Πέμπτη 29 Ιουλίου 2021

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Ἠλέκτρα (1384-1397)

ΧΟ. ἴδεθ᾽ ὅπου προνέμεται [στρ.]
1385 τὸ δυσέριστον αἷμα φυσῶν Ἄρης.
βεβᾶσιν ἄρτι δωμάτων ὑπόστεγοι
μετάδρομοι κακῶν πανουργημάτων
ἄφυκτοι κύνες·
ὥστ᾽ οὐ μακρὰν ἔτ᾽ ἀμμενεῖ
1390 τοὐμὸν φρενῶν ὄνειρον αἰωρούμενον.

παράγεται γὰρ ἐνέρων [ἀντ.]
δολιόπους ἀρωγὸς εἴσω στέγας,
ἀρχαιόπλουτα πατρὸς εἰς ἑδώλια,
νεακόνητον αἷμα χειροῖν ἔχων·
1395 ὁ Μαίας δὲ παῖς
Ἑρμῆς σφ᾽ ἄγει δόλον σκότῳ
κρύψας πρὸς αὐτὸ τέρμα, κοὐκέτ᾽ ἀμμένει.

***
ΧΟΡ. Δείτε πώς χύνεται όλο εμπρός
φυσώντας το απροσμάχητο
το αίμα ο Άρης·
κάτω απ᾽ τη στέγη των σπιτιών
έχουν περάσει πια
των εγκλημάτων οι άφευχτες,
οι κυνηγήτρες σκύλες·
ώστε μετέωρο για πολύ
ακόμα δε θα περιμένει
1390 τ᾽ όνειρο της ψυχής μου.

Γιατί με πόδι δολερό
του σκοτωμένου ο εκδικητής
διαβαίνει απ᾽ το κατώφλι
στ᾽ αρχαιόπλουτα τα πατρικά
τα σπίτια, με μαχαίρι
νεοτρόχιστο στο χέρι·
κι ο γιος της Μαίας, ο Ερμής,
σκεπάζοντας το δόλο με σκοτάδι,
ίσα στο τέρμα τον πηγαίνει
και πολύ πια δεν περιμένει.

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια, 3. Τέχνη και τεχνική της ομηρικής αφήγησης

3.1. Αφήγηση και διήγηση

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι αφηγηματικά ποιήματα που ορίζονται ως έπη, εξαιτίας κυρίως της μετρικής τους μορφής - το δακτυλικό εξάμετρο ονομάζεται στην αρχαία μετρική ἔπος. Ως αφηγηματικά ποιήματα τα δύο ομηρικά έπη θεωρούνται κορυφαία παραδείγματα της αρχαϊκής αφηγηματικής ποίησης και, καθώς είναι τα αρχαιότερα κείμενα που μας σώζονται από το σύνολό της, τα εκτιμούμε ως θεμέλια της αφηγηματικής τέχνης και τεχνικής. Μολονότι υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις, αν όχι αποδείξεις, ότι προηγήθηκε μακρά προφορική παράδοση του λογοτεχνικού αυτού είδους.

Οι όροι «αφήγηση» και «ποίηση» είναι συγγενείς αλλά όχι ταυτόσημοι. Ευρύτερος και ποικιλότερος, σε περιεχόμενο και μορφές, ο όρος «αφήγηση» περιέχει ως ένα σημείο τον όρο «ποίηση», ο οποίος όμως μπορεί και να αυτονομηθεί, περιορίζοντας ή μηδενίζοντας τον αφηγηματικό τρόπο. Αυτό λόγου χάριν συμβαίνει στα λαϊκά τραγούδια, στο σύνολο σχεδόν της προσωπικής λυρικής ποίησης και στο σκηνικό δράμα.

Η αφήγηση είναι σύνθετη λέξη από την πρόθεση ἀπό και το ρήμα ἡγοῦμαι, που σημαίνει «πηγαίνω μπροστά οδηγώντας τους άλλους» - ρόλος που ανατίθεται κάθε φορά στον περιστατικό ή στον επαγγελματία αφηγητή. Πρόκειται επομένως για μεταφορά, που προϋποθέτει ότι το αφήγημα μοιάζει με δρόμο και χρειάζεται έναν προπομπό, ο οποίος να οδηγεί όσους το παρακολουθούν ακούγοντας. Απόδειξη: στα ομηρικά έπη η λέξη οἴμη, που σημαίνει αρχικά «δρόμος», χρησιμοποιείται για να δηλώσει και το αφηγηματικό ποίημα, υπογραμμίζοντας το μήκος του και τον ρυθμικό του βηματισμό.

Συχνά ο όρος «αφήγηση» αντικαθίσταται από τον όρο «διήγηση», όπου το πρώτο συνθετικό είναι τώρα η πρόθεση διά. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο προθέσεις διαφοροποιεί κάπως τους δύο όρους στο εξής σημείο: η πρόθεση ἀπό της αφήγησης εντοπίζει περισσότερο το ξεκίνημα, την αφετηρία του αφηγηματικού λόγου, από την οποία εξαρτάται η πρόοδός του· ενώ η πρόθεση διά της διήγησης επιμένει κυρίως στη διαδρομή της αφήγησης, απαρχής μέχρι τέλους, ανάμεσα στα όποια εμπόδια που καλείται να παραμερίσει ο διηγητής για χάρη του ακροατή.

Η αφήγηση ή η διήγηση δεν είναι υποχρεωτικά έμμετρη. Μπορεί κάλλιστα να συντάσσεται και σε πεζό λόγο. Θα έλεγε μάλιστα κάποιος ότι αυτή είναι η συνηθέστερη και η φυσικότερή της μορφή, αν κρίνουμε και από τις νεότερες και σύγχρονες λογοτεχνικές της εφαρμογές, αποτυπωμένες στα διηγήματα, στα μυθιστορήματα και στις νουβέλες. Παρά ταύτα, η αρχαϊκή εποχή φαίνεται να προτιμούσε την έμμετρη αφήγηση, ίσως επειδή το μέτρο βοηθούσε στην απομνημόνευσή της και της έδινε πρόσθετο ρυθμικό και συγκινησιακό βάρος.

Πλάι σ᾽ αυτή τη βασική διάκριση (πεζή ή έμμετρη αφήγηση), ισχύουν τουλάχιστον άλλες δύο διαφορές. Θα πρέπει να διακριθεί η ευκαιριακή, καθημερινή αφήγηση, η οποία ευνοεί την ωφέλιμη επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους, από την έντεχνη, η οποία προορίζεται για ευρύτερο κοινό, αντιστέκεται στο πέρασμα του χρόνου και σκοπεύει αφενός να τέρψει (τόσο τον αφηγητή όσο και τους ακροατές του), αφετέρου να διεγείρει τη γνωστική περιέργεια (στοιχείο που την καθιστά, με την ευρεία έννοια της λέξης, έμμεση διδαχή). Οι δύο αυτές μορφές αφήγησης διαφέρουν όχι μόνο ως προς τον στόχο τους αλλά και ως προς το περιεχόμενο και τη μορφή τους.

Ανθρώπινη Σεξουαλικότητα

Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα δεν εμπίπτει σε εξ ορισμού αναφορές από εγκυκλοπαίδειες ούτε θα υπάρξει ποτέ μια μόνο τυποποιημένη απάντηση στη ερώτηση τι πραγματικά είναι. Διαμέσου των χρόνων, αρκετοί φιλόσοφοι, βιολόγοι, γιατροί, ψυχολόγοι, και ακαδημαϊκοί σ' ολόκληρο τον κόσμο έχουν καταπιαστεί μ' αυτό το θέμα το οποίο είναι σαν ένα ρολόι χεριού.

Βλέπεις τους δείκτες, τους αριθμούς, ακούς τον χαρακτηριστικό ήχο των γραναζιών, βλέπεις το αποτέλεσμα. Μπορείς να προσπαθήσεις να φέρεις στο μυαλό σου την εικόνα πολλών μικρών τροχαλιών να γυρίζουν δεξιά και αριστερά, κι όσο προσπαθείς να το καταλάβεις τόσο σε μαγεύει η απλότητα, η ομορφιά και συνάμα η πολυπλοκότητα του.

Κατά τον διάσημο ψυχολόγο Abraham Maslow, η σεξουαλική ανάγκη βρίσκεται στις πρωταρχικές ανάγκες του ανθρώπου, είναι δηλαδή ισότιμη της πείνας και της δίψας και όλων των υπόλοιπων βιολογικών αναγκών που μπορούν να προσφέρουν στον άνθρωπο την επιβίωση.

Όπως αναφέρει στη θεωρία του ο Maslow, το πεινασμένο άτομο, και γενικά το άτομο που δεν έχει ικανοποιήσει τις πρωταρχικές του ανάγκες, δεν μπορεί να ανέλθει σε ανώτερα επίπεδα ψυχολογικών και υπαρξιακών αναγκών, όπως είναι η αγάπη, η συντροφικότητα, η φιλία, η επαγγελματική και κοινωνική επιτυχία, η έφεση στις τέχνες, το ρομαντισμό, το διαλογισμό και την αυτοπραγμάτωση.

Με βάση την πιο πάνω θεωρία μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το σεξουαλικά στερημένο άτομο δεν μπορεί πραγματικά να αγαπήσει γιατί η στέρηση, του στερεί τη διαύγεια του πνεύματος και την καθαρή αντίληψη που χρειάζεται για να αναπτύξει δευτερογενείς ψυχολογικές ανάγκες απαραίτητες για μια υγιή σχέση όπως είναι η αγάπη και η συντροφικότητα.

Κατά τον πατέρα της ψυχαναλυτικής θεωρίας Sigmund Freud, η σεξουαλική ανάγκη είναι ενέργεια που ενεργοποιείται από πολύ νωρίς στην ηλικία και επιτρέπει στους ανθρώπους να ελκύονται μεταξύ τους. Η ενέργεια αυτή που δεν εκτονώνεται, μεταβάλλεται σε απωθημένη ενέργεια και καταφέρνει να βρει διεξόδους μέσα από εξειδικευμένες μορφές ερωτικής έκφρασης, όπως είναι τα ερωτικά λόγια, η ποίηση, τα ερωτικά τραγούδια, ο ερωτικός χορός, και γενικά οι τέχνες, η ονειροπόληση και τα όνειρα.

Κατά την ίδια θεωρία, σεξουαλική ηδονή που δεν ικανοποιείται μετατοπίζεται στη ηδονή που επιφέρει το κυνήγι και το μάζεμα του χρήματος από τους άντρες, και η κατανάλωση γλυκών και άλλων λιχουδιών από τις γυναίκες. Γενικά το σεξουαλικά στερημένο άτομο μπορεί να καταντήσει ένα είδος άπληστου, κτητικού και υπερκαταναλωτικού ατόμου, που εξυπηρετεί το σύγχρονο καπιταλιστικά σύστημα.

Πότε εμφανίζεται η σεξουαλικότητα

Η σεξουαλική ανάγκη εμφανίζεται από την παιδική ηλικία μέσα από λανθάνουσες σεξουαλικές εκφράσεις, όπως είναι η τριβή και η επίδειξη των γεννητικών οργάνων, και ολοκληρώνεται ως βιοψυχική ανάγκη με την είσοδο του παιδιού στην εφηβεία. Έχει παρατηρηθεί ότι οι σεξουαλικές ανάγκες είναι ίσες μεταξύ αντρών και γυναικών.

Πρόσφατες όμως εξελίξεις στη επιστήμη της Ψυχολογίας αναφέρουν ότι η γυναίκα μπορεί να διεγείρεται πιο εύκολα από τον άντρα και ότι διαθέτει περισσότερες σεξουαλικές ικανότητες όπως είναι οι πολλαπλοί οργασμοί, κάτι που δεν μπορεί να πετύχει ένας άνδρας. Αυτό όμως που παρατηρείται είναι ότι στους άντρες επιτρέπεται να εκφράζουν τις σεξουαλικές τους ανάγκες ενώ οι γυναίκες που τις εκφράζουν μπορεί να θεωρηθούν ανήθικες, λάγνες και αμαρτωλές.

Η σεξουαλικότητα που περιβάλει τον άνθρωπο είναι όλο το ψυχικό, πνευματικό και φυσικό φάσμα που αγκαλιάζει τη ζωή όταν οι άνθρωποι εκφράζονται ερωτικά. Το σεξ μπορεί να είναι η τελική φάση της σεξουαλικότητας, της γενικότερης δηλαδή ερωτικής εμπειρίας των ανθρώπων η οποία μπορεί να εκφράζεται στη ζωή μέσα από αναρίθμητους τρόπους και ποικίλες μεθόδους.

Η σεξουαλικότητα είναι το ψυχικό, πνευματικό και φυσικό μέσο που βοηθά δυο ανθρώπους να αγαπηθούν, να επικοινωνήσουν ερωτικά, να γνωριστούν σωματικά και να μιλήσουν με τη γλώσσα του σώματος, των αισθήσεων και των αισθημάτων. Εάν το σεξ αναφέρεται κυρίως στη σωματική επαφή και φυσική ευχαρίστηση που πραγματώνεται μέσα σε λίγη ώρα, η σεξουαλικότητα είναι η ατέρμονη ψυχική επαφή και η πνευματική ευχαρίστηση που αναδύεται μέσα από τη συνεχή ερωτική επικοινωνία δυο ανθρώπων.

Το σεξ δεν θα ήταν ποτέ ευχάριστη εμπειρία χωρίς τη σεξουαλικότητα, το πρελούδιο δηλαδή του σεξουαλικού ερωτισμού, μέσα στο οποίο οι ερωτευμένοι ανταλλάζουν ματιές, αφιερώνουν τραγούδια, γράφουν στίχους, στέλνουν λουλούδια, μοιράζονται τη μπανιέρα, πηγαίνουν σινεμά, τρων το βράδυ με κεριά, φιλιούνται στον καναπέ ή στο παγκάκι του πάρκου, προκαλούν και προσκαλούν σεξουαλικά το ταίρι τους, περπατούν αγκαλιασμένοι στη βροχή, μιλούν για τον έρωτα, παίζουν, συζητούν για το σεξ.

Για να υπάρξει αυτό το αποτέλεσμα θα πρέπει πρώτα να υπάρξει η έλξη προς τον ερωτικό σύντροφο. Η σεξουαλική αυτή έλξη είναι πολλές φορές ανεξήγητη. Μια δύναμη που μας κάνει να νιώθουμε ότι κάποιο πρόσωπο μας αρέσει και μας ενδιαφέρει. Θέλουμε να κάνουμε έρωτα μαζί του, ή έστω απλά νιώθουμε την ανάγκη να το αγγίξουμε, να το φιλήσουμε και να το κάνουμε να νιώσει όμορφα.

Βιολογική και ψυχολογική έλξη

Έχοντας αναφερθεί πιο πάνω στη σεξουαλική έλξη των ανθρώπων δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στο συνδυασμό της βιολογικής και ψυχολογικής έλξης ενός ατόμου που δεν είναι άλλο από τον έρωτα τον οποίο ζουν οι άνθρωποι που νιώθουν και είναι πραγματικά ερωτευμένοι. Στην εφηβεία ο έρωτας είναι δυνατό αίσθημα και έντονη ανάγκη που πηγάζει κυρίως μέσα από τη βιολογική ανάγκη του σεξ. Ενώ για τις μεγαλύτερες ηλικίες ο έρωτας συνήθως είναι το κράμα και το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που έχουν σχέση με τις ανάγκες, φιλίας, φροντίδας, συμπαράστασης, επικοινωνίας και σεξουαλικότητας.

Ο έρωτας είναι η μοναδική δύναμη η οποία μπορεί να κρατήσει στη ζωή μια στενή αισθηματική σχέση ή ένα γάμο. Η απουσία του έρωτα στη σχέση ενός ζευγαριού, αποτελεί ένα από τους πρωταρχικούς παράγοντες που επιφέρουν την καταστροφή ή τη διάλυση της σχέσης. Πολλοί και ποικίλοι λόγοι στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου μπορεί να οδηγούν στη φθορά του έρωτα. Είναι γι' αυτό το λόγο που εκατομμύρια ζευγάρια κάθε χρόνο, σ' όλο τον κόσμο, αναγκάζονται να χωρίσουν, άλλοι πικραμένοι με τον έρωτα που είχαν και έχει πλέον σβήσει, άλλοι με την ελπίδα να βρουν έναν καινούργιο έρωτα, και κάποιοι άλλοι συνδυάζοντας αυτούς και πολλούς άλλους λόγους.

Ο έρωτας όμως κινδυνεύει, γιατί ο άνθρωπος στη σημερινή υλιστική κοινωνία θέτει πολλές φορές πάνω από τον έρωτα το χρήμα, τη δύναμη, την καριέρα και την καταναλωτική επίδειξη, και καταπιάνεται σε συμπεριφορές που παραμελούν κατά κύριο λόγο τη διατήρηση της ερωτικής φλόγας. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο σύγχρονος άνθρωπος μέσα από τις επαγγελματικές, οικονομικές και κοινωνικές υποχρεώσεις, ξεχνά ότι έχει σύντροφο ή αν θυμάται είναι τόσο εξαντλημένος που δεν έχει τη διάθεση ή την ενέργεια να ασχοληθεί.

Ο έρωτας είναι συναίσθημα, και σαν συναίσθημα είναι αυθόρμητο. Πηγάζει μέσα από τα ενδόμυχα του ατόμου, πέραν του ελέγχου της λογικής, γι' αυτό και καμία λογική σκέψη δεν μπορεί εύκολα να αλλοιώσει τη δύναμη του, ιδιαίτερα στην περίοδο της εφηβείας. Για το λόγο αυτό, πολλά ζευγάρια που χάνουν τον έρωτα από τη σχέση τους είναι δύσκολο να τον ενεργοποιήσουν ξανά. Ο έρωτας εύκολα σβήνει στην ψυχή κάποιου ανθρώπου όταν νιώσει την αδιαφορία, την αποξένωση, την υποτίμηση, την προσβολή, την απάτη, ή την ταπείνωση από τον άνθρωπο που είναι ερωτευμένος μαζί του. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο έρωτας ευδοκιμεί μόνο μέσα σε συνθήκες εκτίμησης, σεβασμού, φροντίδας, ρομαντισμού και αγάπης.

Κατά τη διάρκεια της εφηβείας ο έφηβος έχει ταυτόχρονα πολλαπλά συναισθήματα, χαράς, ενεργητικότητας, ενθουσιασμού, προσδοκίας, ανασφάλειας, παρορμητικότητας, μοναχικότητας, υπερευαισθησίας και τόσα άλλα που συντελούν μια μοναδική περίοδο στο αναπτυξιακό του στάδιο. Μέχρι τότε, ως παιδί λειτουργούσε σ ένα επίπεδο σκέψης το οποίο καθοδηγούταν από πραγματικές πληροφορίες, ο τρόπος με τον οποίο σκεπτόταν για τον κόσμο ήταν εγωκεντρικός, καθώς ήταν βασισμένος μόνο σε ότι ήξερε ή ότι είχε δει μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή.

Τώρα υπάρχει μια τελείως διαφορετική τροπή στο τρόπο λειτουργίας της σκέψης του που του δίνει τη δυνατότητα να σκεφτεί τι είναι δυνατόν να γίνει και πως μπορεί να αποφασίσει για τους δικούς του προβληματισμούς. Πιο ώριμος τώρα μπορεί να δει τη λογική πλευρά των σχέσεων και να κατανοεί τους γύρω του ανθρώπους. Υπάρχει πλέον μια ηλικιακή κρίση ταυτότητας που τα νέα δεδομένα γύρω από ζητήματα σεξουαλικότητας, η εκτενής ενημέρωση γύρω από το σεξ, η πίεση που ασκείτε από συμμαθητές και φίλους τόσο για ναρκωτικά όσο και για το αλκοόλ, όλα αυτά περιτριγυρίζουν τον δρόμο προς την ασφαλή του μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση.

Εφηβεία και ερωτική διέγερση

Είναι φυσιολογικό ένα άτομο, αγόρι ή κορίτσι, από τη στιγμή που εισέρχεται στην εφηβεία να νιώθει ερωτική διέγερση και την ανάγκη για σεξουαλική επαφή. Επειδή όμως στην εφηβική ηλικία η σεξουαλική επαφή δεν μπορεί να εκπληρωθεί άμεσα και συστηματικά, αναπόφευκτα και παρορμητικά καταλήγει στην αυτοϊκανοποίηση. Από τη στιγμή που οι ορμονικές διεργασίες μέσα στο σώμα του έφηβου έχουν ωριμάσει, αυτές από μόνες τους οδηγούν στη σεξουαλική διεργασία η οποία εκτονώνεται μέσα από την αυτοϊκανοποίηση. Η αυτοϊκανοποίηση είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των εφήβων σε όλο τον κόσμο. Εμφανίζεται περίπου στην ηλικία των 12–14 χρόνων και διαρκεί μέχρι την ενηλικίωση.

Παλαιότερα ο αυνανισμός θεωρείτο πως ήταν μια ανθυγιεινή πράξη και οδηγούσε το νέο στην εξάντληση και την ασθένεια. Καμία όμως επιστημονική έρευνα δεν απέδειξε κάτι τέτοιο. Η μόνη περίπτωση όπου ο αυνανισμός μπορεί να επηρεάσει τη ψυχολογική κατάσταση του ατόμου είναι όταν νιώθει τύψεις και ενοχές γι' αυτό που κάνει, διότι δέχεται συνεχώς τις παρατηρήσεις και τις απειλές των γονιών, των μεγαλυτέρων ή ακόμα και των φίλων του, ότι αυτό που κάνει είναι ανήθικο.

Νέες οι οποίες μεγαλώνουν μέσα σε υπερηθικές και υπεραυστηρές οικογένειες, έχουν πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν ψυχολογικά προβλήματα λόγω τύψεων από την αυτοϊκανοποίηση. Η αυτοϊκανοποίηση κυριαρχεί στην περίοδο της εφηβείας κι ενόσω το νέο άτομο δεν έχει μια μόνιμη σεξουαλική σχέση. Ο αυνανισμός μειώνεται σημαντικά από τη στιγμή που το άτομο ενηλικιώνεται και αποκτά μια μόνιμη σχέση. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου το ενήλικο άτομο, άντρας ή γυναίκα, σε περιπτώσεις όπου απουσιάζει η σεξουαλική σχέση να οδηγείται ξανά, ή για πρώτη φορά στην αυτοϊκανοποίηση.

Υπάρχουν έφηβες που στη φάση να προχωρήσουν σε σεξουαλικές σχέσεις αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της παρθενίας. Πολλές κοπέλες, και στη δική μας κοινωνία, αντιμετωπίζουν έντονη οικογενειακή και κοινωνική πίεση και προτροπές όπως διατηρηθούν πριν το γάμο τους αγνές και αμέτοχες σε οποιαδήποτε σεξουαλική επαφή που να οδηγήσει στη ρήξη του παρθενικού υμένα.

Αυτό προκαλεί στη έφηβη έντονο άγχος και αιτία νευρικότητας. Ο φόβος του πόνου της πρώτης επαφής, που υπερβάλλεται πολλές φορές από καλοπροαίρετους, χειροτερεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, Αυτός ο φόβος και το άγχος μπορούν να μεταφερθούν στη πρώτη σεξουαλική προσπάθεια, με αποτέλεσμα την αποτυχία, ή την μη ικανοποιητική διέγερση και ικανοποίηση. Ο άντρας που ζητά δείγμα παρθενίας από τη γυναίκα του, είναι συνήθως τύπος συντηρητικός και αυταρχικός. Δεν εκτιμά ή δεν σέβεται επαρκώς τη γυναίκα, τη θεωρεί κατώτερο όν, και γενικά υποτιμά το γυναικείο φύλο.

Στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπου η σεξουαλική ζωή δεν απαγορεύεται στα νεαρά άτομα, έχει παρατηρηθεί ότι οι νέοι κάτω των 16 χρόνων συνήθως περιορίζονται στο φιλί και στα χάδια από τη μέση και πάνω ενώ σπάνια προχωρούν στη συνουσία. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι ενώ τα αγόρια επιμένουν και πιέζουν τα κορίτσια για ολοκληρωμένη επαφή, εντούτοις τα κορίτσια ελέγχουν την κατάσταση και προσπαθούν να συγκρατήσουν το φίλο τους. Πολλά νέα άτομα στην Ευρώπη, ακόμη και σήμερα βιώνουν την πρώτη σεξουαλική τους επαφή μετά τα 18 τους χρόνια.

Στην πρώτη σεξουαλική της επαφή, συνήθως η κοπέλα αποτυγχάνει στο να ικανοποιηθεί λόγω άγχους και φόβου ότι θα πονέσει ή και τύψεων για την πράξη που κάνει, εάν προέρχεται από πολύ ηθική οικογένεια. Εάν δεν υπάρχουν αυτά τα αρνητικά στοιχεία, τότε και τα δυο νέα άτομα μπορούν να βιώσουν μια ευχάριστη εμπειρία. Ένας άλλος λόγος της μη σεξουαλικής ικανοποίησης της νέας στις πρώτες της σεξουαλικές εμπειρίες είναι και η απειρία και βιασύνη των νέων, που έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να βοηθήσουν την φίλη τους να ηρεμήσει και να χαλαρώσει.

Πολλές νέες αναφέρουν ότι πριν τις ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις μπορούσαν να νιώσουν ηδονή και ικανοποίηση έστω και ότι χρησιμοποιούσαν μόνο χάδι και φιλί, γιατί τα αγόρια ήταν πιο τρυφερά. Όταν όμως προχώρησαν στις σεξουαλικές σχέσεις τα αγόρια προτιμούσαν να προχωρήσουν γρήγορα στη συνουσία και την εκσπερμάτωση, χωρίς να έχει διεγερθεί ικανοποιητικά η κοπέλα.

Φυσική έλξη

Στη φυσική έλξη σοβαρό ρόλο παίζει η εμφάνιση των δυο ανθρώπων με την έννοια ότι άσχετα από την εμφάνιση τους και οι δύο νιώθουν να ελκύονται σωματικά προτού γνωριστούν ψυχικά ή πνευματικά. Θα μπορούσαμε ακόμη να πούμε ότι δυο άνθρωποι ελκύονται σωματικά γιατί εμφανισιακά νιώθουν να αρέσει ο ένας στον άλλο άσχετα εάν η εμφάνιση τους δεν εκπληρώνει τα κοινωνικά στερεότυπα.

Στις συντροφικές σχέσεις απαραίτητη προϋπόθεση είναι η φυσική έλξη μεταξύ δυο ανθρώπων. Η απουσία τη φυσικής έλξης σε παντρεμένα ζευγάρια οδηγεί συνήθως στη σεξουαλική αδιαφορία και τη σεξουαλική ανορεξία. Αυτό συνήθως οφείλεται στην αδιαφορία του ατόμου όσον αφορά τη σωματική του εμφάνιση και μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο στην απώθηση παρά στην έλξη.

Η σεξουαλική έλξη από μόνη της δεν είναι αρκετή για να κρατήσει μια σχέση γιατί απαιτούνται πολλά άλλα συστατικά που πλάθουν τη συντροφική αγάπη, όπως η πνευματική και ψυχολογική επικοινωνία, η φιλία, ο σεβασμός, η υπευθυνότητα, η συνέπεια, ο συμβιβασμός, η ανοχή, η προσφορά, η συμπαράσταση, η εμπιστοσύνη κλπ.

Ένα ερωτευμένο ζευγάρι, για παράδειγμα, διαπιστώνει μετά από ένα χρονικό διάστημα συμβίωσης ότι το μόνο κοινό ενδιαφέρον που υπάρχει στη σχέση τους είναι η σεξουαλική έλξη ενώ για όλα τα υπόλοιπα διαφωνούν και συγκρούονται. Είναι γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι ιδιαίτερα μετά το γάμο τους δε δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην περιποίηση του σώματος τους και έτσι υπάρχουν πιθανότητες να δημιουργηθεί απώθηση αντί έλξη μεταξύ του ζευγαριού. Αυτό είναι επικίνδυνο γιατί μπορεί σιγά-σιγά να οδηγήσει στη σεξουαλική αποχή η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει το γάμο και τη σχέση σε αδιέξοδα.

Η φυσική έλξη μπορεί να έχει άμεση σχέση με την ομορφιά, μπορεί να μην έχει όμως και καθόλου, γιατί υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους στο τι είναι γι΄ αυτούς ωραίο, και γενικά τι είναι αυτό που τους ελκύει σε κάποιο άτομο. Υπάρχουν περιπτώσεις για παράδειγμα, όπου κάποια άτομα ελκύονται από κοινωνικά χαρακτηρισμένα άσχημα στην εμφάνιση άτομα. Αυτό είναι δείγμα του γεγονότος ότι η ομορφιά είναι έννοια υποκειμενική όσο αφορά τη σεξουαλική έλξη μεταξύ των ανθρώπων.

Σεξουαλική επαφή σ' ένα παντρεμένο ζευγάρι

Η σεξουαλική στέρηση στην περίοδο της εφηβείας οδηγά πολλά νέα άτομα στο γάμο ώστε να μπορούν με τρόπο κοινωνικά και ηθικά αποδεκτό να έχουν ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις. Σοβαρό ρόλο στη φάση αυτή παίζουν οι γονείς οι οποίοι πιέζουν ιδιαίτερα τις κόρες στον αρραβώνα για να μπορούν να ελέγχουν τη σεξουαλική συμπεριφορά τους.

Το γεγονός αυτό, βέβαια δεν εγγυάται την επιτυχία μιας σχέσης. Πολλές φορές, σύντομα μετά τον αρραβώνα ή το γάμο, μετά τη σεξουαλική εκτόνωση και το σεξουαλικό κορεσμό πολλά ζευγάρια αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τις διαφορές χαρακτήρος και τις προσωπικές τους διαφωνίες. Αυτά τα προβλήματα συνήθως επιλύονται, κυρίως όπου τα άτομα είναι υπεύθυνα και έχουν μάθει στη επικοινωνία, στο διάλογο και κυρίως στη αμοιβαία υποχωρητικότητα, άλλες φορές όμως οδηγούν στη διάλυση του αρραβώνα ή του γάμου.

Στη σύγχρονη εποχή, το σεξ είναι πιο πολύ θέμα έκφρασης και επικοινωνίας μεταξύ του ζευγαριού και όχι θέμα τεκνογονίας. Η πίεση για τεκνοποίηση είναι σήμερα πιο πολύ οικογενειακή, και κοινωνική και όχι αυθόρμητη και ενστικτώδης. Το μέγεθος της οικογένειας προγραμματίζεται και υπολογίζεται μέσα από κριτήρια λογικά, κοινωνικά, οικονομικά και άλλες ψυχοκοινωνικές παραμέτρους.

Πολλές φορές, η αναβολή στη απόκτηση παιδιού, μπορεί να επιφέρει αργότερα προβλήματα στην τεκνοποίηση. Από τη στιγμή που ένα ζευγάρι υποψιαστεί, ή διαπιστώσει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην επίτευξη αυτής της βιολογικής ανάγκης και κοινωνικού στόχου, αρχίζει να αναπτύσσεται στο ζευγάρι έντονο άγχος το οποίο μπορεί να δυσχεράνει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.

Υπάρχει η γενική άποψη ότι η συχνή σεξουαλική επαφή σ' ένα παντρεμένο ζευγάρι είναι δείγμα μιας πετυχημένης σχέσης. Η επιστημονική έρευνα δεν τεκμηριώνει αυτή την άποψη. Έχουν εντοπισθεί ζευγάρια τα οποία ενώ βιώνουν έναν αποτυχημένο γάμο ή μια αποτυχημένη σχέση, εντούτοις η σεξουαλική ζωή είναι η μόνη τους διέξοδος και εκτόνωση, και ο μόνος λόγος που διατηρούνται μαζί. Αυτές οι σχέσεις στην πλειοψηφία τους είναι καταδικασμένες γιατί το σεξ, παρόλη τη δυναμική του, δεν μπορεί από μόνο του να αναπτύξει ή να διατηρήσει μια σχέση ή ένα γάμο.

Η επιστημονική έρευνα αναφέρει πως τα παντρεμένα ζευγάρια και τα άτομα που συζούν, νιώθουν πως το σεξ στη σχέση τους είναι σημαντικά συνδεδεμένο με τον τρόπο που οι ίδιοι νιώθουν την ίδια τη σχέση τους γενικότερα. Πιο συγκεκριμένα, η σεξουαλική ικανοποίηση και οι σχετικοί παράγοντες όπως η σεξουαλική τρυφερότητα έχουν συνδεθεί με πολλούς δείκτες που μετρούν την ποιότητα της σχέσης, όπως η αγάπη, η αφοσίωση, ακόμη και η προβλεψιμότητα για το μέλλον της ίδιας της σχέσης στον χρόνο. Επίσης έχει αναφερθεί ότι η ποιότητα ενός γάμου, η οποία όπως προαναφέραμε επηρεάζεται σημαντικά από τη σεξουαλική ικανοποίηση που λαμβάνουν και τα δυο άτομα, είναι ο καλύτερος δείκτης ευτυχίας και επιτυχίας.

Έχει επίσης ερευνηθεί και αποδειχθεί πως οι άντρες και οι γυναίκες διαφέρουν τόσο στην δίψα για τη συχνότητα της σεξουαλικής πράξης όσο και στην σεξουαλική ικανοποίηση. Οι άντρες και οι γυναίκες εκφράζουν την σεξουαλικότητα τους με διαφορετικούς τρόπους. Οι σεξουαλικές προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντα τους δεν είναι επίσης τα ίδια.

Σε ότι αφορά της ετεροφυλικές σχέσεις (άντρα με γυναίκα), οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι πιο ικανοποιημένες από τη σεξουαλική τους ζωή παρά οι άντρες, και αυτό εξηγείτε αν λάβουμε υπόψη την αυξημένη επιθυμία των αντρών για περισσότερη συχνότητα και διάρκεια της σεξουαλικής πράξης.

Οι γυναίκες αναφέρουν ότι είναι ικανοποιημένες με το ποσοστό της σεξουαλικής πράξης στο γάμο τους αλλά ο μέσος όρος των αντρών επιθυμεί αύξηση της σεξουαλικής δραστηριότητας, καθ' όλα τα στάδια της σχέσης. Οι έρευνες, αναφέρουν επίσης, πως οι γυναίκες είναι αυτές που έχουν περισσότερες απαιτήσεις σε ότι αφορά τη ποιότητα του σεξ, παρά οι άντρες, και γι αυτό βαθμολογούν το σεξ στο γάμο τους πιο κάτω απ' ότι οι άντρες.

Οι ομοφυλόφιλοι (άντρες και γυναίκες) δείχνουν τόσο να αποκλίνουν όσο και να συγκλίνουν σε κάποιους τομείς με τους ετερόφυλους σε ότι αφορά τις σεξουαλικές τους σχέσεις. Όντως, λόγο του γεγονότος ότι οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις αποτελούνται από άτομα του ίδιου φύλου, η σεξουαλικές τους συμπεριφορές και επιθυμίες βρίσκονται στον υπερθετικό βαθμό.

Παρά ταύτα οι ομοφυλόφιλοι άντρες, σε αντίθεση με τους ετερόφυλους, έχουν επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν περισσότερους από ένα ερωτικούς συντρόφους παράλληλα, όπως επίσης και περισσότερες πιθανότητες να δημιουργήσουν ανοικτού τύπου σχέσεις με τους κατ εξοχήν συντρόφους τους.

Όπως και οι άντρες, οι λεσβίες δίνουν την απαραίτητη σημασία στο ρόλο του σεξ μέσα στη σχέση, αλλά σε αντίθεση με τους άντρες, οι σεξουαλικές τους δραστηριότητες δεν έχουν σαν επίκεντρο τα γενετικά όργανα. Παρόλο που υπάρχει από πλευράς επιστημόνων μια συνεχιζόμενη έρευνα σε ότι αφορά τη σύγκριση των ετερόφυλων και λεσβίων γυναικών σε ότι αφορά τη συχνότητα και την ποιότητα των σεξουαλικών δραστηριοτήτων τους, η γενική και αποδεκτή εικόνα σε σχέση με τη κολπική ικανοποίηση, είναι πως σε αντίθεση με τις ετερόφυλες που επικεντρώνονται στο εσωτερικό του κόλπου, οι ομοφυλόφιλες γυναίκες δίνουν έμφαση περιμετρικά της περιοχής. Επίσης, σημαντική είναι η διαπίστωση πως η σεξουαλική δραστηριότητα της λεσβίας έχει σαν έμμεσο στόχο την ενδυνάμωση του συναισθήματος της αγάπης προς και από την ερωτική σύντροφο.

Τελειώνοντας, θα ήθελα πολύ απλά να αναφέρω πως ένα θέμα σαν την ανθρώπινη σεξουαλικότητα δεν μπορεί να εξαντληθεί στα στενά πλαίσια του υπάρχοντος χρόνου. Οι αναφορές που έγιναν πιο πάνω αποτελούν ένα μέρος και μια περίληψη από τις χιλιάδες των ερευνών και μελετών που γίνονται σ' ολόκληρο το κόσμο και έχουν σαν στόχο την εμβάθυνση των γνώσεων μας σ ένα θέμα τόσο περίπλοκο και όμορφο, με δυναμικές που συναρπάζουν όλους τους ανθρώπους.

Χριστιανισμός, η θρησκεία που μισεί το σεξ

Το 2009, το ανώτατο δικαστήριο της Αλαμπάμα των ΗΠΑ, υποστήριξε τον νόμο που απαγόρευε την πώληση όλων των σεξουαλικών παιχνιδιών. Συγκεκριμένα ο νόμος λέει: "any device designed ... primarily for the stimulation of human genital organs", δηλαδή: "οποιαδήποτε συσκευή είναι πρωταρχικά σχεδιασμένη να διεγείρει τα ανθρώπινα σεξουαλικά όργανα".

Ο νόμος αυτός ισχύει μέχρι και σήμερα και όποιος τον παραβεί μπορεί να βρεθεί για μερικούς μήνες στη φυλακή και να πληρώσει πρόστιμο μέχρι και 10.000$.

Από που όμως προκύπτει η ιδέα πως αυτό που κάνει κάποιος στον ιδιωτικό του χώρο δημιουργεί ηθικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσει το κράτος; Γιατί αν κάποιος διασκεδάζει μόνος του, οι πράξεις του είναι ηθικά κολάσιμες και πρέπει να σταματήσουν με νόμο;

Μόνο η θρησκεία θα μπορούσε να είναι ο λόγος. Από πουθενά αλλού δεν θα μπορούσε να προκύψει η διάθεση να ελέγξουμε το τί κάνει κάποιος για να διασκεδάσει σεξουαλικά.

Όλα ξεκινούν από το γεγονός πως στον Χριστιανισμό το σεξ είναι μια αμαρτία. Μια πράξη που μπορεί να γίνει μόνο μέσα στο γάμο και κατά προτίμηση για τεκνοποίηση.

Η λογική του Χριστιανισμού φτάνει στο σημείο να απαγορεύει όχι μόνο το προγαμιαίο σεξ ή τον αυνανισμό, αλλά ακόμα και τις πονηρές σκέψεις!

Ένας θεός που μας τιμωρεί για τις σκέψεις μας! Αυτό που λέμε "αστυνομία σκέψης".

Το μίσος του Χριστιανισμού για το σεξ μπορεί να εντοπιστεί στον Αυγουστίνο ο οποίος τον 5ο αιώνα είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως το σεξ και όχι η ανυπακοή ήταν το πραγματικό αμάρτημα της Εύας που οδήγησε στην πτώση τους και την αποβολή των πρωτόπλαστων από τον παράδεισο.

Η συνενοχή του Αδάμ σε αυτό το (προπατορικό) αμάρτημα είναι η κληρονομιά όλων των ανθρώπων και ο βασικός λόγος για τον οποίο θυσιάστηκε ο Ιησούς. Με αυτόν τον τρόπο, η διασκέδαση που προσφέρει το σεξ έγινε αμαρτία και πρέπει να αποφεύγεται.

Από τον 5ο αιώνα, η θρησκεία έχει αλλάξει λίγο και το σεξ, ακόμα και σήμερα, εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα κύρια θέματα απασχόλησης της εκκλησίας και ο βασικός λόγος δημιουργίας θρησκευτικών απαγορεύσεων.

Ευτυχώς για εμάς, η κοινωνία προχωρά, αλλάζει και μαζί της αλλάζουν και οι ηθικές αρχές μας οι οποίες εξελίσσονται συνεχώς.

Όχι τίποτε άλλο, αλλά μπορώ να φανταστώ χειρότερες κινήσεις από αυτή της Αλαμπάμα και η ιστορία έχει δείξει πως όταν η ηθική σου είναι βασισμένη στη θρησκεία τότε είσαι εξαιρετικά επικίνδυνος.

Πως οι αισθήσεις μπορούν να επηρεάσουν τα συναισθήματά μας

Ξέρατε πως οι αισθήσεις σας μπορούν να επηρεάσουν τα συναισθήματα και την διάθεση σας; Οι μυρωδιές, οι ήχοι, τα χρώματα ακόμα και το φως της μέρας έχουν άμεση επίδραση στη συμπεριφορά σας.

Το ξυπνητήρι χτυπά. Προσπαθείτε να ανοίξετε τα μάτια σας αλλά δεν ξέρετε γιατί είναι τόσο δύσκολο. Δεν μπορείτε να διαμορφώσετε ούτε μια ιδέα ούτε μια σκέψη. Τελικά, σηκώνεστε, ανοίγετε το παράθυρο και κοιτάτε έξω. Ο ουρανός είναι γκρι. Πως νιώθετε;

Το ξυπνητήρι χτυπά. Ανοίγετε τα μάτια σας με ενθουσιασμό. Σήμερα θα είναι μια καλή μέρα, μπορείτε να το αισθανθείτε. Έχετε τόσα πολλά σχέδια. Πηδάτε από το κρεβάτι, ανοίγετε το παράθυρο και κοιτάτε έξω. Ο ήλιος ακτινοβολεί. Το φως είναι θεαματικό. Πως νιώθετε;

Ο καιρός. Το φως. Οι μυρωδιές. Οι ήχοι. Όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν την διάθεση και τα συναισθήματα σας. Σκεφτείτε το πώς ντύνεστε όταν νιώθετε λυπημένοι. Είναι συνηθισμένο να φοράτε σκούρα χρώματα όπως γκρι, καφέ και μαύρο. Τώρα σκεφτείτε τις χαρούμενες στιγμές. Όλα είναι χρωματιστά. Πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε.

Οι μυρωδιές και οι ήχοι μπορούν να προκαλέσουν συναισθήματα

Μια μυρωδιά μπορεί να σας μεταφέρει σε μια στιγμή της παιδικής σας ηλικίας, στην τούρτα που έκανε η μητέρα σας για τα γενέθλια σας. Ένα τραγούδι μπορεί να σας θυμίσει ένα ξεχωριστό άτομο, τον πρώτο χορό, το πρώτο φιλί. Ένα τραγούδι ίσως προκαλέσει χαρούμενες αναμνήσεις και άλλες όχι τόσο ευχάριστες.

Η διάθεση σας το πρωί, τα χρώματα που φοράτε, οι αναμνήσεις που έχετε, ο τρόπος που συμπεριφέρεστε… όλα σχετίζονται με τα συναισθήματα που νιώθετε.

Αντίθετα με το πώς φαίνονται, όλα αυτά τα συναισθήματα είναι καλά. Αλλά τους δίνετε ένα θετικό ή αρνητικό χαρακτηρισμό αναλόγως με το πώς νιώθετε.

Είναι φυσιολογικό πως μερικές φορές δεν θέλετε οι άνθρωποι που είναι γύρω σας να ξέρουν πως νιώθετε και κρύβετε τα συναισθήματα σας έτσι ώστε να μην εμφανίζεστε ευάλωτοι ή λυπημένοι. Και άλλες φορές ασυνείδητα εξαπατάτε τον εαυτό σας για τα αληθινά σας συναισθήματα. Σε κάθε περίπτωση, φοράτε μια μάσκα ή μια πανοπλία για να προστατεύσετε τον εαυτό σας από το να πληγωθεί.

«Όταν είσαι λυπημένος, άκου χαρούμενη μουσική και άλλαξε την διάθεση σου».

Αλλά ξέρετε κάτι; Αν οι άνθρωποι που σας αγαπούν δεν ξέρουν πως νιώθετε, δεν θα μπορούν να σας βοηθήσουν. Και αν δεν ζητήσετε βοήθεια, ούτε τότε θα μπορούν να σας βοηθήσουν.

Ίσως έχετε μάθει να μην ζητάτε τίποτα, να είστε αυτάρκεις, έτσι όταν βρίσκεστε σε μια κατάσταση που δεν ξέρετε πώς να την διορθώσετε, δεν ξέρετε πώς να ζητήσετε βοήθεια ή δεν τολμάτε. Αλλά το να ζητάτε δεν είναι κακό. Αντίθετα, σας φέρνει πιο κοντά στους ανθρώπους που αγαπάτε. Με αυτόν τον τρόπο, τους λέτε πως τους εμπιστεύεστε. Και οι άνθρωποι που σας αγαπούν έχουν και αυτοί συναισθήματα.

Φανταστείτε πως θα ήταν να νιώθετε καλά κάθε μέρα

Η συναισθηματική διαχείριση μαθαίνεται. Για παράδειγμα αν νιώθετε λυπημένοι μπορείτε να αλλάξετε τη διάθεση σας φορώντας χρωματιστά ρούχα. Αν νιώθετε καταθλιπτικοί, ακούστε ένα τραγούδι που σας κάνει να χορεύετε. Ρίξτε τους τοίχους σας, αλλάξτε τη στάση σας και οι καταστάσεις που ζείτε θα είναι στα χέρια σας. Έχετε τη δύναμη να αποφασίσετε πως θέλετε να εξελιχθεί η μέρα σας.

Σε μια ιστορία του Χόρχε Μπουκάι, η θλίψη και η οργή κάνουν μπάνιο σε μια μαγική λίμνη. Η οργή που πάντα βιάζεται, κάνει μπάνιο γρήγορα και φεύγει από την λίμνη. Βάζει τα ρούχα της αλλά επειδή δεν μπορεί να δει την πραγματικότητα πολύ καθαρά, δεν συνειδητοποιεί πως ήταν τα ρούχα της θλίψης.

Οπότε όταν η θλίψη βγαίνει από το νερό, αργά και χωρίς να γνωρίζει πως ο χρόνος έχει περάσει, συνειδητοποιεί ότι τα ρούχα της δεν είναι εκεί, οπότε δεν μπορεί να κάνει κάτι άλλο από το να βάλει τα ρούχα της οργής.

«Λένε πως από τότε, οι άνθρωποι συχνά συναντιούνται με την οργή, την τυφλή, την σκληρή και την τρομερή. Αλλά αν κοιτάξουμε προσεκτικά, θα συνειδητοποιήσουμε πως αυτή η οργή που βλέπουμε είναι απλώς μια μεταμφίεση και πως πίσω από αυτή τη μεταμφίεση της οργής στην πραγματικότητα κρύβεται η θλίψη.» – «Η οργή και η θλίψη» – Χόρχε Μπουκάι

Οπότε να θυμάστε πως με τον ίδιο τρόπο που μερικές φορές θέλετε να κρύψετε τα συναισθήματα σας πίσω από μια μάσκα και οι άλλοι άνθρωποι κάνουν το ίδιο πράγμα.

Το να γνωρίζετε πώς να διαχειρίζεστε τα συναισθήματα σας δεν είναι πάντα εύκολο

Όταν θυμώνετε σε έναν καβγά με τον σύντροφο σας ή με ένα φίλο σας, θυμηθείτε πως ίσως κρύβουν τα αληθινά τους συναισθήματα πίσω από τις λέξεις. Οι φωνές τους μπορεί απλώς να είναι ένας τρόπος για να δείξουν πόσο άσχημα νιώθουν χωρίς να το εκφράζουν.

Το να μάθετε να καταλαβαίνετε τους άλλους είναι σημάδι σοφίας. Και μπορείτε να το κάνετε αν σταματήσετε για να σκεφτείτε τι σημαίνουν για εσάς συγκεκριμένα συναισθήματα και πως σας επηρεάζουν όταν σκέφτεστε μια συγκεκριμένη ανάμνηση ή όταν ακούτε ένα συγκεκριμένο τραγούδι.

Από εσάς εξαρτάται το να αποφασίσετε για πως θα θέλετε να εξελιχθεί η μέρα σας. Και να θυμάστε πως και η ευτυχία μαθαίνεται.

Το λάθος δεν είναι εκείνου που εμπιστεύεται, αλλά εκείνου που ψεύδεται

Η εμπιστοσύνη είναι σαν ένα εύθραυστο και διαφανές κρυστάλλινο κόσμημα που διαμορφώνει τη ζωή μας. Χρειάζεται πολύ χρόνο και προσπάθεια για να το φτιάξουμε, επειδή είναι πολύτιμο και ανεκτίμητο.

Ωστόσο, μπορεί αυτό το κόσμημα να φέρνει μεγάλη ευτυχία, αλλά σπάει εύκολα σε λίγα δευτερόλεπτα από αμέλεια, από εγωισμό και από κακή συμπεριφορά.

Όταν ένα συναίσθημα τόσο σημαντικό όσο η εμπιστοσύνη καταρρέει, κάτι πεθαίνει μέσα μας.

Αυτό συμβαίνει επειδή το ψέμα αμφισβητεί χιλιάδες αλήθειες, οδηγώντας μας να αμφισβητούμε τον εαυτό μας, ακόμη και για τα βιώματα που θεωρούσαμε ότι ήταν τα πιο ειλικρινή.

Το ψέμα έχει πολύ κοντά πόδια και πολύ μακριά χέρια.

Ακόμα κι αν το ψέμα μπορεί να φτάσει σε ανυποψίαστα όρια, η αλήθεια πάντα αναδύεται στην επιφάνεια.

Ωστόσο, το θέμα μας δεν είναι ότι όσα χτυπήματα κι αν δεχτούμε, θα παραμείνουμε όρθιοι. Είναι φυσιολογικό να συμβεί το αντίθετο και πράγματι, το ψέμα και η προδοσία οριοθετούν ένα πριν και ένα μετά στη ζωή μας.

«Ένα πουλί που στέκεται σε ένα κλαδί δεν φοβάται ποτέ ότι το κλαδί αυτό θα σπάσει, γιατί δεν πιστεύει στο κλαδί. Πιστεύει στα δικά του φτερά … »

Η Ευθύνη για την προδοσία!

Συχνά λέμε ότι «αν προδοθείς μία φορά, είναι λάθος του άλλου, αλλά αν σε προδώσουν δύο φορές, τότε είναι λάθος δικό σου». Προφανώς, αυτή η δήλωση δεν είναι εντελώς λανθασμένη, αλλά πρέπει να τη σκεφτούμε κάπως πιο σοβαρά.

Με άλλα λόγια, το ζήτημα είναι ότι μαθαίνουμε από τα λάθη μας και δεν τα επαναλαμβάνουμε. Δεν πρέπει να αισθανόμαστε ένοχοι για τις προδοσίες που έχουμε υποστεί. Πώς μπορούμε να είμαστε υπεύθυνοι για το τι κάνουν οι άλλοι; Αυτό είναι παρανοϊκό.

Εντούτοις, αυτό πιθανότατα μας έχει ταλαιπωρήσει αρκετές φορές, με αποτέλεσμα να νιώθουμε ηλίθιοι που έχουμε πέσει στην παγίδα ενός ατόμου που θα μπορούσαμε να «είχαμε καταλάβει από πριν τι ήταν». Επομένως, είναι εύκολο να βγάζουμε συμπεράσματα όταν το σπίτι έχει ήδη καταρρεύσει.

Δεν είμαστε ούτε μάντεις, ούτε αλάνθαστοι. Επίσης, οι άλλοι δεν είναι τέλειοι και μερικές φορές θα πρέπει να σκεφτούμε ότι ακόμη κι οι σωστοί άνθρωποι σφάλουν, κάνουν τα δικά τους λάθη και κάποιος πρέπει να είναι πρόθυμος να συγχωρήσει.

«Μετά από λίγο, θα καταλάβετε ότι αν εκτεθείτε στον ήλιο για πολύ, θα καείτε. Θα αποδεχτείτε με τον καιρό ότι ακόμη κι οι καλοί άνθρωποι κάποια στιγμή μπορεί να σας πληγώσουν και εσείς μετά θα πρέπει να τους συγχωρήσετε. Θα μάθετε ότι ο λόγος μπορεί να απαλύνει τους πόνους της ψυχής … θα ανακαλύψετε όμως ότι χρειάζονται χρόνια» . –William Shakespeare

Η συναισθηματική πληγή της προδοσίας!

Η αθανασία και η προδοσία μας βλάπτουν περισσότερο όταν επηρεάζουν τους ανθρώπους που αγαπάμε και μας περιβάλλουν ως σύντροφοι, φίλοι, ή μέλη της οικογένειάς μας. Όταν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε αισθανόμαστε διάφορα συναισθήματα όπως μίσος, αδυναμία και θυμό.

Είναι επίσης πολύ οδυνηρό (και δυστυχώς πολύ συνηθισμένο) κάποιος να κάνει κάτι για χάρη μας μόνο και μόνο διότι περιμένει αντάλλαγμα. Αυτός ο τύπος συγκλονίζει τα πρότυπά μας και βυθίζει τον συναισθηματικό μας κόσμο σε πραγματικό χάος.

Ωστόσο, ακόμα κι αν η πλάνη αυτή μας πονάει βαθιά στην καρδιά μας, δεν έχει νόημα, διότι την ώρα που μας τραυμάτισε, μας άλλαξε και τον τρόπο ύπαρξής μας και μας οδήγησε να συμπεριφερόμαστε άσχημα με τους άλλους, λόγω εκδίκησης ή καταστροφής.

Όσο απίστευτη κι αν φαίνεται, αυτή η αντίδραση είναι πολύ κοινή, όταν η «συναισθηματική πληγή» είναι ακόμη ανοιχτή και μολυνθεί.

Με τον ίδιο τρόπο, δεν πρέπει κανείς να κρύβεται πίσω από μια πανοπλία για να αντιμετωπίζει την κοινωνία και τον περίγυρό του. Αρκεί απλώς να προστατευθεί από το πρόσωπο που προέβη στην πράξη της προδοσίας.

Πώς ξεπερνάει κανείς το ψέμα, την προδοσία και την εξαπάτηση!

Η ασφάλεια, η ειλικρίνεια και η πίστη στις σχέσεις μας αποτελούν βασικό πυλώνα για την ανάπτυξή μας. Ωστόσο, οι αμφιβολίες, ο φόβος και το ψεύδος μας βλάπτουν, μας καίνε και μας καταστρέφουν … τίποτα περισσότερο.

Έτσι, αν η δυσπιστία έχει ριζώσει μέσα μας, μπορούμε όλοι το ξεπεράσουμε. Είναι φυσιολογικό ότι σε τέτοιες καταστάσεις, η αμφιβολία μεγαλώνει μέσα μας μαζί με τον φόβο. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να είναι λόγος να είμαστε δύσπιστοι απέναντι στους άλλους.

Με άλλα λόγια, είναι πιθανό να βρεθούμε σε μια τέτοια ανεπιθύμητη κατάσταση αρκετές φορές στη ζωή μας, γι ‘αυτό πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι μια ευκαιρία για μας να ωριμάσουμε ως άτομα και να επιλέγουμε καλύτερα τους ανθρώπους που μας περιβάλλουν.

Στο χαρακτήρα, εκεί να ψάχνεις την ομορφιά

Είναι μεγάλο πράγμα να σε αγαπούν για αυτό που είσαι στην πραγματικότητα και όχι για αυτό που φαίνεσαι. Είναι ωραίο να σε αναγνωρίζει κάποιος για την ποιότητα του χαρακτήρα σου και τις λεπτές γραμμές που σε διατρέχουν. Είναι μεγάλη υπόθεση να εισχωρεί κάποιος μέσα στα ύδατα της ψυχής σου και να σε εκτιμάει για την ιστορία που έχεις γραμμένη στην καρδιά σου. Είναι όμορφο γενικά να σε σέβεται κάποιος για τα όσα τρέφεις μέσα σου, να ξεπερνά τις επιφάνειές σου, αναζητώντας τους πραγματικούς θησαυρούς που κρύβεις.

Δεν λέω, καλή και η εξωτερική εμφάνιση, καλό και το στυλ που προβάλει κάποιος, αλλά τι να το κάνεις αν δεν ξέρεις το τι επιφυλάσσει το μέσα του; Τι να το κάνεις αν δεν μπορείς να διαβάσεις τις αλήθειες και τις απόψεις που κρύβει; Τι να το κάνεις αν δεν μπορείς να διακρίνεις το ποιόν του σαν άνθρωπο για να είσαι σε θέση να διαμορφώσεις μια σφαιρική εικόνα γι’ αυτόν, παραμένοντας μόνο στα όσα θέλει να σου δείχνει;

Πολλές φορές οι άνθρωποι, προκειμένου να μην αποκαλυφθούν οι αδυναμίες τους, προτιμούν να κρύβονται πίσω από ψεύτικες μάσκες. Προτιμούν να υποδύονται κάτι άλλο από αυτό που είναι στην ουσία. Ο φόβος της απόρριψης τους οδηγεί σ’ αυτό το σημείο και για να μην χάσουν τους γύρω τους προσπαθούν όσο το δυνατόν να μην ανοίγονται. Έτσι εστιάζουν κι επικεντρώνονται περισσότερο στην εξωτερική τους εμφάνιση, στην προβολή του εαυτού τους, η οποία όμως είναι απαλλαγμένη από όσα δεν θέλουν να δείξουν και να φανερώσουν και όλα αυτά για να γίνουν αρεστοί και αποδεκτοί από τους άλλους.

Προβάλουν προσωπικότητες και χαρακτήρες που άμα τις σκάψει κάποιος πιο βαθιά θα δει πως δεν υπάρχουν και ότι απλά αποτελούν επινοήσεις του μυαλού και της φαντασίας τους. Όλοι όμως οι άνθρωποι κρύβουμε μια μοναδική ιστορία στην ψυχή μας, μια ιστορία που για άλλους μπορεί να ακούγεται όμορφη και για άλλους όχι. Όλοι μας έχουμε κάτι το διαφορετικό, κάτι το οποίο δεν το έχει κανένας άλλος, και αυτό είναι που μας καθιστά ξεχωριστούς και μοναδικούς. Αυτό είναι που πρέπει να μας χαρακτηρίζει και να μας εκφράζει.

Γι’ αυτό θα πρέπει να δείχνουμε στους άλλους αυτό που στην πραγματικότητα είμαστε. Δεν χρειάζεται να κρυβόμαστε πίσω από τίποτα, γιατί η αλήθεια πάντα θα μας βρίσκει στο τέλος. Πρέπει να αγαπάμε τον εαυτό μας και να μην ντρεπόμαστε για αυτόν. Δεν υπάρχουν μέτρα σύγκρισης ανάμεσα στους ανθρώπους κι όσο γρήγορα το κατανοήσουμε αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα εκτιμήσουμε αυτό που είμαστε.

Όλοι μας έχουμε συγκριθεί ενίοτε με κάποιον φίλο μας, με κάποιον γνωστό μας. Όλοι μας έχουμε ζυγίσει τις δικές μας καταστάσεις με των άλλων και τα έχουμε αντιπαραβάλει μεταξύ τους. Ωστόσο στην πορεία σίγουρα όλοι έχουμε καταλήξει στην ματαιότητα όλων αυτών των συγκρίσεων και έχουμε συνειδητοποιήσει ότι δεν είμαστε σαν εκείνους, ότι δεν έχουμε την ίδια πορεία και τα ίδια στάνταρ στη ζωή μας για να μπορούμε να συγκριθούμε.

Και όλα αυτά γιατί; Γιατί ο καθένας από εμάς έχει έναν δικό του χαρακτήρα, ο οποίος και καθορίζει το πως θα είναι η ζωή του. Σύμφωνα με τον χαρακτήρα πορεύονται οι άνθρωποι, καθώς αυτός είναι η πραγματική απεικόνιση της ψυχής τους.

Έτσι οι ανθρώπινες σχέσεις απαιτούν χαρακτήρα, απαιτούν ψυχή και όλες τις αλήθειες που έχουν χαραγμένα πάνω. Δεν θέλουν ψεύτικα πρόσωπα και χαμόγελα. Δεν θέλουν επιφανειακές θάλασσες που αν πέσει κάποιος μέσα σ’ αυτές θα πνιγεί από το ψέμα και την υποκρισία. Δεν θέλουν στολισμένες μορφές με πολύχρωμα φωτάκια που όταν σβήσουν θα ξεπροβάλει μια κενή γύμνια.

Οι ανθρώπινες σχέσεις θέλουν καθαρά και φωτεινά πρόσωπα, θέλουν ειλικρίνεια που λάμπει. Αναζητούν το σεβασμό και την εκτίμηση στον χαρακτήρα του άλλου. Θέλουν να είσαι ο εαυτός σου και μόνο αυτόν να αντιπροσωπεύεις, δίχως μεταμφιέσεις. Θέλουν να μπορούν να διαβάζουν την ιστορία σου και να σε αξιολογούν σύμφωνα με αυτήν. Θέλουν να αγαπούν την ξαστεριά σου και να διώχνουν τα σύννεφα που σε καλύπτουν.

Έτσι σε ένα κόσμο μασκαρεμένων, ο χαρακτήρας φίλε μου, αυτός μετράει μόνο.

Εκεί ψάξε την ομορφιά.

Συγχωρώντας θεραπεύομαι

Θέλω να σε συγχωρέσω που με πρόδωσες,
που με εγκατέλειψες,
που με κάνεις και νοιώθω μόνος και αβοήθητος
Θέλω να σε συγχωρέσω, μα δεν μπορώ.

Για να γιατρέψουμε το βάθος της πληγής μας χρειάζεται να στραφούμε προς τα μέσα. Η πληγή δεν είναι έξω από μας. Για να γιατρευτώ από τη θλίψη, την απογοήτευση , την αυτολύπη δεν χρειάζεται να συγχωρέσω κάποιον απ’ έξω, πρωταρχικά.

Χρειάζεται πρώτα να συγχωρέσω εμένα. Να μάθω να με αγκαλιάζω θεραπευτικά με κατανόηση. Να αναγνωρίζω τα λάθη μου, όχι για να με κατακρίνω, για να με κατηγορώ, αλλά για να γίνω πιο ώριμος και υπεύθυνος για τον εαυτό μου. Αυτό που έγινε πέρασε, αλλά αν εγώ το «ποτίζω» κάθε μέρα μέσα μου, δεν πρόκειται να περάσει ποτέ. Αν το βλέμμα μου είναι στραμμένο στο παρελθόν καμιά πληγή δεν θα κλείσει, ο πόνος και η θλίψη θα διαιωνίζονται.

Μια στροφή, μια στροφή προς την σωστή κατεύθυνση και μπορώ να με δω με άλλα μάτια. Μπορώ να με κατανοήσω, όχι να με κατακρίνω, αλλά να με μάθω, να σεβαστώ την αδυναμία μου, για να μπορώ να την μετατρέψω σε δύναμη. Αναγνωρίζοντας την αλήθεια μου μπορώ να με θεραπεύσω, να με αγκαλιάσω να με σεβαστώ.

Η συγχώρεση δεν ξεκινάει απ’ έξω, ξεκινάει απ’ την καρδιά και η καρδιά είναι μέσα. Υπομονετική, κατανοητική περιμένει την προσοχή σου, περιμένει να σταματήσεις την φλυαρία του νου, για να την ακούσεις. Την ακούς;

Βάλε την προσοχή σου στην καρδιά σου και άρχισε να σε πλησιάζεις.
Να σε χωράς. Να σε ακούς αθόρυβα.

Για μια στιγμή σώπα και άκου, νιώσε τι είναι αυτό που αληθινά θες, ποιο είναι το αίτημα της καρδιάς σου. Μια στιγμή αλήθειας θα σου δείξει την κατεύθυνση για σένα, τον ουσιαστικό εσένα.

Μια στροφή προς τα σένα, χωρίς ψέματα και δικαιολογίες. Αφέσου να σ’ ακούσεις να σε νοιώσεις να σε στηρίξεις, να σου μιλήσεις απ’ την καρδιά σου, αβίαστα, απαλά, ευγενικά, τρυφερά, θεραπευτικά.

Και αν σε πρόδωσες και αν σε εγκατέλειψες και αν σε απομόνωσες κάνε χώρο για σένα και Συν+Χώρα τον εαυτό σου για να σε συναντήσεις αληθινά, βαθιά και ουσιαστικά. Μπορείς, αν θες μπορείς. Αυτό που είσαι σε περιμένει, θα πας;

Συγχωρώντας θα θεραπεύσεις τις πληγές και μια μέρα θα ελευθερωθείς, θα ζεις στο παρόν, άφοβα και άλυπα!

Μηδέν άγαν ή τίποτα το υπερβολικό για καλή υγεία

Καθιστική ζωή, καταχρήσεις και κακή διατροφή είναι οι σηµαντικότεροι παράγοντες φθοράς του οργανισµού, που οδηγούν στη συχνή αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και από µικρές ηλικίες.

Αν, σε όλα τα παραπάνω, προσθέσει κανείς και το –υπερβολικό λόγω της οικονοµικής κρίσης- άγχος, το πιο φθοροποιό στοιχείο για την ανθρώπινη υγεία, συνθέτει το παζλ των αιτιών που µας µικραίνουν τη ζωή. Ποιο είναι λοιπόν το µυστικό για καλοζωία και μακροζωία;

Ποιες ιατρικές και µη ιατρικές παρεμβάσεις μπορούν να µας κάνουν να ζήσουμε περισσότερα χρόνια και µε ποιότητα;

Εµείς από την ιατρική σκοπιά πιστεύουµε ότι οι µη ιατρικές παρεμβάσεις είναι αυτές που θα πρέπει να κυριαρχούν στη ζωή µας. Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να ζει χωρίς την βοήθεια των γιατρών. Η ανάγκη για τη βοήθεια των γιατρών προέκυψε όταν ο άνθρωπος ξέφυγε από τη φύση, όταν άρχισε η βιοµηχανοποίηση, το κυνηγητό των στόχων, όλα όσα έκαναν έναν άνθρωπο ανταγωνιστικό, φορτωµένο µε υπερβολικό στρες και κυνηγό, όχι των αξιών, αλλά των εφήµερων στόχων.

Αυτό, είχε σαν αποτέλεσµα ο άνθρωπος να µετατραπεί σε µια µηχανή, η οποία, όπως όλες οι µηχανές, υφίσταται τη φθορά του χρόνου, αλλά και της πίεσης την οποία δέχεται.

Είναι η επιστροφή στη φύση το «κλειδί»;

Προκειµένου να εξασφαλίσουµε µια ζωή χωρίς ιατρική παρέµβαση, θα πρέπει πρώτα από όλα, να κυριαρχήσει στη ζωή του κάθε ανθρώπου η σοφή ρήση των αρχαίων προγόνων µας που έλεγε «µηδέν άγαν», δηλαδή τίποτα το υπερβολικό. Επιστηµονικές έρευνες δείχνουν ότι, αν ακολουθήσει κανείς το µέτρο στη ζωή του και την αρµονική συµβίωση µε το περιβάλλον του, µπορεί να εξασφαλίσει καλοζωία και µακροζωία.

Το µέτρο θα πρέπει να είναι ο πρώτος κανόνας στη ζωή µας, χωρίς υπερβολικό φαγητό, υπερβολικό τρέξιµο, υπερβολικό στρες, υπερβολικές φιλοδοξίες ή κυνήγηµα υψηλών στόχων, που εξαντλούν τον οργανισµό µας και µας κάνουν αρρώστους.

Μια άλλη σοβαρή επιταγή, που έχει προκύψει από επιστηµονική παρατήρηση αιώνων, είναι ο σωστός τρόπος διατροφής, αυτό που ονοµάζουµε σήµερα υγιεινή διατροφή και που δεν είναι τίποτα περισσότερο, από το να ακολουθούµε τις οδηγίες της φύσης. Η φύση µας έχει διδάξει να τρώµε όταν πεινάµε, να αποφεύγουµε κάποιο φαγητό που µας πειράζει. Ο οργανισµός δίνει µηνύµατα, που πρέπει να σεβόµαστε.

Επιπλέον, αν θέλει κανείς να μείνει πιστός στην προέλευση του ανθρώπου, θα πρέπει να καταναλώνει κυρίως φυτικές τροφές, λαχανικά και φρούτα, να αποφεύγει τις ζωικές τροφές, να τρώει πραγµατικά όταν πεινάει, να σταµατάει όταν χορταίνει και να µην βλέπει το φαγητό σαν διασκέδαση. Το φαγητό είναι για τον οργανισµό ό,τι και η βενζίνη για το αυτοκίνητο. Χρειάζεται τροφή για να κινηθεί. Τα περισσότερα εκφυλιστικά νοσήµατα σήµερα, τα καρδιαγγειακά νοσήµατα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η υπέρταση, αποτελούν νοσήµατα που ταυτίζονται σχεδόν µε την κακή διατροφή, δηλαδή µε την κατανάλωση ζωικών τροφών, πλούσιων σε λιπαρά και την ανεπαρκή κατανάλωση λαχανικών.

Η σωστή διατροφή δε, θα πρέπει να ξεκινάει από την παιδική ηλικία. Είναι αργά αν αποφασίσει κανείς στα 40 του ή στα 50 του να ακολουθήσει έναν υγιεινό τρόπο διατροφής, διότι τότε οι βλάβες έχουν ήδη εγκατασταθεί στον οργανισµό του.

Καλό είναι λοιπόν να µάθουµε στα παιδιά µας να αποφεύγουν το αλάτι και τη ζάχαρη. Οι τροφές µας περιέχουν αλάτι, και µάλιστα όσο ακριβώς χρειάζεται ο οργανισµός µας. Το ίδιο ισχύει και για τη ζάχαρη.

Η άσκηση τι ρόλο παίζει στην μακροζωία;

Η αποφυγή της καθιστικής ζωής οδηγεί σε μακροζωία και καλοζωία. Σε αντίθεση µε τον πρωτόγονο άνθρωπο, που ήταν διαρκώς στο κυνήγι ανεύρεσης της τροφής του, ο άνθρωπος σήµερα εξασφαλίζει την τροφή του καθισµένος µπροστά σε ένα κοµπιούτερ.

Όλα τα επιστηµονικά δεδοµένα δείχνουν ότι η κίνηση µας προφυλάσσει από τις εκφυλιστικές παθήσεις που προαναφέρθηκαν και εξασφαλίζει µια καλή ποιότητα ζωής για τα γηρατειά µας. Όσο πιο καλά κινούµε άλλωστε, την ανθρώπινη µηχανή, τόσο περισσότερη ζωή θα έχει. Σωµατική δραστηριότητα δεν σηµαίνει κατ’ ανάγκη ένα οργανωµένο και συστηµατικό πρόγραµµα γυµναστικής. Ακόµη και το περπάτηµα, ακόµη και το να αφήσει κανείς το αυτοκίνητο του λίγο πιο µακριά από το γραφείο ή το σπίτι του και να περπατήσει, αποτελεί άσκηση.

Αλλά και στην άσκηση ακόµη, είναι σηµαντικό το µέτρο. Αυτό που κάνουν οι νέοι στα γυµναστήρια, που καταναλώνουν τεράστια ενέργεια και καταπονούν τον οργανισµό τους, έχει τα αντίθετα αποτελέσµατα.

Πού εντοπίζονται αυτά τα αρνητικά αποτελέσματα;

Η παρατεταµένη και υπερβολικά έντονη άσκηση, φθείρει την καρδιά, την κουράζει και εξαντλεί το νευρικό και το ορµονικό σύστηµα.

Το αλκοόλ και το κάπνισμα έχουν θέση σε μια υγιεινή ζωή;

Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι το κάπνισµα αποτελεί τον χειρότερο εχθρό για την ανθρώπινη υγεία. Όσο νωρίτερα αρχίζει µάλιστα ένα άτοµο να καπνίζει και όσο περισσότερο καπνίζει, τόσο πιο γρήγορα θα αποκτήσει προβλήµατα. Προβλήµατα κυρίως από το καρδιαγγειακό του σύστηµα. Σήµερα, τα περισσότερα καρδιακά επεισόδια, τα περισσότερα εγκεφαλικά επεισόδια, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος, όλα αυτά σχετίζονται ή ταυτίζονται µε το κάπνισµα. Χαρακτηριστικό παράδειγµα ο καρκίνος του πνεύµονα, που έχει αυξηθεί δραµατικά τα τελευταία χρόνια και παρουσιάζει πλέον σηµαντική αύξηση και στις γυναίκες.

Όσον αφορά στο αλκοόλ, δεν είναι τόσο κακό όσο το κάπνισµα, ιδιαίτερα όταν καταναλώνεται µε µέτρο. Έρευνες δείχνουν ότι η ήπια κατανάλωση αλκοόλ, π.χ. ένα ποτηράκι κρασί ή µια δόση ποτού την ηµέρα, βοηθάει πραγµατικά τον οργανισµό, καθώς συντελεί στις καύσεις των λιπών, ενισχύει το καρδιαγγειακό και το νευρικό σύστηµα και ασκεί ευεργετική επίδραση στα αγγεία.

Η υπέρβαση ωστόσο της δόσης, έστω και κατά ένα ποτηράκι, έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσµατα. Προκαλεί εκφύλιση της καρδιάς και του ήπατος, βλάβη των νεύρων και της όρασης.

Το στρες φθείρει τον οργανισμό μας; Σε τι βαθμό;

Το µικρού βαθµού στρες και άγχος µπορεί να είναι επιθυµητό και παραγωγικό, καθώς κρατά τον άνθρωπο σε εγρήγορση. Το υπερβολικό στρες όµως, είναι από τα πιο φθοροποιά στοιχεία για την ανθρώπινη υγεία. Το υπερβολικό στρες είναι θανατηφόρο, καταστρέφει τα αγγεία, τον εγκέφαλο, την καρδιά, τα πάντα. Τα άτοµα που διακατέχονται από υπερβολικό στρες έχουν πολύ συχνότερα καρδιαγγειακά προβλήµατα και άλλες παθήσεις και µικρότερο προσδόκιµο επιβίωσης.

Η οικονομική κρίση αυξάνει το στρες και την κατάθλιψη.

Πάρα πολύ συχνά. Το τελευταίο διάστηµα όλο και περισσότεροι άνθρωποι καταλήγουν στον γιατρό, επειδή χάνουν τον ύπνο τους, επειδή γίνονται ευέξαπτοι, νευρικοί, µαλώνουν, γενικά επειδή έχει αποσυντονιστεί ο οργανισµός από αυτό το υπερβολικό στρες. Επίσης, ο αριθµός των ατόµων που είναι ανόρεκτοι, που έχουν προβλήµατα σπαστικής κολίτιδας, νοσήµατα δηλαδή που σχετίζονται µε το στρες και το άγχος, έχει αυξηθεί πολύ τον τελευταίο καιρό.

Η αντιμετώπιση σε αυτές τις περιπτώσεις ποια είναι;

Ο καλύτερος τρόπος είναι να πειστεί το άτοµο, µε διάφορες ψυχοθεραπευτικές παρεµβάσεις, που µπορούν να γίνουν είτε από τον ψυχίατρο, είτε και από τον οικογενειακό του γιατρό, να µειώσει το άγχος του. Ένας πολύ καλός τρόπος περιορισµού ή µείωσης του στρες και του άγχους είναι και η άσκηση.

Αν, παρ’ όλα αυτά, τα προβλήµατα δεν ξεπεραστούν, αν η αϋπνία καθίσταται εντονότερη και µιλάµε για σωµατοποιηµένο άγχος ή στρες που εκδηλώνεται µε ταχυπαλµίες, πόνους στο στήθος, φουσκώµατα στην κοιλιά, διάρροιες, δυσκοιλιότητες και αυξηµένη πίεση, τότε θα πρέπει να χορηγηθούν φάρµακα.

Έρευνες αναφέρουν σαν έναν τρόπο επίτευξης µακροζωίας τη µείωση των θερµίδων πουο θερµίδων στη διατροφή. Μιλούν για συνολική ηµερήσια πρόσληψη 1.100 θερµίδων/ηµέρα η’ µείωση των θερµίδων που καταναλώνει τώρα ένας άνθρωπος κατά 20-40%. Ποια είναι η δική σας άποψη επ’ αυτού;

Είναι αλήθεια. Αν δει κανείς απεικονίσεις του παρελθόντος, θα διαπιστώσει ότι κανείς από τους προγόνους µας δεν ήταν παχύς. Η παχυσαρκία άρχισε να µπαίνει στη ζωή των ανθρώπων από τότε που απέκτησαν καθιστικό τρόπο ζωής και από τότε που µετέτρεψαν το φαγητό σε διασκέδαση. Έτσι, ενώ οι θερµιδικές ανάγκες ενός ανθρώπου σήµερα, δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 1500 θερµίδες/ηµερησίως, ο µέσος όρος πρόσληψης θερµίδων στη χώρα µας ξεπερνά τις 1600-1700 θερµίδες ακόµη και τις 2000 θερµίδες.

Ο περιορισμός των θερμίδων συμβάλλει στην μακροβιότητα, επειδή προλαμβάνει την παχυσαρκία ή’ υπάρχει κάποιος άλλος λόγος που συμβαίνει αυτό;

Κάθε γραµµάριο λίπους που προστίθεται στον ανθρώπινο οργανισµό, αυξάνει το έργο της καρδιάς, του συκωτιού, των νεφρών, των πνευµόνων, του νευρικού συστήµατος. Αύξηση του έργου σηµαίνει ευκολότερη κούραση και γρηγορότερη εξάντληση. Είναι σαν µία µηχανή, να δουλεύει εντονότερα για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Θα εξαντληθεί πολύ πιο γρήγορα, από µια µηχανή που δουλεύει στο ρελαντί.

Για να προχωρήσει κανείς σε αυτή τη µείωση των θερμίδων θα πρέπει να συμβουλευτεί κάποιο ειδικό ή απλώς να ακούσει το σώμα του;

Θα έλεγα ότι, αν πραγµατικά ακούει τις επιταγές του σώµατός του, δεν έχει ανάγκη να συµβουλευτεί κανέναν. Αρκεί να τρώει µόνο όταν πεινάει, να σταµατάει το φαγητό όταν χορταίνει και να µην συνοδεύει το φαγητό του από οινοπνευµατώδη ποτά και γλυκά.

«Σύντομες αποδράσεις : Αντίδοτο στο στρες»

«Για τους ανθρώπους των µεγαλουπόλεων, η δυνατότητα που τους δίνεται έστω και τα σαββατοκύριακα να βγουν από την πόλη, να πάνε στο ύπαιθρο, να αναπνεύσουν καθαρό αέρα, να ζήσουν γενικά τη ζωή της υπαίθρου, κλέβοντας µερικές ώρες ή µερικές µέρες, είναι ό,τι καλύτερο µπορούν να κάνουν για τον οργανισµό τους. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ειδικοί συνιστούν, όχι σταθερές και συνεχόµενες διακοπές, αλλά «σπάσιµό τους» σε 2-4 περιόδους. Οι σύντοµες αποδράσεις αναζωογονούν και ανανεώνουν τον οργανισµό πολύ καλύτερα απ’ ότι οι θερινές συνεχόµενες διακοπές».

Νομίζεις ότι γνωρίζεις τα παιδιά σου πραγματικά;

Ως παιδιά, παρατηρούμε τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται μεταξύ τους οι άλλοι άνθρωποι και αυτό γίνεται για εμάς το πρότυπο της «φυσιολογικής» συμπεριφοράς. Βλέπουμε τις σχέσεις που έχουν μεταξύ τους τα μεγαλύτερα αδέλφια μας, οι θείες και οι θείοι μας, οι γονείς και οι γείτονές μας. Υποφέρουν αλλά πιστεύουν ότι αγαπούν. Τους βλέπουμε να τσακώνονται και ανυπομονούμε να μεγαλώσουμε και να κάνουμε το ίδιο. Η νοημοσύνη μας όταν είμαστε παιδιά φτάνει μέχρι το σημείο όπου λέμε: «Ζήτω, αυτό έχει πλάκα!»

Όλο το δράμα που υποφέρουμε στις σχέσεις μας είναι επειδή, όταν ήμασταν αθώοι, υπήρξαμε μάρτυρες σε τόσα πολλά ψέματα και χρησιμοποιήσαμε αυτά τα ψέματα για να κατασκευάσουμε το δικό μας παραμύθι. Συνέχισα να μελετάω το παραμύθι της ζωής μου και αυτό που ανακάλυψα είναι ότι τα πάντα στο παραμύθι αφορούν εμένα. Βέβαια, έτσι πρέπει να είναι, επειδή εγώ είμαι το κέντρο της αντίληψής μου και το παραμύθι είναι βγαλμένο μέσα από τη δική μου οπτική. Ο πρωταγωνιστής που ζει στο παραμύθι μου βασίζεται σε κάποιον χαρακτήρα που υπάρχει πραγματικά αυτό είναι αλήθεια. Αυτό όμως που πιστεύω για μένα δεν είναι αλήθεια είναι ένα παραμύθι. Εγώ δημιουργώ τον χαρακτήρα μου και είναι απλώς μια εικόνα που βασίζεται σε αυτά που εγώ έχω συμφωνήσει να πιστεύω για τον εαυτό μού. Προβάλλω την εικόνα μου σε άλλους ανθρώπους, στην κοινωνία, και οι άλλοι αντιλαμβάνονται αυτή την προβολή, την τροποποιούν και αντιδρούν σε εμένα ανάλογα με τα δικά τους παραμύθια.

Δημιουργώ επίσης μια εικόνα για κάθε δευτερεύοντα χαρακτήρα που ζει μέσα στο παραμύθι μου. Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες βασίζονται σε ανθρώπους που υπάρχουν στην πραγματικότητα αλλά κάθε τι που πιστεύω γι’ αυτούς είναι ένα παραμύθι δικής μου δημιουργίας. Δημιουργώ τον χαρακτήρα της μητέρας μου, τον χαρακτήρα του πατέρα μου, τον χαρακτήρα των αδελφών μου, των φίλων μου, των αγαπημένων μου, ακόμα και του σκύλου και της γάτας μου. Συναντάω έναν άνθρωπο τον χαρακτηρίζω. Του κάνω μια κριτική που βασίζεται σε όλη τη γνώση που έχω στον νου μου. Με αυτόν τον τρόπο διατηρώ την εικόνα τους στη μνήμη μου.

Στο παραμύθι μου, εσύ είσαι ένας δευτερεύων χαρακτήρας που σε δημιούργησα και αλληλοεπιδρώ μαζί σου. Προβάλλεις αυτό που θέλεις να πιστεύω για σένα και εγώ τροποποιώ αυτή την προβολή ανάλογα με τα πιστεύω μου. Είμαι βέβαιος ότι εσύ είσαι αυτό που εγώ πιστεύω ότι είσαι. Ακόμα θα μπορούσα να πω: «Σε ξέρω», ενώ η αλήθεια είναι ότι δεν σε ξέρω καθόλου. Ξέρω μόνο το παραμύθι που δημιουργώ γύρω από σένα. Μου πήρε αρκετό καιρό για να καταλάβω ότι γνωρίζω μόνο το παραμύθι που δημιουργώ γύρω από τον εαυτό μου.

Για χρόνια νόμιζα ότι γνώριζα τον εαυτό μου, μέχρι που ανακάλυψα ότι δεν ήταν αλήθεια. Γνώριζα μόνο όλα εκείνα που πίστευα για μένα. Τότε ανακάλυψα ότι δεν είμαι αυτό που πιστεύω ότι είμαι! Είχε πολύ ενδιαφέρον, όμως ήταν πολύ τρομακτικά όταν ανακάλυψα ότι δεν γνωρίζω πραγματικά κανέναν, αλλά ούτε και οι άλλοι γνωρίζουν εμένα.

Η αλήθεια είναι ότι γνωρίζουμε μόνο όσα γνωρίζουμε και το μόνο πράγμα που γνωρίζουμε πραγματικά είναι το παραμύθι μας. Πόσες φορές ακούσατε ανθρώπους να λένε: «Γνωρίζω τα παιδιά μου πολύ καλά• ποτέ δεν θα κάνουν κάτι τέτοιο!» Νομίζεις ότι γνωρίζεις τα παιδιά σου πραγματικά; Νομίζεις ότι γνωρίζεις πραγματικά τον σύντροφό σου; Ωστόσο, μάλλον είσαι βέβαιος ότι ο σύντροφός σου δεν σε ξέρει καθόλου! ‘Η μπορεί να είσαι βέβαιος ότι κανείς δεν σε γνωρίζει πραγματικά, αλλά εσύ γνωρίζεις πραγματικά τον εαυτό σου; Υπάρχει κάποιος που να τον γνωρίζεις πραγματικά; Πίστευα ότι γνώριζα τη μητέρα μου, αλλά το μόνο πράγμα που ξέρω για εκείνη είναι ο ρόλος που της ανέθεσα να παίξει στο παραμύθι μου. Έχω μια εικόνα για τον χαρακτήρα που παίζει τον ρόλο της μητέρας μου. Κάθε τι που γνωρίζω για εκείνη είναι αυτό που πιστεύω για εκείνη. Δεν έχω ιδέα τι έχει μέσα στο κεφάλι της. Μόνο η μητέρα μου μπορεί να γνωρίζει τι είναι η ίδια, αλλά σίγουρα ούτε κι αυτή ξέρει.

Το ίδιο ισχύει και για σένα. Η μητέρα σου μπορεί να ορκιστεί ότι σε ξέρει πάρα πολύ καλά. Αλλά αυτό είναι αλήθεια; Δεν νομίζω. Ξέρεις ότι δεν έχει ιδέα τι έχεις στον νου σου. Γνωρίζει μόνο αυτά που πιστεύει για σένα, που σημαίνει ότι γνωρίζει σχεδόν τίποτε. Στο παραμύθι της είσαι ένας δευτερεύων χαρακτήρας. Παίζεις τον ρόλο του γιου ή της κόρης της. Η μητέρα σου δημιουργεί μια εικόνα για σένα και θέλει να ταιριάζεις στην εικόνα που εκείνη δημιουργεί. Εάν δεν είσαι αυτός που εκείνη θέλει να είσαι σύμφωνα με το παραμύθι της, μάντεψε τι θα συμβεί: αισθάνεται πληγωμένη από σένα και προσπαθεί να σε κάνει να ταιριάξεις με την εικόνα που έχει για σένα. Γι’ αυτό το λόγο αισθάνεται την ανάγκη να σε ελέγχει, να σου πει τι να κάνεις και τι να μην κάνεις, να σου επιβάλει όλες της τις απόψεις για το πώς πρέπει να ζήσεις τη ζωή σου.

Όταν εσύ ξέρεις ότι αυτό είναι απλώς το παραμύθι της, γιατί να κάνεις τον κόπο να υπερασπίσεις τη δική σου οπτική; Δεν έχει σημασία αυτό που λες• δεν θα σε πιστέψει. Πώς μπορεί να πιστεύει στο δικό σου παραμύθι όταν αυτή δεν είναι η δική της άποψη και οπτική; Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να αλλάξεις τη συζήτηση, να απολαύσεις την παρουσία της και να την αγαπήσεις έτσι ακριβώς όπως είναι. Όταν έχεις αυτή την επίγνωση, θα μπορέσεις να συγχωρέσεις τη μητέρα σου για ό,τι σου έκανε, σύμφωνα πάντα με το παραμύθι σου. Απλά, μέσα από την πράξη της συγχώρεσης θα αλλάξει πλήρως η σχέση σου με τη μητέρα σου.

Από τη στιγμή που ανακαλύπτουμε ότι δημιουργούμε και ζούμε μέσα στο δικό μας παραμύθι, τότε πώς μπορούμε να κρίνουμε τους άλλους; Πώς μπορούμε να παίρνουμε τα πράγματα προσωπικά, όταν ξέρουμε ότι απλώς είμαστε ένας δευτερεύων χαρακτήρας στο παραμύθι τους; Γνωρίζω ότι όταν οι άλλοι μιλούν μαζί μου, στην πραγματικότητα μιλάνε στον δευτερεύοντα χαρακτήρα του παραμυθιού τους. Οτιδήποτε λένε οι άνθρωποι για εμάς είναι απλώς μια προβολή της δικής τους εικόνας για εμάς. Δεν έχει να κάνει με εμάς. Δεν χάνω τον καιρό μου παίρνοντας προσωπικά τα πράγματα. Εστιάζω την προσοχή μου στη δημιουργία του δικού μου παραμυθιού.

Νίτσε και ψυχανάλυση

Ποια είναι όμως η συνάφεια της φιλοσοφίας του Νίτσε -ενός σοφού, που οι περισσότεροι έχουμε μάθει να τον συνδέουμε με τον μηδενισμό και την καταστροφή- με τα ζητήματα της θεραπευτικής σχέσης; Δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν το Νίτσε ως θεραπευτή, έναν άνθρωπο που φιλοδοξούσε να θεραπεύσει ολόκληρη την εποχή του από τον μετα-δαρβινικό μηδενισμό του τέλους του 19ου αιώνα. Στο θάνατο του Θεού ο Νίτσε έβλεπε μια ευκαιρία να δημιουργηθεί ένα νέο σύστημα αξιών, βασισμένο στην επίγεια ζωή κι όχι στην προσδοκία μιας μετά θάνατον ζωής.

Είναι σημαντικό ν’ αντιληφθούμε ότι η καταστροφή δεν ήταν, για τον Νίτσε, παρά ένα στάδιο στη διαδικασία της δημιουργίας, αφού, όπως έγραφε, ο νέος εαυτός δεν μπορεί να δημιουργηθεί παρά στις στάχτες του παλιού. Η νιτσεϊκή ιδέα του Υπεράνθρωπου αφορά το ξεπέρασμα του περιορισμού του εαυτού, την αξιοποίηση των προσωπικών δυνατοτήτων και την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης απέναντι στη ζωή. Ο Υπεράνθρωπος αγαπά τη μοίρα του, την επιλέγει, αγκαλιάζει τα βάσανά του και τα μετατρέπει σε τέχνη και ομορφιά. Έτσι αποκτά μια φιλοσοφική ψυχή και μ’ αυτή την έννοια αντιπροσωπεύει το επόμενο στάδιο της ανθρώπινης εξέλιξης. Ο άνθρωπος, κατά τον Νίτσε, οφείλει να κατακτήσει τον εαυτό του μετά από μια εσωτερική διαδικασία αυτοπραγμάτωσης. Ο Νίτσε τόνιζε συχνά τη σημασία της συμφιλίωσης του ατόμου με την ανθρώπινη μοίρα, με τη βαθύτερη υπαρξιακή, έννοια του όρου. Είναι χαρακτηριστικό το σύνθημα του, «Ότι δεν με σκοτώνει, με κάνει πιο δυνατό». Ο εξελιγμένος άνθρωπος οφείλει, κατά τον Νίτσε, να μπορέσει να κοιτάξει κατάματα αυτή τη μοίρα και να απελευθερωθεί αντέχοντας αυτή τη γνώση.

Παρόλο που ο Νίτσε ποτέ δεν αναφέρθηκε στην ιατρική ή την ψυχιατρική, πίστευε ότι οι φιλόσοφοι-θεραπευτές πρέπει να θεραπεύσουν πρώτα τον εαυτό τους προκειμένου να βοηθήσουν τους άλλους. Θεωρούσε επίσης ότι, ενώ η πλήρης αυτογνωσία μπορεί να μην είναι επιτεύξιμη, οι θεραπευτές μπορούν να οδηγήσουν τους ασθενείς τους μακρύτερα από το σημείο όπου έχουν φτάσει οι ίδιοι.

Ο Γιάλομ, έχοντας μελετήσει το έργο αλλά και τις επιστολές του Νίτσε, τον φαντάζεται ως θεραπευτή φιλόδοξο, απόλυτο και ασυμβίβαστο. Δεν κάνει παραχωρήσεις, περιμένει απ’ τον συνομιλητή του ν’ αντιμετωπίσει μόνος του την αλήθεια για τον εαυτό του και την υπαρξιακή του κατάσταση, σε αντίθεση με τον ηπιότερο, πιο συμβιβασμένο με τα ανθρώπινα μέτρα, γιατρό Γιόζεφ Μπρόιερ. Είναι μεγάλη η μαεστρία του Γιάλομ, που αποδίδει συμπληρωματικά γνωρίσματα, σε επίπεδο προσωπικότητας, χαρακτήρα και κοσμοθεωρίας, στο δίδυμο των θεραπευόμενων – θεραπευτών Μπρόιερ και Νίτσε.

Είναι βέβαιο ότι ο Νίτσε δεν γνώριζε το έργο του Φρόυντ. Στο δοκίμιο του για τη συγγραφή του Όταν έκλαψε ο Νίτσε, ο Γιάλομ αναφέρει ότι το 1908 η Ψυχαναλυτική Εταιρεία της Βιέννης αφιέρωσε δύο ολόκληρες συνεδριάσεις στο Νίτσε, στη διάρκεια των οποίων ο ίδιος ο Φρόυντ αναγνώρισε -όπως φαίνεται από τα δημοσιευμένα πρακτικά- πως ο Νίτσε είχε φτάσει σε διαπιστώσεις εντυπωσιακά όμοιες μ’ εκείνες των συστηματικών ερευνών της ψυχανάλυσης, ενώ η Εταιρεία απέδωσε στον Νίτσε την πρωτιά στην ανακάλυψη της κάθαρσης, της απώθησης, της σημασίας της λήθης, της καταφυγής στην αρρώστια, ως ένδειξης υπερβολικής ευαισθησίας του ατόμου στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που ανακύπτουν στη ζωή, και της σπουδαιότητας των ενστίκτων –τόσο των σεξουαλικών όσο και των σαδιστικών. Πολύ αργότερα, όταν η Γκεστάπο ανάγκασε τον Φρόυντ να εγκαταλείψει τη Βιέννη αφήνοντας πίσω του το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιοθήκης του, εκείνος επέλεξε να πάρει μαζί του στο Λονδίνο την πλήρη σειρά των βιβλίων του Νίτσε, που του είχε δωρίσει ο ψυχαναλυτής Όττο Ρανκ.

ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (3.28.4-3.29.1)

[3.28.4] Ἐν τούτῳ δὲ Ἀλέξανδρος πρὸς τὸν Καύκασον τὸ ὄρος ἦγεν, ἵνα καὶ πόλιν ἔκτισε καὶ ὠνόμασεν Ἀλεξάνδρειαν· καὶ θύσας ἐνταῦθα τοῖς θεοῖς ὅσοις νόμος αὐτῷ ὑπερέβαλε τὸ ὄρος τὸν Καύκασον, σατράπην μὲν τῇ χώρᾳ ἐπιτάξας Προέξην, ἄνδρα Πέρσην, τῶν δὲ ἑταίρων Νειλόξενον τὸν Σατύρου ἐπίσκοπον ξὺν στρατιᾷ ἀπολιπών.
[3.28.5] Τὸ δὲ ὄρος ὁ Καύκασος ὑψηλὸν μέν ἐστιν ὥσπερ τι ἄλλο τῆς Ἀσίας, ὡς λέγει Ἀριστόβουλος, ψιλὸν δὲ τὸ πολὺ αὐτοῦ τό γε ταύτῃ. μακρὸν γὰρ ὄρος παρατέταται ὁ Καύκασος, ὥστε καὶ τὸν Ταῦρον τὸ ὄρος, ὃς δὴ τὴν Κιλικίαν τε καὶ Παμφυλίαν ἀπείργει, ἀπὸ τοῦ Καυκάσου εἶναι λέγουσι καὶ ἄλλα ὄρη μεγάλα, ἀπὸ τοῦ Καυκάσου διακεκριμένα ἄλλῃ καὶ ἄλλῃ ἐπωνυμίᾳ κατὰ ἤθη τὰ ἑκάστων. [3.28.6] ἀλλὰ ἔν γε τούτῳ τῷ Καυκάσῳ οὐδὲν ἄλλο ὅτι μὴ τέρμινθοι πεφύκασι καὶ σίλφιον, ὡς λέγει Ἀριστόβουλος· ἀλλὰ καὶ ὣς ἐπῳκεῖτο πολλοῖς ἀνθρώποις καὶ πρόβατα πολλὰ καὶ κτήνη ἐνέμοντο, ὅτι καὶ χαίρουσι τῷ σιλφίῳ τὰ πρόβατα, καὶ εἰ ἐκ πολλοῦ πρόβατον σιλφίου αἴσθοιτο, καὶ θεῖ ἐπ᾽ αὐτὸ καὶ τό τε ἄνθος ἐπινέμεται καὶ τὴν ῥίζαν ἀνορύττον καὶ ταύτην κατεσθίει. [3.28.7] ἐπὶ τῷδε ἐν Κυρήνῃ ὡς μακροτάτῳ ἀπελαύνουσι τὰς ποίμνας τῶν χωρίων, ἵνα αὐτοῖς τὸ σίλφιον φύεται. οἱ δὲ καὶ περιφράσσουσι τὸν χῶρον, τοῦ μηδὲ εἰ πελάσειεν αὐτῷ πρόβατα, δυνατὰ γενέσθαι εἴσω παρελθεῖν, ὅτι πολλοῦ ἄξιον Κυρηναίοις τὸ σίλφιον.
[3.28.8] Βῆσσος δὲ ἔχων ἀμφ᾽ αὑτὸν Περσῶν τε τοὺς μετασχόντας αὐτῷ τῆς Δαρείου συλλήψεως καὶ αὐτῶν Βακτρίων ἐς ἑπτακισχιλίους καὶ Δάας τοὺς ἐπὶ τάδε τοῦ Τανάϊδος ποταμοῦ ἐποικοῦντας ἔφθειρε τὴν ὑπὸ τῷ ὄρει τῷ Καυκάσῳ, ὡς ἐρημίᾳ τε τῆς χώρας τῆς ἐν μέσῳ αὑτοῦ τε καὶ Ἀλεξάνδρου καὶ ἀπορίᾳ τῶν ἐπιτηδείων ἀπείρξων Ἀλέξανδρον τοῦ μὴ ἐλαύνειν πρόσω. [3.28.9] ἀλλὰ Ἀλέξανδρος ἤλαυνεν οὐδὲν μεῖον, χαλεπῶς μὲν διά τε χιόνος πολλῆς καὶ ἐνδείᾳ τῶν ἀναγκαίων, ᾔει δὲ ὅμως. Βῆσσος δέ, ἐπεὶ ἐξηγγέλλετο αὐτῷ οὐ πόρρω ἤδη ὢν Ἀλέξανδρος, διαβὰς τὸν Ὄξον ποταμὸν τὰ μὲν πλοῖα ἐφ᾽ ὧν διέβη κατέκαυσεν, αὐτὸς δὲ ἐς Ναύτακα τῆς Σογδιανῆς χώρας ἀπεχώρει. [3.28.10] εἵποντο δὲ αὐτῷ οἵ τε ἀμφὶ Σπιταμένην καὶ Ὀξυάρτην, ἔχοντες τοὺς ἐκ τῆς Σογδιανῆς ἱππέας, καὶ Δάαι οἱ ἀπὸ τοῦ Τανάϊδος. οἱ δὲ τῶν Βακτρίων ἱππεῖς ὡς φεύγειν ἐγνωκότα ἔμαθον Βῆσσον, ἄλλος ἄλλῃ ἐπὶ τὰ σφῶν ἕκαστοι ἀπηλλάγησαν.
[3.29.1] Ἀλέξανδρος δὲ ἐς Δράψακα ἀφικόμενος καὶ ἀναπαύσας τὴν στρατιὰν ἐς Ἄορνόν τε ἦγε καὶ Βάκτρα, αἳ δὴ μέγισταί εἰσι πόλεις ἐν τῇ Βακτρίων χώρᾳ. καὶ ταύτας τε ἐξ ἐφόδου ἔλαβε καὶ φυλακὴν ἐν τῇ ἄκρᾳ τῆς Ἀόρνου ἀπέλιπε καὶ ἐπὶ ταύτης Ἀρχέλαον τὸν Ἀνδρόκλου τῶν ἑταίρων· τοῖς δὲ ἄλλοις Βακτρίοις οὐ χαλεπῶς προσχωρήσασιν ἐπέταξε σατράπην Ἀρτάβαζον τὸν Πέρσην.

***
[3.28.4] Στο μεταξύ ο Αλέξανδρος προχωρούσε προς το όρος Καύκασο, όπου ίδρυσε πόλη, και την ονόμασε Αλεξάνδρεια· εδώ, αφού πρόσφερε θυσία στους θεούς, στους οποίους συνήθιζε να θυσιάζει, πέρασε το όρος Καύκασο, τοποθετώντας σατράπη στη χώρα τον Πέρση Προέξη και αφήνοντας ως επόπτη της περιοχής με στρατό τον Νειλόξενο, τον γιο του Σατύρου, έναν από τους εταίρους.
[3.28.5] Το όρος Καύκασος είναι το ψηλότερο βουνό της Ασίας, όπως αναφέρει ο Αριστόβουλος, αλλά κατά το μεγαλύτερο μέρος του είναι γυμνό, στην αποδώ τουλάχιστον πλευρά του. Γιατί το βουνό αυτό απλώνεται σε μεγάλη έκταση, ώστε ακόμη και ο Ταύρος, το βουνό που, όπως είναι γνωστό, χωρίζει την Κιλικία από την Παμφυλία, λένε ότι αποτελεί πράγματι μέρος του Καυκάσου, καθώς και άλλα μεγάλα βουνά, τα οποία διακρίνονται από τον Καύκασο με διάφορα ονόματα, ανάλογα με τις συνήθειες του κάθε λαού. [3.28.6] Σε αυτόν ιδιαίτερα τον Καύκασο τίποτε άλλο δεν ευδοκιμεί εκτός από την τέρμινθο και το σίλφιο, όπως λέγει ο Αριστόβουλος. Παρ᾽ όλα αυτά και πολλοί άνθρωποι κατοικούσαν εκεί και πολλά πρόβατα και αγέλες έβοσκαν, επειδή στα πρόβατα αρέσει το σίλφιο και, αν το μυριστούν από μακριά, τρέχουν προς το μέρος του, κορφολογούν το άνθος του και μετά τραβούν τη ρίζα του και την τρώνε και αυτήν. [3.28.7] Για τον λόγο αυτόν στην Κυρήνη απομακρύνουν όσο γίνεται πιο πολύ τα κοπάδια από τους χώρους, όπου φυτρώνει το σίλφιο. Μερικοί μάλιστα περιφράσσουν και τους χώρους αυτούς, ώστε να μην μπορούν τα πρόβατα να μπουν μέσα, ακόμη και αν τους πλησιάσουν, γιατί το σίλφιο είναι πολύτιμο προϊόν για τους Κυρηναίους.
[3.28.8] Ο Βήσσος όμως κατέστρεψε την περιοχή που βρισκόταν στις υπώρειες του Καυκάσου έχοντας μαζί του τους Πέρσες που τον βοήθησαν να συλλάβει τον Δαρείο, επτά περίπου χιλιάδες ντόπιους Βακτριανούς και τους Δάες, που κατοικούσαν στην αποδώ μεριά του ποταμού Τανάιδος. Σκοπός του Βήσσου ήταν να παρεμποδίσει τον Αλέξανδρο να προχωρήσει πιο πέρα, επειδή η περιοχή ανάμεσά τους ήταν έρημη και υπήρχε έλλειψη τροφίμων. [3.28.9] Παρ᾽ όλα αυτά ο Αλέξανδρος προχωρούσε με δυσκολία βέβαια, επειδή βάδιζε μέσα από πυκνό χιόνι και επειδή του έλειπαν τα αναγκαία τρόφιμα, αλλά προχωρούσε. Μόλις πληροφορήθηκε ο Βήσσος ότι δεν βρισκόταν πια μακριά του ο Αλέξανδρος, πέρασε τον ποταμό Ώξο, έκαψε εντελώς τα πλοία, με τα οποία τον είχε περάσει, και αποχώρησε στην πόλη Ναύτακα της Σογδιανής. [3.28.10] Τον ακολούθησε ο στρατός του Σπιταμένη και του Οξυάρτη, μαζί με τους ιππείς της Σογδιανής καθώς και οι Δάες από τον Τάναϊν. Οι Βακτριανοί όμως ιππείς, μόλις έμαθαν ότι ο Βήσσος αποφάσισε να φύγει από τη χώρα τους, σκόρπισαν προς διάφορες κατευθύνσεις και πήγαν στα μέρη τους.
[3.29.1] Ο Αλέξανδρος έφθασε στα Δράψακα και, αφού ξεκούρασε εκεί τον στρατό του, προχώρησε προς την Άορνο και τα Βάκτρα, που είναι οι μεγαλύτερες πόλεις της Βακτριανής. Τις κατέλαβε με έφοδο και άφησε φρουρά στην ακρόπολη της Αόρνου και διοικητή της τον Αρχέλαο, τον γιο του Ανδρόκλου, έναν από τους εταίρους· στους υπόλοιπους Βακτριανούς, που εύκολα προσχώρησαν σε αυτόν, όρισε σατράπη τον Πέρση Αρτάβαζο.