ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (21.1-21.63)

Ραψωδία Φ' - Μάχη παραποτάμιος

Ἀλλ᾽ ὅτε δὴ πόρον ἷξον ἐϋρρεῖος ποταμοῖο,
Ξάνθου δινήεντος, ὃν ἀθάνατος τέκετο Ζεύς,
ἔνθα διατμήξας τοὺς μὲν πεδίονδε δίωκε
πρὸς πόλιν, ᾗ περ Ἀχαιοὶ ἀτυζόμενοι φοβέοντο
5 ἤματι τῷ προτέρῳ, ὅτε μαίνετο φαίδιμος Ἕκτωρ·
τῇ ῥ᾽ οἵ γε προχέοντο πεφυζότες, ἠέρα δ᾽ Ἥρη
πίτνα πρόσθε βαθεῖαν ἐρυκέμεν· ἡμίσεες δὲ
ἐς ποταμὸν εἰλεῦντο βαθύρροον ἀργυροδίνην,
ἐν δ᾽ ἔπεσον μεγάλῳ πατάγῳ, βράχε δ᾽ αἰπὰ ῥέεθρα,
10 ὄχθαι δ᾽ ἀμφὶ περὶ μεγάλ᾽ ἴαχον· οἱ δ᾽ ἀλαλητῷ
ἔννεον ἔνθα καὶ ἔνθα, ἑλισσόμενοι περὶ δίνας.
ὡς δ᾽ ὅθ᾽ ὑπὸ ῥιπῆς πυρὸς ἀκρίδες ἠερέθονται
φευγέμεναι ποταμόνδε· τὸ δὲ φλέγει ἀκάματον πῦρ
ὄρμενον ἐξαίφνης, ταὶ δὲ πτώσσουσι καθ᾽ ὕδωρ·
15 ὣς ὑπ᾽ Ἀχιλλῆος Ξάνθου βαθυδινήεντος
πλῆτο ῥόος κελάδων ἐπιμὶξ ἵππων τε καὶ ἀνδρῶν.
Αὐτὰρ ὁ διογενὴς δόρυ μὲν λίπεν αὐτοῦ ἐπ᾽ ὄχθῃ
κεκλιμένον μυρίκῃσιν, ὁ δ᾽ ἔσθορε δαίμονι ἶσος,
φάσγανον οἶον ἔχων, κακὰ δὲ φρεσὶ μήδετο ἔργα,
20 τύπτε δ᾽ ἐπιστροφάδην· τῶν δὲ στόνος ὄρνυτ᾽ ἀεικὴς
ἄορι θεινομένων, ἐρυθαίνετο δ᾽ αἵματι ὕδωρ.
ὡς δ᾽ ὑπὸ δελφῖνος μεγακήτεος ἰχθύες ἄλλοι
φεύγοντες πιμπλᾶσι μυχοὺς λιμένος εὐόρμου,
δειδιότες· μάλα γάρ τε κατεσθίει ὅν κε λάβῃσιν·
25 ὣς Τρῶες ποταμοῖο κατὰ δεινοῖο ῥέεθρα
πτῶσσον ὑπὸ κρημνούς. ὁ δ᾽ ἐπεὶ κάμε χεῖρας ἐναίρων,
ζωοὺς ἐκ ποταμοῖο δυώδεκα λέξατο κούρους,
ποινὴν Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο θανόντος.
τοὺς ἐξῆγε θύραζε τεθηπότας ἠΰτε νεβρούς,
30 δῆσε δ᾽ ὀπίσσω χεῖρας ἐϋτμήτοισιν ἱμᾶσι,
τοὺς αὐτοὶ φορέεσκον ἐπὶ στρεπτοῖσι χιτῶσι,
δῶκε δ᾽ ἑταίροισιν κατάγειν κοίλας ἐπὶ νῆας.
αὐτὰρ ὁ ἂψ ἐπόρουσε δαϊζέμεναι μενεαίνων.
Ἔνθ᾽ υἷι Πριάμοιο συνήντετο Δαρδανίδαο
35 ἐκ ποταμοῦ φεύγοντι, Λυκάονι, τόν ῥά ποτ᾽ αὐτὸς
ἦγε λαβὼν ἐκ πατρὸς ἀλωῆς οὐκ ἐθέλοντα,
ἐννύχιος προμολών· ὁ δ᾽ ἐρινεὸν ὀξέϊ χαλκῷ
τάμνε νέους ὄρπηκας, ἵν᾽ ἅρματος ἄντυγες εἶεν·
τῷ δ᾽ ἄρ᾽ ἀνώϊστον κακὸν ἤλυθε δῖος Ἀχιλλεύς.
40 καὶ τότε μέν μιν Λῆμνον ἐϋκτιμένην ἐπέρασσε
νηυσὶν ἄγων, ἀτὰρ υἱὸς Ἰήσονος ὦνον ἔδωκε·
κεῖθεν δὲ ξεῖνός μιν ἐλύσατο, πολλὰ δ᾽ ἔδωκεν,
Ἴμβριος Ἠετίων, πέμψεν δ᾽ ἐς δῖαν Ἀρίσβην·
ἔνθεν ὑπεκπροφυγὼν πατρώϊον ἵκετο δῶμα.
45 ἕνδεκα δ᾽ ἤματα θυμὸν ἐτέρπετο οἷσι φίλοισιν
ἐλθὼν ἐκ Λήμνοιο· δυωδεκάτῃ δέ μιν αὖτις
χερσὶν Ἀχιλλῆος θεὸς ἔμβαλεν, ὅς μιν ἔμελλε
πέμψειν εἰς Ἀΐδαο καὶ οὐκ ἐθέλοντα νέεσθαι.
τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεὺς
50 γυμνόν, ἄτερ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος, οὐδ᾽ ἔχεν ἔγχος,
ἀλλὰ τὰ μέν ῥ᾽ ἀπὸ πάντα χαμαὶ βάλε· τεῖρε γὰρ ἱδρὼς
φεύγοντ᾽ ἐκ ποταμοῦ, κάματος δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἐδάμνα·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·
«ὢ πόποι, ἦ μέγα θαῦμα τόδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι·
55 ἦ μάλα δὴ Τρῶες μεγαλήτορες, οὕς περ ἔπεφνον,
αὖτις ἀναστήσονται ὑπὸ ζόφου ἠερόεντος,
οἷον δὴ καὶ ὅδ᾽ ἦλθε φυγὼν ὕπο νηλεὲς ἦμαρ,
Λῆμνον ἐς ἠγαθέην πεπερημένος· οὐδέ μιν ἔσχε
πόντος ἁλὸς πολιῆς, ὃ πολέας ἀέκοντας ἐρύκει.
60 ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ δουρὸς ἀκωκῆς ἡμετέροιο
γεύσεται, ὄφρα ἴδωμαι ἐνὶ φρεσὶν ἠδὲ δαείω
ἢ ἄρ᾽ ὁμῶς καὶ κεῖθεν ἐλεύσεται, ἦ μιν ἐρύξει
γῆ φυσίζοος, ἥ τε κατὰ κρατερόν περ ἐρύκει.»

***

Και ως έφθασαν στο πέραμα του βαθυρόου Ξάνθου,
του ποταμού που εγέννησεν ο αθάνατος Κρονίδης,
τους χώρισε και τους μισούς κυνήγαε προς την πόλιν,
στο σιάδι, που μια μέρα πριν του Έκτορος η λύσσα
5 τρικύμιζε τους Αχαιούς κι εφεύγαν τρομασμένοι·

και ως ροβολώντας έφευγαν, η Ήρα τον αέρα
εθόλωνε για να σταθούν, κι οι άλλοι στριμωμένοι
στον ποταμό που τ᾽ αργυρά και τρίσβαθα νερά του
πέφτουν με βρόντον φοβερόν, βαθιά βοούν τα ρείθρα,
10 αχούν οι ακροποταμιές, κι εκείνοι επολεμούσαν
και αλάλαζαν εδώ κι εκεί στα ρεύματ᾽ αφρισμένα.
Και όπως φλόγ᾽ ανάερα σηκώνει τες ακρίδες
αν έξαφνα ξεσπά φωτιά, και στο ποτάμι εκείνες
ροβολάν κάτω να κρυφθούν, ομοίως απ᾽ την λόγχην
15 του Αχιλλέως να σωθούν άνδρες σωρός και ίπποι
όλον του Ξάνθου εγέμιζαν το ρεύμα οπού βροντούσε.
Και άφησε ο διογέννητος στην όχθην το κοντάρι
στους κλάδους μίας μυρικιάς, και με το ξίφος μόνον
πήδησε μέσα ωσάν θεός, κι είχε κακό στον νουν του·
20 κτυπά δεξιά, κτυπά ζερβά και σφαζομένων βόγγος
βγαίνει φρικτός, και το νερό στο αίμα κοκκινίζει.
Και ως φεύγουν από δέλφινα μεγάλον τ᾽ άλλα ψάρια
και φοβισμένα χύνονται σ᾽ ακύμαντο λιμάνι
στους κόλπους, ότι αρπακτικά τρώγει όποιον φθάσει εκείνος,
25 όμοια στα βράχη εκρύβονταν, στο φοβερό ποτάμι
οι Τρώες· και ως εκούρασε τα χέρια του στους φόνους
απ᾽ το ποτάμι ζωντανά δώδεκ᾽ αγόρια πήρε
του πεθαμένου αντίποινα, του ποθητού Πατρόκλου·
τα έβγαλ᾽ έξω αναίσθητα ωσάν ελαφομόσχια
30 και τους οπισθαγκώνισε με τα καλοκομμένα
λουριά που εκείνοι στους κλωστούς χιτώνας εφορούσαν,
και να τους πάρουν πρόσταξεν εκείθεν εις τα πλοία
και αυτός πετάχθη ολόθερμος να ξαναρχίσει φόνους.
Κι εμπρός του τον Λυκάονα τον Πριαμίδην ήβρε
35 πόφευγε από τον ποταμόν, που έναν καιρόν την νύκτα
τον είχε πιάσει αιχμάλωτον στον κήπον του πατρός του,
εκεί που μιας αγριοσυκιάς τα τρυφερά βλαστάρια
σκεπάρνιζε, της άμαξας πλευρά να τα μορφώσει.
Εκεί, κακόν ανέλπιστο, τον εύρηκε ο Πηλείδης,
40 και τότε τον επούλησε και απόστειλε στην Λήμνον
και απ᾽ τον υιόν του Ιάσονος την πληρωμήν επήρε.
Κείθε ακριβά τον λύτρωσεν ο Ίμβριος Ηετίων,
φίλος του, και τον έστειλε στην ιερήν Αρίσβην,
κι έφυγ᾽ εκείθε κι έφθασε στο σπίτι του πατρός του.
45 Ένδεκα με τους φίλους του χαροκοπούσε ημέρες
από την Λήμνον νιόφερτος, και μες στην δωδεκάτην
θεός πάλιν τον έβαλε στα χέρια του Αχιλλέως
που έμελλε και αθέλητον στον Άδην να τον στείλει.
Και άμα τον γνώρισ᾽ ο Αχιλλεύς γυμνόν — ότ᾽ είχε ρίξει
50 κατά γης όλ᾽, ασπίδα του και κράνος και κοντάρι,
ότι τον έλιων᾽ ίδρωτας, καθώς απ᾽ το ποτάμι
έφευγε και απ᾽ τον κόπον του τα γόνατα του ετρέμαν·
τότ᾽ είπε με παράπονο στην ανδρικήν ψυχήν του:
«Μέγα το θαύμα οπού θωρούν τα μάτια τούτα εμπρός τους·
55 ως φαίνεται θ᾽ αναστηθούν μεσ᾽ απ᾽ το μαύρο σκότος
οι Τρώες μεγαλόψυχοι που η λόγχη μου έχει σβήσει
αφού και τούτος γύρισεν απ᾽ την αγίαν Λήμνον
που ζωντανόν τον έστειλα, και η θάλασσα που τόσους
μακράν κρατεί δεν μπόρεσε τον δρόμον να του φράξει.
60 Αλλά τώρα την λόγχην μας κι αυτός ας δοκιμάσει
για να γνωρίσω αν από κει που θα τον στείλω ομοίως
θενά γυρίσ᾽ ή αν η γη θα τον κρατήσ᾽ η θρέπτρα,
που και τον γενναιότερον κρατεί στο μαύρο χώμα».

Εσωτερικός γονέας, εσωτερικός ενήλικας, εσωτερικό παιδί

Ο Καναδός ψυχίατρος Eric Berne παρατήρησε πως οι εμπειρίες που βιώνουν οι άνθρωποι κατά τα πρώιμα χρόνια της ζωής διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και στη συμπεριφορά στην ενήλικη ζωή.

Η προσφορά του Berne στην κατανόηση του ανθρώπινου ψυχισμού, έγκειται στην περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι πρώιμες εμπειρίες συμβάλλουν στη διαμόρφωση τριών πλευρών που απαρτίζουν το Εγώ.

Οι τρεις καταστάσεις του εγώ, σύμφωνα με τον Berne είναι ο γονέας, ο ενήλικας και το παιδί, και δεν ταυτίζονται με πραγματικά πρόσωπα, αφού αποτελούν εσωτερικευμένες οντότητες.

Πολλοί παρομοιάζουν το εγώ με ένα κασετόφωνο στο οποίο έχουν εγγραφεί κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τρεις κασέτες, η κασέτα του γονέα, του ενήλικα και του παιδιού, που αναπαράγονται συνεχώς στην ενήλικη ζωή.

Ο εσωτερικός γονέας αποτελεί τη διδαγμένη αντίληψη της ζωής και περιλαμβάνει γνώσεις, αξίες και αρχές που αποδέχτηκε ο άνθρωπος από πρόσωπα που είχαν γονεϊκό ρόλο τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του (Berne, 1999).

Σχηματίστηκε υπό την επίδραση εντολών και οδηγιών που δέχθηκε από τους γονείς και, στη συνέχεια, από κάθε πρόσωπο που άσκησε ένα είδος φροντίδας, όπως παππούδες, θείοι, δάσκαλοι κ.ά. Κοινό συστατικό των εντολών και των οδηγιών είναι ότι εμπεριέχουν το «πρέπει».

Οι εντολές του γονέα αφορούν το «Τι» ενώ οι οδηγίες το «Πώς» και αποτελούν υποδείξεις για το τι πρέπει να κάνεις και πώς πρέπει να το κάνεις, π.χ., «πρέπει να σέβεσαι τους μεγαλύτερους, να τους μιλάς στον πληθυντικό».

Το μίγμα εντολών και οδηγιών με την πάροδο του χρόνου εσωτερικεύεται και επηρεάζει τη σκέψη, τον τρόπο βίωσης των συναισθημάτων και τη συμπεριφορά. Κάθε φορά που λέω στον εαυτό μου, πρέπει να κάνω δίαιτα, πρέπει να ξυπνήσω στις εφτά, πρέπει, πρέπει, πρέπει... ακούω τη φωνή του εσωτερικευμένου γονιού.

Ο γονέας όμως έχει δύο πλευρές, τον επικριτικό και τον φροντιστικό γονιό, όπως επίσης κάθε ένας από τους δύο μπορεί να έχει μια θετική και μία αρνητική επίδραση στην εξέλιξη. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η θετική πλευρά του εσωτερικού επικριτικού γονιού είναι εκείνη που λέει «Έχεις πιει αρκετά, μην οδηγήσεις» ή «Τρέχεις πολύ, ελάττωσε την ταχύτητα» ή «Έχεις πυρετό, κάθισε σπίτι σήμερα».

Αντίστοιχα, η αρνητική εκδοχή του επικριτικού γονιού μπορεί να είναι «Είσαι πολύ μεγάλη για να φοράς φανταχτερά ρούχα» ή «Είσαι ηλίθιος, έτσι που τρέχεις θα σκοτωθείς» ή «Αν βγεις έξω με πυρετό θα το μετανιώσεις».

Ο θετικός φροντιστικός γονιός προέρχεται από την πλευρά εκείνη που λέει «Εντάξει, κουράστηκες αρκετά αυτή την εβδομάδα, πάρε τους φίλους σου να πιεις ένα κρασάκι».

Ο θετικός φροντισιτκός γονιός μέσα σου δημιουργήθηκε επειδή κάποτε ένα σημαντικό πρόσωπο σου είχε μιλήσει με ανάλογο τρόπο. Για παράδειγμα, μπορεί να σου είχε πει «Φαίνεται πως θα βρέξει. Κοίτα κι εσύ τον ουρανό κι αποφάσισε αν θα πάρεις ομπρέλα».

Είναι εκείνος που σου είπε «Εντάξει, έκανες ένα λάθος, τι έμαθες τώρα για τον εαυτό σου;»

Δημιουργήθηκε επίσης επειδή κάποιος σου είχε θέσει όρια και σου επέτρεψε να μάθεις την υπομονή και τη συνέπεια όταν τα παραβίασες χωρίς να σε τιμωρήσει.

Ο αρνητικός φροντιστικός γονέας σε επισκέπτεται κάθε φορά που ακούς μέσα σου τη φωνή να λέει «Έλα τώρα, κάθισε στο σπίτι να ξεκουραστείς, πού να τρέχεις τέτοια ώρα».

Προέρχεται ίσως από τη συμπεριφορά των γονιών που σε έφεραν στον κόσμο, όταν κάθε μέρα σου έδεναν τα κορδόνια για να μην κουραστείς, με αποτέλεσμα να αργήσεις πολύ να μάθεις να τα δένεις μόνος σου, και όταν σου λύθηκαν στη διάρκεια της προπόνησης στο ποδόσφαιρο ήρθες σε πραγματικά δύσκολη θέση.

Ίσως ακόμη να προέρχεται από τότε που, μέσα από τη δική τους υποκειμενική αντίληψη για τη θερμοκρασία, σε φόρτωναν με μια μπλούζα για να μην κρυώσεις και σε εμπόδισαν να μάθεις να εμπιστεύεσαι την εσωτερική θερμορυθμιστική λειτουργία του οργανισμού σου.

Ο αρνητικός φροντιστικός γονιός είναι αυτός που στην καθημερινότητά μας αποκαλούμε υπερφροντιστικό. Με άλλα λόγια, οι αρνητικές πλευρές του επικριτικού και του φροντιστικού γονέα προήλθαν από τότε που κάποιο σημαντικό πρόσωπο σε εμπόδισε να μάθεις τον εαυτό σου μέσα από τα λάθη σου, από τις φυσικές και τις λογικές συνέπειες των πράξεών σου.

Ο αρνητικός επικριτικός και ο αρνητικός φροντιστικός καταστέλλουν, επιβάλλουν τα πρέπει, συχνά ενοχοποιούν, προσβάλλουν, απαιτούν και επιβάλλουν τιμωρίες.

Ενώ και ο δύο σε βοηθούν να προσαρμοστείς στην πραγματικότητα της ζωής, το κάνουν με έναν τρόπο δυσλειτουργικό. Κάτω από την επίδρασή τους, τα παιδιά δεν μαθαίνουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους παρά μόνο να εξαρτώνται, αφού η συμπεριφορά προσαρμογής έρχεται ως αποτέλεσμα φόβου και υποταγής.

Αντίθετα, ο θετικός επικριτικός και ο θετικός φροντιστικός γονέας συμβάλλουν στην καλλιέργεια εμπιστοσύνης προς τον εαυτό και στην καλλιέργεια εσωτερικής συνέπειας και στηρίζουν την αυτονόμηση.

Ο εσωτερικός ενήλικας

Ο εσωτερικός ενήλικας αρχίζει να δομείται μέσα μας, αρκετά νωρίς, κυρίως μέσω της σωματικής και της συναισθηματικής αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον. Είναι η πλευρά εκείνη που υπολογίζει και αξιοποιεί τα δεδομένα που προσλαμβάνει στην παρούσα στιγμή από το περιβάλλον και ανταποκρίνεται σε αυτά με τη σκέψη, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά.

Μπροστά σε έναν πραγματικό κίνδυνο, θα βιώσει φόβο, θυμό ή λύπη, συναισθήματα που θα οδηγήσουν σε δράση αυτοπροστασίας. Για παράδειγμα, κάποιος που σχεδιάζει τις διακοπές του, θα σκεφθεί και θα υπολογίσει με βάση τα έσοδα και τα έξοδα, την οικονομική του δυνατότητα κατά την παρούσα στιγμή ώστε να επιλέξει τελικά την κατηγορία του ξενοδοχείου που θα καταλύσει, την περιοχή και τα μέσα με τα οποία θα κινηθεί.

Ο ενήλικας, κατά κάποιον τρόπο, βρίσκεται ανάμεσα στην κατάσταση του γονιού και του παιδιού και εργάζεται προκειμένου να καταλαγιάσει τις εντάσεις που προκαλούνται μεταξύ των θέλω του παιδιού και των πρέπει του γονιού.

Το εσωτερικό παιδί

Η κασέτα του παιδιού προέρχεται από την ηλικία των δέκα περίπου μηνών, όταν το βρέφος προσπαθεί να εξερευνήσει το περιβάλλον. Οι εγγραφές του δημιουργούνται σε συνάρτηση με την κασέτα του γονιού, ανάλογα δηλαδή με τον αυταρχισμό, την επιτρεπτικότητα και τη φροντίδα που εκείνος εκφράζει.

Είναι μια κατάσταση που περιλαμβάνει δυο επιμέρους πλευρές: το φυσικό, και το προσαρμοσμένο παιδί. Το προσαρμοσμένο παιδί άλλοτε εμφανίζεται ως υποταγμένο και άλλοτε ως αντιδραστικό. Βέβαια, η πραγματικότητα είναι πιο πολυσύνθετη όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι ενώ το φυσικό παιδί δρα, το υποταγμένο και το αντιδραστικό αποσύρονται από τη δράση, το πρώτο μέσα από την υποταγή και το δεύτερο μέσα από τη σύγκρουση.

Το φυσικό παιδί είναι εκείνο με το οποίο ήρθε ο καθένας μας στη ζωή και σχετίζεται με αυτό που ο Carl Rogers ονόμασε οργανισμικό εαυτό. Το φυσικό παιδί είναι ενεργοποιημένο κάθε φορά που νιώθουμε μια αυθόρμητη διάθεση να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας αυτή τη στιγμή.

Χαρακτηριστικό του είναι ο αυθορμητισμός και έχει την τάση να συμπεριφέρεται ανεξάρτητα από τις όποιες επιθυμίες ή εντολές του γονιού και ανεξάρτητα από τους υπολογισμούς του ενήλικα. Είναι το παιδί που έκανε κάποτε πετάλι με όλη του την δύναμη σε μια κατηφόρα μόνο και μόνο για να νιώσει «πεταλούδες» στην κοιλιά του και όταν μεγάλωσε ερωτεύθηκε για να νιώσει την ίδια αίσθηση.

Λειτουργεί δηλαδή αψηφώντας τις εντολές των γονιών, τους κανόνες και τα όρια.

Στην ενήλικη ζωή, είναι η πλευρά που οδηγεί στον έρωτα, στην απόλαυση και στην ελεύθερη έκφραση. Το φυσικό παιδί, όμως, έχει κι αυτό μια θετική και μια αρνητική πλευρά. Η θετική πλευρά είναι εκείνη που επιζητεί τη διασκέδαση, την απόλαυση και τη χαρά.

Είναι εκείνη η πλευρά που θέλει να κάνει γυμνισμό σε μια ερημική παραλία μόνο και μόνο για ν ανιώσει το σώμα ελεύθερο όπως όταν γεννήθηκε.

Η αρνητική πλευρά εμφανίζεται όταν η ικανοποίηση που επιζητεί δεν είναι σύμφωνη με τα κοινωνικά δεδομένα και όταν βάζει σε κίνδυνο τον εαυτό ή τους άλλους ανθρώπους.

Το να πιει κάποιος σε μια ταβέρνα με τους φίλους του, να γελάσει και να διασκεδάσει είναι μια συμπεριφορά που προέρχεται από το θετικό φυσικό παιδί, αν όμως επιστρέψει στο σπίτι του οδηγώντας ζαλισμένος από το ποτί αυτή η συμπεριφορά προέρχεται από το αρνητικό φυσικό παιδί. Το προσαρμοσμένο έχει και αυτό δύο πτυχές, το υποταγμένο και το αντιδραστικό σε αρνητικές και θετικές εκδοχές.

Κοινό χαρακτηριστικό του υποταγμένου όσο και του αντιδραστικού είναι ότι ενεργούν με βάση εξωτερικούς παράγοντες. Πρόκειται δηλαδή για ετεροπροσδιορισμένες συμπεριφορές που δημιουργούν προσκολλήσεις σε εξωτερικά αντικείμενα. Το αρνητικό υποταγμένο παιδί συμπεριφέρεται με μοναδικό κριτήριο να είναι αποδεκτό και επιθυμητό από τους άλλους. Είναι προφανώς αυτό που συμβιβάστηκε με τους όρους αξίας που δέχτηκε κάποτε.

Για παράδειγμα, κάποιος που ενώ έχει επισκεφθεί ένα σπίτι θέλει να πάει στην τουαλέτα, αλλά επιλέγει να υποφέρει ελέγχοντας τους σφιγκτήρες του γιατί κάποτε του είπαν ότι αυτό δεν είναι σωστό, με συνέπεια να συμπεριφέρεται ως φοβισμένος και άτολμος.

Το θετικό υποταγμένο παιδί είναι αυτό που υπακούει σε κανόνες χρήσιμους για την επιβίωσή του. Είναι η πλευρά εκείνη που ορίζει σε κάποιον να είναι ευγενικός ή να μην τοποθετεί τα παπούτσια στο απέναντι κάθισμα στο τρένο. Το αρνητικό αντιδραστικό παιδί είναι εκείνη η πλευρά που οδηγεί κάποιον να πάει ενάντια στους κανόνες και στα πρέπει.

Προέρχεται από εκείνη την πλευρά που, όταν βρισκόταν μόνο του, έλεγε όλα τα βρομόλογα που απαγορευόταν να λέει. Στην ενήλικη ζωή ίσως μιλάει κακοπροαίρετα πίσω από την πλάτη των συναδέλφων.

Το θετικό επαναστατικό παιδί είναι εκείνο που πηγαίνει αντίθετα στις επιταγές: δένει τα κορδόνια του με έναν διαφορετικό, δικό του τρόπο.

Στην ενήλικη ζωή, μπορεί να έχει την τόλμη να πάει ανάποδα στις νόρμες, όταν αυτές έχουν πάψει να είναι λειτουργικές, και να βρει νέους δημιουργικούς τρόπους να λύνει τα προβλήματα.

Πιθανώς να στραφεί προς τον εαυτό του, να αμφισβητήσει παγιωμένες αντιλήψεις και προκαταλήψεις, να πετάξει από επάνω του βάρη του παρελθόντος και να ανοίξει το δρόμο στο φυσικό παιδί.

Ο λειτουργικός ενήλικας

Όταν ο εσωτερικός ενήλικας παραμένει «αμόλυντος» από κάθε αρνητική πλευρά του γονέα και του παιδιού συντονισμένος με τις θετικές πλευρές, συνιστά την κατάσταση που ονομάζουμε «λειτουργικό ενήλικα».

Ο λειτουργικός ενήλικας δεν ταυτίζεται με κάποιες από τις πλευρές του εγώ, αλλά αποτελεί μια σύνθεση των θετικών λειτουργιών του εγώ. Ίσως καλύτερο είναι να φανταστούμε τον λειτουργικό ενήλικα σαν το σύνολο των μελών του πληρώματος ενός πλοίου που ταξιδεύει με ανοιχτά τα πανιά. Ενός πληρώματος που γνωρίζει τον προορισμό του και τα μέλη του συνεργάζονται αρμονικά για ένα καλό και ασφαλές ταξίδι, στις μπονάτσες και στις τρικυμίες.

Ο ενήλικας υπολογίζει χρόνους και αποστάσεις, τον αέρα και τα εφόδια του ταξιδιού. Ο θετικός φροντιστικός γονιός, δίνει οδηγίες και, όταν χρειάζεται, εντολές δίχως όρους, ενώ αξιοποιεί σωστά τις πληροφορίες, συνήθως στις φουρτούνες.

Ο θετικός φροντιστικός γονιός μεριμνά για τη σωστή διατροφή, τον ύπνι, την ξεκούραση και προνοεί. Το θετικό αντιδραστικό παιδί αμφισβητεί δημιουργικά. Οδηγεί το πλήρωμα σε αυτοαμφισβητήσεις και σε επαναπροσδιορισμούς. Το θετικό προσαρμοσμένο παιδί ακολουθεί τους κανόνες που είναι απαραίτητοι. Το θετικό φυσικό παιδί χαίρεται και απολαμβάνει το ταξίδι.

Συμπερασματικά, ο λειτουργικός ενήλικας είναι παρών κάθε στιγμή σε σύνδεση με την πραγματικότητα, διαθέτει συνειδητότητα και διάκριση. Προνοεί και αντιμετωπίζει τις φουρτούνες της ζωής, προσαρμόζεται όταν χρειάζεται στις δυσκολίες δίχως να υποτάσσεται, αμφισβητεί γόνιμα δίχως να αντιδρά τυφλά,

Παράλληλα, μπορεί να χαίρεται και να φοβάται προστατευτικά. Η λειτουργία όλων των θετικών πλευρών αποτελεί την έκφραση του αληθινού εαυτού στην ενήλικη ζωή και συμβάλλει στην αίσθηση υπευθυνότητας και ελευθερίας. Ο λειτουργικός ενήλικας ζει πιο κοντά στον εσωτερικό άξονα της ύπαρξής του από όπου αντλεί χαρά, δύναμη και διάκριση να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής στο παρόν και να επουλώνει τις πληγές του παρελθόντος.

Ο μη λειτουργικός ενήλικας

Αποτελεί το πλήρωμα ενός πλοίου που τα μέλη του βρίσκονται σε σύγχυση, κυριαρχεί η επίκριση που σύντομα μετατρέπεται σε κατηγορία, ο φόβος που ακινητοποιεί, η ενοχή αντί της ευθύνης, η ασύδοτη χαρά, η πρόσκαιρη απόλαυση και η αντίδραση δίχως φίλτρο, δίχως διάκριση και επίγνωση των συνθηκών. Σε τελική ανάλυση, το πλοίο πλέει δίχως προορισμό και ασφάλεια.

Στους ανθρώπους με εξαρτητική τάση θα συναντήσουμε και στο οικογενειακό τους περιβάλλον τις αρνητικές εκφάνσεις των πλευρών του εγώ.

Επίκριση, αδιαφορία, ασυδοσία, υποτακτικότητα, υπερφροντίδα και έλλειψη της ικανότητας αξιολόγησης πληροφοριών που πηγάζουν από την πραγματικότητα. Στην καθημερινότητά μας, όλοι οι άνθρωποι, στον ένα ή στον άλλο βαθμό, παρουσιάζουμε τέτοιου είδους δυσλειτουργίες αφού είναι ο τρόπος μας να καλυτερέψουμε, να απαλύνουμε πληγές του παρελθόντος. όμως, τελικά όχι μόνο οι πληγές δεν επουλώνονται αλλά βαθαίνουν καθώς μας απομακρύνουν από την ύπαρξή μας.

Το αντίδοτο είναι, κατά μία έννοια, η ενίσχυση των θετικών συστατικών του λειτουργικού ενήλικα.

Το εξαρτητικό άτομο όταν εμπνευστεί να αγαπά τον εαυτό, όταν τον στηρίξει να δημιουργήσει μέσα του εσωτερικά όρια που προστατεύουν, και να κατακτήσει την ικανότητα απόλαυσης της ζωής χωρίς την ανάγκη εξωτερικών αντικειμένων και τη συνείδηση των βλαπτικών συμπεριφορών.

Τα όνειρα είναι πολύ πιο αληθινά απ’ότι νομίζουμε

Η πραγματικότητα και τα όνειρα αποτελούν διαφορετικές εκδοχές του ίδιου φαινομένου. Οι ομοιότητες που παρουσιάζουν τα όνειρα με την καθημερινή ζωή, μας παρέχουν ενδείξεις για το πως λειτουργεί η συνείδησή μας.

Kατά τη διάρκεια των ονείρων βιώνουμε ένα φοβερό φαινόμενο: ο νους μετατρέπει τις «καθαρές» πληροφορίες σε μια δυναμική πολυδιάστατη πραγματικότητα.

Τόσο κατά τη διάρκεια των ονείρων, όσο και κατά την διάρκεια των ωρών αφύπνισης, δημιουργούμε χώρο και χρόνο, χωρίς απλώς να λειτουργούμε μέσα τους ως φανταστικός χαρακτήρας σε βιντεοπαιχνίδι.

Τα επιστημονικά στοιχεία που βρίσκονται στη διάθεσή μας ολοένα και αυξάνονται και μας βοηθούν να καταλήξουμε σε ένα εκπληκτικό συμπέρασμα, σχετικά με το οικείο σε μας φαινόμενο, αυτό των ονείρων.

Τα μυστικά που μπορούν να «ξεκλειδωθούν» μέσω των ονείρων, συνίστανται στο βασικό γεγονός ότι το να βιώνουμε την πραγματικότητα, είναι μια διαδικασία που εμπλέκει εμάς τους ίδιους ως συνειδητούς παρατηρητές.

Θεωρούμε πως η πραγματικότητα που βρίσκεται εκεί έξω είναι «πιο αληθινή» απ’ότι ο κόσμος των ονείρων μας, στον οποίο παίζουμε λιγότερο σημαντικό ρόλο. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η καθημερινότητά μας εξαρτάται τόσο από τον «παρατηρητή», όσο και τα όνειρά μας.

Όπως εξηγείται στο βιβλίο, «Τhe Grand Biocentric Desing», όλα όσα βιώνουμε δεν είναι τίποτα άλλο από μια «δίνη» πληροφοριών που λαμβάνει χώρα στο μυαλό μας. Πράγματι, ο χώρος και χρόνος δεν είναι απτά αντικείμενα, αλλά αποτελούν έννοιες που καθορίζουν τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών. Οι δύο αυτές έννοιες αποτελούν «κλειδιά» της συνείδησης και εξηγούν γιατί στα πειράματα με σωματίδια της ύλης και τις ιδιότητές της, σχετίζονται πάντα με τον παρατηρητή και δεν αποτελούν απλώς αξιωματικές έννοιες.

Τα όνειρα και η καθημερινή πραγματικότητα αποτελούν την ίδια διαδικασία

Στην καθημερινότητά μας θεωρούμε δεδομένο τον τρόπο που το μυαλό συνδυάζει τα πάντα, καθώς η διαδικασία αυτή είναι αβίαστη και οι μηχανισμοί της είναι αυτόματοι και μη φανεροί.

Πιθανόν, δεν έχουμε φανταστεί ποτέ ότι η ίδια διαδικασία δημιουργίας μιας τρισδιάστατης πραγματικότητας, κρύβεται επίσης στο μηχανισμό των ονειρών. Δεδομένου ότι η σφαίρα των ονείρων και η εκγρήγορση της αντίληψης συνήθως ταξινομούνται χωριστά – ενώ παράλληλα μόνο η δεύτερη θεωρείται πραγματική – σπάνια τις συναντάμε στην ίδια συζήτηση.

Υπάρχουν όμως ενδιαφέροντα κοινά στοιχεία που μας παρέχουν ενδείξεις για τον τρόπο λειτουργίας της συνείδησής μας.

Είτε είμαστε ξύπνιοι, είτε ονειρευόμαστε, βιώνουμε την ίδια διαδικασία, ακόμα κι αν η τελευταία παράγει ποιοτικά διαφορετικές πραγματικότητες. Κατά τη διάρκεια των ονείρων και των ωρών που βρισκόμαστε σε κατάσταση αφύπνισης, το μυαλό μας δημιουργεί μια φυσική πραγματικότητα σε πλήρη συνάφεια με το λειτουργικό μας σώμα.

Το αποτέλεσμα αυτής της υπέροχης ενορχήστρωσης είναι η ατελείωτη ικανότητά μας να βιώνουμε αισθήσεις σε έναν κόσμο τεσσάρων διαστάσεων.

Η γένεση της σφαίρας των ονείρων ξεκινά από το απλό γεγονός ότι όλοι οι οργανισμοί κοιμούνται. Ο ύπνος αποτελείται από περιόδους ονείρων, που ονομάζονται REM (rapid eye movement) ύπνος, και από περιόδους χωρίς όνειρα, μη REM.

Όταν ξυπνάμε θυμόμαστε συχνά τα όνειρά μας, αλλά δεν έχουμε αναμνήσεις για ό, τι συνέβαινε κατά τη διάρκεια της περιόδου ύπνου που δεν ήταν REM. Αυτό συμβαίνει επειδή, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μη REM, το σύνολο των κυμάτων είναι τόσο ευρέως διαδεδομένο που οι περισσότεροι κλάδοι του αποσυνδέονται ο ένας από τον άλλον, χωρίς αλληλεπιδράσεις ή διαπλοκές μεταξύ τους.

Με το ξύπνημα, βρισκόμαστε σε έναν από αυτούς τους κλάδους, βιώνοντας τον οικείο κόσμο σας. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των ονείρων, οι κλάδοι της διάδοσης της κυματοσυνάρτησης δεν είναι εντελώς ανεξάρτητοι και αποσυνδεδεμένοι. Όταν επιστρέψουμε στη συνειδητότητα, τότε, η μνήμη έχει πρόσβαση σε εκείνους τους άλλους κλάδους-κόσμους.

Όλοι έχουμε ξυπνήσει από ένα όνειρο που φαινόταν τόσο αληθινό, όσο η καθημερινή ζωή, ακόμη κι αν οι εμπειρίες που βιώσαμε μέσα σ’αυτό μας ήταν παντελώς άγνωστες.

Προσωπικά, μπορώ να ανακαλέσω ένα όνειρο στο οποίο κοιτούσα προς ένα λιμάνι γεμάτο από πλήθος ανθρώπων. Επιπλέον, υπήρχαν πλοία που συμμετείχαν στο σκηνικό. Το μυαλό μου είχε δημιουργήσει με κάποιο τρόπο αυτή την χωροχρονική εμπειρία μέσω ηλεκτροχημικών πληροφοριών. Ένιωθα ακόμη και τα βότσαλα κάτω από τα πόδια μου, συγχωνεύοντας αυτόν τον τρισδιάστατο κόσμο στις «εσωτερικές» αισθήσεις μου.

Η ζωή όπως τη γνωρίζουμε ορίζεται από αυτή τη χωροχρονική λογική, η οποία μας εγκλωβίζει στο σύμπαν με το οποίο είμαστε εξοικειωμένοι. Όπως και το όνειρό μου, τα πειραματικά αποτελέσματα της κβαντικής θεωρίας επιβεβαιώνουν ότι οι ιδιότητες των σωματιδίων στον «πραγματικό» κόσμο καθορίζονται επίσης από τον παρατηρητή.

Απορρίπτουμε τα όνειρα γιατί τελειώνουν όταν ξυπνάμε. Ωστόσο, η διάρκεια της εμπειρίας αυτής δεν αποτελεί σοβαρό λόγο για να την απορρίψουμε. Με τον ίδιο τρόπο, είναι προφανές πως δεν πιστεύουμε πως η καθημερινή μας ζωή χρήζει λιγότερης σημασίας, επειδή πρόκειται να τελειώσει όταν πεθάνουμε.

Επίσης, είναι αλήθεια ότι δεν μπορούμε να θυμηθούμε συμβάντα που βιώσαμε κατά τη διάρκεια των ονείρων, τόσο εύκολα όσο ανακαλούμε περιστατικά της καθημερινότητάς μας. Όμως το γεγονός ότι οι ασθενείς με Αλτσχαίμερ έχουν μικρότερη ικανότητα μνήμης όσον αφορά πρόσωπα και γεγονότα, δε σημαίνει ότι η εμπειρία της καθημερινότητάς τους είναι «λιγότερο πραγματική».

H μετατροπή των πληροφοριών σε μια πολυδιάστατη «ταπετσαρία»

Τα όνειρα είναι κάτι πολύ περισσότερο από την τυχαία εκτόξευση των νευρώνων, όπως κάποιοι θεωρούν. Επιπλέον, είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ενεργοποίηση τυχαίων αναμνήσεων που βρίσκονται ήδη στη νευροκυκλοφορία του εγκεφάλου.

Είναι αλήθεια ότι τα όνειρα συχνά περιέχουν ένα μείγμα συναισθημάτων και καταστάσεων που έχουμε βιώσει προηγουμένως. Στα όνειρα όμως, υπάρχουν συχνά άνθρωποι, πρόσωπα και αλληλεπιδράσεις που το άτομο το οποίο ονειρεύεται, δεν έχει ξαναζήσει στην πραγματικότητα.

Το όνειρο αποτελεί μια στιγμιαία, όμως συνεχή αφήγηση που μοιάζει τόσο αληθινή, όσο η πραγματική ζωή.

Πώς θα μπορούσε αυτή η ταπετσαρία που συντίθεται από εξαιρετικά σύνθετες αλληλεπιδράσεις και σενάρια, να είναι απλώς το αποτέλεσμα τυχαίων εγκεφαλικών αντιδράσεων ;

Στα όνειρα, δεν βλέπουμε απλώς έναν «εξωτερικό κόσμο», αποτυπώνοντας παθητικά μνήμες στο νευρωνικό μας κύκλωμα.

Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να το κάνει αυτό ο εγκέφαλος; Πώς δημιουργούνται όλα τα στοιχεία που βασίζονται στην εμπειρία από την αρχή; Ενώ ονειρευόμαστε, δεν παρατηρούμε γεγονότα και δεν αντιλαμβανόμαστε ερεθίσματα. Είμαστε στο κρεβάτι, κοιμόμαστε - ωστόσο το μυαλό μας είναι σε θέση να δημιουργεί άψογα νέους ανθρώπους και σκηνικά, κανοντάς τα να αλληλεπιδρούν αβίαστα σε τέσσερις διαστάσεις.

Είμαστε μάρτυρες ενός φοβερού γεγονότος: της ικανότητας του νου να μετατρέπει τις καθαρές πληροφορίες σε μια δυναμική πολυδιάστατη πραγματικότητα. Δημιουργούμε στα αλήθεια χώρο και χρόνο, όχι μόνο λειτουργώντας μέσα σε αυτόν σαν χαρακτήρας σε βιντεοπαιχνίδι.

Παρόλο που είναι ευκολότερο να εκτιμήσουμε την εκπληκτική φύση αυτής της διαδικασίας όταν πρόκειται για όνειρα, είναι η ίδια διαδικασία που ισχύει για τις ζωές μας εκτός ονείρων. Σύμφωνα με τον βιοκεντρισμό, όχι μόνο παρατηρούμε, αλλά δημιουργούμε την πραγματικότητα. Και, όπως στην «πραγματική» ζωή, στα όνειρα, η κατάρρευση των «κυμάτων» πιθανότητας είναι ένα κρίσιμο συστατικό της πολυδιάστατης πραγματικότητας που δημιουργεί ο νους.

Καταρρέουμε τα «κύματα» πιθανότητας στα όνειρά μας όπως ακριβώς κάνουμε όταν είμαστε ξύπνιοι. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των ονείρων, ο εγκέφαλος έχει λιγότερους περιορισμούς αφού δεν χρειάζεται να υπακούει σε αισθητηριακές εισροές που περιορίζονται από φυσικούς νόμους.

Έτσι, ο νους μπορεί να δημιουργήσει εμπειρίες που συχνά έρχονται σε αντίθεση με τον «έξω» κόσμο, στον οποίο είμαστε συνειδητοί κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Οι παρατηρητές είναι αυτοί που καθορίζουν τη δομή της πραγματικότητας

Mια νέα έρευνα, από τον θεωρητικό φυσικό Dmitriy Podolskiy, σε συνεργασία με τον συγγραφέα και τον Andrei Barvinsky (έναν από τους κορυφαίους θεωρητικούς στον κόσμο στην κβαντική βαρύτητα και την κβαντική κοσμολογία) αποκάλυψε κάτι αξιοσημείωτο - ότι η παρουσία εκτεταμένων δικτύων παρατηρητών καθορίζει τη δομή της φυσικής πραγματικότητας και του ίδιου του χωροχρόνου.

Στα όνειρα, αφήνουμε το σύμπαν που αντιλαμανόμαστε συνειδητά, βιώνοντας ένα εναλλακτικό γνωστικό μοντέλο πραγματικότητας - πολύ διαφορετικό από αυτό που μοιραζόμαστε με τους άλλους παρατηρητές όταν είμαστε ξύπνιοι.

Στα όνειρα, η λεπτή δομή της κυματοσυνάρτησης του σύμπαντος γύρω μας απομακρύνεται και ως εκ τούτου είναι σε μεγάλο βαθμό ασταθής. Αυτό εξηγεί γιατί συχνά έχουμε περισσότερη δύναμη όταν ονειρευόμαστε: η αξία όλων των στοιχείων που παρατηρούμε στην πραγματικότητα των ονείρων, είναι πιο ρευστή. Τέλος, σε αυτή τη νέα έρευνα εξηγείται ότι η παρουσία ή η απουσία παρατηρητών επηρεάζει την ίδια τη διάσταση του σύμπαντος.

Ο βιοκεντρισμός υποστηρίζει ότι ο χώρος και ο χρόνος είναι εργαλεία του νου.

Τα όνειρα αποτελούν ένα παράδειγμα απόδειξης αυτής της δήλωσης. Αν στην πραγματικότητα ο χώρος και ο χρόνος αποτελούσαν απλώς εξωτερικούς φυσικούς παράγοντες όπως πιστεύεται ευρέως, τότε πώς θα ήταν δυνατόν να δημιουργηθεί κάτι απολύτως δυσδιάκριτο από αυτά μέσα στα όρια του ονειροπόλου εγκεφάλου;

Έχουμε την εντύπωση ότι οι εμπειρίες μας τη νύχτα, είναι μόνο όνειρα και ότι δεν είναι αληθινές. Αλλά τα όνειρα και αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα είναι βασικά συστατικά της ίδιας φύσης.

Ακολουθώντας πιστά και αμερόληπτα τις εφαρμογές της κβαντομηχανικής, φτάνουμε στο συμπέρασμα της ενοποίησης της καθημερινής πραγματικότητας και των ονείρων. Οι «γρίφοι» που επικρατούν σχετικά με τη φύση των ονείρων, την πραγματικότητα και την καθημερινή ζωή, καταρρίπτονται στο όνομα της επιστήμης.

Κρυφτό... το αντίθετο της ελευθερίας σου

Χαθήκαμε στη στροφή παίζοντας κρυφτό. Το παιχνίδι που από μωρά διδαχτήκαμε: Να κρυβόμαστε καλά από τον εαυτό μας. Χάσαμε, όμως. Μας βρήκε ο χρόνος και μας νίκησε, μας έκανε κομμάτια. Κι όταν κάτι γίνει κομμάτια, όσο προσεκτικά και αν το κολλήσεις, την αρχική του λάμψη δεν την ξαναποκτάει ποτέ. Αυτό που έμαθα, είναι ότι ποτέ δεν φταίει μόνο ο ένας. Μαζί δεν παίξαμε κρυφτό; Μαζί δεν χάσαμε; Οπότε μαζί θα μοιραστούμε και την ήττα.

Όχι δεν γράφω για να απολογηθώ. Ποτέ δεν απολογούμαι ούτε και μετανιώνω. Η μετάνοια και η απολογία σκοτώνει τη μοναδικότητα της στιγμής, διαγράφει την ζωή και  την εμπειρία, την φθείρει και την αφανίζει αργά. Και εμένα οι στιγμές μου υπήρξαν όλες μοναδικές, άλλες ποτισμένες με την γλύκα του χαμόγελου και άλλες από την αλμύρα των δακρύων. Μα δεν βαριέσαι; Αυτό είναι η ζωή αιώνες τώρα, μια συνταγή με δάκρυα και σάλιο. Ποιοι είμαστε εμείς που θα την αλλάξουμε;

Αυτό που με πονάει πιο πολύ από όλα είναι ότι ενώ ήξερα πως είναι καλύτερο να λείπεις παρά να περισσεύεις, εγώ επέμενα να μοιράζω φιλιά και αγκαλιές αχρείαστες. Για ρεζέρβα έλεγα, αν ποτέ χρειαστούν… Τουλάχιστον με παρηγορεί το γεγονός ότι ποτέ δεν φόρτωσα το περίσσευμα μου στη ράχη κάποιου άλλου. Ολομόναχος το κουβαλούσα και το κουβαλάω ακόμα. Ενώ εσύ είχες γύρω σου, τους αγαπημένους σου ανθρώπους, που σου έπλεκαν το εγκώμιο, ξεχνώντας πως αυτό το πλεκτό, που κάποτε σε ζέσταινε και σε γέμιζε χαρά, θα ξεχειλώσει, θα φθαρεί και θα απομείνει μια χούφτα τριμμένο μαλλί να σου θυμίζει το κίβδηλο των ιδεατών πραγμάτων, που με τόση μανία επεδίωκες να συλλέξεις.

Σιχάθηκα την ανάσα μου κολλημένη σε παγωμένα ρολόγια. Τους νυχτερινούς ψιθύρους της ψυχής, η οποία πάσχιζε επίμονα να ξεσχίσει το κορμί μου για να λυτρωθεί, να πετάξει επιτέλους ελεύθερη. Ακριβό ουσιαστικό η ελευθερία, μάτια μου. Δεν πουλιέται, δεν χαρίζεται, δεν αποκτάται. Ή γεννιέσαι ελεύθερος ή σκλάβος του εαυτού σου, θυμήσου εσύ μου το ‘μαθες. Όπως επίσης και τον φόβο, από σένα τον έμαθα. Από σένα, που μήνες στο κρεβάτι ξάπλωνες και έλεγες ότι κάποτε θα πεθάνεις, οπότε δεν έχει νόημα να ζεις το τώρα. Μικρό μου άμυαλο, με μια σου αγκαλιά κόβεις το φόβο μαχαίρι. Απλά, άργησες, άργησες πολύ.

Αν είχα εφτά ψυχές, οχτώ φορές θα πέθαινα για σένα. Κανένας ποιητής δεν σκέφτηκε να το γράψει αυτό και καμία γάτα δεν απόμεινε στη γη να ζει την έβδομη ψυχή της. Όλοι σε αυτό τον πλανήτη θα πεθάνουμε. Όλοι. Όσους γνωρίσαμε, όσους αγαπήσαμε και με όσους ζήσαμε, όλοι θα φύγουν και μείς μαζί. Ας το σκεφτόταν αυτό ο άνθρωπος και θα άλλαζε τη ζωή του. Δεν θα κρυβόταν από τα αγγίγματα και τις αγκαλιές, αλλά θα έτρεμε μην φύγει η μέρα και θα έβγαινε ξυπόλυτος στο δρόμο. Θα ρουφούσε το νέκταρ από το αγιόκλημα και θα χαμογελούσε στον ήλιο. Θα φυλούσε τους ζητιάνους και θα τους έκανε ευτυχισμένους. Μα δεν το κάνει. Προτιμά να πεθαίνει καθημερινά και να σκοτώνει και εμάς μαζί του.

Με αυτό το ραβασάκι σε αποχαιρετώ. Αυτό και τέλος. Μπορεί να είναι και περιττό αλλά είπαμε, συνήθισα στο περίσσευμα, την έλλειψη δεν τη μπορώ.

Κόλαση είναι να σκοτώνεις τις στιγμές, που άλλοι σου χάρισαν απλόχερα, για να μπορείς μετά να τις ονειρεύεσαι. Και χειρότεροι εφιάλτες από αυτά τα όνειρα πουθενά δεν υπήρξαν. Μόνο πρόσεξε, στους φλογερούς δρόμους που θα βγεις για να κρυφτείς, μην σε πατήσει το μαύρο λεωφορείο του έρωτα. Θα γεμίσουν τα μυαλά σου αστέρια και θα είναι δύσκολο να τα αφαιρέσεις μετά. Θα επιστρέφουν ως κοφτερές αναμνήσεις και θα ζητούν από το αίμα σου, θα αγαπούν στο αίμα σου, θα ανθίζουν στο αίμα σου, μα θα είναι πάντα άνθη ματωμένα, σαν νεκρά μωρά. Κρύψου τώρα, θα μετράει ο χρόνος για μας. Μέχρι να μας νικήσει ξανά, άφησέ τον να μετράει…

Έρωτας και Αξιοπρέπεια

Πόσο μπορείς μέσα στη σχέση σου να μείνεις αξιοπρεπής; Έχει νόημα η λέξη, ή είναι απλά εγωισμός και καλό είναι να μπεις χωρίς καμία απαίτηση και όπου σε πάει; Συνήθως μια σχέση, ειδικά αν ξεκινάει σαν έρωτας, που είναι φλεγόμενη κατάσταση, θα σου ζητήσει πάρα πολλά πράγματα. Αλλιώς θα μπεις και αλλιώς θα είσαι. Ναι, αλλά πόσο; Τι σημαίνει κρατάω την αξιοπρέπειά μου σε μια σχέση;

Και η σχέση είναι μια υπόθεση που χτίζεται με απλά υλικά και χωρίς μεγάλα λόγια. Πρέπει να έχει πράγματα που θεωρούνται αυτονόητα, αλλά δεν είναι. Ο σεβασμός, η εκτίμηση, η υποστήριξη, αν ήταν αυτονόητα μεγέθη, δεν θα χωρίζαμε, πολύ απλά.

Όλα αυτά τα αυτονόητα, είναι εντελώς δυσεύρετα. Οπότε, πώς να κρατήσεις και την σχέση και την αξιοπρέπειά σου; και τι εννοούμε αξιοπρέπεια, ακριβώς;

Αξιοπρέπεια πρώτα και κύρια, είναι να μην είσαι θύμα με κανέναν τρόπο. Να μην κάνεις μόνιμες υποχωρήσεις. Εννοείται, ότι σε μια κατάσταση που την θέλεις να κρατήσει, κάποιες φορές θα δώσεις περισσότερα από όσα θα πάρεις. Και το πότε θα πεις φτάνει, είναι δικό σου θέμα. Μπορεί το τίμημα να είναι να μην έχεις την σχέση, αν ο άλλος είναι πολύ βολεμένος. Πρέπει να το μετρήσεις. Αλλά το να ξυπνάς και να κοιμάσαι και να νιώθεις ότι και αυτήν την ημέρα είσαι ριγμένη και ρημαγμένη, ε δεν είναι και ό,τι καλύτερο.

Αξιοπρέπεια είναι να μην εκλιπαρείς για τα βασικά. Δεν είναι παραχώρηση το να σε πάρει μια αγκαλιά, να σε φροντίσει επειδή είσαι αδιάθετη, να σε βοηθήσει να λύσεις ένα πρόβλημα, να καταλάβει ότι έχεις μια δύσκολη μέρα. Αν για όλα αυτά πρέπει ή να κάνεις καβγά για να τα έχεις, ή απλά τα ξεχνάς γιατί δεν στα δίνει έτσι κι αλλιώς, υπάρχει έλλειμμα αξιοπρέπειας. Μην πούμε ότι υπάρχει έλλειμμα σχέσης γενικά.

Αξιοπρέπεια είναι να γίνονται σεβαστά τα όσα θέλεις στον έρωτα, συμπεριλαμβανομένου και του να μην θέλεις να κάνεις έρωτα. Είναι άλλο πράγμα το να είναι ζεστή η σχέση, κάτι που κι εσύ το θέλεις και είναι τελείως άλλο το να τρως μούτρα ή και έναν υπόγειο εκβιασμό ότι υπάρχουν κι άλλες γυναίκες, αφού εσύ δεν θέλεις, στην περίπτωση που δεν θέλεις.

Αξιοπρέπεια είναι εννοείται, να μην υπάρχει ίχνος σωματικής και λεκτικής βίας. Εντάξει, αν φτάσετε να καυγαδίσετε μπορεί να πείτε κάτι, αλλά όταν σε συστηματική βάση σε αποστομώνει ή υπάρχει ο φόβος πως αν ξεπεράσεις κάποια όρια – που τα βάζει εκείνος – θα τιμωρηθείς και θα το πληρώσεις με βία ή με προσβολές, στην παρακάτω παραλία επειγόντως!

Αξιοπρέπεια είναι να κρατάς τις φιλίες σου, την οικογένειά σου και να μην σε υποχρεώνει να ζήσεις στην από δω μεριά της τάφρου, όπου μπορεί να κάνει κουμάντο μόνο εκείνος. Το να μπορείς να έχεις τις διαφυγές σου, χωρίς να δίνεις συνέχεια εξηγήσεις πού είσαι και τι κάνεις.

Και βέβαια, αξιοπρέπεια είναι να γίνεται σεβαστή η διάθεσή σου να πας μπροστά σε σπουδές, σε δουλειά, σε διακρίσεις, σε οτιδήποτε, έχοντας δίπλα σου έναν σύντροφο που χαίρεται για όλα αυτά, και δεν βάζει τον εγωισμό του πάνω από όλα.

Αυτά τα αυτονόητα, που ακούγονται τόσο εύκολα, στην πράξη και στην αγάπη, αποδεικνύονται βουνό! Και απλά οι σχέσεις καταλήγουν στην εξαφάνιση, γιατί κάποια στιγμή, όσο παθιασμένη και να είσαι με έναν άντρα, ανοίγει το μάτι και βλέπεις ότι άλλοι άνθρωποι, άλλες γυναίκες περνάνε καλύτερα!

Έκχαρτ Τόλλε: Όσο πιστεύεις ότι η ζωή δεν πρέπει να είναι δύσκολη, θα υποφέρεις

Υπάρχει ένα ρητό που λέει “όταν ξέρεις ότι η ζωή είναι δύσκολη, τότε η ζωή παύει να είναι δύσκολη”. Τι σημαίνει αυτό;

Ότι η ζωή είναι δύσκολη όσο πιστεύεις ότι δεν πρέπει να είναι δύσκολη.

Όταν πιστεύεις ότι η ζωή δεν πρέπει να είναι δύσκολη, είσαι σε μια συνεχή αντίσταση απέναντι στις καταστάσεις, τους ανθρώπους και τα γεγονότα.

Όταν αποδεχτείς ότι η ζωή περιλαμβάνει και δυσκολίες, όταν εμφανιστεί η επόμενη δυσκολία θα πεις “να η ζωή πάλι με τις δυσκολίες της”.

Με άλλα λόγια, όταν έχεις αυτή τη στάση δημιουργείται μια αποδοχή απέναντι σ’ αυτό που “είναι”.

Αν κουβαλάς στο μυαλό σου την πεποίθηση ότι η ζωή δεν πρέπει να είναι δύσκολη, ότι δεν πρέπει να υπάρχουν δύσκολοι άνθρωποι, εμπόδια και προβλήματα, ότι τα σχέδια δεν πρέπει να χαλάνε, οι άνθρωποι να πεθαίνουν και να αρρωσταίνουν, τότε θα υποφέρεις.

Γενικά όλοι έχουμε λίγο πολύ αυτή την πεποίθηση που λέει ότι τα πράγματα θα έπρεπε να εξελίσσονται ομαλά και άνετα.

Και όντως, κάποιες φορές τα πράγματα εξελίσσονται ομαλά και άνετα.

Αλλά το παράδοξο είναι ότι όταν αναγνωρίσεις ότι η ζωή είναι δύσκολη και ο σκοπός της δεν είναι το να σε κάνει ευτυχισμένο -ούτε δυστυχισμένο- σταματάς να υποφέρεις.

Μπορεί βέβαια να σε κάνει δυστυχισμένο όταν έχεις τη λάθος στάση απέναντί της.

Η ευτυχία έρχεται με το να αποδεχτούμε ότι οι προκλήσεις είναι ένα φυσικό φαινόμενο της εξέλιξης της ζωής και αυτό αφορά όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.

Μπορούμε να ονομάζουμε όμως τις δυσκολίες προκλήσεις, αντί να τις ονομάζουμε προβλήματα ή κακά πράγματα.

Η λέξη πρόκληση εμπεριέχει και κάτι το θετικό.

Οι προκλήσεις είναι εδώ για να μας αφυπνίσουν.

Ακόμα και αν έχεις ήδη αφυπνιστεί, η ζωή μπορεί να συνεχίσει να σου δίνει προκλήσεις ώστε να επιταχυνθεί ακόμα περισσότερο η αφύπνισή σου και να γίνει πιο βαθιά.

Αν το αναγνωρίσεις αυτό δεν χρειάζεται πια να έχεις μια στάση αντίστασης και σύγκρουσης απέναντι στη ζωή. Και επίσης δεν θα θυμώνεις συνέχεια με αυτά που σου συμβαίνουν, με τα γεγονότα ή με τους ανθρώπους που συναντάς.

Έκχαρτ Τόλλε

Πλατωνική Ηθική: Άδικος και δίκαιος άνθρωπος

Ποιες είναι οι ηθικές αρχές της πλατωνικής αντίληψης περί δικαιοσύνης; Όπως είδαμε, θα πρέπει το καθετί και ο καθένας να βρίσκεται στην κατάλληλη θέση και να επιτελεί την κατάλληλη λειτουργία. Συνεπώς, ο καθένας μας πρέπει να ανακαλύψει τη θέση του στην τάξη των πραγμάτων. Πρέπει να γνωρίζουμε τι είναι κατάλληλο για μας, ποιοι είμαστε πραγματικά.

Το μαντείο των Δελφών έγραφε στην είσοδό του τη ρήση “Γνώθι Σε αυτόν”. Αυτή είναι και η πρώτη αρχή της πλατωνικής σωκρατικής ηθικής: η αυτογνωσία. Να μην υποκρίνεσαι ότι είσαι κάποιος άλλος από αυτό που είσαι πραγματικά. Να είσαι ειλικρινής απέναντι στον εαυτό σου και τους άλλους.. Να μην ανταγωνίζεσαι άλλους χρησιμοποιώντας άδικα μέσα.

Ο Πλάτωνας ισχυρίζεται ότι το βασικότερο σφάλμα του άδικου ανθρώπου είναι η πλεονεξία. Ο άδικος άνθρωπος αναγνωρίζει τον εαυτό του μόνο σε σχέση με άλλους ανθρώπους, ανάλογα με το αν είναι καλύτερος ή χειρότερος τους. Ο άδικος άνθρωπος είναι ευχαριστημένος με τον εαυτό του όταν κερδίζει περισσότερα χρήματα από τους άλλους, όταν έχει καλύτερο αυτοκίνητο, καλύτερο κινητό τηλέφωνο κλπ. Ο άδικος άνθρωπος ζει μια ζωή εμποτισμένη από ανταγωνισμό.

Ο δίκαιος άνθρωπος ποτέ δεν συγκρίνει με φθόνο και ζήλια τον εαυτό του με τους άλλους. Ζει όπως ο μουσικός που συντονίζει τα μουσικά του όργανα προκειμένου να βρει την αρμονία. Οι μουσικοσυνθέτες δεν ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι η αρμονία και οι μελωδίες. Καμία πραγματικά αρμονική μελωδία δεν είναι καλύτερη από τις άλλες. Είναι απλώς διαφορετική. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο δίκαιος άνθρωπος συντονίζει τη ζωή του με την αρμονική τάξη της ύπαρξης.

Ο Πλούτωνας ξεχωρίζει από τους άλλους πλανήτες

Παρόμοια χαρακτηριστικά δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στο Ηλιακό σύστημα

Ο Πλούτωνας, όπως θα έχετε ήδη ακουστά βρίσκεται πολύ μακριά από τη θερμότητα και το φως του Ήλιου, και μάλιστα, σύμφωνα με μία νέα μελέτη αποκαλύφθηκε πως το τοπίο του είναι καλυμμένο με ηφαίστεια πάγου.

Τα βουνά πάγου νοτιοδυτικά του Sputnik Planitia φτάνουν τα 7 χιλιόμετρα σε ύψος και όπως προδίδει η ονομασία των κρυοηφαιστείων, πρόκειται για ηφαίστεια που αντί να εκτοξεύουν καυτή λάβα εκτοξεύουν πάγο με πτητικά συστατικά όμως αμμωνία και μεθάνιο.

Μόλις έρθουν σε επαφή με τις παγωμένες συνθήκες της επιφάνειας, παγώνουν και δημιουργούν αυτά τα βουνά, όπως ακριβώς η λάβα δημιουργεί βουνά, καλντέρες κλπ.

Μία από τις περιοχές με πολύ λίγους κρατήρες πρόσκρουσης διαθέτει τεράστια βουνά. Παρόμοια χαρακτηριστικά δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στο Ηλιακό σύστημα.

Η ύπαρξη αυτών των τεράστιων χαρακτηριστικών δείχνουν πως η εσωτερική δομή του Πλούτωνα και η εξέλιξή της, επιτρέπει τη συγκράτηση θερμότητας ή τουλάχιστον πως διαθέτει περισσότερη θερμότητα από ό,τι περιμέναμε πριν την αποστολή του New Horizons.

Το διαστημικό σκάφος New Horizons μας αποκάλυψε την ύπαρξη των ηφαιστείων πάγου στον Πλούτωνα το 2015, προσφέροντάς μας τα περισσότερα δεδομένα που είχαν ποτέ επιστήμονες για ένα σώμα κοντά στη Ζώνη Κάιπερ.

Τα όρη Wright και Piccard αναγνωρίστηκαν αμέσως ως ηφαίστεια πάγου, τεράστιες κοιλότητες με βαθιές τρύπες στο κέντρο τους, παρόμοια με τα ηφαίστεια λάβας που συναντάμε αλλού στο Ηλιακό σύστημα.

Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως η επιφάνεια του Πλούτωνα είχε διαμορφωθεί από αυτή τη δραστηριότητα και μάλιστα πρέπει να συνέβη σχετικά πρόσφατα στην ιστορία του πλανήτη, αφού υπάρχει ένας μόνο κρατήρας στην πλευρά του όρους Wright, υποδεικνύοντας πως δεν είχε αρκετό χρόνο για να γεμίσει κρατήρες από συγκρούσεις.

Η δημιουργία του τοπίου στο Sputnik Planitia θα απαιτούσε πολλαπλές εκρήξεις και έναν τεράστιο όγκο εκτοξευόμενου υλικού, περίπου 10.000 κυβικά χιλιόμετρα ή 4 δισεκατομμύρια πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων.

Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρες οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του Πλούτωνα για να παράγουν τα ηφαίστεια πάγου και η μελέτη τους είναι δύσκολη, αφού δεν έχουμε αντίστοιχο φαινόμενο στη Γη. Είναι πιθανό να υπάρχει ένα βαθύ δίκτυο ρωγμών κάτω από το έδαφος, στο οποίο κυκλοφορεί το παγωμένο μάγμα.

Η μελέτη υποδεικνύει πως παρόλο που είναι παγωμένος, ο Πλούτωνας δεν είναι νεκρός και ο πλανήτης-νάνος έχει πολλά ακόμα να μας μάθει για αυτό το φαινόμενο.

Η εξαγωγή παγωμένου υλικού στην επιφάνεια ενός σώματος με εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση, χαμηλή βαρύτητα και η πληθώρα των ειδών πάγου που βρίσκονται στην επιφάνεια του Πλούτωνα, τον κάνουν μοναδικό σε όλα τα μέρη που έχουμε επισκεφτεί στο Ηλιακό σύστημα.

Τι είναι επιστήμη; 23 μοναδικά παραθέματα

Η επιστήμη είναι μια τόσο ευρεία δραστηριότητα ώστε η περιγραφή της δεν είναι πλήρης. Σε μια απόπειρα να γεμίσουμε κάποια από τα κενά, δίνουμε έναν κατάλογο με παραθέματα σχετικά με την επιστήμη.

Οι όροι «επιστήμη» και «επιστήμονας» αποτελούν εντυπωσιακά σύγχρονες επινοήσεις. Στην πραγματικότητα, ο όρος «επιστήμονας» προτάθηκε από το βικτοριανό πολυμαθή Ουίλιαμ Ουέγουελ, ο οποίος τον χρησιμοποίησε στο περιοδικό Quarterly Review το Μάρτιο του 1834. Σχεδόν αμέσως ο όρος υιοθετήθηκε από τους Αμερικανούς, και προς το τέλος του 19ου αιώνα ήταν ήδη δημοφιλής στη Βρετανία. Ο όρος «επιστήμη» (στα λατινικά scientia, που σημαίνει γνώση) προέρχεται από το ρήμα «επίσταμαι» του οποίου η τελική σημασία είναι «γνωρίζω καλά». Ο όρος «επιστήμονας» σταδιακά εκτόπισε άλλους όρους όπως ο «φυσικός φιλόσοφος».

Υπάρχουν τέσσερα στάδια αποδοχής μιας θεωρίας: α) πρόκειται για άχρηστες ανοησίες, β) πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα, αλλά πλανημένη, θεώρηση, γ) είναι αληθής, αλλά μάλλον ασήμαντη, δ) πάντα το έλεγα. – Τζ.Μπ.Σ. Χαλντέιν (1892-1964), άγγλος γενετιστής

Η επιστήμη είναι το σπουδαιότερο αντίδοτο στο δηλητήριο του ενθουσιασμού και της δεισιδαιμονίας. – Άνταμ Σμιθ (1723-1790), σκοτσέζος οικονομολόγος

Η επιστήμη είναι όσα γνωρίζετε. Η φιλοσοφία είναι όσα δεν γνωρίζετε. – Μπέρτραντ Ράσελ (1872-1970), άγγλος φιλόσοφος

Η επιστήμη είναι οργανωμένη γνώση. – Χέρμπερτ Σπένσερ (1820-1903), Άγγλος φιλόσοφος

[Η επιστήμη είναι] μια σειρά από κρίσεις, αδιαλείπτως αναθεωρούμενες. – Πιερ Εμίλ Ντικλό (1840-1904), Γάλλος βακτηριολόγος

[Η επιστήμη είναι] η επιθυμία να γνωρίσουμε τα αίτια. – Ουίλιαμ Χάζλιτ (1778-1830), άγγλος δοκιμιογράφος

[Η επιστήμη είναι] η γνώση των συνεπειών, και η εξάρτηση ενός γεγονότος από ένα άλλο. – Τόμας Χομπς (1588-1679), Άγγλος φιλόσοφος

[Η επιστήμη είναι] μια ευφάνταστη περιπέτεια του νου στην αναζήτηση της αλήθειας μέσα σε έναν κόσμο μυστηρίου. – Σίριλ Χέρμαν Χίνσελγουντ (1897-1967), Άγγλος χημικός

[Η επιστήμη είναι] ένα μεγάλο παιχνίδι. Εμπνέει και αναζωογονεί. Το γήπεδο είναι το ίδιο το σύμπαν. – Ίσιντορ Άιζαακ Ράμπι (1898-1988), Αμερικανός φυσικός

Ο άνθρωπος κυριαρχεί στη φύση όχι με τη βία αλλά με την κατανόηση. Γι αυτόν το λόγο η επιστήμη πέτυχε εκεί όπου απέτυχε η μαγεία: επειδή δεν προσπάθησε να κάνει μάγια στη φύση. – Τζέικομπ Μπρονόφσκι (1908-1974), Βρετανός επιστήμονας και συγγραφέας

Αυτή είναι η ουσία της επιστήμης: θέτεις ένα άσχετο ερώτημα και βρίσκεσαι καθ’ οδόν προς μια σχετική απάντηση. – Τζέικομπ Μπρονόφσκι (1908-1974), Βρετανός επιστήμονας και συγγραφέας

Για έναν επιστήμονα ερευνητή μια καλή πρωινή άσκηση είναι, κάθε μέρα πριν από το πρόγευμα, η απόρριψη κάποιας θεωρίας σχετικής με τα κατοικίδια. Τον διατηρεί νέο. – Κόνραντ Λόρεντς (1903-1989), αυστριακός ζωολόγος

Ο καλύτερος ορισμός της αλήθειας στην επιστήμη: η πιο καλή υπόθεση εργασίας που είναι κατάλληλη για να ανοίξει το δρόμο στην επόμενη, ακόμη καλύτερη υπόθεση. – Κόνραντ Λόρεντς (1903-1989), αυστριακός ζωολόγος

Ουσιαστικά, η επιστήμη είναι μια αέναη αναζήτηση μιας έλλογης και ολοκληρωμένης κατανόησης του κόσμου στον οποίο ζούμε. – Κορνέλιους βαν Νιλ (1897-1985), Αμερικανός μικροβιολόγος

Ο επιστήμονας δεν είναι κάποιος που δίνει τις σωστές απαντήσεις, αλλά κάποιος που θέτει τα σωστά ερωτήματα. – Κλοντ Λεβί-Στρος (1908-), Γάλλος ανθρωπολόγος

Η επιστήμη μπορεί να εξακριβώσει μόνο ότι υπάρχει, όχι ότι θα έπρεπε να υπάρχει, και έξω από το πεδίο της παραμένουν αναγκαίες κάθε είδους αξιολογικές κρίσεις. – Άλμπερτ Αϊνστάιν (1879-1955), γερμανικής καταγωγής φυσικός

Επιστήμη είναι η ανιδιοτελής αναζήτηση της αντικειμενικής αλήθειας σχετικά με τον υλικό κόσμο. – Ρίτσαρντ Ντόκινς (1941- ), άγγλος βιολόγος

Η επιστήμη δεν είναι παρά η εξασκημένη και οργανωμένη διαφοροποίηση από την κοινή λογική, όπως ένας βετεράνος διαφέρει από ένα νεοσύλλεκτο, και οι μέθοδοί της διαφέρουν από εκείνες της κοινής λογικής, όπως διαφέρουν οι φραστικοί διαξιφισμοί ενός φρουρού των ανακτόρων από τον τρόπο που ένας πρωτόγονος χειρίζεται το ρόπαλό του. – Τόμας Χένρι Χάξλεϊ (1825-1895), άγγλος βιολόγος

Οι επιστήμες δεν προσπαθούν να εξηγήσουν, ούτε να ερμηνεύσουν, αλλά κυρίως καταστρώνουν μοντέλα. Όταν λέμε μοντέλο εννοούμε ένα μαθηματικό κατασκεύασμα το οποίο, με την προσθήκη συγκεκριμένων λεκτικών ερμηνειών, περιγράφει παρατηρούμενα φαινόμενα. Η δικαίωση ενός τέτοιου μαθηματικού κατασκευάσματος έγκειται αποκλειστικά στην προσδοκία να δίνει αποτελέσματα. – Τζον φον Νόιμαν (1903-1957), ουγγρικής καταγωγής μαθηματικός

Η σημερινή επιστήμη είναι η τεχνολογία του αύριο. – Έντουαρντ Τέλερ (1908-2003), αμερικανός φυσικός

Κάθε μεγάλη πρόοδος στην επιστήμη προέκυψε από μια νέα αποκοτιά της φαντασίας. – Τζον Ντιούι (1859-1952), Αμερικανός φιλόσοφος

Η φιλοσοφία της επιστήμης είναι για τους επιστήμονες σχεδόν τόσο χρήσιμη όσο η ορνιθολογία για τα πτηνά. – Ρίτσαρντ Φάινμαν (1918-1988), Αμερικανός φυσικός

Ένας άνθρωπος παύει να είναι αρχάριος σε οποιαδήποτε επιστήμη και γίνεται γνώστης αυτής όταν συνειδητοποιήσει ότι θα είναι αρχάριος σι όλη του τη ζωή. – Ρόμπιν Τζ. Κόλινγκγουντ (1889-1943), Άγγλος φιλόσοφος

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

8.3.3. Η Νίκη της Σαμοθράκης

Η Νίκη της Σαμοθράκης που βρίσκεται από το 1863 στο Μουσείο του Λούβρου είναι ένα από τα πιο γνωστά αρχαία ελληνικά αγάλματα, είναι όμως επίσης ένα ιστορικό μνημείο που συνδέεται με μια σημαντική ναυτική νίκη. Η αρχική θέση του αγάλματος είναι γνωστή χάρη στις ανασκαφικές έρευνες. Στη Σαμοθράκη υπήρχε ένα ιερό όπου λατρεύονταν με μια ιδιαίτερη μυστηριακή λατρεία δύο ανδρικές θεότητες, που αναφέρονται συχνά ως Κάβειροι από τους αρχαίους συγγραφείς, στο ίδιο το νησί όμως ονομάζονταν Μεγάλοι Θεοί. Οι θεότητες αυτές θεωρούνταν προστάτες των ναυτικών και ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ. είχαν την εύνοια των Μακεδόνων βασιλέων. Στα ελληνιστικά χρόνια το ιερό απέκτησε μεγάλη φήμη και άνθρωποι από διάφορα μέρη έρχονταν να μυηθούν στα μυστήρια των Μεγάλων Θεών, πιστεύοντας ότι έτσι εξασφάλιζαν την προστασία τους στα θαλασσινά ταξίδια. Επίσης βασιλείς και πόλεις στόλισαν το ιερό με οικοδομήματα και αναθήματα. 

Ένα από τα αναθήματα αυτά, στημένο σε περίοπτη θέση, επάνω από το θέατρο, ήταν το άγαλμα της Νίκης. Δεν είναι ως σήμερα απόλυτα βέβαιο με ποιο πολεμικό γεγονός συνδέεται αυτό το εντυπωσιακό ανάθημα· σύμφωνα με την πιθανότερη και πιο διαδεδομένη άποψη, το έστησαν οι Ρόδιοι μετά τις αποφασιστικές ναυτικές νίκες τους το 190 π.Χ., με συμμάχους τους Ρωμαίους, εναντίον του Αντιόχου Γ' της Συρίας κοντά στη Σίδη στη νότια ακτή της Μικράς Ασίας και στη Μυόννησο κοντά στην Τέω της Ιωνίας. Τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά του αγάλματος συμβιβάζονται με μια χρονολόγηση λίγο μετά το 190 π.Χ. και επιπλέον η σύνδεση του έργου με τη Ρόδο ενισχύεται από τη διαπίστωση ότι η βάση του, η οποία έχει τη μορφή πλώρης πολεμικού πλοίου, είναι από σκούρο ασβεστόλιθο που δεν αποκλείεται να προέρχεται από τη Ρόδο. Τέλος, μια αποσπασματική επιγραφή που βρέθηκε κοντά στην αρχική θέση της Νίκης αναφέρει έναν Ρόδιο γλύπτη.

Η ιδέα ενός αγάλματος Νίκης που πατάει επάνω σε πλώρη πλοίου δεν ήταν καινούργια. Όμως στην περίπτωση της Νίκης της Σαμοθράκης υπάρχει μια ιδιομορφία: η κατασκευή στην οποία ανήκε το άγαλμα ήταν πιθανότατα στημένη μέσα σε μια δεξαμενή με νερό και έδινε έτσι την εντύπωση ενός πλοίου που μπαίνει σε λιμάνι. Η μορφή είναι ντυμένη με λεπτό χιτώνα που κολλά επάνω στο σώμα καθώς κινείται ορμητικά προς τα εμπρός, σχηματίζοντας αλλού λεπτές και αλλού παχύτερες πτυχώσεις, ενώ ένα χοντρό ιμάτιο τυλίγεται γύρω από τα σκέλη της, αφήνοντας εν μέρει ακάλυπτο το αριστερό. Τα απλωμένα φτερά (από τα οποία σώζεται μόνο το αριστερό) τονίζουν και αυτά την έντονη κίνηση. Δεν γνωρίζουμε δυστυχώς τη θέση των χεριών και έτσι η αναπαράσταση του αγάλματος παραμένει προβληματική. Αυτό όμως δεν μειώνει τον θαυμασμό για τη δεξιοτεχνία με την οποία είναι δουλεμένο το άγαλμα.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 55.1–55.5

Τρόπος ανάδειξης και δοκιμασία των Εννέα αρχόντων

Στο δεύτερο μέρος της πραγματείας του ο Αριστοτέλης περιγράφει τους διοικητικούς θεσμούς και τον τρόπο λειτουργίας του σύγχρονού του αθηναϊκού πολιτεύματος. Μετά το σύντομο προοίμιον , ο φιλόσοφος πραγματεύεται τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες των κληρωτών και αιρετών αξιωματούχων και των υπαλλήλων της διοίκησης. Φτάνει έτσι στους Εννέα άρχοντες.

[55.1] Αὗται μὲν οὖν αἱ ἀρχαὶ κληρωταί τε καὶ κύριαι τῶν
εἰρημένων [πάντ]ων εἰσίν. οἱ δὲ καλούμενοι ἐννέα ἄρ-
χοντες τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς ὃν τρόπον καθίσταντο [εἴρ]ηται·
[νῦν] δὲ κληροῦσιν θεσμοθέτας μὲν ἓξ καὶ γραμματέα
τούτοις, ἔτι δ’ ἄρχοντα καὶ βασιλέα καὶ πολέμαρχον
κατὰ μέρος ἐξ ἑκάστης φυλῆς. [55.2] δοκιμάζονται δ’ οὗτοι πρῶτον
μὲν ἐν τῇ βουλῇ τοῖς φ’ πλὴν τοῦ γραμματέως, οὗτος δ’
ἐν δικαστηρίῳ μόνον ὥσπερ οἱ ἄλλοι ἄρχοντες (πάντες
γὰρ καὶ οἱ κληρωτοὶ καὶ οἱ χειροτονητοὶ δοκιμασθέντες
ἄρχουσιν), οἱ δ’ ἐννέα ἄρχοντες ἔν τε τῇ βουλῇ καὶ πάλιν
ἐν δικαστηρίῳ. καὶ πρότερον μὲν οὐκ ἦρχεν ὅντιν’ ἀπο-
δοκιμάσειεν ἡ βουλή, νῦν δ’ ἔφεσίς ἐστιν εἰς τὸ δικαστή-
ριον, καὶ τοῦτο κύριόν ἐστι τῆς δοκιμασίας. [55.3] ἐπερωτῶ-
σιν δ’, ὅταν δοκιμάζωσιν, πρῶτον μὲν «τίς σοι πατὴρ καὶ
πόθεν τῶν δήμων, καὶ τίς πατρὸς πατήρ, καὶ τίς μήτηρ,
καὶ τίς μητρὸς πατὴρ καὶ πόθεν τῶν δήμων;» μετὰ δὲ
ταῦτα, εἰ ἔστιν αὐτῷ Ἀπόλλων πατρῷος καὶ Ζεὺς ἑρκεῖος,
καὶ ποῦ ταῦτα τὰ ἱερά ἐστιν, εἶτα ἠρία εἰ ἔστιν καὶ ποῦ
ταῦτα, ἔπειτα γονέας εἰ εὖ ποιεῖ, καὶ τὰ τέλη <εἰ> τελεῖ,
καὶ τὰς στρατείας εἰ ἐστράτευται. ταῦτα δ’ ἀνερωτήσας,
«κάλει», φησίν, «τούτων τοὺς μάρτυρας». [55.4] ἐπειδὰν δὲ παρά-
σχηται τοὺς μάρτυρας, ἐπερωτᾷ «τούτου βούλεταί τις κατ-
ηγορεῖν;» κἂν μὲν ᾖ τις κατήγορος, δοὺς κατηγορίαν καὶ
ἀπολογίαν οὕτω δίδωσιν ἐν μὲν τῇ βουλῇ τὴν ἐπιχειροτο-
νίαν, ἐν δὲ τῷ δικαστηρίῳ τὴν ψῆφον· ἐὰν δὲ μηδεὶς βού-
ληται κατηγορεῖν, εὐθὺς δίδωσι τὴν ψῆφον. καὶ πρότερον
μὲν εἷς ἐνέβαλλε τὴν ψῆφον, νῦν δ’ ἀνάγκη πάντας ἔστὶ
διαψηφίζεσθαι περὶ αὐτῶν, ἵνα, ἄν τις πονηρὸς ὢν ἀπαλλάξῃ
τοὺς κατηγόρους, ἐπὶ τοῖς δικασταῖς γένηται τοῦτον ἀπο-
δοκιμάσαι. [55.5] δοκιμασθέν<τες> δὲ τοῦτον τὸν τρόπον βαδί-
ζουσι πρὸς τὸν λίθον ἐφ’ οὗ τὰ τόμι’ ἐστίν, ἐφ’ οὗ καὶ οἱ
διαιτηταὶ ὀμόσαντες ἀποφαίνονται τὰς διαίτας καὶ οἱ
μάρτυρες ἐξόμνυνται τὰς μαρτυρίας· ἀναβάντες δ’ ἐπὶ
τοῦτον ὀμνύουσιν δικαίως ἄρξειν καὶ κατὰ τοὺς νόμους,
καὶ δῶρα μὴ λήψεσθαι τῆς ἀρχῆς ἕνεκα, κἄν τι λάβωσι
ἀνδριάντα ἀναθήσειν χρυσοῦν. ἐντεῦθεν δ’ ὀμόσαντες εἰς
ἀκρόπολιν βαδίζουσιν καὶ πάλιν ἐκεῖ ταὐτὰ ὀμνύουσι, καὶ
μετὰ ταῦτ’ εἰς τὴν ἀρχὴν εἰσέρχονται.

***

[55.1] Αυτά, λοιπόν, είναι τα αξιώματα στα οποία ο διορισμός γίνεται με κλήρο και οι αρμοδιότητές τους είναι αυτές που αναφέρθηκαν. Για τους λεγόμενους εννέα άρχοντες έχει κιόλας λεχθεί πώς διορίζονταν παλαιότερα. Τώρα διορίζουν με κλήρο έξη θεσμοθέτες και έναν γραμματέα τους, καθώς και τον άρχοντα, τον βασιλέα και τον Πολέμαρχο, τον καθένα από μία φυλή με την σειρά. [55.2] Οι άρχοντες αυτοί, εκτός από τον γραμματέα, εξετάζονται πρώτα από την βουλή των πεντακοσίων. Ο γραμματέας εξετάζεται από το δικαστήριο όπως όλοι οι άλλοι αξιωματούχοι γιατί όλοι όσοι διορίζονται σε αξίωμα είτε με κλήρο είτε με εκλογή εξετάζονται από δικαστήριο προτού αναλάβουν υπηρεσία. Οι εννέα άρχοντες εξετάζονται πρώτα από την βουλή και ύστερα από το δικαστήριο. Παλαιότερα δεν αναλάμβανε εξουσία όποιος αποδοκιμαζόταν από την βουλή αλλά τώρα μπορεί να γίνει έφεση στο δικαστήριο που έχει και τελεσίδικη αρμοδιότητα. [55.3] Όταν γίνεται η εξέταση ρωτούν: «Ποιος είναι ο πατέρας σου και σε ποιον δήμο ανήκει, και ποιος είναι ο πατέρας του πατέρα σου, ποια η μητέρα σου και ποιος ο πατέρας της μητέρας σου και από ποιους δήμους;» Μετά τον ρωτούν αν συμμετέχει στην λατρεία του πατρώου Απόλλωνα και του ερκείου Διός και πού βρίσκονται τα ιερά τους. Ύστερα αν έχει οικογενειακούς τάφους και πού βρίσκονται, έπειτα αν φροντίζει τους γονείς του και αν πληρώνει τους φόρους και αν είχε πάρει μέρος σε εκστρατείες. [55.4] Και αφού παρουσιάσει τους μάρτυρές του, ρωτούν: «Έχει κανείς κάποια κατηγορία εναντίον του;» Και αν υπάρχει κάποιος κατήγορος το δικαστήριο του δίνει τον λόγο και μετά ο κατηγορούμενος απολογείται. Ύστερα βγαίνει απόφαση, στην βουλή με ανάταση χεριών και στο δικαστήριο με ψήφο. Αν δεν παρουσιαστεί κατήγορος γίνεται αμέσως η ψηφοφορία. Άλλοτε μόνο ένας δικαστής έριχνε την ψήφο του (στην ψηφοδόχη) αλλά τώρα όλοι οι δικαστές πρέπει να ψηφίσουν για τους εννέα άρχοντες ώστε, αν κανένας πονηρός υποψήφιος δωροδοκήσει τους κατηγόρους του, να μπορούν οι δικαστές να τον απορρίψουν. [55.5] Αφού περάσουν την δοκιμασία αυτήν πηγαίνουν στον βράχο όπου είναι τοποθετημένα τα κομμάτια από τα θυσιασμένα ζώα, τον ίδιο βράχο όπου παίρνουν όρκο οι δικαστές όταν εκδίδουν την απόφαση τους καθώς και όσοι παίρνουν όρκο ότι δεν έχουν να καταθέσουν τίποτε. Ανεβαίνουν, λοιπόν, επάνω στον βράχο και δίνουν όρκο να ασκήσουν τα καθήκοντά τους με δικαιοσύνη και σύμφωνα με τους νόμους και να μη δεχθούν δώρα που θα είναι σχετικά με την άσκηση της εξουσίας τους, και αν το κάνουν να δώσουν ανάθημα έναν ανδριάντα από χρυσό. Αφού ορκιστούν εκεί πηγαίνουν στην ακρόπολη και ορκίζονται πάλι τον ίδιο όρκο. Και μετά από αυτά αναλαβαίνουν τα καθήκοντά τους.