Η Ελπίδα του Ελληνικού Ορθού Λόγου

Στην εποχή της κρίσης, που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά κυρίως πολιτική και ηθική η επιστροφή στις πηγές της ελληνικής παράδοσης, δηλαδή στην…Ελληνική Φιλοσοφία, φαντάζει ως ο μόνος δρόμος επαναπροσδιορισμού των κοινωνιών μας αλλά και της προσωπικής μας υπόστασης.

 

Ο όρος Φιλόσοφος στην Αρχαία Ελληνική παράδοση σημαίνει τον άνθρωπο εκείνον που με την δύναμη και την ορμή του πρωτεργάτη γενεσιουργού Έρωτα εξυψώνει τον λογισμό του στα πανέμορφα πνευματικά ύψη των Ιδεών, εξασκεί το ισχυρό του χάρισμα της νόησης, και έτσι, καλλιεργώντας, σμιλεύοντας και εκλεπτύνοντας την ψυχή του με γνώμονα την Αρετή, οδεύει προς τη Σοφία, τη Σοφία εκείνη που κυβερνά Άνθρωπο και Σύμπαν συνάμα, ενωμένα και αλληλένδετα, σε πορεία κοινή.

Συνεπαρμένος ο Φιλόσοφος από τον θαυμασμό του για τον κόσμο, την φύση, την ίδια την ζωή στο σύνολό της με τα πολυδιάστατα μυστήριά της που με δέος παρατηρεί ολόγυρά του, μα πάνω απ’ όλα ορμώμενος από δίψα και έρωτα για Φως και Γνώση, εξερευνεί μεθοδικά το Σύμπαν που τον περιβάλλει. Μελετά τον ίδιο του τον εαυτό και τα στοιχεία γύρω του, έπειτα τους ανθρώπους, την φύση τους, την ψυχή τους και τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσά τους. Αρχίζει να αναγνωρίζει τους νόμους που διέπουν τα φαινόμενα, να διακρίνει τις βαθύτερες συσχετίσεις μεταξύ τους. Έτσι ανακαλύπτει, με τρόπο μεθοδικό και επιστημονικό, τον εαυτό του. Γυμνάζει τις εγγενείς ιδιότητες και δυνατότητες της φύσης του, ανελίσσοντας την ποιότητα των ψυχικών του ενεργειών. Συνειδητοποιεί τα βαθύτερα νήµατα που συνδέουν τους ανθρώπους και διακρίνει πώς αυτά συνθέτουν την δοµή των κοινωνιών µέσα στις οποίες διάγει το βίο του ως ον πολιτικόν. Με βάση το στεγανό βάθρο του γνώθι σαυτόν συλλαμβάνει σταδιακά τους Νόμους και την Αλήθεια που διέπουν αδιάλειπτα το Σύμπαν συνενώνοντας τα φαινομενικά ανομοιογενή μέρη του σε ένα ενιαίον όλον, και έτσι προοδευτικά επί ίσταται του κόσμου αναγόμενος στην θεώρηση των Πρώτων Αρχών που ορίζουν την λειτουργία της Φύσεως και του Ανθρώπου ως Ένα.

 

Με τούτο τον τρόπο, αυτή η ανθρώπινη επιστήμη, η επιστήμη των Επιστημών, όπως χαρακτηριστικά την ονόμασε ο Αριστοτέλης, κλειδούχα, τον μεταμορφώνει, τον σμιλεύει, τον εκλεπτύνει και τον ζυμώνει φέρνοντάς τον πιο κοντά στην ευγενή του αλήθεια και φανερώνοντας το πλατύσκαλο προς την ανάβαση – και το επίτευγμα- που ονομάζεται Ελευθερία. Μέσα από την Αγάπη του για τη Σοφία, που συστηματοποιείται µέσω του Λόγου, της Νόησης και της Τέχνης, ο Φιλόσοφος έρχεται να γνωρίσει τη Σοφία της Αγάπης που ως πρωταρχικό συστατικό δομεί το Σύμπαν.

 

Η Αντίθεση µε το Σήµερα

 

Είναι φανερό πως αυτή η εκδοχή της Φιλοσοφίας λίγα κοινά έχει µε τη σύγχρονη αντίληψη του φιλοσόφου. Ενώ ο Έλληνας Φιλόσοφος συμβολίζει την καλλιέργεια του Ανθρώπου µε σκοπό την αναγωγή του στην Αλήθεια και την εξύψωση του είναι του, ο «Ευρωπαίος φιλόσοφος» του ∆ιαφωτισµού είναι συνδεδεμένος µε εκείνον το σχολαστικό, κρατικά εκπαιδευμένο, τεχνικά εξειδικευμένο, ποµπώδη και συχνά μονόχνοτο ακαδημαϊκό, που σαν νέος σοφιστής θεωρεί τη γνώση ταξικό προνόµιο και ζήτηµα διπλώµατος επικυρωμένου από κρατικούς φορείς. Ως εκ τούτου, η «φιλοσοφία» στις µέρες µας έχει θεωρηθεί προνόμιο των ολίγων εκείνων «γραµµατικών» που λίγο ως πολύ κατέχουν αναλυτικές πληροφορίες σχετικά µε την ιστορία των ιδεών καθώς και έξυπνα σοφιστικά τεχνάσματα που τους επιτρέπουν να κατασκευάζουν έναν θεωρητικό λόγο, έναν λόγο όλως δίχως ουσία. Έτσι, η Ελληνική Φιλοσοφία έχει στις µέρες µας σχεδόν εκλείψει θεωρούμενη ως ασύνδετη, άσχετη ή ακόμα και άχρηστη μπροστά στην τεχνοκρατική και υλιστική αντίληψη που βλέπει τον κόσµο σαν στίβο απόκτησης χρήµατος, και η οποία έχει παραγκωνίσει σχεδόν ολότελα την αληθινή ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.

 

Η Επιστροφή στον Ελληνικό Λόγο

 

Όμως όσο και αν το ευρωπαϊκό «μοντέλο» διαμέλισε τη Γνώση σε κλάδους, μείωσε την Επιστήμη σε τεχνική εξειδίκευση προς όφελος της άμετρης και υβριστικής κερδοσκοπίας, και εκμεταλλεύτηκε την δίψα για γνώση μετατρέποντας την σε εργαλείο έλεγχου του νου των ανθρώπων, η αλήθεια ωστόσο παραμένει πως η αυθεντική, η ουσιαστική σημασία του όρου Φιλόσοφος δεν μπορεί να χωρέσει στο πρότυπο του νέο-σοφιστή-γραμματικού. Το διαπερνά, το υπερχειλίζει, το υπερβαίνει και έρχεται πάλι στο φως να μας υπενθυμίσει ποιοι είμαστε και ποιο το χρέος μας ως ανθρώπων αλλά και ως λαού σε ετούτη την κρίσιμη τροπή της ιστορίας.

Διότι ουδέν ελληνικότερον από την Φιλοσοφία. Η Φιλοσοφία ως τρόπος προσέγγισης της ύπαρξης και θεώρησης του βίου, ως μέθοδος ψυχικής καλλιέργειας, η Φιλοσοφία ως τέχνη ζωής, ανάπτυξη ορθού τρόπου σκέψης και έκφρασης του Νου, η Φιλοσοφία ως κατάσταση ύπαρξης και ως τρόπος ζωής, αποτελεί όχι απλά εφεύρεση των Ελλήνων αλλά, ακόμη και ως τις μέρες μας, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ελληνικού Νου. Ο ορθός Λόγος και η επιστημονική σκέψη συνεπώς δεν είναι μονάχα δικαίωμα των ολίγων εκείνων κρατικά αναγνωρισμένων που τυγχάνει να κατέχουν ειδικά εκπαιδευτικά πιστοποιητικά εν είδει χάρτου. Είναι τάση εγγενής, κλίση του νου με προοπτική θαυματουργής δυνητικότητος, είναι δικαίωμα αλλά και καθήκον όλων των νοημόνων Ανθρώπων, και πόσο μάλλον των Ελλήνων πολιτών που φέρουν την ιδιότητα της φιλοσοφικής σκέψης ως ψυχική και πολιτιστική τους κληρονομιά.

 

Έχουμε ένα ανθρωπιστικό καθήκον να καλλιεργήσουμε τον νου μας, τον Λόγο και τις ψυχές μας, αν θέλουμε όχι μόνον να βιώσουμε την ουσιαστική εμπειρία της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και να γευθούμε τους καρπούς της έλλογης Αρετής που κάνουν, όπως σοφά μας εδίδαξε ο Σωκράτης, τον ανθρώπινο βίο βιωτό. Έχουμε καθήκον να γίνουμε Άνθρωποι με την ελληνική σημασία της λέξεως, το οποίο και ίσως τελικά αποτελεί το μοναδικό ουσιαστικό γιατρικό εμπρός στα επικίνδυνα αδιέξοδα στα οποία οδήγησε η αδηφάγος τεχνοκρατία. Στην κρίσιμη εποχή με την οποία βρισκόμαστε αντιμέτωποι, όπου η υλιστική πλάνη καταρρέει συθέμελα και ο άνθρωπος αισθάνεται την ύπαρξή του απειλούμενη από την υβριστική τυραννία της ασημαντότητας και της ανουσιότητας, η Αρχαία Ελληνική παράδοση έρχεται και πάλι στο προσκήνιο προσφέροντας για μια ακόμη φορά στην ανθρώπινη ιστορία τον τρόπο για την επανόρθωση, την αναδημιουργία και την επανανθρωποποίηση των κοινωνιών µας.

 

∆εν είναι ανάγκη να ψάξουμε κάπου μακριά ή έξω από εμάς, σε ξένες αντιλήψεις, πολύπλοκους θεσμούς ή φορείς, για να βρούμε τις λύσεις στα ατοµικά και συλλογικά µας αδιέξοδα: είναι η ίδια η δική μας Ελληνική πνευματική παράδοση, η οποία όσο κι αν παραμελήθηκε, θάφτηκε ή αγνοήθηκε από τους σύγχρονους, αποτελεί ακόμα ζωντανό θησαυρό και το αποτελεσματικότερο βάλσαµο κατά της δυσαρμονίας των καιρών. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ως Έλληνες και ως Άνθρωποι ετούτον τον απαράμιλλο πνευματικό θησαυρό πάνω στον οποίο στεκόμαστε και τον οποίο κατέχουµε εντός μας, να εργαστούμε έντιµα και µε συνέπεια να τον φέρουµε και πάλι στην επιφάνεια της συνειδητότητας μας αλλά και να τον αναστηλώσουμε έμπρακτα στην καθημερινή µας ζωή, στον ναό της ιερότερης μορφής θεωρίας που ονομάζεται πράξη. Τότε θα κατανοήσουμε και θα βιώσουμε όχι μόνο πως ετούτος ο πνευματικός θησαυρός είναι προσβάσιµος σε όλους μας άνευ διακρίσεων, αφού απευθύνεται στις ψυχές των ανθρώπων ανεξαρτήτως κοινωνικών διαφοροποιήσεων, αλλά επιπλέον πως μας είναι αναγκαίος σε αυτή την κρίσιμη εποχή ώστε να μπορέσουμε να θεραπεύσουµε τους εαυτούς µας και την πολιτεία µας.

 

Στην Αρχαία Ελλάδα η Φιλοσοφία δεν διδασκόταν µόνο στις σχολές, και πανεπιστήμια τότε δεν υπήρχαν. Οι Φιλόσοφοι κατείχαν έναν ευρύτερο κοινωνικό ρόλο, το έργο του διδασκάλου των νέων πολιτών, ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε τυχούσα επαγγελµατική τους ειδίκευση. Η Ελληνική Φιλοσοφία ως συλλογικό αγαθό διαπερνούσε και διαπότιζε όλα τα στρώµατα και επίπεδα της κοινωνίας, πνευματώνοντας κάθε μόριο, κάθε κύτταρο του κοινωνικού οργανισμού που ονομάζεται πόλις. Λειτουργούσε δηλαδή ως Δίαυλος πνεύματος και φωτός έχοντας ως δυο της άκρα από την μια τον Φιλόσοφο και από την άλλη τον Πολίτη, και ως στύλο σύνδεσης και ενοποίησης των δύο τον αναντικατάστατο φωταγωγικό θεσμό της Ελληνικής Παιδείας.

 

Έτσι εν µέρει εξηγείται το θαύµα του Ελληνικού Πολιτισμού, το αξεπέραστο ύψος της συλλογικής διάνοιας των Ελλήνων. Μέσω της σύνδεσης του πνεύματος και του πρακτικού, καθημερινού ατομικού και συλλογικού βίου που επιτύγχανε ο ενωτικός δίαυλος της Παιδείας, εξασφαλίζοντας μια έλλογη, ανθρωπιστική και πνευματική ζωή για όλους τους πολίτες αλλά και για την πόλη στην ολότητά της.

 

Οι Αρχαίοι μας Φιλόσοφοι και νομοθέτες γνώριζαν πως το κλειδί της επίλυσης και της θεραπείας των ατομικών και συλλογικών προβλημάτων της πολιτείας έγκειται στην ορθή φιλοσοφική Παιδεία: στην διασφάλιση της πνευματικότητάς της όσο και στην εξασφάλισή της ως καθοριστικού αρμόδιου θεσμού διαμόρφωσης ενός ενάρετου, ηθικού και αξιοπρεπούς συλλογικού βίου.

Μήπως αυτή είναι η επίγνωση που ήρθε η ώρα να θυµηθούµε και εµείς; Μήπως ετούτο είναι το βαθύτερο κάλεσµα των καιρών µας;

Με ποιόν τρόπο μας μεθάει το αλκοόλ;

Υπάρχουν ένα σωρό πράγματα που οι άνθρωποι καταναλώνουν για κάποιο λόγο. Το φαγητό για να τους κρατήσει ζωντανούς, το νερό για να ξεδιψάσουν…

Το αλκοόλ όμως;

Γιατί μας αρέσει τόσο να το καταναλώνουμε;

Και τι γίνεται όταν μπει στο σώμα μας;

Υπάρχουν πολλά είδη μορίων αλκοόλ, αλλά αυτό που οι άνθρωποι συνήθως πίνουν είναι η αιθανόλη ή όπως αλλιώς ονομάζεται αιθυλική αλκοόλη. Αυτό είναι ένα μόριο που με τεχνικούς χημικούς όρους, μοιάζει με ένα σκυλάκι και αποτελείται από άτομα υδρογόνου, οξυγόνου και άνθρακα(C2H6O).

Το αλκοόλ κατευθύνεται στο πεπτικό σύστημα και επειδή είναι υδατοδιαλυτό, εισέρχεται στο νερό στην κυκλοφορία του αίματος.

Επειδή η αιθανόλη, σε ορισμένο βαθμό, μπορεί να κινηθεί μέσω λιπίδιων, μπορεί να περάσει και μέσα από τις κυτταρικές μεμβράνες. Δηλαδή, μπορεί να πάει λίγο πολύ παντού! Εξαπλώνεται μέσω των μυών και χωρίς να έχει μεταβολιστεί μπορεί να βγει μέσω του ιδρώτα από το δέρμα. Φτάνει στην καρδιά. Περνάει ακόμη και μια βόλτα από τον εγκέφαλο, και αυτό είναι το μυστικό των αρμοδιοτήτων της...

Αφού φτάσει εκεί, το αλκοόλ δρα σε ένα ορισμένο τμήμα του εγκεφάλου, τον επικλινή πυρήνα. Αυτή η περιοχή είναι ένα κομβικό σημείο ανάμεσα στο κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου και των τμημάτων που κάνουν συσχετισμούς και δημιουργούν αναμνήσεις. Το αλκοόλ προκαλεί την έκκριση ντοπαμίνης…Κάνει με λίγα λόγια τους ανθρώπους να αισθάνονται καλά.

Κάνει επίσης τους ανθρώπους να αισθάνονται σίγουροι και ομιλητικοί, αν και θεωρείται ότι είναι κατευναστικό. Όντως καταστέλλει τη λειτουργία του εγκεφάλου αλλά δεν περιορίζεται στο κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου. Αντ 'αυτού, τριγυρνά γύρω από τον εγκέφαλο και συνδέεται με πολλούς νευρώνες…

Προσκολλάται για παράδειγμα στους υποδοχείς γλουταμινικού οξέος αλλά δεν τους ενεργοποιεί: τους μπλοκάρει! Αν πιούμε πολύ και μπλακαριστούν πολλοί από αυτούς τους υποδοχείς ο εγκέφαλος αντιδρά με συγκεκριμένο τρόπο (πιο αργά ή ακόμα και καταθλιπτικά).

Το αλκοόλ επίσης προσκολλάται στους υποδοχείς GABA και επιβραδύνει την λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτό βοηθά ένας μεθυσμένο άτομο να αισθάνεται ηρεμία και υπνηλία, και επιβραδύνει περαιτέρω τη δραστηριότητα του εγκεφάλου.

Ο καθένας ξέρει ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ταυτόχρονα μπορεί να σκοτώσει ανθρώπους, αλλά πώς; Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το αλκοόλ πιέζει τα νεύρα και τα νεύρα επηρεάζουν σχεδόν κάθε περιοχή του σώματος. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ κάνει τους ανθρώπους να κοιμούνται και καταστέλλει τα αντανακλαστικά τους.

Το πιο ανησυχητικό, πάντα, είναι το αλκοόλ εμποδίζει τον εγκέφαλο να κάνει βασικά πράγματα, που είναι προγραμματισμένος να κάνει από βρέφος: να δίνει τον ρυθμό της καρδιάς και της αναπνοής. Έτσι μπορεί κάποιος να πιει τόσο πολύ που να αποσυντονίσει τον εγκάφαλο και να… ξεχάσει να αναπνεύσει!

Το αλκοόλ διασπάται στο ήπαρ, με κάποιο κόστος για το ίδιο το συκώτι. Το αλκοόλ δεν καταστρέφει το συκώτι, αλλά τα προϊόντα που το συκώτι παράγει από τη διάσπαση του αλκοόλ προκαλούν ζημιά. Εν τω μεταξύ, κάθε αλκοόλη που δεν μεταβολίζεται περιφέρεται στο σώμα, βγαίνει στα ούρα από τους νεφρούς, διαρέει από το δέρμα, ή εκπνέεται από τους πνεύμονες.

Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι το αλκοόλ δεν έχει και καλή πλευρά. Ειδικά για το κρασί, οι επιστήμονες έχουν γράψει διθυράμβους για τα οφέλη στην υγεία από τη κατανάλωση κρασιού. Είναι γεγονός ότι η χαλάρωση και η ευθυμία μπορεί κυριολεκτικά να εμφιαλωθεί! Το μόνο που χρειάζεται είναι να έχουμε μέτρο και να ελέγχουμε πόσο αλκοόλ επιτρέπουμε να εισχωρήσει στον εγκέφαλο μας.

Από Ζωή και φως ο Άνθρωπος μετατράπηκε σε...

Σήμερα γνωρίζουμε τα τέσσερα στοιχεία της φύσης του υλικού μας κόσμου, τα οποία είναι η γη, το νερό, ο αέρας και η φωτιά, και αυτά τα στοιχεία αποτελούν τον θνητό μας κόσμο, και την θνητή λογική του.

Υπάρχει και ένα πέμπτο στοιχείο, όπου μας μίλησαν γι'αυτό οι Έλληνες πρόγονοί μας, και είναι ο αιθέρας.

Υπάρχουν δύο κόσμοι, και τα τέσσερα στοιχεία παρακάτω, είναι το δοχείο της γένεσης του σκοτεινού υλικού κόσμου, της υγρής και σκοτεινής του φύσης...

Από τον μεν υλικό κόσμο που δημιουργήθηκε, η γη και το νερό μας έδωσαν την υγρή και σκοτεινή φύση, το θνητό μας σώμα, ο μεν αέρας μας έδωσε την θνητή λογική το σκοτεινό μας πνεύμα, και η μεν φωτιά μας έδωσε την ενεργειακή δομή, την ενέργεια.

Αυτός είναι και ο υλικός μας κόσμος, με την σκοτεινή του λογική, την ενεργειακή δομή του, όπου όλα είναι ενέργεια, και την σκοτεινή φύση πάνω στην οποία ζουν τα όντα, από γη και νερό.

Στην αντίπερα όχθη υπάρχει ένας άλλος κόσμος, φωτεινός, όπου όλα είναι φως!.. Πατέρας είναι ο Νους το φως! και ο Λόγος ο φωτεινός του Λόγος! όπου Φώς ο φωτεινός Λόγος, και όπου Λόγος η φωτεινή δομή του κόσμου, και όλα κινούνται στο φως, και όπου φως ο Νους, και όπου ζωή ο Λόγος (φωτεινό πεδίο)..όλα είναι φωτεινά, (φωτεινά όντα, φωτεινή δομή του κόσμου), και με μια σκέψη δημιουργούν την ζωή!.. και όπου σκέψη φωτεινή ο φωτεινός Λόγος.

Ζωή και φως!
Οι φωτεινοί άνθρωποι, στον εδώ υλικό κόσμο που ζουν, έχουν διπλή φύση, διότι από φως που ήταν μετατράπηκαν σε νου πνεύμα φωτεινό, (δεξί ημισφαίριο), και σκοτεινό πνεύμα - λογική, (αριστερό ημισφαίριο), και από φως που ήταν ο κόσμος, (φωτεινή δομή), μετατράπηκε σε ενέργεια, (ενεργειακή δομή), και από ζωή και φως, ζουν πλέον σε έναν κόσμο σκοτεινό.

Από φως που ήταν ο κόσμος, (πυρ), μετατράπηκε σε ενεργειακή δομή, ο φωτεινός νους μετατράπηκε σε σκοτεινή λογική, από φωτεινή οντότητα που ήταν, μετατράπηκε σε φωτεινό πνεύμα και σκοτεινό πνεύμα, και από ζωή και φως που ήταν και ζούσε μέσα στο άπλετο φως (άκτιστο πυρ), μετατράπηκε σε σώμα από γη και νερό, (σκοτεινή υγρή ύλη).

Τα βαριά στοιχεία η ύλη και το νερό που κατακάθησε από την κίνηση της δημιουργίας, δεν εμπεριέχουν τον φωτεινό Λόγο του Φωτεινού Πατέρα Νου Θεού.

Το σαρκώδες σώμα μας (από γη και νερό), είναι και θνητό, πεθαίνει, και ξαναγεννιέται, αποτελείται από πνεύμα σκοτεινό αλλά και φωτεινό με όσες αναλογίες προκύπτουν κάθε φορά.

Η φωτιά και ο αέρας ανήκουν στην υγρή σκοτεινή φύση της ύλης, διότι από φως που ήταν και ζωή - πυρ, , μετατράπηκε σε φωτιά, (ενεργειακή δομή - σκοτεινός Λόγος), και αέρας,(φωτεινό και σκοτεινό πνεύμα- δεξί και αριστερό ημισφαίριο), η γη και το νερό που ανήκουν στην υγρή και σκοτεινή ύλη που αντί για φως που ήταν η ζωή, τώρα ζωή είναι ο υλικός κόσμος μέσα σε σώμα υλικό από νερό και γη, τα πιο βαριά στοιχεία και τα πιο σκοτεινά).
Από ζωή και φως μέσα στο φως, μετατραπήκαμε σε πνεύμα φωτεινό και πνεύμα σκοτεινό, και από το φως που ζούσαμε, τώρα ζούμε μέσα σε σώμα σκοτεινό, και σε έναν κόσμο σκοτεινό).

Ο αιθέρας συμβολίζει την διπλή μας φύση σε αυτόν τον κόσμο, την φωτεινή δομή μας ενωμένη με την σκοτεινή δομή μας μέσα σε έναν κόσμο σκοτεινό...μόνον ο φωτεινός μας νους είναι ικανός να μας επιτρέψει να δούμε ξανά το φως!..όπου Ερεβοκτόνο φως είναι η ζωή!

Συμφωνίες…

Είναι απολύτως σημαντικό οι άνθρωποι πέραν μιας ηλικίας να έχουν όχι μόνο κατανοήσει αλλά και εμπεδώσει το νόημα των λόγων και πράξεών τους. Τον εαυτό τους δηλαδή από πριν.

Όσο μικρότερη είναι η ηλικία αυτή, που επέρχεται αυτή η συναίσθηση (βαθιά αντίληψη αυτού που ονομάζουμε πραγματικότητα σε σχέση με εμάς –το σύνολο του εαυτού μας-) τόσο το καλύτερο, καθώς ένα σωρό άσκοπες σκέψεις και ενέργειες θα παραμένουν στο περιθώριο, ανίκανες να συνδράμουν αρνητικά επηρεάζοντας την σκέψη, την ηρεμία, τον χαρακτήρα και ακολούθως τη συμπεριφορά μας.

Επιμένω λέγοντας ότι ο κάθε άνθρωπος δικαιούται εάν όχι οφείλει να έχει κατασταλαγμένες απόψεις για κάθε τι που αφορά τον ίδιο, τον στενό του περίγυρο την κοινωνία ολόκληρη, στο εύρος της οποίας ζει και συναναστρέφεται.

Οι ιδέες του ομοίως παραμένουν προσωπικές και άξιες. Όποιες και εάν είναι (αφ’ ης στιγμής δεν γίνονται πράξη επιζήμια για τους γύρω του).

Όλοι οι υπόλοιποι οι οποίοι συνθέτουν τον περίγυρό του, δικαιούνται εάν θέλουν να συμφωνούν, να εγκρίνουν, να ακολουθούν ή να απέχουν. Να διαφωνούν οριζοντίως ακόμα …καθέτως. Σιωπώντας ή κραυγάζοντας…

Η όποια συμφωνία ή διαφωνία των λίγων ή των πολλών καθόλου δεν υποχρεώνει το υποκείμενο. Καθόλου.

Ο κάθε ένας κάλλιστα μπορεί να διατηρεί της απόψεις του στο βαθμό και την ένταση την οποία και επιθυμεί χωρίς να επιθυμεί υποσυνείδητα θιασώτες –πόσο μάλλον ενσυνείδητα!-. Η άγρα θαυμαστών εγκυμονεί κινδύνους.

Εδώ είναι το μεγάλο μυστικό.

Το να θεωρεί κάποιος εαυτό άξιο θαυμασμού, θα έλεγα ότι αγγίζει τα όρια του απίθανου (με την έννοια του κακού ενδεχόμενου) για να μην πω κάτι άλλο κατά πολύ βαρύτερο που θα έχει σχέση με τη λογική του.

Πέραν όλων αυτών, επανερχόμενος ισχυρίζομαι, ότι ο κάθε ένας εξακολουθεί να έχει το δικαίωμα του ομιλείν και του εκφράζεσθαι καθ’ οιονδήποτε τρόπο, καθώς το ορθό και το λάθος (της έκφρασης και της ιδέας) εδρεύει πολύ μακρύτερα από εκεί οπού πολλοί θεωρούν (Εάν όντως υφίσταται αντικειμενικώς ένα!).

Για ανθρώπους λοιπόν με συναίσθηση, η όποια κριτική τούς ασκείται, στέκει στο περιθώριο περιμένοντας τη σειρά της για αξιολόγηση, ενστερνισμό ή απόρριψη.

Εκείνος ο οποίος δεν περιμένει-επιθυμεί* κάτι, αυτός που είναι με άλλα λόγια αυτάρκης, ούτε επηρεάζεται, αλλά ούτε και ενοχλείται. Σχεδόν δεν ακούει, διότι απλά δεν νοιάζεται. Η αδιαφορία του αυτή δεν έχει καμία σχέση με την απαξίωση των συνομιλητών του, σχετίζεται όμως άμεσα με τη γνώμη που λέγεται με μόνο σκοπό για να ειπωθεί.

Δεν γυρεύει ακόλουθους γιατί δεν ξέρει τι να τους κάνει, απλά εκφράζει τις απόψεις του…

Πίσω από όλα αυτά που λέω, κρύβεται η παραίνεση της παρρησίας του λόγου. Ο κάθε ένας εξ’ ημών και υμών, και δικαιούται αλλά και οφείλει να έχει τις απόψεις του για τα θέματα εκείνα που κρίνει άξια, ομοίως δε, δικαιούται να εκφράζεται για αυτά κατά το δοκούν σε ευήκοα ώτα.

Η όποια αποδοχή παραμένει αδιάφορη. Και ορθά. Η όποια απόρριψη ομοίως. Και πάλι ορθά.

Το προφανές ποτέ δεν χρειάστηκε δικηγόρο ούτε χειροκρότημα.
Βεβαίως τα προφανή μοιάζουν με την κάθε αλήθεια.
Η κάθε αλήθεια με τον εαυτό τού καθενός από όλους εμάς.
Ο εαυτός του καθενός με τις αιτίες της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του.

Από όλα αυτά συνάγουμε, ότι ο όποιος λόγος, μάς βρίσκει σύμφωνους μονάχα στα σημεία της ουσίας και όχι στο σύνολο αυτής. Θα μπορούσαμε να ‘’δεχθούμε’’ ακόμα και το περίγραμμα της μίας θεωρίας, αλλά σε καμία περίπτωση συμφωνία στο σύνολο της με τρόπο απόλυτο. όπως είναι απολύτως φυσικό…

Επομένως η όποια εμπαθής διαφωνία ή συμφωνία καθίσταται εκ των πραγμάτων ανεδαφική. Θα μπορούσα να πω και αίολη, μαχητή ή ακόμα και κουτή**

Στον αντίποδα, εκείνη η με τα επιχειρήματα τεκμηριωμένη, περιζήτητη!

Ο κάθε ένας εκφράζεται εκεί όπου και επιθυμεί με τον τρόπο που επιλέγει, που αρέσκεται, που μπορεί. Ονομάζει εκείνα που θέλει επίσης με τον τρόπο που θέλει, που πιστεύει, που αρέσκεται να το κάνει.

Θα ήταν εξόχως υποκριτικό να εκφραζόταν με τρόπο αλλιώτικο, με εκείνον ίσως τον τρόπο που θα επιθυμούσαν οι περισσότεροι ή οι λιγότεροι. Θα ήταν επίσης υποκριτικό να έλεγε εκείνα που θα έπρεπε να ακουστούν, εκείνα που η πλειοψηφούσα γνώμη θα θεωρούσε ορθά ή ορθότερα…

Επιμένω κλείνοντας, ότι ο καθένας δεσμεύεται από όλα εκείνα που ελπίζει, αποσκοπεί, θέλει να αποκομίσει πράττοντας-λέγοντας το ένα ή το άλλο πράγμα. Υφίσταται μία δουλεία την οποία σχεδόν δεν αντιλαμβάνεται.

Εκείνος όμως ο οποίος παραμένει ουσιαστικά αδιάφορος*** (με τη άριστη των εννοιών) παραμένει και ουσιαστικά ελεύθερος, καθώς οι όποιοι στόχοι γαλουχούν (με την κακή έννοια) την αυθορμησία και των λόγων αλλά και της κάθε πράξης.

Οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι εάν όλοι συμφωνούσαμε σε όλα, θα υπήρχε ένα χρώμα για κάθε ρούχο, μία μάρκα αυτοκινήτου και καμία, μα καμία συζήτηση για το οτιδήποτε καθώς τα πάντα θα ήταν γνωστά και σύμφωνα με όλους…
----------------------
* Το αναμενόμενο δεν είναι πάντοτε κάποια υλική ανταμοιβή. Θα μπορούσε να ήταν ακόμα και μία απλή συμπάθεια…
** Εφ’ όσον δεν συνοδεύεται από άξια επιχειρήματα.
*** Απολαβών- πάσης φύσεως κέρδους.

Ο βαθύτερος φόβος της αναγνώρισης του μεγαλείου μας

Ο βαθύτερος φόβος μας δεν είναι πως είμαστε ανεπαρκείς.Ο βαθύτερος φόβος μας είναι πως είμαστε δυνατοίπέρα από κάθε όριο.Αυτό που μας τρομάζει περισσότερο είναιτο φως μας και όχι το σκοτάδι μας.Ρωτάς τον εαυτό σου: Ποιος είμαιεγώ για να είμαι τόσο έξυπνος, τόσο όμορφος, τόσο ταλαντούχος και τόσοσυναρπαστικός;Αλήθεια, ποιος είσαι εσύγια να μην είσαι όλα αυτά;Είσαι ένα παιδί τουΣύμπαντος.Αν πιστεύεις πωςείσαι ένα ασήμαντο παιδί, δεν βοηθάς τον κόσμο.Δεν υπάρχει τίποτατο διαφωτιστικό στη συρρίκνωση, ώστε οι άλλοι άνθρωποι να μη νιώθουν ανασφαλείςγύρω σου.Γεννιόμαστε για να υμνούμετη δόξα του σύμπαντος που υπάρχει μέσα μας. Δεν υπάρχει μόνο σε μερικούς από εμάς:Υπάρχει σε όλους μας!Και καθώς αφήνουμε το φωςμας να λάμψει, δίνουμε υποσυνείδητα την άδεια μας και σε άλλους ανθρώπους να κάνουντο ίδιο.Και καθώς ελευθερωνόμαστεαπό το φόβο μας,η παρουσία μας ελευθερώνειαυτομάτως κι άλλους».
Μαριάν Γουίλιαμσον
Ας αναλύσουμε και ας στοχαστούμε το παραπάνω κείμενο:
Ο βαθύτερος φόβος μας δεν είναι πως είμαστε ανεπαρκείς,
Ο βαθύτερος φόβος μας είναι ότι είμαστε δυνατοί πέρα από κάθε όριο…..
Και αν μπορούσαμε να δεχτούμε αυτό,
αυτό θα σήμαινε ότι θα έπρεπε να κάνουμε κάτι,
θα σήμαινε ότι έχουμε την ευθύνη για όλα αυτά που συμβαίνουν στη ζωή μας,
θα σήμαινε ότι μπορούμε να αλλάξουμε κάθε «κακό» που μας συμβαίνει και να δημιουργήσουμε το δικό μας παράδεισο στη γη.
Αυτό θα σήμαινε ότι είναι γελοίο να μιζεριάζω,
Αυτό θα σήμαινε ότι δεν είμαι το θύμα των καταστάσεων,
Αυτό θα σήμαινε πως έχω κάνει κάτι «λάθος»,
Αυτό θα σήμαινε πως εγώ έχω δημιουργήσει την ζωή μου ετσι όπως είναι τώρα,
Αυτό θα σήμαινε πως εγω βάζω τρικλοποδιές στον εαυτό μου,
Αυτό θα σήμαινε πως εγώ σαμποτάρω την εξέλιξη μου
Αυτό θα σήμαινε πως εγώ σαμποτάρω την υγεία,
Αυτό θα σήμαινε πως εγώ σαμποτάρω τις σχέσεις μου,
Αυτό θα σήμαινε πως εγώ δημιουργώ καταστάσεις που μου προκαλούν θυμό, πόνο, πίκρα, απόρριψη, εγκατάλειψη,
Θα σήμαινε πως μου αρέσει να βιώνω θυμό, πόνο, πίκρα, απόρριψη, εγκατάλειψη κ.τ.λ.
Αυτό που μας τρομάζει περισσότερο είναι
το φως μας και όχι το σκοτάδι μας.
Ρωτάς τον εαυτό σου: Ποιος είμαι
εγώ για να είμαι τόσο έξυπνος,
τόσο όμορφος, τόσο ταλαντούχος
και τόσο συναρπαστικός;
Αλήθεια, ποιος είσαι εσύ
για να μην είσαι όλα αυτά;

Είσαι ένα παιδί του Σύμπαντος.
Έχω συνειδητοποιήσει τι ευθύνη φέρνει αυτό; Σημαίνει πως οτιδήποτε χρειάζομαι το έχω αυτήν εδώ την στιγμή, δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα, δεν χρειάζεται να προσπαθήσω για τίποτα, δεν χρειάζεται να επιτύχω τίποτα. Και εδώ έρχεται η προσωπικότητα να μου πει, ότι αν δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα, τότε ποιος είμαι; Μέχρι στιγμής γνωρίζω ποιος είμαι από τα επιτεύγματα μου, από τους ρόλους μου, από τις δημιουργίες μου, από τις θετικές επιβεβαιώσεις που λαμβάνω από τους άλλους όταν έχω επιτύχει κάτι. Αλλά αν δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα από όλα αυτά, τότε ποιος είμαι;
Και αν δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα, σημαίνει να μείνω στην σιωπή και να συνδεθώ, να θυμηθώ απλά όλα όσα Είμαι. Αλλά πως θα το κάνω αυτό; Πως θα το κάνω, αφού πάντα εκπαιδευόμουν για το αντίθετο, πώς θα το κάνω αυτό τώρα;
Αν δεχθώ αυτή την εκδοχή σημαίνει ότι όλα όσα μου έμαθαν, όλα όσα δημιούργησα, και όλα αυτά πάνω στα οποία στηρίχτηκα ήταν απλά ……. Ψευδαισθήσεις.
Και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παραδεχτώ ότι ζούσα και ζώ μέσα στις ψευδαισθήσεις.
Και αυτό σημαίνει ότι είμαι έτοιμη και αποφασισμένη πια να δω και να γνωρίσω την αληθινή μου ταυτότητα.

Είμαι;
Αν πιστεύεις πως
είσαι ένα ασήμαντο παιδί, δεν βοηθάς τον κόσμο.
Δεν υπάρχει τίποτα το διαφωτιστικό στη συρρίκνωση,
ώστε οι άλλοι άνθρωποι να μη νιώθουν ανασφαλείς γύρω σου.
Δεν υπάρχει καμία εξέλιξη, καμία ροή αν πιστεύεις πως είσαι ασήμαντος. Συνεχίζεις να σέρνεσαι μέσα στο βάλτο, μέσα στο βούρκο και τίποτα δεν ρέει στην ζωή σου. Επαναλαμβάνεις τα ίδια και τα ίδια, κάνεις τα ίδια λάθη, κρύβεις το πρόσωπο σου γιατί νομίζεις και καλά ότι οι άλλοι θα φοβηθούν όταν αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι την δύναμη σου. Γιατί φοβάσαι να παραδεχτείς ότι μπορείς να σώσεις αρχικά τον εαυτό σου και μετά να βοηθήσεις και τους άλλους; Ναι το ξέρω είναι βαρύ το καθήκον. Καταλαβαίνω πως δεν το αντέχουν οι ώμοι σου, αλλά νομίζεις πως δεν το αντέχουν. Και έτσι προτιμάς να σέρνεσαι στα χαμηλά από το να «κοπιάσεις» να «ανέβεις». Όμως όλος ο κόπος που χρειάζεται να κάνεις είναι απλά να κουνηθείς από το λήθαργο της ασημαντοσύνης σου.

Το αντέχεις αυτό;
Γεννιόμαστε για να υμνούμε
τη δόξα του σύμπαντος που υπάρχει μέσα μας. Δεν υπάρχει μόνο σε μερικούς από εμάς:
Υπάρχει σε όλους μας!
Και καθώς αφήνουμε το φως
μας να λάμψει, δίνουμε υποσυνείδητα την άδεια μας και
σε άλλους ανθρώπους να κάνουν το ίδιο.
Και καθώς ελευθερωνόμαστε
από το φόβο μας,
η παρουσία μας ελευθερώνει
αυτομάτως κι άλλους».
Και έτσι είναι! Αξίζει να το τολμήσουμε και να μην το φοβηθούμε. Γιατί μόνο έτσι «κινδυνεύουμε» να ζήσουμε αληθινά.

Το θέλουμε;
Όμως το αξίζουμε, όμως έχουμε έρθει για να ζήσουμε, για να χαρούμε, να δημιουργήσουμε και να εκφράσουμε το μεγαλείο μας.
Ας μην αφήσουμε τη ζωή να πάει χαμένη, ας μην «κάψουμε» ακόμα μια ενσάρκωση. Ας μην χάσουμε αυτή την ευκαιρία.
Τώρα πέρα από κάθε άλλη φορά μπορούμε!
Μπορούμε και η ώρα είναι Τώρα για να εκφράσουμε το θεό που είμαστε.
Ας το κάνουμε, με Ερεβοκτόνο φώς, αγάπη και θέληση.

Ποιοι χαρακτηρίζονταν «δίκαιοι φόνοι» στην αρχαιότητα;

<Ο Ορέστης σκοτώνει τον Αίγισθο και την Κλυταιμνήστρα, Bernardino Μέι, 1654.

Μετά τη δολοφονία του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο, η Ηλέκτρα τον φυγάδευσε στη Φωκίδα, στο βασιλιά Στρόφιο, που ήταν θείος του. Ύστερα από χρόνια, ο Ορέστης επέστρεψε στις Μυκήνες με το φίλο και ξάδελφό του Πυλάδη, και εκδικήθηκε το θάνατο του πατέρα του Αγαμέμνονα, σκοτώνοντας την Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της.

Ποιοι χαρακτηρίζονταν «δίκαιοι φόνοι» στην αρχαιότητα;
Μπορεί κάποιοι να μυκτηρίζουν τον χριστιανισμό για τη θέση του απέναντι στη μοιχεία, αλλά στην αρχαιότητα ακόμη και ο φόνος για λόγους μοιχείας θεωρείτο … δίκαιος φόνος (!!). Ας διαβάσουμε, λοιπόν, πώς αντιμετώπιζαν οι αρχαίοι Έλληνες την μοιχεία και πώς την τιμωρούσαν!...
ΟΤΑΝ μιλάμε για μοιχεία, εννοούμε την παράβαση της συζυγικής πίστης από τον έναν από τους συζύγους. Παλιότερα αποτελούσε ποινικό αδίκημα. Όλες οι σχετικές διατάξεις περί μοιχείας έχουν καταργηθεί ως αναχρονιστικές. Πριν την κατάργηση των σχετικών διατάξεων η μοιχεία αποτελούσε συγκεκριμένο λόγο διαζυγίου (καταργηθέν άρθρο 1439 Α.Κ.).
Με το νόμο 1329/83, με τον οποίο έγινε εφαρμογή της συνταγματικής αρχής της ισότητας ανδρών και γυναικών, η μοιχεία τεκμαίρεται ότι προκαλεί ισχυρό κλονισμό στην έγγαμη συμβίωση και δίνει τη δυνατότητα στους συζύγους να ζητήσουν διαζύγιο λόγω ισχυρού κλονισμού της έγγαμης σχέσης τους.
Σήμερα το θέμα της μοιχείας, που δεν αποτελεί πλέον ποινικό αδίκημα, αλλά μία από τις αιτίες ενός διαζυγίου, έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, παρά το γεγονός ότι ο χριστιανισμός, στον οποίον πιστεύουν πολλοί άνθρωποι, ήταν ένα είδος … αναχώματος προς την μοιχεία. Άλλωστε ο ίδιος ο Χριστός είπε πει: «Ός αν απολύση την γυναίκα αυτού, δότω αυτή αποστάσιον. Εγώ δε λέγω υμίν ότι ός αν απολύση την γυναίκα αυτού παρεκτός λόγου πορνείας, ποιεί αυτήν μοιχάσθαι…» (Ματθ. 5, 31-32).
Δυστυχώς το θέμα αυτό είχε –και έχει- πολλές φορές απάνθρωπη κατάληξη, αφού ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι λιθοβολούν μέχρι θανάτου του μοιχούς, όπως την εποχή του Χριστού που πήγαν να λιθοβολήσουν την μοιχαλίδα (!!)
Παρά ταύτα, υπάρχουν ορισμένοι οι οποίοι πιστεύουν ακόμη και σήμερα σε «δίκαιους» ή «περιττούς» φόνους, ενώ οι θεωρίες τους πολλές φορές είναι αντιφατικές.
Για παράδειγμα υπάρχουν ορισμένοι αιρετικοί οι οποίοι επιτρέπουν στους οπαδούς των να σκοτώνουν τους ένοπλους ληστές πού επιτίθενται στο σπίτι τους και απειλούν την ζωή τους και την περιουσία τους. Αλλά όταν επιτίθεται ένα ληστρικό κράτος για να κατακτήσει κάποιο άλλο, οι αιρετικοί αυτοί, που βρίσκονται στο δεύτερο κράτος, δεν επιτρέπεται να λάβουν μέρος στην ένοπλη άμυνα κατά του επιτιθεμένου» (!)

Η ΜΟΙΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Ας έλθουμε, τώρα, στην αρχαιότητα όπου ως «δίκαιοι φόνοι» θεωρούνται αυτοί που διαπράττονταν σε πολεμικές μάχες και σε μοιχείες!
Η ίδια η Ελληνική Μυθολογία αναφέρεται πολλές φορές σε θέματα μοιχείας. Η Αφροδίτη, για παράδειγμα, δυσαρεστημένη που υποχρεώθηκε να παντρευτεί τον ανάπηρο 'Ηφαιστο, τον απατά μέσα στο ίδιο του το παλάτι με τον Άρη. Ο Ήφαιστος μαθαίνει τη μοιχεία από τον Ήλιο που όλα τα βλέπει και, για να εκδικηθεί, χαλκεύει μετάλλινα δίχτυα, λεπτά σαν τα νήματα της αράχνης, και ζώνει με αυτά το ένοχο κρεβάτι έπειτα φεύγει, τάχα για να πάει στη Λήμνο. Αμέσως ο Άρης βρίσκει την ευκαιρία να συναντήσει την Αφροδίτη, μόλις όμως πλαγιάζουν, βρίσκονται μπλεγμένοι στα αόρατα δίχτυα και δεν μπορούν να κουνηθούν. Ειδοποιημένος από τον 'Ηλιο πάλι, ο Ήφαιστος γυρίζει, ανοίγει την πόρτα του θαλάμου και φωνάζει όλους τους θεούς να έρθουν να δουν τις ντροπές της Αφροδίτης, που καταφρόνησε τον άντρα της, γιατί είναι κουτσός και άσχημος, και προτίμησε τον όμορφο Άρη. Τώρα όμως πήρε την εκδίκησή του• και δεν έχει, λέει, σκοπό να λύσει τους ενόχους, αν ο πατέρας της Αφροδίτης, ο Δίας, δεν του επιστρέψει όλα τα δώρα που του είχε προσφέρει, για να του τη δώσει. Ακούοντας τις φωνές του οι θεοί μαζεύονται όλοι στο παλάτι του. Μόνο οι θεές απουσιάζουν από ντροπή, γιατί το θέαμα δεν είναι βέβαια κατάλληλο για κυρίες. Και πάλι αντηχεί το άσβηστο γέλιο των αθανάτων, καθώς αντικρίζουν το παράνομο ζευγάρι δεμένο πάνω στο κρεβάτι. Tα σχόλια αρχίζουν: Η κακή δουλειά δεν προκόβει. Nα που ο κουτσός και αργοκίνητος Ήφαιστος έπιασε με τους δόλους του τον γρήγορο Άρη. Έπειτα γυρίζει ο Απόλλωνας και ρωτά πονηρά τον Ερμή: Θα ήθελες την ώρα αυτή να βρίσκεσαι στη θέση του Άρη; Κι εκείνος αποκρίνεται: Ας βρισκόμουν στο πλευρό της χρυσής Αφροδίτης και ας με έζωναν τρεις φορές τόσα δίχτυα και ας με έβλεπαν όχι μόνο οι θεοί, αλλά και οι θεές όλες! Και πάλι οι θεοί βάζουν τα γέλια• μόνο ο Ποσειδώνας κρατιέται σοβαρός και παρακαλεί τον 'Ηφαιστο να λυτρώσει τον Άρη με την υπόσχεση, αν εκείνος αρνηθεί έπειτα να πληρώσει τα λύτρα, να του τα δώσει ο ίδιος. Ο Ήφαιστος πείθεται και λύνει τους ενόχους. — Μια οικογενειακή τραγωδία, που τελειώνει και αυτή χωρίς σοβαρές συνέπειες. (1)
Κι όχι μόνον!... Εκτός από την Πελοπία και το γιο της τον Αίγισθο, ο Τάνταλος και ο Πλεισθένης ήταν επίσης παιδιά του Θυέστη. Αυτά τα δυο, τα μικρότερα, τα έσφαξε ο Ατρέας, και τις σάρκες τους, ψημένες, τις πρόσφερε στον Θυέστη, σαν εκδίκηση για τη μοιχεία του με την Αερόπη. (2)
Αλλά και στην πατρίδα ο γερο - Ναύπλιος, σαν έμαθε τη συμφορά, αρμάτωσε καράβι, κίνησε και πήγε στην Τροία και ζήτησε από τους αρχηγούς να του δώσουν εξηγήσεις και να αποκαταστήσουν την τιμή του γιου του. Αυτοί όμως δεν του έδωσαν σημασία και τότε ο πληγωμένος πατέρας επινόησε τη φοβερή εκδίκηση του. Γύρισε στην Ελλάδα και μίλησε παντού με τα χειρότερα λόγια για τους ήρωες, για τη συμπεριφορά τους στους ξένους τόπους και για τα ξεφαντώματα τους με τις γυναίκες που άρπαζαν όπου τις έβρισκαν. Και μ' αυτό έσπρωξε τις νόμιμες γυναίκες στη μοιχεία. Τότε η Κλυταιμήστρα πρόδωσε τον Αγαμέμνονα με τον Αίγισθο, η Αιγιαλεία τον Διομήδη με τον Κομήτη και η Μήδα τον Ιδομενέα με τον Λεύκο, τότε και στην Ιθάκη συνάχτηκαν οι μνηστήρες γύρω από την Πηνελόπη και έτρωγαν το βίος του Οδυσσέα. Kα σαν έπεσε η Τροία και οι κατακτητές γύριζαν στα σπίτια τους, ο Ναύπλιος πήγε στην Εύβοια, στάθηκε στον Καφηρέα και εκεί με παραπλανητικές φωτιές τη νύχτα έκανε τα περαστικά καράβια των Ελλήνων να τσακιστούν πάνω στα βράχια και έτσι να χαθούν πολλοί. Λένε πως και ο ίδιος ο Ναύπλιος αργότερα βρήκε παρόμοιο θάνατο σε κάποιο ταξίδι του (βλ. και τόμ 5, Παλαμήδης κ.α.). (3)
Ο πανεπιστημιακός μας δάσκαλος Ι. Θ. Κακριδής; λέει πως «το αδελφικό μίσος και την καταραμένη γενιά, πάνω στις γραμμές του μύθου του Δαναού και του Αιγύπτου, του Προίτου και του Ακρίσιου, του Ετεοκλή και του Πολυνείκη, του Ώτου και του Εφιάλτη, του Ρωμύλου και του Ρέμου, του Κάιν και του 'Αβελ, είναι μεταμυκηναϊκή και προδίδει το πώς έβλεπαν οι δωριείς ηγεμόνες της Αργολίδας τους προκατόχους της επικράτειάς τους. Σ' αυτούς και εύλογο και εύκολο ήταν να προσαρτήσουν όλες τις μνήμες του ελληνισμού από βάρβαρα ήθη και εγκληματικές πράξεις, από θεολογικά δόγματα και λατρευτικά τυπικά, που για τις ιστορικές κοινωνίες η σημασία τους δεν ήταν πια προσιτή. Άλλωστε σε όλες τις λογοτεχνίες και σε όλους τους καιρούς το αδελφικό μίσος και η προδοσία, η μοιχεία και η αιμομειξία, ο βιασμός και ο φόνος, σαν αφηγηματικά στοιχεία, ήταν πολύ πιο συναρπαστικά από την αδελφική αγάπη, τη συζυγική πίστη και την ειρηνική συμβίωση.» (!!) (4)

Τι ήταν η ραφανίδωσις; Γιατί έβαζαν στα οπίσθια του μοιχού τη ραφανίδα (: ραπανάκι); Ποιοι ήταν οι εύπροικτοι; Πως ήταν το κούρεμα ” μοιχόν”; Ποια ήταν η ονοβάτιδα;
Σε ένα άρθρο του γνωστού συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή κ Θ. Καρζή (5) διαβάζουμε:
Στην αρχαία Αθήνα, όταν ο σύζυγος έλειπε – και, έλειπε τις περισσότερες ώρες – η γυναίκα του δεν είχε το δικαίωμα να δεχτεί άντρα στο σπίτι. Μερικές βέβαια θα το ήθελαν, αν τυχόν ήταν αηδιασμένες από το σύζυγο ή ερωτευμένες με άλλον• αλλά στην αρχαία Αθήνα η μοιχεία ήταν έγκλημα βαρύτατο και η τιμωρία των μοιχών αφηνόταν στην διάκριση του δικαστή – αν έφταναν τελικά ως εκεί, γιατί οι παλιότεροι νόμου του Δράκοντα τους παρατούσαν στο έλεος εκείνου που τους έπιανε αυτόφωρα, ενώ οι νεώτεροι του Σόλωνα πρόσφεραν στο σύζυγο τρεις εναλλακτικές λύσεις: είτε να τους σκοτώσει και τους δύο, είτε να ευνουχίσει το μοιχό, είτε να τον εξαναγκάσει με βασανιστήρια να εξαχοράσει τη ζωή του στην τιμή που ήθελε ο απατημένος. Συχνά η εκτέλεση του μοιχού γινόταν με λιθοβολισμό, από πολλούς μαζί πολίτες, που πρόστρεχαν στις κραυγές του συζύγου. Αν ωστόσο αποδειχνόταν ότι ο ένοχος είχε χρησιμοποιήσει βία για να συνευρεθεί με τη σύζυγο, τότε ο σύζυγος δε δικαιούταν παρά μιαν αποζημίωση, που το ύψος της οριζόταν από τους δικαστές και ήταν συνήθως μια μνα (100 δραχμές). Όπως γίνεται φανερό, ο νομοθέτης, συντάσσοντας τον περίεργο τούτο νόμο, θεώρησε πιο επικίνδυνη για την κοινωνική τάξη της αποπλάνηση από το βιασμό.
Από δίκη περνούσαν οπωσδήποτε οι μοιχοί στην περίπτωση που δεν υπήρχε αυτόφωτο αδίκημα• και τότε ο δικαστής, εφόσον τους έκρινε ένοχους, τους καταδίκαζε σ’ οποιαδήποτε ποινή εκτός από θάνατο. Μια από τις ποινές των μοιχών ήταν η ραφανίδωσις ή παράτιλμος, δηλαδή το μπήξιμο μιας ραφανίδος μεγέθους καρότου στον πρωκτό τους, οπότε στο εξής τους αποκαλούσαν ονειδιστικά ευπροίκτους. Άλλη ποινή ήταν το κούρεμα, γι’ αυτό και το είδος του κουρέματος που εμείς το λέμε «σύριζα», οι αρχαίοι Αθηναίοι το αποκαλούσαν μοιχόν. Το δικαστήριο μπορούσε να επιβάλει και πρόστιμο, τα μοιχάγρια. Όπως είπαμε και σε προηγούμενες σελίδες, η τελευταία αυτή ποινή είχε ταξικό χαρακτήρα, αφού μονάχα οι πλούσιοι μπορούσαν να ξεμπλέξουν εξαγοράζοντας την ποινή τους. Αν η γυναίκα που πιανόταν αυτόφωρα σε παράνομη σεξουαλική πράξη ήταν ανύπαντρη ή κόρη, ο αδερφός ή ο πατέρας είχε δικαίωμα να την πουλήσει σκλάβα. Ένας μεταγενέστερος νόμος, που φαίνεται ότι επιχειρεί να περιορίσει κάπως τις καταχρήσεις του αρσενικού πληθυσμού σε βάρος του θηλυκού, δεν επέτρεπε στον Αθηναίο να πουλήσει την κόρη του ή την αδερφή του, κάτι που μέχρι τότε ήταν νόμιμο, παρά «μόνο» εφόσον αποδειχνόταν πως είχε έρθει σε σεξουαλική επαφή πριν από το γάμο της. Σε περίπτωση βιασμού παρθένας, το δικαστήριο επέβαλλε στο βιαστή πρόστιμο 10 μνων (1.000 δραχμών), δεκαπλάσιο δηλαδή από το πρόστιμο για το βιασμό παντρεμένης. Μετά την καταδίκη της, η μοιχαλίδα διωχνόταν αμέσως από το σπίτι και στο εξής της απαγορευόταν να μετέχει σε θρησκευτικές τελετές• ενώ, αν παρουσιαζόταν μ’ εμφάνιση εξεζητημένη, ο καθένας μπορούσε να την προσβάλει, να της ξηλώσει τα κοσμήματα, να της σκίσει τα ρούχα, να τη βρίσει, να την εξευτελίσει (6) ….

«ΔΙΚΑΙΟΣ ΦΟΝΟΣ», ΛΟΙΠΟΝ;
Σε όλα αυτά που προαναφέραμε, αξίζει τον κόπο ν’ αναφερθούμε σ ένα δημοσίευμα της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», που έγινε την 21ην Σεπτεμβρίου του 2009 και αναφέρει πώς βρέθηκε μια αρχαία δικαστική έδρα, την οποία έφερε στο φως μία ανασκαφή στην περιοχή της Ακρόπολης. Μεταξύ άλλων, λοιπόν, διαβάζουμε τα εξής:
«…. Ως ένα από τα αρχαιότερα δικαστήρια της Αθήνας αναφέρεται το «Δικαστήριον επί Δελφινίω» (περί το 500 π.Χ.), που βρίσκεται στην περιοχή του Ιλισού (στα νοτιοδυτικά του μεταγενέστερου ναού του Δελφινίου Απόλλωνος). Σώζονται τα θεμέλιά του μέσα στην αρχαιολογική περίφραξη, στη συμβολή των οδών Αθαν. Διάκου και Αμαλίας. Σ' αυτό το δικαστήριο, που ιδρύθηκε από τον βασιλιά της Αθήνας Αιγέα, πατέρα του Θησέα, δίπλα στο ανάκτορό του, δικάζονταν οι «δίκαιοι» φόνοι. Δηλαδή, εκείνοι που διαπράττονταν σε περίπτωση μοιχείας ή κατά τις πολεμικές συγκρούσεις. Εκεί πήγε να δικαστεί για να εξιλεωθεί ο Θησέας, γιατί είχε σκοτώσει τους μυθικούς γίγαντες γιους του Πάλλαντα, τους Παλλαντήδες.
Το δικαστικό έδρανο, που βρέθηκε τυχαία στην ίδια περιοχή (νοτιοανατολικά της Ακρόπολης), δεν φαίνεται να έχει ποτέ μετακινηθεί από τη θέση του. Είναι ένα ορθογώνιο, μαρμάρινο «πόντιουμ» πίσω από το οποίο θα στεκόταν ο δικαστής και γύρω του ο κατήγορος, οι κατηγορούμενοι και οι μάρτυρες. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν το εύρημα ως ένα από τα σπουδαιότερα των τελευταίων χρόνων, γιατί μαρτυρά για πρώτη φορά την ύπαρξη δικαστηρίου στη θέση αυτή.
Στην περίπτωση αυτή δεν φαίνεται να υπήρχε κάποιο οικοδόμημα, σε αντίθεση με το «επί Δελφινίω» που ήταν ένα τριμερές οικοδόμημα με αυλή μπροστά - το λεγόμενο «Περίφρακτον», που περιέβαλλε το δικαστήριο. Δίκες στο ύπαιθρο αφορούσαν κυρίως φόνους, ώστε να μη βρεθούν κάτω από την ίδια στέγη με τον φονιά. Στις πηγές αναφέρονται κι άλλα δικαστήρια, όπως το «τρίγωνο» από το σχήμα του και το «παράβυστο», που δίκαζε σε μέρη αφανή της πόλης ασήμαντες υποθέσεις. Για τους πρώτους δικαστές γνωρίζουμε ότι αποτελούνταν από ένα συμβούλιο ευγενών. Το σώμα αυτό αργότερα πέρασε υπό τον έλεγχο της Εκκλησίας του Δήμου.
Η ανασκαφή του οικοπέδου έχει ολοκληρωθεί αλλά η βαριά και πολύτιμη έδρα της Θέμιδας περιμένει το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο να αποφασίσει πότε θα γίνει η μεταφορά της σε άλλο χώρο στεγασμένο και ασφαλή. Προς το παρόν παραμένει στο οικόπεδο που βρέθηκε. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος να ξεχαστεί εκεί και τα καιρικά φαινόμενα του χειμώνα να σβήσουν τα χαράγματα που φέρει το αρχαίο και να χαθούν ενδεχομένως πολύτιμες πληροφορίες.» (7)
-------------------
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. «Ελληνική Μυθολογία» Εκδοτική Αθηνών.
2. «Ελληνική Μυθολογία». «Οι Ήρωες», Εκδοτική Αθηνών.
3. Ελληνική Μυθολογία» Εκδοτική Αθηνών.
4. «Ελληνική Μυθολογία». «Οι Ήρωες», Εκδοτική Αθηνών.
5. Πηγή: «Η γυναίκα στην αρχαιότητα» , Θ. Καρζή, εκδόσεις Φιλιππότη, σελ. 205, 20
6. Κατά τον Πλούταρχο, σε άλλες ελληνικές πόλεις ο μοιχαλίδα πάθαινε ακόμη χειρότερα. Στην Κύμη π.χ. την έσερναν πρώτα στην αγορά και την ανέβαζαν σ’ ένα μεγάλο λιθάρι, για να τη δει και να τη χλευάσει όλος ο κόσμος. Μετά την κάθιζαν πάνω σ’ ένα γάιδαρο και τη γυρόφερναν σ’ όλη την πόλη, κάτω από λοιδορίες, βρισιές και φτυσίματα. Τέλος την ξαναπήγαιναν στην αγορά, πάνω στο ίδιο λιθάρι, όπου τη «βάφτιζαν» ονοβάτιδα. Μ’ αυτόν τον ατιμωτικό «τίτλο» θα την προσαγόρευαν από τότε ώσπου να πεθάνει, απαγορεύοντάς της τη συμμετοχή σε θρησκευτικά καθήκοντα και κρατώντας τη σε καραντίνα «για να μη διαφθείρει και τις άλλες γυναίκες». Φυσικά, όπως και στην Αθήνα, ο σύζυγος την έδιωχνε από το σπίτι, γιατί κι αν ακόμη διανοούταν να δείξει συγκατάβαση και να τη συγχωρέσει, η κοινωνία θα τον αποκήρυχνε και θα τον περιφρονούσε σαν άτιμον. (Βλέπε: «24γράμματα» μέσα στο Διαδίκτυο)
7. Ελευθεροτυπία, Ν. Κοντράρου-Ρασσιά, 21/09/2009.

Ποιοι ακολουθούν τη λογική και ποιοι το συναίσθημα;

Σε μεταφορικό επίπεδο, υπάρχει η πεποίθηση ότι το μυαλό και η καρδιά εκφράζουν αντίστοιχα κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός ατόμου. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το μυαλό ενσωματώνει τη λογική και την πνευματικότητα, ενώ η καρδιά είναι η έδρα των συναισθημάτων, της φροντίδας και της συμπόνιας. Επιπλέον, πολλοί άνθρωποι ταυτίζονται πιο έντονα είτε με το μυαλό είτε με την καρδιά τους.

Έτσι, για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να «χρησιμοποιεί τη λογική του» ή να διαθέτει «μεγάλη καρδιά». Διάφορες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί για το ζήτημα αυτό έδειξαν ότι αν ένα άτομο ταυτίζεται περισσότερο με το λογική ή το συναίσθημα, στην πραγματικότητα αυτό δείχνει πολλά για την προσωπικότητά του. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν πιο πολύ το μυαλό τους συνήθως είναι πιο πνευματικοί αλλά πιο ψυχροί στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, ενώ όσοι λειτουργούν με το συναίσθημα εκφράζουν περισσότερο αυτά που νιώθουν και είναι πιο θερμοί στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Επίσης, οι συντάκτες της συγκεκριμένης μελέτης παρουσιάζουν στοιχεία για το ότι η πρώτη κατηγορία ανθρώπων έχει περισσότερες γνώσεις σε σχέση με την άλλη κατηγορία. Αυτή η διάκριση λογικής / συναισθήματος μπορεί να ρίξει λίγο φως στην αιτία που οι άνθρωποι έχουν την τάση να συνδέουν μια πιο ευχάριστη προσωπικότητα με χαμηλότερη νοημοσύνη. Οι συγγραφείς της μελέτης αναφέρουν ότι υπάρχει η δυνατότητα να επηρεαστούν εύκολα οι άνθρωποι στο να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή είτε στη λογική είτε στο συναίσθημα. Αυτό ίσως σημαίνει ότι όσοι άνθρωποι εστιάζουν πιο πολύ είτε στο ένα είτε στο άλλο θα μπορούσαν να μάθουν να γίνονται πιο ευέλικτοι όταν χρειαστεί.

Πολλές από τις μεταφορικές φράσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή αποτελούν κάτι περισσότερο από απλά σχήματα λόγου και παρέχουν ενδείξεις για το τι οι άνθρωποι πιστεύουν πραγματικά. Για παράδειγμα, ορισμένες φράσεις όπως «χρησιμοποιώ το μυαλό ή την καρδιά μου» θα μπορούσε να παρέχει ενδείξεις για το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη δική τους προσωπικότητα.

Αυτή η αντίληψη έχει αναλυθεί σε μια σειρά πρωτότυπων μελετών (Fetterman & Robinson, 2013). Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν αν θεωρούν ότι συνδέονται πιο στενά με το μυαλό ή την καρδιά τους. Στην πρώτη ομάδα οι συμμετέχοντες εντόπιζαν τη λογική ως το σημαντικότερο σημείο πάνω τους, ενώ στη δεύτερη το συναίσθημα. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι δυο ομάδες διέφεραν σε αρκετά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Όσοι θεωρούσαν το συναίσθημα ως σημαντικότερο, περιέγραφαν τον εαυτό τους με πιο έντονα συναισθήματα, μεγαλύτερη διαίσθηση, πιο ανοιχτό και με περισσότερο ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την οικειότητα. Από την άλλη πλευρά, όσοι εντόπιζαν τη νοητική διεργασία ως πιο σημαντική, περιέγραφαν τον εαυτό τους με περισσότερη λογική, πιο ψυχρές διαπροσωπικές σχέσεις και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις διανοητικές δραστηριότητες. Οι πιο συναισθηματικοί διέθεταν πιο ευχάριστη προσωπικότητα σε σύγκριση με τους πιο λογικούς, αλλά οι δύο ομάδες δεν παρουσίασαν διαφορές στις νευρώσεις, τη σχολαστικότητα ή το πόσο ανοιχτοί ήταν σε καινούριες εμπειρίες. (Για λόγους που δεν διευκρινίστηκαν, οι διαφορές στην εξωστρέφεια δεν μελετήθηκαν).

Ένα αποτέλεσμα που προσωπικά βρήκα πιο εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι οι λογικοί φάνηκε ότι εκτελούσαν πραγματικά καλύτερα τις νοητικές δραστηριότητες. Σε όλους τους συμμετέχοντες δόθηκε ένα σύντομο τεστ γενικών γνώσεων και τους ζητήθηκε να αναφέρουν τις βαθμολογίες τους από το σχολείο και το πανεπιστήμιο αντίστοιχα. Όσοι χρησιμοποιούσαν περισσότερο τη λογική πράγματι διέθεταν ελαφρώς περισσότερες γνώσεις και είχαν υψηλότερες βαθμολογίες σε σύγκριση με τους πιο συναισθηματικούς. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι οι πιο έξυπνοι άνθρωποι λειτουργούν περισσότερο με τον νου παρά με την καρδιά τους και αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει τα αποτελέσματα.

Οι άνθρωποι συνήθως συσχετίζουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που αφορούν την εμπιστοσύνη, την ειλικρίνεια και την υπακοή με τη μειωμένη ευφυΐα ανεξαρτήτως από το αν αυτό είναι αντικειμενικά αληθές. Πιο συγκεκριμένα, όσοι βαθμολόγησαν τον εαυτό τους ως ιδιαίτερα ευφυή θεωρούσαν επίσης ότι είναι πιο εσωστρεφείς και όχι ιδιαίτερα συμπαθείς. Αυτά τα ευρήματα είναι παράλληλα με τα αποτελέσματα της έρευνας των Fetterman και Robinson, οι οποίοι συμπέραναν ότι οι άνθρωποι που θεωρούν πιο σημαντικό το νου τους είναι πιο λογικοί και ψυχροί στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, ενώ οι πιο συναισθηματικοί είναι πιο θερμοί κι ευχάριστοι. Αυτό πιθανόν υποδηλώνει ότι το να λειτουργεί κάποιος περισσότερο με το συναίσθημα θα μπορούσε να αποβεί εις βάρος των διανοητικών του επιτευγμάτων ή, αντιστρόφως, ότι όσοι επικεντρώνονται στα διανοητικά θέματα δημιουργούν προβλήματα στη συναισθηματική τους ζωή και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Ίσως λοιπόν οι άνθρωποι θεωρούν ότι όσοι είναι πιο πρόθυμοι κι ευχάριστοι χαρακτήρες είναι πιο συναισθηματικοί και υποθέτουν ότι διαθέτουν λιγότερη νοημοσύνη. Το φύλο επίσης παίζει τον ρόλο του. Οι Fetterman και Robinson ανακάλυψαν ότι οι πιο συναισθηματικοί ανέφεραν πως διέθεταν περισσότερο «γυναικεία» χαρακτηριστικά όσον αφορά την ψυχολογία τους καθώς και ότι ήταν πιθανότερο να είναι όντως γυναίκες παρά άντρες. Άλλες έρευνες έδειξαν ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να θεωρούν την υψηλή νοημοσύνη στερεότυπα ως «αρσενικό» χαρακτηριστικό (Petrides, Furnham, & Martin, 2004). Ως εκ τούτου, οι άνθρωποι θεωρούν ότι η ευγένεια και η προθυμία είναι γυναικείο χαρακτηριστικό και γι? αυτό το συνδέουν με χαμηλότερη νοημοσύνη.

Ωστόσο, σε άλλες έρευνες αναφέρεται ότι ο ευχάριστος χαρακτήρας δεν έχει καμία σχέση με τον δείκτη νοημοσύνης ή τις γενικές γνώσεις. Από την άλλη πλευρά, είναι πιθανό ότι οι εξαιρετικά ευχάριστοι χαρακτήρες θα μπορούσαν να έχουν μειονεκτήματα, όπως το γεγονός ότι θεωρούνται λιγότερο ευφυείς. Αν τα ευρήματα των Fetterman και Robinson, ότι δηλαδή οι συναισθηματικοί έχουν λιγότερες γνώσεις και χαμηλότερη σχολική βαθμολογία σε σύγκριση με όσους χρησιμοποιούν τη λογική ισχύουν σε γενικές γραμμές, αυτό θα μπορούσε να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες. Διαφορετικά ενδιαφέροντα και κίνητρα θα μπορούσαν να δώσουν μια εξήγηση για τις διαφορές στα διανοητικά επιτεύγματα ανεξαρτήτως από το πόσο ευχάριστος χαρακτήρας είναι κάποιος.

Τα ευρήματα που έχουν αναφερθεί μέχρι στιγμής σχετίζονται με τη φύση και έτσι δεν προσδιορίζουν αν το γεγονός ότι κάποιος λειτουργεί περισσότερο με το συναίσθημα ή τη λογική έχει κάποια αιτιώδη επίδραση στα συμπεράσματα που έχουν αναλυθεί μέχρι στιγμής. Για να ελέγξουν αν η αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας μπορεί να έχει αιτιώδη επιρροή, οι Fetterman και Robinson πραγματοποίησαν ένα έξυπνο πείραμα για να καθοδηγήσουν διακριτικά την προσοχή των συμμετεχόντων είτε στη λογική είτε στο συναίσθημα. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία και τους δόθηκε εντολή να τοποθετήσουν τον δείκτη του κυρίαρχου χεριού τους είτε στο κεφάλι τους είτε ή στο μέρος της καρδιάς. Τους εξήγησαν επίσης ότι το πείραμα αφορούσε τον τρόπο που απαντούσαν στις ερωτήσεις χρησιμοποιώντας είτε το κυρίαρχο είτε το μη-κυρίαρχο χέρι τους ενώ οι λέξεις «λογική» και «συναίσθημα» αποφεύχθηκαν σκόπιμα έτσι ώστε να μην καταλάβουν τον πραγματικό σκοπό του πειράματος.

Στη συνέχεια κλήθηκαν να απαντήσουν σε μια σειρά από δύσκολες ερωτήσεις γενικών γνώσεων καθώς και σε μια σειρά από ηθικά διλήμματα μέσω ενός υπολογιστή χρησιμοποιώντας το μη-κυρίαρχο χέρι τους. Όπως είχε προβλεφθεί, οι συμμετέχοντες που χρησιμοποιούσαν περισσότερο τη λογική απάντησαν σωστά στις ερωτήσεις γενικών γνώσεων ενώ οι πιο συναισθηματικοί ανταποκρίθηκαν στα ηθικά διλήμματα με πιο συναισθηματικό και λιγότερο λογικό τρόπο. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πρώτη ομάδα είχε μεγαλύτερη ευκολία στην επίλυση των προβλημάτων που απαιτούσαν διανοητική εργασία, ενώ η δεύτερη έδωσε μεγαλύτερο βάρος στο συναίσθημα για τη λήψη αποφάσεων.

Το πείραμα των Fetterman και Robinson αποτελεί παράδειγμα ενός φαινομένου γνωστού ως μηχανισμός επιρροής συμπεριφοράς, το οποίο περιλαμβάνει συνήθως καθοδήγηση της συμπεριφοράς ή αμυδρά σημάδια στο περιβάλλον που υποτίθεται ότι επηρεάζουν τη μετέπειτα συμπεριφορά των συμμετεχόντων με τρόπο που δεν γίνεται αντιληπτός. Τα πειράματα συμπεριφοράς έχουν δημιουργήσει μεγάλη διαμάχη ανάμεσα στους ψυχολόγους τα τελευταία χρόνια λόγω των δυσκολιών στην επαλήθευση των αποτελεσμάτων (Cesario, 2014). Αυτό δεν σημαίνει ότι και τα αποτελέσματα των Fetterman και Robinson θα πρέπει να αγνοηθούν χωρίς περαιτέρω έρευνα, μόνο που θα ήταν προτιμότερο να αντιμετωπιστούν με κάποια προσοχή μέχρι να επαληθευτούν σε ένα μεγαλύτερο δείγμα πληθυσμού.

Επίσης, διατηρώ ορισμένες επιφυλάξεις σχετικά με τα τεστ γενικών γνώσεων που χρησιμοποιήθηκαν (και αυτό ισχύει εξίσου και για την έρευνα συσχετισμού που αναφέρθηκε νωρίτερα). Συγκεκριμένα, στα πειράματα χρησιμοποιήθηκαν λίγες ερωτήσεις (10 στη μελέτη συσχετισμού και 8 στην πειραματική μελέτη) είτε σε αληθινή είτε σε ψεύτικη μορφή. Μια τέτοια μορφή επιτρέπει στους συμμετέχοντες να μαντέψουν τις απαντήσεις τους αυξάνοντας το στοιχείο της τύχης. Σε ένα τεστ στο οποίο οι συμμετέχοντες θα έπρεπε να δώσουν οι ίδιοι απαντήσεις θα επέτρεπε μια πιο αξιόπιστη εκτίμηση της απόδοσής τους.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, το πείραμα των Fetterman και Robinson προσφέρει ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι κάθε είδος αυτοαντίληψης έχει τα αντίστοιχα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν περισσότερο τη λογική τους μπορεί να είναι πιο έξυπνοι και πιο ορθολογικοί από ορισμένες πλευρές, αλλά είναι συνήθως και ψυχροί με αποτέλεσμα να στερούνται κοινωνικών σχέσεων. Όσοι λειτουργούν με το συναίσθημα είναι πιο ευχάριστοι στους γύρω τους, αλλά μπορεί επίσης να αντιδρούν υπερβολικά στο στρες. Αν είναι αλήθεια ότι η μετατόπιση της προσοχής είτε προς τη λογική είτε προς το συναίσθημα μπορεί να αλλάξει προσωρινά τη σκέψη και τη συμπεριφορά κάποιου, τότε αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να είναι πιο ευέλικτοι στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της καθημερινότητας.

Η Ψυχολογία της Προσωπικότητας επικεντρώνεται στους τρόπους με τους οποίους τα χαρακτηριστικά ενός ατόμου παραμένουν σταθερά με την πάροδο του χρόνου. Αυτό θα μπορούσε να ληφθεί από την απαισιόδοξη πλευρά του υποδηλώνοντας ότι οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να αλλάξουν σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, ακόμη κι αν οι άνθρωποι φαίνεται ότι είναι αρκετά σταθεροί στη συμπεριφορά τους μακροπρόθεσμα, στην καθημερινή τους ζωή διαθέτουν σημαντική ικανότητα να ενεργούν διαφορετικά από τον συνηθισμένο τρόπο όταν είναι απαραίτητο. Έτσι λοιπόν, δεν χρειάζεται να νιώθουν ότι είναι κολλημένοι είτε στη λογική είτε στο συναίσθημα, αλλά να ξέρουν ότι είναι σε θέση να κάνουν αλλαγές μέχρι ένα βαθμό ανάλογα με τις απαιτήσεις.

Μια φορά κι έναν καιρό... τα υπόλοιπα τα κάνει ο νους

Σύμφωνα με τον Μπρούνο Μπέτελχαϊμ (Bruno Bettelheim), επιφανή φροϊδιστή παιδοψυχολόγο, που έζησε στην Αυστρία κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η βαθύτερη ψυχολογική λειτουργία των μυθολογικών αφηγήσεων και των παραμυθιών είναι ότι μας βγάζουν από δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις, μας βοηθούν δηλαδή να απαλλαγούμε από κάποιες φοβικές εμμονές μας.

Ακολουθώντας την πλοκή της ιστορίας ανακαλύπτουμε τους πιο ανομολόγητους φόβους μας και μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουμε, όπως ο ήρωας του παραμυθιού, τους «δράκους» και τα «τέρατα» που μας απειλούν. Ετσι, μέσω της ταύτισης με τον ήρωα των φανταστικών ιστοριών, εξοικειωνόμαστε με τα φοβικά αισθήματά μας και, υποσυνείδητα, επινοούμε «μαγικούς» τρόπους για την υπέρβασή τους.

Οσο γοητευτική κι αν ακούγεται αυτή η φροϊδική ερμηνεία, θεωρείται πλέον ανεπαρκέστατη διότι αφήνει αναπάντητα μια σειρά από ιδιαίτερα κρίσιμα ερωτήματα: Ποιες εγκεφαλικές δομές εμπλέκονται στην επινόηση και στην πρόσληψη των ιστοριών; Και πώς ακριβώς αυτές οι εξόφθαλμα μη ρεαλιστικές ιστορίες μπορούν να επηρεάζουν την πραγματική ζωή των ανθρώπων;


Στο πανέμορφο παραμύθι «Τα μαγικά μαξιλάρια» ο Ευγένιος Τριβιζάς μάς μεταφέρει στην «Ουρανούπολη», μια κάθε άλλο παρά φανταστική πολιτεία, όπου ο άρχοντας Αρπατίλαος και οι κακόβουλοι σύμβουλοί του έχουν επιβάλει στον λαό το εξουσιαστικό καθεστώς της πλήρους ψυχοσωματικής υποτέλειας.

Η πιο ακραία έκφραση της σαδιστικής εξουσίας τους είναι η επινόηση των εφιαλτικών μαξιλαριών που στερούν από τον λαό τα όνειρά του, η ύπαρξη των οποίων είναι απαραίτητη για την ψυχοσωματική υγεία και την επιβίωση κάθε λαού. Το εφιαλτικό σχέδιο της απάλειψης των ονείρων εφαρμόζεται στην αρχή με μεγάλη επιτυχία, ώσπου ο Αντώνης, ο δάσκαλος, αντιλαμβάνεται τη σκοταδιστική λειτουργία των μαξιλαριών και με τη βοήθεια των μαθητών του δημιουργούν τα αντιεφιαλτικά μαξιλάρια. Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.

Αυτή η αλληγορική ιστορία δεν αναδεικνύει μόνο τους κινδύνους της ολοκληρωτικής και άρα απάνθρωπης διαχείρισης της ζωής, αλλά ταυτόχρονα μας υποβάλλει την ιδέα ότι η επινόηση και η συλλογική οικειοποίηση μιας ουτοπικής ιστορίας μπορεί να λειτουργήσει ως αμυντικός μηχανισμός απέναντι στην αυθαιρεσία της νέας βιοεξουσίας. Εχει επομένως τεράστιο επιστημονικό (αλλά και πολιτικό!) ενδιαφέρον να κατανοήσουμε τις βιοψυχολογικές προϋποθέσεις αυτής της αποκλειστικά ανθρώπινης ανάγκης να επινοούμε και να διηγούμαστε ιστορίες.

Αναλύοντας τη ζωτική μας ανάγκη για αφηγήσεις

Ενώ σχεδόν οι πάντες αναγνωρίζουν ότι οι πιο απίστευτες αφηγήσεις -οι διάφοροι κοινωνικοί ή πολιτικοί μύθοι και τα υπερφυσικά ή θρησκευτικά παραμύθια- μπορούν να επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή των ανθρώπων κάθε ηλικίας, ελάχιστοι προβληματίζονται για τα πραγματικά αίτια της διαχρονικής παρουσίας ενός τόσο εξόφθαλμα ανορθολογικού φαινομένου.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, άρχισαν δειλά δειλά να εμφανίζονται οι πρώτες εργαστηριακές μελέτες που επιχειρούν να διαφωτίσουν επιστημονικά την τυπικά ανθρώπινη προδιάθεση να μετατρέπουμε σε αφηγήσεις ό,τι γνωρίζουμε αλλά και ό,τι αγνοούμε.

Αναγνωρίζεται διεθνώς ότι ο επιφανής νευροψυχολόγος Ρέιμοντ Μαρ (Raymond Mar) και η ομάδα του στο Πανεπιστήμιο Γιορκ στο Τορόντο του Καναδά έχουν πραγματοποιήσει μερικές από τις πιο πρωτοποριακές έρευνες γύρω από τον εγκεφαλικό μηχανισμό και την ψυχολογική λειτουργία της αφήγησης. Βασιζόμενος σε μια σειρά από έρευνες που πραγματοποίησε μαζί με τον στενό συνεργάτη του, Κιθ Οουτλι (Keith Oatley), καθηγητή Ψυχολογίας στο ίδιο πανεπιστήμιο και καταξιωμένο λογοτέχνη, κατέληξε το 2006 στο συμπέρασμα ότι οι αφηγήσεις λειτουργούν σαν «προσομοιωτές πτήσεων» για τις ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις!

Οπως όταν κάποιος επιθυμεί να γίνει πιλότος αεροπλάνων οφείλει να εκπαιδευτεί επί μακρόν σε έναν επίγειο προσομοιωτή πτήσεων, έτσι και η ακρόαση και η αφήγηση ιστοριών αποτελεί την απαραίτητη προπαιδεία για τη σύναψη των κοινωνικών σχέσεών μας.

Οι ερευνητές οδηγήθηκαν στην υπόθεση ότι οι αφηγήσεις ή οι ακροάσεις ιστοριών λειτουργούν σαν ένα είδος «προσομοιωτή πτήσεων» για τις κοινωνικές σχέσεις αναλύοντας κατά περίπτωση τα δεδομένα και κατόπιν συγκρίνοντας συνολικά τις διαφορετικές ικανότητες ως προς την κοινωνική επιτηδειότητα και τη συναισθηματική ενσυναίσθηση που ήταν ικανοί να επιδεικνύουν οι 94 εθελοντές φοιτητές που συμμετείχαν στη μελέτη.

Ηταν η πρώτη σαφής ένδειξη για τη σημασία και τη λειτουργία των ιστοριών στις ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις. Σε αυτό το πείραμα, ωστόσο, παρέμεναν αδιευκρίνιστες οι σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος. Οπως δήλωσε κατόπιν ο ίδιος ο Μαρ, «όταν το περιεχόμενο των ιστοριών έχει υψηλή κοινωνική αξία και μας διεγείρει διανοητικά, μπορεί να βελτιώσει τις κοινωνικές δεξιότητες των ατόμων. Οποιος διηγείται και ακούει (ή διαβάζει) ιστορίες παρουσιάζει μία σαφώς πιο πλούσια κοινωνική ζωή. Δεν είμαστε όμως ακόμη σε θέση να αποφασίσουμε, με τρόπο επιστημονικά ακριβή, αν η αφήγηση ιστοριών είναι η αιτία της καλύτερης κοινωνικής προσαρμογής ή, αντίθετα, το προϊόν της».

Για να αποφασίσει αν προηγούνται αιτιακά οι ιστορίες ή η κοινωνική προσαρμογή, ο Μαρ και οι συνεργάτες του σχεδίασαν μερικά πολύ ενδιαφέροντα και ιδιαιτέρως αποκαλυπτικά πειράματα σχετικά με τον εγκεφαλικό εντοπισμό των αφηγηματικών μας πρακτικών. Ετσι το 2007-08, καταφεύγοντας στις νέες τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου, κατάφεραν να εντοπίσουν επακριβώς ποιες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται όταν βλέπουμε, ακούμε ή διηγούμαστε ενδιαφέρουσες ιστορίες (βλ. και ειδικό πλαίσιο).

Αλλά και ο Μάικλ Γκαζάνιγκα (Michael Gazzaniga), ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους νευροεπιστήμονες, είναι πεπεισμένος ότι η αφήγηση όσο και η ακρόαση ιστοριών σχετίζονται με εντοπισμένες λειτουργίες του εγκεφάλου μας που εμπλέκονται στην κοινωνική μας συμπεριφορά και διευκολύνουν ή, όταν δυσλειτουργούν, παρεμποδίζουν την κοινωνικοποίησή μας!

«Είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίζουμε με ταχύτητα τα απρόβλεπτα συμβάντα της ζωής επειδή τα έχουμε φανταστεί ή ακούσει από κάποιες διηγήσεις ανάλογων περιπτώσεων. Αυτή είναι μια από τις ουσιαστικές εξελικτικές λειτουργίες της αφήγησης ιστοριών», εξηγεί ο Γκαζάνιγκα, διεθνής αυθεντία στη μελέτη ασθενών με χειρουργικά διαιρεμένους εγκεφάλους για να αντιμετωπιστούν σοβαρές νευρολογικές παθήσεις.

Οταν, μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο κορυφαίος νευροεπιστήμονας ζητούσε από αυτούς τους ασθενείς να δικαιολογήσουν τη φαινομενικά ασυνεπή ή και περίεργη συμπεριφορά που προέκυπτε είτε από το δεξιό είτε από το αριστερό εγκεφαλικό τους ημισφαίριο, τα οποία πλέον δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους, οι περισσότεροι ασθενείς έτειναν να επινοούν εύλογες ιστορίες ή εξηγήσεις που δικαιολογούσαν την παράλογη συμπεριφορά τους.

«Διαπιστώνοντας τόσο συχνά αυτό το φαινόμενο, κατάλαβα ότι ο εγκέφαλός μας καταφεύγει στην τεχνική της “εξιστόρησης” για να βάζει τάξη στην αταξία και να δίνει κάποια λογική συνοχή σε ό,τι είναι λογικά ασυνεπές», διευκρινίζει ο Γκαζάνιγκα.

Η εξελικτική και θεραπευτική δύναμη των ιστοριών

Το αποφασιστικό ερώτημα που προκύπτει από αυτές τις έρευνες είναι γιατί ο άνθρωπος φαίνεται πως είναι το μοναδικό έμβιο ον που έχει ανάγκη να ακούει και να διηγείται ιστορίες; Κι αν αυτό ισχύει, ποια άραγε ζωτική ή εξελικτική ανάγκη εξυπηρετεί αυτή η εκπληκτική όσο και μοναδική ικανότητά μας;

«Η εξήγηση δεν μπορεί παρά να είναι εξελικτική», υποστηρίζει ο Τζόναθαν Γκότσολ (Jonathan Gottschall), καθηγητής Συγκριτικής και Εξελικτικής Λογοτεχνίας στο Washington & Jefferson College στην Πενσιλβάνια. Από το 2006 μέχρι σήμερα, αυτός ο διάσημος «λογοτεχνικός δαρβινιστής» υποστηρίζει τη μάλλον προκλητική άποψη ότι οι βασικές ανθρώπινες αφηγηματικές πρακτικές (π.χ. ιστορικές, λογοτεχνικές, μυθικές αφηγήσεις) είναι διαχρονικές και δεν προκύπτουν από τους επιμέρους τοπικούς-ιστορικούς πολιτισμούς αλλά, αντίθετα, καθορίζονται από πανανθρώπινους βιολογικούς, δηλαδή εξελικτικούς παράγοντες!

Μελετώντας πώς αποτυπώνεται ο ρομαντικός έρωτας στη λαϊκή λογοτεχνία διαφορετικών και γεωγραφικά απομονωμένων λαών, διαπίστωσε ότι υπάρχουν κάποια καθολικά πρότυπα ερωτικής συμπεριφοράς που είναι κοινά σε όλους σχεδόν τους ανθρώπινους πολιτισμούς. Γεγονός που, κατά τη γνώμη πολλών «εξελικτικών λογοτεχνών», επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για διαχρονικές και πανανθρώπινες συμπεριφορές που επιλέχθηκαν από τη φυσική επιλογή κατά την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και όχι από τις τοπικές και ευμετάβλητες κοινωνικές ή πολιτισμικές συνθήκες.

Ωστόσο, η ψυχοθεραπευτική είναι ο τομέας που θα αξιοποιήσει περισσότερο τα συμπεράσματα της βιοψυχολογίας της αφήγησης, εφαρμόζοντάς τα άμεσα σε θεραπευτικές πρακτικές που περιγράφονται ήδη ως «Θεραπείες του Λόγου».

Η σύγχρονη ιατρική που, ως γνωστόν, επικεντρώνεται αποκλειστικά σε δεδομένα απτά και αντικειμενικά, δηλαδή στατιστικά μετρήσιμα, έχει δείξει από καιρό τα εγγενή και ανυπέρβλητα όριά της στην αντιμετώπιση των ψυχικών παθήσεων. Αντίθετα, μια λιγότερο πατερναλιστική και απρόσωπη θεραπευτική προσέγγιση είναι αυτή που προτείνεται σήμερα από την «Αφηγηματική Ιατρική», που στηρίζεται κυρίως στις διαπροσωπικές σχέσεις γιατρού-ασθενή και σε εξατομικευμένες θεραπευτικές πρακτικές που βασίζονται στην καλλιέργεια της ψυχολογικής ενσυναίσθησης του θεραπευτή προς τον ασθενή.

Οπως υποστηρίζει η Ρίτα Σάρον (Rita Charon), διαπρεπής γιατρός, λογοτέχνης και πρωτοπόρος ερευνήτρια σε αυτόν τον τομέα, «οι γιατροί πρέπει να μάθουν να ακούνε τις διηγήσεις των ασθενών τους, να σέβονται τα βιώματα των ασθενών τους και να τα αντιλαμβάνονται με ενσυναίσθηση. Αυτή είναι η αφηγηματική επιτηδειότητα που οφείλουν να αποκτήσουν. Την ίδια ακριβώς επιτηδειότητα που όλα τα ανθρώπινα όντα χρησιμοποιούν καθημερινά για να αφομοιώνουν, να ερμηνεύουν και να απαντούν στις ιστορίες που ακούνε».

Γιατί, βλέπετε, οι λέξεις υπάρχουν για να επικοινωνούμε. Και η αφήγηση και η κατανόηση ιστοριών κάνει καλό στην ψυχοσωματική υγεία μας: διευκολύνει τις κοινωνικές σχέσεις μας με τους άλλους αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό. Εξάλλου, η ανθρώπινη γλώσσα επιλέχθηκε από την εξέλιξη γι? αυτόν ακριβώς τον λόγο. Ομως για τη γλώσσα ως βιολογικό-κοινωνικό φαινόμενο θα πούμε πολύ περισσότερα σε επόμενο άρθρο μας.

Η ανατομική του εγκεφάλου της Σεχραζάντ

Χάρη στις νέες τεχνικές απεικόνισης της δομής και της λειτουργίας των εγκεφάλων, γνωρίζουμε σήμερα τις βασικές δομές και ορισμένα νευρωνικά κυκλώματα που ενεργοποιούνται όποτε ακούμε ή διηγούμαστε μια ιστορία. Και είναι εντυπωσιακή η διαπίστωση ότι πρόκειται για τις ίδιες ακριβώς δομές και κυκλώματα είτε η ιστορία είναι πραγματική είτε φανταστική!

Οπως ήδη αναφέραμε, οι πρωτοποριακές έρευνες του Ρέιμοντ Μαρ και άλλων διαπρεπών νευροεπιστημόνων έδειξαν, ήδη από το 2004, ότι οι εγκεφαλικές περιοχές που ενεργοποιούνται περισσότερο κατά την αφήγηση, το άκουσμα ή την ανάγνωση μιας ιστορίας είναι ο μέσος και πλάγιος προμετωπιαίος φλοιός στο δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο. Εδρα της λεγόμενης δηλωτικής μνήμης (ή εργαζόμενης μνήμης) που συμβάλλει στο να αποκτούν συνοχή και πλοκή οι πληροφορίες που περιέχονται στην αφήγηση. Οσο για την κατανόηση, τον οπτικό τοπολογικό εντοπισμό και την ανάλυση των αφηγηματικών πληροφοριών, φαίνεται πως αυτές οι διεργασίες διεκπεραιώνονται από νευρωνικά κυκλώματα που βρίσκονται στην έλικα του προσαγωγίου, στη μέση μοίρα των εγκεφαλικών ημισφαιρίων.

Εγκέφαλος: μέγας παραμυθάς

Μολονότι οι εγκεφαλικές δομές για την επεξεργασία της γλώσσας και του λόγου βρίσκονται στο αριστερό ημισφαίριο, το δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο είναι αυτό που μετατρέπει μια ασύνδετη διαδοχή μεμονωμένων λέξεων σε αφήγηση με χρονική και χωρική συνοχή. Κοντολογίς, όπως διαπίστωσαν, το συναισθηματικά και αισθητικά ευαίσθητο δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο είναι αυτό που οργανώνει τις λεκτικές πληροφορίες σε ένα διήγημα με ειρμό και ενδιαφέρουσα πλοκή!

Αλλες έρευνες κατόπιν αποκάλυψαν ότι ορισμένα νευρωνικά κυκλώματα του προμετωπιαίου φλοιού σε συνεργασία με τη μακροχρόνια μνήμη μάς επιτρέπουν να «φανταζόμαστε» την ανάπτυξη και την πιθανότερη κατάληξη μιας ιστορίας.

Μήπως, όμως, όλες αυτές οι ανατομικές πληροφορίες σχετικά με τον εγκέφαλο της Σεχραζάντ -και κάθε άλλου λιγότερο προικισμένου αφηγητή- σκοτώνουν τελικά τη μαγεία που γενούν οι «Χίλιες και μία νύχτες» ή κάθε άλλη γοητευτική ιστορία;

Σε καμία περίπτωση η γνώση του εγκεφάλου -του μεγαλύτερου παραμυθά στην Ιστορία- δεν μπορεί να αναιρέσει ή να εξαλείψει τη μαγεία που γεννά η δημιουργική φαντασία του.

Θέλησα μια μέρα να ψάξω τον εαυτό μου

Ρώτησα τους γύρω μου και εκείνοι μου είπαν το πώς με έβλεπαν.

Στράφηκα στους φίλους, αλλά εκείνοι μου είπαν το πώς με περίμεναν.

Συνάντησα τους γονείς μου, αλλά εκείνοι μου είπαν το πώς με ονειρεύτηκαν.

Γύρισα στο ταίρι μου, αλλά εκείνο μου είπε το πώς με ήθελε.

Ζήτησα από την κοινωνία μου και εκείνη μου είπε το πώς να μην είμαι.

Ρωτώντας και ψάχνοντας, βρήκα ένα καθρέπτη.

Και γνωρίζοντας εμένα στο είδωλο, μέσα του είδα και τους γύρω μου, τους φίλους μου, τους γονείς, το ταίρι και την κοινωνία όλη!

Ο νους ειναι ενας καθρεπτης.

Ο καθρεπτης αντανακλα οτι ειναι γυρω του,αλλα δεν κρατα τιποτα για τον
εαυτο του.

Αν ομως ο καθρεπτης ειναι...σκονισμενος, διαστρεφει την εικονα!

Ειναι αληθεια πως στον καθρεπτη ειναι ολα αναποδα αλλα χωρις αυτον δεν
δεν θα μπορουσαμε να δουμε τον εαυτο μας.

Ας ειμαστε λοιπον ευγνωμονες στον καθρεπτη,που μας αποκαλυπτει μονο
την την εξωτερικη μας εμφανιση..!

Tι παθαίνουμε όταν σταματάμε στα φανάρια

Δεν πάει το μυαλό σας...

Όταν ένας οδηγός αναγκάζεται να σταματήσει το αυτοκίνητό του επειδή τα φανάρια άναψαν κόκκινο, τότε εκτίθεται σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σάρεϊ, με επικεφαλής τον δρα Πρασάντ Κουμάρ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό περιβαλλοντικών ερευνών "Atmospheric Environment", υπολόγισαν ότι ενώ ένας μέσος οδηγός περνάει μόνο το 2% του χρόνου του σταματημένος σε φανάρια, αυτός ο σύντομος χρόνος συμβάλλει κατά περίπου 25% στην έκθεση του οδηγού σε επιβλαβή σωματίδια του αέρα.
Τα ίδια τα οχήματα είναι κατ' εξοχήν υπεύθυνα για την εκπομπή νανοσωματιδίων - ρυπαντών που επιβαρύνουν το αναπνευστικό και καρδιαγγειακό σύστημα των ανθρώπων, τόσο των οδηγών, όσο και όσων μένουν κοντά σε πολυσύχναστους δρόμους.

Οι ερευνητές κατέγραψαν την έκθεση των οδηγών στη ρύπανση της ατμόσφαιρας σε διάφορες φάσεις και σημεία των διαδρομών με το αυτοκίνητο. Τα πιο «καυτά» σημεία για ρύπανση βρέθηκαν ότι είναι οι διασταυρώσεις με φωτεινούς σηματοδότες, όπου οι οδηγοί αναγκαστικά σταματούν και ξεκινούν ξανά.
Σε αυτές τις διασταυρώσεις διαπιστώθηκε ότι η συγκέντρωση των αερολυμάτων είναι έως 29 φορές υψηλότερη από ό,τι στη διάρκεια της υπόλοιπης διαδρομής, όπου ο οδηγός δεν αναγκάζεται να σταματήσει στα φανάρια. Επιπλέον, καθώς τα οχήματα είναι σταματημένα το ένα κοντά στο άλλο στους σηματοδότες, οι εκπομπές από τις εξατμίσεις αυξάνουν σημαντικά τη ρύπανση του αέρα, επιβαρύνοντας την υγεία των οδηγών.
«Η ρύπανση της ατμόσφαιρας τοποθετήθηκε πρόσφατα στην πρώτη δεκάδα των κυριότερων παραγόντων κινδύνου για τους ανθρώπους παγκοσμίως, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να συνδέει τη ρύπανση του αέρα με επτά εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο», δήλωσε ο Πρασάντ Κουμάρ και πρόσθεσε ότι καθώς ολοένα περισσότερα αυτοκίνητα κυκλοφορούν στους δρόμους, η κατάσταση επιδεινώνεται.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, εφ' όσον κάποιος πρέπει οπωσδήποτε να χρησιμοποιεί το αυτοκίνητό του, καλά θα κάνει να έχει τα παράθυρα κλειστά (ιδίως στις διασταυρώσεις με σηματοδότες) και να διατηρεί όσο γίνεται μεγαλύτερη απόσταση από τα προπορευόμενα οχήματα και τις εξατμίσεις τους.
Επίσης, οι επιστήμονες συστήνουν στις αρμόδιες Αρχές να κάνουν τον καλύτερο δυνατό συγχρονισμό των σηματοδοτών, ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο ο χρόνος αναμονής των οδηγών στα φανάρια και η έκθεσή τους στη ρύπανση.

Έγερσις

Ορισμένες φορές οι συνθήκες που αντιμετωπίζουμε μας βρίσκουν απροετοίμαστους.
Ορισμένες φορές γινόμαστε έρμαια των καταστάσεων τριγύρω είτε μπορούμε εν τέλει να τις ελέγξουμε είτε όχι. Κι αυτό οφείλεται μόνο σε μια δικιά μας οικειοθελή αναποφασιστικότητα.

Η ανθρώπινη σκέψη διαγράφει μια πορεία μέσα στο χοροχρονικό συνεχές της ζωής. Η σκέψη και η πορεία της πάνω στο χώρο και στο χρόνο είναι που διαμορφώνουν αυτό που λέμε "ζωή". Είναι τόσο τρελή η "σκέψη" ότι χώρος, χρόνος, ζωή, κόσμος είναι όλα έννοιες που υπάρχουν καθαρά και μόνο εξαιτίας μας, εξαιτίας σου και εξαιτίας μου. Δεν μπορούσα να μην αναφερθώ σε αυτό όσο άσχετο κι αν είναι με το κυρίως θέμα της ανάρτησης. Γι' αυτό πάμε παρακάτω.

Η σκέψη λοιπόν διαμορφώνει τη ζωή και τον κόσμο. Τι διαμορφώνει όμως τη σκέψη; Ποιο είναι το φίδι που σέρνεται πονηρά πίσω από το αβγό; Ποια είναι η μήτρα; Ποια είναι η δύναμη που έχει δώσει αέναη ώθηση στα πάντα και αυτά υπακούν στο κάλεσμα της αέναης κίνησης; Τι διαμορφώνει τη σκέψη, ποια είναι η μάνα της σκέψης, της αντίληψης και της περιγραφής που δίνουμε δηλαδή εμείς στον κόσμο, στην ίδια μας τη ζωή;

Μπορεί να υπάρξει ο κόσμος, το σύμπαν χωρίς τον άνθρωπο. Αν και διαφωνώ σε πολλά με τους επιστημονιστές-υλιστές θα συμφωνούσα μαζί τους και θα έλεγα πως "ναι, μπορεί να υπάρξει το σύμπαν χωρίς την ύπαρξη του ανθρώπου". Αλλά το ερώτημα δεν έχει τεθεί στη σωστή του αφετηρία. Το ορθό ερώτημα που πρέπει να κάνουμε πριν το προαναφερθέν είναι το εξής: "Ο κόσμος μπορεί να υπάρχει χωρίς την αντίληψή του;". Με άλλα λόγια, μπορεί το ο,τιδήποτε να διεκδικεί την ύπαρξη, την υπόστασή του όταν δεν μπορεί να μπει σε κάποια νοητικά πλαίσια, όταν δεν βρίσκεται στα όρια ενός ορισμού, όταν τέλος πάντων, δεν υπάρχει ένα μυαλό, ένας νους, μια νόηση που να νοηματοδοτεί το σύμπαν;

Μπορεί λοιπόν να υπάρχει κάτι χωρίς να προϋπάρχει αυτού του κάτι, κάτι άλλο, που να αντιλαμβάνεται την ύπαρξη αυτού του κάτι; Αν λοιπόν Χ είναι το σύμπαν, δεν μπορεί να υπάρχει αυτό το Χ αν δεν υπάρχει πριν από αυτό ένας Ψ νους που να αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του Χ σύμπαντος. Τα πράγματα για το Χ είναι εύκολα στην περίπτωσή μας. Αν δεν υπάρχει ο Ψ απλά δεν υπάρχει και το Χ και end of story. Αν από την άλλη ο Ψ υπάρχει, το Χ πάλι δεν επηρεάζεται διότι το Χ δεν έχει κάποια ας το πούμε "υποχρέωση να αντιληφθεί κάτι". Ο κόσμος, το σύμπαν λέει απλά "είμαι εγώ και είμαι εδώ και τώρα". Ο Ψ ωστόσο, ο νους, αυτός φέρει ένα βάρος, μια ευθύνη απέναντι στο σύμπαν. Έχει ευθύνη να νοήσει το σύμπαν, να αντιληφθεί την ύπαρξή του, πρόσεξε, δε λέω να μάθει το σύμπαν και να ξεκλειδώσει τα μυστικά του, αυτό είναι άλλη κουβέντα. Ο Ψ, ο Νους έχει χρέος να πει αυτές τις λέξεις "είμαι εγώ, είμαι εδώ, τώρα και το ξέρω". Ο Νους είναι κομμάτι του σύμπαντος, αλλά σε αντίθεση μ' αυτό (το σύμπαν-κόσμο) πρέπει να κατανοήσει. Πρέπει να κατανοήσει 1ον ότι είναι, 2ον ότι είναι κομμάτι του σύμπαντος και 3ον πρέπει να κατανοήσει το σύμπαν. Αυτά τα τρία επίπεδα νόησης είναι που αποτελούν και το πρώτο σκαλί της αυτοαντίληψης, της εξέλιξης του όποιου ανθρώπινου μεγαλείου ή αποπάτου. Για να αποκτήσει αυτά τα τρία skills η σκέψη, ο Ψ Νους, χρειάζεται κάτι άλλο που προηγείται ακριβώς της σκέψης. Μιλάμε φυσικά για τη Μητέρα της Σκέψης, τη Μάνα του Νου, μιλάμε για τη Θέληση.

Η πίστη, δηλαδή η Θέληση, λέει ο λαός, κινεί και βουνά. Η αληθινή Θέληση ενός ανθρώπου είναι αδύνατο να καμφθεί παρά τα εμπόδια και τις αντίθετες δυνάμεις. Η Θέληση θα μπορούσαμε να πούμε είναι ο ποιμένας της Ανθρωπότητας. Οι άνθρωποι χωρίς σκέψη δε διαφέρουν από τα πρόβατα σε κάτι. Ένας αδέσποτος αμνός δεν ενδιαφέρεται για τίποτα πέραν των περί της επιβιώσεώς του επιτηδευμάτων. Από κει και πέρα, δεν υπάρχει χώρος για ενασχόληση με το πνεύμα, τα κοινά, με ένα σχέδιο μεγαλύτερο από την αυστηρή διατήρηση στη ζωή. Η συνύπαρξη, η ασφάλεια, η εξάπλωση, η διαιώνιση, η κερδοφορία του "κοπαδιού"-κοινωνίας-ανθρωπότητας όμως ανήκει στη δικαιοδοσία του ποιμένος. Και ο ποιμένας είναι η Θέληση. Η Θέληση είναι ο θείος Σωτήρας της Ανθρωπότητας απένταντι και μέσα στο γίγνεσθαι, στην πραγματικότητα, στις συνθήκες και στις καταστάσεις. Είναι ο ήρωας που κρυφά παρεμβαίνει ανάμεσα στον αδύναμο και γυμνό άνθρωπο και στις κακουχίες που τον πολιορκούν. Είναι μυστικός σύμβουλος, προστάτης, φίλος και σύμμαχος. Είναι το ένστικτο εκείνο που διατηρεί τον Άνθρωπο στο ύψος του, σε μια καθαγιασμένα ακόλαστη ερωτική περίπτυξη με την ίδια την αξιοπρέπειά του. Η Θέληση είναι ο Φύλακας της Προσωπικής Τιμής του καθενός από μας.

Διανύουμε μια εποχή όπου η προσωπική τιμή γίνεται εύκολα debatable αντικείμενο. Έχουμε ως γνωστόν μπερδέψει τις λέξεις αφού δε μάθαμε και ποτέ το αληθινό τους νόημα. Έχουμε μπερδέψει λοιπόν την αξιοπρέπεια με την ψωροπερηφάνια. Το ανήθικο γίνεται φυσικό, το ανέντιμο κατέληξε να λέγεται "σωστό". Το "συγγνώμη" μεταφράζεται σε "καβάλα με", ο αγαθός είναι ο βλάκας, ο εξυπνάκιας είναι ο έξυπνος. Η μετάνοια, από μετά-νόηση έχει γίνει ικεσία για αποφυγή της τιμωρίας, γονυπετώς. Μετανοώ σημαίνει αλλάζω γνώμη, αλλάζω τον τρόπο που θα αντιδράσω σε ένα ερέθισμα την επόμενη φορά που θα το συναντήσω. Μετανοώ δε σημαίνει να πέφτω χάμω, να αγγίζω με γόνατα και χέρια το πάτωμα, να γλείφω εκεί που πατώ και να εύχομαι να μην είχα κάνει ή πει αυτό που έκανα ή είπα. Αυτά περνάνε μόνο στους μωρούς και στους φοβισμένους. Αυτά περνάνε στους ικέτες και στους επαίτες. Και δυστυχώς έχουμε γεμίσει με επαίτες, επαίτες στην ανθρωποκεντρική πολιτισμένη Δύση, επαίτες για δόσεις, για φράγκα, για προσοχή, για αποδοχή, για ψίχουλα σημασίας, για ψίχουλα νοήματος.

Επαιτούν και δηλώνουν εξαρτημένοι με την επαιτία τους. Και είναι εξαρτημένοι από την πραγματικότητα, από τον κόσμο και από τη ζωή. Σαν καλά πρόβατα που είναι αδιαφόρησαν, αγνόησαν το βασικό κανόνα που διέπει την Αλήθεια, ότι η Θέληση διαμορφώνει τη σκέψη κι εκείνη με τη σειρά της τον κόσμο, ποτέ vice versa. Αιτούμαι λοιπόν και δεν επαιτώ όπως και δεν απαιτώ από κανέναν να ασκήσει μέσα του κάποιες αρχές προκειμένου να τιμήσει τη χαμένη του τιμή.

- Ίσος προς ίσον. Τελούμε σε μια διαρκή σχέση μαθητού-δασκάλου. Πρώτιστη έγνοιά μας οφείλει να είναι ότι δεν ξέρουμε τίποτα. Αυτό που έχουμε την εντύπωση ότι ξέρουμε είναι απλά μια σκιά γνώσης, ένα αμιδρό σκοτάδι και σε καμία περίπτωση φως. Δεν είναι η γνώση αυτή καθεαυτή το κίνητρο, αλλά ο δρόμος προς αυτή που μας κινητοποιεί. Γι' αυτό δεν κοιτάμε τον διπλανό μας αφ' υψηλού. Αν σέρνεται έχουμε χρέος να του στρίψουμε το κεφάλι προς την έξοδο της σπηλιάς του. Αν πάλι αρνηθεί, ψάχνουμε για κάποιον άλλον που έχει περισσότερο την ανάγκη μας μέσα στο λάκκο με τα φίδια από τον προηγούμενο.

- Αυτό-Διάθεση. Προθυμία για να συμμετέχουμε στο έργο, σε κάθε έργο, σε κάθε εγχείρημα μικρό και καθημερινό ή μεγάλο και αιώνιο. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούμε, γινόμαστε μέτοχοι στο μέλλον, στη διαιώνιση, στην ελπίδα κυρίως, όχι σε κάποια μεγάλη συλλογική ιδέα, αλλά στην προσωπική ελπίδα. Η προσωπική ελπίδα είναι η ηλιαχτίδα που μας υπενθυμίζει πως όσα συμβαίνουν τριγύρω έχουν νόημα, έχουν σκοπό, όλα είναι ευκαιρίες και το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τις αρπάξουμε ή να τις αφήσουμε. Δουλεύουμε, δημιουργούμε συνειδητά, υπηρετούμε ελεύθεροι, διατάζουμε τους εαυτούς μας. Γινόμαστε καλοί ηγέτες αφού μάθουμε πρώτα καλά να υπηρετούμε.

- Πόνος. Κανείς δε θέλει να πονά. Όλοι θέλουν να βρίσκονται σε μια κατάσταση ηδονής, μόνιμη ει δυνατόν. Αλλά ο Νόμος των Αντιθέτων δεν παρακάμπτεται. Για να αντιληφθώ την ηδονή πρέπει να ζήσω τον πόνο. Καλοσορίζουμε τον πόνο, τον αντιλαμβανόμαστε ως κίνητρο, ως δάσκαλο. Πρέπει να σταματήσουμε να βάζουμε ως σκοπό σε κάθε μας πράξη την απόκτηση κέρδους, τη νίκη, την επιτυχή έκβαση, την ευχαρίστηση. Υπάρχουν πράξεις που όλοι καλούμεθα κάποτε να κάνουμε οι οποίες δεν έχουν κάποιο ευχάριστο αποτέλεσμα, αλλά πρέπει να τις κάνουμε. Γιατί; Γιατί το οφείλουμε στον εαυτό μας, στην Τιμή και την Αξιοπρέπειά μας. Κάποτε στους δρόμους μπορούσες να δεις κυνικούς φιλοσόφους να ζουν δίπλα σε ζητιάνους που ήταν πρόθυμοι να σου φιλήσουν το χέρι για λίγο τσίγγο από την τσέπη σου. Εδώ έγγειται η διαφορά ανθρώπου και Ανθρώπου. Δουλεύουμε λοιπόν πάνω στον πόνο και στη στέρηση μέχρι ο πόνος να γίνει Αξιοπρέπεια και η στέρηση Αυτάρκεια. Βλέπεις και τα δύο ζεύγη είναι η πλευρές του ίδιου νομίσματος, το θέμα είναι να αλλάξει η αντίληψη.

- Όχι. Παρά τις όποιες συνέπειες και την αντιπάθεια που θα εισπράξεις, είναι λυτρωτική λέξη. Πίστεψέ με, δεν είναι taboo, δεν είναι απαγορευμένη λέξη, μπορείς να την πεις. Το θέμα είναι ότι μάλλον φοβάσαι το μετά. Η Αξιοπρέπειά σου απαιτεί να παίρνεις αποφάσεις, να δέχεσαι και να αρνείσαι. Η όποια μεταμέλεια και φοβία θα πρέπει να εξαϋλώνεται άμα τη λήψει της αποφάσεως, αρκεί να έχει παρθεί σύμφωνα με τον προσωπικό ηθικό κώδικα, σύμφωνα με την προσωπική Τιμή. Το ΟΧΙ λοιπόν δεν είναι casus belli, είναι απλά μια απόφαση.

- Είμαι εδώ και τώρα. Δεν έχει να κάνει με την αξιοποίηση της στιγμής στο έπακρο. Δεν έχει να κάνει με το αν απολαμβάνεις τη ζωή και αν της ρουφάς το μεδούλι. Έχει να κάνει με το αν αντιλαμβάνεσαι πού είσαι, τη στιγμή που είσαι εκεί, αν ατιλαμβάνεσαι τι κάνεις τη στιγμή που το κάνεις, αν αντιλαμβάνεσαι ποιος είσαι, αν εν τέλει αντιλαμβάνεσαι ότι είσαι. Αυτό είναι ένα σημαντικό φάρμακο για τις συνήθειες και ακόμα πιο σημαντικό για τις εξαρτήσεις.

- Πολεμιστής. Πάντα πρότυπο, μόνιμα πρότυπο. Αυτός και ο στόχος του, οι περισπασμοί έρχονται και παρέρχονται, ο στόχος όμως μένει εκεί στο τέλος της διαδρομής. Ο Πολεμιστής θα τελειώσει όταν αγγίξει το στόχο, θα τελειώσει μαζί του. Ο Πολεμιστής είναι ο Σκοπός του. Αυτό το μυστικό παλεύει να μάθει μια ζωή, αλλά η όμορφή του περηφάνια δεν τον αφήνει να δει κάτω από τη μύτη του. Ας είναι, είναι πάντα και μόνιμα πρότυπο, αυτός, το σκοτεινό του πρόσωπο και τα αλύγιστα γόνατά του. Είναι το σύμβολο της πορείας μας, η ελπίδα.

- Αμφιβολία. Το λεγόμενο self-doubt. Ιερή στιγμή. Πού και πού ερχόμαστε μπροστά σε θησαυρούς γνώσης, για τον εαυτό μας, τις αντοχές μας, τα λάθη μας, τους φόβους και τις νίκες μας (που πιστέψτε με είναι πολύ περισσότερες από αυτές που νομίζετε). Είναι η στιγμή που πρέπει να απομονωθείς, να βρεις το προσωπικό σου άσυλο, να φροντίσεις τις πληγές σου, να σταθείς στα πόδια σου και να καταβάλεις ξανά τους φόβους σου. Θα σου πάρει μέρες, μήνες, ίσως χρόνια, αλλά θα το κάνεις, για να μη σε πάρει ο διάολος, θα το κάνεις!

- Ευθύνη. Άνθρωπος χωρίς Ευθύνη δεν έχει αξιοπρέπεια και τιμή. Ευθύνη απέναντι στον εαυτό του, απέναντι στους άλλους και κυρίως στους πειρασμούς του. Συχνά η αδιαμφισβήτητη ανωτερότητά σου απέναντι στους άλλους σε κάνει αλαζόνα, με μια λαβή όμως η Ευθύνη θα σε φέρει στα γόνατα. Άλλοτε πάλι, ανακατεύεσαι με τις μάζες, ακολουθάς τις γνώμες της, το θυμοειδές της, τα συνθήματά της και ξεχνάς ποιος είσαι. Η Ευθύνη θα σε χαστουκίσει και ο πόνος θα σε ανεβάσει πίσω εκεί που ήσουν. Η Ευθύνη είναι η αυτολογοκρισία που πρέπει να έχει κάθε Έντιμος Άνθρωπος, προκειμένου να είναι καθαρός και αγνός μπροστά στην Αξιοπρέπειά του, στον ένα και μοναδικό Κριτή του.

Η Θέληση ατσαλώνει τον χαρακτήρα. Η Θέληση μας κάνει κυρίαρχους της μοίρας μας μέσα σε έναν κόσμο χάους και μηδενικής λογικής. Η Θέληση άλλους μας κάνει ήρωες της ζωής μας και άλλους μοιραίους ζητιάνους και παρακατιανούς, αναλόγως αν την έχουμε ή όχι.

Ο άνθρωπος που δεν έχει Θέληση, φοβάται, κλαίει σκυφτός και ζητάει βοήθεια από τους άλλους, λες και υπάρχουν άλλοι. Θέλει να κρατήσει ζωντανές τις συνήθειές του και τη ματαιότητά του. Πέφτει στα γόνατα και σφουγκαρίζει τα πατώματα με το σώμα του προκειμένου κάποιος να τον δει κάποια στιγμή και να του πει "ναι, έχεις αξία, ναι έχεις σημασία", γιατί ποτέ δεν το πίστεψε μόνος του για τον εαυτό του.

Ο Άνθρωπος που έχει Θέληση, είναι Ήρωας Αφανής. Εργάζεται στο όνομα της Τιμής ακόμα και στον ύπνο του. Ο Άνθρωπος της Θέλησης είναι ελεύθερος γιατί ξέρει πότε να ξεχύνει και πότε να δυναστεύει τον εαυτό του. Ξέρει να χρησιμοποιεί τα γκέμια και δεν αφήνει τους άλλους, ούτε τις συνθήκες να κάνουν τη δουλειά γι' αυτόν. Ο Άνθρωπος που έχει Θέληση, βρίσκεται στους μύθους, στον παλιό Ιπποτισμό. Ο Άνθρωπος της Θέλησης έχει κώδικα ηθικής, έχει αρχές. Και οι αρχές στη ζωή δίνουν ένα μεγάλο ατού, σε απαλλάσσουν από πολλά ψευτοδιλήμματα. Οι πολεμιστές της εντιμότητας έχουν λάβει από καιρό την απόφασή τους για το πώς θα πορευθούν. Όλα τα άλλα είναι απλά πλοήγηση βάσει σχεδίου.

Αν ακολουθάς τυφλά τη μοίρα σου, ξέρεις καλά το δρόμο σου, δεν έχεις λόγο να ανησυχείς.

Αν πάλι έχεις Θέληση μέσα σου, αν ζεις και λειτουργείς σύμφωνα με τις επιταγές της Αξιοπρέπειας και της Αλήθειας, βάλε τέλος στις αμφιβολίες. Ήρθε η στιγμή της Έγερσης, στείλε τους φόβους πίσω στο σκοτάδι και φέρε το φως.

Ζώα και συναισθήματα

Πώς βιώνουν τα ζώα τα συναισθήματα;
Αναρωτιέμαι πόσα από αυτά που μου δείχνει ο σκύλος μου είναι αληθινά συναισθήματα; Νιώθει η γάτα μου όλα αυτά που της αποδίδω ή απλά έχω την ανάγκη να τη δω σαν έναν μικρό άνθρωπο, για να γίνει η ζωή μου πιο εύκολη; Μόνο η γάτα κι ο σκύλος μου με αγαπούν ή παρόμοια συναισθήματα μοιράζονται το κουνέλι, το χάμστερ και το παπαγαλάκι μου; Άραγε, τα ζώα βιώνουν τα ίδια συναισθήματα με τον άνθρωπο;
Αυτό το ερώτημα έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον στην επιστημονική κοινότητα και ερευνητές έχουν πολλές φορές προσπαθήσει να δώσουν μια απάντηση.

Από το 350 π.κ.ε, ο Αριστοτέλης έγραψε στο “Περί ζώων ιστορίας”: Κάποια είναι ήρεμα και οκνηρά, όπως το βόδι. Άλλα είναι ευέξαπτα και άγρια, όπως το αγριογούρουνο. Όμως για τα επόμενα χρόνια και μέχρι να ανακαλυφθεί η επιστήμη της ηθολογίας, η απόδοση συναισθημάτων στα ζώα, θεωρείτο από πολλούς ανθρωπομορφισμός.
Το 1872, όμως, ο Κάρολος Δαρβίνος ανέπτυξε τη θεωρία του πάνω στην εξέλιξη των ειδών και εξέδωσε το βιβλίο του «Η έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και στα ζώα» Σ’ αυτό το βιβλίο αναφέρει πως τα ζώα, όπως και ο άνθρωπος, νιώθουν τη χαρά και τον πόνο, την ευτυχία και τη δυστυχία. Ο κορυφαίος νατουραλιστής, λάτρευε τον σκύλο του και είχε δηλώσει: “Ο άνθρωπος ο ίδιος δεν μπορεί να δείξει την αγάπη και την ταπεινότητα με τόσο εκφραστικό τρόπο, όσο ένας σκύλος”.

Πρωτογενή και Κοινωνικά συναισθήματα
Το 2003 ο νευρολόγος Antonio R. Damasio διαχώρισε τα συναισθήματα σε πρωτογενή και στα κοινωνικά. Τα πρωτογενή συναισθήματα είναι ο φόβος, ο θυμός, η έκπληξη, η χαρά και η λύπη και ο Damasio τα αποδίδει στα περισσότερα ζώα. Τα κοινωνικά συναισθήματα περιλαμβάνουν τη συμπάθεια, τη ντροπή, την περηφάνεια, τη ζήλεια, την ευγνωμοσύνη, το θαυμασμό και την περιφρόνηση. Ο ίδιος δηλώνει πως συχνά έχει παρατηρήσει εκφράσεις αυτών των συναισθημάτων σε διάφορα ζώα.
Αλλά δεν είναι μόνο εκείνος. Οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να αναγνωρίσουμε την ενοχή στα θλιμμένα μάτια και τα κατεβασμένα αυτιά του σκύλου μας που μόλις «τα έκανε» στο χαλί, τη ζήλεια και το θυμό της γάτας μας, τη ντροπή του σκύλου μας όταν τον κουρεύουμε πολύ, όπως και τη θλίψη του όταν μας βλέπει και φεύγουμε από το σπίτι χωρίς εκείνον.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η άποψη πως τα ζώα μοιράζονται παρόμοια συναισθήματα με τον άνθρωπο κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές τα τελευταία χρόνια.
“Και ενώ το χάμστερ είναι αρκετά διαφορετικό από το σκύλο, όλα τα κατοικίδια εκφράζουν τα συναισθήματά τους με παρόμοιο τρόπο με τον άνθρωπο”, δήλωσε πριν ένα χρόνο ο Jeffrey Mogil, ψυχολόγος και νευρολόγος από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, επιβεβαιώνοντας τα λεγόμενα του Δαρβίνου αρκετά χρόνια πριν.
Ενισχύοντας αυτή την άποψη, ο Jaak Panksepp, καθηγητής Συγκριτικής Ανατομίας των ζώων, της Κτηνιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του: “Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο πως όλα τα ζώα έχουν συναισθήματα. Και όλα τα δυνατά, βασικά συναισθήματα προέρχονται από νευρικά πλέγματα του εγκεφάλου που όλα τα θηλαστικά έχουν. Είναι κρίμα που δεν μπορούμε επιστημονικά να συγκρίνουμε το μέγεθος και τη βαρύτητα των συναισθημάτων ανάμεσα στα διάφορα είδη”.
Ένα είναι σίγουρα αποδεδειγμένο: τα μάτια κάθε ανθρώπου είναι ο καθρέφτης της ψυχής του και το ζώο του ο καθρέφτης του εαυτού του.

Το Σύμπαν είναι άχρονο

Η Μεγάλη Έκρηξη δεν συνέβη ποτέ – Το Σύμπαν είναι άχρονο
Μια εκτίμηση με πολύ σημαντικές φιλοσοφικές προεκτάσεις ότι το Σύμπαν δεν αποτελεί προϊόν της Μεγάλης Έκρηξης, αλλά ότι είναι άχρονο κάνουν δύο φυσικοί από τα πανεπιστήμια της Μπένχα της Αιγύπτου και Λέθμπριτζ του Καναδά.
Σύμφωνα με τη γενική θεωρία της Σχετικότητητας που ανέπτυξε ο Άλμπερτ Άινσταϊν πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια ένα σημείο με άπειρη πυκνότητα, γνωστό ως μοναδικότητα (singularity), άρχισε να διαστέλλεται στο πλαίσιο της Μεγάλης Έκρηξης, δημιουργώντας έτσι εξελισσόμενο τον κόσμο που μας περιβάλλει.
Το πρόβλημα με αυτή τη θεωρία είναι ότι δεν δίνει απαντήσεις για το τι συνέβη πριν ή την ίδια τη στιγμή “μηδέν” της Μεγάλης Έκρηξης.
Οι κβαντικές “διορθώσεις” που συμπεριλαμβάνουν οι δύο φυσικοί υποθέτουν ότι το Σύμπαν υπήρχε πάντα ως “κβαντική πιθανότητα” που εν συνεχεία εξελίχθηκε σε αυτό που ονομάζουμε Μεγάλη Έκρηξη.
Όπως αναφέρει ο Αχμέτ Φαράζ Αλί, φυσικός από το Πανεπιστήμιο Μπένχα και ένας από τους συγγραφείς του άρθρου το Σύμπαν δεν έχει χρονική αρχή και τέλος και επομένως η Μεγάλη Έκρηξη ως γενεσιουργός αιτία και γεγονός δεν ισχύει.

Η βάση της υπόθεσης
Το μοντέλο των επιστημόνων βασίστηκε στην ιδέα των κβαντικών τροχιών, που διατύπωσε τη δεκαετία του ’50 ο θεωρητικός φυσικός και φιλόσοφος Ντέιβιντ Μπομ, καταλήγοντας έτσι σε κβαντικές διορθώσεις των εξισώσεων Φρίντμαν, οι οποίες περιγράφουν τη διαστολή του σύμπαντος στο πλαίσιο της γενικής θεωρίας της σχετικότητας.
Βασίστηκαν επίσης στην εργασία του ινδού φυσικού Amal Kumar Raychaudhuri, ο οποίος δούλεψε πάνω στην έννοια της μοναδικότητας. Πάνω σε αυτή τη βάση ανέπτυξαν μια εξίσωση με κβαντικές διορθώσεις και προχώρησαν σε νέες εξισώσεις που περιγράφουν την επέκταση και την εξέλιξη του σύμπαντος εντός της γενικής σχετικότητας. Απέδειξαν ότι τα κβαντικά σωματίδια δεν μπορούν ποτέ να συναντηθούν ή να διασταυρώσουν τις πορείες τους.

Το άχρονο Σύμπαν
Παρόλο που το μοντέλο τους δεν αποτελεί μια πλήρη θεωρία κβαντικής βαρύτητας, περιέχει στοιχεία από την κβαντική μηχανική και τη γενική θεωρία της σχετικότητας, ενώ οι δύο ερευνητές εκτιμούν πως, ακόμη κι όταν διατυπωθεί μία πλήρης θεωρία που να ενοποιεί πλήρως τις δύο περιγραφές της φύσης, τα συμπεράσματά τους θα εξακολουθούν να ισχύουν.
Πάντως, πέρα από το ότι δεν θεωρεί τη Μεγάλη Έκρηξη μιας μοναδικότητας ως αφετηρία του Σύμπαντος, το νέο μοντέλο αποκλείει επίσης ότι το σύμπαν θα αρχίσει να συρρικνώνεται, καταλήγοντας σε ένα σημείο άπειρης πυκνότητας.
Με κοσμολογικούς όρους, οι κβαντικές διορθώσεις «μεταφράζονται» σε μία κοσμολογική σταθερά, η οποία που δεν χρειάζεται την ύπαρξη της σκοτεινής ενέργειας για να δικαιολογηθεί. Επίσης, οι προβλέψεις του μοντέλου συμφωνούν με την κοσμολογική σταθερά και την πυκνότητα του σύμπαντος, όπως προκύπτουν από τις παρατηρήσεις.
Με φυσικούς όρους, το μοντέλο περιγράφει το σύμπαν ως να κατακλύζεται από ένα κβαντικό ρευστό. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το ρευστό αυτό πιθανόν αποτελείται από βαρυτόνια – υποθετικά σωματίδια χωρίς μάζα που αναλαμβάνουν να «μεταφέρουν» τις δυνάμεις ανάμεσα σε δύο σώματα που αλληλεπιδρούν. Αν υπάρχουν, τα βαρυτόνια θεωρείται πως θα παίξουν κεντρικό ρόλο σε μια θεωρία κβαντικής βαρύτητας.
Οι δύο φυσικοί σκοπεύουν να αναλύσουν ακόμη περισσότερο το μοντέλο τους, μεταξύ άλλων για να το προσαρμόσουν σε μικρές διαταραχές που καθιστούν το σύμπαν τοπικά ανομοιογενές. Πάντως, δεν αναμένουν ότι τα συμπεράσματά τους θα αλλάξουν σημαντικά.