ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ - Τῶν ἑπτὰ σοφῶν συμπόσιον (Ἠθικὰ 156b-157a)

[156b] «Καὶ λέγω,» ὁ Μνησίφιλος εἶπεν, «εἰδὼς ὅτι Σόλωνι δοκεῖ πάσης τέχνης καὶ δυνάμεως ἀνθρωπίνης τε καὶ θείας ἔργον εἶναι τὸ γιγνόμενον μᾶλλον ἢ δι᾽ οὗ γίγνεται, καὶ τὸ τέλος ἢ τὰ πρὸς τὸ τέλος. ὑφάντης τε γὰρ ἂν οἶμαι χλαμύδα ποιήσαιτο μᾶλλον ἔργον αὑτοῦ καὶ ἱμάτιον ἢ κανόνων διάθεσιν καὶ ἀνάρτησιν ἀγνύθων, χαλκεύς τε κόλλησιν σιδήρου καὶ στόμωσιν πελέκεως μᾶλλον ἤ τι τῶν ἕνεκα τούτου γιγνομένων ἀναγκαίων, οἷον ἀνθράκων ἐκζωπύρησιν ἢ λατύπης παρασκευήν. ἔτι δὲ μᾶλλον ἀρχιτέκτων μέμψαιτ᾽ ἂν ἡμᾶς ἔργον αὐτοῦ μὴ ναὸν μηδ᾽ οἰκίαν ἀποφαίνοντας,

[156c] ἀλλὰ τρυπῆσαι ξύλα καὶ φυρᾶσαι πηλόν· αἱ δὲ Μοῦσαι καὶ παντάπασιν, εἰ νομίζοιμεν αὐτῶν ἔργον εἶναι κιθάραν καὶ αὐλούς, ἀλλὰ μὴ τὸ παιδεύειν τὰ ἤθη καὶ παρηγορεῖν τὰ πάθη τῶν χρωμένων μέλεσι καὶ ἁρμονίαις. οὐκοῦν οὐδὲ τῆς Ἀφροδίτης ἔργον ἐστὶ συνουσία καὶ μεῖξις, οὐδὲ τοῦ Διονύσου μέθη καὶ οἶνος, ἀλλ᾽ ἣν ἐμποιοῦσι διὰ τούτων φιλοφροσύνην καὶ πόθον καὶ ὁμιλίαν ἡμῖν καὶ συνήθειαν πρὸς ἀλλήλους· ταῦτα γὰρ ἔργα θεῖα καλεῖ Σόλων, καὶ ταῦτά φησιν ἀγαπᾶν καὶ διώκειν μάλιστα πρεσβύτης γενόμενος. ἔστι δὲ τῆς μὲν πρὸς γυναῖκας ἀνδρῶν ὁμοφροσύνης [

156d] καὶ φιλίας δημιουργὸς ἡ Ἀφροδίτη, τοῖς σώμασιν ὑφ᾽ ἡδονῆς ἅμα συμμιγνύουσα καὶ συντήκουσα τὰς ψυχάς· τοῖς δὲ πολλοῖς καὶ μὴ πάνυ συνήθεσι μηδ᾽ ἄγαν γνωρίμοις ὁ Διόνυσος ὥσπερ ἐν πυρὶ τῷ οἴνῳ μαλάττων τὰ ἤθη καὶ ἀνυγραίνων ἀρχήν τινα συγκράσεως πρὸς ἀλλήλους καὶ φιλίας ἐνδίδωσιν. ὅταν δὲ τοιοῦτοι συνέλθωσιν ἄνδρες, οἵους ὁ Περίανδρος ὑμᾶς παρακέκληκεν, οὐδὲν ἔργον ἐστὶν οἶμαι κύλικος οὐδ᾽ οἰνοχόης, ἀλλ᾽ αἱ Μοῦσαι καθάπερ κρατῆρα νηφάλιον ἐν μέσῳ προθέμεναι τὸν λόγον, ᾧ πλεῖστον ἡδονῆς ἅμα καὶ παιδιᾶς καὶ σπουδῆς ἔνεστιν, ἐγείρουσι τούτῳ καὶ κατάρδουσι καὶ διαχέουσι τὴν φιλοφροσύνην,

[156e] ἐῶσαι τὰ πολλὰ τὴν “οἰνοχόην” ἀτρέμα κεῖσθαι “κρητῆρος ὕπερθεν,” ὅπερ ἀπηγόρευσεν Ἡσίοδος ἐν τοῖς πίνειν μᾶλλον ἢ διαλέγεσθαι δυναμένοις. ἐπεὶ τάς γε προπόσεις αὐτάς,» ἔφη, «πυνθάνομαι λέγειν τοῖς παλαιοῖς ἐνδεῖν, “δαιτρόν,” ὡς Ὅμηρος ἔφη, καὶ μετρητὸν ἑκάστου πίνοντος, εἶθ᾽ ὥσπερ Αἴας μερίδος μεταδιδόντος τῷ πλησίον.»
Εἰπόντος δὲ ταῦτα τοῦ Μνησιφίλου Χερσίας ὁ

[156f] ποιητής (ἀφεῖτο γὰρ ἤδη τῆς αἰτίας καὶ διήλλακτο τῷ Περιάνδρῳ νεωστί, Χίλωνος δεηθέντος) «ἆρ᾽ οὖν,» ἔφη, «καὶ τοῖς θεοῖς ὁ Ζεύς, ὥσπερ τοῖς ἀριστεῦσιν ὁ Ἀγαμέμνων, μετρητὸν ἐνέχει τὸ ποτόν, ὅτε προέπινον ἀλλήλοις ἑστιώμενοι παρ᾽ αὐτῷ;»
Καὶ ὁ Κλεόδωρος, «σὺ δ᾽, ὦ Χερσία,» εἶπεν, «εἰ τὴν ἀμβροσίαν τῷ Διὶ πελειάδες τινὲς κομίζουσιν, ὡς ὑμεῖς λέγετε, τὰς Πλαγκτὰς ὑπερπετόμεναι χαλεπῶς καὶ μόλις, οὐ νομίζεις καὶ τὸ νέκταρ αὐτῷ δυσπόριστον εἶναι καὶ σπάνιον,

[157a] ὥστε φείδεσθαι καὶ παρέχειν ἑκάστῳ τεταμιευμένον;»

***
[156b] «Απαντώ λοιπόν», είπε ο Μνησίφιλος, «γνωρίζοντας πολύ καλά ότι κατά τη γνώμη του Σόλωνα έργο κάθε τέχνης και κάθε δεξιότητας, ανθρώπινης και θεϊκής, είναι πιο πολύ αυτό που γίνεται παρά το μέσο με το οποίο γίνεται αυτό το πράγμα· πιο πολύ ο σκοπός παρά τα μέσα με τα οποία ο σκοπός αυτός πετυχαίνεται. Ο υφάντης, επί παραδείγματι, θα θεωρούσε, πιστεύω, έργο του πιο πολύ τη χλαμύδα και το ιμάτιο παρά την τακτοποίηση των σαϊτών ή το κρέμασμα των βαριδιών στον αργαλειό. Το ίδιο και ο σιδεράς έργο του θα θεωρούσε πιο πολύ τη συγκόλληση του σίδερου και το βάψιμο του τσεκουριού παρά όσα είναι απαραίτητο να εκτελεσθούν για να γίνει αυτό το πράγμα, όπως είναι, επί παραδείγματι, το να ανάψει κάρβουνα ή να ετοιμάσει σκύρα. Ακόμα πιο πολύ θα μας μεμφόταν ένας αρχιτέκτονας, αν λέγαμε ότι έργο του δεν είναι ο ναός ή το σπίτι,

[156c] αλλά το τρύπημα των ξύλων και το ανακάτεμα της λάσπης. Με τρόπο απόλυτο όμως θα μας μέμφονταν οι Μούσες, αν θεωρούσαμε ότι έργο τους είναι η λύρα ή ο αυλός και όχι η διάπλαση του χαρακτήρα και η καταπράυνση των παθών εκείνων που κάνουν χρήση μελωδιών και αρμονιών. Έτσι και της Αφροδίτης έργο δεν είναι η συνουσία και η σαρκική μείξη, ούτε του Διόνυσου έργο είναι το κρασί και το μεθύσι, αλλά τα φιλικά αισθήματα, ο πόθος, η συναναστροφή και οι στενές σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ μας μέσω εκείνων. Αυτά είναι που ο Σόλωνας τα ονομάζει “θεϊκά έργα”, και γι᾽ αυτά είναι που λέει ότι τα αγαπάει και τα κυνηγάει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τώρα που είναι άνθρωπος προχωρημένης ηλικίας. Η Αφροδίτη είναι η δημιουργός της ομοφροσύνης και

[156d] της φιλίας των ανδρών προς τις γυναίκες, καθώς με την επίδραση της ηδονής συμμειγνύει και συγχωνεύει τις ψυχές με τα σώματα. Ο Διόνυσος, από την άλλη, μαλακώνοντας και πραΰνοντας με το κρασί —σαν μέσα σε φωτιά— τον χαρακτήρα των πολλών, που δεν είναι ούτε πολύ γνωστοί ούτε πολύ στενοί φίλοι μεταξύ τους, τους προσφέρει ένα ξεκίνημα για να συνδεθούν μεταξύ τους και να γίνουν φίλοι. Κι όταν βρεθούν μαζί άντρες σαν εσάς, που σας προσκάλεσε εδώ ο Περίανδρος, τότε δεν έχουν, νομίζω, καμιά δουλειά ούτε το ποτήρι, ούτε η οινοχόη, αλλά οι Μούσες βάζοντας μπροστά σε όλη τη συντροφιά τον λόγο σαν έναν νηφάλιο κρατήρα, μέσα στον οποίο περιέχεται μια μεγάλη δόση ηδονής —μαζί με πολλά αστεία και σοβαρά—, διεγείρουν με αυτόν, τρέφουν και διαχέουν την φιλική διάθεση,

[156e] αφήνοντας συχνά την “οινοχόη” να μένει αχρησιμοποίητη “πάνω απ᾽ τον κρατήρα”, κάτι που το απαγόρεψε ο Ησίοδος σε ανθρώπους που μπορούν μάλλον να πίνουν παρά να συζητούν. Γιατί οι προπόσεις», είπε, «ακούω να λένε ότι δεν υπήρχαν στους παλαιούς, γιατί, όπως είπε ο Όμηρος, ο καθένας έπινε μόνο το δικό του μερίδιο και μετρημένο, και ύστερα, σαν τον Αίαντα, έδινε από το μερτικό του και στον διπλανό του».
Αφού τα είπε όλα αυτά ο Μνησίφιλος, ο Χερσίας

[156f] ο ποιητής (που είχε στο μεταξύ απαλλαγεί από την κατηγορία και, κατά παράκληση του Χίλωνα, συμφιλιώθηκε με τον Περίανδρο) είπε: «Πρέπει επομένως να συμπεράνουμε ότι και ο Δίας πρόσφερε στους θεούς, το ίδιο όπως και ο Αγαμέμνονας στους αρχηγούς, μετρημένο το ποτό, όταν, τρώγοντας μαζί του, έκαναν προπόσεις;»
Του απάντησε ο Κλεόδωρος με τούτα τα λόγια: «Αν, Χερσία, την αμβροσία τη φέρνουν, όπως λέτε εσείς οι ποιητές, στον Δία κάτι περιστέρια που με πολλές δυσκολίες καταφέρνουν να πετάξουν πάνω από τους Πλαγκτούς Βράχους, δεν νομίζεις ότι και το νέκταρ είναι γι᾽ αυτόν δυσκολόβρετο και λιγοστό,

[157a] τόσο που να το ξοδεύει με πολλή οικονομία και, επομένως, να το προσφέρει στον καθένα κάνοντας καλή και σωστή διαχείριση;»

Γενναίοι άνθρωποι είναι εκείνοι που μαζεύουν τα κομμάτια τους και χτίζουν ξανά τους εαυτούς τους

Όλοι είναι θαρραλέοι με τον δικό τους τρόπο. Όλοι μας είχαμε να ξεπεράσουμε δυσκολίες. Γιορτάστε τη γενναιότητά σας!

Οι γενναίοι άνθρωποι δεν γίνονται πάντα πρωτοσέλιδα. Ο κόσμος είναι γεμάτος από ανώνυμους ήρωες και άγνωστα άτομα τα οποία ενεργούν με μυστικότητα και ξεπερνούν τις αντιξοότητες.

Όλοι θαυμάζουν κάποιον επειδή αντιμετώπισε με ευκολία μία τραυματική εμπειρία, ξεπέρασε κάποια ασθένεια ή απώλεια, χωρισμό ή ατύχημα.

Είναι πιθανό πως και εσείς οι ίδιοι μπορεί να περάσατε πρόσφατα κάποιο αντίστοιχο γεγονός.

Ανεξάρτητα από το τι συνέβη, μαζέψατε τα κομμάτια σας και χτίσατε ξανά τον εαυτό σας λίγο-λίγο, μέρα με τη μέρα. Αντιμετωπίσατε με ελπίδα και θάρρος κάθε πρόβλημα.

Όσα μάθατε από εκείνες τις στιγμές δεν έρχεται πάντα ως γνώση από κάποιο βιβλίο ή κάποιο μάθημα για την προσωπική ωρίμανση.

Υπάρχει ένα είδος γνώσης το οποίο αποκτάται με την εμπειρία χωρίς επιλογή.

Ας μιλήσουμε λίγο παραπάνω γι’ αυτό.
Είστε περισσότερο γενναίοι άνθρωποι απ’ όσο νομίζετε

Ο εγκέφαλος αντιστέκεται στις αλλαγές. Δεν εκτιμά τα απρόβλεπτα γεγονότα ή τις ξαφνικές αλλαγές στο πώς βλέπουμε τα πράγματα.

Ίσως σας φανεί δύσκολο να το πιστέψετε, αλλά υπάρχει πληθώρα ψυχολογικών εργαλείων που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες.

Το φυσικό σας ένστικτο θα διασφαλίσει την επιβίωσή σας. Γι’ αυτό ακόμη και όταν τα αρνητικά συναισθήματα απειλούν να σας καταβάλουν, η εσωτερική σας πυξίδα θα σας ωθήσει και θα σας οδηγήσει στο μονοπάτι της ανάρρωσης.

Το πρόβλημα έγκειται στο ότι δεν επιτρέπετε πάντα στον εαυτό σας να είναι ευάλωτος.

Το να πληγωθείτε, να απογοητευτείτε ή να σας διαλύσει μια απώλεια ή προδοσία μπορεί να σας κάνει να αισθανθείτε αδύναμοι ή πως δεν έχετε τη δύναμη να ανταπεξέλθετε.

Θα θέλαμε, ωστόσο, να ξεκαθαρίσουμε κάτι: θα πρέπει να αγκαλιάσετε τη νέα σας ευπάθεια για να γίνετε πιο δυνατοί.

Η αποδοχή του συμβάντος και του τωρινού πόνου είναι σημαντικό κομμάτι για την ενθάρρυνση της μελλοντική σας επούλωσης.

Από την άλλη, όσοι αντιστέκονται θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να ξεπεράσουν τις δοκιμασίες.

Χτίστε ξανά τον εαυτό σας, μια διαδικασία που χρειάζεται κάτι παραπάνω από χρόνο

Παρά τη δημοφιλή πεποίθηση, ο χρόνος από μόνος του δεν μπορεί να τα γιατρέψει όλα. Στην πραγματικότητα ο πόνος μπορεί, κάποιες φορές, να οδηγήσει σε πιο έντονο πόνο ή σε συναισθηματικές διαταραχές.

Η αληθινή επούλωση έρχεται με το κουράγιο για την αποδοχή, τη συγχώρεση και τη θέληση για ευτυχία.

Ο χρόνος δεν θα λύσει τα προβλήματά σας, ούτε θα δράσει ως ηρεμιστικό για τα βάσανα.

Είναι η ίδια σας η συμπεριφορά εκείνη που θα σας επιτρέψει να καταλάβετε ότι δεν μπορείτε να ξεχάσετε ποτέ ορισμένα πράγματα.

Όμως, μπορείτε να ζήσετε με αυτά επειδή επιτρέπετε στον εαυτό σας να προχωρήσει ανεξάρτητα από ό,τι συνέβη.

Το πέρασμα του χρόνου μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για όσους αποφασίσουν να ανοιχτούν ξανά στον κόσμο, ανεξάρτητα από τις εσωτερικές τους πληγές, εφόσον έχουν μάθει περισσότερα για το τι έχει συμβεί.

Υπάρχουν μάχες που πρέπει να δώσετε μόνοι σας

Όταν ξεπερνάτε οποιοδήποτε είδος δύσκολης κατάστασης, θα χρειαστείτε την κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη των αγαπημένων σας ανθρώπων.

Ωστόσο, εσείς είστε εκείνοι που πρέπει να κάνετε το πρώτο βήμα. Σε εσάς έγκειται η εύρεση της θέλησης να φροντίσετε τον εαυτό σας. Το αξίζετε να θέσετε τα πράγματα σε κίνηση για να αλλάξετε προς το καλύτερο.

Ίσως ακούγεται σκληρό και αποκαρδιωτικό, αλλά το ξεπέρασμα της κατάθλιψης, της απώλειας ή της προδοσίας είναι μια πράξη μοναχική, μια διεργασία που φέρει ένα μονάχα όνομα: το δικό σας.

Κανείς δεν θα κλάψει στη θέση σας, κανείς δεν μπορεί να σας δώσει τη δύναμη να σηκώνεστε κάθε μέρα και να αλλάζετε τις συνήθειές σας.

Μπορούν να σας ενθαρρύνουν και να σας καθοδηγήσουν, η ευθύνη όμως θα είναι πάντοτε δική σας.

Οι αντιξοότητες σας διδάσκουν, αλλά η ζωή δεν είναι βάσανο, είναι η αναζήτηση της ευτυχίας

Κάτι άλλο σύνηθες είναι να σκέφτεστε ότι «όποιος δεν βασανίστηκε, δεν έμαθε να ζει» ή «για να είστε πάντα ευτυχισμένοι, πρέπει πρώτα να ξεπεράσετε τις αντιξοότητες».

Κανένα από τα δύο δεν είναι αλήθεια. Τα βάσανα δεν είναι υποχρεωτικά. Για την ακρίβεια, κανείς δε θα έπρεπε να βιώνει τραυματικές εμπειρίες για να ανακαλύψει την ευτυχία.

Ο καθένας έχει τη δική του ιστορία, το μοναδικό και εξαιρετικό σημείο αναφοράς από το οποίο αντλείται η σοφία και η προσωπική του ουσία.

Είμαστε όλοι μας γενναίοι άνθρωποι, ο καθένας με τον τρόπο του.

Είμαστε όλοι τυχεροί που βρήκαμε το μονοπάτι το οποίο μας βοήθησε να ξεπεράσουμε τις δύσκολες στιγμές και να παραχωρήσουμε τη θέση μας σε αυτό που είμαστε τώρα: ένα άτομο πιο δυνατό, πιο συγκεντρωμένο, πιο ευτυχισμένο και πιο ώριμο.

Ζωή σημαίνει να μαθαίνεις, σε στιγμές ηρεμίας και ευτυχίας.

Το σημαντικότερο είναι να αισθάνεστε περήφανοι για όσα έχετε καταφέρει.

Απόφαση: Το μονοπάτι της δύναμης και της ευτυχίας

Όλοι οι άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι ή, τουλάχιστον, αυτό δηλώνουμε δικαιολογώντας κάθε μας πράξη. Αυτό θέλουμε και επιδιώκουμε, όμως δε σημαίνει ότι τελικά είμαστε ευτυχισμένοι. Ολοένα και περισσότεροι καταφεύγουν σε αντικαταθλιπτικά φάρμακα, ενώ, αν ρωτήσετε ανθρώπους του περιβάλλοντός σας, πόσοι θα δηλώσουν ευτυχισμένοι; Το 30%; Παραπάνω από αυτό; Αμφιβάλλω! Όταν γεννιόμαστε, η φύση μας κάνει, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, αισιόδοξους ή απαισιόδοξους και επιρρεπείς στην ευτυχία. Το υπόλοιπο ποσοστό, για το πόσο ευτυχισμένοι θα νιώθουμε, τελικά εξαρτάται από τα εξωτερικά γεγονότα και από τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα προσωπικά πιστεύω και τις πράξεις μας.

 

Για ορισμένους ευτυχία είναι η δημιουργία μιας δεμένης οικογένειας, για πολλούς η απόκτηση πλούτου και πολυτέλειας, για άλλους η διασημότητα ή οι περιπέτειες ή η εξάσκηση ενός συναρπαστικού επαγγέλματος. Όλοι μας κάτι ζητάμε από τη ζωή για να νιώσουμε πλήρεις και ολοκληρωμένοι. Εμείς μόνο ξέρουμε τι είναι αυτό που μας φέρνει ευτυχία.

Πόσα υλικά αγαθά όμως χρειάζεται να αποκτήσει κανείς και πόσες επιτυχίες ή επιτεύγματα να κάνει για να νιώσει ευτυχισμένος; Και πότε θα συμβεί αυτό; Σε ποια ηλικία; Μετά το πρώτο αυτοκίνητο ή μετά τον έρωτα, το γάμο, το σπίτι και τη γέννηση των παιδιών; Ή μήπως μετά και την προαγωγή; Στα 28, στα 35 ή στα 42; Άλλες φορές νιώθουμε ότι η ευτυχία ακουμπάει σχεδόν στα δάχτυλά μας και άλλοτε τη νιώθουμε τόσο μακριά, σαν να βρίσκεται σε άλλη ήπειρο ή σε άλλο ηλιακό σύστημα.

Για τον καθένα από εμάς η ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό, όπως και ο ορισμός της είναι διαφορετικός. Κάποιοι πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι μια απότομη αλλαγή στη ζωή μας προς το καλύτερο, που μας προκαλεί ξαφνική έκρηξη ικανοποίησης ή χαράς. Μια επιτυχία, ένα λαχείο, ένας γάμος, η γέννηση ενός παιδιού είναι μερικές αφορμές για να ζήσουμε προσωρινά κάποιες στιγμές ή ώρες ή μέρες ευτυχίας. Επομένως, ως επί το πλείστον, πιστεύουμε ότι η ευτυχία είναι μερικοί σταθμοί στη ζωή μας και ότι η παρουσία της είναι σπάνια ή τουλάχιστον ασυνήθιστη και σίγουρα όχι καθημερινή. Μόλις, όμως, το γεγονός που προκάλεσε την ευτυχία γίνει δεδομένο ή ρουτίνα, η ευτυχία ξεχνιέται, ώσπου να ξανάρθει στη ζωή μας κάτι δυνατό και όμορφο, κάτι που να μας ξεσηκώσει από χαρά.

Για ορισμένους η ευτυχία είναι συνώνυμη της εξάρτησης. Από σχέσεις, χημικές ουσίες, συνήθειες, φαγητό, αλκοόλ. Αυτό όμως δεν είναι ευτυχία ή, για να το εκφράσω διαφορετικά, αυτή η ευτυχία προκαλείται από μιζέρια και δυστυχία. Είναι η προσπάθεια ορισμένων να αντικαταστήσουν την ευτυχία ή την έλλειψή της. Είναι η προσπάθεια ανακούφισης όταν κάποιος δεν αντέχει την πραγματικότητα γύρω του. Όταν τα πράγματα πάνε στραβά ή είναι δύσκολα, μας λείπει η πειθαρχία να αναζητήσουμε τα καλά της ζωής που, ούτως ή άλλως, έχουμε και στρεφόμαστε στα δυσάρεστα υποκατάστατα. Γιατί μπορεί βραχυχρόνια οι εξαρτήσεις να μας ανακουφίζουν ή να φαίνονται ενδιαφέρουσες εμπειρίες, μακροπρόθεσμα όμως γίνονται πηγές δυστυχίας και πόνου και τις πληρώνουμε πολύ ακριβά με την υγεία μας. Τα παραπανίσια κιλά, το ποτό, τα ναρκωτικά, οι τοξικές συναισθηματικές σχέσεις σε βάθος χρόνου στέκονται εμπόδιο στην ευτυχία μας. Αν πιείς πολύ, έχεις πονοκέφαλο. Αν φας πολύ, σε πιάνει το στομάχι σου. Αν δέχεσαι να σε μειώνει ο σύντροφος σου, χάνεις την αυτοεκτίμησή σου – αν έχεις.

Είναι διαφορετική η έννοια της ευτυχίας από τις απολαύσεις της ζωής. Οι δεύτερες σχετίζονται κυρίως με τις αισθήσεις, διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και συνδέονται με κάποιον εξωτερικό παράγοντα, όπως μια μυρωδιά ή έναν ήχο. Εμένα προσωπικά μου αρέσουν ο ήχος της ξένης μουσικής, η γεύση της ψητής τσιπούρας, η αφή του βαμβακερού υφάσματος ή του μεταξιού, η μυρωδιά του νοτισμένου δεματιού από θερισμένο σιτάρι. Σε άλλους αρέσουν η γεύση του ουίσκι με παγάκια, η αφή ενός μυώδους σώματος, η εκκωφαντική ελληνική μουσική, η μυρωδιά ενός αρώματος βανίλια. Η χαρά της ευτυχίας είναι ένα βαθύτερο συναίσθημα ικανοποίησης, που δεν καταλήγει σε πόνο ούτε εξαρτάται από τα πάνω κάτω της ζωής. Η ευτυχία είναι δικαίωμα τους καθενός, βγαίνει από μέσα μας και δε χρειάζεται να παραχωρούμε το δικαίωμα αυτό στα χέρια άλλων.

Αν πιστεύουμε ότι η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από εμάς, τότε περιμένουμε την τύχη ή κάποιο τρίτο πρόσωπο ή κάποιο γεγονός ή -ακόμα καλύτερα- όλα μαζί να συνεισφέρουν στην πραγματοποίησή της. Αν το πιστεύουμε αυτό, τότε η εμπειρία της ευτυχίας μας εξαρτάται από τους άλλους ή από ένα συμβάν και όχι από εμάς, οπότε βρισκόμαστε στο έλεος του καθενός και της κάθε περίστασης. Με αυτές τις προϋποθέσεις η ευτυχία είναι σαν την κινούμενη άμμο. Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα τη νιώσεις, αφού δεν εξαρτάται από εσένα, αλλά από εξωγενείς παράγοντες, δεν ξέρεις πόσο θα διαρκέσει και, τέλος, μπορεί κάλλιστα να μετατραπεί σε δυστυχία, αν παύει να υπάρχει η αιτία που την προκάλεσε.

Αν όμως η ευτυχία στη ζωή μας είναι μια συνειδητή προσωπική μας απόφαση, τότε τη βιώνουμε χωρίς συγκεκριμένο λόγο και χωρίς το φόβο ότι μπορεί να τη χάσουμε κάποτε. Αν δεχτούμε ότι η ευτυχία είναι μια καθημερινή εμπειρία που μπορούμε και αξίζουμε να ζούμε, ανεξάρτητα από εξωγενείς παράγοντες, τότε την αναζητάμε μέσα μας. Όσο πιο πολύ πίνουμε από την πηγή ευτυχίας μέσα μας, τόσο περισσότερες χαρές ξεπηδάνε. Η ευτυχία χωρίς ένα ξαφνικό γεγονός ή ιδιαίτερο λόγο είναι απόφαση ζωής. Και τρόπος ζωής. Επομένως, δεν πειράζει αν δε γεννηθήκαμε αισιόδοξοι.

Επιλέγοντας να είμαστε ευτυχείς, βρίσκουμε την ευτυχία πίσω από καθετί. Από το φαγητό που τρώμε κάθε μέρα μέχρι τη θέα του ήλιου που λάμπει στον ουρανό, και από τις κοντινές μας σχέσεις μέχρι την κατάσταση της υγείας μας. Ακόμα κι όταν έρθουν τα δύσκολα η προσκόλλησή μας στην απόφαση να είμαστε ευτυχισμένοι μας βοηθάει να τα αντιμετωπίσουμε ανάλογα. Γιατί η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από τους άλλους, αλλά από τη δική μας αντίδραση στις πράξεις των άλλων και στα γεγονότα που εκείνοι προκαλούν. Αν διαλέγουμε να μη μας χαλάνε την καρδιά, μπορούμε να είμαστε πιστοί στην απόφασή μας να ζούμε ευτυχισμένοι.

Όταν είμαστε μωρά, ζούμε την ευτυχία αυθόρμητα και χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο. Και μόνο ανακαλύπτοντας τον κόσμο γύρω μας, είμαστε ευτυχείς. Το να χτυπάμε παλαμάκια, να δαγκώνουμε τα δάχτυλα των χεριών μας, να χαζεύουμε ό,τι κουνιέται είναι μια απέραντη χαρά και καθημερινός ενθουσιασμός, ζωντάνια και κέφι.

Μεγαλώνοντας και ανακαλύπτοντας τον ανθρώπινο πόνο, χάνουμε ένα μέρος του ενθουσιασμού που σε μικρή ηλικία μας εξασφάλιζε ευτυχία χωρίς σύννεφα πάνω από το κεφάλι μας. Ερχόμαστε σε επαφή και με άλλους ανθρώπους και μπαίνουμε στη διαδικασία να πιστεύουμε ότι είμαστε αυτό που ορίζουν εκείνοι. Οπότε γινόμαστε θύματα ή νιώθουμε θύματα των άλλων και αρχίζουμε να γκρινιάζουμε για όσα συμβαίνουν στη ζωή μας, σαν εμείς να είμαστε αμέτοχοι. Ρίχνουμε ευθύνες και κατηγορούμε για τη δυστυχία μας τους άλλους, ενώ, παράλληλα, κατηγορούμε τους εαυτούς μας και ντρεπόμαστε για όσα μας έχουν συμβεί.

Όσο πιο πολύ κάνουμε καθημερινά μικρές ενέργειες ή έχουμε συνήθειες που μας προκαλούν ευτυχία, τόσο περισσότερο ανακαλύπτουμε μέσα μας μια ατέλειωτη δύναμη που μας απελευθερώνει από τους φόβους και μας φέρνει σε επαφή με την αφθονία της ζωής. Παράλληλα, γινόμαστε πηγή χαράς για τους ανθρώπους του περιβάλλοντός μας, οι οποίοι από την πλευρά τους στηρίζουν τις επιθυμίες μας. Επιπλέον, μας δημιουργούνται επιθυμίες που συγχρονίζονται με καλές συμπτώσεις. Δηλαδή, η ζωή μας τοποθετεί στην κατάλληλη στιγμή και με τους κατάλληλους ανθρώπους, ώστε να υποστηριχτούμε από τις ευκαιρίες, τις κοινωνικές περιστάσεις και την καλή μας τύχη.

Δε χρειάζεται να περιορίζουμε τις πηγές από τις οποίες η ζωή θα μας δώσει ευτυχία. Δε χρειάζεται να επιμένουμε να τη ζητάμε από έναν πλούσιο θείο, από μια αύξηση ή από μια αναγνώριση, προαγωγή ή βραβείο. Αν είμαστε ανοιχτοί σε κάθε αφορμή, σε κάθε πηγή που μπορεί να μας φέρει σε επαφή μαζί της, πολλαπλασιάζουμε διαρκώς τις ευκαιρίες που έχουμε να την κάνουμε πραγματικότητα.

Η απόφαση για ευτυχία σημαίνει ότι η ζωή μας αλλάζει. Ότι σημασία έχει το ταξίδι, αφού η ευτυχία είναι το ταξίδι, όχι ο προορισμός. Ότι από εδώ και πέρα οι πράξεις μας ενισχύουν αυτή τη φιλοσοφική μας στάση. Ότι σήμερα και στο μέλλον θα αντλούμε ευτυχία από όποια πηγή ή κατάσταση μπορούμε να την αναζητήσουμε.

Αποφασίζοντας ότι θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι, αναγνωρίζουμε ότι η δύναμη για ευτυχία βρίσκεται κρυμμένη στην καρδιά μας και περιμένει να της ανοίξουμε την πόρτα για να βγει στο φως. Όταν το κάνουμε αυτό, ξεχειλίζουμε από την πεποίθηση ότι μπορούμε να πετύχουμε ό,τι επιθυμούμε. Έτσι, ερχόμαστε σε επαφή με τη δημιουργική δύναμη που υπάρχει στο σύμπαν και μέσα μας. Εναπόκειται σ’ εμάς από εκεί και πέρα να βρούμε τι ακριβώς θέλουμε να πετύχουμε, ποιος είναι ο προορισμός μας στη Γη και να τον πραγματοποιήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις.

Οπτική: Θεωρητική μελέτη ερευνητών δείχνει ότι το φως σταματά σε εξαίρετα-ιδιαίτερα σημεία

«Δείχνουμε ότι το ελεγχόμενο πλήρες σταμάτημα ενός φωτεινού παλμού είναι δυνατό σε έναν κυματοδηγό με συμμετρία πάριτυ-χρόνου (PT-symmetry), που χαρακτηρίζεται από την ακριβή εξισορρόπηση απώλειας/κέρδους», αναφέρει η προ-δημοσιευμένη μελέτη των Tamar Goldzak και Nimrod Moiseyev, από το Ισραηλινό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στη Χάιφα, και Alexei A. Mailybaev, από το Εθνικό Ινστιτούτο Καθαρών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στη Βραζιλία.

Περίπου πριν από είκοσι χρόνια το φως επιβραδύνθηκε σε λιγότερο από το 10^-7 της ταχύτητάς του στο κενό σε ένα νέφος υπέρψυχρων ατόμων νατρίου. Η ηλεκτρομαγνητικά επαγόμενη διαφάνεια και άλλες τεχνικές για τον έλεγχο των αλληλεπιδράσεων ατόμου-φωτός, που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες επέδρασαν δραματικά στη μορφή της διάδοσης του φωτός, για παράδειγμα, με τη μείωση της ταχύτητας ομάδας σε μόλις μερικά μέτρα το δευτερόλεπτο. Η απενεργοποίηση του πεδίου ελέγχου, εξαλείφει την οπτική ενέργεια, όμως αποθηκεύει μια υπογραφή του αργού φωτεινού παλμού σε ένα ατομικό σύστημα. Στη διαδικασία αυτή, το φως επιβραδύνεται με την απορρόφησή του και την αποθήκευση του σχήματός του μέσα στο ατομικό σύνολο.

Εναλλακτικά, με δυο αντίθετα διαδιδόμενα πεδία ελέγχου μπορεί κάποιος να διατηρήσει ορισμένη οπτική ενέργεια κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης, στη μορφή που θυμίζει στάσιμο κύμα. Ωστόσο, ο μηχανισμός συντονισμού αυτού του φαινομένου θέτει ουσιαστικούς περιορισμούς στις λειτουργικές συχνότητες και το εύρος του σήματος. Ένας άλλος μηχανισμός σταματήματος (ανάσχεσης της διάδοσης) του φωτός προτάθηκε στους φωτονικούς κρυστάλλους (υλικά με περιοδικές διηλεκτρικές σταθερές) στη φωτονική ζώνη των άκρων.

Στην εργασία τους, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, αποκαλύπτουν τη σχέση του φαινομένου του σταματημένου φωτός με το φαινόμενο του εξαίρετου-ιδιαίτερου σημείου (exceptional point – EP). Αυτό το φαινόμενο χαρακτηρίζει ένα σύστημα στο οποίο οι δυο διαδιδόμενοι τύποι συνενώνονται και στις συχνότητές τους και στα ιδιοδιανύσματα. Η εμφάνιση EP είναι δυνατή σε ορισμένα συστήματα (μη-ερμιτιανά) και πυροδοτεί έναν αριθμό από συναρπαστικά φαινόμενα που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα σε διάφορες περιοχές της φυσικής.

Με τη μελέτη τους οι ερευνητές δείχνουν ότι η ταχύτητα ομάδας εξαφανίζεται, δηλαδή ο φωτεινός παλμός σταματά πλήρως, αν ο κυματαγωγός σχεδιαστεί ακριβώς στο EP. Το αποτέλεσμα αυτό, αναφέρουν ο ερευνητές, ανοίγει εννοιολογικά νέες δυνατότητες για σχεδίαση συσκευών αργού φωτός, που αξιοποιούν γενικές ιδιότητες του EP και έτσι, μπορούν να προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη ελευθερία για τεχνολογική εφαρμογή και λειτουργική ικανότητα. Στην εργασία τους οι ερευνητές με τον μηχανισμό EP που περιγράφεται, επέκτειναν το φαινόμενο του σταματημένου φωτός σε ένα νέο πεδίο των συστημάτων με συμμετρία PT (parity-time).

video: Για την αντίληψη της ταχύτητας ομάδας και της ταχύτητας φάσης και από αυτήν μπορείτε να μεταβείτε στην περίπτωση 2, όπου η ταχύτητα ομάδας είναι μηδέν, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις που θα δείτε να εμφανίζονται.

Σωκράτης: Κανένας Άνθρωπος δεν είναι από τη Φύση του Κακός. Κακός Γίνεται στην Πορεία

Ένας άνθρωπος, τελικά, γεννιέται ή γίνεται κακός; Έχουν ακουστεί άπειρες απόψεις, έχει χυθεί τόσο μελάνι ώστε να απαντηθεί με μία βεβαιότητα ή με ένα τουλάχιστον βασικό συμπέρασμα για ένα θεμελιώδες ερώτημα: Ένας άνθρωπος γεννιέται ή γίνεται αυτό που είναι;

Ένας άνθρωπος είναι τελικά από τη γέννησή του καλός ή κακός ή γίνεται;

Ωστόσο , καλά και κακά στοιχεία ενυπάρχουν σε κάθε άνθρωπο, ένας σκληρός άνθρωπος μπορεί να εμφανίσει κάποια σημάδια ευαισθησίας, όπως και ένας άνθρωπος με ιδιαίτερα ευαίσθητο χαρακτήρα, μπορεί να επιδείξει κιόλας μεγάλη σκληρότητα.

Αλλά μπορούμε να ορίσουμε το καλό και το κακό ως ένα διαρκές μοτίβο συμπεριφοράς που έχει υπερισχύσει σε έναν άνθρωπο και είναι μόνιμο.

Ο πρώτος που ασχολήθηκε με αυτό το θέμα δεν ήταν άλλος από το Σωκράτη. Ο Σωκράτης ως ο πρώτος ανθρωποκεντρικός φιλόσοφος που ασχολήθηκε με το μείζον αυτό ζήτημα, θεωρούσε ότι κανένας άνθρωπος δεν είναι από τη φύση του κακός ( σε αυτόν ανήκει η γνωστή φράση, ουδείς εκών κακός). Σύμφωνα με αυτόν, ένας άνθρωπος ο οποίος προβαίνει σε μία αξιόποινη πράξη, δεν έχει γνώση ότι αυτή του η πράξη είναι αντίθετη με την ηθική ή με αυτό που από την κοινωνία έχει οριστεί ως καλό (πχ κάποιος κλέβει, επειδή δεν έχει διδαχθεί ότι η πράξη του αυτή είναι αξιόποινη και ηθικά κατακριτέα). Άρα είναι η έλλειψη γνώσης (αγνωσία), εκείνη που κάνει έναν άνθρωπο καλό ή κακό. Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι αν διδαχθεί πως η κλοπή είναι ηθικά αξιόποινη πράξη δε θα τη διαπράξει ξανά (χιλιάδες διδάχτηκαν το ου φονεύσεις και, όμως, φόνευσαν)…

Όμως, θα διαφωνήσει κάποιος προβάλλοντας ως επιχείρημα ότι πολλοί άνθρωποι διδάχθηκαν ότι η κλοπή είναι μία αξιόποινη πράξη όπως και ο φόνος και στο τέλος να ήταν αυτοί οι ίδιοι που σκότωσαν και έκλεψαν. Άρα, ήταν θέμα γνώσης η υπεροχή του καλού ή του κακού, ή ένας άνθρωπος γεννιέται με έναν στοιχειώδη χαρακτήρα, ο οποίος πλάθεται με τα βιώματα – ειδικά αυτά που συμβαίνουν στην παιδική ηλικία;

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η κύρια αιτία που σε έναν άνθρωπο μπορεί να υπερτερεί ο κακός , εγωιστής ή σκληρός χαρακτήρας να οφείλεται κατά κύριο λόγο στους γονείς και το κατά πόσο ένα παιδί αγαπήθηκε ή ανατράφηκε σωστά. Αυτό είναι ένα από τα λογικότερα επιχειρήματα, διότι ο άνθρωπος σε ένα μεγάλο βαθμό στα πρώτα χρόνια της ζωής του ‘’ρουφάει’’ σα σφουγγάρι τις συμπεριφορές – καλές ή κακές – που έχουν υιοθετήσει οι γονείς του. Στην πορεία, αν το ίδιο άτομο έρθει αντιμέτωπο με την αδιαλλαξία ή τη σκληρότητα και την αδικία, και το ίδιο να υιοθετήσει αυτό τον τρόπο ζωής. Από την άλλη όμως υπήρξαν άνθρωποι που μεγάλωσαν σε ιδρύματα ή κακοποιήθηκαν από γονείς και να υπερίσχυσε μέσα τους ο καλός τους χαρακτήρας και τα θετικά τους γνωρίσματα.

Πολλοί διαφωνούν με την πεποίθηση ότι ένας άνθρωπος γεννιέται και έχει μεγαλύτερη ροπή στο καλό ή το κακό, διότι θεωρούν ότι ένα βρέφος δε μπορεί μέσα του να έχει κακία , μίσος , επιθυμία να βλάψει ή να προβεί σε κάποια αξιόποινη πράξη. Πολλοί αιτιολογούν την αντικοινωνική συμπεριφορά ως απόρροια εξωγενών από το άτομο γεγονότων (ένα παιδί μεγαλώνει σε περιβάλλον κακοποίησης και όταν μεγαλώσει κακοποιεί και το ίδιο τη γυναίκα του, ένας άνθρωπος κλέβει επειδή βρέθηκε σε μία τραγική οικονομική κατάσταση).

Ένας άνθρωπος, με τον ερχομό του στη ζωή, έχει και από εκείνη τη στιγμή έναν δικό του τρόπο αντίληψης ο οποίος με τα χρόνια, τα βιώματα και την ανατροφή πλουτίζει και αποκτά υπόσταση.

Είναι επίσης γνωστό ότι ο χαρακτήρας του ανθρώπου πλάθεται μέχρι την ηλικία των πέντε ετών. Άρα ένας άνθρωπος μπορεί να έχει ήδη μία ροπή η οποία λόγω βιωμάτων να βγαίνει στην επιφάνεια. Δύο άνθρωποι μπορεί να μεγάλωσαν σε ένα ίδρυμα, ο ένας μεγαλώνοντας να ασχολήθηκε με τον εθελοντισμό επειδή συμπόνεσε άλλα παιδιά και να μη θέλει κάποιος άλλος να βιώσει την εγκατάλειψη, ενώ ο άλλος μπορεί να μίσησε τους υπόλοιπους επειδή εκείνοι μεγάλωσαν καλά και εκείνος στερήθηκε την αγάπη.

Με τον ίδιο τρόπο δύο άνθρωποι που νόσησαν, ο πρώτος να αγάπησε περισσότερο τους ανθρώπους γύρω του, ενώ ο δεύτερος να μισεί τους άλλους επειδή ήρθε σε εκείνον η ασθένεια. Άρα μπορεί να υπάρξει ως συμπέρασμα ότι ένας άνθρωπος μπορεί να έχει μέσα μία ροπή προς το καλό ή το κακό η οποία να βγαίνει στην επιφάνεια και να οξύνεται λόγω των βιωμάτων και των καταστάσεων.

Η ανθρώπινη ψυχή είναι τόσο δύσκολη, πολυεπίπεδη, δυσανάγνωστη, έχει τέτοια μοναδικότητα και βάθος που δε σταματάει να εκπλήσσει. Και, σίγουρα, δε γίνεται να υπάρχει ένα και μόνο συμπέρασμα το οποίο να είναι απόλυτο, ειδικά σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα. Η ροπή του ανθρώπου είτε περισσότερο στο καλό, είτε περισσότερο στο κακό είναι ένας συγκερασμός τόσο κοινωνικών, οικογενειακών καταστάσεων, όσο και έμφυτης ροπής από τη γέννηση του ατόμου κιόλας

Η φοβία της κατάθλιψης

''Η ζωή θα σου φέρει πολλές δυστυχίες,
αλλά ίσα ίσα μ’ αυτές είναι που θα γίνεις ευτυχισμένος''.
ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ

Υπάρχει γενικά μια περίεργη ανησυχία, σχεδόν φοβία, γύρω από την κατάθλιψη. Και ίσως αυτή, η κατάθλιψη, να είναι από τις πιο παρεξηγημένες διαθέσεις της ψυχής. Άλλη μία απόδειξη για το πόσο ο άνθρωπος φοβάται τον πόνο και πόσο αρνείται τούτο το βαθύτατο και σημαντικότατο κανάλι της συνείδησης, της κατανόησης, της ωρίμανσης.

Αν η ρωσική λογοτεχνία, ποίηση, μουσική, καρτερικότητα, και γενικά η παράδοση ζώσας ζωής τούτου τον πολύπαθου λαού, έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα ανθρωπογνωσίας, οφείλεται ίσως και στο γεγονός ότι οι Ρώσοι, ως συνολικός ψυχισμός, εμφανίζουν αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν: Έρωτα οδύνης. Την έχουν αποδεχθεί ευχαριστιακά τη μυστική, δια του πόνου, γνώση και ξέρουν να κάνουν καρτέρια πάνω στα απανωτά τους δράματα.

Όμως ο Δυτικός άνθρωπος, πλάσμα της ευκολίας, της διεκδίκησης και του ευδαιμονισμού, τείνει να θεωρεί ασθένεια τρομαχτική και την ελάχιστη μελαγχολία του, τη νοσταλγία, τη θλίψη, την εσωστρέφεια. Να τρέμει την κατάθλιψη σαν μικρόβιο που απειλεί να εισέλθει στον οργανισμό του, απ’ το πουθενά. Τείνει να τη γιατρεύει» με γρήγορες συνταγές, φάρμακα, αλκοόλ, ναρκωτικά, σεξισμό, ρηχό life style. Με ό,τι δηλαδή καλλιεργεί τη λήθη. Η λήθη όμως είναι το αντίθετο της αλήθειας και υπάρχει, άραγε, θεραπεία μακριά απ’ την αλήθεια; Όχι αποξεχασμός, όχι φυγή, όχι κουκούλωμα, αλλά θεραπεία και μεταμόρφωση δίχως αλήθεια γίνονται;

Όταν οι άνθρωποι κοντά μου, με ρωτούν πανικόβλητοι «μήπως έχουν κατάθλιψη», όπως θα ρωτούσαν αν έχουν χολέρα, προσπαθώ να τους σπρώξω να ξανακοιτάξουν και να αναλογιστούν τις αιτίες της λύπης τους. Διότι αν υπάρχουν σοβαρές αιτίες να λυπάσαι, ακόμα και – έστω για λίγο – να απελπίζεσαι, δεν είναι περισσότερο υγιές, να υποφέρεις παρά να είσαι μέσα στην καλή χαρά;

Ακόμα κι αν ξέρει, Εκείνος πονάει, κλαίει και αιμορραγεί.

Ήρωας δεν είναι εκείνος που δε φοβάται, που δεν πικραίνεται. Είναι εκείνος που φοβάται και πικραίνεται το ίδιο με τον καθένα μας, ίσως και περισσότερο – γιατί όσο γενναιότερος τόσο πιο ευαίσθητος – , αλλά ο φόβος δε μεταλλάσσει τις αποφάσεις της καθαρής του καρδιάς, δεν επηρεάζει τις επιλογές του ωριμότερου νου του.

Ο Αντρέι Ταρκόφσχι γράφει πως δυνατός είναι εκείνος που λυγίζει. Πως διασώζεται όποιος μπορεί να γέρνει έτσι όπως λυγίζουν τα δέντρα στις θύελλες.

Επειδή καταλαβαίνουν στραβά τον έρωτα, αυτό προκαλεί ζήλια

Το σεξ δημιουργεί ζήλια, μα αυτό είναι κάτι δευτερεύον. Έτσι, το ζήτημα δεν είναι πώς να παρατήσεις τη ζήλια. Δεν μπορείς να την παρατήσεις, επειδή δεν μπορείς να παρατήσεις το σεξ. Το ζήτημα είναι πώς να μεταμορφώσεις το σεξ σε αγάπη. Τότε εξαφανίζεται η ζήλια.

Αν αγαπάς έναν άνθρωπο, η ίδια η αγάπη είναι αρκετή εγγύηση, η ίδια η αγάπη είναι αρκετή ασφάλεια. Αν αγαπάς έναν άνθρωπο, ξέρεις πως δεν μπορεί να πάει με κανέναν άλλον. Και αν πάει, πήγε. Δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Τί μπορείς να κάνεις εσύ;

Η ζήλια είναι μία από τις πιο διαδεδομένες περιοχές της ψυχολογικής άγνοιας σχετικά με τον εαυτό σου, σχετικά με τους άλλους – και πιο συγκεκριμένα – σχετικά με τις σχέσεις. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι ξέρουν τι είναι ο έρωτας. Δεν ξέρουν. Και επειδή καταλαβαίνουν στραβά τον έρωτα, αυτό προκαλεί ζήλια. Με τον ‘έρωτα’ οι άνθρωποι εννοούν ένα συγκεκριμένο είδος μονοπωλίου, κάποια κτητικότητα, χωρίς να κατανοούν ένα απλό γεγονός της ζωής, ότι τη στιγμή που έχεις κάνει κτήμα σου ένα ζωντανό ον, το έχεις σκοτώσει. Η ζωή δεν μπορεί να γίνει κτήμα κανενός. Δεν μπορείς να την κρατήσεις στη χούφτα σου. Αν θέλεις να την έχεις, πρέπει να κρατήσεις τα χέρια σου ανοιχτά.

Η ρίζα δεν είναι η ίδια η ζήλια. Αγαπάς μια γυναίκα, αγαπάς έναν άντρα. Θέλεις να σου ανήκει ο άντρας ή η γυναίκα, από φόβο ότι μπορεί αύριο να βγαίνει με κάποιον άλλον. Ο φόβος του αύριο καταστρέφει το σήμερά σου και είναι ένας φαύλος κύκλος. Αν κάθε μέρα καταστρέφεται εξαιτίας του φόβου για το αύριο, αργά ή γρήγορα ο άνθρωπος πρόκειται να αρχίσει να ψάχνει για άλλη γυναίκα, επειδή εσύ του έχεις καθίσει στο σβέρκο. Και όταν αρχίσει να κοιτάζει για άλλες γυναίκες ή αρχίσει να βγαίνει με άλλη γυναίκα, εσύ θεωρείς ότι η ζήλια σου έχει αποδειχθεί σωστή. Στην πραγματικότητα, η ζήλια σου έχει προκαλέσει το όλο πράγμα.

Η ζήλια δεν έχει καμία σχέση με την αγάπη. Για την ακρίβεια, αυτό που εσύ ονομάζεις αγάπη, δεν έχει καμία σχέση με την αγάπη. Αυτές είναι όμορφες λέξεις, τις οποίες χρησιμοποιείς χωρίς να γνωρίζεις τι σημαίνουν, χωρίς να έχεις βιώσει τι σημαίνουν. Εξακολουθείς να χρησιμοποιείς τη λέξη αγάπη. Τη χρησιμοποιείς τόσο πολύ, που έχεις ξεχάσει το γεγονός ότι δεν την έχεις βιώσει ακόμα. Αυτός είναι ένας από τους κινδύνους όταν χρησιμοποιείς τόσο όμορφες λέξεις. ‘’θεός’’, ‘’αγάπη’’, ‘’προσευχή’’ … όμορφες λέξεις. Εξακολουθείς να τις χρησιμοποιείς, τις επαναλαμβάνεις και σιγά – σιγά, η ίδια η επανάληψη σε κάνει να αισθάνεσαι σαν να τις γνωρίζεις. Τι γνωρίζεις για την αγάπη; Αν γνωρίζεις οτιδήποτε για την αγάπη, δεν μπορείς να κάνεις αυτή την ερώτηση, επειδή η ζήλια δεν βρίσκεται ποτέ στην αγάπη. Όποτε η ζήλια είναι παρούσα, η αγάπη δεν είναι παρούσα. Η ζήλια δεν είναι μέρος της αγάπης, η ζήλια είναι κομμάτι της κτητικότητας. Η κτητικότητα δεν έχει τίποτα να κάνει με την αγάπη: Θέλεις να κατέχεις.

Μέσα από την κτητικότητα, αισθάνεσαι ισχυρός: Η ιδιοκτησία σου είναι μεγαλύτερη. Και αν κάποιος άλλος προσπαθήσει να περάσει μέσα από την ιδιοκτησία σου, θυμώνεις. Ή αν κάποιος άλλος έχει μεγαλύτερο σπίτι από το δικό σου, ζηλεύεις. Ή αν κάποιος άλλος προσπαθήσει να σου πάρει την ιδιοκτησία σου, ζηλεύεις και θυμώνεις. Αν αγαπάς, η ζήλια είναι ανέφικτη. Δεν είναι καθόλου εφικτή.

Για να προκύψει το δυνατό, πρέπει να προσπαθήσουμε ξανά και ξανά για το αδύνατο

Πόσες φορές δεν έχουμε την αίσθηση ότι αντιδρούμε πολύ διαφορετικά από το πώς θα θέλαμε να συμπεριφερθούμε απέναντι σε ιδιαίτερες συνθήκες και καταστάσεις.

Αφού φωνάξουμε, βροντήξουμε την πόρτα ή ξεστομίσουμε κάτι που δεν θα θέλαμε, μας κατακλύζουν συναισθήματα θλίψης, απελπισίας αλλά και θυμού ενάντια στον εαυτό μας. Η φωνή του εσωτερικού κριτή μας, αντηχεί ακατάπαυστα στο κεφάλι μας και την ανεχόμαστε αδιαμαρτύρητα, ίσως απελπισμένοι ότι μόνο με την αυτοτιμωρία θα αλλάξουμε. Δυστυχώς, τα χρόνια περνούν και συνειδητοποιούμε πως αρκετά συχνά αντιδρούμε στην ίδια κατάσταση πάντα με τον ίδιο τρόπο. Όπως το νερό τελικά διαβρώνει την πέτρα, έτσι και η αίσθηση ‘ότι “τίποτα δεν αλλάζει” διαβρώνει το ηθικό μας, ώσπου καταλήγουμε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε.

Πολλοί πιστεύουν συνειδητά ότι μπορούν ν’ αλλάξουν’ ωστόσο, όταν εμβαθύνουν μέσα τους και κοιτάξουν τα συναισθήματά τους, οι περισσότεροι καταλήγουν πως μια τέτοια αλλαγή δεν είναι ρεαλιστική.

Τι είναι αυτό που δυσκολεύει τόσο την αλλαγή συγκεκριμένων πλευρών της προσωπικότητας μας;

Η αλήθεια είναι ότι δεν θέλουμε ν’ αλλάξουμε, όσο κι αν το πιστεύουμε.

Πράγματι, οι ακούσιες αντιδράσεις μας, είναι πρότυπα που δημιουργήσαμε σε μια συγκεκριμένη ηλικία και σ’ ένα καθορισμένο επίπεδο συνείδησης. Τα δημιουργήσαμε για να ξεφύγουμε από τον πόνο και να καλύψουμε τις ανάγκες μας.

Πρέπει να δείξουμε απεριόριστη κατανόηση στον εαυτό μας για να συμβιβαστούμε με τον πόνο που έχουμε προκαλέσει στους άλλους και που βιώνουμε και οι ίδιοι. Όταν καταλάβουμε ότι δεν είναι η κακία ή η ανικανότητα που έχει φωλιάσει στην καρδιά μας, αλλά ότι απλώς έχουμε τα μάτια μας κλειστά, θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τα πράγματα από διαφορετική σκοπιά. Οπότε, αν θέλουμε να επουλώσουμε τις πληγές στη ψυχή μας, πρέπει απαραιτήτως να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας.

Οι πληγές αυτές έχουν αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στη μνήμη μας. Στις μέρες μας, χάρη στην επιστημονική έρευνα, γνωρίζουμε πως η μνήμη, μέσα στην τεράστια πολυπλοκότητά της, δεν αποθηκεύει μόνο την ανάμνηση των γεγονότων, αλλά και αισθήσεις, εμπειρίες και βιώματα.

Οι ερμηνείες και οι εκτιμήσεις μας γεννούν πολλά από τα συναισθήματα που νιώθουμε σε κάποια δεδομένη στιγμή. Είναι πολύ διαφορετική η ερμηνεία του δε με αγαπούν επειδή δεν το αξίζω, από την ερμηνεία του δε με αγαπούν επειδή δε με γνωρίζουν καλά. Γι' αυτό όσοι είναι σε θέση να ερμηνεύσουν ένα δύσκολο γεγονός της ζωής τους  με πιο ανοιχτό μυαλό, θα αλλάξουν το παρελθόν τους από το παρόν. Το παρελθόν δεν είναι κάτι άκαμπτο και αμετάβλητο αλλά φοβερά εύπλαστο. Αν το αντιλαμβανόμαστε ως άκαμπτο και αμετάβλητο, αυτό οφείλεται στο ότι αξιολογούμε από την ίδια οπτική και με βάση τις ίδιες παραμέτρους.

Ίσως η προσκόλλησή μας στο παρελθόν να μας προσφέρει μια σταθερή αίσθηση ταυτότητας, για την οποία όμως το τίμημα είναι βαρύ, αφού, μεταξύ άλλων, όταν κοιτάζουμε το μέλλον μας σιωπηλά, αυτό που βλέπουμε είναι στην ουσία το παρελθόν μας. Πως μπορούμε να προσβλέπουμε σε συγκεκριμένα ιδανικά και ορίζοντες, όταν είναι κρυμμένα από την πολύ περιορισμένη ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας; Με τον εαυτό μας συναντιόμαστε κάθε μέρα και γι' αυτό είναι οι δικές μας οι λύσεις και οι πράξεις που μπορούν να μας κατευθύνουν προς τον έναν ή τον άλλον προορισμό.

Να θυμάστε πως ανάμεσα σε κάθε γεγονός που συμβαίνει και στη συναισθηματική του αντίδραση θα παρεμβάλλεται πάντα η δική σας ερμηνεία της κατάστασης. Έτσι, είναι πολύ πιο σημαντικό οι ερμηνείες σας να σας βοηθούν παρά να είναι φαινομενικά λογικές.

Η λεηλασία του ναού της Αφαίας από τους Γερμανούς

Τα γλυπτά που αρπάξανε οι Γερμανοί από τον Ναό της Αφαίας, αποτελούν μία "άγνωστη" ιστορία που για κάποιο λόγο αποφεύγουν να διηγούνται οι γνωρίζοντες αρχαιολόγοι!

Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ΠΟΥ βρίσκονται σήμερα τα κλεμμένα γλυπτά και πόσοι τα έχουμε επισκεφτεί; Γιατί κανείς δεν ζητάει επισήμως την επιστροφή τους;

Η ιστορία ξεκινάει το 1811, όταν ο αρχιτέκτονας Ch. R. Cockerell και ο φίλος του βαρώνος von Hallerstein, επισκέφθηκαν την Αίγινα και λεηλάτησαν το Ναό Αφαίας. Με αδιαφανείς διαδικασίες και δωροδοκία των ντόπιων προεστών, κρυφά μετέφεραν 17 αγάλματα και πολλά άλλα κομμάτια από τα αετώματα του Ναού στον Πειραιά.

Από εκεί, με τη βοήθεια του Αυστριακού Gropius, μέλους της ίδιας παρέας αρχαιοκαπήλων και "αρχιτέκτονα" της λεηλασίας των γλυπτών του Ναού του Απόλλωνα στις Βάσσες Αρκαδίας αλλά και την κάλυψη του Γάλλου προξένου Louis Fauvel (που, σύμφωνα με δημοσίευμα του "Λόγιου Ερμή"), όταν έμαθε τι γίνεται έσπευσε στην Αίγινα και έκλεψε και αυτός ότι μπόρεσε και του συνεργάτη του λόρδου Έλγιν (!!!) Giovani Lusieri, έγινε μεταφορά στα Αγγλοκρατούμενα, τότε, Επτάνησα, χωρίς να αντιμετωπίσουν προβλήματα από την Οθωμανική Διοίκηση.

To "σπορ" της αρπαγής εθνικών θησαυρών!
Διαπιστώνεται εύκολα ότι το ίδιο κύκλωμα περιηγητών και αξιωματούχων της εποχής είχε αναγάγει σε ... επικερδές "άθλημα" την αρπαγή των πολιτιστικών εθνικών μας θησαυρών. "Ευτυχώς", επειδή οι αρχαιοκάπηλοι "περιηγητές" αλληλοϋποβλέπονταν, είχαν υπογράψει ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ τους και δεσμεύτηκαν τα γλυπτά να μείνουν σε ενιαίο σύνολο, αλλιώς τώρα θα ήταν αδύνατος ο εντοπισμός τους.

Τελικά, εκτέθηκαν σε δημοπρασία, το Νοέμβρη του 1812 στη Ζάκυνθο. Προσφορές κατέθεσαν η Γαλλία, η Βαυαρία ενώ ο εκπρόσωπος της Αγγλίας θεώρησε μεγάλο το ποσό που έπρεπε να προσφέρει και προτίμησε να παραμείνει στη Μάλτα και να κάνει κρυφές συζητήσεις με τον Cockerell για ακύρωση της πώλησης. Τελικά μετά από ένα αξιοθρήνητο διπλωματικό παρασκήνιο (στην πλάτη της "Ελλαδίτσας"), το 1814 κατέληξαν στη Γερμανία (τότε Βαυαρία).

Πού βρίσκονται σήμερα τα γλυπτά της Αφαίας
Σήμερα κοσμούν ειδική αίθουσα της Γλυπτοθήκης του Μονάχου και έχουν επονομαστεί ως "ΑΙΓΙΝΗΤΕΣ". Σύμφωνα με επισκέπτες, αν έλειπαν από εκεί, η Γλυπτοθήκη θα ήταν ένα επαρχιακό συνηθισμένο Μουσείο !!! Συγκινητική είναι η μαρτυρία Αιγινήτη που επισκέφθηκε την Γλυπτοθήκη του Μονάχου, εκεί κατά την είσοδο του και συγκεκριμένα στο ταμείο του ζητήθηκε να πληρώσει είσοδο για να θαυμάσει τα εκθέματα. Εκείνος με σθένος ψυχής και με πόνο καρδιάς αρνήθηκε να πληρώσει για κάτι που ήταν δικό του, για κάτι που ήταν της πατρίδας του, για κάτι που έπρεπε να είναι εκεί που γεννήθηκε στον Ναό της Αφαίας.

Δεν ξεχνάμε και δε ζητάμε αντίγραφα. Θέλουμε πίσω τους πολιτιστικούς μας θησαυρούς όπου και αν βρίσκονται. Ο καιρός του ραγιαδισμού και της αποικιοκρατίας είναι περασμένος πια, για τα καλά στις μαύρες σελίδες της ιστορίας μας.

Το παραπάνω άρθρο δεν θα μπορούσε να γραφτεί χωρίς τις πολύτιμες πληροφορίες από το εκπληκτικό βίντεο που ακολουθέι, με τίτλο "Η κλοπή των γλυπτών της Αφαίας". Απολαύστε το:

Τεχνητή «τηλεπάθεια» μεταξύ ανθρώπινων εγκεφάλων

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον ανέπτυξαν αυτό που θεωρούν πως είναι το πρώτο μη επεμβατικό (χωρίς δηλαδή να απαιτείται χειρουργική επέμβαση για τοποθέτηση εμφυτευμάτων) interface επικοινωνίας μεταξύ δύο ανθρώπινων εγκεφάλων: ένας ερευνητής έστειλε εγκεφαλικό σήμα μέσω του Ίντερνετ, μέσω του οποίου έλεγξε τις κινήσεις του χεριού ενός άλλου ερευνητή. 

 

Ο Rajesh Rao, του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, παίζει ένα παιχνίδι στον υπολογιστή. Σε άλλο σημείο του campus, ο Andrea Stocco φορά ένα «σκουφί» μαγνητικής διέγερσης. Ο δείκτης του Στόκο κινείται ασυναίσθητα για να πατήσει το κουμπί «fire» στο πληκτρολόγιο, στο πλαίσιο της επίδειξης του πρώτου brain-to-brain interface. Το όλο σύστημα απαιτεί καταγραφή της ηλεκτρικής λειτουργίας του εγκεφάλου και μία μορφή μαγνητικής διέγερσης.

 

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Duke έχουν επιδείξει ήδη ένα σύστημα εγκεφαλικής επικοινωνίας μεταξύ ποντικιών, και επιστήμονες του Χάρβαρντ έχουν επιδείξει σύστημα αλληλεπίδρασης μεταξύ των εγκεφάλων ενός ανθρώπου και ενός ποντικιού, ωστόσο οι Rajesh Rao και Andrea Stocco θεωρούν πως είναι η πρώτη επίδειξη συστήματος αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπινων εγκεφάλων.

«Το Ίντερνετ ήταν ένας τρόπος σύνδεσης υπολογιστών, και τώρα μπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο σύνδεσης εγκεφάλων. Θέλουμε να πάρουμε τη γνώση από έναν εγκέφαλο και να την μεταδώσουμε απευθείας από εγκέφαλο σε εγκέφαλο» είπε σχετικά ο Andrea Stocco.

 

Ο κύκλος του πειράματος. Τα σήματα εγκεφάλου από τον «αποστολέα» καταγράφονται. Όταν ο υπολογιστής ανιχνεύει τις φανταστικές κινήσεις των χεριών, μεταδίδεται εντολή «fire» μέσω του δικτύου στη μηχανή TMS, η οποία προκαλεί μια ανοδική κίνηση του δεξιού χεριού του «δέκτη». Αυτό συνήθως έχει ως αποτέλεσμα  να χτυπηθεί το πλήκτρο του «fire».

 

Ο Ράο, καθηγητής επιστήμης υπολογιστών και μηχανολογίας, εργάζεται πάνω στον τομέα brain-computer interfacing εδώ και πολλά χρόνια, ενώ έχει εκδώσει κι ένα εγχειρίδιο πάνω στο αντικείμενο. Η ιδέα για το εν λόγω σύστημα προέκυψε το 2011, οπότε και ξεκίνησε η συνεργασία του με τον Στόκο, επίκουρο καθηγητή ψυχολογίας στο Institute for Learning & Brain Sciences.  Το πείραμα πραγματοποιήθηκε με τον Ράο να κάθεται στο εργαστήριό του φορώντας ένα «σκουφί» με ηλεκτρόδια συνδεδεμένα σε ηλεκτροεγκεφαλογράφο και τον Στόκο στο δικό του εργαστήριο, φορώντας ένα «σκούφο» διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης, τοποθετημένο πάνω από το τμήμα του εγκεφάλου του που ελέγχει την κίνηση των χεριών. Κατά τη διάρκεια του πειράματος υπήρχε σύνδεση μέσω Skype, χωρίς ωστόσο οι δύο ερευνητές να μπορούν να δουν τις οθόνες των υπολογιστών.

 

Ο Ράο έπαιζε ένα απλό ηλεκτρονικό παιχνίδι μόνο με το μυαλό του, στο πλαίσιο του οποίου «πυροβολούσε» ένα στόχο με ένα κανόνι. Κάποια στιγμή σκέφτηκε ότι μετακινεί το χέρι του για να πατήσει το spacebar, που εκτελούσε «χρέη» fire button (χωρίς να το κάνει). Την ίδια στιγμή, ο Στόκο, ο οποίος φορούσε ωτασπίδες και ήταν μακριά από οθόνη υπολογιστή, κούνησε το χέρι του για να πατήσει το spacebar μπροστά του, ακριβώς όπως θα έκανε για να πυροδοτήσει το κανόνι του παιχνιδιού. Ο ίδιος σύγκρινε την αίσθηση με αυτήν ενός νευρικού «τικ». 

 

«Επρόκειτο βασικά για one-way ροή πληροφορίας από τον εγκέφαλό μου στον δικό του. Το επόμενο βήμα είναι να έχουμε μία, πιο ισότιμη, αμφίδρομη επικοινωνία άμεσα μεταξύ των δύο εγκεφάλων» λέει ο Ράο.

 

Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο του πειράματος είναι όλες γνωστές και καθιερωμένες όσον αφορά τη χρήση τους. Επεσήμανε ο Στόκο πως η τεχνολογία αυτή «διαβάζει» μόνο απλά εγκεφαλικά σήματα και όχι τις σκέψεις κάποιου, ούτε μπορεί να δώσει σε κάποιον τη δυνατότητα να ελέγξει τις πράξεις κάποιου άλλου παρά τη θέλησή του, καθώς το πείραμα έγινε μέσω της χρήσης εξειδικευμένου εξοπλισμού και υπό ιδανικές συνθήκες.

 

Όσον αφορά τις πιθανές χρήσεις, ο Στόκο κάνει λόγο για περιστατικά όπως η παροχή βοήθειας από το έδαφος σε επιβάτες ή αεροσυνοδούς που βρίσκονται σε αεροσκάφη με πιλότους που έχουν για κάποιο λόγο εξουδετερωθεί, έτσι ώστε να πραγματοποιήσουν την προσγείωση οι ίδιοι, ή από άτομα με κινητικά προβλήματα, ώστε να επικοινωνούν με τους νοσηλευτές τους.

Η φιλοσοφία του Πλάτωνα

Οι ιδέες και η ψυχή

Η θεωρία των ιδεών αποτέλεσε τον πυρήνα της φιλοσοφίας του Πλάτωνα (427-347 π.Χ.), του μεγαλοφυέστερου από τους μαθητές του Σωκράτη. Ο Πλάτων πίστευε ότι η ψυχή είχε γνωρίσει τις έννοιες των πραγμάτων σε μια υποτιθέμενη προσωματική περίοδο της ύπαρξής της. Έτσι, γι’ αυτόν, κάθε γνώση και κάθε μάθηση δεν είναι παρά ανάμνηση από όσα η ψυχή είχε δει στην προσωματική ζωή της και είχε ξεχάσει με την είσοδό της στο σώμα. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η ναρκωμένη μνήμη ξυπνά, όταν η ψυχή βλέπει πράγματα που μοιάζουν ή και που διαφέρουν από τις άλλοτε γνωστές της υπερκόσμιες μορφές: η θέα, για παράδειγμα, μιας ωραίας μορφής ξυπνά στην ψυχή την ανάμνηση του πρωταρχικά ωραίου, που κάποτε είχαμε δει, και μας γεμίζει με ακατανίκητη νοσταλγία για το αιώνιο αρχέτυπο. Από αυτό, κατά τον Πλάτωνα, προέρχεται και η αληθινή αγάπη ή ο λεγόμενος «πλατωνικός έρως», που ερμηνεύεται ως πόθος της ψυχής να γνωρίσει τα πραγματικά όντα και να τα μιμηθεί μέσα στη ζωή, όσο αυτό βέβαια μπορεί να γίνει.

 

Η θεωρία των ιδεών

Για τη γνώση των αληθινών όντων, σύμφωνα με την παραπάνω θέση, η ψυχή θα ασκηθεί με τη διαλεκτική, που αποστολή της έχει να αναζητήσει τις έννοιες, να τις ξεχωρίσει με σαφήνεια και να προσδιορίσει τις μεταξύ τους σχέσεις. Αληθινά όντα, λέει ο Πλάτων, είναι μόνο τα αρχέτυπα των αισθητών, δηλαδή οι ιδέες, και επομένως μόνο από αυτές μπορούμε να έχουμε αληθινή γνώση και αληθινή επιστήμη. Οι ιδέες του Πλάτωνα είναι κατά κάποιο τρόπο ό,τι οι μεταγενέστεροι ονόμασαν έννοιες, με τη διαφορά όμως ότι, ενώ οι έννοιες σχηματίζονται από τη συνείδηση και ισχύουν γι’ αυτήν, οι ιδέες είναι για τον Πλάτωνα οντότητες αιώνιες, με πραγματική υπόσταση, έξω από κάθε σωματικότητα, ολότελα αδέσμευτες από την ανθρώπινη σκέψη, αμετάβλητες, και αποτελούν τα πρότυπα και τα αίτια για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο. Ειδικά η ιδέα του αγαθού, κατά τον δημιουργό αυτής της θεωρίας, είναι το σύνολο όλων των αιτίων, ο απόλυτος σκοπός του κόσμου και ο έσχατος λόγος του, δηλαδή είναι η αιτία όχι μόνο για τη γνώση, για το νου και για το ότι οι ιδέες είναι προσιτές στον άνθρωπο, αλλά και για το είναι των ιδεών, ενώ η ίδια δεν ταυτίζεται με το είναι, αλλά βρίσκεται «επέκεινα του είναι», θεωρούμενη, αυτή και μόνη, ως δημιουργικός λόγος του αισθητού και του νοητού κόσμου.

 

Η θεωρία της ψυχής

Με τη θεωρία των ιδεών είναι αξεχώριστα δεμένη η θεωρία της ψυχής. Το βασικό μύθο της ψυχής ο Πλάτων τον οφείλει στο μυστικισμό. Σύμφωνα με αυτόν, η ψυχή έχει θεία καταγωγή, αλλά, ύστερα από κάποιο παράπτωμά της ή σύμφωνα με κάποιο νόμο του κόσμου, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το νοητό κόσμο και να έρθει στον αισθητό, να κατοικήσει μέσα σ’ ένα σώμα, από όπου ελευθερώνεται με το θάνατο, οπότε το δικαστήριο των νεκρών κρίνει τη συμπεριφορά της και αποφασίζει αν αυτή θα μείνει ελεύθερη να ξαναγυρίσει κοντά στο θεό ή αν θα ξαναμπεί σε νέα σώματα, ανθρώπων ή ζώων, ανάλογα με τα κρίματά της, ώσπου να καθαριστεί ολότελα. Σ’ αυτή την έννοια της ψυχής ο Πλάτων πρόσθεσε και την ικανότητα της ψυχής να γνωρίζει και να κινεί τα πράγματα του αισθητού κόσμου, θεωρώντας τη νοητική δύναμή της μέσο με το οποίο αυτή πλησιάζει τις ιδέες, που για τον Πλάτωνα είναι τα μόνα πραγματικά όντα.

 

Οι βασικές προτάσεις του Πλάτωνα για την ψυχή είναι οι ακόλουθες: Η ψυχή έχει ιδιότυπη θέση ανάμεσα στον κόσμο των ιδεών και στον κόσμο των φαινομένων έχει θεία καταγωγή, είναι συγγενής με τις ιδέες, δεν είναι όμως ιδέα η ίδια, αλλά είναι το μόνο που μοιάζει με αυτές για την ψυχή το να γνωρίζει το θείο δεν είναι άλλο από το να γίνεται και η ίδια θεία («ομοίωσις θεώ»). Έτσι, για τον Πλάτωνα, όπως και για το Σωκράτη, το να γνωρίζει κανείς το όμορφο, το καλό, το δίκαιο, σημαίνει να γίνεται ο ίδιος όμορφος, καλός και δίκαιος και με αυτόν τον τρόπο να πλησιάζει, όσο γίνεται περισσότερο, το θεό, πράγμα που, κατά την πλατωνική θεωρία, το πετυχαίνει όποιος μπορεί να γνωρίσει την ιδέα του αγαθού. Η γνώση αυτής της ιδέας αποτελεί για τον Πλάτωνα την ανώτερη επιστήμη και την ανώτερη θρησκεία.

 

Είναι φανερό ότι ο Πλάτων στο πρόβλημα της γνώσης και της πράξης του ανθρώπου έχει δώσει απάντηση μεταφυσική (που βρίσκεται δηλαδή πέρα από τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης). Ωστόσο αναδείχτηκε σε θεμελιωτή της θεωρίας της γνώσης, γιατί γύμνασε το πνεύμα στην αναζήτηση αιτίων πίσω από τα φαινόμενα, αναζήτησε αντικειμενικά κριτήρια αντί των υποκειμενικών εκτιμήσεων και άσκησε έντονη κριτική στον απλοϊκό ρεαλισμό.

 

Η αρετή και η πολιτεία

Όπως ο Σωκράτης, έτσι και ο Πλάτων πίστευε ότι όποιος γνωρίζει το καλό, είναι καλός και πράττει καλά και ότι επομένως κανένας δεν είναι κακός θεληματικά, αλλά μόνο από άγνοια. Είναι αυτονόητο, ύστερα από όσα έχουν εκτεθεί, ότι η πλατωνική ηθική ερμηνεύεται μέσα από τη θεωρία των ιδεών. Έτσι η πραγματική αρετή για τον Πλάτωνα βασίζεται πάνω σε πραγματική γνώση και βέβαια πραγματική γνώση γι’ αυτόν δεν είναι άλλη από τη γνώση των ιδεών. Αυτό οδηγεί τον Πλάτωνα στο συμπέρασμα ότι η ουσία της αρετής, που πρέπει να θεωρείται ενιαία, μπορεί να ταυτιστεί με τη γνώση του καλού. Στην αρετή, λέει ο φιλόσοφος, δίνουμε διάφορα ονόματα, ανάλογα με τον τομέα όπου αναφέρεται αυτή η γνώση και η σχετική με αυτήν πράξη. Γι’ αυτό ο Πλάτων πίστευε ότι όποιος κατέχει μια από τις βασικές αρετές, μπορεί να κατακτήσει και τις άλλες. Στο πολυθρύλητο ερώτημα αν η αρετή είναι διδακτή, ο Πλάτων, με την ευχέρεια που του έδινε η θεωρία των ιδεών, υποστήριζε ότι η αρετή είναι διδακτή, αρκεί να βρεθεί ο κατάλληλος δάσκαλος.

 

Η αρετή είναι διδακτή. Η κοινωνική διάρθρωση. Φύλακες και άρχοντες. Σκοπός του κράτους

Ο Πλάτων πίστευε ότι ο ανώτερος σκοπός του κράτους είναι η πνευματική και ηθική προαγωγή των πολιτών και θεωρούσε καλύτερο πολιτικό εκείνον που απέβλεπε στην από κάθε άποψη βελτίωση των συμπολιτών του. Στον ιδανικό για τον Πλάτωνα τύπο κράτους ισχύει η αρχή του καταμερισμού της εργασίας και η αρχή του ότι κάθε πολίτης κάνει την εργασία που ταιριάζει στην ιδιαίτερη φύση του. Ο πληθυσμός αυτού του κράτους απαρτίζεται από τρεις τάξεις, τους επαγγελματίες, τους φύλακες και τους άρχοντες. Η τάξη των επαγγελματιών είναι η μεγαλύτερη και με την εργασία της συντηρεί και τις άλλες. Η τάξη των φυλάκων έχει αποστολή να προστατεύει το σύνολο από εξωτερικούς εχθρούς και εσωτερικές αναστατώσεις. Η τάξη των αρχόντων, που δημιουργείται με ειδική αγωγή και αυστηρή επιλογή από την τάξη των φυλάκων, έχει αποστολή να κυβερνά.

 

Σύμφωνα με αυτή την προτεινόμενη κοινωνική διάρθρωση, όποιος θέλει να γίνει σωστός φύλακας, χρειάζεται διπλή αγωγή: μουσική αγωγή και γυμναστική αγωγή. Με την πρώτη, που αναφέρεται σε όλες γενικά τις πνευματικές επιδόσεις, ο φύλακας γίνεται δυνατός στη γνώση και με τη δεύτερη γίνεται δυνατός στη βούληση. Στη μουσική αγωγή ανήκει τόσο η μουσική και η ρυθμική όσο και η αυτοκυριαρχία και η γενναιότητα. Η μουσική αγωγή ολοκληρώνεται με τη γυμναστική αγωγή που ο αληθινός σκοπός της δεν είναι τόσο η αύξηση των σωματικών δυνάμεων όσο η χαλύβδωση της βούλησης. Μόνο η συνδυασμένη επίδραση της μουσικής αγωγής και της γυμναστικής αγωγής πάνω στο βουλητικό και στο λογικό μπορούν να δημιουργήσουν έναν καλό συνδυασμό αυτών των δυνάμεων της ψυχής. Το λογικό τρέφεται και δυναμώνει με την ποίηση και με την επιστήμη. Αλλά και το βουλητικό με τη μουσική και το ρυθμό μετριάζεται και εξευγενίζεται. Τελικά, μόνο με ένα όσο γίνεται πιο καλό κράμα από τα αξιώματα της μουσικής αγωγής και της γυμναστικής αγωγής μπορεί να πετύχει ο άνθρωπος την τέλεια δυνατή μόρφωση και την αρμονία του είναι του.

 

Για να μη χρησιμοποιούν οι φύλακες τη δύναμή τους για προσωπικά οφέλη και για να ρυθμίζεται η σκέψη και η πράξη τους με γνώμονα μόνο το καλό του συνόλου, πρέπει αυτοί να μην έχουν ιδιοκτησία. Ως πολεμιστές, θα μένουν στο στρατόπεδο και εκεί θα σιτίζονται. Η τάξη των επαγγελματιών θα τους συντηρεί. Από την τάξη των φυλάκων προέρχονται οι άρχοντες του κράτους. Η δύναμη των αρχόντων είναι απεριόριστη και υπηρετεί μόνο την κοινή ωφέλεια. Αυτοί μόνο έχουν την ευθύνη για την ευτυχία του συνόλου. Γι’ αυτό η επιλογή και η μόρφωση των αρχόντων έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Όποιος πρόκειται να κυβερνήσει, πρέπει να έχει στον ανώτατο βαθμό αναπτυγμένες τις αρετές που διακρίνουν τους φύλακες.

 

Εφόσον ο σκοπός του κράτους είναι αυτό που συμφέρει όχι στη μια ή στην άλλη τάξη αλλά στο σύνολο, εκείνος που έχει ταχθεί σ’ αυτό το σκοπό, είναι υποχρεωμένος να επαγρυπνεί, ώστε να μην εισχωρήσουν στο κράτος ούτε ο πλούτος ούτε η φτώχεια, γιατί αυτά καταστρέφουν την ενότητα του κοινωνικού συνόλου. Για τον ίδιο λόγο πρέπει να μην αφήνει να αυξάνει υπερβολικά σε πληθυσμό το κράτος. Άλλο σπουδαίο καθήκον των αρχόντων είναι η ρύθμιση της κοινωνικής στάθμης με βάση τα προτερήματα κάθε αγοριού ή κοριτσιού και με κριτήριο την ιδιαίτερη φύση του· οι άρχοντες μπορούν να μεταθέτουν τα παιδιά από μια κοινωνική τάξη σε άλλη. Το σπουδαιότερο έργο των αρχόντων παραμένει βέβαια η φροντίδα για τη συνολική αγωγή της νέας γενιάς.

 

Ολόκληρο το οικοδόμημα των πολιτικών ιδεών του Πλάτωνα χαρακτηρίζεται από άκρατο ιδεαλισμό, με άλλα λόγια από την πίστη στη δύναμή των ιδεών, στη διδακτή αρετή και στην έμφυτη καλοσύνη του ανθρώπου. Πρόκειται δηλαδή για μια αριστοκρατία των «φιλοσόφων-βασιλέων», που με τη σοφία τους και με το ήθος τους εκφράζουν, υποτίθεται, τις αξίες του λαού τους στον πιο υψηλό βαθμό.