ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Σφῆκες (1219-1264)

ΒΔ. αὑλητρὶς ἐνεφύσησεν· οἱ δὲ συμπόται
1220 εἰσὶν Θέωρος, Αἰσχίνης, Φανός, Κλέων,
ξένος τις ἕτερος πρὸς κεφαλῆς, Ἁκέστορος.
τούτοις ξυνὼν τὰ σκόλι᾽ ὅπως δέξει. ΦΙ. καλῶς.
ΒΔ. ἄληθες; ΦΙ. ὡς οὐδείς γε Διακρίων ἐγώ.
ΒΔ. τάχ᾽ εἴσομαι· καὶ δὴ γάρ εἰμ᾽ ἐγὼ Κλέων,
1225 ᾄδω δὲ πρῶτος Ἁρμοδίου· δέξει δὲ σύ.
«οὐδεὶς πώποτ᾽ ἀνὴρ ἔγεντ᾽ Ἀθήναις»—
ΦΙ. οὐχ οὕτω γε πανοῦργος ‹οὐδὲ› κλέπτης.
ΒΔ. τουτὶ γὰρ ᾄσει; παραπολεῖ βοώμενος·
φήσει γὰρ ἐξολεῖν σε καὶ διαφθερεῖν
1230 καὶ τῆσδε τῆς γῆς ἐξελᾶν. ΦΙ. ἐγὼ δέ γε,
ἐὰν ἀπειλῇ, νὴ Δί᾽, ἑτέραν ᾄσομαι·
«ὦνθρωφ᾽, οὗτος ὁ μαιόμενος τὸ μέγα κράτος,
1235 ἀντρέψεις ἔτι τὰν πόλιν· ἁ δ᾽ ἔχεται ῥοπᾶς.»
ΒΔ. τί δ᾽, ὅταν Θέωρος πρὸς ποδῶν κατακείμενος
ᾄδῃ Κλέωνος λαβόμενος τῆς δεξιᾶς·
«Ἀδμήτου λόγον, ὦταῖρε, μαθὼν τοὺς ἀγαθοὺς φίλει,—
1240 τούτῳ τί λέξεις σκόλιον; ΦΙ. ᾠδικῶς ἐγώ·
«οὐκ ἔστιν ἀλωπεκίζειν,
οὐδ᾽ ἀμφοτέροισι γίγνεσθαι φίλον.»
ΒΔ. μετὰ τοῦτον Αἰσχίνης ὁ Σέλλου δέξεται,
ἀνὴρ σοφὸς καὶ μουσικός· κᾆτ᾽ ᾄσεται·
1245 «χρήματα καὶ βίον
Κλειταγόρᾳ τε κἀ-
μοὶ μετὰ Θετταλῶν»—
ΦΙ. πολλὰ δὴ διεκόμπασας σὺ κἀγώ.
ΒΔ. τουτὶ μὲν ἐπιεικῶς σύ γ᾽ ἐξεπίστασαι.
1250 ὅπως δ᾽ ἐπὶ δεῖπνον εἰς Φιλοκτήμονος ἴμεν,
—παῖ παῖ, τὸ δεῖπνον, Κροῖσε, συσκεύαζε νῷν—
ἵνα καὶ μεθυσθῶμεν διὰ χρόνου. ΦΙ. μηδαμῶς.
κακὸν τὸ πίνειν· ἀπὸ γὰρ οἴνου γίγνεται
καὶ θυροκοπῆσαι καὶ πατάξαι καὶ βαλεῖν,
1255 κἄπειτ᾽ ἀποτίνειν ἀργύριον ἐκ κραιπάλης.
ΒΔ. οὔκ, ἢν ξυνῇς γ᾽ ἀνδράσι καλοῖς τε κἀγαθοῖς.
ἢ γὰρ παρῃτήσαντο τὸν πεπονθότα,
ἢ λόγον ἔλεξας αὐτὸς ἀστεῖόν τινα,
Αἰσωπικὸν γέλοιον ἢ Συβαριτικόν,
1260 ὧν ἔμαθες ἐν τῷ συμποσίῳ· κᾆτ᾽ εἰς γέλων
τὸ πρᾶγμ᾽ ἔτρεψας, ὥστ᾽ ἀφείς σ᾽ ἀποίχεται.
ΦΙ. μαθητέον τἄρ᾽ ἐστὶ πολλοὺς τῶν λόγων,
εἴπερ ἀποτείσω μηδέν, ἤν τι δρῶ κακόν.
ΒΔ. ἄγε νυν ἴωμεν· μηδὲν ἡμᾶς ἰσχέτω.

***
ΒΔΕ. Φύσηξε στον αυλό της η αυλητρίδα·
κι είναι συμπότες ο Φανός, ο Αισχύνης,
1220 ο Θέωρος· νά κι ο Κλέωνας· κι ένας ξένος,
ο γιος του Ακέστορα, είν᾽ εκεί κοντά του.
Σε τέτοια συντροφιά γιά σκέψου τώρα
πώς θ᾽ απαντάς, τραγούδι σε τραγούδι.
ΦΙΛ. Ωραία. ΒΔΕ. Αλήθεια; ΦΙΛ. Όσο κανείς βουνίσιος.
ΒΔΕ. Ας δούμε· ο Κλέωνας είμαι, ας πούμε· αρχίζω
του Αρμόδιου το τραγούδι· εσύ το παίρνεις.
Τραγουδά.
«Στην Αθήνα σαν αυτόν δε στάθηκε άλλος»…
ΦΙΛ., συνεχίζοντας το τραγούδι.
«τόσο κάθαρμα και κλέφτης πιο μεγάλος».
ΒΔΕ. Αυτό θα πεις; Στην πρόγκα θα σε πνίξει·
θα σου φωνάζει: «Βρε, θα σ᾽ εξοντώσω,
1230 θα σε τσακίσω εγώ, θα σ᾽ εξορίσω.»
ΦΙΛ. Ε, αν φοβερίζει, αλλιώς θα τραγουδήσω:
«Α, την υπέρτατη εσύ που ποθείς εξουσία ν᾽ αποχτήσεις,
είν᾽ ετοιμόρροπη η πόλη, κι εσύ στον γκρεμό θα τη ρίξεις.»
ΒΔΕ. Κι όταν ο Θέωρος, δίπλα ξαπλωμένος,
κρατώντας το δεξί του Κλέωνα χέρι,
πιάσει να τραγουδά τέτοιο τραγούδι
«Την ιστορία να θυμάσαι του Αδμήτου
κι αγάπα τους τίμιους, ω φίλε»,
1240 πώς θ᾽ απαντήσεις; ΦΙΛ. Μουσικότατα· έτσι:
«Δεν μπορείς την αλεπού να κάνεις
και φιλίες και με τους δυο να πιάνεις.»
ΒΔΕ. Ο Αισχύνης τότε, ο γιος του Σέλλου, που είναι
κι άξιος και μουσικός θα τραγουδήσει:
«Μες των Θεσσαλών τη χώρα
έχει πλούτη η Κλειταγόρα,
έχει εκείνη, έχω κι εγώ.»
ΦΙΛ. «Βρε παλάβρες π᾽ αραδιάσαμε κι οι δυο.»
ΒΔΕ. Σ᾽ αυτά πολύ καλά τα καταφέρνεις.
Τώρα στου Φιλοκτήμονα το σπίτι
1250 πάμε για δείπνο. — Πού είν᾽ ο δούλος;
Φωνάζει.
Κροίσε!
Ετοίμασε το δείπνο για τους δυο μας. —
Καιρό έχουμε να πιούμε. ΦΙΛ. Το μεθύσι
είναι κακό· οι πιωμένοι σπάνε πόρτες,
χτυπούν, πετροβολούν, κι όταν αρχίσουν
να ξεμεθούνε, πρόστιμο πληρώνουν.
ΒΔΕ. Καθόλου, αν πας μ᾽ ανθρώπους όπως πρέπει.
Ή αυτοί μεσολαβούν σ᾽ εκείνον που έχεις
προσβάλει ή λες εσύ μια νοστιμάδα
—μύθο του Αισώπου, ανέκδοτο από κείνα
τα συβαριτικά, που θα᾽ χεις μάθει
1260 στο γλέντι απάνω— το γυρνάς στο αστείο,
περνά ο θυμός του και ήσυχο σ᾽ αφήνει.
ΦΙΛ. Πολλά λοιπόν ανέκδοτα να μάθω,
ώστε να μην πληρώνω σαν πειράζω.
ΒΔΕ. Περπάτα, πάμε· δεν υπάρχει εμπόδιο.
Φεύγουν όλοι εκτός από το Χορό.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΜΕΡΟΠΑΣ

ΜΕΡΟΠΑΣ

(αετός, αστερισμός)

 

Ο Μέροπας ήταν βασιλιάς της νήσου Κως. Από αυτόν, κατά μία εκδοχή, ονομάζονταν οι κάτοικοι Μέροπες και το νησί Μερόπη ή Μεροπηΐς· αργότερα μετονομάστηκε σε Κω από την κόρη του.

 

Παντρεμένος με τη νύφη Εθήμεια απέκτησε παιδιά, εκτός από την Κω, τον Εύμηλο και την Κλυτία. Θρήνησε τον θάνατο της γυναίκας του, που τον προκάλεσε η Άρτεμη κατατοξεύοντάς την, γιατί η Νύμφη δεν την τιμούσε.

 

Από τον θάνατο την έσωσε η Περσεφόνη που κατέβασε την Εθήμεια ζωντανή στον Κάτω κόσμο. Όμως ο Μέροπας, είτε νεκρή είτε ζωντανή στον Άδη, δεν είχε τη γυναίκα του και θέλησε να βάλει τέρμα στη ζωή του. Τον λυπήθηκε όμως ο Δίας, τον μεταμόρφωσε σε αετό και τον καταστέρωσε (Υγίνος 2.16). (Ερατοσθ. Καταστ. 1.30*).

 

Αλλά και ο γιος του Εύμηλος και τα εγγόνια του από αυτόν τον γιο μεταμορφώνονται, τα παιδιά για την ασέβειά τους, ο πατέρας τους για τη θεοσέβειά του και επειδή οι θεοί τον λυπήθηκαν για τα παιδιά του.

 

Κατά άλλους ο αστερισμός του Αετού είναι ο Γανυμήδης.

---------------------------------

*Αστερισμός του Αετού

 

Οὗτός ἐστιν ὁ Γανυμήδην ἀνακομίσας εἰς οὐρανὸν τῷ Διί, ὅπως ἔχῃ οἰνοχόον. ἔστι δὲ ἐν τοῖς ἄστροις, δι' ὅσον καὶ πρότερον, ὅτε οἱ Θεοὶ τὰ πτηνὰ διεμερίζοντο, τοῦτον ἔλαχεν ὁ Ζεύς. μόνον δὲ τῶν ζῴων ἀνθήλιον ἵπταται ταῖς ἀκτῖσιν οὐ ταπεινούμενον· ἔχει δὲ τὴν ἡγεμονίαν ἁπάντων· ἐσχημάτισται δὲ διαπεπταμένος τὰς πτέρυγας ὡς ἂν καθιπτάμενος. Ἀγλαοσθένης δέ φησιν ἐν τοῖς Ναξικοῖς γενόμενον τὸν Δία ἐν Κρήτῃ καὶ κατὰ κράτος ζητούμενον, δὶς ἐκκλαπέντα, ἐκεῖθεν ἐκκλαπῆναι καὶ ἀχθῆναι εἰς Νάξον, ἐκτραφέντα δὲ καὶ γενόμενον ἐν ἡλικίᾳ τὴν τῶν Θεῶν βασιλείαν κατασχεῖν· ἐξορμῶντος δὲ ἐκ τῆς Νάξου ἐπὶ τοὺς Τιτᾶνας καὶ ἀετὸν αὐτῷ φανῆναι συνιόντα, τὸν δὲ οἰωνισάμενον ἱερὸν αὑτοῦ ποιήσασθαι [κατηστερισμένον] καὶ διὰ τοῦτο τῆς ἐν οὐρανῷ τιμῆς ἀξιωθῆναι.

Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,30

Οι φυσιολογικοί άνθρωποι είναι αυτοί που δεν γνωρίζουμε πολύ καλά

Θαυμασμός. Τον έχουν αποκαλέσει ανά καιρούς εναρκτήριο κίνητρο για τον έρωτα και όχι μόνο. Ο Θαυμασμός είναι ο λόγος που σε ωθεί να θέλεις να γίνεις κάτι, να θέλεις να γίνεις κάποιος και είναι άρρητα συνδεδεμένος με την αίσθηση της επιτυχίας.

Με τι κριτήρια όμως θαυμάζουμε έναν άνθρωπο; Εξαιτίας της εξωτερικής του εμφάνισης; Του έργου που έχει αφήσει; Του επαγγέλματός του; Του τραπεζικού του λογαριασμού;

Όταν μεγαλώνουμε σε μια κοινωνία γεμάτη από στερεότυπα, πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι τα κριτήρια του θαυμασμού μας είναι δικά μας και όχι επίπλαστα; Μαθαίνουμε από πολύ μικρή ηλικία πως η ζωή μας για να θεωρείται πετυχημένη, χρειάζεται να έχει κάποια «κουτάκια» ολοκληρωμένα. Μια σταθερή δουλειά που να αποφέρει κέρδη, μια σχέση ιδανική, κοινωνική καταξίωση, αναγνωρισιμότητα. Οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου όταν πια έχει ξεπεράσει τις ανάγκες τις επιβίωσης, είναι η ανάγκη του για αποδοχή και η ασφάλεια που προκαλεί το αίσθημα του να ανήκεις κάπου.

Σκέψου περισσότερο. Σπάνια δίνουμε στον εαυτό μας χρόνο να σκεφτεί προσεκτικά και λογικά για τις ζωές μας και για το πώς να τις ζήσουμε. Συχνά ζούμε σύμφωνα με τις απόψεις της κοινής γνώμης. Η δόξα είναι υπέροχη, ακολούθησε την καρδιά σου. Τα λεφτά είναι το κλειδί για μια καλή ζωή. Το πρόβλημα είναι πως η κοινή γνώμη μας οδηγεί σε λάθος αξίες, καριέρες και σχέσεις.

Στην ζωή μου έτυχε να γνωρίσω ανθρώπους που είχα πολύ «ψηλά» στα μάτια μου, ανθρώπους που είχα σχεδόν θεοποιήσει. Ανθρώπους που πίστευα πως επειδή έχουν πετύχει σε κάποιους τομείς της ζωής τους, τα ξέρουν όλα καλά. Γνωρίζοντάς τους καλύτερα, ξεκινούσε η απομυθοποίηση.

Καταλάβαινα πως είναι απλοί άνθρωποι που έχουν τις ίδιες αδυναμίες, τους ίδιους φόβους, την ίδια εγωκεντρική τάση που έχουμε σχεδόν όλοι.

O Άλφρεντ Άντλερ, ιδρυτής της ατομικής ψυχολογίας, συμπεραίνει πως «Οι μόνοι φυσιολογικοί άνθρωποι είναι αυτοί που δεν γνωρίζουμε πολύ καλά». Οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως παρουσιάζουν την θετική τους πλευρά με σκοπό να γίνουν αρεστοί διότι γνωρίζουν ότι αν ανακαλύψουν τον αληθινό τους εαυτό, δεν θα γίνουν αποδεκτοί.

Ξεκίνησα να αναρωτιέμαι τι πίστευα πως θα είναι αυτοί οι άνθρωποι που θαυμάζω σαν προσωπικότητες ανεξάρτητα από αυτό που φαίνεται. Στην φαντασία μου αυτοί οι άνθρωποι είχαν φτάσει σε κάποιο στάδιο αυτογνωσίας, ήταν ευαίσθητοι και ένιωθαν μια μεγάλη ανάγκη να προσφέρουν. Τους απέδιδα χαρακτηριστικά για να έχω μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα και ο θαυμασμός μου να βρίσκει ένα πιο ακέραιο αντίκρυσμα.

Ίσως και να χτίζουμε την άποψή μας μέσω της φαντασίας μας, ίσως αυτή η άποψη να έρχεται από έναν άλλο κόσμο ιδεατό που τελικά σπάνια μπορούμε να υποστηρίξουμε. Ίσως ο θαυμασμός να είναι το κίνητρο να εξελιχθούμε αλλά ο πραγματικός λόγος της εξέλιξής μας να είναι οι αξίες που εμείς προσδίδουμε στην προσωπικότητα την οποία θαυμάζουμε.

Δεν έχει σημασία το πόσο φαινομενικά πετυχημένη είναι η εικόνα ενός ανθρώπου. Η επιτυχία σου δεν ορίζεται ούτε από την αναγνωρισιμότητα ούτε από το πορτοφόλι σου. Η επιτυχία σου ορίζεται από τις πράξεις σου απέναντι στους άλλους και από τη στάση της ζωής σου απέναντι στο σύνολο.

Έχε κατά νου λοιπόν πως έχεις ήδη πετύχει αν έχεις βγάλει από το μυαλό σου τα πρέπει που σου όρισαν οι άλλοι, αν δεν ζορίζεσαι για να παραμένεις ευγενικός, αν έχεις ανακαλύψει πως δεν υπάρχει μόνο το “κάνω αυτό που αγαπώ” αλλά και το “αγαπώ αυτό που κάνω”.

Έχεις ήδη πετύχει, αν σε έχουν απορρίψει πολλές φορές και συνεχίζεις, αν σου φέρθηκαν άδικα και δεν ζήτησες εκδίκηση. Αν σου είναι εύκολο να κάνεις τους ανθρώπους σου να χαμογελούν, αν δεν τους εγκαταλείπεις στα χειρότερά τους, αν πραγματικά με τις χαρές τους χαίρεσαι.

Έχεις ήδη πετύχει, αν αναγνωρίζεις πώς να σέβεσαι τα όρια σου, αν μπορείς να πεις όχι χωρίς να νιώθεις ενοχές, αν μαζί με το κάθε τέλος βλέπεις και μια νέα αρχή, αν μπορείς να πεις νικήθηκα και να γελάς.

Έχεις ήδη πετύχει, αν συνεχίζεις να μην βολεύεσαι όταν όλα γύρω σου σε υπνωτίζουν για να νιώσεις άνετα. Άνετα και στρωμένα. Έχεις ήδη πετύχει, αν αυτά που γνωρίζεις, τα αμφισβητείς, αν έχεις μάθει να ακούς, πραγματικά να ακούς. Αν σέβεσαι τη γνώμη του άλλου ακόμα κι αν διαφωνείς.

Έχεις ήδη πετύχει, αν σταματήσεις να συγκρίνεσαι, αν μπορείς να καταλάβεις πως είσαι μοναδικός, πως ο καθένας είναι.

Γνωστική Ψυχολογία: Τα μοτίβα σκέψης με τα οποία λαμβάνουμε αποφάσεις

Καθώς μεγαλώνει κανείς, κατανοεί ότι ο κόσμος εντός του οποίου ζει δεν αποτελεί τον αγγελικά πλασμένο τόπο τον οποίο ίσως οραματιζόταν όταν ήταν πιο μικρός. Υπάρχουν ωστόσο πράγματα τα οποία μπορούν να βελτιώσουν πολλές από τις δυσάρεστες καταστάσεις οι οποίες δημιουργούνται καθημερινά όταν ο τρόπος σκέψης δεν είναι και τόσο αντικειμενικός.

Κάθε σκέψη αντανακλά τον υποκειμενικό τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας, ωστόσο μια πιο προσεκτική ματιά ίσως βοηθήσει ώστε να γίνουν πιο κατανοητά τα σφάλματα τα οποία εμπεριέχονται μερικές φορές σε αυτή. Παρακάτω παρατίθενται μερικά μόνο από τα μη ρεαλιστικά μοτίβα σκέψης στα οποία προβαίνει κανείς με σκοπό να ερμηνεύσει διάφορες καταστάσεις, σύμφωνα με τη Γνωστική ψυχολογία.

Διπολική σκέψη: Όλα ή τίποτα, άσπρο ή μαύρο. Αποτελεί τον τρόπο σκέψης όπου ο νους αδυνατεί να αναγνωρίσει όλες τις ενδιάμεσες εκφάνσεις μιας κατάστασης χρησιμοποιώντας μονίμως δύο ακραίες μεταξύ τους περιπτώσεις. Παράδειγμα: Αν δεν είμαι πρώτος δεν αξίζω τίποτα.

Αυθαίρετο συμπέρασμα: Η υιοθέτηση κρίσεων και απόψεων χωρίς επαρκή στοιχεία τα οποία μπορούν να τη στηρίξουν. Καταλαμβάνει τη μορφή «μαγικής σκέψης» καθώς το άτομο το οποίο την χρησιμοποιεί λειτουργεί σαν να διαβάζει τη σκέψη κάποιου άλλου προσώπου. Παράδειγμα: είμαι σίγουρος ότι δε θα περάσω το μάθημα, ο καθηγητής δε με πάει.

Επιλεκτική προσοχή: Επιλέγεται μόνο μια πτυχή μιας γενικότερης κατάστασης συνήθως αρνητική ή φοβογόνα η οποία αντανακλά και χρωματίζει το ευρύτερο πλαίσιο ασχέτως εάν αυτό περιλαμβάνει και άλλες θετικές πτυχές. Παράδειγμα: Χάλια το πάρτι, η τούρτα δε μου άρεσε καθόλου.

Εσφαλμένη τιτλοφόρηση: Η εσφαλμένη ταμπελοποίηση μέσω της χρήσης χαρακτηρισμών με αρνητική προδιάθεση για το ίδιο το άτομο ή για άλλους. Παράδειγμα: Δεν κατάφερα να κερδίσω τον Κώστα στο σκάκι, τελικά είμαι άχρηστος.

Προσωποποίηση: Η ανάλυση καταστάσεων μέσα από έναν εγωκεντρικό τρόπο σκέψης για την απόδοση ευθυνών ή και ευσήμων για το ίδιο το άτομο ή για άλλους. Παραδείγματα: Τρακάραμε διότι βρισκόμουν εγώ μέσα στο αυτοκίνητο. Αν δεν έπαιζε ο Γιώργος στο σημερινό αγώνα, η ομάδα θα είχε χάσει.

Μεγαλοποίηση αρνητικών: Η συνήθεια να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη σημασία των αρνητικών χαρακτηριστικών. Παράδειγμα: Δεν τα πήγα καλά σήμερα στο διαγώνισμα, δεν πρόκειται ποτέ να γίνω καλός μαθητής.

Υποτίμηση θετικών: Η συνήθεια να υποτιμάται η σημασία των θετικών χαρακτηριστικών. Παράδειγμα: Και τι έγινε που βγήκα πρώτος στο σημερινό αγώνα.. ο τελικός μετράει.

Υπεργενίκευση: Η χρήση ενός μεμονωμένου χαρακτηριστικού ή ενός μικρού τμήματος μιας ομάδας μέσα από το οποίο προκύπτει ένα γενικότερο συμπέρασμα. Παραδείγματα: Όλοι οι βόρειοι είναι κακομαθημένοι. Ξέρω ένα μαθητή από τη τάξη αυτή ο οποίος έγραψε μηδέν στο διαγώνισμα. Όλοι οι μαθητές αυτής της τάξης είναι άχρηστοι.

Συναισθηματική λογική: Όταν κάποιος κρίνει την αλήθεια μιας κατάστασης σύμφωνα με το τρόπο που ο ίδιος αισθάνεται. Παράδειγμα: Αφού νιώθω αποτυχημένος, έτσι θα είναι.

Πρέπει: Όταν κάποιος λειτουργεί μόνο με κανόνες στη ζωή του τους οποίους όταν δεν ακολουθεί νιώθει ενοχές ενώ όταν κάποιος άλλος δεν τους ακολουθεί νιώθει θυμό. Παραδείγματα: Πρέπει να τηρείται αυστηρά το πρόγραμμα αλλιώς θα υπάρξουν επιπτώσεις. Έπρεπε να είχαμε πάει από τον άλλο δρόμο.. ήταν λάθος μου.

Η τέχνη του «να ξεχνάς»

«Ξέχνα το», να μια συμβουλή που ακούμε συχνά, η οποία όμως είναι δύσκολο να εφαρμοστεί. Έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους που η δυσαρέσκεια και η απογοήτευσή τους πηγάζουν από την αδυναμία τους να προχωρήσουν στη ζωή τους μετά από κάποια ατυχία ή να πάψουν να ασχολούνται με όνειρα που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Για παράδειγμα, αν κάποιος μας εκνεύρισε, θα θέλαμε να ξεχάσουμε το περιστατικό όσο πιο γρήγορα γίνεται και να συνεχίσουμε. Αλλά παρότι προσπαθούμε να το αφήσουμε πίσω μας, το φέρνουμε ξανά στη μνήμη μας και αναστατωνόμαστε. Κάποιες άλλες φορές βρισκόμαστε πολύ κοντά στην επίτευξη ενός σημαντικού στόχου, για τον οποίο προσπαθήσαμε πολύ, αλλά χάνουμε τα πάντα τη στιγμή που πρέπει να υπερνικήσουμε το τελευταίο εμπόδιο.

Έτσι, όταν προσπαθούμε να θέσουμε έναν καινούριο στόχο, οι αναμνήσεις και η ματαίωση επανέρχονται στο προσκήνιο και μας βασανίζουν, καθιστώντας μας ανήμπορους να εστιάσουμε σε οτιδήποτε. Το «ξέχασέ το» είναι ένας άλλος τρόπος να εκφράσουμε το «αποδέξου το πλήρως». Αυτό δεν σημαίνει πως η οδυνηρή μνήμη θα εξαφανιστεί ως δια μαγείας.

Μπορεί να θέλουμε να διαγράψουμε οριστικά το παρελθόν, όπως σβήνουμε την κιμωλία από τον μαυροπίνακα, αλλά αυτό είναι ανέφικτο. Και όσο πιο πολύ πασχίζουμε να ξεχάσουμε, τόσο περισσότερο εντείνουμε την ανάμνηση και τη συντηρούμε. Να θυμάστε όμως κάτι πολύ σημαντικό: αυτό που μας φέρνει τόση στεναχώρια δεν είναι η ίδια η μνήμη του γεγονότος, αλλά τα συναισθήματα που την περιβάλλουν – η μεταμέλεια, η απογοήτευση, ο θυμός και η ματαίωση.

Αυτή ίσως να είναι μια ανεπαίσθητη διαφορά, αλλά έχει μεγάλη σημασία να διαχωρίζουμε την ανάμνηση από τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν. Μια απογοητευτική ή επώδυνη κατάσταση που συνέβη πριν από δέκα χρόνια δεν μας προκαλεί σήμερα την ίδια στενοχώρια με τότε. Αυτό οφείλεται στο ότι τα συναισθήματα που την περιβάλλουν έσβησαν ή αμβλύνθηκαν.

Η ανάμνηση αφ’ εαυτής δεν αποτελεί πρόβλημα – βρίσκεται ακόμα εκεί⋅ το πρόβλημα είναι τα συναισθήματα που συνδέονται μαζί της. Γι’ αυτό δεν υπάρχει κανένας λόγος να απωθήσουμε την ανάμνηση ή να προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε από αυτήν, πράγμα μάλλον ανέφικτο.

Οπότε, τι πρέπει να κάνουμε όταν θέλουμε να αποδιώξουμε κάτι που μας βασανίζει; Η απάντηση είναι να αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι. Αν αποδεχτούμε τον εαυτό μας που παλεύει σκληρά, τότε η διανοητική μας κατάσταση σύντομα θα μεταβληθεί, αν και στην αρχή αυτή η αλλαγή θα είναι αδιόρατη.

Όταν θεωρούμε πρόβλημα τα δυσάρεστα συναισθήματα μας και προσπαθούμε να τα ξεπεράσουμε, συνήθως το μόνο που κάνουμε είναι να τα αντιπαλεύουμε ακόμα περισσότερο. Αντίθετα, όταν τα αποδεχτούμε, ο νους μας παύει να αγωνίζεται πια, κατά παράδοξο τρόπο, ησυχάζει.

Και όταν συμβεί αυτό, μπορούμε να αφήσουμε πίσω μας τα συναισθήματα και να τα δούμε στοργικά από μακριά. Αντί λοιπόν να προσπαθείτε να μεταβάλλετε ή να ελέγξετε τα δύσκολα συναισθήματά σας, αφήστε τα να υπάρχουν, και ο νου σας θα ηρεμήσει. Έτσι μπορείτε να αποστασιοποιηθείτε ευκολότερα και να κοιτάξετε με ψυχραιμία τα συναισθήματά σας, σαν να ανήκουν σε κάποιο άλλο άτομο.

Ο τρόπος που αντιμετωπίζεις τα εμπόδια καθορίζει την επιτυχία σου

Αγνόησε τους επικριτές.
Στις μεγάλες αποφάσεις άκου την καρδιά σου.

Επιμονή. Αν δεν τα παρατήσεις, μπορείς να πετύχεις τα πάντα.
Κάνε ό,τι αγαπάς. Είναι ο μόνος τρόπος για να νιώθεις ευτυχία και νόημα στη ζωή σου.

Μην ανακοινώνεις τα σχέδια σου. Άσε τις πράξεις και τα αποτελέσματα να μιλήσουν.
Δώσε όλη σου την προσοχή στο στόχο σου και όχι στις δυσκολίες ή σε αυτά που φοβάσαι.

Πράξε με πειθαρχία, δεν μπορείς να πετύχεις τίποτα ουσιαστικό αν δεν δείχνεις συνέπεια.
Βρες κατάλληλους συνεργάτες, η ομαδικότητα και οι κατάλληλες συνεργασίες μπορούν να σε απογειώσουν.

Ο τρόπος που αντιμετωπίζεις τα εμπόδια είναι κομβικής σημασίας για την επιτυχία. Δείξε δυναμισμό.

Αποταμίευσε όσα χρήματα μπορείς, θα σου φανούν χρήσιμα αν σου έρθει ξαφνικά μια καλή ιδέα.
Δώσε χρόνο στον εαυτό σου και στο στόχο σου. Χρειάζεται υπομονή για τα αποτελέσματα.

Να ξεκουράζεσαι και να τρως σωστά. Αν είσαι μέσα στην εξάντληση δεν μπορείς να αποδώσεις τα μέγιστα.

Βάλε μεγάλους στόχους.

Η διαλλακτικότητα είναι σύμμαχός σου. Να την χρησιμοποιείς συχνά.
Να ηρεμείς παίρνοντας βαθιές ανάσες. Η διαρκής ένταση δεν σε βοηθάει.

Αγάπα τον εαυτό σου περισσότερο, να του φέρεσαι με περισσότερο σεβασμό.
Να παραδέχεσαι τα λάθη σου και να ζητάς συγγνώμη (έμπρακτα) όταν φταις.

Μην συμβιβάζεσαι. Είναι κάτι που θα μετανιώσεις αργότερα.
Δείξε μεγαλοψυχία με τους γύρω σου, κάνουν κι αυτοί τον δικό τους αγώνα.

Να είσαι ευγνώμων. Αυτό είναι ο μαγνήτης της επιτυχίας.

Η σοφία και η κυριολεξία της ελληνικής γλώσσας

Η σοφία.

Στη γλώσσα έχουμε το σημαίνον (τη λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα.

Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο car και το αυτοκίνητο cloud, και από την στιγμή που το συμφωνήσουμε να είναι και έτσι. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες.

Μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πεί «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο.»

Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Για παράδειγμα ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρα=γη + έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη / δικό του σπίτι.

Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω. Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον, είναι ότι πολλές φορές η λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποία εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για τη σκέψη.

Για παράδειγμα ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι, συρρικνώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος ως συναίσθημα, σιγά σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» -ελαττώνει σαν ανθρώπους– και μας φθίνει ως και την υγεία μας. Και φυσικά όταν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει πώς το λέμε; Μα φυσικά «άφθονο».

Έχουμε την λέξη «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έρθει και στην ώρα του. Ωραίο δεν είναι ένα φρούτο ούτε άγουρο ούτε σαπισμένο, και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της.

Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή δεν μπορούμε να το απολαύσουμε. Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την οποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά. Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις τη δυνατότητα να πας όπου αγαπάς. Πόσο ενδιαφέρουσα ερμηνεία…

Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την ανάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι + ίαση(=γιατρειά).

Άρα για να συνοψίσουμε, όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και ιατρευόμαστε. Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με τη σωματική μας υγεία. Παρένθεση: και μια και το έφερε η «κουβέντα», η Ελληνική γλώσσα μας λέει και τι είναι άσχημο. Από το στερητικό «α» και τη λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι. Για σκεφτείτε το λίγο…

Σε αυτό το σημείο, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε στην αντίστοιχη λατινική λέξη για το άγαλμα (που άλλο από λατινική δεν είναι). Οι Λατίνοι ονόμασαν το άγαλμα, statua από το ελληνικό «ίστημι» που ήδη αναφέραμε σαν λέξη, και το ονόμασαν έτσι επειδή στέκει ακίνητο.

Προσέξτε την τεράστια διαφορά σε φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσών, αυτό που σημαίνει στα Ελληνικά κάτι τόσο βαθύ εννοιολογικά, για τους Λατίνους είναι απλά ένα ακίνητο πράγμα.

Μια και αναφέραμε τα Λατινικά, ας κάνουμε άλλη μια σύγκριση. Ο «άνθρωπος στα Ελληνικά ετυμολογείται και ως το ον που κοιτάζει προς τα πάνω (άνω + θρώσκω). Πόσο σημαντική και συναρπαστική ετυμολογία που μπορεί να αποτελέσει βάση ατελείωτων φιλοσοφικών συζητήσεων. Αντίθετα στα Λατινικά ο άνθρωπος είναι «Homo» που ετυμολογείται από το χώμα. Το ον που κοιτάζει ψηλά στον ουρανό λοιπόν για τους Έλληνες, σκέτο χώμα για τους Λατίνους…

Υπάρχουν και άλλα παρόμοια παραδείγματα που θα μπορούσαν να αναφερθούν εδώ. Είναι λογικό ότι μια γλώσσα που βασίστηκε στην Ελληνική αντιγράφοντάς την, εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να έχει τα ίδια υψηλά νοήματα.

Είναι προφανής η σχέση που έχει η γλώσσα με τη σκέψη του ανθρώπου. Όπως λέει και ο Τζορτ Όργουελ στο αθάνατο έργο του «1984», απλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη. Εκεί το καθεστώς προσπαθούσε να περιορίσει τη γλώσσα για να περιορίσει τη σκέψη των ανθρώπων, καταργώντας συνεχώς λέξεις. «Η γλώσσα και οι κανόνες αυτής αναπτύσσουν την κρίση» έγραφε ο Μιχάι Εμινέσκου, εθνικός ποιητής των Ρουμάνων.

Μια πολύπλοκη γλώσσα αποτελεί μαρτυρία ενός προηγμένου πνευματικά πολιτισμού. Το να μιλάς σωστά σημαίνει να σκέφτεσαι σωστά, να γεννάς διαρκώς λόγο και όχι να παπαγαλίζεις λέξεις και φράσεις.

Η κυριολεξία

Στην Ελληνική γλώσσα ουσιαστικά δεν υπάρχουν συνώνυμα, καθώς όλες οι λέξεις έχουν λεπτές εννοιολογικές διαφορές μεταξύ τους.

Για παράδειγμα η λέξη «λωποδύτης» χρησιμοποιείται για αυτόν που βυθίζει το χέρι του στο ρούχο (=λωπή) μας και μας κλέβει, κρυφά δηλαδή, ενώ ο «ληστής» είναι αυτός που μας κλέβει φανερά, μπροστά στα μάτια μας. Επίσης το «άγειν» και το «φέρειν» έχουν την ίδια έννοια. Όμως το πρώτο χρησιμοποιείται για έμψυχα όντα, ενώ το δεύτερο για τα άψυχα.

Στα Ελληνικά έχουμε τις λέξεις «κεράννυμι», «μίγνυμι» και «φύρω» που όλες έχουν το νόημα του «ανακατεύω». Όταν ανακατεύουμε δύο στερεά ή δύο υγρά μεταξύ τους αλλά χωρίς να συνεπάγεται νέα ένωση (π.χ. λάδι με νερό), τότε χρησιμοποιούμε την λέξη «μειγνύω» ενώ όταν ανακατεύουμε υγρό με στερεό τότε λέμε «φύρω». Εξ’ού και η λέξη «αιμόφυρτος» που όλοι γνωρίζουμε αλλά δεν συνειδητοποιούμε τι σημαίνει.

Όταν οι Αρχαίοι Έλληνες πληγωνόντουσαν στην μάχη, έτρεχε τότε το αίμα και ανακατευόταν με την σκόνη και το χώμα. Το κεράννυμι σημαίνει ανακατεύω δύο υγρά και φτιάχνω ένα νέο, όπως για παράδειγμα ο οίνος και το νερό. Εξ’ού και ο «άκρατος» (δηλαδή καθαρός) οίνος που λέγαν οι Αρχαίοι όταν δεν ήταν ανακατεμένος (κεκραμμένος) με νερό.

Τέλος η λέξη «παντρεμένος» έχει διαφορετικό νόημα από την λέξη «νυμφευμένος», διαφορά που περιγράφουν οι ίδιες οι λέξεις για όποιον τους δώσει λίγη σημασία. Η λέξη παντρεμένος προέρχεται από το ρήμα υπανδρεύομαι και σημαίνει τίθεμαι υπό την εξουσία του ανδρός ενώ ο άνδρας νυμφεύεται, δηλαδή παίρνει νύφη.

Γνωρίζοντας τέτοιου είδους λεπτές εννοιολογικές διαφορές, είναι πραγματικά πολύ αστεία μερικά από τα πράγματα που ακούμε στην καθημερινή – συχνά λαθεμένη – ομιλία (π.χ. «ο Χ παντρεύτηκε»).

Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο. Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει την ζωή από τον βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.

Υπάρχει πρόβλημα θορύβου στο σύχνοτρον; Η μηχανική μάθηση έχει την απάντηση!

Αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης θα μπορούσαν να επιτρέψουν τους ερευνητές να μειώσουν ουσιαστικά ανεπιθύμητες διακυμάνσεις στα πλάτη των ηλεκτρονιακών δεσμών που παράγονται στα σύνχροντρον.

Η ALS (Advanced Light Source) – μια από φωτεινότερες πηγές σύχνοτρον του κόσμου – έχει ένα πρόβλημα. Παρά τις όλο και μεγαλύτερες προσπάθειες των ερευνητών, η δέσμη φωτονίων παράγει, όπως αυτές σε όλα τα σύχνοτρον, διακυμάνσεις στο κάθετο πλάτος, οδηγώντας σε πειραματικό θόρυβο που μπορεί να καταστήσει ασαφείς τις μετρήσεις. Ο Simon Leemann του Εθνικού Εργαστηρίου Lawrence (στο) Berkeley, στην Καλιφόρνια, που φιλοξενεί την ALS, αναμένει ότι αυτό το πρόβλημα θα χειροτερέψει στις στενότερες δέσμες της επόμενης γενιάς των σύχνοτρον. Αναζητώντας μια λύση, αυτός και οι συνεργάτες του στράφηκαν στους αλγόριθμους μηχανικής μάθησης, δείχνοντας ότι μπορούν να σταθεροποιήσουν τη δέσμη φωτονίων χωρίς την απαίτηση για εκτενείς χειροκίνητες μετρήσεις βαθμονόμησης. Ο Leemann λέει ότι αυτή η μέθοδος θα μπορούσε να επιτρέψει τις διακυμάνσεις πλάτους της δέσμης να διορθωθούν πριν συμβούν, απομακρύνοντας ένα από τα τελευταία εμπόδια για τελείως σταθερές πηγές σύχνοτρον.

Στην επίδειξής τους, για την απόδειξη της αρχής, η ομάδα εκπαίδευσε τους αλγόριθμους της μηχανικής τους μάθησης χρησιμοποιώντας δυο σύνολα δεδομένων: τις θέσεις των διάφορων μαγνητικών διεγέρσεων που διαμορφώνουν την δέσμη ηλεκτρονίων που δημιουργεί τη δέσμη φωτονίων, και τα δεδομένα πλάτους της δέσμης από την ίδια τη δέσμη των φωτονίων. Τα δεδομένα αυτά τροφοδότησαν στο νευρωνικό δίκτυο που στήριζε τους αλγόριθμους, το οποίο στη συνέχεια «μάθαινε» πώς οι αλλαγές στις διαμορφώσεις και τις θέσεις των μαγνητικών διεγέρσεων επηρέαζαν το πλάτος της παραγόμενης δέσμης φωτονίων. Χρησιμοποιώντας αυτές τις πληροφορίες, ο αλγόριθμος δημιούργησε έναν πίνακα έρευνας που κατέγραφε (καταχωρήσεις) τρεις φορές το δευτερόλεπτο, καθορίζοντας τις προσαρμογές που απαιτούνταν για να παραμένει μια δέσμη φωτονίων σε ορισμένο πλάτος. Στο πείραμά τους, τα μέλη της ομάδας κράτησαν το μέγεθος της δέσμης της ALS σταθερή μέσα σε 0,2 μm ή 0,4% του κάθετου πλάτους της. Αυτή η ακρίβεια είναι καλύτερη από το 2-3% που προηγούμενα είχε επιτευχθεί στην ALS και θα μπορούσε να επιτρέψει το σύχνοτρον να διερευνήσει τη δυναμική των χημικών αντιδράσεων – σε συστήματα όπως οι μπαταρίες – με πρωτόγνωρη ανάλυση.

Το βιολογικό κύτταρο ως χημικός αισθητήρας – επιστήμονες δημιούργησαν ένα πιο εκλεπτυσμένο μοντέλο

Τα βιολογικά κύτταρα αισθάνονται τη χημεία του περιβάλλοντός τους με την ανίχνευση ορισμένων μορίων που συνδέονται με (δεσμεύονται από) τους υποδοχείς στις επιφάνειές τους. Συμβατικά, οι ερευνητές έχουν διερευνήσει αυτή την ικανότητα με βασική υπόθεση ότι οι χημικές συγκεντρώσεις είναι σταθερές, όμως αυτή η υπόθεση δεν αντανακλά τα ταχέως κυμαινόμενα περιβάλλοντα που τυπικά βρίσκονται στα βιολογικά συστήματα. Τώρα, ο Thierry Mora, του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, στη Γαλλία και ο Ilya Nemenman του Πανεπιστημίου Emory στην Georgia, έχουν αναπτύξει ένα μαθηματικό μοντέλο για να παραγάγουν το βασικό (θεμελιώδες) όριο για την ευαισθησία ενός κυττάρου κάτω από περισσότερο ρεαλιστικές συνθήκες.

Το μοντέλο των ερευνητών περιγράφει το χημικό περιβάλλον ενός κυττάρου υπό όρους ενός τυχαία μεταβαλλόμενου αριθμητικού πεδίου – μια διατύπωση που τους επιτρέπει να εφαρμόσουν τεχνικές από τη θεωρία πεδίου, οι οποίες χρησιμοποιούνται συνήθως για να λυθούν προβλήματα στην κβαντική και στατιστική φυσική. Το μοντέλο προβλέπει την πιθανότητα ενός μορίου να συνδεθεί με το κύτταρο μέσα σε μια δεδομένη χρονική περίοδο, επιτρέποντας τους ερευνητές να παραγάγουν τη μικρότερη κλασματική διακύμανση στην ανιχνεύσιμη από το κύτταρο συγκέντρωση. Καθώς είτε η ολική βιοχημική συγκέντρωση είτε ο ρυθμός σύνδεσης του υποδοχέα αυξάνουν, το κύτταρο μπορεί να αισθάνεται μικρότερες κλασματικές διακυμάνσεις στη συγκέντρωση. Ενώ το συμβατικό μοντέλο ενός κυττάρου σε ένα ιδεατό, σταθερό περιβάλλον προβλέπει ότι η ευαισθησία σχετίζεται με την συγκέντρωση και το ρυθμό σύνδεσης με έναν νόμο με εκθέτη 1/2, το νέο μοντέλο έχει την ευαισθησία να αυξάνει πιο αργά με τη συγκέντρωση και το ρυθμό σύνδεσης, να υπακούουν σε ένα νόμο με εκθέτη 1/4.

Οι ερευνητές εφάρμοσαν το μοντέλο σε ένα κοινό βιολογικό σενάριο κατά το οποίο περιβαλλοντικές χημικές ουσίες συνδεόμενες σε υποδοχείς ενός κυττάρου οδηγούν σε ένα δίκτυο σημάτων μέσα στο κύτταρο. Βρήκαν ότι η προσομοιωμένη ικανότητα του κυττάρου να ανιχνεύσει το μόριο συμφώνησε με το παραγόμενο από αυτούς βασικό όριο. Το απλοποιημένο πλαίσιο της ομάδας θα μπορούσε να φωτίσει τη δυναμική των πραγματικών βιολογικών συστημάτων, όπως μικροοργανισμοί που κινούνται μέσω ενός πολύπλοκου μικροβιακού τοπίου ή κύτταρα που αναπτύσσονται ταχέως σε ένα έμβρυο φρουτόμυγας.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1156b-1157b)

[IV] Αὕτη μὲν οὖν καὶ κατὰ τὸν χρόνον καὶ κατὰ τὰ λοιπὰ τελεία ἐστί, καὶ κατὰ πάντα ταὐτὰ γίνεται καὶ ὅμοια ἑκατέρῳ παρ᾽ ἑκατέρου, ὅπερ δεῖ τοῖς φίλοις ὑπάρχειν. ἡ δὲ

[1157a] διὰ τὸ ἡδὺ ὁμοίωμα ταύτης ἔχει· καὶ γὰρ οἱ ἀγαθοὶ ἡδεῖς ἀλλήλοις. ὁμοίως δὲ καὶ ἡ διὰ τὸ χρήσιμον· καὶ γὰρ τοιοῦτοι ἀλλήλοις οἱ ἀγαθοί. μάλιστα δὲ καὶ ἐν τούτοις αἱ φιλίαι μένουσιν, ὅταν τὸ αὐτὸ γίνηται παρ᾽ ἀλλήλων, οἷον ἡδονή, καὶ μὴ μόνον οὕτως ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ, οἷον τοῖς εὐτραπέλοις, καὶ μὴ ὡς ἐραστῇ καὶ ἐρωμένῳ. οὐ γὰρ ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς ἥδονται οὗτοι, ἀλλ᾽ ὃ μὲν ὁρῶν ἐκεῖνον, ὃ δὲ θεραπευόμενος ὑπὸ τοῦ ἐραστοῦ· ληγούσης δὲ τῆς ὥρας ἐνίοτε καὶ ἡ φιλία λήγει (τῷ μὲν γὰρ οὐκ ἔστιν ἡδεῖα ἡ ὄψις, τῷ δ᾽ οὐ γίνεται ἡ θεραπεία)· πολλοὶ δ᾽ αὖ διαμένουσιν, ἐὰν ἐκ τῆς συνηθείας τὰ ἤθη στέρξωσιν, ὁμοήθεις ὄντες. οἱ δὲ μὴ τὸ ἡδὺ ἀντικαταλλαττόμενοι ἀλλὰ τὸ χρήσιμον ἐν τοῖς ἐρωτικοῖς καὶ εἰσὶν ἧττον φίλοι καὶ διαμένουσιν. οἱ δὲ διὰ τὸ χρήσιμον ὄντες φίλοι ἅμα τῷ συμφέροντι διαλύονται· οὐ γὰρ ἀλλήλων ἦσαν φίλοι ἀλλὰ τοῦ λυσιτελοῦς. δι᾽ ἡδονὴν μὲν οὖν καὶ διὰ τὸ χρήσιμον καὶ φαύλους ἐνδέχεται φίλους ἀλλήλοις εἶναι καὶ ἐπιεικεῖς φαύλοις καὶ μηδέτερον ὁποιῳοῦν, δι᾽ αὑτοὺς δὲ δῆλον ὅτι μόνους τοὺς ἀγαθούς· οἱ γὰρ κακοὶ οὐ χαίρουσιν ἑαυτοῖς, εἰ μή τις ὠφέλεια γίνοιτο. καὶ μόνη δὲ ἡ τῶν ἀγαθῶν φιλία ἀδιάβλητός ἐστιν· οὐ γὰρ ῥᾴδιον οὐδενὶ πιστεῦσαι περὶ τοῦ ἐν πολλῷ χρόνῳ ὑφ᾽ αὑτοῦ δεδοκιμασμένου· καὶ τὸ πιστεύειν ἐν τούτοις, καὶ τὸ μηδέποτ᾽ ἂν ἀδικῆσαι, καὶ ὅσα ἄλλα ἐν τῇ ὡς ἀληθῶς φιλίᾳ ἀξιοῦται. ἐν δὲ ταῖς ἑτέραις οὐδὲν κωλύει τὰ τοιαῦτα γίνεσθαι. ἐπεὶ γὰρ οἱ ἄνθρωποι λέγουσι φίλους καὶ τοὺς διὰ τὸ χρήσιμον, ὥσπερ αἱ πόλεις (δοκοῦσι γὰρ αἱ συμμαχίαι ταῖς πόλεσι γίνεσθαι ἕνεκα τοῦ συμφέροντος), καὶ τοὺς δι᾽ ἡδονὴν ἀλλήλους στέργοντας, ὥσπερ οἱ παῖδες, ἴσως λέγειν μὲν δεῖ καὶ ἡμᾶς φίλους τοὺς τοιούτους, εἴδη δὲ τῆς φιλίας πλείω, καὶ πρώτως μὲν καὶ κυρίως τὴν τῶν ἀγαθῶν ᾗ ἀγαθοί, τὰς δὲ λοιπὰς καθ᾽ ὁμοιότητα· ᾗ γὰρ ἀγαθόν τι καὶ ὅμοιόν τι, ταύτῃ φίλοι· καὶ γὰρ τὸ ἡδὺ ἀγαθὸν τοῖς φιληδέσιν. οὐ πάνυ δ᾽ αὗται συνάπτουσιν, οὐδὲ γίνονται οἱ αὐτοὶ φίλοι διὰ τὸ χρήσιμον καὶ διὰ τὸ ἡδύ· οὐ γὰρ πάνυ συνδυάζεται τὰ κατὰ συμβεβηκός.

[1157b] Εἰς ταῦτα δὲ τὰ εἴδη τῆς φιλίας νενεμημένης οἱ μὲν φαῦλοι ἔσονται φίλοι δι᾽ ἡδονὴν ἢ τὸ χρήσιμον, ταύτῃ ὅμοιοι ὄντες, οἱ δ᾽ ἀγαθοὶ δι᾽ αὑτοὺς φίλοι· ᾗ γὰρ ἀγαθοί. οὗτοι μὲν οὖν ἁπλῶς φίλοι, ἐκεῖνοι δὲ κατὰ συμβεβηκὸς καὶ τῷ ὡμοιῶσθαι τούτοις.

***
[4] Αυτού του είδους λοιπόν η φιλία είναι τέλεια, τόσο από την άποψη της διάρκειας όσο και ως προς όλα τα άλλα· και όλα σ᾽ αυτήν γίνονται με τον ίδιο και παρόμοιο τρόπο από τον ένα προς τον άλλον, κάτι που πρέπει να συμβαίνει πάντοτε μεταξύ των φίλων.

Η φιλία, τώρα, [1157a] που γίνεται για χάρη της ευχαρίστησης έχει μια ομοιότητα με αυτή τη φιλία, δεδομένου ότι οι αγαθοί άνθρωποι είναι και ευχάριστοι ο ένας στον άλλον. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της φιλίας που συνάπτεται για το όφελος, δεδομένου ότι οι αγαθοί άνθρωποι είναι και χρήσιμοι ο ένας στον άλλον. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις η φιλία αυτών των ανθρώπων έχει πολύ μεγάλη διάρκεια, εφόσον ο ένας παίρνει από τον άλλον το ίδιο, π.χ. ευχαρίστηση — και όχι μόνο αυτό, αλλά και από την ίδια περιοχή, όπως συμβαίνει π.χ. στην περίπτωση των χαριτολόγων ανθρώπων, και όχι όπως συμβαίνει στην περίπτωση εραστή και ερωμένου· γιατί αυτοί δεν ευχαριστιούνται με τα ίδια πράγματα: ο πρώτος ευχαριστιέται με το να βλέπει τον αγαπημένο του, ενώ ο δεύτερος με το να έχει τις φροντίδες και τις περιποιήσεις του εραστή· και όταν περνάει η ομορφιά της νιότης, μερικές φορές τελειώνει και η φιλία (γιατί ο πρώτος δεν βρίσκει ευχαρίστηση στη θέαση του άλλου, και ο δεύτερος δεν έχει τις φροντίδες και τις περιποιήσεις του πρώτου)· από την άλλη, πάλι, δεν είναι λίγοι αυτοί που μένουν σταθεροί, αν η οικειότητα τούς έκανε να αγαπήσουν ο ένας τον χαρακτήρα του άλλου, που στο τέλος είναι ίδιοι μεταξύ τους. Όσοι όμως στην ερωτική τους σχέση δεν ανταλλάσσουν το ίδιο πράγμα, αλλά ο ένας την ευχαρίστηση και ο άλλος το όφελος, αυτοί ούτε και τόσο φίλοι είναι ούτε και η φιλία τους μένει και τόσο σταθερή. Αυτοί πάλι που είναι φίλοι για το όφελος, μόλις πάψει να υπάρχει το συμφέρον παύουν να είναι φίλοι· ο λόγος είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν ήταν φίλοι ο ένας του άλλου αλλά φίλοι του κέρδους.

Για την ευχαρίστηση λοιπόν και για το όφελος μπορούν να είναι φίλοι ο ένας του άλλου α) ακόμη και κατώτερης ποιότητας άνθρωποι, β) καλοί άνθρωποι με κατώτερης ποιότητας ανθρώπους, και γ) άνθρωποι που δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο με οποιουδήποτε χαρακτήρα ανθρώπους, ενώ είναι φανερό ότι οι αγαθοί άνθρωποι γίνονται φίλοι μόνο για χάρη του ίδιου του εαυτού τους· γιατί οι κακοί δεν χαίρονται ο ένας τον άλλον, αν δεν υπάρχει και κάποιο όφελος από τη σχέση τους.
Επίσης: Μόνο των αγαθών ανθρώπων η φιλία υπερνικάει τις διαβολές· γιατί για κανέναν δεν είναι εύκολο να ακούσει και να δεχτεί κακολογίες ενσχέσει με ένα άτομο που ο ίδιος το δοκίμασε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μεταξύ αυτών των ανθρώπων υπάρχει, επίσης, εμπιστοσύνη, καθώς και η βεβαιότητα ότι ποτέ ο ένας δεν θα αδικούσε τον άλλον — και όσα άλλα απαιτούνται σε μια πραγματική φιλία. Στα άλλα όμως είδη φιλίας τίποτε δεν εμποδίζει να γίνονται αυτού του είδους τα άσχημα πράγματα.

Δεδομένου, πάντως, ότι οι άνθρωποι ονομάζουν φίλους αυτούς που έχουν ως κίνητρό τους το όφελος (παράδειγμα οι πόλεις: οι συμμαχίες, κατά την κοινή αντίληψη, συνάπτονται μεταξύ των πόλεων για λόγους συμφέροντος), καθώς και αυτούς που αγαπούν ο ένας τον άλλον για την ευχαρίστηση (παράδειγμα τα παιδιά), ίσως θα πρέπει να ονομάζουμε και εμείς αυτού του είδους τις σχέσεις φιλίες, και να λέμε ότι υπάρχουν περισσότερα είδη φιλίας: κατά πρώτο και κύριο λόγο η φιλία των αγαθών ανθρώπων ως αγαθών, και ύστερα τα άλλα είδη κατά την ομοιότητά τους προς την πρώτη· γιατί, αν γίνονται φίλοι, γίνονται φίλοι για χάρη κάποιου αγαθού και για κάτι που είναι όμοιο με το κίνητρο της αληθινής φιλίας: για τους ανθρώπους, πράγματι, που αγαπούν την ευχαρίστηση καθετί που προκαλεί ευχαρίστηση είναι αγαθό. Τα δύο όμως αυτά είδη φιλίας συχνά δεν συνδυάζονται, ούτε και γίνονται οι ίδιοι άνθρωποι φίλοι για το όφελος και για την ευχαρίστηση συγχρόνως· ο λόγος είναι ότι τα πράγματα που συνδέονται μόνο για έναν συμπτωματικό λόγο συχνά δεν συνδυάζονται.

[1157b] Με τη φιλία λοιπόν να διαιρείται σε αυτά τα είδη, τα κατώτερης ποιότητας άτομα θα γίνουν φίλοι για χάρη της ευχαρίστησης ή για το όφελος —όντας ίδιοι μεταξύ τους από αυτήν την άποψη—, ενώ οι αγαθοί άνθρωποι θα γίνουν φίλοι γιατί είναι αυτό που είναι, δηλαδή αγαθοί. Αυτοί λοιπόν είναι φίλοι καθεαυτούς, ενώ εκείνοι είναι φίλοι για ένα λόγο συμπτωματικό και επειδή είναι όμοιοι με τους πρώτους.