ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Ἀγαμέμνων (1299-1330)

ΚΑ. οὐκ ἔστ᾽ ἄλυξις, οὔ, ξένοι, † χρόνῳ πλέῳ.
1300 ΧΟ. ὁ δ᾽ ὕστατός γε τοῦ χρόνου πρεσβεύεται.
ΚΑ. ἥκει τόδ᾽ ἦμαρ· σμικρὰ κερδανῶ φυγῇ.
ΧΟ. ἀλλ᾽ ἴσθι τλήμων οὖσ᾽ ἀπ᾽ εὐτόλμου φρενός.
ΚΑ. οὐδεὶς ἀκούει ταῦτα τῶν εὐδαιμόνων.
ΧΟ. ἀλλ᾽ εὐκλεῶς τοι κατθανεῖν χάρις βροτῷ.
1305 ΚΑ. ἰὼ πάτερ σοῦ σῶν τε γενναίων τέκνων.
ΧΟ. τί δ᾽ ἐστὶ χρῆμα; τίς σ᾽ ἀποστρέφει φόβος;
ΚΑ. φεῦ φεῦ.
ΧΟ. τί τοῦτ᾽ ἔφευξας; εἴ τι μὴ φρενῶν στύγος.
ΚΑ. φόνον δόμοι πνέουσιν αἱματοσταγῆ.
1310 ΧΟ. καὶ πῶς; τόδ᾽ ὄζει θυμάτων ἐφεστίων.
ΚΑ. ὅμοιος ἀτμὸς ὥσπερ ἐκ τάφου πρέπει.
ΧΟ. οὐ Σύριον ἀγλάισμα δώμασιν λέγεις;
ΚΑ. ἀλλ᾽ εἶμι κἀν δόμοισι κωκύσουσ᾽ ἐμὴν
Ἀγαμέμνονός τε μοῖραν. ἀρκείτω βίος.
1315 ἰὼ ξένοι.
οὔτοι δυσοίζω, θάμνον ὡς ὄρνις, φόβῳ
ἄλλως· θανούσῃ μαρτυρεῖτέ μοι τόδε,
ὅταν γυνὴ γυναικὸς ἀντ᾽ ἐμοῦ θάνῃ,
ἀνήρ τε δυσδάμαρτος ἀντ᾽ ἀνδρὸς πέσῃ.
1320 ἐπιξενοῦμαι ταῦτα δ᾽ ὡς θανουμένη.
ΧΟ. ὦ τλῆμον, οἰκτίρω σε θεσφάτου μόρου.
ΚΑ. ἅπαξ ἔτ᾽ εἰπεῖν ῥῆσιν, ἢ θρῆνον θέλω
ἐμὸν τὸν αὐτῆς. ἡλίου δ᾽ ἐπεύχομαι
πρὸς ὕστατον φῶς τοῖς ἐμοῖς τιμαόροις
1325 ἐχθροὺς φόνευσιν τὴν ἐμὴν τίνειν ὁμοῦ,
δούλης θανούσης, εὐμαροῦς χειρώματος.
ΧΟ. ἰὼ βρότεια πράγματ᾽· εὐτυχοῦντα μὲν
σκιᾷ τις ἂν πρέψειεν· εἰ δὲ δυστυχοῖ,
βολαῖς ὑγρώσσων σπόγγος ὤλεσεν γραφήν.
1330 καὶ ταῦτ᾽ ἐκείνων μᾶλλον οἰκτίρω πολύ.

***
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Δεν έχω γλιτωμό, φίλοι, αν κερδίσω χρόνο.
ΧΟΡΟΣ
1300 Μα η ώρα ᾽ναι η στερνή που πιότερη έχει αξία.
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Ήρθεν η μέρα· ποιό έχω κέρδος κι αν θα φύγω;
ΧΟΡΟΣ
Ψυχή γενναία η τόλμη σου, ξέρε το, δείχτει.
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Κανείς αυτό απ᾽ τους ευτυχείς δε θα τ᾽ ακούσει.
ΧΟΡΟΣ
Μα ο ένδοξος είναι θάνατος μεγάλη χάρη.
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Οϊμένα εσύ και τ᾽ άξια σου παιδιά, πατέρα!
ΧΟΡΟΣ
Τί ᾽ναι; ποιός φόβος σού γυρνάει το νου σου πάλι;
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Αχ και αχ!
ΧΟΡΟΣ
Τί πάλι αυτό σου το αχ; εκτός του νου σου αν βλάβη…
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Πνοή αναδίδει αιματοστάλαχτη το σπίτι.
ΧΟΡΟΣ
1310 Και πώς; είν᾽ τα σφαχτά που στους βωμούς μυρίζουν.
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Είν᾽ όμοιο σαν αχνός που βγαίνει από ᾽να τάφο.
ΧΟΡΟΣ
Βέβαια δε λες για αραβικά εδώ μέσα μύρα.
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Μα πάω και στους νεκρούς τη μοίρα μου να κλάψω
και του Αγαμέμνονα· αρκετά κι όσο έχω ζήσει.
Αχ ξένοι μου!
δε σκούζω σαν πουλί έτσι από μάταιο φόβο
μπρος σ᾽ ένα θάμνο… θα πεθάνω και σας θέλω
μάρτυρες, σαν πεθάνει αντίς για με γυναίκα
κι άντρας αντίς για τον κακότυχο τον άντρα·
1320 σα ξένιο δώρο αυτό πεθαίνοντας ζητώ σας.
ΧΟΡΟΣ
Αθλία, σου κλαίω τη μοίρα σου που προφητεύεις.
ΚΑΣΣΑΝΤΡΑ
Να πω ένα λόγο θέλω ακόμα κι όχι θρήνο
δικό πια· μπρος στο στερνό το φως του ήλιου
εύχομαι οι εκδικάτορες του βασιλιά μου
να θυμηθούν και τους δικούς μου τους φονιάδες
για το εύκολο κατόρθωμα φόνου μιας σκλάβας.
ΧΟΡΟΣ
Αχ, και το τί ᾽ναι ο άνθρωπος! στην ευτυχία του
είναι σα μια ελαφρή σκιά· μα η δυστυχία
μια σα σφουγγάρι υγρό της δίνει και τη σβήνει·
1330 κι αυτά ᾽πό κείνα πιο πολύ ελεούμαι ακόμα.

Οι πεινασμένες ψυχές… τριγυρνούν μόνες

Πεινασμένες ψυχές… τριγυρνούν μόνες, αναζητούν, ελπίζουν, πονούν και τελικά μένουν μόνες και πεινασμένες…Το επέλεξαν, το προκάλεσαν, το θέλουν; Ποιος ξέρει… Τι σημασία έχει; Σημασία έχει το πώς νιώθουν… Νιώθουν τόσο πεινασμένες… για λίγο ενδιαφέρον, λίγη σημασία, λίγη τρυφερότητα και αγάπη, λίγη ζεστασιά και νοιάξιμο.

Νιώθουν πεινασμένες για λίγο συναίσθημα και είναι πιο σημαντική η πείνα της ψυχής, παρά του σώματος. Το πεινασμένο σώμα μπορεί να βρει κάποιο τρόπο να καλύψει ή να ψευτοκαλύψει την πείνα που νιώθει, μια πεινασμένη ψυχή, όμως, δεν μπορεί να κοροϊδέψει την πείνα της με ψευτο- συναισθήματα ή με σχεδόν συναισθήματα- ή νιώθει ή δεν νιώθει… Έχει ανάγκη από γνήσιες και αυθεντικές –ανθρώπινες- σχέσεις, στις οποίες δεν θα χρειάζεται να παρακαλά για λίγο συναίσθημα… θα μπορεί να αφεθεί μέσα σε ένα συναισθηματικό πάρε-δώσε χωρίς μέτρημα, χωρίς ζύγισμα, χωρίς απαιτήσεις…

Πεινασμένες ψυχές που τριγυρνούν περιμένοντας να βρουν λίγη τροφή, λίγη συναισθηματική τροφή που θα απαλύνει την αίσθηση της πείνας… Η συναισθηματική πείνα είναι μια αίσθηση έντονης συναισθηματικής ανάγκης, που προέρχεται από τη συναισθηματική στέρηση που βίωσε το άτομο κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του.

 

Πεινασμένες ψυχές που νιώθουν πόνο και νοσταλγία, μια αίσθηση απελπισίας και κενού… ένα κενό που γίνεται αντιληπτό μέσα από τον πόνο της μοναξιάς και της απομάκρυνσης. Πεινασμένες ψυχές που θεωρούν ότι αν καταφέρουν να έρθουν κοντά σε άλλα πρόσωπα θα μπορέσουν να καλύψουν ικανοποιητικά την πείνα τους. Και το κάνουν, τόσο παρορμητικά και αγωνιωδώς, που δεν διακρίνουν πόσο ικανό είναι το πρόσωπο που έχουν απέναντί τους να τους δώσει το συναίσθημα που έχουν ανάγκη. Και… είναι τόσες οι λανθασμένες επιλογές στην προσπάθεια να κατευνάσουν την πείνα, που η πείνα γίνετε ακόμα πιο έντονη… πιο ανυπόφορη, πιο βαθιά…

Πεινασμένες ψυχές, που βρίσκονται σε μια δίνη αναζήτησης λίγου συναισθήματος, ενώ στην πραγματικότητα δεν ξέρουν πώς να το κάνουν και τι ακριβώς ζητούν. Είναι πιο εύκολο να δώσουν και να λάβουν σωματική στοργή και προσοχή, μια επιφανειακή αλληλεπίδραση, που στην πραγματικότητα αποστραγγίζει και τους τελευταίους συναισθηματικούς πόρους που ήταν διαθέσιμοι. Είναι πιο εύκολο να πειστούν ότι δεν έχουν ανάγκη από κανένα συναίσθημα και να παραμείνουν πεινασμένες, παρά να βρουν τον δρόμο της ικανοποίησης και του κορεσμού.

 

Πεινασμένες ψυχές, που αγωνιούν, που απογοητεύονται, που νιώθουν πληγωμένες, προδομένες, μόνες, απελπισμένες… Πεινασμένες ψυχές, χωρίς συναίσθημα, χωρίς επαφή, χωρίς άγγιγμα, χωρίς νοιάξιμο, χωρίς ζωή…

Φτερά για να πετάξουν έχουν μόνο τα πουλιά;

«Φτερά για να πετάξουν έχουν μόνο τα πουλιά.» Σκέψου το. Σκέψου αυτό το τεράστιο ψέμα με το οποίο μεγαλώσαμε.

Γεννήθηκες και γεννήθηκα με φτερά. Τα χρησιμοποιήσαμε την πρώτη φορά που σηκωθήκαμε όρθιοι, στο πρώτο μας βήμα, την πρώτη φορά που διασχίσαμε ένα δρόμο μόνοι μας και νομίζαμε πως κατακτήσαμε τον κόσμο, την πρώτη φορά που γράψαμε το όνομά μας στο χαρτί, όταν ζωγραφίσαμε στον τοίχο του σπιτιού και νιώσαμε καλλιτέχνες, την πρώτη φορά που αισθανθήκαμε το σκίρτημα του φιλιού, μα ακόμα και τότε που βγάλαμε τις βοηθητικές απ’ το ποδήλατο.

Τα χρησιμοποιήσαμε πολλές πρώτες φορές και μια τελευταία. Εκείνη τη φορά που θελήσαμε να περάσουμε το κατώφλι της πόρτας και ξεκινήσαμε να τρέχουμε προς το άγνωστο. Τότε μας σταμάτησε ο σπάγκος που τόσο καιρό ήταν δεμένος στο πόδι μας. Τα χρησιμοποιήσαμε τελευταία φορά, όταν συνειδητοποιήσαμε πως έχουμε γαλουχηθεί με μια ψευδαίσθηση ελευθερίας και ανεξαρτησίας.

Μια ψευδαίσθηση που μας κρατάει κοντά αλλά πολύ μακριά από το άγνωστο και την περιπέτεια εκεί έξω. Μια ψευδαίσθηση που μας αφήνει να νιώθουμε ελεύθεροι να κάνουμε ότι θέλουμε, αλλά μέσα στο καλούπι που έφτιαξε κάποιος άλλος για εμάς.

Κόψε το σπάγκο, το σχοινί, την αλυσίδα, το δεσμό που σε κρατάει μακριά από τα όσα έχεις ονειρευτεί. Φτιαγμένοι και ικανοί να διασχίζουμε ωκεανούς είμαστε, όχι να βρέχουμε τις πατούσες μας στα απόνερα ονείρων που φεύγουν μακριά.

Θυμός: το πρώτο θύμα του, εμείς οι ίδιοι

Συνήθως όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με δυσάρεστες καταστάσεις, νιώθουμε και τα ανάλογα συναισθήματα. Συναισθήματα που δε θα θέλαμε να τα βιώσουμε ποτέ ή ποτέ ξανά. Για αυτό συνήθως τα απωθούμε, γιατί μας προκαλούν πόνο, θλίψη και μετά συνήθως ακολουθεί ο θυμός.

Θυμός που καίει τα σωθικά και από πού να τον μαζέψουμε, πώς να τον διαχειριστούμε; Και τελικά, γιατί θυμώνουμε;

Θυμώνουμε όταν νιώθουμε ότι έχουμε αδικηθεί, όταν κάποιος μας ασκεί κριτική και μας κατηγορεί, όταν κάποιος δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας.. Και τότε αντιδράμε με δύο τρόπους, διαφορετικής ποιότητας και αποτελέσματος: Είτε συνειδητοποιούμε πως όλοι μας, κουβαλώντας διαφορετικές εμπειρίες ο καθένας μας και έχοντας σμιλευτεί με έναν τρόπο που θα εξυπηρετήσει καλύτερα το σκοπό της ζωής του, αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά μια κατάσταση. Είτε φουντώνει ο θυμός μέσα μας, αρχίζουμε να λέμε άσχημα λόγια και ίσως σε ένα δεύτερο χρόνο, παίζοντας ξανά την ίδια σκηνή στο μυαλό μας, να σκεφτόμαστε και την εκδίκηση.

Στην πρώτη περίπτωση, ακούμε προσεκτικά τι έχει να μας πει ο άλλος, κοιτάμε πίσω μόνο για να μάθουμε κάτι ή απλώς να αποδεχτούμε μια κατάσταση. Σε αυτή την περίπτωση, είτε αλλάζουμε τους «χάρτες πλοήγησής μας» και αφήνουμε στην άκρη τα «πικρά και τα ξινά», ή αφηνόμαστε στις αρνητικές σκέψεις που μας απομυζούν και μας κάνουν δυστυχισμένους, άσχημους.

Έτσι, αν πάλι ο θυμός πάει να μας κυριέψει, ας σταθούμε λίγο. Ας βγούμε ως παρατηρητές από την ιστορία του δράματος, ας βιώσουμε ό,τι αρνητικό μας κατακλύζει και μετά ας το αφήσουμε στην άκρη, ας δράσουμε με τρόπο που μας απελευθερώνει. Με έναν ηρωικό τρόπο, που αυτό που θα αφήσει πίσω του να είναι ένας ακόμη μικρός κόκκος σοφίας. Πώς; Ίσως χρησιμοποιώντας την εμπειρία που μας δόθηκε, για να μάθουμε πώς λειτουργεί ο κόσμος (πώς αλλιώς λειτουργεί – έξω από εμάς), για να κατανοήσουμε με μια πιο ευρεία οπτική και πιο βαθιά τη ζωή αυτή.

«Κανένα από τα πρόσωπα της ιστορίας δε σφάλλει.
Απλώς βλέπουν την πραγματικότητα από διαφορετική οπτική γωνία.
Το μόνο λάθος σχεδόν πάντα είναι
να πιστεύω ότι η θέση όπου βρίσκομαι
είναι η καλύτερη για να διακρίνω την αλήθεια.
Ο κουφός πάντα νομίζει ότι όσοι χορεύουν είναι τρελοί.»
Χόρχε Μπουκάι

Η ζωή, είναι λίγη και λήγει – Γι’αυτό κάν’ την να αξίζει

Η ζωή είναι λίγη και λήγει! Να το θυμάσαι αυτό…
Γι’ αυτό ζήσε την με όλες τις μηχανές αναμμένες. Τους συναγερμούς σου να κτυπούν τρελά. Τις ανάσες σου στο κόκκινο.
Την καρδιά σου να χορεύει ανελέητα σαν να μην χωράει άλλες ανάσες.
Η ζωή είναι και παίξε και γέλασε. Γιατί εσύ ξέρεις, πως μόνο μια φορά ερχόμαστε.
Μια αλλά ας την κάνουμε να φτάνει.
Να αξίζει για δέκα.

Γ ‘αυτό και παίξε και γέλασε και βγάλε το πάθος σου, τον αυθορμητισμό σου, την διψά σου για ζωή.
Μην τσιγκουνευτείς τις στιγμές σου, μην κάνεις εκπτώσεις στα θέλω σου.
Να τα θέλεις όλα ,να τα διεκδικείς ,να τα υποστηρίζεις και ας μην στα δώσουν ποτέ.
Μην βάζεις πίσω το εγώ σου και μην αλλοιώνεις τον χαρακτήρα σου, για τίποτα και για κανέναν.
Η ζωή είναι λίγη και λήγει! Να το θυμάσαι αυτό. Και αν κάπου δεν σε αξιολογούν σωστά να φεύγεις. Κάποιοι άλλοι θα δουν την πραγματική αξία σου.

Να ερωτεύεσαι με πάθος, να αγαπάς ανέυ όρων. Και ας μην αγαπηθείς το ίδιο. Εσύ φροντίσε να ταΐζεις την δική σου ψυχή.
Η ζωή είναι λίγη και λήγει!
Να το θυμάσαι αυτό! Ζήσε τον έρωτα, όλα τα συναίσθηματα, μάζεψε δυνατές συγκινήσεις. Μάζεψε εικόνες, χρώματα, γεύσεις.
Μην πλατσουρίζεις στα ρηχά. Ταξίδεψε, γνώρισε, κινδύνεψε. Μην αγκυροβολείς σε λιμάνια που έχουν τελειώσει.
Ρίσκαρε και όχι εκ του ασφαλούς.
Όχι με δίκτυ ασφαλείας από κάτω! Νίκησε τους φόβους σου. Άκου τα θέλω σου.

Παραμέρισε τα πρέπει σου. Σταμάτα να κρύβεσαι και να βολεύεσαι.
Το βόλεμα είναι για τους δειλούς και για τους λίγους.
Σταμάτα να κρίνεις, να συμβουλεύεις, να κυρήτεις πράγματα που πρώτα εσύ ο ίδιος δεν κάνεις. Αυτό είναι το εύκολο!
Μην ζητάς από τους άλλους να δώσουν ότι πρώτα εσύ δεν έχεις δώσει .
Να ξυπνάς το πρωί και να είσαι ευγνώμων για την καινούρια μέρα.
Η ζωή είναι λίγη και λήγει! Να το θυμάσαι αυτό!
Για το χαμόγελο που έχεις στα χείλη και για την φλόγα που κρατάς αναμμένη στην καρδιά.

Παρατήρησε τις ομορφιές αυτού του κόσμου μην τις προσπερνάς.
Να τραγουδάς τα τραγούδια που αγαπάς.
Να χορεύεις τον ρυθμό που σε ξεσηκώνει.
Να είσαι γενναιόδωρος στα χάδια, στα φιλιά και στις αγκαλιές.
Όλα είναι υπέροχα αν τα βλέπεις έτσι. Μάθε να ζητάς συγγνώμη.
Αποφάσισε να δίνεις ευκαιρίες στους άλλους.
Μην χαραμίσεις όμως για κανέναν λόγο την μεγαλύτερη ευκαιρία που δόθηκε σε σένα.

Να έρθεις σ ‘αυτήν την ζωή και ν’ αφήσεις το σημάδι σου.
Η ζωή είναι λίγη και λήγει! Να το θυμάσαι αυτό.

Κάθε άτομο που συναντάς είναι ένας καθρέφτης για να δεις την αντανάκλαση της ψυχής σου

Όταν συναντάτε κάποιον που σας προκαλεί συναισθηματικά με την συμπεριφορά και τα λόγια του- κάποιος που οι πράξεις του σας προκαλούν αισθήματα θυμού, λύπης, αποθάρρυνσης ή απόρριψης- σας δίνεται η ευκαιρία να κοιτάξετε στον καθρέφτη της ψυχής σας.

Λέγεται πως όλοι έχουμε έναν σωσία κάπου στον κόσμο- κάποιον που μας μοιάζει, έχει παρόμοια χόμπι και θα τον μπέρδευαν για δίδυμο μας. Κάποιοι άνθρωποι είχαν το προνόμιο να συναντήσουν τον σωσία τους αλλά οι περισσότεροι από εμάς δεν το έχουμε και επομένως πρέπει να συμβιβαστούμε με την χρήση καθρεφτών για να δούμε την αντανάκλαση μας. Υπάρχουν περισσότεροι τρόποι από γυάλινους καθρέφτες και σωσίες για να δούμε την αντανάκλαση μας και να μάθουμε ποιοι και τι είμαστε.

Όλη η ζωή- κάθε άνθρωπος που συναντάτε και κάθε κατάσταση στην οποία μπλέκεστε- είναι ένας καθρέφτης για να δείτε την αντανάκλαση της ψυχής σας.

Η αντανάκλαση της συναισθηματικής σας ζωής, αυτό που ή ψυχή λαχτάρα, τα βαθύτερα πιστεύω σας και τα πρότυπα ύπαρξης, οι συνειδητές και ασυνείδητες σκέψεις- όλα αυτά αντανακλώνται μέσω των ανθρώπων που έρχονται στην ζωή σας και μέσω των έμπειρων που έχετε.

Και όπως έχουμε ξαναπεί: μερικές φορές είναι οι πιο δύσκολες σχέσεις και εμπειρίες που μας κάνουν να ωριμάσουμε.

Όταν συναντάτε κάποιον που σας δυσκολεύει συναισθηματικά με την συμπεριφορά και τα λόγια του- κάποιον που οι πράξεις του σας προκαλούν αισθήματα θυμού, λύπης, αποθάρρυνσης ή απόρριψης- σας δίνεται η ευκαιρία να κοιτάξετε στον καθρέφτη της ψυχής σας. Ένα μέρος της είναι παρόν στο άτομο που αντιμετωπίζετε. Σε κάποιες περιπτώσεις, το άτομο που έχετε ελκύσει είναι εδώ για να σας δείξει τα συναισθήματα του εαυτού και της ζωής σας που πρέπει να κατανοήσετε ή να απελευθερώσετε για να ζήσετε καλύτερα. Μπορείτε να δείτε μόνο αυτό που είναι ήδη μέσα σας, παρόν σε κάποιο επίπεδο, συνειδητό ή όχι.

Ξέρετε κάτι; Αυτό είναι πραγματικά κάτι δύσκολο να το αποδεχτούμε. Ειδικά για κάποιον τόσο επικριτικό όσο εγώ. Μου αρέσει να κατηγορώ ας πούμε το ότι η σελήνη βρίσκεται στον παρθένο όσο τίποτα άλλο.

Για παράδειγμα, αν ένας φίλος σας ενοχλεί επειδή έχει ασήμαντες συνήθειες, που είναι ο κριτής μέσα σας που ευτελίζει την δική σας ζωή; Και από την άλλη πλευρά: είστε ανοιχτοί στην πιθανότητα ότι ο τυχαίος περαστικός που σας χαιρετά στον δρόμο και κάνει το πρωινό σας πιο ευχάριστο είναι επίσης ένα κομμάτι σας που μπορεί να φέρει το ίδιο δώρο χαράς σε κάποιον άλλον;

Αν ζούμε με την πνευματική πεποίθηση ότι είμαστε ένα και πως είμαστε όλοι συνδεδεμένοι τότε δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο καθένας μας αντανακλά κάτι στον άλλον. Το Σύμπαν λειτουργεί ως ένας μεγάλος καθρέφτης της εσωτερικής μας πραγματικότητας βγάζοντας την στον εξωτερικό κόσμο.

Η ψυχή και οι πνευματικοί οδηγοί/άγγελοι συνεχώς σας παρέχουν ευκαιρίες για να δείτε τον εαυτό σας μέσα από καταστάσεις που αντιμετωπίζετε ή από το δράμα της ζωής σας. Όταν ζούμε χωρίς επίγνωση, βλέπουμε αυτές τις καταστάσεις ως γεγονότα που μας συμβαίνουν- συμπτωματικές στιγμές που συμβαίνουν τυχαία στην ζωή μας. Τότε πέφτουμε στην παγίδα του να κατηγορούμε τους άλλους- θυμώνουμε με τον κόσμο ή προσπαθούμε να αιτιολογήσουμε κάτι που πήγε στραβά ή γιατί κάτι μας συνέβη.

Έλκεστε από τέτοιους ανθρώπους και τέτοιες καταστάσεις για το δικό σας ανώτερο καλό, για την κατανόηση και την εξέλιξη της ψυχής σας.

Με άλλα λόγια: υπάρχει ένα μάθημα σε όλα.
Όταν το συνειδητοποιήσετε αυτό, γίνεται ένα από τα πράγματα που δεν μπορείτε να αγνοήσετε. Μόλις το κατανοήσετε, κάθε φορά που θα αντιμετωπίζετε μια δύσκολη κατάσταση θα αναρωτιέστε: τι μου παρουσιάζεται μέσω των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων μου με τους άλλους; Τι μαθαίνω για τον εαυτό μου;

Τι κάνετε τώρα: προς το παρόν κατηγορείτε τα πάντα και όλους τους άλλους γι αυτά που βιώνετε; Έχετε την στάση του θύματος; Ή επιλέγετε να κοιτάξετε μέσα σε κάθε σχέση και εμπειρία που σας παρουσιάζεται;

Μόλις αρχίσετε να αποδέχεστε την εσωτερική σας ευθύνη για τα εξωτερικά γεγονότα της ζωής σας, θα είστε ευγνώμονες για την αφθονία της ζωής που οι πνευματικοί καθρέφτες (οι άνθρωποι της ζωής σας) σας προσφέρουν. Ακόμα και για τα πιο σκληρά μαθήματα.

Ο σεβασμός είναι όμορφη λέξη

Ο σεβασμός είναι όμορφη λέξη. Είναι ένα από τα πιο όμορφα σύμβολα. Φανταστείτε ότι δεν έχετε ξανακούσει ποτέ τη λέξη. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να την επινοήσουμε και να καταλήξουμε σε μια συμφωνία για τη σημασία της. Άλλωστε, όπως συμβαίνει με όλα τα σύμβολα, πρέπει να συμφωνήσουμε με το σύμβολο, ειδάλλως αυτό δεν θα σημαίνει τίποτα για εμάς. Ο σεβασμός, όπως πολλά σύμβολα, αρχίζει από τον εαυτό μας και επεκτείνεται στους γύρω μας. Αν δεν σεβόμαστε τον εαυτό μας, πώς είναι δυνατόν να σεβαστούμε οτιδήποτε ή οποιονδήποτε άλλο;

Όταν σεβόμαστε τον εαυτό μας, αποδεχόμαστε τον εαυτό μας έτσι όπως είναι. Όταν σεβόμαστε τους άλλους, αυτό σημαίνει ότι τους αποδεχόμαστε έτσι όπως είναι. Όταν σεβόμαστε τα πάντα στη φύση —τα ζώα, τους ωκεανούς, την ατμόσφαιρα, τη γη- αποδεχόμαστε όλη την φύση έτσι όπως είναι.

Όταν ερχόμαστε στον κόσμο, όλα είναι ήδη δημιουργημένα. Δεν ήταν δική μας επιλογή να εκτεθούμε στα δημιουργημένα πράγματα. Συνέβη, και το σεβόμαστε. Μπορούμε να κάνουμε κάτι καλύτερο; Δεν νομίζω. Σεβασμός είναι η πλήρης αποδοχή των πάντων, έτσι όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Αυτή θα μπορούσε να είναι μια ερμηνεία της λέξης σεβασμός.

Μόλις αποδεχτούμε τον εαυτό μας έτσι όπως είναι, παύουμε να επικρίνουμε τον εαυτό μας. Τότε, μας συμβαίνει κάτι εκπληκτικό: γαληνεύουμε. Παύουμε να έχουμε ψυχικές εντάσεις και δεν αντιμαχόμαστε κανέναν. Όλες οι εντάσεις που βιώνει η ανθρωπότητα οφείλονται στην έλλειψη σεβασμού. Όλοι οι πόλεμοι οφείλονται στο ότι κάποιοι δεν σεβάστηκαν τον τρόπο ζωής ορισμένων καλλιτεχνών. Αντί να σεβόμαστε τα δικαιώματα των άλλων, προσπαθούμε να τους επιβάλουμε τις δικές μας πεποιθήσεις. Και έτσι ξεσπά πόλεμος.

Don Miguel Ruiz & Don Jose Ruiz, Η Πέμπτη Συμφωνία
 

Γιατί τελικά ο χρόνος ανακοινώνει τη δικαστική απόφαση της φύσης για την αξία όλων των πλασμάτων

Η μαγεία της απόστασης μας δείχνει παραδείσους οι οποίοι, όπως οι οπτικές αυταπάτες, εξαφανίζονται όταν τους πλησιάζουμε. Η ευτυχία βρίσκεται επομένως πάντα στο μέλλον ή επίσης στο παρελθόν, και το παρόν μπορεί να συγκριθεί με ένα μικρό σκοτεινό σύννεφο που ο αέρας το παρασέρνει πάνω από μια ηλιόλουστη επιφάνεια- πριν και πίσω από αυτό είναι όλα φωτεινά. Μόνο αυτό το ίδιο ρίχνει πάντα έναν ίσκιο. Έτσι το παρόν εμφανίζεται πάντοτε ανεπαρκές, το μέλλον αβέβαιο, το παρελθόν ανεπίστρεπτο. Η ζωή, με τις μικρές, μεγαλύτερες και μεγάλες αντιξοότητές της, που συμβαίνουν κάθε ώρα, κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα, κάθε χρόνο, με τις απατηλές ελπίδες της και τις ατυχίες που ανατρέπουν όσα λογαριάζαμε, έχει τόσο καθαρά τη σφραγίδα από κάτι το οποίο είναι προορισμένο να μην μπορούμε να το χαρούμε, ώστε είναι δύσκολο να καταλάβουμε πώς μπορέσαμε να το παραγνωρίσουμε και να πιστέψουμε ότι αυτό βρίσκεται εδώ για να προσφέρει την απόλαυση και για να είναι ο άνθρωπος ευτυχισμένος.

Πιο πολύ εκείνη η συνεχής παραπλάνηση και απογοήτευση, όπως και η γενική ιδιοσυστασία της ζωής, παρουσιάζεται σαν να έχει σκοπό και σχέδιο να δημιουργήσει την πεποίθηση ότι όλες μας οι προσπάθειες, οι ενέργειες και οι αγώνες δεν έχουν καμία αξία, ο κόσμος είναι σε όλες του τις άκρες χρεοκοπημένος, και η ζωή μια επιχείρηση που δεν καλύπτει τα έξοδα – για να αποτραπεί η βούλησή μας γι’ αυτή. Εκείνος μέσα από τον οποίο αυτή η μηδαμινότητα όλων των αντικειμένων της βούλησής μας γίνεται αντιληπτή από τη νόηση που είναι ριζωμένη στο άτομο είναι κατ’ αρχάς ο χρόνος. Αυτός είναι η μορφή μέσα από την οποία εκείνη η μηδαμινότητα των πραγμάτων εμφανίζεται σαν η φθορά τους, δυνάμει της οποίας όλες οι απολαύσεις και οι χαρές μας περνάνε μέσα από τα χέρια μας και μεταβάλλονται σε τίποτα, και εμείς ρωτάμε μετά παραξενεμένοι πού είναι. Εκείνη η ίδια η μηδαμινότητα είναι επομένως το μόνο αντικειμενικό του χρόνου, δηλαδή αυτό που αντιστοιχεί στη φύση των πραγμάτων αυτών καθαυτών, δηλαδή αυτό, έκφραση του οποίου είναι η μηδαμινότητα. Γι’ αυτό λοιπόν ο χρόνος είναι η a priori αναγκαία μορφή όλων των πραγμάτων που μας γίνονται αντιληπτά με την παρατήρηση: όλα τα πράγματα πρέπει να εμφανίζονται σε αυτόν, όπως και εμείς οι ίδιοι. Επομένως η ζωή μας μοιάζει κατ’ αρχάς με μια πληρωμή την οποία λαμβάνει κάποιος σε πολλά μικρά κέρματα, μετά όμως πρέπει να δώσει την απόδειξη: είναι οι μέρες- η απόδειξη είναι ο θάνατος. Γιατί τελικά ο χρόνος ανακοινώνει τη δικαστική απόφαση της φύσης για την αξία όλων των πλασμάτων που εμφανίζονται σε αυτή με το που τα εξολοθρεύει:

Κι αυτό με το δίκιο του: γιατί όλα όσα γίνονται
Αξίζουν να αφανίζονται.
Γι’ αυτό καλύτερα θα ήταν να μην είχε γίνει τίποτα.
Goethe, Faust 1, στ. 1339 κ.ε.

Έτσι γηρατειά και θάνατος, προς τα οποία οδεύει κάθε ζωή, αποτελούν την προερχόμενη από την ίδια τη φύση καταδικαστική απόφαση για τη βούληση για ζωή, το οποίο σημαίνει ότι αυτή η βούληση είναι μια προσπάθεια που αναγκαστικά θα αυτοακυρωθεί. «Αυτό που θέλησες», λέει, «τελειώνει έτσι· θέλε κάτι καλύτερο!» Η διδαχή που παρέχει στον καθένα η ζωή του συνίσταται γενικά στο ότι τα αντικείμενα των επιθυμιών του συνέχεια απατούν, κλυδωνίζονται και πέφτουν, επομένως φέρνουν πιο πολύ παίδεμα παρά χαρά· μέχρι που τελικά ολόκληρο το έδαφος και τα θεμέλια επάνω στα οποία στηρίζονται όλα αυτά καταρρέουν, με το που αφανίζεται η ίδια η ζωή του και λαμβάνει την τελευταία επιβεβαίωση πως όλες του οι προσπάθειες και οι επιθυμίες ήταν ένα πλάνεμα, ένας λανθασμένος δρόμος:

Μέχρι που γηρατειά και πείρα, χέρι χέρι,
Τον οδηγούν στο θάνατο και τώρα ξέρει
Πως μετά τόσο διαρκή προσπάθεια δίχως σχόλη
Άδικο είχε μες στη ζωή του όλη
Rochester, A satyr against mankind

ARTHUR SCHOPENHAUER, ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

Αυτό που κανείς δεν μπορεί να μας το πάρει αλλά ούτε και να μας το δώσει

Αυτό που έχουμε μέσα μας, αυτό που μας συντροφεύει ακόμα και στην άκρα μοναξιά, αυτό που κανείς δεν μπορεί να μας το πάρει αλλά ούτε και να μας το δώσει, είναι πολύ πιο ουσιαστικό απ’ όλα τα αγαθά που μπορεί να διαθέτουμε, απ’ όλες τις εντυπώσεις που μπορεί να δίνουμε στους άλλους.

Ο πλούσιος πνευματικά άνθρωπος απασχολείται και διασκεδάζει έξοχα, ακόμα και σε απόλυτη μοναξιά με τις δικές του σκέψεις και φαντασιώσεις: ενώ ο περιορισμένος, παρά τη συνεχή εναλλαγή έργων, εορτών και ταξιδιών, νιώθει αγιάτρευτη πλήξη. – Ένας καλός, ολιγαρκής, ελαφρός χαρακτήρας μπορεί να νιώθει ικανοποιημένος ακόμα και σε συνθήκες στέρησης, ενώ ένας κακός, άπληστος, ζηλόφθονος χαρακτήρας δε νιώθει ευτυχία όσα πλούτη κι αν κατέχει. (Λέει πολύ σωστά ο Γκαίτε στο Ντιβάν: «Η μεγαλύτερη ευτυχία είναι η προσωπικότητα». Ο άνθρωπος μπορεί ν’ αφομοιώσει από έξω πολύ λιγότερα πράγματα απ’ ό,τι συνήθως νομίζουμε). – Πόσες και πόσες απολαύσεις δεν είναι περιττές, ίσως μάλιστα ενοχλητικές και επαχθείς για τον άνθρωπο που διαθέτει τη μόνιμη απόλαυση μιας εξαίρετης ατομικότητας!*

* Σωκράτης, Οράτιος [εδώ ο Σοπενχάουερ παραπέμπει στην πρόταση του Σωκράτη σε σχέση με μια έκθεση ειδών πολυτελείας: «Πόσα πράγματα υπάρχουν λοιπόν που αν δεν τα’χω δε θα μου λείψουν καθόλου» και στο στίχο του Οράτιου: «Φίλντισι, μάρμαρο, κοσμήματα, τυρρηνικά αγάλματα, πίνακες, ασημικά, λουσάτα ρούχα βαμμένα στην πορφύρα. Τα λιμπίζονται πολλοί, αλλά υπάρχουν μερικοί που ούτε καν ρωτούν γι’ αυτά». (Οράτιος, Επιστολές, II, 2,180-182.)]

Άρθουρ Σοπενχάουερ, Η ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ

Το σύστημα αναπαράγεται από τους αρχιτέκτονες της οικογένειας: τους γονείς

Όταν ένα μωρό έρχεται στον κόσμο, δεν έχει παρελθόν, δεν έχει πείρα για να χειριστεί τον εαυτό του, δεν έχει κριτήρια για να κρίνει την αξία του. Το μωρό πρέπει να στηρίζεται στις εμπειρίες του με τους ανθρώπους και στα μηνύματά τους για την αξία του ως ατόμου. Στα πρώτα πέντε ή έξι χρόνια η αυτοεκτίμηση του παιδιού σχηματίζεται αποκλειστικά σχεδόν μέσα στην οικογένεια. Μόλις το παιδί πάει στο σχολείο, άλλες επιρροές έρχονται να το επηρεάσουν, η οικογένεια ωστόσο παραμένει βασικός παράγοντας.

Εξωτερικές δυνάμεις τείνουν να ενδυναμώσουν τα συναισθήματα της αξίας ή της αναξιότητας που το παιδί έμαθε στο σπίτι: το μικρό, το γεμάτο αυτοπεποίθηση, μπορεί να ξεπεράσει πολλές αποτυχίες στο σχολείο ή με τους συνομηλίκους του.

Ενώ το παιδί, που δεν εκτιμάει τον εαυτό του, μπορεί να έχει πολλές επιτυχίες και όμως να αισθάνεται την αμφιβολία για την αξία του να του τρώει τα σωθικά. Ακόμη και μια μόνο αρνητική εμπειρία μπορεί να δημιουργήσει δυσανάλογα με το γεγονός αποτελέσματα.

Η κάθε λέξη, η κάθε έκφραση του προσώπου, κάθε χειρονομία ή ενέργεια των γονιών στέλνει στο παιδί ένα μήνυμα για το πόσο αξίζει ο εαυτός του. Είναι θλιβερό πως τόσοι γονείς δε συνειδητοποιούν τα μηνύματα που στέλνουν. Μια μάνα μπορεί να πάρει το μπουκέτο που σφίγγει στο χεράκι του το τρίχρονο παιδάκι της και να πει: “Πού τα μάζεψες αυτά;”- υπονοώντας με τον τόνο της φωνής της και το χαμόγελό της: “Γλυκό μου παιδάκι, που μου έφερες λουλούδια! Πού φυτρώνουν τόσο όμορφα λουλούδια;”. Αυτό το μήνυμα ενδυναμώνει το συναίσθημα της αξίας τού εαυτού τού παιδιού. Μπορεί όμως να πει: “Τι ωραία!” και να προσθέσει με επικριτική φωνή: “Τα ‘κοψες από τον κήπο της κυρίας Ράντολ;” υπονοώντας μ’ αυτόν τον τρόπο ότι ήταν κακό που το παιδί έκλεψε. Αυτό το μήνυμα κάνει το τρίχρονο παιδί να αισθάνεται κακό, πονηρό και ανάξιο.
Τι λογής αυτοεκτίμηση η οικογένειά σου δημιουργεί στα παιδιά και ενδυναμώνει στους μεγάλους; Μπορείς ν’ αρχίσεις να το ερευνάς με το παρακάτω πείραμα.

Απόψε, αφού η οικογένεια καθίσει στο τραπέζι για το δείπνο, παρατήρησε τι συμβαίνει στα συναισθήματά σου για τον εαυτό σου, όταν τα άλλα μέλη της οικογένειας απευθύνονται σε σένα. Μερικές φράσεις τους δε θα σου συνπροκαλέσουν καμία ιδιαίτερη ανταπόκριση. Μολαταύτα θα παρατηρήσεις έκπληκτος ότι ακόμα και φράσεις όπως “δώσε μου τις πατάτες, σε παρακαλώ”, μπορεί να δημιουργήσουν συναισθήματα αξίας ή υποτίμησης του εαυτού, ανάλογα με τον τόνο της φωνής του ομιλητή, την έκφραση του προσώπου, τη στιγμή που διαλέγει να μιλήσει (το μήνυμα διέκοψε κάτι που ‘λεγες ή αγνόησε αυτό που είπες;) καθώς και από το πόσο καλά εσύ ο ίδιος αισθάνεσαι για τον εαυτό σου. Αν τα πας καλά μαζί του, μπορείς να ανακαλύψεις ότι έχεις πολλές επιλογές για τον τρόπο με τον οποίο θα απαντήσεις. Αν δεν τα πας και πολύ καλά με τον εαυτό σου όμως, ίσως να ανακαλύψεις ότι δεν έχεις και πολλές επιλογές.

Στα μισά της διάρκειας του δείπνου, άλλαξε την οπτική σου γωνία. Άκουσε αυτά που εσύ λες στους άλλους. Προσπάθησε να μπεις στη θέση τους και φαντάσου πώς θα αισθανόσουν αν κάποιος σου μίλαγε έτσι, όπως μιλάς τώρα, αυτή τη στιγμή εσύ. Θα αισθανόσουνα, για παράδειγμα, ότι αξίζεις κι ότι σ’ αγαπάνε;

Αύριο το βράδυ, εξήγησε αυτό το παιχνιδάκι και στα άλλα μέλη της οικογένειας και κάλεσέ τους να το παίξουν μαζί σου. Θα σας βοηθήσει, αν διαβάσεις αυτό το κεφάλαιο δυνατά πριν παίξετε όλη η οικογένεια. Μετά το δείπνο, μιλήστε όλοι μαζί για το τι ανακαλύψατε και τι αισθανθήκατε.

Αισθήματα αξίας μπορούν να ανθίσουν μόνο μέσα σε μια ατμόσφαιρα, στην οποία αναγνωρίζονται οι ατομικές διαφορές, εκφράζεται ανοικτά η αγάπη, τα λάθη χρησιμοποιούνται για να μάθεις, η επικοινωνία είναι ανοικτή και οι κανόνες ελαστικοί, αναπτύσσεται η υπευθυνότητα (η σύζευξη της υπόσχεσης με την πραγμάτωση) και εφαρμόζεται στην πράξη η τιμιότητα, στην ατμόσφαιρα εκείνη που βρίσκει κανείς σε μια διαπαιδαγωγούσα οικογένεια, όπου εφαρμόζονται τα παραπάνω, συνήθως τα ‘χουν καλά με τον εαυτό τους και είναι, κατά συνέπεια, συναισθηματικά, γερά στο σώμα και ικανά.

Αντίστροφα, όσα παιδιά μεγαλώνουν σε διαταραγμένες οικογένειες, αισθάνονται συχνά ανάξια, καθώς μεγαλώνουν με “παραμορφωμένη” επικοινωνία, με άκαμπτους κανόνες, κατακρίνονται για τις ατομικές διαφορές τους, τιμωρούνται για τα λάθη τους και δεν αποκτούν καμιά εμπειρία υπευθυνότητας. Αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν με τον κίνδυνο να αναπτύξουν καταστροφικές συμπεριφορές απέναντι στον εαυτό τους ή και στους άλλους. Μεγάλο μέρος από το δυναμικό του ατόμου κρατιέται σε αδράνεια σε τέτοιες περιπτώσεις. Αν κάτι παρόμοιο έχει συμβεί και σε σας, ελπίζω πως τώρα θ’ αρχίσετε να κάνετε ό,τι είναι απαραίτητο για να απελευθερώσετε αυτήν την ενέργεια.

Οι ίδιες διαφορές αυτοεκτίμησης μπορεί να παρατηρηθούν και στα ενήλικα μέλη της οικογένειας. Όχι τόσο γιατί η οικογένεια επηρεάζει την αίσθηση του εαυτού που έχει ο ενήλικος (αν και σίγουρα συμβαίνει και αυτό) όσο γιατί οι γονείς με ανώτερη αυτοεκτίμηση είναι πιθανότερο να δημιουργήσουν διαπαιδαγωγούσες οικογένειες, ενώ γονείς με χαμηλό βαθμό αυτοεκτίμησης θα φτιάξουν πιθανότατα διαταραγμένες οικογένειες. Το σύστημα αναπαράγεται από τους αρχιτέκτονες της οικογένειας: τους γονείς.

Μετά από χρόνια δουλειάς με οικογένειες, κατάλαβα ότι δεν μπορώ πια να κατηγορώ τους γονείς, άσχετα από το πόσο ανόητα ή καταστρεπτικά φέρονται. Τους καθιστώ υπεύθυνους όμως ως προς το να δεχτούν τα αποτελέσματα των πράξεων τους και να μάθουν να συμπεριφέρονται διαφορετικά. Αυτό είναι ένα πρώτο καλό βήμα για να καλυτερέψει η κατάσταση όλης της οικογένειας.

Βιρτζίνια Σατίρ, Πλάθοντας ανθρώπους

Οι επιστήμονες αναζητούν απαντήσεις: Μέρος της σκοτεινής ύλης είναι φορέας ηλεκτρικού φορτίου;

Αστρονόμοι έχουν προτείνει ένα νέο μοντέλο για το αόρατο υλικό που συνιστά το μεγαλύτερο μέρος της ύλης του σύμπαντος. Μελέτησαν αν ένα μέρος των σωματίων σκοτεινής ύλης μπορεί να έχουν ένα πολύ μικρό ηλεκτρικό φορτίο. «Έχετε ακούσει για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ηλεκτρονικά βιβλία, όμως τώρα μιλάμε σχετικά με ηλεκτρική σκοτεινή ύλη», είπε ο Julian Munoz του Πανεπιστημίου Harvard στο Cambridge, ο οποίος ηγείται της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature. «Αν και αυτό το ηλεκτρικό φορτίο είναι σε πολύ μικρότερες κλίμακες». Ο Munoz και ο συνεργάτης του, Avi Loeb, του Harvard-Smithsonian CfA (Center for Astrophysics) στο Cambridge, εξερευνούν την πιθανότητα αυτά τα φορτισμένα σωμάτια να αλληλεπιδρούν με την κανονική ύλη με ηλεκτρομαγνητική δύναμη.

Η νέα εργασία τους συνδέεται με ένα πρόσφατα ανακοινωθέν αποτέλεσμα από τη συνεργασία για το Πείραμα για την Ανίχνευση της Παγκόσμιας EoR (Epoch of Reionization) Υπογραφής (EDGES). Το Φεβρουάριο, επιστήμονες από αυτό το πρόγραμμα ισχυρίστηκαν ότι είχαν ανιχνεύσει τη ράδιο-υπογραφή από την πρώτη γενιά των άστρων και πιθανά στοιχεία για την αλληλεπίδραση μεταξύ σκοτεινής ύλης και κανονικής ύλης. Ορισμένοι αστρονόμοι γρήγορα αμφισβήτησαν τον ισχυρισμό της ομάδας EDGES. Την ίδια ώρα, οι Munoz και Loeb αναζητούσαν ήδη την υποκείμενη θεωρητική βάση του.

«Μπορέσαμε να πούμε μια θεμελιώδη φυσική ιστορία με την έρευνά μας ανεξαρτήτως του πώς μεταφράζετε το αποτέλεσμα της EDGES», ανέφερε ο Loeb, ο οποίος είναι ο πρόεδρος του Τμήματος Αστρονομίας του Harvard. «Η φύση της σκοτεινής ύλης είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στην επιστήμη και χρειαζόταν να χρησιμοποιήσουμε κάθε σχετικό νέο δεδομένο για να το αντιμετωπίσουμε».

 

Η ιστορία αρχίζει με τα πρώτα άστρα, τα οποία εξέπεμπαν υπεριώδες (UV) φως. Σύμφωνα με το κοινά αποδεκτό σενάριο, αυτό το UV φως αλληλεπίδρασε με ψυχρά άτομα υδρογόνου στο αέριο που απλώνονταν μεταξύ των άστρων και επέτρεψε σε αυτά να απορροφήσουν την κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου (ακτινοβολία CMB), την απομείνασα ακτινοβολία από τη Μεγάλη Έκρηξη. Η απορρόφηση αυτή οδήγησε σε μια πτώση της έντασης της CMB κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η οποία συνέβη λιγότερο από 200 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Η ομάδα EDGES δήλωσε ότι ανίχνευσε στοιχεία για αυτή την απορρόφηση της ακτινοβολίας CMB, αν και αυτό δεν έχει επαληθευτεί ανεξάρτητα από άλλους επιστήμονες. Ωστόσο, η θερμοκρασία του αερίου υδρογόνου στα δεδομένα της EDGES είναι περίπου η μισή της αναμενόμενης τιμής.

«Αν η ομάδα EDGES έχει ανιχνεύσει ψυχρότερο από ότι αναμένονταν αέριο υδρογόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, τι θα μπορούσε να το εξηγήσει;» αναρωτήθηκε ο Munoz. «Μια πιθανότητα είναι ότι το αέριο υδρογόνο ψύχθηκε από τη σκοτεινή ύλη».

Την ώρα που η ακτινοβολία CMB απορροφάτο, τα όποια ελεύθερα ηλεκτρόνια ή πρωτόνια που συνδέονταν με την κανονική ύλη θα κινούντο στις πιο αργές πιθανές ταχύτητες (από ότι αργότερα που θερμάνθηκαν με ακτίνες-Χ από τις πρώτες μαύρες τρύπες). Η σκέδαση φορτισμένων σωματίων είναι πιο αποτελεσματική σε χαμηλές ταχύτητες. Έτσι, κάθε αλληλεπίδραση μεταξύ κανονικής ύλης και σκοτεινής ύλης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου θα ήταν ισχυρότερη εάν κάποια από τα σωμάτια σκοτεινής ύλης είναι φορτισμένα. Αυτή η αλληλεπίδραση θα έκανε το αέριο υδρογόνο να ψυχθεί, επειδή η σκοτεινή ύλη είναι ψυχρή, πιθανώς αφήνοντας μια παρατηρήσημη υπογραφή όπως αυτή που δηλώθηκε από το πρόγραμμα EDGES.

«Περιορίζουμε την πιθανότητα ότι τα σωμάτια σκοτεινής ύλης φέρουν ένα ελαχιστότατο φορτίο – ίσο με ένα εκατομμυριοστό αυτού του ηλεκτρονίου – μέσω μετρήσιμων σημάτων από την κοσμική αυγή», είπε ο Loeb. «Τέτοια ελαχιστότατα φορτία είναι αδύνατο να παρατηρηθούν ακόμη και με τους μεγαλύτερους επιταχυντές σωματιδίων».

Μόνο μικρά ποσά σκοτεινής ύλης με ασθενές ηλεκτρικό φορτίο μπορούν και να εξηγήσουν τα δεδομένα του EDGES και να αποφύγουν ασυμφωνίες με άλλες παρατηρήσεις. Αν περισσότερο μέρος της σκοτεινής ύλης είναι φορτισμένο, τότε τα σωμάτια αυτά θα εκτρέπονταν μακριά από περιοχές κοντά στο δίσκο του δικού μας Γαλαξία και θα αποτρέπονταν η επανείσοδός τους. Αυτό συγκρούεται με τις παρατηρήσεις που δείχνουν ότι μεγάλα ποσά σκοτεινής ύλης είναι εντοπισμένα κοντά στο δίσκο του Γαλαξία μας. Οι επιστήμονες γνωρίζουν από παρατηρήσεις της CMB ότι πρωτόνια και ηλεκτρόνια συνδυάστηκαν στο πρώιμο σύμπαν για να σχηματίσουν ουδέτερα άτομα. Μόνο ένα μικρό κλάσμα αυτών των φορτισμένων σωματιδίων, περίπου ένα σε μερικές χιλιάδες, παραμένουν ελεύθερα. Οι Munoz και Loeb σκέφτηκαν την πιθανότητα ότι η σκοτεινή ύλη μπορεί να έχει δράσει με παρόμοιο τρόπο. Τα δεδομένα από το EDGES και παρόμοια πειράματα, ίσως είναι ο μόνος τρόπος να ανιχνευτούν τα λίγα παραμένοντα φορτισμένα σωμάτια, καθώς το περισσότερο μέρος της σκοτεινής ύλης θα ήταν ουδέτερο.

«Ο χώρος για αυτό το σενάριο να είναι εφικτό είναι αρκετά περιορισμένος, όμως αν επιβεβαιωνόταν από μελλοντικές παρατηρήσεις, βεβαίως θα μαθαίναμε κάτι θεμελιακό σχετικά με τη φύση της σκοτεινής ύλης, ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα που έχουμε σήμερα στη φυσική», σημείωσε η Cora Dvorkin του Harvard η οποία δεν εμπλέκονταν με τη νέα μελέτη. Ο Lincoln Greenhill, επίσης από το CfA, ελέγχει τώρα τον παρατηρησιακό ισχυρισμό από την ομάδα EDGES. Ηγείται του προγράμματος LEDA (Large Aperture Experiment to Detect the Dark Ages), που χρησιμοποιεί τη Συστοιχία Μεγάλου Μήκους κύματος (Long Wavelength Array) στην κοιλάδα του Owen στην California και το Socorro, Νέου Μεξικού.

Η Γη είναι ένας έρημος πλανήτης σε σύγκριση με αυτούς τους ωκεάνιους κόσμους στο ηλιακό σύστημα

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την εντύπωση πως ο πλανήτης είναι ένας παραδεισένιος κόσμος με τεράστιες ποσότητες νερού που επιτρέπουν την δημιουργία και διατήρηση ζωής. Στη πραγματικότητα όμως, η Γη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «έρημος» σε σχέση με άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού μας συστήματος.

 

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «έρημος» σε σχέση με άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού μας συστήματος

Ο δορυφόρος Ευρώπη του πλανήτη Δία έχει μελετηθεί από διαστημικές αποστολές και με βάση μόνο τα στοιχεία του Voyager, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις πως κάτω από τη παγωμένη επιφάνειά του, υπάρχει διπλάσια ποσότητα νερού απ’ όση στη Γη. Η πολυαναμενόμενη αποστολή Europa Clipper που θα εκτοξευτεί κάποια στιγμή μετά το 2022, θα μελετήσει με μοναδική ακρίβεια αυτό το μακρινό και μυστηριώδη κόσμο.

 

Ακόμη και ο μικροσκοπικός Πλούτωνας διαθέτει πιθανότατα ποσότητα νερού ίση με αυτή της Γης όπως προέκυψε από τα στοιχεία της αποστολής New Horizon. Η παρακάτω εικόνα μας δίνει μια ιδέα των εκτιμήσεων για τις ποσότητες νερού που υπάρχουν σε εννέα κόσμους του ηλιακού μας συστήματος.

Οι ποσότητες που αναγράφονται είναι σε ζεταλίτρα (ZL), δηλαδή μια μονάδα μέτρησης που αντιστοιχεί σε 1.000.000.000.000.000.000.000 λίτρα ή 1 δισεκατομμύριο κυβικά χιλιόμετρα νερού.

 

Η Γη διαθέτει «μόλις» 1,335 ZL νερού, τη στιγμή που η Ευρώπη διαθέτει διπλάσια ποσότητα, δηλαδή 2,6 ZL, Η Καλλιστώ 5,3 ZL, ο Τιτάνας 18,6 ZL και ο Γανυμήδης 35,4 ZL νερού δηλαδή 26 φορές περισσότερο από αυτό του πλανήτη μας.

 

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, δεν είναι τυχαίο που οι διαστημικές υπηρεσίες σχεδιάζουν μελλοντικές αποστολές σε αυτούς τους μακρινούς κόσμους, τόσο για να υπολογίσουν με ακρίβεια τη ποσότητα νερού που διαθέτουν, όσο και να ερευνήσουν τις πιθανότητες εξωγήινης ζωής.

Ίσως ο Πλούτωνας αποτελεί σύνθεση εκατοντάδων εκατομμυρίων κομητών και να κρύβει ένα υπόγειο ωκεανό

Οι επιστήμονες πίστευαν ότι ο Πλούτωνας είναι ένας αδιάφορος παγωμένος κόσμος στην άκρη του ηλιακού μας συστήματος. Η μοναδική φορά που ο Πλούτωνας είχε προκαλέσει επιστημονική διαμάχη ήταν όταν η διεθνής αστρονομική κοινότητα αποφάσισε να τον υποβαθμίσει και από πλανήτη να τον τοποθετήσει στην κατηγορία των πλανητοειδών σωμάτων. Όμως η αποστολή New Horizons, η πρώτη που έφτασε στον Πλούτωνα μαζί με στοιχεία από την αποστολή Rosetta της  ESA, αποκάλυψε ένα αναπάντεχα εντυπωσιακό από κάθε άποψη (γεωλογικά, ατμοσφαιρικά κλπ) κόσμο.

 

Η αποστολή Νέοι Ορίζοντες όχι μόνο έδειξαν στην ανθρωπότητα πώς φαίνεται ο Πλούτωνας, αλλά και έδωσαν πληροφορίες για τη σύνθεση της ατμόσφαιρας και της επιφάνειας του Πλούτωνα. Αυτοί οι χάρτες – συναρμολογημένοι χρησιμοποιώντας στοιχεία από το όργανο Ralph – υποδεικνύουν περιοχές πλούσιες σε μεθάνιο (CH4), άζωτο (N2), μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και νερό (H2O). Η περιοχή Sputnik Planitia παρουσιάζει μια ιδιαίτερα ισχυρή υπογραφή αζώτου κοντά στον ισημερινό. Οι επιστήμονες συνέδεσαν τα δεδομένα αυτά με τα δεδομένα του κομήτη 67P της Rosetta για να αναπτύξουν ένα προτεινόμενο μοντέλο «γιγαντιαίου κομήτου» για τον σχηματισμό του Πλούτωνα.

Οι ανακαλύψεις για τον Πλούτωνα αλλά και τους δορυφόρους του πραγματικά δεν έχουν τελειωμό και γίνονται συνεχώς νέες μελέτες για τον πλανήτη βασιζόμενες στα καινούργια δεδομένα που έχουν αναδειχθεί για αυτόν.

Στην καρδιά της έρευνας βρίσκεται ο πλούσιος σε άζωτο πάγος στον Sputnik Planitia, ένας μεγάλος παγετώνας που φαίνεται στον χάρτη σαν φωτεινός λοβός στην επιφάνεια του Πλούτωνα.

 

Η τελευταία μελέτη έγινε από επιστήμονες του Ινστιτούτου Ερευνών Southwest και σε  αυτή αναφέρεται ότι ο Πλούτωνας δεν σχηματίστηκε από τα υλικά του δίσκου ύλης και αερίων του νεογέννητου Ήλιου αλλά αποτελεί συγχώνευση ενός δισεκατομμυρίου κομητών και άλλων σωμάτων της ζώνης Kuiper που βρίσκεται στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. 

 

Η ζώνη Kuiper αποτελείται από δύο ειδών αντικείμενα: μικρά σώματα, παρόμοια με τον Πλούτωνα, σε αργή τροχιά γύρω από τον Ήλιο, και πυρήνες κομητών. Θεωρείται και ως μία δεύτερη ζώνη αστεροειδών, πέρα από την κύρια ζώνη αστεροειδών που βρίσκεται ανάμεσα στον Αρη και τον Δία.

 

Οι εικόνες αποκαλύπτουν ότι στα όρια της αχανούς παγωμένης πεδιάδας αζώτου Sputnik Planitia, στους πρόποδες μίας μεγάλης οροσειράς, υπάρχει μία σειρά από εκτεταμένους αμμόλοφους που είναι εξαπλωμένοι σε μία έκταση σχεδόν 75 χιλιομέτρων.

 

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η εξάχνωση του παγωμένου αζώτου της πεδιάδας, η οποία μετατρέπει απευθείας το στερεό άζωτο σε αέριο, έχει ως αποτέλεσμα να υψώνονται στην ατμόσφαιρα κόκκοι μεθανίου αντίστοιχου μεγέθους με τους κόκκους άμμου στη Γη.

 

Στη συνέχεια, αυτοί οι κόκκοι μεταφέρονται από τους μέτριας έντασης ανέμους του Πλούτωνα, οι οποίοι φθάνουν τα 30 έως 40 χιλιόμετρα την ώρα, και εναποτίθενται εκεί που τελειώνει η πεδιάδα και αρχίζει η οροσειρά. Εκτιμάται ότι οι αμμόλοφοι σχηματίσθηκαν πριν από 500.000 χρόνια, ίσως και πολύ πιο πρόσφατα.

 

Η ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια του Πλούτωνα είναι 100.000 μικρότερη από ό,τι στη Γη.

 

«Γνωρίζαμε ότι σχεδόν κάθε σώμα του ηλιακού συστήματός μας με ατμόσφαιρα και στερεά βραχώδη επιφάνεια έχει αμμόλοφους πάνω του, αλλά δεν περιμέναμε να βρούμε κάτι τέτοιο και στον Πλούτωνα. Αποδεικνύεται ότι παρόλο που έχει τόσο αραιή ατμόσφαιρα και η επιφανειακή θερμοκρασία του είναι περίπου μείον 230 βαθμοί Κελσίου, έχει και αυτός αμμόλοφους» δήλωσε ο  επικεφαλής της έρευνας Βρετανός λέκτορας Φυσικής Γεωγραφίας Ματ Τέλφερ.

 

Ερωτηματικό προς διερεύνηση αποτελεί το ύψος των αμμόλοφων και εάν μεταβάλλονται με το πέρασμα του χρόνου.

 

Οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα της αποστολής New Horizon και της αποστολής Rosetta που εξερεύνησε τον κομήτη 67/P. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Πλούτωνας είναι προϊόν της ένωσης περίπου ενός δισ. κομητών παρόμοιων με τον 67/P και πιθανώς ορισμένων ακόμη παγωμένων σωμάτων της περιοχής. Τα ευρήματα από το New Horizons αλλά και από άλλες παρατηρήσεις έχουν υποδείξει την ύπαρξη ενός υπόγειου ωκεανού στον Πλούτωνα. Οι ερευνητές σημειώνουν στην μελέτη τους ότι πράγματι υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες ύπαρξης ενός υπόγειου ωκεανού στον Πλούτωνα.

Αισχύλος: το ιερό, το μοιραίο και το ηρωικό

Αισχύλος: (περ. 525 - 456 π.Χ.)

Ήθος και γλώσσα

§1

     Ι. Ποιος είναι ο Αισχύλος; Είναι ο τραγικός ποιητής, με τον οποίο ξεκινά πραγματικά η αττική τραγωδία. Βέβαια, πριν από τον Αισχύλο, υπήρξε ο Φρύνιχος, που λογίζεται ο καθαυτό δημιουργός της ιστορικής τραγωδίας. Ως πρώτος επινοητής αυτού του είδους της ποίησης, ως ο διαμορφωτής της πρώιμης τραγωδίας αναφέρεται ο Θέσπις, για τον οποίο δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα. Ο Φρύνιχος ήταν, κι αυτός, ένας σπουδαίος ποιητής αλλά περισσότερο λυρικός παρά δραματικός, με την καθαυτό έννοια του όρου. Τέσσερα χρόνια μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας παρουσίασε επί σκηνής τις Φοίνισσες. Σε τούτο το έργο παριστάνεται ο χορός να θρηνεί για την ήττα των Περσών. Αυτός ο χορός αποτελείται από τις μητέρες και τις γυναίκες των Φοινίκων ναυτών, που πολέμησαν ενάντια στους Έλληνες.

     ΙΙ. Ο Αισχύλος έλκει την καταγωγή του από αριστοκρατική οικογένεια και είναι σχεδόν σύγχρονος με τον Πίνδαρο. Ως ποιητική φυσιογνωμία διακρίνεται για τα χαρακτηριστικά ηρωικού μα και βαθιά ευσεβούς ανθρώπου. Σε κάθε στιγμή, η σκέψη του γυρνά γύρω από την ανθρώπινη μοίρα και παράλληλα γύρω από τους θεούς. Συνδυάζει τη δημιουργικότητά του στην τραγική ποίηση με τον βιωματικό χαρακτήρα του λόγου: της γλώσσας και της σκέψης. Ο ίδιος είναι ο χαρακτηριστικός τύπος του ανθρώπου, που όχι απλώς έζησε τους μηδικούς πολέμους, αλλά πήρε και ενεργό μέρος. Συγκρότησε έτσι τη σκέψη του, έχοντας συλλέξει θυελλώδεις εμπειρίες από πραγματικές ιστορικές περιστάσεις. Με τη γλώσσα του εκφράζει το ήθος και την τιμή των Μαραθωνομάχων: αυστηροί και αλύγιστοι, με απόλυτο πνεύμα γενναιότητας και ανδρείας. Τα προσωπικά συναισθήματα συνυπολογίζονται εντός της υπεροχής της τιμής και των ιερών δεσμών.

§2

     I. Στο έργο του συναντάμε τιτανικές μορφές, που κρατούν τις μυθικές τους διαστάσεις και προκαλούν δέος στο θεατή. Σε όλες τις ποιητικές του συνθέσεις κυριαρχεί ένα υψηλό ύφος, που δεν είναι λιγότερο βαρύ και δύσκολο. Παρούσα είναι εδώ και η ζωντανή ανθρωπότητα, αν και, από μια πλευρά, ο άνθρωπος μοιάζει να είναι προορισμένος αποκλειστικά και μόνο για θύμα. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο όλοι και όλα, μέσα στον ποιητικό κόσμο του Αισχύλου, αποκτούν συμπαντική αξία· γι’ αυτό και συνυφαίνονται. Στο πλαίσιο τούτης της συμπαντικότητας και συνύφανσης ο άνθρωπος αναπτύσσει δυνατά τη βούλησή του, διατηρεί την αυτονομία του, παίρνει πρωτόγνωρες πρωτοβουλίες κι όλα τούτα σε συνδυασμό πάντα με τις βουλές του θεού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ανάμεσα στα πολλά άλλα, είναι η θυελλώδης δράση του Ορέστη, ως εκδικητή του φόνου του πατέρα του, του Αγαμέμνονα, από τη μητέρα του και τον εραστή της: την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο.

     ΙΙ. Χοηφόροι (στ. 892-911):

ΟΡΕΣΤΗΣ
Εσένα ψάχνω. Με κείνον τα τελείωσα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ
Αλίμονο, Αίγισθε. Καλέ μου. Σε σκότωσαν!
ΟΡΕΣΤΗΣ
Στον ίδιο τάφο θα σας βάλω να τον αγαπάς. Ούτε νεκρό δεν θα τον χάσεις.
ΟΡΕΣΤΗΣ
Πυλάδη τι να κάνω; Μάνα είναι, να τη λυπηθώ;
ΠΥΛΑΔΗΣ
Και του Φοίβου οι μαντείες; Οι χρησμοί της Πυθίας; Οι όρκοι;
Τι θ' αξίζουν; Τους πάντες κάνε εχθρούς σου αντί για το θεό.
ΟΡΕΣΤΗΣ
Δίκαιο έχεις. Λες το σωστό. Έλα εσύ! Δίπλα του θέλω να σε
σφάξω. Αφού και ζωντανό τον προτιμούσες απ' τον πατέρα, νεκρή
να σε πλαγιάζει τώρα. Άνθρωπο φονιά τον αγαπούσες. Μισούσες
αυτόν που έπρεπε να αγαπάς.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ
Σε γέννησα και σ' έθρεψα! Μαζί σου να γεράσω.
ΟΡΕΣΤΗΣ
Του πατέρα μου φόνισσα! Μαζί μου!
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ
Η μοίρα γιε μου. Η μοίρα τα έκανε.
ΟΡΕΣΤΗΣ
Και το θάνατό σου τότε μοίρα σου τον χαρίζει.

§3

Ένα Σχόλιο

     Ι. Ο ποιητής, ως βλέπουμε, βαδίζει πάνω σε μια υπαρξιακή γραμμή, ως προς ορισμένα πρόσωπα, π.χ. την Κλυταιμνήστρα, και σε μια γραμμή τιμωρίας, από την πλευρά του Ορέστη, για την παραβίαση της συζυγικής τιμής. Η ιερότητα του γάμου είναι υπέρτατη αξία. Γράφει σχετικά στις Ικέτιδες (στ. 217-218):

«του αντρόγυνου όμως ο δεσμός, που ενώνει η Μοίρα
κι απ’ όρκο έχει τη Δίκη πιο ισχυρό φρουρό».

     ΙΙ. Ο Ορέστης, στο πιο πάνω απόσπασμα, ενεργεί με βάση τις βουλές του θεού. Σε κάποια στιγμή συναισθηματοποιείται από τα λόγια της μάνας του και διστάζει να τη σκοτώσει. Αμέσως ρωτά τον Πυλάδη, τη φωνή του θεού επί της συγκεκριμένης σκηνής, τι να κάνει και ακάθεκτα προχωράει στην υλοποίηση του σχεδίου του: διαλεκτική βούλησης του θεού και δράσης του ανθρώπου. Υπό ένα γενικότερο πνεύμα, ο Ορέστης εδώ υπερασπίζεται τον κυρίαρχο ρόλο της πατριαρχίας, τον οποίο αμφισβήτησε η άποψη της μητριαρχίας, από τη σκοπιά της Κλυταιμνήστρας.