Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΡΗΤΟΡΙΚΗ, ΑΝΤΙΦΩΝ - Τετραλογίαι 1, 4, 4-10

Ρητορικό υπόδειγμα

Με το όνομα του Αντιφώντα παραδίδονται τρεις Τετραλογίες,των οποίων η πατρότητα αμφισβητήθηκε επανειλημμένα στους νεότερους χρόνους. Ο τελευταίος εκδότης διαπιστώνει -ορθά, πιστεύουμε- ότι δεν υπάρχουν ισχυροί λόγοι για την αμφισβήτηση της γνησιότητας. Αν οι Τετραλογίες είναι πράγματι έργο του Αντιφώντα († 41lπ.Χ.), ανήκουν στα παλαιότερα πεζά κείμενα που είναι γραμμένα σε αττική διάλεκτο.

Κάθε Τετραλογία αναφέρεται σε μια φανταστική υπόθεση φόνου και συγκροτείται από τέσσερις λόγους, την αρχική κατηγορία και απολογία -με αυτή τη σειρά- και τις δευτερολογίες των διαδίκων. Δεν πρόκειται για λόγους που εκφωνήθηκαν στο δικαστήριο, αλλά για γυμνάσματα ή υποδείγματα λόγων, που παρουσιάζουν διαφορετικούς τρόπους επιχειρηματολογίας και που προορίζονταν για ανάγνωση και άσκηση και φιλοδοξούσαν να προκαλέσουν συζητήσεις και ενδεχομένως να λειτουργήσουν ως πρότυπο προς μίμηση.

Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από την πρώτη Τετραλογία, συγκεκριμένα από τη δευτερολογία του κατηγορουμένου. Η υπόθεση έχει ως εξής: ένας άνδρας, συνοδευόμενος από τον δούλο του, δέχτηκε δολοφονική επίθεση στον δρόμο, αργά τη νύχτα. Ο ελεύθερος άνδρας πέθανε αμέσως, ο δούλος όμως πρόλαβε, πριν ξεψυχήσει, να κατονομάσει ως δράστη τον κατηγορούμενο. Άλλοι μάρτυρες δεν υπάρχουν. Το ερώτημα είναι αν ο κατηγορούμενος διέπραξε τον φόνο ή όχι.

Ο κατηγορούμενος ανασκευάζει τα επιχειρήματα του αντιδίκου, που είναι επιχειρήματα ἐκ τῶν εἰκότων (βλ. σχόλ. 1), αμφισβητεί την αξιοπιστία της μαρτυρίας του δούλου και επικαλείται άλλοθι.

Τετραλογίαι 1, 4, 4-10

[4.4] φασὶ δὲ τῶν μὲν ἐντυχόντων παιομένοις αὐτοῖς οὐδένα ὅντινα οὐκ εἰκότερον εἶναι σαφῶς πυθόμενον τοὺς διαφθείραντας αὐτοὺς εἰς οἶκον ἀγγεῖλαι, ἢ ἀπολιπόντα οἴχεσθαι. [4.5] ἐγὼ δὲ οὐδένα οὕτω θερμὸν καὶ ἀνδρεῖον ἄνθρωπον εἶναι δοκῶ ὅντινα οὐκ ἂν ἀωρὶ τῶν νυκτῶν νεκροῖς ἀσπαίρουσι συντυχόντα πάλιν ὑποστρέψαντα φεύγειν μᾶλλον ἢ πυνθανόμενον τοὺς κακούργους περὶ τῆς ψυχῆς κινδυνεῦσαι. τούτων δὲ μᾶλλον ἃ εἰκὸς ἦν δρασάντων, οἱ μὲν ἐπὶ τοῖς ἱματίοις διαφθείραντες αὐτοὺς οὐκ ἂν ἔτι εἰκότως ἀφίοιντο, ἐγὼ δὲ ἀπήλλαγμαι τῆς ὑποψίας. [4.6] εἰ δὲ ἐκηρύσσοντο ἢ μὴ ἄλλοι τινὲς κακοῦργοι ἅμα τῷ τούτων φόνῳ, τίς οἶδεν; οὐδενὶ γὰρ ἐπιμελὲς ἦν σκοπεῖν ταῦτα. ἀφανοῦς δὲ ὄντος τοῦ κηρύγματος, οὐδὲ ὑπὸ τούτων τῶν κακούργων ἄπιστον διαφθαρῆναι αὐτόν. [4.7] τοῦ δὲ θεράποντος πῶς χρὴ πιστοτέραν τὴν μαρτυρίαν ἢ τῶν ἐλευθέρων ἡγεῖσθαι; οἱ μὲν γὰρ ἀτιμοῦνταί τε καὶ χρήμασι ζημιοῦνται, ἐὰν μὴ τἀληθῆ δοκῶσι μαρτυρῆσαι· ὁ δὲ οὐκ ἔλεγχον παρασχὼν οὐδὲ βάσανον ποῦ δίκην δώσει; ἢ τίς ἔλεγχος ἔσται; ἀκινδύνως τε οὗτός γε μέλλων μαρτυρεῖν οὐδὲν θαυμαστὸν ἔπαθεν ὑπὸ τῶν κυρίων ἐχθρῶν μοι ὄντων πεισθεὶς καταψεύδεσθαί μου· ἐγώ τε ἀνόσι᾽ ἂν πάσχοιμι, εἰ μὴ πιστῶς καταμαρτυρηθεὶς διαφθαρείην ὑφ᾽ ὑμῶν. [4.8] μὴ παραγενέσθαι δέ με τῷ φόνῳ ἀπιστότερον ἢ παραγενέσθαι φασὶν εἶναι. ἐγὼ δ᾽ οὐκ ἐκ τῶν εἰκότων ἀλλ᾽ ἔργῳ δηλώσω οὐ παραγενόμενος. ὁπόσοι γὰρ δοῦλοί μοι ἢ δοῦλαί εἰσι, πάντας παραδίδωμι βασανίσαι· καὶ ἐὰν μὴ φανῶ ταύτῃ τῇ νυκτὶ ἐν οἴκῳ καθεύδων ἢ ἐξελθών που, ὁμολογῶ φονεὺς εἶναι. ἡ δὲ νὺξ οὐκ ἄσημος· τοῖς γὰρ Διιπολείοις ὁ ἀνὴρ ἀπέθανε. [4.9] περὶ δὲ τῆς εὐδαιμονίας, ἧς ἕνεκα τρέμοντά μέ φασιν εἰκότως ἀποκτεῖνται αὐτόν, πολὺ τἀναντία ἐστί. τοῖς μὲν γὰρ ἀτυχοῦσι νεωτερίζειν συμφέρει· ἐκ γὰρ τῶν μεταβολῶν ἐπίδοξος ἡ δυσπραγία μεταβάλλειν αὐτῶν ἐστι· τοῖς δ᾽ εὐτυχοῦσιν ἀτρεμίζειν καὶ φυλάσσειν τὴν παροῦσαν εὐπραγίαν· μεθισταμένων γὰρ τῶν πραγμάτων δυστυχεῖς ἐξ εὐτυχούντων καθίστανται. [4.10] ἐκ δὲ τῶν εἰκότων προσποιούμενοί με ἐλέγχειν, οὐκ εἰκότως ἀλλ᾽ ὄντως φονέα μέ φασι τοῦ ἀνδρὸς εἶναι. τὰ δὲ εἰκότα ἄλλα πρὸς ἐμοῦ μᾶλλον ἀποδέδεικται ὄντα· ὅ τε γὰρ καταμαρτυρῶν μου ἄπιστος ἐλήλεγκται ὤν, ὅ τε ἔλεγχος οὐκ ἔστι, τά τε τεκμήρια ἐμά, οὐ τούτων ὄντα ἐδήλωσα, τά τε ἴχνη τοῦ φόνου οὐκ εἰς ἐμὲ φέροντα, ἀλλ᾽ εἰς τοὺς ἀπολυομένους ἀποδέδεικται ὑπ᾽ αὐτῶν.

***
Υποστηρίζουν οι κατήγοροι ότι το πιο λογικό¹ ήταν αυτοί που έτυχε να περάσουν από εκεί, την ώρα που τους χτυπούσαν, να ζητήσουν να μάθουν συγκεκριμένα ποιοι ήταν οι δολοφόνοι και να ενημερώσουν τους οικείους των θυμάτων παρά να τους εγκαταλείψουν και να σπεύσουν να εξαφανιστούν. [5] Εγώ ωστόσο έχω την άποψη ότι κανένας άνθρωπος δεν είναι τόσο ατρόμητος και θαρραλέος, ώστε, αν, αργά τη νύχτα, έπεφτε πάνω σε νεκρούς που εσφάδαζαν ακόμη, δεν θα άλλαζε δρόμο και δεν θα έτρεχε να απομακρυνθεί, αλλά θα ζητούσε να πληροφορηθεί τα ονόματα των κακοποιών, εκθέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή του. Από τη στιγμή όμως που εκείνοι φαίνεται ότι αντέδρασαν ό­πως ήταν αναμενόμενο να αντιδράσουν, αφενός δεν θα ήταν πλέον εύλογο να αντιμετωπίζονται ως αθώοι αυτοί που τους δολοφόνησαν για τα ιμάτια, αφετέρου εγώ παύω να θεωρούμαι ύποπτος.
[6] Αν τώρα, συγχρόνως με τον φόνο των συγκεκριμένων, έγινε ή όχι δημόσια ανακοίνωση από τον κήρυκα για κάποιους άλλους κακοποιούς,² ποιος το γνωρίζει; Ως γνωστόν, ουδείς ενδιαφέρθηκε να ερευνήσει το ζήτημα. Εφόσον πάλι παραμένει άγνωστο αν υπήρξε ή όχι ανακοίνωση, δεν είναι διόλου απίθανο να τον σκότωσαν ακόμα και αυτοί οι άλλοι κακοποιοί.³
[7] Από την άλλη, πώς μπορεί η μαρτυρία του δούλου να θεωρηθεί πιο αξιόπιστη από την μαρτυρία των ελευθέρων; Οι ελεύθεροι, ως γνωστόν, αν κριθεί ότι εψευδομαρτύρησαν, τιμωρούνται με στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων⁴ και τους επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο· εκείνος όμως, εφόσον δεν δόθηκε η δυνατότητα να ελεγχθεί η αλήθεια των λεγομένων του και δεν υποβλήθηκε σε βασανισμό,⁵ πού θα λογοδοτήσει; Και ποια δυνατότητα ελέγχου της αλήθειας θα υπάρχει; Από τη στιγμή μάλιστα που αυτός μπορούσε να καταθέτει εκ του ασφαλούς, δεν είναι καθόλου περίεργο ότι οι κύριοί του, που είναι προσωπικοί μου εχθροί, τον έπεισαν να πει ψέματα εναντίον μου. Και θα διαπραχθεί ανοσιούργημα εις βάρος μου, αν εσείς με εξοντώσετε, βασιζόμενοι σε αναξιόπιστες επιβαρυντικές μαρτυρίες.
[8] Υποστηρίζουν επίσης ότι είναι πιο δύσκολο να πιστέψει κάποιος ότι εγώ δεν ήμουν παρών στον φόνο παρά ότι ήμουν. Εγώ όμως με βάση όχι την πιθανότητα, αλλά την πραγματικότητα, θα αποδείξω ότι δεν ήμουν εκεί. Συγκεκριμένα, όσες δούλες ή δούλους έχω, τους παραδίδω όλους, προκειμένου να υποβληθούν σε βασανισμό· και αν αποδειχθεί ότι τη νύχτα εκείνη δεν κοιμόμουν στο σπίτι μου ή ότι βγήκα και πήγα κάπου, παραδέχομαι ότι είμαι ο δολοφόνος.⁶ Η νύχτα πάλι δεν είναι άγνωστη· υπενθυμίζω ότι ο άνθρωπος σκοτώθηκε στη γιορτή των Διιπολείων.⁷
[9] Όσο για τα πλούτη μου, που για χάρη τους είναι εύλογο, λένε, να τον σκότωσα, επειδή έτρεμα γι᾽ αυτά, ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Εκείνοι που έχουν συμφέρον από τις ανατροπές είναι οι δυστυχισμένοι· και τούτο γιατί προσδοκούν μέσα από τις αλλαγές να αλλάξει και η δική τους δυστυχία. Αντίθετα, οι ευτυχισμένοι έχουν συμφέρον να υπάρχει ηρεμία και να διαφυλάσσουν την ευτυχία τους· γιατί όταν αλλάζουν τα πράγματα, από ευτυχείς καταλήγουν δυστυχισμένοι.
[10] Ακόμη, ενώ διατείνονται ότι αποδεικνύουν την ενοχή μου με βάση την πιθανοφάνεια, ισχυρίζονται ότι είμαι όχι ο πιθανός, αλλά ο πραγματικός φονιάς του ανδρός. Έχει ωστόσο αποδειχθεί ότι η πιθανοφάνεια είναι πιο πολύ με το μέρος μου· γιατί και ο μάρτυρας που με ενοχοποιεί απεκαλύφθη ότι είναι αναξιόπιστος και δεν υπάρχει δυνατότητα να ελεγχθεί η αλήθεια των ισχυρισμών του και έδειξα ότι τα στοιχεία ενισχύουν τη δική μου θέση, όχι τη δική του, και έχει αποδειχθεί ότι τα ίχνη του φόνου οδηγούν όχι σε εμένα αλλά σ᾽ εκείνους που οι αντίδικοι τους κηρύσσουν αθώους.
------------------

¹ Τα αρχαία δικαστήρια, όταν δεν υπήρχαν μάρτυρες, αποφάσιζαν με κριτήριο το τι ήταν πιθανό ή εύλογο να έχει συμβεί (εἰκός). Οι πρώτοι που συστηματικά ανέπτυξαν και δίδαξαν την αποδεικτική τεχνική που στηρίζεται στο εἰκός είναι οι Σικελιώτες Κόρακας και Τεισίας (γύρω στα μέσα του 5ου αι.). Στις Τετραλογίες του Αντιφώντα, με εξαίρεση την πρώτη, από την οποία προέρχεται το απόσπασμα, τα επιχειρήματα ἐκ τῶν εἰκότων παίζουν ένα σχετικώς περιορισμένο ρόλο.

² Στο πρωτότυπο κακοῦργοι. Ως τεχνικός όρος σημαίνει πρωτίστως "κλέφτες", "ληστές", "λωποδύται" (βασική σημασία: "αυτοί που κλέβουν τα ιμάτια"), συχνότερα όμως δηλώνει γενικά "κοινοί εγκληματίες". Ο κοινός παρονομαστής για τους κακούργους ήταν ότι μπορούσαν να διωχθούν με την ειδική διαδικασία της απαγωγής, η οποία επέτρεπε σε κάποιον να συλλάβει τον κατηγορούμενο και να τον παραδώσει στους Ένδεκα, τους αξιωματούχους που ήταν υπεύθυνοι για το δεσμωτήριο, που τον φυλάκιζαν, ώσπου να δικαστεί από δικαστήριο.

³ Στη δευτερολογία τους οι κατήγοροι υποστήριξαν ότι, αν τον φόνο τον είχαν κάνει κάποιοι που τα θύματα τους είχαν δει να διαπράττουν κάποιο κακούργημα, για να τους κλείσουν δηλ. το στόμα, θα είχε γίνει ανακοίνωση από τον κήρυκα για το άλλο κακούργημα και οι υποψίες, και για τον παρόντα φόνο, θα στρέφονταν στους δράστες του άλλου κακουργήματος. Η αιχμή του επιχειρήματος είναι ότι, αφού δεν έγινε σχετική ανακοίνωση από τον κήρυκα, το ενδεχόμενο να διέπραξαν τον φόνο οι άλλοι πρέπει να αποκλειστεί -η γραμμή τους είναι να αποκλειστούν όλα τα άλλα ενδεχόμενα και να καταδικαστεί ο κατηγορούμενος. Το αντεπιχείρημα του κατηγορούμενου είναι ότι δεν ξέρουμε αν υπήρξε ή όχι ανακοίνωση από τον κήρυκα και συνεπώς η δυνατότητα πρέπει να παραμείνει ανοιχτή.

⁴ Αν κάποιος κρινόταν ένοχος για ψευδομαρτυρία σε τρεις περιπτώσεις, έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα.

⁵ Στα αθηναϊκά δικαστήρια, στα οποία οι δούλοι, με εξαίρεση ίσως δίκες για ανθρωποκτονία, δεν μπορούσαν να εμφανιστούν, η μαρτυρία τους γινόταν δεκτή, μόνο αν είχαν υποβληθεί σε βασανιστήρια.

⁶ Ο κατηγορούμενος, για πρώτη φορά στη δευτερολογία, επικαλείται άλλοθι.

⁷ Τα Διιπόλεια ή -ίσως ορθότερα- Διπολίεια ήταν γιορτή προς τιμήν του Διός Πολιέως, που γιορταζόταν στις 14 του μηνός Σκιροφοριώνος, του τελευταίου μηνός του Αττικού έτους (περ. 15 Ιουνίου-15 Ιουλίου).

Ο Κικέρων και ο αιώνιος κυνισμός του υποψηφίου

«Όλοι προτιμούν ένα ψέμα από μια άρνηση.»

Ο Κόιντος Κικέρων γράφει σε επιστολή τις συμβουλές του στον αδερφό του Μάρκο Κικέρων (τον πιο διάσημο από τους δύο) για το πώς να διασφαλίσει αρκετούς ψήφους ώστε να αναλάβει το αξίωμα του ύπατου στο κράτος της Ρώμης. Δεν είναι φυσικά ότι ο Μάρκος δεν ξέρει πώς να κερδίσει ψηφοφόρους, ή υποστήριξη στην ψηφοθηρία, αλλά, όπως του γράφει ο μικρός του αδερφός, είναι χρήσιμο να υπάρχουν συγκεντρωμένα σε ένα μέρος όλα όσα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει από το οπλοστάσιό του για να κερδίσει το αξίωμα. Το μεγαλύτερο εμπόδιο του Μάρκου αποτελεί το γεγονός πως είναι «νέος άνδρας» (homo novus), είναι δηλαδή ο πρώτος στην οικογένειά του που επιδιώκει αυτό το αξίωμα. Ο Κόιντος θεωρεί πως το μέσο για να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο είναι οι ρητορικές του ικανότητες, τις οποίες έχει τροχίσει μελετώντας το έργο του ρήτορα Δημοσθένη. Ο κόσμος της Ρώμης ελέγχεται με τη ρητορεία –έτσι γοητεύεται και έτσι εμποδίζεται απ’ το να ενοχλεί ή να βλάπτει.

Η πόλη, ένα συνονθύλευμα εθνικοτήτων όπου πρέπει να προσαρμοστεί κανείς σε μια ποικιλία χαρακτήρων, λόγων και αισθημάτων, είναι για τον Κόιντο γεμάτη παγίδες, απάτες, κακίες κάθε είδους, ένα μέρος όπου «πρέπει να υφίστασαι τη θρασύτητα, την κακοβουλία, την υπεροψία, το μίσος, την αυθάδεια του πλήθους». Εχθρότητα και δυσφήμηση κάνουν σχεδόν αδύνατο να ζει κανείς εκεί, και τη δουλειά κάποιου που θέλει να αναλάβει κάποιο αξίωμα με ψήφο του λαού ένα πολύ μεγάλο βάρος. Ο κυνισμός του Κόιντου είναι ολοφάνερος και πρέπει να εννοηθεί πως και ο αδερφός του τον συμμερίζεται. Ενώ δεν έχει ούτε έναν καλό λόγο να πει για το λαό της Ρώμης, μετά από τη ζοφερή πραγματικότητα που περιγράφει παραπάνω συνεχίζει διατεινόμενος πως το χειρότερο χαρακτηριστικό των Ρωμαίων είναι η λήθη˙ η λήθη που συνεπάγεται αχαριστία προς τον Μάρκο για όλα όσα έχει προσφέρει στην καριέρα του σαν δικηγόρος, αγορανόμος και δικαστής, αλλά και για τις εξυπηρετήσεις που έχει κάνει σε επιφανείς άντρες.

«Και επειδή σ’ αυτήν την πόλη το πιο μεγάλο ελάττωμα είναι η λήθη, από τη στιγμή που η διαφθορά εξαπλώνεται, προσπάθησε να κάνεις γνωστή πολύ καλά την αρετή σου και την τιμή σου˙ θέλω να πω ότι πρέπει να καταλάβεις πως εσύ είσαι στην καλύτερη θέση, ώστε οι ανταγωνιστές σου να φοβηθούν ότι θα δικαστούν˙ να μάθουν ότι τους επιτηρείς, ότι τους παρακολουθείς˙ οπότε όχι μόνο θα φοβούνται τη δραστηριότητά σου, το γόητρό σου, τη ρητορική σου δύναμη, αλλά ακόμα και την υποστήριξη που σου παρέχουν οι ιππείς.»

Δεν είναι ότι πρέπει να επιτεθεί ανοιχτά στους υπόλοιπους υποψήφιους με απειλές δικαστηρίων ή ρητές δηλώσεις εναντίον τους, αλλά οι ανταγωνιστές πρέπει να είναι σίγουροι πως, σε περίπτωση που κερδίσει στις εκλογές, αν ο Μάρκος το αποφάσιζε αυτοί θα κινδύνευαν από έναν εχθρό αποφασισμένο και αποτελεσματικό στο να καταστρέψει την καριέρα τους, ίσως και κάτι παραπάνω. Οι απειλές όμως μπορούν να αντικρουστούν εύκολα και δημόσια από τους αντιπάλους, ενώ οι υπόνοιες και οι ψίθυροι λειτουργούν πιο καταλυτικά στην κακοφημία τους. Φυσικά, αν ο Μάρκος βρει στοιχεία κατηγορίας οφείλει να τα χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν και προς το συμφέρον του, και μάλιστα είναι υποχρεωμένος να ψάξει για αυτά εφόσον θα του χαρίσουν το πολυπόθητο ρόλο του ύπατου.

Οι ευγενείς ανταγωνιστές του (ο Πόπλιος Γάλβας, ο Λεύκιος Κάσσιος, ο Γάιος Αντώνιος και ο Κατιλίνας) θα τον ζηλεύουν εξαιτίας της πρωτιάς του στην οικογένειά του για τη διεκδίκηση του αξιώματος, και θα κάνουν τα πάντα για να τον υποσκελίσουν. Θα είναι όμως δύσκολο να πουν πως η ευγενική καταγωγή τους είναι καλό κριτήριο της αξίας τους ενώ του Κικέρωνα η κερδισμένη από τα έργα του αξία όχι.

Συνεχίζει γράφοντας: «Όταν κάνουμε εκστρατεία για ένα αξίωμα, πρέπει να εξασφαλίζουμε μεθοδικά δύο πράγματα: την αφοσίωση των φίλων και τη συμπάθεια του λαού». Τρεις είναι οι τρόποι για να κερδηθεί η συμπάθεια: η υποχρέωση, η ελπίδα και η αφιλοκερδής συμπάθεια.

Ο Κόιντος δεν ασχολείται με ρητορείες για το καλό του λαού και το συμφέρον του τόπου. Αυτό είναι δουλειά του υποψήφιου αδερφού του, ο οποίος πρέπει να πουλήσει ελπίδα και κύρος τόσο στους πολίτες όσο και στους επιφανείς άρχοντες που έχουν τη δύναμη επιρροής για να τον αναδείξουν στο αξίωμα. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας πρέπει να δείχνει δημόσια το πλήθος των φίλων του καθώς και την ποικιλία τους, αλλά και το ποιόν τους. Με το μέρος του έχει επιχειρηματίες (δημοσιώτες), την ιππική τάξη, ευγενείς, όσους είχε υπερασπιστεί επιτυχημένα στο δικαστήριο με τις αγορεύσεις τους, συντεχνίες, νέους που τον ακολουθούν «για να μάθουν την τέχνη της ευγλωττίας», και πιστούς φίλους. Δημόσιες εμφανίσεις με όλους αυτούς αλλά και δημόσια στήριξη εκ μέρους τους θα είναι μεγάλα ατού για αυτόν. Το κομμάτι της νεολαίας που τον ακολουθεί πρέπει να προσεχτεί ιδιαιτέρως αφού, όσον αφορά την ψηφοθηρία, τη διάδοση ειδήσεων και τη συνοδεία του υποψηφίου, οι νέοι είναι που δείχνουν εκπληκτικότερο ζήλο, και μάλιστα ολοφάνερα. Είναι σημαντικό για τον Μάρκο να φαίνεται συνέχεια περιτριγυρισμένος από πολλούς και άξιους. Μια ωραία συνοδεία που τον ακολουθεί στην αγορά φέρνει φήμη και γόητρο.

Όλοι όσοι είναι υποχρεωμένοι στον Κικέρωνα, τώρα είναι η ώρα να ξεπληρώσουν το χρέος τους. Τώρα είναι η ευκαιρία να ανταποδοθούν χάρες και να δοθούν υποσχέσεις. Οι απαιτήσεις, οι υπενθυμίσεις και οι παρακλήσεις πρέπει να πολλαπλασιαστούν με επιμονή για να μη χαθεί η ευκαιρία να ανταποδώσουν όσα του οφείλουν. Εξάλλου, τους συμφέρει να ανταποδώσουν χάρες που τους είχαν εξυπηρετήσει˙ αν δεν το κάνουν θα χάσουν και την εκτίμηση του δικού τους περιβάλλοντος. Η συνεισφορά τους στην εκστρατεία αποτελεί, εκτός από υποχρέωση, ευκαιρία να ξεφορτωθούν «το βάρος του χρέους», όπως γράφει ο Κόιντος, αλλά και να αποφύγουν την κακοφημία που συνεπάγεται η αχαριστία. Και αν οδηγηθούν στο συμπέρασμα πως έχουν να ελπίζουν σε μελλοντική ανταπόδοση αυτής της εξυπηρέτησης, ακόμα καλύτερα. Πρέπει, λοιπόν, ο Μάρκος να παρατηρεί προσεκτικά τη συμπεριφορά τους και να διακρίνει τις ικανότητες και την καταγωγή τους, για να τους μεταχειριστεί κατάλληλα, να υποσχεθεί ταιριαστά στον καθένα οφέλη, και να μη χάνει τον καιρό του με ανίκανους ή ασήμαντους. «Δεν υπάρχει πιο μάταιο πράγμα από το να υπολογίζεις ως οπαδό κάποιον τον οποίο δεν γνωρίζεις καν».

Γι’ αυτούς που τον συμπαθούν αφιλοκερδώς, νύξεις πως συμπαράσταση στην προεκλογική εκστρατεία θα οδηγήσει σε πιο στενή φιλία θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για τη στήριξή τους. Κανένα χρήσιμος πολίτης δεν πρέπει να μείνει χωρίς να τον επισκεφτεί ο υποψήφιος. Και σε κανέναν δεν πρέπει να επιτραπεί να ισχυρισθεί αργότερα πως δεν τον παρακάλεσε όταν είχε ευκαιρία και ανάγκη, ούτε ότι δεν το έκανε έντονα κι με επιμονή. Αυτό θα ισοδυναμούσε με σπατάλη ευκαιριών για κέρδος πιθανών ψήφων, αλλά και αφορμή για τον παραμελημένο να πει αργότερα πως δεν τον θυμήθηκε στην ώρα ανάγκης του.

Όσο για τους φίλους, ο Μάρκος θα πρέπει να ευρύνει εννοιολογικά την αντίληψή του για το ποιους θα ονομάζει έτσι, αφού για έναν υποψήφιο πρέπει «η έννοια αυτής της φιλίας να εκλαμβάνεται πιο ευρέως απ’ ό,τι στην καθημερινή ζωή». Οποιοσδήποτε δείχνει το ελάχιστο ενδιαφέρον ή συχνάζει στο σπίτι του πρέπει να θεωρείται ‘φίλος’, η αφοσίωση του οποίου θα αποκτηθεί με ευεργεσίες που του έχει κάνει ή με την υπόσχεση μελλοντικών.

Οι υπόλοιποι, οι πραγματικοί φίλοι, πρέπει να εξασφαλιστεί πως θα τον εκτιμούν και θα τον αγαπούν. Για τον Κόιντο όμως, στον πολιτικό αγώνα δε χωράνε αυθεντικές ανθρώπινες σχέσεις˙ χωρίς περιορισμούς, επιφυλάξεις ή ανταλλάγματα. Αυτές είναι μόνο προϋποθέσεις για την επίτευξη του στόχου. Και προσοχή στους γείτονες, τους πελάτες και τους δούλους! «Διότι τα λόγια που θεμελιώνουν μια φήμη προέρχονται σχεδόν πάντα από τους οικείους».

Αυτοί που εμφανίζονται απλώς για να χαιρετήσουν, πρέπει να πιστέψουν πως όσο μικρή και να είναι η προσφορά τους, τον αγγίζει βαθύτατα και θα τη θυμάται πολύ καλά. Πρέπει να τους επαινεί, και μάλιστα μπροστά στους φίλους τους, για να αισθανθούν σημαντικοί. Έτσι, όσοι από αυτούς αμφιταλαντεύονται για το ποιον να υποστηρίξουν, θα γίνουν γνήσιοι οπαδοί. Και αν κάποιος από αυτούς είναι εκεί για να ρίξει στάχτη στα μάτια του υποψηφίου ενώ πίσω από την πλάτη του τον κακολογεί, δεν πρέπει να φανεί πως ο υποψήφιος το ξέρει. Ακόμα κι αυτός μπορεί να κερδηθεί. «Το να μην εμπιστεύεσαι εύκολα αποτελεί δείγμα σοφίας», αλλά και η ζήλια κάποιου μπορεί να μετατραπεί σε δήλωση φιλίας, με τον κατάλληλο χειρισμό. Η έχθρα κάποιου, αν προέρχεται επειδή ο Μάρκος επιτέθηκε στα συμφέροντά του σε κάποια προηγούμενη περίσταση, μπορεί να μετατραπεί σε υποστήριξη αν ο τέως προσβαλλόμενος πειστεί πως η επίθεση επήλθε λόγω φιλίας του Μάρκου με τον δικό του αντίπαλο, και άρα μια φιλία με τον Μάρκο θα σημαίνει υπεράσπιση των δικών του συμφερόντων σε μελλοντικές παρόμοιες περιστάσεις.

Το σπίτι του υποψηφίου πρέπει να είναι συνέχεια ανοιχτό σε όλους, και αν δεν είναι συνέχεια γεμάτο σημαίνει πως δεν δίνει αρκετές υποσχέσεις. «Ποτέ δε θα βλέπαμε το σπίτι μας γεμάτο εάν δεχόμασταν μόνο αυτούς που μπορούμε να εξυπηρετήσουμε». ‘Ανοιχτό’ πρέπει να είναι και το ύφος του υποψηφίου, η έκφρασή του. Να δίνει την εντύπωση πως ακούει με ενδιαφέρον το αίτημα του επισκέπτη, να φαίνεται πως είναι γενναιόδωρος και με κατανόηση. Αν το αίτημα είναι κάτι που μπορεί να ικανοποιήσει, να δείξει ότι θα το κάνει με προθυμία, όχι σαν βάρος. Αλλιώς, ο επισκέπτης μπορεί να μην πιστέψει στην πραγματοποίηση της εξυπηρέτησης και να χαθεί η ψήφος.

Αν το αίτημα είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει, δεν πρέπει να του το αρνηθεί. Αν το αρνηθεί, θα δείξει πως είναι «καλός άνδρας». Αν όχι, πως είναι «καλός υποψήφιος». Το πρώτο όμως δεν χαρίζει την επιτυχία. Η υπόσχεση πρέπει να δοθεί ακόμα κι αν δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί. Θα είναι αποκαρδιωτικό για τον επισκέπτη να πάρει αρνητική απάντηση επιτόπου, ενώ αν αργότερα δεν ικανοποιηθεί το αίτημά του, θα είναι πιο εύκολο να κατανοήσει πως υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι για τους οποίους δεν μπορεί να περαιωθεί, ή πως ο Μάρκος δεν είναι σε θέση να του το ικανοποιήσει αυτήν τη στιγμή. «Όλοι προτιμούν ένα ψέμα από μια άρνηση».

Κάποιοι γοητεύονται από ένα πρόσωπο και μια κουβέντα πολύ περισσότερο από την πιθανότητα της μελλοντικής πραγματοποίησης μιας υπόσχεσης. Άλλοι, ζητάνε μια εξυπηρέτηση περισσότερο για να μάθουν αν μπορούν γενικά να υπολογίζουν σε κάποιον, παρά για να πραγματοποιηθεί η συγκεκριμένη χάρη. Ζητάνε ακόμα και κάτι που ξέρουν ότι δεν είναι πραγματοποιήσιμο, αλλά θέλουν να ξέρουν ότι ο υποψήφιος θα είναι στο πλευρό τους και τους καταλαβαίνει˙ ότι είναι ο άνθρωπός τους. Κι αν κάποιος απογοητευτεί αργότερα από την αγνόηση του αιτήματός του, θα είναι πολύ αργά. «Όσο για την οργή εκείνου στον οποίο λες ψέματα, είναι το τελευταίο πράγμα που θα σε απασχολήσει!»

Αν κάτι κάνει εντύπωση στο κείμενο του Κόιντου, δεν είναι το πόσο εξαιρετικό είναι, αλλά η κοινοτοπία του. Και αν κάποιος ζητά απόδειξη του ρητού «η ιστορία επαναλαμβάνεται» δεν νομίζω να χρειαστεί καλύτερο (ή συντομότερο) παράδειγμα από την επιστολή του για να πειστεί. Ο Κόιντος διαβλέπει όσα κάθε μεταγενέστερος πολιτικός που ζητά ψήφους μαθαίνει πολύ γρήγορα στην καριέρα του. Το πώς πρέπει να καλοπιάνει τους επιφανείς και να τους πείθει πως θα δουλέψει για τη σταθερότητα του πολιτεύματος ‘αδειάζοντας’ τους πληβείους, που δεν του είναι εξίσου χρήσιμοι, ενώ μπροστά σε αυτούς μιλάει για ανατροπές στο σύστημα και πρόοδο, το πώς να μοιράζει υποσχέσεις όσο πιο γενικόλογες γίνεται, να απευθύνεται σε όσο το δυνατό μικρότερες ομάδες συμφερόντων αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητές της για να τις μεταχειρίζεται αντίστοιχα με τις ανάγκες της, να κάνει εντυπωσιακή την εκστρατεία του με φανφάρες και πολυπληθείς εμφανίσεις στην αγορά, αλλά και την αξία τού να διατηρεί καλά στη μνήμη πρόσωπα και ονόματα των υποστηρικτών του για να δείχνει πιο ανθρώπινο, φιλικό πρόσωπο. Το να κερδίσει ο πολιτικός τη νεανική ψήφο είναι σήμερα όσο σημαντικό ήταν πάντα, αφού αυτοί καλούνται να παίξουν το ρόλο μικρών υποψηφίων, προπαγανδίζοντας πειθήνια και ενεργητικά τις θέσεις του αρχηγού, ενώ ταυτόχρονα η αρνητική διαφήμιση (ή η δυσφήμιση) προτείνεται όχι απλά σαν χρήσιμη αλλά σαν απαραίτητη για την επίτευξη του στόχου.

«Πρόσεξε πολύ ώστε η εκστρατεία σου να είναι εν τέλει μεγαλειώδεις, φωτεινή, εκκωφαντική, δημοφιλής˙ ώστε να έχει ευπρέπεια και παραδειγματική αξιοπρέπεια˙ να ψάξεις να βρεις κάποιο στοιχείο ενοχοποιητικό για τους ανταγωνιστές σου (έγκλημα, διαφθορά ή ανηθικότητα) σύμφωνα με το χαρακτήρα τους».

Είναι εύκολο να χαρακτηρίσουμε ‘μακιαβελικό’ τον Κόιντο, αλλά η αλήθεια είναι πως η ίδια η πραγματικότητα, τότε και τώρα, είναι μακιαβελική. Από όπου και αν προέρχεται η γνώση του Μάρκου Κικέρωνα της πολιτικής στρατηγικής που παρουσιάζεται στην επιστολή, είτε την απόκτησε από τον αδερφό του είτε μέσα από τη δική του τριβή στην πολιτική σκηνή της Ρώμης, την επόμενη χρονιά (το 63 π.Χ., όταν ήταν 43 χρόνων) κέρδισε στις εκλογές το αξίωμα του ύπατου ακολουθώντας αυτές ακριβώς τις συμβουλές, οι οποίες, μοιραία, θα είναι χρήσιμες σε κάθε υποψήφιο για κάθε αξίωμα.

Ο έλεγχος της συμπεριφοράς και η μετατροπή των ανθρώπων σε άβουλα και ανελεύθερα όντα

«Είμαι έτοιμος να κάνω το τελευταίο μου ταξίδι, ένα τεράστιο άλμα στο σκοτάδι».
Thomas Hobbes (τα τελευταία του λόγια)

O Thomas Hobbes (05/04/1588 – 04/12/1679) ήταν Άγγλoς φιλόσοφος, και ένας από τους πρώτους διανοητές-θεμελιωτές του σύγχρονου κράτους και ιδρυτής της πολιτικής φιλοσοφίας.

Για τον Hobbes, ο άνθρωπος είναι μία αυτόματη μηχανή και διακατέχεται από μία μηχανιστική – υλιστική αντίληψη. Ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα αυτόματο, μια μηχανή δηλαδή με εξαρτήματα όπως όλες οι μηχανές που είναι τα όργανα της. Η ανθρώπινη μηχανή έχει ως σκοπό την συνέχιση της λειτουργίας της, και υπό αυτό το πρίσμα εκτελούνται όλες τις οι λειτουργίες της.

Κατά συνέπεια, και οι ψυχολογικές αντιδράσεις του ανθρώπου ερμηνεύονται ως νομοτελειακά αποτελέσματα των παθών από τα από τα οποία κυριαρχείται. Σύμφωνα με την θεωρία του, η υλιστική μεταφυσική και η αισθησιοκρατική ψυχολογία δίδασκαν ότι αυτή η ορμή της αυτοσυντήρησης είναι προσανατολισμένη στη διατήρηση και την προαγωγή της ατομική ύπαρξης. Η εγκόσμια ευδαιμονία δεν έγκειται στην ηρεμία ενός ικανοποιημένου πνεύματος, γιατί δεν υφίσταται κανένας απώτατος μεταφυσικός σκοπός και κανένα ύψιστο αγαθό. Όλα τα άλλα μέσα αποτελούν απλώς μέσα για την επίτευξη του ανώτατου υλικού σκοπού.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «Η ευδαιμονία είναι η διαρκής πορεία της επιθυμίας από το ένα αντικείμενο στο άλλο, όπου η απόκτηση του πρώτου δεν είναι παρά ο δρόμος για το επόμενο. Αυτό οφείλεται στο ότι σκοπός της ανθρώπινης επιθυμίας δεν είναι μια μοναδική και στιγμιαία απόλαυση, είναι αντίθετα η εξασφάλιση της ικανοποίησης και των μελλοντικών επιθυμιών διαπαντός. Συνεπώς, οι θεληματικές πράξεις και οι διαθέσεις όλων των ανθρώπων τείνουν όχι μόνο στην κατάκτηση, αλλά και στην εξασφάλιση μιας ευτυχισμένης ζωής».

Ο Hobbes θεωρεί τον άνθρωπο ως ένα εγωιστικό ον που σκοπό έχει μόνο τη συνέχιση της ύπαρξης του, αυτή είναι και η μόνη αξία που του αναγνωρίζει, η αυτοσυντήρηση. Υπό αυτή την έννοια υιοθετεί μια ντετερμινιστική αντίληψη για την ανθρώπινη συμπεριφορά η οποία περιορίζει την ελευθερία βούλησης, δεσμεύοντας την στην υπηρεσία της συντήρησης του ανθρώπινου οργανισμού.

Τα εγωιστικά κίνητρα υπό τα οποία δρα το ανθρώπινο ον το βάζουν απευθείας σε μια ανταγωνιστική θέση με τα υπόλοιπα όντα, καθώς αυτό, όπως και τα άλλα, προσπαθεί να διασφαλίσει την αυτοσυντήρηση του με την απόκτηση δύναμης, και η απόκτηση δύναμης δημιουργεί επιθυμία για περισσότερη δύναμη.

Για τον Hobbes ο άνθρωπος δεν έχει αγαθή φύση αλλά είναι εκ φύσεως εγωιστής και ηδονιστής. Το γεγονός ότι τα ανθρώπινα κίνητρα οδηγούνται, σύμφωνα με τη φύση τους, από προσωπικό συμφέρον, θα μπορούσε να είχε καταστροφικές συνέπειες. Ανεξέλεγκτοι, οι άνθρωποι, και καθοδηγούμενοι από την εσωτερική δυναμική τους, το πιθανότερο είναι πως θα αλληλοκαταστραφούν.

Κάθε άνθρωπος, σύμφωνα με τον Αγγλο φιλόσοφο, δεν έχει άλλη επιλογή από το να συσσωρεύει δύναμη για να διασφαλίζει την αυτοσυντήρησή του, εξαιτίας του φόβου ότι, αν δεν το κάνει ο ίδιος, θα το κάνει κάποιος άλλος, και έτσι θα βρεθεί στο έλεος του άλλου. Η φύση, βέβαια, έχει κάνει τους ανθρώπους ίσους ως προς τις ικανότητες του σώματος και του νου, διότι και ο πιο αδύναμος έχει τη δύναμη να σκοτώσει τον δυνατότερο, είτε με δόλο είτε συνασπιζόμενος με άλλους.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αν δύο άνθρωποι «επιθυμούν το ίδιο πράγμα, χωρίς εντούτοις να μπορούν αμφότεροι να το αποκτήσουν, γίνονται εχθροί. Και στην πορεία προς το σκοπό τους (που είναι κυρίως η αυτοσυντήρηση, αλλά και ορισμένες φορές η ευχαρίστησή τους μόνο) προσπαθούν να καταστρέψουν ή να υποτάξουν ο ένας τον άλλο σε ένα ανελέητο Δαρβίνειο αγώνα επιβίωσης και επικυριαρχίας ».

Οι πρωταρχικές αιτίες διαμάχης που προέρχονται από τη φύση του ανθρώπου είναι τρεις:

ο ανταγωνισμός
η δυσπιστία και
η δόξα.

Η φύση διαιρεί τους ανθρώπους και τους προτρέπει να αλληλοσυγκρούονται και να αλληλοεξοντώνονται. Στην ουσία, ο αχαλίνωτος στη φυσική κατάσταση εγωισμός πρέπει να πειθαρχηθεί από μία ανώτερη ρυθμιστική αρχή, έτσι ώστε να συμπέσει η ατομική ωφέλεια με την ωφέλεια του συνόλου. Επικρατεί, λοιπόν, μία κατάσταση «πολέμου των πάντων εναντίον πάντων» ή διαρκούς απειλής

Πολέμου, όπου «κάθε άνθρωπος είναι εχθρός κάθε άλλου ανθρώπου». Σε μία τέτοια κατάσταση «...μόνο το υπέρτατο κακό έχει θέση, δηλαδή ο διαρκής φόβος και ο κίνδυνος του βίαιου θανάτου. Ο ανθρώπινος βίος είναι μοναχικός, ενδεής, βρωμερός, κτηνώδης και βραχύς».

Η προσπάθεια για αποφυγή της βίας, αναγκάζουν τον άνθρωπο να αποδεχθεί το «κοινωνικό συμβόλαιο» που ο Hobbes προτείνει, με το όνομα Λεβιάθαν. Είναι ο αμοιβαίος φόβος που προκύπτει μεταξύ ατόμων που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση του συμβολαίου καθώς κάθε συμβόλαιο ή σύμβαση συνάπτεται μεταξύ ίσων, τυπικά τουλάχιστον, ατόμων.

Το άτομο εκχωρεί τα προ- κοινωνικά (φυσικά) του δικαιώματα, για να αποφύγει το μαρτύριο της ανασφάλειας. «Η φωνή της αυτοσυντήρησης τον παρακινεί να επινοήσει τρόπους δραπέτευσης από την αρχέγονη ελευθερία, αντίτιμο της οποίας είναι ο θάνατος». Κάθε ατομική εξουσία εκχωρείται και, σύμφωνα με μια σύμβαση («συμβόλαιο ») που υπογράφουν όλοι με όλους , μεταβιβάζεται σε ένα μόνο πρόσωπο ή σε ομάδα προσώπων.

Η αμοιβαιότητα είναι καθοριστικός όρος του συμβολαίου : «Η αμοιβαία μεταβίβαση δικαιώματος είναιτο λεγόμενο κοινωνικό συμβόλαιο». Μ’ αυτόν τον τρόπο της αμοιβαίας εκχώρησης και μεταβίβασης εξουσιών προκύπτει ο ανώτατος άρχων, η πολιτικήκοινότητα, ο Leviathan-κράτος.

Το συμβόλαιο καταλήγει σε κοινότητα κυρίαρχου – υπηκόου. Από τη στιγμή της εγκαθίδρυσης του κυρίαρχου, η εξουσία του δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Στο εξής όλοι υποτάσσονται, άνευ όρων, σ’ αυτόν. Το μόνο δικαίωμα που διατηρούν τα άτομα είναι το αναφαίρετο δικαίωμα της αυτοάμυνας σε άμεση επίθεση.

Η βασικότερη δέσμευση του κυρίαρχου απέναντι στους υπηκόους του αφορά στην προστασία της ζωής τους, ενώ αναγκαία προϋπόθεση της ενδοκρατικής γαλήνης συνιστά η ευμάρεια . «Αν και οι υπήκοοι εμφανίζονται απογυμνωμένοι από κάθε δικαίωμα πολιτικής συμμετοχής, ωστόσο διατηρούν αξιόλογες ελευθερίες στη σφαίρα της οικονομικής δραστηριότητας και της ιδιωτικής ζωής»...

Το σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτό το Κράτος έχει το μονοπώλιο της βίας και της απόλυτης εξουσίας. Γράφει σε κάποιο σημείο:

«Ιδού, λοιπόν, η γένεση εκείνου του μεγάλου Λεβιάθαν, ή μάλλον (για να μιλήσουμε με μεγαλύτερο σεβασμό) εκείνου του θνητού θεού, στον οποίο οφείλουμε, ύστερα από τον αθάνατο θεό, την ειρήνη και την διαφέντεψή μας.

Η πολιτική εξουσία θα πρέπει να είναι τόσο µεγάλη όσο µεγαλύτερη θα µπορούσαν ποτέ να τη φαντασθούν οι άνθρωποι. Κατά τη γνώµη κάποιων αυτή η απεριόριστη εξουσία θα προκαλούσε πολλά δεινά, αλλά τα δεινά που θα προκαλούσε η έλλειψή της, που είναι ο διαρκής πόλεµος όλων εναντίον όλων, είναι πολύ χειρότερα. Η κατάσταση του ανθρώπου σ’ αυτή τη ζωή δεν θα είναι ποτέ απαλλαγµένη δυσχερειών. ∆εν µπορεί όµως να υπάρξει µεγαλύτερη δυσχέρεια σε µια κοινωνία από εκείνη που προκύπτει από την ανυπακοή των υπηκόων και από την καταπάτηση εκείνων των συµφωνιών πάνω στις οποίες η ίδια η κοινωνία οφείλει την ύπαρξή της….

Το κράτος είναι ένα πρόσωπο του οποίου η βούληση πρέπει να κατισχύει, σύµφωνα µε τη συνθήκη που το έφτιαξε, ως βούληση πάντων των υπολοίπων και το οποίο δύναται να κάνει χρήση όλων των δυνάµεων και όλων τους των µέσων, προκειμένου να εξασφαλίζει την ειρήνη και το κοινό καλό».

Ο φόβος το αίσθημα ανασφάλειας και ικανοποίησης των αρχέγονων παθών του πρωτόγονου αλλά και του «πολιτισμένου» ανθρώπου είναι τα κίνητρα για την δημιουργία του κοινωνικού συμβολαίου καθώς επίσης και για την τήρησή του. 

Με το συμβόλαιο αυτό εκχωρούν δικαιώματα σε έναν άνθρωπο, ή σε μία ομάδα ανθρώπων και δημιουργούν την κρατική εξουσία, τον Κυρίαρχο. Το αντάλλαγμα που κερδίζουν είναι η εξασφάλιση της ειρήνης και της ασφάλειας, έναντι της κοινωνικής βίας ή της τρομοκρατίας.

Συνδυάστε τα παραπάνω με τις απόψεις των George Orwell και του Aldous Leonard Huxley οι οποίες περιγράφονται στα αντίστοιχα βιβλία τους, «1984» (Τζωρτζ Όργουελ) και «Θαυμαστός Νέος Κόσμος» (Άλντους Χάξλεϋ), τα οποία πραγματεύονται το ζήτημα του μελλοντικού ολοκληρωτισμού, που μπορεί να προκύψει από την καταστολή, τον έλεγχο της συμπεριφοράς και τη μετατροπή των ανθρώπων σε άβουλα και ανελεύθερα όντα....

Ο Neil Postman, στο βιβλίο του «Διασκέδαση μέχρι θανάτου» («Δρομέας», 1998) αναλύει το σύγχρονο Αμερικανικό πολιτισμό ως μια παραλλαγή του μέλλοντος που είχε προβλέψει ο Χάξλεϊ. Ο Postman κάνει μια σύγκριση της προφητικής δύναμης του Οργουελικού «1984» και του «Θαυμαστού καινούργιου κόσμου» του Χάξλεϊ:

Ο Οργουελ προειδοποιούσε ότι κάποια στιγμή θα επιβληθεί ένας έξωθεν αυταρχισμός. Αντιθέτως, για τον Χάξλεϊ δεν χρειάζεται Μεγάλος Αδελφός για να στερηθεί η ανθρωπότητα την αυτονομία, την ωριμότητα και την ιστορική της μνήμη. Εκείνος πίστευε ότι σιγά σιγά οι άνθρωποι θα καταλήξουν να αγαπούν την καταπίεσή τους, να λατρεύουν την τεχνολογία και να αποδομήσουν την ικανότητά τους για σκέψη.

Τον Οργουελ τον φόβιζαν οι άνθρωποι που θα απαγόρευαν τα βιβλία. Τον Χάξλεϊ τον φόβιζε το γεγονός ότι δεν θα υπήρχε λόγος να απαγορευτεί ένα βιβλίο, γιατί δεν θα βρισκόταν άνθρωπος πρόθυμος να διαβάσει.

Ο Οργουελ φοβόταν εκείνους που θα μας στερούσαν την πληροφόρηση. Ο Χάξλεϊ φοβόταν εκείνους που θα μας υπερπληροφορούσαν τόσο, ώστε να καταντήσουμε πλάσματα παθητικά και εγωιστικά.

Ο Οργουελ φοβόταν ότι η αλήθεια θα φυλασσόταν μυστική. Ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι η αλήθεια θα πνιγόταν σε έναν ωκεανό σύγχυσης.

Ο Οργουελ φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε πολιτισμό υποτέλειας. Ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε πολιτισμό κοινοτοπίας...

 Ο Οργουελ φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτά που μισούμε. Ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτά που αγαπάμε...

Το ερώτημα που προκύπτει μετά από όλα αυτά όπως το έθεσε ο Albert Einstein είναι : « Όλη η περιβόητη τεχνολογική μας πρόοδος -ο ίδιος ο πολιτισμός μας- είναι σαν ένα τσεκούρι στα χέρια ενός ψυχοπαθούς;»

Το σημερινό αδιέξοδο που προκύπτει από τις πολυδιάστατες κρίσεις είναι πρωτοφανές.. Ο Carl Jung μας προειδοπεί πως, «Όταν δημιουργούνται νέες καταστάσεις, απρόβλεπτες από τις παλιές συμβατικότητες, τότε, το ανθρώπινο όν που η ρουτίνα το είχε κρατήσει σε κατάσταση ασυνειδησίας, γεμίζει από πανικό, ακριβώς σαν ένα ζώο, και με αποτελέσματα το ίδιο απρόβλεπτα».

Ισχυροί άνθρωποι οι οποίοι γνωρίζουν τα κρυμένα μυστικά του ψυχισμού των μαζών, μπορούν και χειραγωγούν μέσα από τεχνιτές κρίσεις τις συμπεριφορές των μαζών, οι οποίες αντιδρούν ως αγέλες. Θα επαναλάβω, πως μπορεί να βγήκαμε πρίν από χιλίαδες χρόνια από τις σπηλιές, αλλά οι σπηλιές δεν έχουν βγεί ακόμη από «μέσα» μας. Οι ίδιοι φόβοι και ανησυχίες μας καταδιώκουν...

Αν θέλουμε πραγματικά να βγούμε από τις κρίσεις που ταλανίζουν την ανθρωπότητα θα πρέπει να αναζητήσουμε το επίκεντρο τους, το οποίο βρίσκεται στα οικονομικο/πολιτικά μοντέλα διαχείρησης, τα οποία δημιουργούν συγκεκριμένες ανάγκες και συμπεριφορές, και τα οποία είναι πλέον ξεπερασμένα. Μοντέλα τα οποία όμως, είναι προσδεμένα σε ισχυρότατα συμφέροντα…

Η Αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων είναι επιτακτική, και προυποθέτει μία νέα πρώτα από όλα πνευματική, ηθική και συνειδησιακή «αναγέννηση» της οποίας η αξία, θα εξαρτάται από το ηθικό και πνευματικό ανάστημα των ατόμων συγκροτούν τις ανθρώπινες κοινωνίες. Οι άνθρωποι του εικοστού πρώτου αιώνα πρέπει ενσυνείδητα να δημιουργήσουμε μια νέα σύνθεση, ένα «Ολιστικό» τρόπο του σκέπτεσθαι και συναισθάνεσθαι, με αντίστοιχα μοντέλα διακυβέρνησης πρός όφελος ολόκληρης της ανθρωπότητας αλλά και του οικοσυστήματος...

Η αξία της αριστείας

Να γίνεις σπουδαίος, να διαπρέψεις, να είσαι ο καλύτερος. Αυτή η ανταγωνιστική διάθεση ήταν η κινητήρια δύναμη της αρχαίας Ελλάδας σε όλους τους τομείς, αυτή είναι και στον σύγχρονο κόσμο, τουλάχιστον στις χώρες που έχουν να επιδείξουν σημαντικά επιτεύγματα. «Πάντα να αριστεύεις και να γίνεσαι καλύτερος απ’όλους» ήταν η πρώτη προτροπή προς τους νέους, από την εποχή του Ομήρου. Τίποτα δεν πρόσφερε μεγαλύτερη ικανοποίηση από την αριστεία!

Ποιος είναι ο άριστος
Άριστος ήταν ο Αχιλλέας. Αυτός ο οξύθυμος, κακομαθημένος βασιλιάς που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του. Ήταν όμως ανίκητος στη μάχη! Ήταν η εγγύηση της επιτυχίας για αυτούς που τον είχαν στο πλευρό τους.
Άριστος ήταν ο Οδυσσέας, ο πολυμήχανος και πονηρός Ιθακιώτης, ο οποίος, χωρίς να υστερεί σε γενναιότητα, κέρδιζε τις περισσότερες μάχες με τα λόγια και τις ιδέες του.
Άριστος ήταν ο Θαλής από τη Μίλητο, ένας από τους «φυσικούς φιλοσόφους», τους γεννήτορες της φιλοσοφικής σκέψης. Αρίστευσε στο πνεύμα, γιατί κατάφερε να το χρησιμοποιήσει μ’ έναν τρόπο πρωτόγνωρο για την εποχή του: αντί να παραμείνει προσκολλημένος στην εικόνα που έδιναν οι μυθολογικές αφηγήσεις για τον κόσμο, έψαξε μέσα στον κόσμο να βρει τις απαντήσεις.
Άριστος ήταν ο Θεμιστοκλής, ο καπάτσος και εύστροφος στρατηγός, που ήξερε να πείθει και τους πιο στενοκέφαλους. Η δική του ξεχωριστή ευφυία έσωσε όλον τον πληθυσμό της Αθήνας, τότε που μπήκαν οι Πέρσες και ρήμαξαν τα πάντα.
Άριστος ήταν ο Περικλής, ο ψυχρός κι απόμακρος στρατηγός, που χωρίς ποτέ να χαϊδέψει τ’ αυτιά κανενός, οι Αθηναίοι τον ψήφιζαν για 14 χρόνια. Γιατί ήταν ο καλύτερος ομιλητής, ο καλύτερος στη διαχείριση κρίσεων και τόσο ψύχραιμος που τον αποκαλούσαν Ολύμπιο. Άριστος και στην αντοχή, γιατί παρά το σφυροκόπημα που δέχτηκε από την αντιπολίτευση, εκείνος έπραξε αυτό που θεωρούσε σωστό για την πόλη του. Και από τα δημιουργήματα αυτού του άριστου άνδρα, αντλούμε ακόμα ηθικό και υλικό όφελος.
Άριστος ήταν και ο Αλέξανδρος, ο τόσο ξεχωριστός που ονομάστηκε Μέγας. Άριστος στη δύναμη ψυχής, στην αποφασιστικότητα, στη στρατηγική σκέψη, στην επίτευξη στόχων. Σε αυτόν τον σκληρό πεισματάρη οφείλει η Ελλάδα τη δόξα που μέχρι σήμερα συνοδεύει το όνομά της.
Άριστοι, ο καθένας στον τομέα του, ήταν πολλοί ακόμα, που είχαν την τύχη να ζήσουν σε ένα περιβάλλον που ενθάρρυνε την αριστεία και την επιβράβευε με τιμές εν ζωή και υστεροφημία κατόπιν. Γλύπτες, ποιητές, ρήτορες, φιλόσοφοι, στρατιωτικοί, πολιτικοί, επιστήμονες, αθλητές, άφησαν πίσω τους μια ανεκτίμητη περιουσία – από την οποία ακόμα τρεφόμαστε – επειδή ήθελαν και μπορούσαν να γίνουν άριστοι στο είδος τους. Μπορούσε βέβαια ν’ αριστεύσει κάποιος και στο εμπόριο, αν ενδιαφερόταν μόνο για οφέλη υλικά. Αλλά, οπουδήποτε και αν δοκίμαζε την τύχη του, ήξερε πως υπάρχουν όρια, τα οποία δεν επιτρεπόταν να ξεπεράσει.

Μέτρον άριστον
Οι αρχαίοι λάτρευαν την ισονομία, αλλά δεν έβλεπαν με καλό μάτι την εξίσωση. Αυτός που είχε ένα ιδιαίτερο ταλέντο, όχι μόνο μπορούσε, αλλά και όφειλε να το αναπτύξει και να γίνει σπουδαίος, τιμώντας έτσι τον εαυτό του, την οικογένειά του και την πατρίδα του. Ωστόσο, δεν ήταν αφελείς. Γνώριζαν ότι η ανθρώπινη φιλοδοξία εύκολα οδηγεί στην υπερβολή και τίποτα δεν απεχθάνονταν περισσότερο από την έλλειψη μέτρου. Ο ανταγωνισμός είχε όρια, τα οποία όλοι γνώριζαν από την ημέρα που γεννήθηκαν.

Μπορούμε να τα συνοψίσουμε σε πέντε δελφικά παραγγέλματα:
ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ, τίποτα σε υπερβολή. Ο καθένας οφείλει να συγκρατεί τον εαυτό του μέσα στα όρια που έχει θέσει η κοινωνία που τον ανέθρεψε.
ΥΒΡΙΝ ΜΙΣΕΙ. Η υπέρβαση των ανθρώπινων μέτρων, η υπέρμετρη αλαζονεία δεν μένει ατιμώρητη. Εκείνος που θα πιστέψει πως, επειδή είναι σπουδαίος στον τομέα του, μπορεί να περνιέται για θεός, σύντομα θα χάσει το μυαλό του και θα οδηγηθεί σε παράκρουση. Τότε επεμβαίνει η Νέμεσις, η ύψιστη τιμωρία.
ΥΦΟΡΩ ΜΗΔΕΝΑ, να μην υποβλέπεις κανέναν, όσο ψηλά κι αν φτάσεις. Ο σπουδαίος άνθρωπος οφείλει να είναι ευγενικός και ευπροσήγορος με όλους. Έτσι προστατεύει τον εαυτό του από την αλαζονεία και ωφελεί όλους τους άλλους γύρω του.
ΠΡΑΤΤΕ ΔΙΚΑΙΑ. Να δίνεις στον καθένα αυτό που του αξίζει, έτσι όρισε τη δικαιοσύνη ο Αριστοτέλης. Ούτε να χαρίζεσαι σε αυτόν που δεν αξίζει ούτε να στερείς από αυτόν που δεν αξίζει. Όσο ψηλά κι αν φτάσεις, ποτέ δεν φτάνεις ψηλότερα από τη δικαιοσύνη.
ΠΛΟΥΤΕΙ ΔΙΚΑΙΩΣ. Ο πλούτος δεν ήταν δαιμονοποιημένος στην αρχαία Ελλάδα. Ο άδικος πλούτος ήταν. Μπορούσε κανείς να κυνηγήσει το κέρδος, αν ήθελε, αλλά έπρεπε να το κάνει νόμιμα και να συνεισφέρει το μερίδιο που του αναλογούσε στην πολιτεία.

Γιατί να αριστεύει κάποιος;
Ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορεί κανείς να κατανοήσει τη ζωή στην ολότητά της και να τη ζήσει όσο το δυνατόν πληρέστερα, είναι η επιδίωξη της αριστείας. Έτσι γεννήθηκε ο πολιτισμός, επειδή ο κάθε άνθρωπος θέλει να γίνεται ικανότερος, να ξεχωρίζει από τους άλλους, να κάνει πράγματα για τα οποία θα τον θαυμάζουν, να ωφελήσει τον εαυτό του και τον κόσμο. Έτσι εξελίχθηκε η σκέψη, η επιστήμη, η τεχνολογία. Κάποιοι άριστοι έκαναν το μεγάλο βήμα και έλυσαν προβλήματα που απασχολούσαν και τους μη άριστους.

Σ’ έναν κόσμο που ο λιγότερο ικανός έχει τις ίδιες απολαβές με τον άριστο, τι θα κινητοποιεί την επιθυμία να γίνει κάποιος καλύτερος; Και τι νόημα έχει να προσπαθεί κανείς να κατακτήσει μια κορυφή, αν φτάνοντας κατάκοπος εκεί πάνω έχουν ήδη φτάσει εκεί οι μέτριοι με ελικόπτερο;

Η επιθυμία να ξεχωρίσουμε, να γίνουμε καλύτεροι και να κάνουμε τη διαφορά, είναι εγγενής. Η επιβράβευση είναι το κίνητρο. Αν δεν υπάρχει το κίνητρο, τότε η επιθυμία είτε θα μαραζώσει κι ένα μεγάλο ταλέντο θα αδρανοποιηθεί είτε θα στραφεί στο περιθώριο της κοινωνίας, αναζητώντας χώρο να εξελιχθεί και να επιβραβευτεί. Αν τον βρει, τότε ο ταλαντούχος άνθρωπος θα στραφεί εναντίον της κοινωνίας την οποία κανονικά θα είχε ωφελήσει.

Μη χάνεις τον εαυτό σου για να κερδίσεις κάποιον άλλο

Ας είμαστε ειλικρινείς έστω και για μια νύχτα. Ας βγούμε στους δρόμους κι ας παραδεχτούμε δυνατά, πως κανείς δεν κατάφερε πότε να αντισταθεί σε κάποιον που μ' ένα βλέμμα του τον κάνει να καταλάβει τι εστί χημική αντίδραση.

Και συνήθως αυτός ο κάποιος δεν είναι παρά ένας τυχαίος, που οι συγκυρίες τα φέρνουν έτσι, ώστε να μπει ξαφνικά στη ζωή σου. Είναι αυτός από τον οποίο δεν απαίτησες και δεν περίμενες τίποτα στην αρχή, αλλά μόνο ζήτησες μια αλλαγή στο καθημερινό σου πρόγραμμα, στριμώχνοντάς τον κάπου ανάμεσα στις μέρες και τις νύχτες σου.

Είναι αυτός που ποτέ δε θα γίνει σχέση και το ξέρεις. Γιατί στην αρχή ούτε εσύ ήθελες να γίνει. Ξεκινάει ως κάτι χαλαρό, γιατί είστε και οι δύο ώριμοι άνθρωποι και ξέρετε τι θέλετε. Και το τελευταίο που ζητάτε είναι δεσμεύσεις και υποχρεώσεις. Απαπα, μακριά από μας.

Και κάπου ανάμεσα στην πρώτη νύχτα και τις υπόλοιπες που ακολούθησαν, κάπου ανάμεσα στα γεμάτα ένταση φιλιά και τα γυμνά σώματα, συνειδητοποιείς πως δε σου αρέσει που φεύγει μόλις οι στιγμές πάθους ανάμεσά σας λάβουν τέλος. Καταλαβαίνεις πως σ' ενοχλεί που δε μιλάτε την επόμενη ή τη μεθεπόμενη μέρα, αλλά μόνο την ημέρα που θα γίνει η επόμενη συνάντησή σας. Και θυμώνεις που μετά δεν κάθεται να φάτε μαζί.

Κι αντί να το βάλεις στα πόδια και να αρχίσεις να τρέχεις μακριά από καταστάσεις τελειωμένες εξαρχής, τότε είναι που σε χτυπάει κατακέφαλα το γεγονός πως εσύ ο δυναμικός κι αεράτος, που ήξερε τι ήθελε και κυρίως τι δεν ήθελε από τη ζωή του, ξαφνικά ζητάει περισσότερα. Έτσι, με τόση αφέλεια ζητάς ένα μέλλον από ένα αβέβαιο παρόν.

Και κάπως έτσι, πιάστηκες σαν ποντίκι μες στη φάκα. Γιατί κανείς δεν μπορεί να δώσει το σώμα του παραπάνω από μία φορά, χωρίς να δώσει ένα κομμάτι του εαυτού του. Γιατί κανείς δεν μπορεί να επιβληθεί στο συναίσθημα με τη λογική. Είναι αντίθετο με τη φύση μας.

Στο σημείο αυτό, είναι που αρχίζουν τα δύσκολα. Που ξέρεις πως είναι απαγορευμένο να ζητήσεις από τον άλλον αυτό που πραγματικά θέλεις, τη στιγμή που καραδοκεί ο κίνδυνος να τον χάσεις -ασχέτως που δεν τον είχες ποτέ. Και παίρνεις την απόφαση να συμβιβαστείς με κάτι λιγότερο από αυτό που επιδιώκεις, μόνο και μόνο για την ιδέα του έρωτα που έχει καρφωθεί στο κεφάλι σου. Κι έτσι, τσαλακώνεις το εγώ σου και τις επιθυμίες σου για τα αντίστοιχα κάποιου άλλου.

Κι αυτό είναι γελοίο. Γιατί οι πραγματικοί έρωτες αποτελούν τις καλύτερες ιστορίες μας, αυτές που θέλουμε να βροντοφωνάξουμε παντού και όχι τις πιο ξεφτιλισμένες που θέλουμε να τις κλειδώσουμε στο πατάρι του μυαλού μας.

Γιατί στην τελική, αυτό που σου μένει είναι ο εαυτός σου. Και είναι πραγματικά αξιολύπητο να χάσεις εσένα, για να μη χάσεις τον άλλον.

Ζήλια …μύρια κύματα!

«Η ζήλια γεννιέται πάντα μαζί με την αγάπη, μα δεν πεθαίνει πάντοτε μαζί της.» Φρανσουά Ντε Λα Ροσφουκό

Βασικό ερώτημα… γιατί ζηλεύουμε;

Υπάρχουν διάφορα πράγματα που μπορεί να κρύβονται πίσω από τη ζήλια. Πιθανώς διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, με αποτέλεσμα η χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση να μας προκαλέσουν συναισθήματα ανασφάλειας. Οδηγούμαστε να μην μπορούμε να εμπιστευτούμε τους κοντινούς μας ανθρώπους (είτε υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι είτε όχι) και να εκδηλώνουμε κτητικότητα.

Η κτητικότητα μας δίνει την ψευδαίσθηση του ελέγχου πάνω στον άλλον (π.χ. αν δεν μιλά με καμία συνάδελφό του, δεν κινδυνεύω να με απατήσει κλπ.) και έτσι καταλήγουμε να ζηλεύουμε υπερβολικά. Σίγουρα το συναίσθημα της ζήλιας αυξάνεται όταν υπάρχουν αφορμές. Το μεγάλο πρόβλημα σε κάθε τέτοια περίπτωση (όπου υπάρχει μια αφορμή για ζήλια) είναι το αν αυτή η αφορμή είναι αντικειμενική ή όχι. Για παράδειγμα, αν ο άνδρας μας δεν απαντά στο κινητό του όταν του τηλεφωνούμε, μπορεί να είναι με μια άλλη γυναίκα -όπως θα σκεφτούμε αν είμαστε ζηλιάρες-, αλλά το ίδιο ή και περισσότερο πιθανό είναι να μην το άκουσε, να το είχε ξεχάσει κάπου, να έκανε κάτι άλλο και να μην μπορούσε να το σηκώσει. Όταν όμως, μας κυριεύει το συναίσθημα της ζήλιας, κατά πάσα πιθανότητα θα σκεφτούμε ότι ο άνδρας μας μάς απατά και σκεπτόμενες συναισθηματικά, θα θεωρήσουμε ότι αφού έτσι αισθανόμαστε, έτσι είναι.

Παιχνίδια του μυαλού!

Τα παραπάνω συναισθήματα, αλλά και τα λάθη που κάνουμε όταν σκεφτόμαστε και φτάνουμε να ζηλεύουμε μπορεί να απορρέουν από τα βιώματά μας, τις εμπειρίες μας (π.χ. έτσι και ο προηγούμενος σύντροφός μου έβγαινε με τους κολλητούς του χωρίς εμένα και τελικά αποδείχτηκε ότι είχε άλλη), τα στερεότυπα που έχουμε στο μυαλό μας (π.χ. στους άνδρες δεν φτάνει ποτέ μία γυναίκα), αλλά και τις συναισθηματικές παγίδες στις οποίες έχουμε πέσει.

Τα παραπάνω σχετίζονται με το πώς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τους άλλους και το μέλλον μας.

Αν βλέπουμε τον εαυτό μας σαν μη γοητευτικό, ανάξιο να αγαπηθεί και ανεπαρκή, είναι φυσική απόρροια να θεωρούμε ότι ο σύντροφός μας δεν θα μπορέσει να παραμείνει πιστός σε εμάς. Αν πιστεύουμε πως όλοι θα μας εγκαταλείψουν, θα μας πληγώσουν και θα μας κακομεταχειριστούν ή ότι δεν αξίζουμε να μας αγαπήσουν, τότε είναι αναμενόμενο να ζηλεύουμε πολύ εύκολα. Αν, πάλι, θεωρούμε πως δεν μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας ή ότι κάτι κακό θα μας συμβεί κάποια στιγμή, τότε είναι μάλλον λογικό να νιώθουμε ανασφαλείς και να ζηλεύουμε ανά πάσα στιγμή.

Πιο συγκεκριμένα ο Φρόιντ διέκρινε τρία είδη ζήλιας, τη φυσιολογική, τη νευρωτική και την παθολογική. Η φυσιολογική ζήλια είναι το συναίσθημα που αισθάνονται οι περισσότεροι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωής τους και προκαλείται από τη συμπεριφορά κάποιου τρίτου. Έτσι, ένας άντρας μπορεί να νιώσει ζήλια, όταν άλλοι άνδρες προσεγγίσουν τη γυναίκα του σε ένα πάρτι. Αυτό το συναίσθημα είναι απόλυτα φυσιολογικό και εξαφανίζεται από μόνο του μόλις ηρεμήσουν τα πνεύματα.

Η νευρωτική ζήλια εμφανίζεται έντονα σε άτομα υπερευαίσθητα και τις περισσότερες φορές δεν οφείλεται σε σοβαρές ή ορατές αιτίες. Έχει τη βάση της σε βαθιά ριζωμένα αισθήματα ενοχής και στο μηχανισμό άμυνας που ονομάζεται προβολή. Για παράδειγμα, μια γυναίκα που είχε εξωσυζυγική σχέση και αισθάνεται τύψεις και ενοχές για αυτό, “προβάλλει” τα συναισθήματά της στον άντρα της και τον κατηγορεί για προκλητική συμπεριφορά και για την πιθανότητα απιστίας. Αρχίζει να νιώθει νευρωτική ζήλια, η οποία πηγάζει από τον ίδιο της τον εαυτό, τα συναισθήματα και τις πράξεις της, καθώς και από το φόβο μήπως ο άντρας της διαπράξει απιστία.

Η παθολογική ή αρρωστημένη ζήλια ξεπερνά τα όρια του κοινωνικά αποδεκτού και σχετίζεται σχεδόν αποκλειστικά με την έμμονη ιδέα της απιστίας. Το άτομο που νιώθει αυτό το βασανιστικό συναίσθημα αισθάνεται συνήθως μειονεκτικά απέναντι στο σύντροφό του και παρατηρεί εξονυχιστικά τη συμπεριφορά του άλλου, προκειμένου να βρει πειστήρια και αποδείξεις για την υποτιθέμενη απιστία. Μέσα από τη μόνιμη ανησυχία στην οποία ζει, παρεξηγεί και παρερμηνεύει το σύντροφό του, που υποφέρει από αυτήν τη συμπεριφορά.

Ειδικότερα, οι άνδρες αντιδρούν περισσότερο στην σεξουαλική απιστία, στην διεκδίκηση της συντρόφου τους από κάποιον άλλον και είναι πιο επιθετικοί, ενώ οι γυναίκες αντιδρούν στην συναισθηματική απιστία και στην έλλειψη προστασίας γι’ αυτές και τα παιδιά τους. Σημαντικό είναι να γίνει διάκριση μεταξύ των πραγματικών απειλών για τη σχέση και των φόβων και συνεπώς φανταστικών απειλών.

Ουσιαστικά, το άτομο που αισθάνεται ζήλια για το σύντροφό του φοβάται κατά κύριο λόγο ότι θα τον/την χάσει, ότι ο σύντροφός του θα βρει ένα καινούριο ταίρι και θα φύγει. Αυτή ακριβώς η σύγκριση με τον “καλύτερο άλλο” είναι που προξενεί αισθήματα κατωτερότητας και μειονεξίας στο άτομο που ζηλεύει και νιώθει ότι θα μειωθεί λόγω της σύγκρισης και θα απορριφθεί. Οι αρνητικές σκέψεις που συνοδεύουν αυτά τα βαθιά ριζωμένα συναισθήματα συντελούν όμως στη διαιώνιση τους.

«Ζηλεύω πολύ το σύντροφό µου!»

Αν κατορθώσεις, κάθε φορά που ζηλεύεις, να εκλογικεύεις την κατάσταση, τότε θα μπορέσεις να διαφυλάξεις τη σχέση σου, αλλά και να γνωρίζεις πότε έχεις έναν αντικειμενικό λόγο να το κάνεις. Από την άλλη πλευρά, είναι σκόπιμο, ενώ η ζήλια σε ωθεί στο να εστιάσεις στον άλλον και να παρατηρείς καχύποπτα κάθε πιθανή «ένδειξη» ή κίνησή του, να στρέψεις την προσοχή σου στον εαυτό σου, στις ανάγκες σου και σε ότι μπορεί να σε κάνει να νιώσεις ασφάλεια, επάρκεια και ικανοποίηση. Αν εντοπίζεις στον εαυτό σου συναισθήματα ανεπάρκειας και μειονεξίας, ανταγωνισμού ή φθόνου, χρειάζεται να εστιάσεις στην εικόνα που έχεις για σένα και στο κατά πόσον αυτή ισχύει, να δουλέψεις για να χτίσεις την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή σου, ώστε να αισθάνεσαι περισσότερη ασφάλεια, σιγουριά και εμπιστοσύνη μέσα στη σχέση σου.

«Η ζήλια του με πνίγει!»

Η μόνη λύση είναι να προσπαθήσεις να το συζητήσεις ειλικρινά μαζί του και να ακούσεις τι έχει να σου πει. Έτσι, θα καταλάβεις τι νιώθει, γιατί ζηλεύει, τι τον πειράζει, αν και πόσο φταις, τι μπορείς να κάνεις, αλλά και να εξηγήσεις τη θέση σου, το τι θέλεις και το πώς σκέπτεσαι. Πιθανότατα, έτσι θα εκλογικεύσει τα όσα νιώθει και θα μάθει να συγκρατείται, σκεπτόμενος λογικά και όχι βασιζόμενος στην παρόρμηση ενός αδικαιολόγητου συναισθήματος ζήλιας. Συχνά, όταν κάποιος ζηλεύει, «κάνει σκηνές» κάθε φορά που νιώθει πως απειλείται, με στόχο να επιβεβαιωθεί και να νιώσει την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια που χρειάζεται. Αν επιτρέπεις στο σύντροφό σου, κάθε φορά που νιώθει αυτή την ανάγκη, να κάνει σκηνές και ανέχεσαι αυτή τη συμπεριφορά, ναι μεν για λίγο θα νιώθει πιο ανακουφισμένος, ασφαλής και επιβεβαιωμένος, αλλά η σχέση σας, εσύ η ίδια, καθώς και ο σύντροφός σου, θα έχετε αργότερα περισσότερα προβλήματα. Στη σπάνια περίπτωση που η ζήλια του είναι παθολογική, δεν εκλογικεύεται και καταλήγει να σε απειλεί, τα πράγματα δυσκολεύουν και ίσως η λύση να μη βρίσκεται στην επικοινωνία και την κατανόηση, αλλά στη βοήθεια από έναν ειδικό και αν αυτή δεν είναι αρκετή… ακόμα και στο χωρισμό. Στον αντίποδα ωστόσο, άλλοι/ες πιστεύουν ότι η ζήλια δυναμώνει και τρέφει τον έρωτα (αρκεί να είναι ελεγχόμενη). Περί ερωτικής ορέξεως…

Κλείνοντας ποιητικά, όπως ξεκίνησα και τα συμπεράσματα δικά σας:

Τη ζηλοτυπία τρέφουν οι αμφιβολίες και είτε μετατρέπεται σε μανία είτε σταματάει όταν η αμφιβολία γίνει βεβαιότητα.

Ηθική νοημοσύνη - Το επίκτητο χάρισμα

Ηθική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να ξεχωρίζεις το καλό απ' το κακό, αλλά και να σέβεσαι τις αξίες των άλλων. Με άλλα λόγια, το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε σ ένα παιδί. Υπάρχουν πολλοί και διάφοροι τύποι νοημοσύνης. Κάποιοι άνθρωποι έχουν το χάρισμα της μαθηματικής και φιλοσοφικής σκέψης, όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ή ο Μπιλ Γκέιτζ.

Κάποιοι άλλοι είναι συναισθηματικά προικισμένοι, για παράδειγμα οι μεγάλοι συγγραφείς, όπως ο Τζον Στάινμπεκ και η Άιρις Μέρντοχ, άνθρωποι δηλαδή που μπορούν να αποτυπώσουν ή να μεταφέρουν το συναίσθημά τους στο ευρύ κοινό. Επίσης, υπάρχει η πρακτική νοημοσύνη. Είναι οι άνθρωποι που δίνουν λύσεις σε προβλήματα, μπορούν να φτιάξουν ένα αυτοκίνητο, να δώσουν λύση όταν πλημμυρίσει το υπόγειο ή να λύσουν εύκολα μια εξίσωση.

Επιπλέον, υπάρχει και η αισθητική νοημοσύνη, αυτή που διαθέτουν οι καλλιτέχνες, οι ζωγράφοι και οι μουσικοί. Κάποιες φορές, ιδιαίτερα στους μουσικούς και στους συνθέτες, η ευφυΐα αυτή συνδυάζεται με μαθηματική ευφυΐα. Τέλος, υπάρχει κι ένα άλλο είδος ευφυΐας, ίσως το λιγότερο γνωστό, η λεγόμενη ηθική νοημοσύνη. Πρόκειται για το είδος εκείνο της εξυπνάδας που συνδυάζει τη δύναμη του χαρακτήρα με την ορθή κρίση, δύο προσόντα που συνήθως απαξιώνουμε γιατί δεν τα θεωρούμε και τόσο σημαντικά. Είναι η αρετή που μας μαθαίνει να κάνουμε όλα αυτά που οφείλουμε και όχι αυτά που μας αρέσει να κάνουμε.

Τι είναι η ηθική νοημοσύνη;
Ο καθηγητής του Χάρβαρντ Robert Coles στο βιβλίο του The Moral Intelligence Of Children (Η ηθική νοημοσύνη των παιδιών) διατυπώνει την άποψη ότι τα παιδιά χρειάζονται κάτι περισσότερο από επιτυχία στις σπουδές τους και από την ικανότητα να τα πηγαίνουν καλά με τους άλλους για μια ικανοποιητική ζωή. Χρειάζονται συνείδηση, δηλαδή την ικανότητα να ερμηνεύουν αυτά που νιώθουν και να είναι σίγουρα γι' αυτά που ξέρουν. Τα παιδιά με αναπτυγμένη την ηθική νοημοσύνη βιώνουν συναισθηματική ασφάλεια επειδή εμπιστεύονται την εσωτερική αίσθηση που διαθέτουν για να διακρίνουν το σωστό απ' το λάθος, το καλό απ' το κακό. Αυτό είναι που τα βοηθάει να αισθάνονται ισχυρούς δεσμούς με τους άλλους ανθρώπους, όπως με την οικογένεια, τους φίλους ή τους συμμαθητές τους.

Οι επτά βασικές αρετές της ηθικής νοημοσύνης

Στο βιβλίο Building Moral Intelligence (Χτίζοντας την Ηθική Νοημοσύνη) ο καθηγητής Dr Michele Borba και συγγραφέας του βιβλίου δίνει ένα σαφές πλάνο για το πώς μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά τις αρετές της ηθικής νοημοσύνης. Αυτές λοιπόν είναι επτά και καθεμία μπορεί να διδαχτεί με συγκεκριμένους τρόπους.

Ενσυναίσθηση: Είναι η ικανότητα να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.
Για να την αποκτήσει το παιδί θα πρέπει να το βοηθήσουμε να καλλιεργήσει την ευαισθησία του, να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, αλλά και να του δείξουμε τον τρόπο να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων.

Συνείδηση: Είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις το σωστό και να μπορείς να το κάνεις.
Πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για ηθική ανάπτυξη στην οικογένεια, να διδάξουμε στο παιδί να ξεχωρίζει το καλό απ' το κακό και να ενισχύσουμε την ηθική του ανάπτυξη (να βοηθάει, για παράδειγμα, όσους έχουν ανάγκη).

Αυτοέλεγχος: Είναι η ικανότητα να ελέγχουμε τις σκέψεις και τις πράξεις μας και να λειτουργούμε με τον τρόπο που έχουμε μάθει πως είναι ο σωστός.
Καλό είναι να διδάξουμε ως προτεραιότητα την αρετή της αυτοπειθαρχίας. Επίσης, να μάθουμε στο παιδί να θέτει στόχους και να βάζει τα δυνατά του για να τους πραγματοποιήσει.

Σεβασμός: Είναι το να δείχνεις πως εκτιμάς τους άλλους φροντίζοντάς τους, αλλά και μιλώντας τους με πολιτισμένο τρόπο.
Για να βοηθήσουμε το παιδί θα πρέπει να του διδάξουμε το σεβασμό αφού πρώτα το... σεβαστούμε. Πρέπει επίσης να του μάθουμε την αρετή της ευγένειας δίνοντας έμφαση στους καλούς τρόπους.

Είναι ένα εφόδιο που θα έχει για όλη του τη ζωή.
Καλοσύνη: Το να νοιάζεσαι για την ευημερία και τα αισθήματα των άλλων.
Διδάσκοντας στα παιδιά την αξία της καλοσύνης, αλλά και μαθαίνοντάς τα να επαναστατούν στη φτώχεια και στη μιζέρια τα εισάγουμε στη δύσκολη αξία της καλοσύνης.

Ανεκτικότητα: Το να σέβεσαι τις αξίες και τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων ακόμη κι αν διαφωνείς με τα πιστεύω τους.
Από πολύ νωρίς τα μικρά παιδιά πρέπει να μάθουν και να τους γίνει συνείδηση πως όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, ανεξαρτήτως χρώματος, καταγωγής, θρησκείας ή εμφάνισης.

Δικαιοσύνη: Το να διαλέγεις την ανοιχτόμυαλη συμπεριφορά και να συμπεριφέρεσαι δίκαια στους άλλους.
Μάθετε στο παιδί σας τι είναι δικαιοσύνη, διδάξτε του να συμπεριφέρεται δίκαια καθώς και τους τρόπους να αντιδρά στο άδικο.

Πώς θα χτίσετε την ηθική νοημοσύνη του παιδιού
Μια άλλη επίσης ενδιαφέρουσα άποψη για την ηθική νοημοσύνη είναι αυτή της αμερικανίδας ψυχολόγου και ειδικής σε θέματα ανατροφής Mimi Doe. «Η διανοητική και η συναισθηματική αντίληψη είναι σημαντικές», λέει η ψυχολόγος «στην ερώτηση όμως για το τι μετράει περισσότερο, το μυαλό ή η καρδιά, συνήθως ξεχνάμε την ψυχή. Και αυτή είναι που έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού». Μέσω της ιστοσελίδας της για την πνευματική ανατροφή των παιδιών, η Ντο παρέχει συμβουλές και υποστήριξη στους γονείς που θέλουν να αναθρέψουν ηθικά τα παιδιά τους.

Να σκέφτεστε θετικά
Τα παιδιά ανταποκρίνονται πάντα στις υψηλές ή χαμηλές προσδοκίες των γονιών τους, γι' αυτό τοποθετήστε τον πήχη ψηλά. Να εμπιστεύεστε τις επιλογές του παιδιού σας. Προτιμήστε να πιστεύετε ότι θα κάνει το σωστό και όχι το λάθος. Και περιμένετε από αυτό να δείχνει σεβασμό σε σας, στους άλλους και στον εαυτό του. Πάνω απ' όλα, όμως, να πιστεύετε ότι θα έχει μια ευτυχισμένη ζωή. Αποφεύγετε να διαβάζετε δυσάρεστες έρευνες και να φοβάστε διαρκώς για το μέλλον του. Στην εποχή του υλισμού και της «τοξικής παιδικής ηλικίας» είναι εύκολο να μας κατακλύσει ο φόβος ότι οι ζωές των παιδιών μας πήγαν στραβά με κάποιον τρόπο. Κι όμως, η παιδική ηλικία μπορεί να είναι ακόμα μια περίοδος διασκέδασης και αθωότητας και να έχει πολλά ηλιόλουστα απογεύματα με παιχνίδια στην πλατεία.

Μάθετε να ζείτε τη στιγμή
«Τα παιδιά το καταλαβαίνουν όταν δεν είστε πραγματικά συγκεντρωμένοι σε αυτά», μας λέει η Ντο. Η αφηρημάδα και η συνεχής έγνοια για άλλα πράγματα εκλαμβάνεται από εκείνα ως αδιαφορία. Όπως χαρακτηριστικά είπε ένα τετράχρονο παιδί: «Μαμά, μπορείς να με ακούσεις με το μπροστινό μέρος του προσώπου σου;» Το πιο σημαντικό πράγμα λοιπόν που μπορείτε να διαθέσετε στο παιδί σας είναι ο χρόνος σας. Και αν αφιερώσετε χρόνο, θα μπορέσετε να χαλαρώσετε και να απολαύσετε τη στιγμή. Πολύ συχνά, πολύτιμες στιγμές μάς προσπερνούν γιατί είμαστε πολύ απασχολημένοι για να τις διακρίνουμε ή ανησυχούμε για κάτι που έχει ήδη περάσει ή μας απασχολεί κάτι άλλο που μπορεί να συμβεί ή και να μη συμβεί. Αντ' αυτού, δοκιμάστε να αφιερώσετε όλη σας την προσοχή στο παρόν.

Κατεβάστε ταχύτητα
Αυτό είναι πολύ σημαντικό αν θέλετε να απολαύσετε τις ώρες που περνάτε με τα παιδιά σας. Αναπτύξτε δομές και υιοθετήστε συνήθειες στη ζωή σας που να δίνουν και σε σας και σε εκείνα χώρο να αναπνεύσετε. Για παράδειγμα, ξεκινήστε δέκα λεπτά νωρίτερα για το ραντεβού με το γιατρό, για να μπορέσετε να περπατήσετε με το παιδί στο πάρκο που βρίσκεται στο δρόμο για το ιατρείο και να σταματήσετε για να μυρίσετε τα λουλούδια. Αυτά τα μικρά πράγματα είναι που βοηθούν τα παιδιά να καλλιεργήσουν τον ψυχισμό τους και τα κάνει να αισθάνονται ότι ζουν σε έναν θαυμαστό κόσμο.

Να επιβραβεύετε και τη συλλογική προσπάθεια
Παρακολουθείτε το παιδί σας που παίζει ποδόσφαιρο. Στο τέλος του αγώνα τρέχει προς το μέρος σας ζητώντας την επιβράβευση. Εσείς του λέτε: (α) «Ουάου! Ήσουν με διαφορά ο καλύτερος παίκτης στο γήπεδο. Είσαι πραγματικά εκπληκτικός» ή (β) «Τι καταπληκτική ομάδα που έχετε, όλοι σας δουλέψατε έξοχα. Ήταν ένα συναρπαστικό παιχνίδι». Όλοι μπαίνουμε στον πειρασμό να υιοθετήσουμε την πρώτη επιλογή επειδή τα παιδιά λατρεύουν τους επαίνους και διψούν για την αποδοχή των γονιών τους. Καλύτερα όμως να επιλέξετε τη δεύτερη. «Υπενθυμίζοντας στο παιδί ότι είναι μέρος ενός συνόλου -σε αυτή την περίπτωση μιας ποδοσφαιρικής ομάδας- αποκτά την αίσθηση ότι συνυπάρχει δημιουργικά και σε σχέσεις εξάρτησης με τους άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι στοιχείο-κλειδί για την ανάπτυξη μιας υγιούς συνείδησης», λέει η ψυχολόγος.

Γίνετε χαρούμενοι
Πριν αρχίσετε να ανησυχείτε για την ευτυχία του παιδιού σας, χρειάζεται πρώτα να αναζητήσετε τη δική σας. Τα παιδιά μπορούν να δουν πέρα από τα ψεύτικα χαμόγελα. Αν εκτιμάτε τον εαυτό σας, το παιδί σας θα το νιώσει και αυτό θα είναι ένα από τα πιο πολύτιμα μαθήματα ζωής. Η Μίμι Ντο μιλά για ένα δίλημμα που αντιμετώπισε κάποιο Σάββατο πρωί, όταν δεν μπορούσε να αποφασίσει αν θα πήγαινε στο μάθημα της γιόγκα (η «εγωιστική» επιλογή) ή αν θα έμενε στο σπίτι για να περάσει λίγο ποιοτικό χρόνο παρέα με τα παιδιά της (η επιλογή της «καλής μητέρας»). Τελικά, αποφάσισε η μικρή της κόρη για εκείνη: «Μου είπε να πάω επειδή μετά το μάθημα της γιόγκα είμαι καλύτερος άνθρωπος και πιο καλή παρέα», θυμάται η Ντο. Όταν είστε χαρούμενοι και χαλαροί, αντανακλάτε θετική ενέργεια. Είναι μεταδοτική. Μην προσποιείστε ότι είστε οι τέλειοι γονείς, απλώς να είστε χαρούμενοι. Τόσο απλά.

Βρείτε την ψυχή σας
Δεν χρειάζεστε την επίσημη θρησκεία για να έρθετε σε επαφή με την ψυχή σας. «Λαμβάνω συνεχώς γράμματα από γονείς που λένε ότι έχουν ανάγκη και πραγματικά διψάνε να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε ένα πνευματικό σπίτι, αλλά δεν ξέρουν πώς να το κάνουν, επειδή έχουν απομακρυνθεί από την οργανωμένη θρησκεία», εξηγεί η Ντο. «Ωστόσο, η πνευματικότητα έρχεται από μέσα μας. Είναι το να έρθουμε σε επαφή με την εσώτερη αίσθηση του θαυμασμού και της χαράς και με το τι σημαίνει να είμαστε σε επαφή με τους άλλους ανθρώπους».

Κάνετε τα πιστεύω σας πράξεις
«Τα παιδιά είναι άγρυπνοι φρουροί της ηθικής των μεγάλων –ή της έλλειψής της», επισημαίνει ο καθηγητής Ρόμπερτ Κόουλς. «Ένα παιδί θα ψάξει για ενδείξεις σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται και σίγουρα θα βρει πολλές από τον τρόπο με τον οποίο εμείς οι γονείς ζούμε τη ζωή μας». Με άλλα λόγια, μη μένετε στα λόγια. Κάνετε τα πιστεύω σας πράξη.

Ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσετε...
Τα μικρά παιδιά είναι πνευματικά από τη φύση τους. Δεν χρειάζεται να τους μάθετε να βιώνουν το θαυμασμό και τη χαρά. Επίσης, έχουν έναν φυσικό δεσμό με τους άλλους ανθρώπους και με το σύμπαν, αλλά η κουλτούρα μας τον καταστρέφει. Όταν γίνεστε γονείς, έχετε μια καλή ευκαιρία να επανεκτιμήσετε τις αξίες σας και να επανασυνδεθείτε με τον δικό σας πνευματικό εαυτό. «Η εγκυμοσύνη είναι το σημείο εκκίνησης για τόσες πολλές μητέρες», λέει η Ντο. «Είναι η περίοδος κατά την οποία επανασυνδέονται με την πνευματικότητά τους. Τι θα μπορούσε να είναι πιο πνευματικό από μια νέα ζωή που μεγαλώνει μέσα μας;» Το κλειδί είναι να διατηρήσουμε αυτό το συναίσθημα σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της ανατροφής του παιδιού. «Πολύ συχνά η φυσική πνευματικότητα των παιδιών συνθλίβεται από καλοπροαίρετους γονείς που ενδιαφέρονται να δουν αποτελέσματα και από ένα ανταγωνιστικό σχολικό σύστημα», προειδοποιεί η Ντο. «Ό,τι κι αν συμβεί, όμως, μην αφήσετε την αίσθηση θαυμασμού του παιδιού σας να μαραθεί και να σβήσει».
...και ποτέ δεν είναι αργά

Όλοι οι γονείς τα θαλασσώνουν μερικές φορές, μην ανησυχείτε. Μάθετε να λέτε συγγνώμη και να προχωράτε. Είναι πάντα χρήσιμη μια δεύτερη ευκαιρία τόσο για τον εαυτό σας όσο και για τα παιδιά. Με αυτό τον τρόπο τους δείχνετε και πώς να αντιμετωπίζουν τα δικά τους λάθη.

Ηθική νοημοσύνη για μια πιο έξυπνη κοινωνία
Το χτίσιμο της ηθικής νοημοσύνης δεν είναι βοηθητικό μόνο για το παιδί, αλλά και για όλη την κοινωνία. Με άλλα λόγια, η ηθική εξυπνάδα είναι το αντίδοτο στη μιζέρια και στην απώλεια της ελπίδας. Ένα ηθικά εκπαιδευμένο άτομο μπορεί να κυριαρχήσει στον άκρατο αυθορμητισμό του, να πολεμήσει τη βία και την κατάθλιψη. Είναι αντίδοτο στη βίαιη συμπεριφορά και μπορεί να δώσει υπόσταση σε μια άδεια ζωή. Η ηθική νοημοσύνη είναι ίσως η πιο ανθρωποκεντρική απ' όλες και σίγουρα εκείνη που μπορεί να συμβάλλει στο χτίσιμο μιας πιο δίκαιης και ευτυχισμένης κοινωνίας.

Τα μυστικά που κρύβουν οι άνδρες από τις γυναίκες

Υποψιάζεστε ότι ο σύντροφος σας κρατάει μυστικά από εσάς; Μήπως έχετε την αίσθηση ότι δεν σας λέει τα πάντα; Το γυναικείο ένστικτο πέφτει μέσα τις περισσότερες φορές αλλά μην αφήσετε το άγχος να σας καταβάλλει.

 

Οι άντρες είναι πολύ πιο ευαίσθητοι από ό,τι νομίζετε και μερικές φορές απλά δεν θέλουν να μοιραστούν τις σκέψεις που βασανίζουν το μυαλό τους. Για να ηρεμήσετε, εδώ είναι τα 6 πιο κοινά μυστικά που κρύβουν οι άντρες από τις γυναίκες (και πραγματικά δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας).

 

Τους φόβους του

 

Ένα από τα μυστικά που δεν αποκαλύπτουν οι άντρες, είναι ότι φοβούνται. Φυσικά οι φόβοι τους δεν περιορίζονται στις αράχνες και τις κατσαρίδες. Μπορεί απλά να φοβούνται ότι θα σας χάσουν. Είναι ο πιο σιωπηλός φόβος που έχουν.

 

Σίγουρα μπορείτε να ρωτήσετε τον σύντροφό σας τι θα κάνει αν χωρίσετε αλλά το πιθανότερο είναι να σας πει ότι θα προχωρήσει άνετος για να προστατεύσει τον ανδρισμό του, φυσικά.

 

Τις φαντασιώσεις του

 

Εκτός από τον φόβο της απώλειας σας, άλλο ένα πράγμα που ο καλός σας κρύβει από εσάς, είναι οι σεξουαλικές του φαντασιώσεις. Επιτρέψτε μας να σας πούμε ότι τα πράγματα που φαντασιώνεται, συνήθως δεν θέλει να τα κάνει με τη γυναίκα που αγαπά. Ακούγεται λίγο ανόητο, αλλά είναι αλήθεια. Οι άντρες εκτιμούν πολύ τη γυναίκα της ζωής τους και οι κάπως «προχωρημένες» ερωτικές τους φαντασιώσεις, αποτελούν θέμα ταμπού. Μπορεί να φοβάται ότι θα σας προσβάλει ή ότι θα σας τρομάξει.

 

Αν νομίζετε ότι αυτός είναι ο φόβος του και είστε ανοιχτές σε σεξουαλικές προτάσεις, μπορείτε να ανοίξετε εσείς αυτό το ζήτημα και να τον κάνετε να αισθανθεί πιο άνετα για να εκμυστηρευτεί τις επιθυμίες του.

 

Την αγάπη του προς το πρόσωπό σας

 

Υπάρχουν άντρες που διστάζουν να εκφράσουν με λόγια την αγάπη τους και προτιμούν να τη δείχνουν με πράξεις. Από την άλλη, οι γυναίκες επειδή δεν είμαστε με τίποτα ευχαριστημένες, θέλουμε όχι μόνο έργα αλλά και λόγια.

 

Μπορείτε να χειριστείτε με δύο τρόπους αυτή την κατάσταση. Είτε να το αγνοήσετε και να συμφιλιωθείτε με την ιδέα ότι ο σύντροφός σας είναι πιο «κλειστός» σαν χαρακτήρας, είτε να είστε εσείς εκείνη που θα αρχίσει να γίνεται πιο διαχυτική και να εκδηλώνει την αγάπη της.

 

Το πόσο πολύ σας χρειάζεται

 

Οι άντρες συνήθως κρύβουν το γεγονός ότι έχουν μεγάλη ανάγκη τη γυναίκα τους. Συνήθως θέλουν να δίνουν την εντύπωση ότι κάνουν τα πάντα μόνοι τους. Στην πραγματικότητα όμως είστε το στήριγμα του.

 

Τα πράγματα που αμφισβητεί και δεν είναι σίγουρος πώς θα εξελιχθούν

 

Πριν θυμώσετε να σας πούμε ότι είναι κάτι εντελώς φυσιολογικό. Είναι νορμάλ οι άνθρωποι να αμφισβητούν τις σχέσεις τους και να ανησυχούν όταν τα πράγματα γίνονται πιο σοβαρά. Ερωτήσεις τύπου «Είναι εκείνη με την οποία θα ήθελα να περάσω το υπόλοιπο της ζωής μου;» ή «Να της πω να χωρίσουμε ή να περιμένω;» περνούν από το μυαλό του.

 

Όλα αυτά είναι φυσιολογικά, άλλωστε ας είμαστε ειλικρινείς και ας παραδεχτούμε ότι τις ίδιες σκέψεις έχουμε και οι γυναίκες. Το πιθανότερο είναι βέβαια ποτέ να μην το παραδεχτεί, αλλά είναι αποδεκτό. Έτσι κι αλλιώς τις απαντήσεις πρέπει μόνος του να τις βρει.

 

Το γεγονός ότι κάποια του λείπει

 

Η νοσταλγία είναι φοβερό συναίσθημα. Στον έρωτα, ακόμα κι αν ήταν πληγωμένος, με την πάροδο του χρόνου τα αρνητικά ξεθωριάζουν και μένουν μόνο τα θετικά.

 

Συνήθως αυτοί που αγαπάμε, μένουν πάντα στην καρδιά μας ακόμα κι αν δεν πορευόμαστε μαζί στη ζωή.

 

Μπορεί λοιπόν και στον καλό σας να λείπουν ορισμένα πράγματα από την πρώην του. Αυτό όμως οφείλεται στο αίσθημα της νοσταλγίας και δεν βλάπτει κανέναν.

 

Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε ούτε να θυμώνετε. Μπορεί να την αγάπησε κάποτε αλλά τώρα αγαπάει εσάς.

Το σύμπαν είναι 400% πιο φωτεινό από όσο νομίζαμε και δεν ξέρουμε γιατί

Υπάρχει 400% περισσότερο φως στο διαγαλαξιακό διάστημα από όσο θα μπορούσαν να παραγάγουν οι γνωστές πηγές του, υποστηρίζει νέα μελέτη. Οι ειδικοί υποθέτουν ότι η αιτία είναι μία άγνωστη μέχρι σήμερα πηγή, χωρίς να αποκλείουν τη σκοτεινή ενέργεια.

Υπάρχει, γενικά, η πεποίθηση ότι το σύμπαν μας είναι ένα σκοτεινό μέρος. Αυτή πηγάζει, κυρίως, από το γεγονός ότι οι σκέψεις για το διάστημα γεννιούνται, συνήθως, κάποιο βράδυ, όταν γυρνάμε το κεφάλι προς τα αστέρια, και τα βλέπουμε "καρφιτσωμένα" σε ένα κατάμαυρο φόντο.

Στην πραγματικότητα, πάντως, το διάστημα δεν είναι δα και λίγο φωτισμένο. Το φως από δισεκατομμύρια άστρα φωτίζει τους αμέτρητους γαλαξίες του, και ακόμα και το διαγαλαξιακό διάστημα, αν και τείνει - ελλείψει αστέρων - να είναι αρκετά σκοτεινότερο, έχει ένα ανάλαφρο φως.

Αυτός ο φυσικός φωτισμός, στο διάστημα μεταξύ των γαλαξιών, οφείλεται στη μοριακή διέγερση του αέριου υδρογόνου από υπεριώδη φωτόνια, των οποίων οι κύριες πηγές είναι δύο: οι θερμοί νεαροί αστέρες και τα κβάζαρ (απλοϊκά, υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, σε ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες).

"Βλέπουμε 400% περισσότερο φως από όσο θα έπρεπε"

Τώρα, όμως, νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο The Astrophysical Journal Letters, υποστηρίζει ότι το φως στον διαγαλαξιακό χώρο είναι πολύ περισσότερο από όσο μπορεί να οφείλεται στα φωτόνια που προέρχονται από όλες τις γνωστές σε εμάς πηγές τους. Για την ακρίβεια, 400% περισσότερο.

Πρόκειται για τη δουλειά ερευνητών από το Ίδρυμα για την Επιστήμη Carnegie, οι οποίοι κατέληξαν στο παραπάνω συμπέρασμα, χρησιμοποιώντας προσομοιώσεις σε υπέρ-υπολογιστές και τα δεδομένα από τον Φασματογράφο της Κοσμικής Προέλευσης του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Hubble.

Αριστερά, το υδρογόνο στο διαγαλαξιακό διάστημα όπως θα έπρεπε να είναι με βάση τα μοντέλα. Δεξιά, αυτό που βλέπουν τα όργανα.*

Ειδικότερα, όπως αναφέρουν στη μελέτη τους, ακόμα και υπολογίζοντας τα φωτόνια από όλα τα κβάζαρ και όλους τους θερμούς νέους αστέρες, δεν μπορούμε να φτάσουμε στο συνολικό παρατηρούμενο από τον Φασματογράφο φως, με βάση τις τελευταίες παρατηρήσεις του.

Με λίγα λόγια, για το φως που βλέπουν τα όργανά μας, στο διαγαλαξιακό διάστημα, δεν αρκούν τα φωτόνια που υπολογίζουμε ότι φτάνουν εκεί. Επομένως, είτε "οι πηγές φωτονίων παράγουν πολύ περισσότερα από όσα νομίζαμε" είτε υπάρχει και κάποια άλλη πηγή, άγνωστη έως σήμερα.

“Είναι σαν να είμαστε σε ένα ολόφωτο δωμάτιο, αλλά κοιτάμε γύρω μας και βλέπουμε μόνο μερικές λάμπες των 40 watt”, δήλωσε, σχετικά, η Juna Kollmeier, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, σε δελτίο τύπου, κάνοντας έναν επιτυχημένο παραλληλισμό.

"Τουλάχιστον ένα πράγμα που νομίζαμε ότι ξέραμε για το σύμπαν, είναι λάθος"

Το πιο περίεργο είναι ότι η ασυμφωνία μεταξύ υπολογισμών και παρατηρούμενου φωτός, υπάρχει μόνο στο διάστημα ανάμεσα στους πιο κοντινούς γαλαξίες. Στο διαγαλαξιακό διάστημα που βρίσκεται δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά, οι παρατηρήσεις συμφωνούν με τους υπολογισμούς.

Από που προέρχεται, λοιπόν, όλο αυτό το επιπλέον φως, και γιατί υπάρχει απόκλιση μεταξύ του μακρινού και του κοντινότερου σύμπαντος; Προς το παρόν, οι αστρονόμοι, πραγματικά, δεν ξέρουν. Μία υπόθεση, πάντως, είναι ότι η άγνωστη πηγή φωτονίων είναι η σκοτεινή ύλη σε αποσύνθεση.

Είτε οφείλεται στη σκοτεινή ύλη είτε στις γνωστές πηγές, το σίγουρο είναι ότι υπάρχει εξτρά φως. "Το σπουδαίο με την απόκλιση της τάξης του 400% είναι ότι είναι τόσο μεγάλη που ξέρεις ότι κάτι πραγματικά είναι λάθος", είπε ο David Weinber, εκ των συγγραφέων της μελέτης.

Και κατέληξε, στο ίδιο δελτίο τύπου, σε μία εντυπωσιακή και γενναία παραδοχή: "Ακόμα δεν ξέρουμε τι ακριβώς [σ.σ. είναι το λάθος], αλλά, τουλάχιστον, ένα πράγμα που νομίζαμε ότι ξέραμε για το σύγχρονο σύμπαν, δεν είναι αλήθεια". Μένει να δούμε αν έχει δίκαιο.

Ελπίδες για τους διαβητικούς: Μίνι-στομάχια εργαστηρίου παράγουν ινσουλίνη σε πειραματόζωα

Μίνι-στομάχια, τα οποία, όταν μεταμοσχεύθηκαν σε ποντίκια, παρήγαγαν ινσουλίνη, ρυθμίζοντας πλήρως τη γλυκόζη (σάκχαρο) στο αίμα των πειραματόζωων, δημιούργησαν στο εργαστήριο ερευνητές στις ΗΠΑ.

 

Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες προσπαθούν να αντικαταστήσουν τα βήτα-κύτταρα του παγκρέατος, που παράγουν ινσουλίνη και τα οποία καταστρέφονται στην περίπτωση του διαβήτη. Αυτή τη φορά, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα κύτταρα από ιστό του στομάχου έχουν την μεγαλύτερη δυνατότητα να επαναπρογραμματισθούν και να μετατραπούν σε κύτταρα παραγωγής ινσουλίνης.

 

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Τσιάο Τσου του Τμήματος Βλαστικών Κυττάρων και Αναγεννητικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας Cell Stem Cell, πήραν κύτταρα από το στομάχι πειραματόζωων, καλλιέργησαν στο εργαστήριο μικροσκοπικά στομάχια και αυτά τα μικροσκοπικά όργανα, όταν στη συνέχεια μεταμοσχεύθηκαν στα ποντίκια, παρήγαγαν επαρκή ινσουλίνη.

 

Για να γίνει κάτι τέτοιο, προηγουμένως οι ερευνητές τροποποίησαν γενετικά τα ποντίκια, προκειμένου να ενεργοποιήσουν τρία συγκεκριμένα γονίδια, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να μετατρέπουν τα άλλα είδη κυττάρων σε βήτα-κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη. Ψάχνοντας όλο το σώμα των ζώων, από την μύτη ως την ουρά, οι επιστήμονες -προς μεγάλη έκπληξή τους- ανακάλυψαν πως τα κύτταρα στο κάτω μέρος του στομάχου (στον πυλωρό που συνδέει το στομάχι με το λεπτό έντερο) είναι αυτά που μετατρέπονται ευκολότερα από οποιαδήποτε άλλα σε κύτταρα παραγωγής ινσουλίνης.

 

Οι ερευνητές κατέστρεψαν όλα τα παγκρεατικά βήτα-κύτταρα των πειραματόζωων και άφησαν ορισμένα από τα ποντίκια (εκτός από μία ομάδα ελέγχου) να εξαρτώνται μόνο από τα αντίστοιχα κύτταρα των μεταμοσχευμένων μίνι-στομάχων. Ενώ τα ζώα της ομάδας ελέγχου (που δεν είχαν μεταμοσχευμένο όργανο) πέθαναν μέσα σε δύο μήνες, τα ζώα με την ινσουλίνη από τα μεταμοσχευμένα μίνι-στομάχια είχαν φυσιολογικά επίπεδα ινσουλίνης και γλυκόζης στο αίμα τους έξι μήνες μετά.

 

Στόχος των ερευνητών είναι να κάνουν κάτι ανάλογο σε διαβητικούς ανθρώπους: να πάρουν κύτταρα από το στομάχι τους, να τα καλλιεργήσουν εργαστηριακά σε ένα μίνι-όργανο, το οποίο μετά θα μεταμοσχευθεί στον ασθενή και θα τον τροφοδοτεί με κύτταρα παραγωγής ινσουλίνης. «Ακριβώς πάνω σε αυτό εργαζόμαστε τώρα και νιώθουμε μεγάλο ενθουσιασμό», δήλωσε ο Τσου.

Είναι πια επιβεβαιωμένο: Η ύλη είναι απλώς διακυμάνσεις του κενού

Η ύλη είναι χτισμένη πάνω σε εκκεντρικά θεμέλια. Οι φυσικοί έχουν πλέον επιβεβαιωθεί ότι η φαινομενικά στέρεα ουσία είναι στην πραγματικότητα τίποτα άλλο παρά διακυμάνσεις του κβαντικού κενού.

Οι ερευνητές προσομοίωσαν την φρενήρη δραστηριότητα που συνεχίζεται μέσα στα πρωτόνια και νετρόνια. Τα σωματίδια αυτά αποτελούν σχεδόν όλη τη μάζα της συνηθισμένης ύλης στον Κόσμο.

Κάθε πρωτόνιο (ή νετρόνιο) αποτελείται από τρία κουάρκ - αλλά οι μεμονωμένες μάζες αυτών των τριών κουάρκ αποτελούν έως το 1% περίπου της μάζας του πρωτονίου μόνο. Από πού προέρχεται το υπόλοιπο τμήμα της μάζα του;

Η θεωρία λέει ότι έχει δημιουργηθεί από την δύναμη, που συνδέει μαζί τα κουάρκ, δηλαδή την ισχυρή πυρηνική δύναμη. Από κβαντική άποψη, η ισχυρή δύναμη μεταφέρεται από ένα πεδίο εικονικών σωματιδίων που ονομάζονται γκλουόνια, που τυχαία αναδύονται στον υπαρκτό κόσμο και μετά εξαφανίζονται. Η ενέργεια λοιπόν αυτών των διακυμάνσεων του κενού πρέπει να συμπεριληφθούν στη συνολική μάζα των πρωτονίων και νετρονίων.

Αλλά θέλουμε δεκαετίες για την επεξεργασία των πραγματικών αριθμών. Η ισχυρή δύναμη περιγράφεται από τις εξισώσεις της κβαντικής χρωμοδυναμικής (QCD), που είναι πολύ δύσκολο να επιλυθούν στις περισσότερες περιπτώσεις.

Έτσι οι φυσικοί έχουν αναπτύξει μια μέθοδο που ονομάζεται πλεγματική κβαντική χρωμοδυναμική, που αναπαράγουν τον ομαλό χώρο και χρόνο ως ένα πλέγμα από επιμέρους σημεία σαν ένα δίκτυο. Αυτή η προσέγγιση του συνεχούς χώρου και χρόνου με πίξελ επιτρέπει την πολυπλοκότητα της ισχυρής δύναμης να εξομοιώνεται κάπως με ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Δύστροπος υπολογισμός

Μέχρι πρόσφατα, οι υπολογισμοί της πλεγματικής QCD συγκεντρώνονταν μόνο στα εικονικά γκλουόνια, και αγνοούνταν μια άλλη σημαντική συνιστώσα του κενού: τα ζεύγη των εικονικών κουάρκ και αντικουάρκ.

Τα ζεύγη κουάρκ-αντικουάρκ μπορεί να αναδυθούν και στιγμιαία να μετασχηματίσουν ένα πρωτόνιο σε ένα διαφορετικό, πιο εξωτικό σωματίδιο. Στην πραγματικότητα, το αληθινό πρωτόνιο είναι το άθροισμα όλων αυτών των δυνατοτήτων που έχουν τα ζεύγη κουάρκ-αντικουάρκ να εξελιχθούν.

Τα εικονικά κουάρκ κάνουν τους υπολογισμούς πολύ πιο περίπλοκους, με τη συμμετοχή ενός πίνακα πάνω από 10.000 τρισεκατομμύρια αριθμούς, λέει ο Stephan Dürr του Ινστιτούτου John von Neumann στο Jülich της Γερμανίας, που καθοδήγησε την ομάδα.

"Δεν υπάρχει υπολογιστής στη Γη που θα μπορούσε ενδεχομένως να αποθηκεύσει τόσο μεγάλη μήτρα στη μνήμη του", λέει ο Dürr, "γι αυτό και κάνουμε ένα τρικ για την αξιολόγηση του".

Συντόμευση του χρόνου

Αρκετές ομάδες έχουν δουλέψει με τους δικούς τους τρόπους για να χειριστούν αυτά τα τεχνικά προβλήματα, και μάλιστα πριν από πέντε χρόνια μια ομάδα με επικεφαλής τον Christine Davies του πανεπιστημίου της Γλασκώβης, κατάφερε να υπολογίσει τη μάζα του εξωτικού σωματιδίου B_c μεσόνιου.

Αυτό το σωματίδιο περιλαμβάνει μόνο δύο κουάρκ, κάνοντας έτσι πιο απλή την προσομοίωση από όσο το πρωτόνιο με τα τρία κουάρκ. Για να αντιμετωπίσει τα πρωτόνια και νετρόνια, η ομάδα του Dürr χρησιμοποίησε σύνολο χρόνου περισσότερο από ένα έτος σε ένα δίκτυο υπολογιστών στο Jülich, που μπορεί να χειριστεί 200 teraflops - ή 200 τρισεκατομμύρια αριθμητικούς υπολογισμούς ανά δευτερόλεπτο.

Ακόμα και με τόση ταχύτητα, έπρεπε να προσαρμόσουνε τον κώδικα για να χρησιμοποιήσουν πιο αποτελεσματικά το δίκτυο.

Δίχως να υπολογίσουν τα κουάρκ, οι παλαιότερες προσομοιώσεις έκαναν ένα λάθος στη μάζα των πρωτονίων περίπου 10%. Μαζί με αυτά, ο Dürr μείωσε το λάθος στο 2% από την τιμή που μετρήθηκε στα πειράματα.

Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι η μάζα ενός νουκεονίου (ο υπολογισμός δεν μπορεί να γίνει διάκριση μεταξύ πρωτονίου και νετρονίου) είναι 936 MeV/C2 με στατιστικές και συστηματικές αβεβαιότητες ± 25 και ± 22 MeV/C2 αντίστοιχα. Η γνωστή μάζα των πρωτονίων και νετρονίων είναι 938 και 940 MeV/C2 αντίστοιχα.

Η ομάδα είναι επίσης σε θέση να χρησιμοποιήσει την τεχνική αυτή για να υπολογίσει τη μάζα δύο μεσονίων και επτά βαρύτερων βαρυονίωνs.

Πεδίο Higgs

Αν και οι φυσικοί αναμένουν τελικά να ταιριάξουν τα πειράματα με τη θεωρία, πρόκειται για ένα σημαντικό ορόσημο. "Το μεγάλο γεγονός είναι ότι το αποτέλεσμα δείχνει ότι μπορείτε να φτάσετε κοντά στα πειράματα", λέει ο Davies. "Τώρα που γνωρίζουμε ότι η πλεγματική κβαντική χρωμοδυναμική δουλεύει, θέλουμε να γίνουν ακριβείς υπολογισμοί των ιδιοτήτων των σωματιδίων, δεν πρόκειται μόνο για τη μάζα."

Αυτό θα επιτρέψει στους φυσικούς να δοκιμαστεί η QCD, και να αναζητήσουν για φαινόμενα, πέραν της γνωστής φυσικής. Για τώρα, οι υπολογισμοί του Dürr δείχνουν ότι η QCD περιγράφει τα σωματίδια με βάση τα κουάρκ με ακρίβεια, και μας λέει ότι η περισσότερη από τη μάζα μας προέρχεται από τα εικονικά κουάρκ και γκλουόνια που αναβράζουν στο κβαντικό κενό.

Το πεδίο Higgs υπάρχει η άποψη πως έχει μια μικρή συμβολή στη μάζα, δίνοντας βάρος στα ατομικά κουάρκ καθώς και σε ηλεκτρόνια όπως και σε κάποια άλλα σωματίδια. Το πεδίο Higgs δημιουργεί μάζα από το ίδιο το κβαντικό κενό, με τη μορφή των εικονικών μποζονίων Higgs.

Έτσι αν ο επιταχυντής LHC επιβεβαιώσει ότι το Higgs υπάρχει, θα σημαίνει όλα στον Κόσμο μας είναι μια εικονική πραγματικότητα.

Ο διαχωρισμός της ασθενούς από την ισχυρή δύναμη

Ενώ ο υπολογισμός της μάζας του πρωτονίου φαίνεται σχεδόν συντριπτικά ακριβής, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι με την εργασία αυτή είναι δυνατόν να κάνουν σημαντικές προβλέψεις για το ρόλο της ισχυρής δύναμης στο σωματίδιο αλληλεπιδράσεις που σύντομα θα σημειωθούν στον LHC.

Για παράδειγμα η CP παραβίαση συνήθως συνδέεται με την ασθενή δύναμη μεταξύ των κουάρκ, αλλά τα κουάρκ πάντα αλληλεπιδρούν ισχυρά, με αποτέλεσμα να πρέπει επίσης να εξεταστεί η ισχυρή δύναμη. Το πείραμα LHCb στο στον επιταχυντή LHC προτίθεται να διερευνήσει αυτές τις διαδικασίες για την CP παραβίαση ή ακόμη και νέα φυσικά φαινόμενα. Η δε ερμηνεία των αποτελεσμάτων θα απαιτήσει ακριβείς υπολογισμοί των ιδιοτήτων των σωματιδίων που περιέχουν το bottom quark.

Η ομηρική Κοίλη Λακεδάιμων

Η ομηρική «κοίλη Λακεδάιμων», που απλώνεται κάτω απʼ τον θρυλικό Ταΰγετο, σύμφωνα με τον Παυσανία αποτελούσε τη γη των Λελέγων με πρώτους βασιλιάδες τον Λέλεγα και τον Μύλη, επινοητή του μύλου.Αργότερα, ο θρυλικός βασιλιάς Ευρώτας δημιούργησε κι έδωσε τ’ όνομά του στον ποταμό της κοιλάδας της σημερινής Σπάρτης.Ο Δίας και Ταϋγέτη, αποτέλεσαν τους προγόνους της Λακεδαιμονίας, της Σπάρτης και των Αμυκλών. Ένας από τους σημαντικότερους βασιλιάδες της Λακεδαίμονος ήταν ο Τυνδάρεως, πατέρας των Διόσκουρων και της Ωραίας Ελένης που συνδέεται και με τον κύκλο του Ηρακλή.Ο Ηρακλής και ο Απόλλωνας, σύμβολα αντίστοιχα των Αχαιών και των Δωριέων, προς ένδειξη συμφιλίωσης έδωσαν την ονομασία “Γη θεών” στο σημερινό Γύθειο. Αργότερα ο Απόλλωνας αντάλλαξε την περιοχή με τους Δελφούς και πέρασε το Ταίναρο στον Ποσειδώνα. Οι Διόσκουροι έχτισαν την ομηρική πόλη Λας στον ομώνυμο λόφο απ’ όπου, μετά τον κατακλυσμό, η Πύρρα και ο Δευκαλίωνας έπλασαν ξανά την ανθρωπότητα. Επί βασιλείας του Μενέλαου, η αρπαγή της Ωραίας Ελένης οδηγεί στον δεκαετή τρωικό πόλεμο που με τη συνδρομή του πολυμήχανου Οδυσσέα έληξε υπέρ των Ελλήνων.

Γιος της Ελένης και του Μενελάου, ο βασιλιάς Ορέστης σχετίζονται με το θρύλο των Ηρακλειδών που συνδέονται με την άφιξη των τελευταίων Δωριέων στην Πελοπόννησο. Τελευταίος βασιλιάς της Λακεδαιμονίας, ο Τισαμενός, μετά από προδοσία του Αριστόδημου, έχασε το βασίλειο του από τους Ηρακλείδες. Ύστερα από χρησμό της Πυθίας ο Αριστόδημος μοίρασε το βασίλειο στους δίδυμους γιους τους που αποτέλεσαν τους γενάρχες των δύο ιστορικών Σπαρτιάτικων οίκων. Αρχαία Σπάρτη Αρχαία Σπάρτη Λακωνία, Λακωνική, ή “κοίλη Λακεδαίμων”, όπως ονομαζόταν από τον Όμηρο, είναι η περιοχή μεταξύ Ταϋγέτου και Πάρνωνα, που διασχίζεται από τον Ευρώτα ποταμό. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ταΰγετος πήρε το όνομά του από τη νύμφη Ταϋγέτη, μία από τις Ατλαντίδες (κόρες του Άτλαντα) που έβαλε τέλος στη ζωή της όταν ο Δίας την ανάγκασε να συνευρεθεί μαζί του, γεννώντας τον Λακεδαίμονα, μετέπειτα βασιλιά της Λακεδαιμονίας.

Από τα Λακωνικά του Παυσανία μαθαίνουμε πως οι πρώτοι κάτοικοι της Λακωνικής ήταν οι Λέλεγες, πελασγικής καταγωγής. Σύμφωνα με τον Παυσανία ο Λέλεξ ή Λέλεγας ήταν ο πρώτος βασιλιάς της περιοχής, που έδωσε το όνομά του στη χώρα και τους κατοίκους της, ενώ θεωρείται γενάρχης και των κατοίκων της Μεσσηνίας. Τον Λέλεγα Θα διαδεχτεί ο γιος του Μύλης, επινοητής του μύλου, και αυτόν ο ένας εκ των δύο γιων του, ο Ευρώτας. Θέλοντας να δώσει διέξοδο στα λιμνάζοντα νερά γύρω από την πεδιάδα της Λακεδαίμονος ο βασιλιάς Ευρώτας άνοιξε διώρυγα που διοχέτευσε το νερό στη θάλασσα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκε ποτάμι που διέσχιζε τη Λακωνία και αργότερα πήρε το όνομα του. Σύμφωνα άλλο μύθο, ο Ευρώτας μετά από μια ατιμωτική ήττα από τους Αθηναίους, έπεσε στο ποτάμι και πνίγηκε, και από αυτό το γεγονός πήρε την ονομασία του ο ποταμός. Ο μύθος ερμηνεύει τη θυσία των βασιλιάδων της Σπάρτης στο τέρας των υδάτων του Ευρώτα. Τον Ευρώτα, διαδέχθηκε ο Λακεδαίμων, γιος της Ταϋγέτης και του Δία, ο οποίος που ονόμασε το βασίλειό του Λακεδαιμονία. Νυμφεύτηκε τη Σπάρτη, κόρη του Ευρώτα, που έδωσε το όνομά της στη σημερινή πρωτεύουσα της Λακωνίας.

Με τη Σπάρτη ο Λακεδαίμων απέκτησε ένα γιο, τον Αμύκλα, ιδρυτή των Αμυκλών και πέμπτο μυθικό βασιλιά της Λακεδαίμονος. Αυτός έχτισε την πόλη των Αμυκλών και την έκανε πρωτεύουσα του κράτους του. Ο Αμύκλας παντρεύτηκε την Διομήδη και έκανε μαζί της τρία παιδιά τον Υάκινθο, τον Άργαλο και τον Κυνόρτα, με τους δύο τελευταίους να παίρνουν τη διαδοχή του θρόνου. Στον αρχαίο, προ-δωρικό οικισμό των Αμυκλών, πρώτο οργανωμένο λατρευτικό τόπο στην Ελλάδα, λατρεύονταν ο Υάκινθος, ως προ-ελληνική θεότητα που αργότερα αντικαταστάθηκε από αυτήν του (Αμυκλαίου) Απόλλωνα. Ο ναός που χτίστηκε προς τιμήν του θεού εξέφραζε τη συμφιλίωση της Σπάρτης με τον προ-δωρικό οικισμό των Αμυκλών. Ο Κυνόρτας, μυθικός ήρωας και γιος του Αμύκλα ήταν ο έβδομος βασιλιάς της Λακεδαιμονίας, και κατά μια εκδοχή είχε γιο και τον Οίβαλο. Γιος του Οιβάλου (ή του Περίηρους) και της Γοργοφόνης, κόρης του Περσέα, ήταν ο Τυνδάρεως ο οποίος διαδέχτηκε τη βασιλεία της Σπάρτης. Ήταν σύζυγος της Λήδας και μαζί της γέννησε πέντε κόρες και δύο γιους. Τα πιο γνωστά τέκνα του ήταν η Ελένη, η Κλυταιμνήστρα και οι Διόσκουροι, Κάστωρ και Πολυδεύκης. Από αυτά, την Ελένη και τους Διόσκουρους είχε συλλάβει η Λήδα με τον Δία. Ο οίκος του Τυνδάρεω εκπροσωπεί τους Λακεδαίμονες, Δωριείς που επικράτησαν και ίδρυσαν εκεί το δυνατό και ακμαίο στρατιωτικό κράτος της Σπάρτης.

 Κατά τον Παυσανία, οι Διόσκουροι, όταν επέστρεψαν από την Αργοναυτική εκστρατεία ίδρυσαν στην ακρόπολη της πόλης Λας, στον σημερινό λόφο του Πασσαβά, ιερό της Αθηνάς Ασίας. Στη δωρική, το όνομα Λας σημαίνει λίθος-πέτρα και σύμφωνα με μία παράδοση την πόλη ίδρυσαν άνθρωποι που δημιουργήθηκαν από τους λίθους που έριχναν ο Δευκαλίων και η Πύρρα μετά τον κατακλυσμό. Σύμφωνα με το μύθο ο Λας φονεύθηκε από τον Αχιλλέα όταν εκείνος κατέβηκε στη Λακωνική ως μνηστήρας της Ωραίας Ελένης. Αργότερα οι Διόσκουροι καταλαμβάνουν την πόλη του Γυθείου που ιδρύθηκε από τον Δία ως δείγμα συμφιλίωσης μεταξύ του Ηρακλή και του Απόλλωνα που φιλονικούσαν για την κατανομή των περιοχών. Ο μύθος λέει ότι κατά το κτίσιμο της πόλης ο Ηρακλής και ο Απόλλων ήλθαν σε σύγκρουση εξ αιτίας του μαγικού τρίποδα του Μαντείου των Δελφών. Επειδή όμως ο αγώνας δεν αναδείκνυε νικητή, κατόπιν της μεταξύ τους συνδιαλλαγής αντί Ηρακλείας ή Απολλωνίας ονόμασαν τελικά την πόλη “Γη θεών” με συνέπεια σ΄ αυτήν να τιμώνται και οι δύο. Ο μύθος ερμηνεύει τη συνεύρεση του αχαϊκού και δωρικού πνεύματος, από την εξ ανάγκης αποδοχή και κοινή συγκατοίκηση των Αχαιών με τους Δωριείς μετά την κάθοδο των τελευταίων στην Πελοπόννησο.

Μεταγενέστερα ο Απόλλωνας αντάλλαξε την περιοχή με τους Δελφούς, και πέρασε τοΤαίναρο στον Ποσειδώνα όπου προς τιμήν του χτίσθηκε ιερό. Κατά τη μυθολογία, εδώ τοποθετούνταν μια από τις πύλες του Άδη απ’ όπου πέρασε ο Ηρακλής προκειμένου να αντιμετωπίσει τον Κέρβερο. Στο Γύθειο έχουν εκτυλιχθεί πολλά μυθολογικά γεγονότα αναφερόμενα στο υγρό στοιχείο. Εκεί τιμούσαν τον Νηρέα, πατέρα των Νηρηίδων και θεότητα του πελάγους καθώς και τον Ποσειδώνα. Στην ακρόπολη της Λάς, υπήρξε επίσης ιερό της Αθηνάς Σωτείρας, αλλά και του Ποσειδώνα, που ίδρυσε ο Οδυσσέας, όταν επέστρεψε από την Τροία. Ο Τυνδάρεως συνδέεται επίσης με τον κύκλο του Ηρακλή. Σύμφωνα με αυτόν, τόσο αυτός όσο και ο αδερφός του Ικάριος εκδιώχθηκαν από τον Ιπποκόωντα, νόθο γιο του Οιβάλου και ετεροθαλή αδελφό τους.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ιπποκόων, μεγαλύτερος στην ηλικία από τα αδέλφια του, μόλις απεβίωσε ο πατέρας τους, τα έδιωξε από τη Σπάρτη και πήρε την εξουσία με τη βοήθεια των 12 γιων του, τους Ιπποκοωντίδες. Τυνδάρεως και Ικάριος κατέφυγαν στην Πλευρώνα, στο ανάκτορο του Θεστίου, όπου παρέμειναν και τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει τους γείτονες εχθρούς του. Άνθρωποι αδίστακτοι, ο Ιπποκόων και οι γιοι του, μετά από χρόνια, κίνησαν την οργή του Ηρακλή που εισέβαλε στη Λακεδαίμονα για να τους σκοτώσει, όμως τραυματίσθηκε και υποχρεώθηκε να επιστρέψει στη βάση του. Αργότερα, ο Ηρακλής συμμάχησε με τον Κηφέα και τους γιούς του, και επέστρεψε στη Λακωνία όπου μετά από μάχη σκότωσε Ιπποκόωντα και τα παιδιά του, αποκαθιστώντας στον θρόνο τον Τυνδάρεω. Σύμφωνα μάλιστα με τον Παυσανία, στη Σπάρτη υπήρχε ιερό του Ηρακλή με άγαλμα που παρίστανε τον ήρωα να κρατά όπλα, συμβολισμός του αγώνα του εναντίον του Ιπποκόωντα και υπέρ του Τυνδάρεω. Σε αυτή τη μάχη ο Ηρακλής έχασε τον αδελφό του, τον Ιφικλή.

 Σύμφωνα με τον Ησίοδο, όταν κάποτε ο Τυνδάρεως θυσίασε στους θεούς παρέλειψε την Αφροδίτη, γι’ αυτό και εκείνη έκανε τις θυγατέρες του άπιστες και επιπόλαιες. Η Ελένη, ομορφότερη γυναίκα της αρχαιότητας, γινόταν «βραβείο» για διάφορους μυθικούς εραστές. Έτσι ο πατέρας της αποφάσισε να την παντρέψει. Από τους μνηστήρες, εκείνη διάλεξε τον Μενέλαο στον οποίο περιήλθε το βασίλειο της Σπάρτης. Αυτός, σύμφωνα με τον Όμηρο ήταν γιος του Ατρέως και της Αερόπης, εγγονός του Πέλοπα και της Ιπποδάμειας. Σύμφωνα με άλλη, μεταγενέστερη, εκδοχή, ο Μενέλαος και ο Αγαμέμνονας ήταν γιοί του Πλεισθένους και εγγονοί του Ατρέα, τους ανάθρεψε όμως ο παππούς τους. Σε κάποια περίσταση διώχθηκαν από τις Μυκήνες και κατέφυγαν στη Σπάρτη, την εποχή που βασιλιάς ήταν ο Τυνδάρεως. Μετά λοιπόν και τον θάνατο των Διοσκούρων, ο Τυνδάρεως έδωσε το βασίλειό του στον Μενέλαο και την Ελένη. Ακολούθησε η αρπαγή της Ωραίας Ελένης από τον Πάρι και η εκστρατεία των Ελλήνων στην Τροία που οδήγησε στον δεκαετή Τρωικό Πόλεμο. Ο ίδιος ο Μενέλαος πήρε μέρος στην εκστρατεία με εξήντα πλοία, αλλά λόγω του ήπιου χαρακτήρα του δεν έγινε αρχηγός της, οπότε η αρχηγία πέρασε στον βίαιο αδελφό του, Αγαμέμνονα. Με το έξυπνο σχέδιο του Οδυσσέα οι Αχαιοί και οι σύμμαχοί τους επικράτησαν, και μετά τον πόλεμο ο Μενέλαος, που ήταν ένας από εκείνους που κρύφθηκαν μέσα στον Δούρειο Ίππο, επέστρεψε με την Ελένη στη Σπάρτη όπου έκαναν πολλά παιδιά και έζησαν μαζί ως τα βαθιά τους γεράματα. Την κόρη του Μενέλαου και της Ελένης, Ερμιόνη, νυμφεύθηκε ο Ορέστης που διαδέχτηκε το βασιλιά Μενέλαο. Με το γάμο αυτό, τα βασίλεια του Άργους και της Σπάρτης ενώθηκαν, εποχή που προσδιορίζεται γύρω στο 1200 π.Χ.

Ο Ορέστης, γιος του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας και αδερφός της Ηλέκτρας και της Ιφιγένειας, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν βασιλιάς του Άργους, των Μυκηνών και της Λακεδαίμονας. Σκοτώθηκε στην τελική μάχη με τους Ηρακλείδες, απόγονους του Ηρακλή και της Δηιάνειρας, με την κάθοδο των οποίων στην Πελοπόννησο σχετίζεται η άφιξη των τελευταίων Δωριέων στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, οι Ηρακλείδες μοιράσθηκαν μεταξύ τους τις διάφορες περιοχές-βασίλεια της Πελοποννήσου. Γιος του Ορέστη ήταν ο Τισαμενός ο οποίος και τον διαδέχτηκε. Τελευταίος μυθικός βασιλιάς της Λακεδαιμονίας και του Άργους, ο Τισαμενός, έχασε το βασίλειο της Σπάρτης αμαχητί μετά από προδοσία του Αριστόδημου. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, κατά τη βασιλεία του Τισαμενού, οι Ηρακλείδες επανήλθαν στην Πελοπόννησο και ο Αριστόδημος τους οδήγησε στη Σπάρτη. Ο Τισαμενός αποσύρθηκε αρχικά στις Αμύκλες ενώ αργότερα εκδιώχτηκε εντελώς από το βασίλειο του. Απόγονος του Ηρακλή και εγγονός του Ύλλου, ο Αριστόδημος κατατάσσεται χρονικά στον 12ο αι. π.Χ., ενώ ο θάνατός του χρονολογείται το 1104 π.Χ. Ύστερα από χρησμό της Πυθίας μοίρασε την Λακωνία στους δυο δίδυμους γιους Ευρυσθένη και Προκλή, οι οποίοι μοιράστηκαν τη βασιλεία. Ο Ευρυσθένης πήρε την περιοχή των Λιμνών και ο Προκλής την Πιτάνη, που αργότερα αποτέλεσαν δύο από τις πέντε κόμες του Σπαρτιάτικου βασιλείου.Ευρυσθένης και Προκλής, αποτέλεσαν τους γενάρχες των δύο βασιλικών οίκων της Σπάρτης, των Αγιαδών και των Ευρυποντιδών αντίστοιχα. Σε όλους αυτούς τους αλληγορικούς μύθους θα πρέπει ν΄ αναζητηθούν οι μετακινήσεις των προ-ελλήνων Αχαιών στη Λακωνία, καθώς και η μετέπειτα υποταγή τους στους Δωριείς, όπου μετά την κάθοδό τους επήλθε και το οριστικό τέλος του Μυκηναϊκού πολιτισμού.

Υπατία το σύμβολο του τέλους της αρχαίας επιστήμης

Η Υπατία ηταν κόρη του μαθηματικού και αστρονόμου Θέωνα και έλαβε με τις φροντίδες του πολύ καλή εκπαίδευση και ταξίδεψε στην Αθήνα και στην Ιταλία. Στην Αθήνα παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου και της κόρης του Ασκληπιγένειας αλλά μαθήτευσε και κοντά στον Ιεροκλή. Επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρεια, επικεφαλής της εκεί σχολής των Πλατωνιστών (400 μ.κ.χ.), δίδαξε φιλοσοφία και μαθηματικά και αποτέλεσε πόλο έλξης για τους διανοούμενους της εποχής ενώ έκανε και εκτενή και ουσιώδη σχόλια στα μαθηματικά έργα του Διόφαντου και του Απολλώνιου. Δυστυχώς παρότι η ίδια η Υπατία υπήρξε πολυγραφότατη κανένα από τα έργα της δεν σώζεται και έχουμε μόνο αναφορές για αυτά. Πολλοί από τους μαθητές της ανήκαν στους ανώτατους κύκλους της αριστοκρατίας της πόλης και έγιναν σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο επίσκοπος Κυρήνης Συνέσιος και ο έπαρχος της Αλεξανδρείας Ορέστης. Η ίδια επηρεάστηκε φιλοσοφικά από τους νεοπλατωνικούς Πλωτίνο και Ιάμβλιχο.

Η Αλεξάνδρεια του 4ου αιώνα μ.Χ. ήταν ο χώρος μιας μικρής επιστημονικής αναγέννησης και αυτή φωτίστηκε από την πιο διάσημη ανάμεσα στις γυναίκες επιστήμονες και φιλοσόφους. Για δεκαπέντε αιώνες η Υπατία θεωρείται ότι ήταν η μόνη γυναίκα επιστήμονας στην ιστορία. Ακόμα και σήμερα συχνά είναι η μόνη γυναίκα που αναφέρεται στην ιστορία των μαθηματικών και της αστρονομίας. Αυτή η ευγενής γυναίκα ξεχωρίζει στις σελίδες της ιστορίας σαν η μεγαλύτερη από τους μάρτυρες της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας. Όταν γεννήθηκε η Υπατία το 370 μ.Χ., η διανοητική ζωή της Αλεξάνδρειας βρισκόταν σε κατάσταση επικίνδυνης σύγχυσης. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία γινόταν χριστιανική και όλο και πιο συχνά δεν ήταν μόνο ο χριστιανός ζηλωτής που έβλεπε αιρέσεις και σατανισμό στα μαθηματικά και στην επιστήμη: "οι μαθηματικοί έπρεπε να κατασπαραχθούν από θηρία ή να καούν ζωντανοί" (Mc Cabe). Μερικοί από τους χριστιανούς αναβίωσαν τις θεωρίες της επίπεδης γης και του σύμπαντος ως στερέωμα. Στην Αλεξάνδρεια ο Θεόφιλος, Πατριάρχης Αλεξάνδρειας, υποκινούσε βίαιες συγκρούσεις μεταξύ Εθνικών, Εβραίων και Χριστιανών. Δεν ήταν μια και τόσο ευμενής εποχή για να είναι κανείς επιστήμονας, ή φιλόσοφος. Ο πατέρας της Υπατίας, ο Θέων, ήταν μαθηματικός και αστρονόμος στο Μουσείο.Ο ορισμός Μουσείο δεν συνιστούσε εξαρχής το πλαίσιο μέσα στο οποίο καθορίζονται οι λειτουργίες ενός μουσείου, ούτε συνδεόταν με τη συλλογή και την έκθεση αντικειμένων. Στην αρχαιότητα το μουσείο περιγράφεται ως τέμενος αφιερωμένο στη λατρεία των Μουσών,στο συγκεκριμένο χώρο καλλιεργούνταν οι τέχνες, τα γράμματα, η μουσική, η ποίηση, η φιλοσοφία και ο χορός. Ο Θέων επέβλεπε από κοντά κάθε πλευρά της εκπαίδευσης της κόρης του.

Για τους Χριστιανούς, όλοι οι Πλατωνιστές ήταν επικίνδυνοι αιρετικοί. Η Υπατία οταν επέστρεψε απο τα ταξίδια της Αλεξάνδρεια έγινε δασκάλα των μαθηματικών και της φιλοσοφίας. Το Μουσείο είχε χάσει την υπεροχή του και η Αλεξάνδρεια τώρα είχε ξεχωριστά σχολεία για Εθνικους, για Εβραίους και για Χριστιανούς. Ωστόσο, η Υπατία δίδασκε σε ανθρώπους κάθε θρησκείας και μετά τον πατέρα της ανέλαβε μια Έδρα Φιλοσοφίας στην πόλη. Το σπίτι της έγινε κέντρο διανοουμένων και συγκέντρωνε σχολαστικιστές που συζητήσουν επιστημονικά και φιλοσοφικά ερωτήματα.

Η φήμη της προσείλκυε μαθητές απ' όλη τη Μεσόγειο. Μάλιστα, πιστεύεται ότι την εποχή που πέθανε η Υπατία ήταν η καλύτερη μαθηματικός του Ελληνορωμαϊκού κόσμου, και πολύ πιθανόν και όλου του υπόλοιπου, επισκιάζοντας έτσι τον πατέρα της στη φήμη της ως δασκάλα. Αν και δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε όλους τους μαθητές της, υπάρχουν ενδείξεις ότι ήταν γενικά πλούσιοι και ισχυροί.

Ο πιο γνωστός μαθητής της είναι ο Συνέσιος της Κυρήνης, ο οποίος προσπάθησε να συνδέσει τον πρόωρο χριστιανισμό με τον Νεοπλατωνισμό. Κάποια από τα γράμματά του προς αυτή έχουν διασωθεί, όπως και κάποια άλλα απεσταλμένα σε συμμαθητές του, όπου εκφράζει τον θαυμασμό του και την επιρροή που του είχε ασκήσει. Στα γράμματα του Συνέσιου μας δίνονται κάποια ονόματα μαθητών της Υπατίας που επικυρώνουν το ταλέντο και τη φήμη της. Εκτός από τον Συνέσιο, μαθητές επίσης ήταν ο μικρότερος αδερφός του (Euoptius) και ο θείος του (Αλέξανδρος), ο καλύτερός του φίλος (Herculian) με τον αδερφό του (Olympius), όπως και άλλοι (Hessychius, Athanasius,Theodosius).

Για να καταλάβουμε την δύναμη και τη μόρφωση των μαθητών της, ο Συνέσιος έγινε ο Επίσκοπος της Κωνσταντινουπόλεως, ενώ ο αδερφός του έγινε ο διάδοχός του. Ο Ολύμπιος ήταν ένας πλούσιος γαιοκτήμονας από τη Σελεύκεια και ήταν καλά συνδεδεμένος με την Αλεξάνδρεια, το οποίο μάλλον ίσχυε και για τον αδερφό του, αν και αργότερα έγινα νομάρχης της Κωνσταντινουπόλεως. Ο Ησύχιος ήταν κυβερνήτης της Άνω Λιβύης, ο Αθανάσιος ήταν ένας πολύ γνωστός αλεξανδρινός σοφιστής και ο Θεοδόσιος ήταν ένας γραμματικός, που έγραψε κανόνες για ρήματα και ουσιαστικά.

Η Υπατία έγραψε σχόλια για την Αριθμητική του Διόφαντου, επίσης για τον Αστρονομικό Κανόνα του Πτολεμαίου και ακόμα για τις Κωνικές Τομές του Απολλώνιου της Πέργα. Τα περισσότερα από τα γραπτά της Υπατίας ξεκίνησαν σαν σημειώσεις για τους μαθητές της. Κανένα δεν έχει διασωθεί ολοκληρωμένο, αν και είναι πιθανό τμήματα του έργου της να έχουν ενσωματωθεί στις εκτενείς πραγματείες του Θέωνα. Μερικές πληροφορίες για τα επιτεύγματά της προέρχονται από δασωμένα γράμματα του μαθητή και φίλου της Συνέσιου του Κυρηναίου, που αργότερα έγινε ο πλούσιος και ισχυρός Επίσκοπος της Πτολεμαϊδας. Το σημαντικότερο έργο της Υπατίας ήταν στην άλγεβρα. Έγραψε σχόλια στην Αριθμητική του Διόφαντου σε 13 βιβλία. Τα σχόλια της Υπατίας περιελάμβαναν εναλλακτικές λύσεις και πολλά νέα προβλήματα που προέκυπταν σαν συνέπεια στα χειρόγραφα του Διόφαντου. Η Υπατία έγραψε επίσης μια διατριβή Περί των Κωνικών του Απολλώνιου σε οκτώ βιβλία. Ο Απολλώνιος ο Πέργας ήταν ένας αλεξανδρινός γεωμέτρης του 3ου π.Χ. αιώνα, που προσπάθησε να εξηγήσει τις ασυνήθιστες τροχιές των πλανητών. Το κείμενο της Υπατίας ήταν μια εκλαΐκευση της εργασίας του.

Η Υπατία γοητευόταν από τις κωνικές τομές (τα γεωμετρικά σχήματα που σχηματίζονται όταν ένα επίπεδο τέμνει ένα κώνο). Μετά το θάνατό της, οι κωνικές τομές αγνοήθηκαν μέχρι την αρχή του 17ου αιώνα όταν οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι πολλά φυσικά φαινόμενα, όπως οι τροχιές πλανητών, περιγραφόταν με τον καλύτερο τρόπο με τις καμπύλες που προκύπτουν από κωνικές τομές. Εκτός από τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, η Υπατία είχε ενδιαφέρον για τη μηχανική και την πρακτική τεχνολογία. Τα γράμματα του Συνέσιου περιέχουν σχέδια για αρκετά επιστημονικά όργανα περιλαμβάνοντας έναν αστρολάβο (ο αστρολάβος χρησιμοποιούταν για τη μέτρηση των θέσεων του άστρων, πλανητών και του ήλιου και για τον υπολογισμό της ώρας και του ανερχόμενου ζωδίου του ζωδιακού). Η Υπατία ανέπτυξε ακόμα μια συσκευή για τη διύλιση του νερού, ένα όργανο για τη μέτρηση της στάθμης του νερού και ένα διαβαθμισμένο υδρόμετρο από μπρούτζο για τη μέτρηση της ειδικής βαρύτητας (πυκνότητας) ενός υγρού. Και αφού από τότε δεν υπήρξαν σημαντικές πρόοδοι στα μαθηματικά, την αστρονομία και τη φυσική σε όλο τη Δύση για άλλα 1000 χρόνια, η Υπατία έγινε σύμβολο του τέλους της αρχαίας επιστήμης.

Το ότι η Υπατία ανακατεύτηκε στα πολιτικά θέματα της Αλεξάνδρειας είναι αδιαμφισβήτητο. Σαν Εθινική , με ελληνική επιστημονική σκέψη και σαν πολιτικό πρόσωπο με επιρροή, η Υπατία βρέθηκε σε πολύ επικίνδυνη θέση σε μια όλο και πιο χριστιανική πόλη. Το 412 ο Κύριλλος, ένας φανατικός χριστιανός, έγινε Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας και μεγάλη εχθρότητα αναπτύχθηκε μεταξύ του Κυρίλλου και του Ορέστη, του Ρωμαίου Κυβερνήτη της Αιγύπτου, ενός παλιού μαθητή και καλού φίλου της Υπατίας. Αμέσως μόλις πήρε την εξουσία, ο Κύριλλος άρχισε να διώκει τους Εβραίους, διώχνοντας χιλιάδες από αυτούς από την πόλη. Έπειτα, παρά τη σφοδρή αντίθεση του Ορέστη, έστρεψε την προσοχή του στο να καθαρίσει την πόλη από του νεοπλατωνιστές. Αγνοώντας τις εκκλήσεις του Ορέστη, η Υπατία αρνήθηκε να απαρνηθεί τις ιδέες της και να ασπασθεί το Χριστιανισμό. Ο Κύριλλος, ο οποίος αργότερα αναγορεύτηκε ο πατέρας τους δόγματος της Χριστιανικής Τριάδας και αγιοποιήθηκε για το ζήλο του έβλεπε στην Υπατία μια συνεχή απειλή για τη διάδοση της Χριστιανικής πίστης, ο Κύριλλος, τουλάχιστον έμμεσα, ήταν η αιτία του τραγικού της θανάτου. Παρά κάθε επόμενη προσπάθεια να τον απαλλάξουν από το στίγμα του δολοφόνου, το αδιαμφισβήτητο γεγονός παραμένει ότι δεν έκανε καμία προσπάθεια να αποτρέψει το αποτρόπαιο και βίαιο έγκλημα.Τυφλωμένος από τη μανία του φανατισμού, ο Κύριλλος θεωρούσε την Υπατία ως μάγισσα εκπρόσωπο του Κακού.

Οι δολοφόνοι της Υπατίας ήταν Παραβολικοί, φανατικοί μοναχοί της Εκκλησίας του Αγ. Κυρίλλου της Ιερουσαλήμ, πιθανώς υποβοηθούμενοι από Νιτριανούς μοναχούς. Το αν ο Κύριλλος διέταξε ο ίδιος το φόνο παραμένει ανοικτό ερώτημα. Πάντως, δημιούργησε το λιγότερο το πολιτικό κλίμα που επέτρεψε μια τέτοια θηριωδία. Ο φόνος της Υπατίας περιγράφεται στα γραπτά του χριστιανού ιστορικού του 5ου αιώνα Σωκράτη του Σχολαστικού ως εξής σε μετάφραση: "Όλοι οι άνθρωποι την σεβόταν και την θαύμαζαν για την απλή ταπεινοφροσύνη του μυαλού της. Ωστόσο, πολλοί με πείσμα την ζήλευαν και επειδή συχνά συναντούσε και είχε μεγάλη οικειότητα με τον Ορέστη, ο λαός την κατηγόρησε ότι αυτή ήταν η αιτία που ο Επίσκοπος και ο Ορέστης δεν γινόταν φίλοι. Με λίγα λόγια, ορισμένοι πεισματάρηδες και απερίσκεπτοι κοκορόμυαλοι με υποκινητή και αρχηγό τους τον Πέτρο, έναν οπαδό αυτής της Εκκλησίας, παρακολουθούσαν αυτή τη γυναίκα να επιστρέφει σπίτι της γυρνώντας από κάπου. Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, την γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν."Ο Κύριλλος αργότερα ονομάστηκε άγιος.... Ο Ορέστης ανέφερε τη δολοφονία και ζήτησε από τη Ρώμη να ξεκινήσει έρευνες. Αργότερα παραιτήθηκε και έφυγε από την Αλεξάνδρεια. Η έρευνα αναβλήθηκε πολλές φορές λόγω «έλλειψης μαρτύρων» και τελικά ο Κύριλλος ισχυρίσθηκε ότι η Υπατία ήταν ζωντανή και ζούσε στην Αθήνα. Έτσι χάθηκε το 415 η μεγαλύτερη γυναίκα μύστης του αρχαίου κόσμου και μαζί της έπεσε και η Νεοπλατωνική Σχολή της Αλεξάνδρειας.

Η Υπατία ήταν ο τελευταίος Εθνικός επιστήμονας του δυτικού κόσμου και ο θάνατός της συνέπεσε με τα τελευταία χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Μετά την Υπατία ήρθε το χάος και ο βαρβαρισμός των Σκοτεινών Χρόνων.