ἑλικῶνα, πολλοὶ δ’ ἀποχωροῦντες
ἀπέθανον. [2.13] ἐπειδὴ δὲ ἡ μὲν νίκη σὺν Ἀγησιλάῳ ἐγένετο,
τετρωμένος δ’ αὐτὸς προσηνέχθη πρὸς τὴν φάλαγγα, προσ-
ελάσαντές τινες τῶν ἱππέων λέγουσιν αὐτῷ ὅτι τῶν πολε-
μίων ὀγδοήκοντα σὺν τοῖς ὅπλοις ὑπὸ τῷ ναῷ εἰσι, καὶ ἠρώ-
των τί χρὴ ποιεῖν. ὁ δὲ καίπερ πολλὰ τραύματα ἔχων πάν-
τοσε καὶ παντοίοις ὅπλοις ὅμως οὐκ ἐπελάθετο τοῦ θείου,
ἀλλ’ ἐᾶν τε ἀπιέναι ὅποι βούλοιντο ἐκέλευε καὶ ἀδικεῖν οὐκ
εἴα, καὶ προπέμψαι ἐπέταξε τοὺς ἀμφ’ αὐτὸν ἱππεῖς ἔστε ἐν
τῷ ἀσφαλεῖ ἐγένοντο. [2.14] ἐπεί γε μὴν ἔληξεν ἡ μάχη, παρῆν
δὴ θεάσασθαι ἔνθα συνέπεσον ἀλλήλοις τὴν μὲν γῆν αἵματι
πεφυρμένην, νεκροὺς δὲ κειμένους φιλίους καὶ πολεμίους
μετ’ ἀλλήλων, ἀσπίδας δὲ διατεθρυμμένας, δόρατα συν-
τεθραυσμένα, ἐγχειρίδια γυμνὰ κολεῶν, τὰ μὲν χαμαί, τὰ
δ’ ἐν σώματι, τὰ δ’ ἔτι μετὰ χεῖρας. [2.15] τότε μὲν οὖν (καὶ
γὰρ ἦν ἤδη ὀψέ) συνελκύσαντες τοὺς τῶν πολεμίων νεκροὺς
εἴσω φάλαγγος ἐδειπνοποιήσαντο καὶ ἐκοιμήθησαν· πρῲ
δὲ Γῦλιν τὸν πολέμαρχον παρατάξαι τε ἐκέλευσε τὸ
στράτευμα καὶ τρόπαιον ἵστασθαι καὶ στεφανοῦσθαι πάντας
τῷ θεῷ καὶ τοὺς αὐλητὰς πάντας αὐλεῖν. [2.16] καὶ οἱ μὲν ταῦτ’
ἐποίουν· οἱ δὲ Θηβαῖοι ἔπεμψαν κήρυκα, ὑποσπόνδους τοὺς
νεκροὺς αἰτοῦντες θάψαι. καὶ οὕτως δὴ αἵ τε σπονδαὶ
γίγνονται καὶ ὁ Ἀγησίλαος οἴκαδε ἀπεχώρει, ἑλόμενος
ἀντὶ τοῦ μέγιστος εἶναι ἐν τῇ Ἀσίᾳ οἴκοι τὰ νόμιμα μὲν
ἄρχειν, τὰ νόμιμα δὲ ἄρχεσθαι.

***
Θα διηγηθώ δε και την μάχην· διότι υπήρξε η περιφημοτέρα των ημερών μας. Συνηντήθησαν λοιπόν εις την πλησίον της Κορωνείας πεδιάδα, οι μεν άνδρες του Αγησιλάου ερχόμενοι από τον Κηφισόν, οι δε των Θηβαίων από τον Ελικώνα. Έβλεπον δε ότι το πεζικόν των ήτο σχεδόν ισόπαλον, σχεδόν δε και το ιππικόν των ισάριθμον. Ο Αγησίλαος κατείχε με τους ιδικούς του την δεξιάν, οι δε Ορχομένιοι κατείχον την άκραν αριστεράν. Οι Θηβαίοι αφ' ετέρου κατείχον την δεξιάν, οι δε Αργείοι την αριστεράν. Εφ' όσον εβάδιζον, σιγή βαθεία επεκράτει εις αμφότερα τα στρατεύματα· μόλις όμως έφθασαν εις απόστασιν ενός σταδίου απ' αλλήλων, προήλασαν ομαδικώς οι Θηβαίοι κραυγάζοντες. Ενώ δε υπελείπετο μεταξύ των δύο αντιπάλων έν διάστημα τριών πλέθρων ακόμη, από το πεζικόν του Αγησιλάου απεσπάσθησαν εκείνοι των οποίων αρχηγός ήτο ο Ηριππίδας (ήσαν δε αυτοί οι εκστρατεύσαντες μαζί με αυτόν από την πατρίδα (Λακεδαίμονα) και μερικοί από τον στρατόν του Κύρου) και Ίωνες επίσης και Αιολείς και Ελλησπόντιοι. Όλοι αυτοί επροχώρησαν μαζί του εις έφοδον, και φθάσαντες εις απόστασιν δόρατος επετέθησαν κατά των αντιπάλων. Οι Αργείοι λοιπόν, μη δυνηθέντες να αντιμετωπίσουν τον στρατόν του Αγησιλάου, ετράπησαν εις φυγήν επάνω εις τον Ελικώνα. Ήδη μερικοί από τους ξένους στρατιώτας εστεφάνωσαν τον Αγησίλαον ως νικητήν, ότε αγγέλλεται εις αυτόν ότι οι Θηβαίοι, διαρρήξαντες το μέτωπον του στρατεύματος των Ορχομενίων, έφθασαν μέχρι των σκευοφόρων. Ο Αγησίλαος τότε μεταστρέψας τας όπισθεν σειράς του στρατού προς το μέτωπον, επετέθη κατ' αυτών. Οι Θηβαίοι, μόλις είδον ότι οι σύμμαχοί των είχον φύγει προς τον Ελικώνα ετράπησαν βιαστικά εις φυγήν διά να ενωθούν μαζί με αυτούς.

Κατά την περίστασιν ταύτην επιτρέπεται να ονομασθή ο Αγησίλαος αναμφιβόλως γενναίος, διότι δεν εξέλεξε τον ευκολώτερον δρόμον. Καθότι, ενώ ηδύνατο να αφήση να περάσουν οι φυγάδες, έπειτα δε να επιτεθή και να αιχμαλωτίση τους οπισθοπορούντας, δεν έκαμε αυτό, αλλά προσέβαλε τους Θηβαίους κατά μέτωπον. Και από τα δύο μέρη συμπλέκοντες τας ασπίδας εκτυπώντο, επολέμουν, εφόνευον, απέθνησκον. Και κραυγή μεν καμμία δεν ηκούετο, αλλ' ούτε και σιωπή, αλλά μία βοή ομοία με εκείνην την οποίαν προξενούν η οργή και η πάλη. Tέλος έν μέρος από τους Θηβαίους ξεφεύγει προς τον Ελικώνα, πολλοί δε φεύγοντες εφονεύθησαν. Ενώ δε νικητής ο Αγησίλαος εφέρετο τραυματισμένος προς την φάλαγγά του, μερικοί από τους ιππείς του προσδραμόντες του λέγουν ότι ογδοήκοντα από τους εχθρούς ένοπλοι είχον καταφύγει εις τον ναόν, και τον ηρώτων τι έπρεπε να κάμουν. Καίτοι γεμάτος πληγάς παντού και από παντοία όπλα, εν τούτοις δεν ελησμόνησε την ιερότητα του τόπου, αλλά διέταξε να τους αφήσουν να φύγουν και να μεταβούν όπου ήθελον, μη επιτρέψας να τους κακοποιήσουν, αλλ' επέβαλε να τους προπέμψουν οι ιππείς του οι αποτελούντες την προσωπικήν του φρουράν μέχρις ότου θα έφθανον εις μέρος ασφαλές.

Αφού δε έληξε η μάχη, ηδύνατο να ιδή κανείς εις το μέρος όπου συνεκρούσθησαν τα δύο στρατεύματα την γην ανάμικτον με αίμα, νεκρούς ανακατευμένους και από τα δύο στρατόπεδα, ασπίδας συντριμμένας, δόρατα σπασμένα, μαχαίρια γυμνά από τους κολεούς των, άλλα καταγής, άλλα καρφωμένα εις σώματα και άλλα σφιγμένα ακόμη εις τα χέρια.

Τότε λοιπόν ―διότι είχε βραδυάσει― αφού εσώριασαν τους νεκρούς των εχθρών μέσα εις το στρατόπεδον, εδείπνησαν και εκοιμήθησαν. Το δε πρωί ο Αγησίλαος διέταξε τον πολέμαρχον Γύλιν να παρατάξη τον στρατόν και να στήση τρόπαιον, όλοι δε να θυσιάσουν στεφανωμένοι εις τον θεόν και όλοι οι αυληταί να παίζουν τους αυλούς των. Οι δε Θηβαίοι έστειλαν κήρυκα ζητούντες ανακωχήν διά να θάψουν τους νεκρούς των. Και πράγματι γίνεται ανακωχή και ο Αγησίλαος ανεχώρησε διά την πατρίδα του, προτιμών, αντί να είναι απόλυτος άρχων εις την Ασίαν, να κυβερνά την πατρίδα του και να υπακούη εις τους νόμους αυτής.