Εξελικτική Προσομοίωση,H ιστορία του σύμπαντος σε 10 λεπτά

Την πιο ολοκληρωμένη οπτική προσομοίωση της εξελικτικής πορείας του σύμπαντος, ξεκινώντας λίγο μετά τη δημιουργία του με τη «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ) πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια και φθάνοντας μέχρι σήμερα, πραγματοποίησε μια ομάδα Αμερικανών και Γερμανών αστροφυσικών και κοσμολόγων, με τη βοήθεια ισχυρών υπερυπολογιστών.
Είναι η πρώτη φορά που το σύμπαν έχει «μοντελοποιηθεί» με τόσο μεγάλη ακρίβεια, πράγμα που, μεταξύ άλλων, θα βοηθήσει στον έλεγχο της αξιοπιστίας διαφόρων επιστημονικών θεωριών σχετικά με την προέλευση και τη σύστασή του.
Οι κοσμολόγοι προσπαθούν εδώ και τουλάχιστον μια εικοσαετία να δημιουργήσουν στους υπολογιστές τους μοντέλα που απεικονίζουν την εξέλιξη του σύμπαντος. Η νέα προσμοίωση- μαμούθ με την ονομασία «Illustris» που αποτελεί ένα είδος χρονομηχανής, επιτρέπει στους επιστήμονες να δουν με οπτικοποιημένο τρόπο αυτό που περιγράφουν οι εξισώσεις τους εδώ και χρόνια, όσον αφορά τη δημιουργία των άστρων και των γαλαξιών, ιδίως σε σχέση με τον ρόλο της σκοτεινής ύλης.
Στην ουσία, πρόκειται για ένα εξελιγμένο πρόγραμμα λογισμικού, το οποίο ενσωματώνει τις βασικές κοσμολογικές θεωρίες και, στη συνέχεια, αναλαμβάνει το ίδιο να αναδημιουργήσει την «ιστορία» του σύμπαντος. Η προσομοίωση ξεκινά «μόλις» 12 εκατ. χρόνια μετά το «Μπιγκ Μπανγκ» και παρακολουθεί την εξέλιξη του σύμπαντος μέχρι να δημιουργηθεί στην εποχή μας ένα κύβος με πλευρά 350 εκατ. ετών φωτός, ο οποίος περιέχει 41.416 γαλαξίες. Οι μικρότερες δομές που δείχνει η προσομοίωση, έχουν έκταση περίπου 1.000 ετών φωτός.
Η προσομοίωση, που παρουσιάστηκε στο περιοδικό «Nature» με επικεφαλής τον αστροφυσικό Μαρκ Βόγκελσμπέργκερ του Πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ, σύμφωνα με το BBC, το «Science» και το «New Scientist», για πρώτη φορά δίνει ένα τελικό αποτέλεσμα που φαίνεται να επιβεβαιώνει τα βασικά αξιώματα της κοσμολογίας, καθώς συμφωνεί τόσο πολύ με τις πραγματικές παρατηρήσεις των αστρονόμων μέσω των επίγειων και διαστημικών τηλεσκοπίων- χωρίς πάντως να λείπουν και οι μεταξύ τους διαφορές, κάτι που πρέπει να εξηγηθεί στο μέλλον.
Το νέο συμπαντικό μοντέλο κατέστη εφικτό χάρη στη συνδυασμένη επεξεργαστική ισχύ αρκετών αμερικανικών και ευρωπαϊκών υπερυπολογιστών που χρησιμοποιήθηκαν. Ένας απλός φορητός ή επιτραπέζιος υπολογιστής θα χρειαζόταν 2.000 χρόνια για να «τρέξει» μια τέτοια προσομοίωση.
Για τη δημιουργία της προσομοίωσης, η οποία είναι μία από τις πιο πολύπλοκες που έχουν ποτέ δημιουργηθεί για οποιονδήποτε λόγο και η οποία χρησιμοποιεί 12 δισεκατομμύρια τρισδιάστατα εικονοστοιχεία (πίξελ), χρειάστηκαν τρεις μήνες υπολογιστικής εργασίας, με τη βοήθεια των βελτιωμένων αλγόριθμων του «έξυπνου» λογισμικού Arepo.

Όπως είπε ο Βόγκελσμπέργκερ, η προσομοίωση, μεταξύ άλλων, αναδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο της σκοτεινής ύλης ως συνδετικού ιστού και «σκελετού» γύρω από τον οποίο συναρθρώνονται οι μεγάλες δομές των γαλαξιών. «Αν δεν την συμπεριλαμβάναμε, η προσομοίωση δεν θα έμοιαζε με το πραγματικό σύμπαν» όπως είπε.

Η προσομοίωση επίσης είναι η πρώτη που δείχνει την ορατή ύλη να προκύπτει από τη σκοτεινή.
Εκτιμάται ότι το σύμπαν αποτελείται κατά περίπου 5% από κοινή ύλη, 27% από σκοτεινή ύλη και 68% από -την ακόμη πιο μυστηριώδη- σκοτεινή ενέργεια.
Δείτε μέσα από ένα εξαίρετο βίντεο 10 λεπτών όλη την ιστορία του Σύμπαντος και του πλανήτη μας από την γέννηση τους έως σήμερα, σύμφωνα πάντα με την κρατούσα θεωρία 

 

Δημιουργία οικημάτων στη Σελήνη με τη χρήση τρισδιάστατου εκτυπωτή

Πριν από λίγους μήνες μια ολλανδική αρχιτεκτονική εταιρεία ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε στο Άμστερνταμ την κατασκευή ενός ολόκληρου σπιτιού τα μέρη του οποίου θα έχουν εκτυπωθεί στο σύνολό τους από τρισδιάστατο εκτυπωτή.

Ο Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Διαστήματος βρήκε την ιδέα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και προχωρά στην υλοποίηση της δίνοντας μάλιστα στη δημοσιότητα και ένα ενδιαφέρον βίντεο.
Το σχέδιο
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί με τη φημισμένη αρχιτεκτονική εταιρεία Foster&Partners που εδρεύει στο Λονδίνο για την κατασκευή μικρών οικημάτων στη Σελήνη. Όπως υποστηρίζουν τα στελέχη της ESA, η πρόοδος στην τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης (3D printing) θα επιτρέψει τη δημιουργία μικρών οικημάτων που θα είναι φτιαγμένα από τα υλικά του εδάφους του φυσικού μας δορυφόρου.
Τα πρώτα σχέδια που έδωσε στη δημοσιότητα η αρχιτεκτονική εταιρεία δείχνουν οικήματα στα οποία θα υπάρχει η δυνατότητα παραμονής τεσσάρων ατόμων.

Η κατασκευή
Οι σεληνιακές κατοικίες-βάσεις θα κατασκευάζονται από αυτόνομα ρομπότ, θα έχουν σχήμα θόλου και θα προστατεύουν πλήρως τους ανθρώπους από τις τοπικές κλιματικές συνθήκες, τη βλαβερή κοσμική ακτινοβολία αλλά και την πτώση μετεωριτών. Το 90% των οικημάτων θα κατασκευάζεται από σεληνιακά υλικά. Τα υλικά αυτά θα γίνονται πρώτα ένας πολτός.
Ο πολτός αυτός θα εισάγεται στο μηχάνημα της εκτύπωσης το οποίο μέσω ψεκασμού θα εκτυπώνει στερεά δομικά υλικά που θα χρησιμοποιούνται στην κατασκευή του οικήματος. Με δεδομένο ότι ελάχιστα μέρη των οικημάτων θα πρέπει να μεταφερθούν από τη Γη, οι επιτελείς της ESA πιστεύουν ότι τα οικήματα αυτά είναι εφικτό να είναι έτοιμα να υποδεχθούν κατοίκους κάποια στιγμή μέσα στα επόμενα 40 έτη.

Το εσωτερικό της τρισδιάστατα εκτυπωμένης κατοικίας στη Σελήνη

Κρασί και αμπέλια στο βασίλειο της Πύλου και το ανάκτορο του Νέστορος

Στη λεκάνη του Αιγαίου το αμπέλι είναι αυτοφυές. Η εποχή της εξημέρωσης του είδους δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί, γιατί με βάση τα τυπικά δείγματα που μπορούμε να έχουμε από τη Βοτανική, δεν γίνεται να ξεχωρίσουμε τις άγριες από τις ήμερες ποικιλίες του. Η Ελληνική λέξη «οίνος» και ο μυκηναϊκός τύπος της Fοίνος [wo-no] που ανήκουν σε ομάδα λέξεων της ίδιας σημασίας, που τις βρίσκουμε σ’ έναν πλατύ κύκλο γλωσσών της Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής. Και η λέξη «άμπελος», που δεν μαρτυρείται άμεσα μυκηναϊκός τύπος της, εκτός από κάποιο κύριο όνομα που είναι παράγωγο της [a-pe-ri-ta-wo : ΑμπελιτάFων] και το επίθετο [wi-no-qo-so : FοίνοικFς = Οίνοψ], πιστεύεται ότι αποτελεί δάνειο από μια μεσογειακή γλώσσα.
Το κρασί παριστάνεται μ’ ένα ιδεόγραμμα, που νομίζει κανείς ότι μοιάζει σαν αμπέλι με απλωμένους κλώνους πάνω σε ξύλινη κληματαριά.

<Το ιδεόγραμμα του οίνου

Υπάρχει άλλη λέξη στα μυκηναϊκά για το αμπέλι [we-je-we: νιήFes, όνομ. Ενικού *υιεύς] που δεν θα την είχαν αντιληφθεί οι επιστήμονες, αν δεν υπήρχε η μνεία της σε ένα αρχαίο λεξικό [του Ησυχίου (Δ’ αιών μ. Χ.), όπου σημειώνεται το εξής λήμμα: «υιήν την άμπελον» -ονομ. *υιής, αντίστοιχος αρκαδικός ή κυπριακός τύπος του *υιεύς].
Σε πινακίδα της Κνωσού (Gv 863) αναφέρονται αμπέλια [wo-je-we], 420 ρίζες και συκιές 104, και σε κάποια φθαρμένη πινακίδα της Πύλου (Er 880) αναφέρονται 1100 τουλάχιστον αμπέλια [we-je-(we)] και πάλιν μετά από αυτά συκιές.
Ο βασιλιάς της Πύλου θα μπορούσε αν ήθελε να βγει στην Ταράτσα του παλατιού του και να έχει από εκεί θαυμάσια θέα σε μια μεγάλη έκταση της δυτικής ακτής της Πελοποννήσου, στο νοτιότερο τμήμα της. Από το άλλο μέρος, κατά τα βορειοανατολικά, η ματιά του θα σταματούσε πέρα στις δαντελωτές κορφές του όρους Αιγάλεον ύψους 1218 μ. Και στα νότια πάλι ο βασιλιάς θα έβλεπε το βουνό που λέγεται σήμερα Λυκόδημος στα νότια του Ναβαρίνου. Ο κόλπος του Ναβαρίνου σχηματίζει ένα υπέροχο λιμάνι που προστατεύεται από το νησί Σφακτηρία. Ο γιαλός είναι αβαθής, αλλά παρέχει θαυμάσια αγκυροβόλια ακόμα και για μεγάλα πλοία. Οι αρχαίοι, βέβαια, όσον καιρό δεν χρησιμοποιούσαν τα πλοία τους, τα τραβούσαν έξω στην στεριά.

Σ’ όλη αυτή τη γη που σήμερα είναι η ίδια, απλώνονταν περιβόλια και κήποι γεμάτοι από αμπέλια και άλλα φρούτα και λαχανικά. Οι Μυκηναίοι εργάτες πηγαινοέρχονταν και μοχθούσαν ανάμεσα στα περιβόλια. Όταν δεν ήταν απασχολημένοι στην πόλη, εργάζονταν κατά κανόνα σε αυτά. Μερικοί είχαν και κάποιο κομμάτι γης δικό τους, ένα λαχανόκηπο, ένα μικροσκοπικό περιβόλι, κοντά στο σπίτι τους που ήταν κτισμένο με τσατμά από οπτόλινθους ή ωμόπλινθους και δοκάρια. Οι πιο πολλές πόλεις της εποχής εκείνης μοιάζουν πολύ περισσότερο με μεγαλοχώρια παρά με κλασικές πολιτείες. Ολόκληρος ο μυκηναϊκός κόσμος στηρίζεται σε αγροτικές βάσεις:

Παρ’ όξω απ’ την αυλή, σιμά στη θύρα, έχει περιβόλι,
τεσσάρων ζευγαριών παντού καλοφραγμένο, που
δέντρα πλήθος φαίνονται αψηλά και φουντωμένα,
εκεί απιδιές, ροδιές, μηλιές με τα λαμπρά τα μήλα,
συκιές γλυκόκαρπες κι ελιές γερές και φουντωμένες.

Σ΄ αυτή την περιγραφή της 7ης ωδής της Οδύσσειας αντιστοιχεί και η περιγραφή του περιβολιού του γερο-Λαέρτη, έξω από τα τείχη της Ιθάκης και ιδιαίτερα η σειρά Gv των πινακίδων των Μυκηναϊκών χρόνων με τα ιδεογράμματα της ελιάς, της συκιάς και των αμπελιών. Όταν γίνεται και σ’ αυτά λόγος για σταφύλια και ελιές, καθορίζουν οι πινακίδες με τα ιδεογράμματα με ακρίβεια πως πρόκειται για εδώδιμους καρπούς και όχι κρασί ή λάδι. Όλοι οι αγρότες εργάζονται σκληρά με την τσάπα, την αξίνα ή το σκαλιστήρι, σκάβουν, βωλοκοπούν, βοτανίζουν καθαρίζουν τη γη από τα ζιζάνια, κορφολογούν τα κλήματα, τρυγούν και απλώνουν σε αλώνια τα σταφύλια ή τα κρεμούν για να ξεραθούν.

Από τα μέσα του Αυγούστου αρχίζει ο τρύγος και συνεχίζει μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου. Η ύπαιθρος αντιβουίζει τότε από τις φωνές και τα τραγούδια των γυναικών, που κόβουν τα σταφύλια, και των ανδρών που μεταφέρουν τα γεμάτα καλάθια. Τα περισσότερα αμπέλια (Woϊnades) απλώνονται στις βουνοπλαγιές, πίσω από τις ξερολιθιές, που στεφανώνονται με αγκάθια: φυλάγονται από τις αλεπούδες και τους τράγους. Τα κλήματα (we-ve-we) τυλίγονται συχνά σε μεγάλα δέντρα ή στηρίζονται σε μικρούς πασσάλους. Ξέρουν ωστόσο να τα φυτεύουν γραμμωτά, σε απόσταση ένα μέτρο και ογδόντα με δυο μέτρα το ένα από το άλλο, να τα στηρίζουν και να κάνουν κληματαριές ή να τα αφήνουν να σέρνονται στο χώμα.

Το Φθινόπωρο τα οργώνουν, τα κλαδεύουν με προσοχή τον χειμώνα, τα σκαλίζουν την Άνοιξη, τα βλαστολογούν στις αρχές του Καλοκαιριού και τα διατηρούν καθαρά όλες τις εποχές. Μόλις κόψουν τα σταφύλια τα βάζουν σ’ ένα αλώνι για δέκα μέρες και κατόπιν στη σκιά για πέντε ακόμη μέρες για να ζαχαρώσουν. Όταν θέλουν να κάνουν μούστο τα πατούν φρέσκα σ’ ένα μεγάλο κάδο, τον ληνό, που ήταν κατασκευασμένος από λαξεμένη πέτρα ή από ψημένη άργιλο. Ο μούστος τρέχει και μεταγγίζεται σε μια λεκάνη, που βρίσκεται από κάτω. Ψηλά πιθάρια θα γεμίσουν με εκατόν είκοσι ως διακόσια λίτρα μούστο ή θα τα τοποθετήσουν σε ξύλινα βαρέλια.
Ο μούστος ζυμώνεται, γίνεται ζύμωση και βράζει για 40-50 ημέρες όπου γίνεται η μετάγγιση. Είναι η στιγμή για μεγάλες χαρές. Οι Μυκηναίοι δοκιμάζουν, για πρώτη φορά, το αίμα του θεού του πατητηριού του Διονύσου. Η γιορτή του κρασιού είναι μια ξεχωριστή βραδιά μέσα στη μονοτονία της ζωής. Χιλιάδες άνθρωποι χορεύουν ξέφρενα ώσπου να αποκάμουν. Στήνουν χορό κοντά στο πατητήρι ή στον κάδο με το κρασί ή γύρω από τα ιερά δέντρα, που είναι κάτι περισσότερο από χορός είναι πραγματική τελετή. Στα βουνά της Βοιωτίας τρέχουν οι Μαινάδες, που τις ξετρελαίνει η παρουσία του θεού. Θα τον ξαναγιορτάσουν με διαλογικά τραγούδια (από αυτά γεννήθηκε ο διάλογος της Τραγωδίας) και χορούς τον Γενάρη, όταν το κρασί θα έχει γίνει και τον Μάρτη ή τον Απρίλη, όταν θα ξαναφουντώσουν τα αμπέλια. Κρασί στους καταλόγους, που περιλαμβάνουν συνήθως σιτηρέσια, δεν εμφανίζεται, ίσως ήταν πολυτέλεια. Όμως στη Πύλο έχουμε έγγραφο (Gn 428), όπου σημειώνεται χορήγηση κρασιού σε μικρές ποσότητες, ή μεγαλύτερη ποσότητα που χορηγείται σε κάποιον είναι 48 λίτρα –μπορεί όπως αυτός να αντιπροσώπευε ομάδα. Δυο άλλες ομάδες παίρνουν μόνον από 9,6 λίτρα καθεμιά.

Ένα πολύ ευρύχωρο οίκημα στο ανακτορικό συγκρότημα στον Άνω Εγγλιανό, όπου βρέθηκαν αγγεία μεγάλης περιεκτικότητας, αναγνωρίστηκε από τους αρχαιολόγους ως οιναποθήκη και τούτο επιβεβαιώθηκε από την παρουσία σφραγισμάτων που φέρουν αποτυπωμένο το ιδεόγραμμα του κρασιού και χιλιάδες ποτήρια δίοπα. Στο κύριο Δωμάτιο του ανακτόρου περιέχονταν 35 πιθάρια για κρασί διευθετημένα σε σειρές. Σ’ ένα από αυτά υπάρχει και η λέξη μελίτιος [me-ri-ti-jo], δηλαδή κρασί με μέλι. Ας σημειωθεί επίσης ότι σε ορισμένα από τα 60 πήλινα σφραγίσματα που βρέθηκαν στην Αποθήκη του Οίνου υπήρχε ιδιαίτερο εγχάρακτο σημείο της Γραμμικής Β’ Γραφής δηλωτικό του κρασιού. Η Αποθήκη περιγράφεται στην Οδύσσεια γ’, 390-392.


"Ανάκτορο Νέστορος", αποθήκη Οίνου. Πρόκειται για ένα ανεξάρτητο δικάμαρο κτίσμα, μεγάλων διαστάσεων, εκτός των ορίων του ανακτόρου, εμβαδού 250 τ.μ. Είχε ιδιαίτερο Προθάλαμο, προορισμένο για τον υπεύθυνο της διάθεσης του κρασιού, και κύριο Δωμάτιο, που περιείχε 35 πιθάρια για κρασί, διευθετημένα σε σειρές, που βρίσκονταν στις πλευρές του μεγάλου δωματίου και σε διπλή σειρά κατά μήκος του κεντρικού του άξονα. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένα από τα 60 πήλινα σφραγίσματα που βρέθηκαν στην Αποθήκη υπήρχε ιδιαίτερο εγχάρακτο σημείο της Γραμμικής Β Γραφής, δηλωτικό του κρασιού.

Στα αντικείμενα των ανασκαφών από το Παλάτι του Νέστορος και των παρακειμένων νεκροταφείων που εκτίθενται στο Μουσείο της Χώρας Τριφυλίας περιλαμβάνονται και τα κεραμεικά όπου επικρατεί το χαρακτηριστικό Μεσσηνιακό δίδυμο κύπελλο, γνωστό ως δέπας αμφικύπελλον. Από τους τάφους της Τραγάνας έχουμε αρκετά αγγεία, αντιπροσωπευτικά δείγματα του πρώτου Μυκηναϊκού ρυθμού (-1550/-1500), όπως γραπτά κύπελλα τύπου Keftiu με μεσαίο ανάγλυφο δακτύλιο, που μιμούνται μεταλλικά πρότυπα. Υπάρχουν δυο χρυσά κύπελλα από την Περιστεριά και τρία άλλα μικρότερα χρυσά κύπελλα με έκτυπες σπείρες, δείγμα του μεγάλου πλούτου στη θέση αυτή κατά την Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή.

Τα πολλά ποτήρια στο παλάτι δείχνουν την ευρεία χρήση του κρασιού και σε θρησκευτικές τελετές, σε θυσίες, αλλά κυριότερα οι Μυκηναίοι πρόσφεραν κρασί στον ξένο για να τον καλωσορίσουν και να τον υποδεχτούν σαν άρχοντα.Εκτός από το κρασί στις προμήθειες του χειμώνα οι άνθρωποι της εποχής εκείνης έβαζαν να ξεραθούν και μερικά σταφύλια που τα έλιαζαν και τα έκαναν σταφίδες. Ο χωριάτης που έπινε λίγο κρασί, έδινε αντί για πληρωμή σε είδος ολόκληρη σχεδόν την παραγωγή του στους ανθρώπους των ιερών και των ανακτόρων, ως προσφορά και ως φόρο.Το σκουρόχρωμο ελληνικό κρασί αναδίδει ατμούς, είναι πλούσιο σε οινόπνευμα και είναι συχνά αρωματισμένο. Όταν δεν το προσφέρουν για σπονδή στις θεότητες και δεν το πίνουν στα επίσημα Συμπόσια, το εξάγουν σ’ όλους τους παράκτιους πληθυσμούς της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Διευκολύνει πάρα πολύ τις εμπορικές δοσοληψίες. Θολώνει το μυαλό των ηλιθίων, όπως του Κύκλωπα Πολύφημου, και διεγείρει τον ζήλο και την αγάπη των πολεμιστών, όπως του Αχιλλέα ή του Οδυσσέα. Είναι πιθανόν ότι μερικά από τα είκοσι πάνω-κάτω είδη κρασιών που ήταν γνωστά στο Αρχιπέλαγος κατά τον Μεσαίωνα, της Μονεμβασίας, το μοσχάτο, το αθήρι, το σαμιώτικο, ο ανθοσμίας (ένα γλυκό κρασί που έχει φθάσει μέχρι τα Madeira της Πορτογαλίας) ανάγονται στην απώτατη αρχαιότητα.


Αριστερά και Μέσον: Από τα περίφημα χρυσά κτερίσματα του θολωτού τάφου 3 της Περιστεριάς: (-1600). Διακρίνονται ένα μεγάλο χρυσό κύπελλο ύψους 13,5 εκ. και διάμετρο χείλους 19,5 εκ με ατέρμονα σπείρα, ένα χρυσό κύπελλο του τύπου Κεφτί με περιφερειακή ταινία στην μέση και από σειρά συνεχούς σπείρας στις δύο πλευρές της ταινίας (ύψους 7,5 εκ.), χρυσός αβαθής μόνωτος κύαθος με συνεχείς σπείρες και συγκεντρικούς στον πυθμένα του κύκλου (ύψους 4,5 εκ., διάμετρος χείλους 16 εκ.). Δεξιά: Κύπελο τύπου "Κεφτί" από τον Μυκηναϊκό οικισμό στην Τραγάνα,-1600.

Οι Μυκηναίοι αρωμάτιζαν το κρασί και χαίρονταν το άρωμα κάποιου παλιού κρασιού, όπως το άρωμα του τριαντάφυλλου, της βιλέτας, του νάρκισσου, του ζουμπουλιού. Χαίρονταν με τη μυρωδιά του ξύλου του κέδρου, του έβενου και των άλλων δέντρων που έφτιαναν τα βαρέλια του κρασιού. Δεν ξέρουμε αν θεωρούσαν τους μαύρους καρπούς και το λάδι της αγριοδαμασκηνιάς (ράμνος) ως αρωματική, καθαρτική ή χρωστική ύλη.Είχαν πολύ διαφορετική από τη δική μας αντίληψη των γεύσεων και των χρωμάτων και έτσι η μαγειρική, η ιατρική και η μαγεία διαδραματίζουν και συγχέουν τους ρόλους τους. Ακόμη και για τον Πλάτωνα είναι τρεις τέχνες ή τεχνικές που είναι δύσκολο να τις ξεχωρίσουμε.

Όλοι οι λαοί της Εγγύς Ανατολής από την Αίγυπτο ως την Βαβυλωνία και από τη Μ. Ασία ως την Πελοπόννησο θεωρούσαν τα αρώματα σαν την ψυχή των πραγμάτων, ως την πιο ευαίσθητη έκφραση της προσωπικότητας των ανθρώπων και των θεών. Η ευχαρίστηση ή η αποστροφή που ένιωθαν τα ρουθούνια τους γι’ αυτά τα «αιθέρια έλαια», όπως τόσο σωστά τα ονόμαζαν, είχαν εν μέρει θρησκευτικό ή μυστικιστικό χαρακτήρα. Οι μυρωδιές σαν μια απέραντη γραφή τους βοηθούσαν για να δώσουν κάποια σημασία στον κόσμο. Φορτωμένες με σύμβολα, αξίες και τελικούς σκοπούς δεν προορίζονταν όπως σήμερα να διεγείρουν τις αισθήσεις: μιλούσαν στο μυαλό και στην καρδιά.Ο κόσμος του Αιγαίου ήξερε από πολύ νωρίς να φυτεύει, να μπολιάζει και να κλαδεύει με πολύ προσοχή στα κτήματα. Την εποχή του Τρωικού πολέμου, οι Αιγαίοι έπιναν κρασί μέσα σε μεγάλες κούπες με δυο λαβές και έτρωγαν σταρένιο ψωμί. Ήξεραν να φτιάχνουν ένα αρωματισμένο φαγητό με όλες τις μυρωδιές της Ελληνικής γης και να προσφέρουν ένα μυρωδάτο κρασί, που δεν ξέρει κανείς αν ήταν ποτό, ηδύποτο ή το αίμα του Διονύσου. Ήθελαν να φέρουν έναν άνθρωπο κοντά στον άλλο ή να τους κάνουν πιο ανθρώπινους. Αυτή ήταν η τέχνη να δέχονται. Αρκεί να διαβάσουμε την περικοπή από την ωδή Λ της Ιλιάδας, όπου την ωραία Εκαμήδη να ετοιμάζει ένα ορεκτικό για το γέρο-Νέστορα, το βασιλιά της Πύλου. Βρίσκουμε όλα σχεδόν τα στοιχεία στις πινακίδες: πάνω σ’ ένα ωραίο στιλβωμένο μαυρόποδο και χάλκινο τραπέζι, σερβίρει κρεμμύδι «γευστικό προσφάγι για να πίνουν» χλωρό μέλι, παλιό πράμνειο κρασί, κατσικίσιο τυρί, άσπρο αλεύρι.

Τα κείμενα δίνουν την εντύπωση ενός λαού εκλεπτυσμένου, ενός θαυμάσιου πολιτισμού, που τον διατρέχει το βλέμμα του Δία και οι φτερωτές πτέρνες του Ερμή. Μια χώρα πτωχική, άγονη, σχεδόν γεμάτη βράχια, ερημιές και βαλτοτόπια. Πώς αυτή η χώρα έγινε τόσο μεγάλη και τόσο πολιτισμένη, τόσο σπουδαία; Και δεν μιλούμε για τα χρυσά προσωπεία και τους χρυσούς θησαυρούς των Μυκηναίων αλλά για την κληρονομιά που άφησαν στον κόσμο: ένα πνεύμα, δηλ. ιδέες, εφευρέσεις, μια ηθική. Και ακόμη περισσότερο ένα θρησκευτικό, πολιτικό, δικαστικό, τεχνικό, στρατιωτικό λεξιλόγιο με το οποίο ακόμη εκφράζεται. Από τους Έλληνες προέρχεται ακόμη η αγάπη για την ελεύθερη συζήτηση για την αντιπαράθεση των ιδεών, την άμιλλα, τον ανταγωνισμό και από μια εποχή, την Μυκηναϊκή, διδάχτηκε τόσα πολλά η Ευρώπη, μια εποχή όπου μερικοί τολμηροί αμφισβητούσαν την εξουσία, ταξίδευαν και ανακάλυπταν άλλες χώρες και άλλους ήρωες να πιούν κρασί μαζί τους, να αντιπαρατεθούν ή να διασκευάσουν και να εκπολιτιστούν.


Ευρήματα της σκευοθήκης του ανακτόρου του Νέστορος με πληθώρα αγγείων πόσεως.
Αρχαιολογικό μουσείο Χώρας Μεσσηνίας.

Σταθμοί της Αρχαίας Ελληνικής Ιατρικής

Είπε, και τον Παιήονα φώναξε νάρθει και να τον γιάνει.
Τότε ο Παιήονας απιθώνοντας πά στην πληγή βοτάνια
Μαλαχτικά μεμιάς τον έγιανε·θνητός μαθές δεν ήταν.
Πώς με την πρώτη το συκόγαλο το άσπρο το γάλα πήζει,
Κι ας είναι αριό, κι ως τ’ ανακάτωσες θωρείς το ευτύς πηγμένο·
Όμοια γοργά κι αυτός τον γιάτρεψε τον αντρειωμένον Άρη.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η δράση των φαρμάκων συνδέεται άμεσα με τις υπερφυσικές ιδιότητες είτε αυτών που δίνουν τα φάρμακα (χρειάζεται κάποιος θεός για να ξεριζώσει το μώλυ), είτε αυτών που τα παίρνουν (το φάρμακο γιατρεύει το τραύμα με τόσο θαυμαστό τρόπο γιατί ο τραυματισμένος δεν είναι θνητός).

Αν περάσουμε τώρα στους ιστορικούς χρόνους, μπορούμε, πολύ αδρά, να πούμε ότι υπήρχαν τριών ειδών θεραπευτές ή τριών ειδών ιατρικές δραστηριότητες:

α) ‘Λαϊκοί θεραπευτές’. Τέτοιοι θεραπευτές, που δρουν μέσα στα πλαίσια της λαϊκής παράδοσης, υπάρχουν βέβαια σε όλους τους πολιτισμούς. Στην αρχαία Ελλάδα η δραστηριότητά τους φαίνεται ότι ήταν αρκετά εκτεταμένη. Στην κατηγορία αυτή μπορούμε να συμπεριλάβουμε και τους ανθρώπους που σχετίζονταν με την προμήθεια αυτών που θα ονομάζαμε σήμερα φαρμακευτικά μέσα (και που ήσαν κυρίως βότανα). Αυτοί αναφέρονται με τα ονόματα ριζοτόμοι (= αυτοί που κόβουν ρίζες) και φαρμακοπώλαι. Εκτός από το να διακινούν φυτικά φάρμακα, προμηθεύοντας με αυτά ασθενείς και γιατρούς, έδιναν και οι ίδιοι οδηγίες και εκτελούσαν θεραπείες και μερικοί από αυτούς είχαν σημαντικό κύρος, ακόμα και ανάμεσα στους ‘επιστήμονες’ γιατρούς. Ένας τέτοιος ήταν ο Κρατεύας, o οποίος φαίνεται ότι έζησε κατά τον 1ον αιώνα π.Χ. και ότι έγραψε ένα βιβλίο για βότανα (Ριζοτομικόν), το οποίο δεν έχει διασωθεί, αλλά φαίνεται να επηρέασε σημαντικά άλλους συγγραφείς, όπως το Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο.

β) Ασκληπιεία. Τα Ασκληπιεία ήσαν ιεροί χώροι, αφιερωμένοι στον Ασκληπιό ή σε άλλους θεούς ή ήρωες. Οι άρρωστοι που προσέρχονταν για θεραπεία ακολουθούσαν διαδικασίες που περιλάμβαναν δεήσεις, θυσίες, ακροάσεις μουσικών εκτελέσεων ή θεατρικών παραστάσεων, λουτρά, δίαιτα κλπ. Το τελικό στάδιο ήταν η εγκοίμηση, δηλαδή ο άρρωστος κοιμόταν μέσα σε ειδικό χώρο του Ασκληπιείου και, στον ύπνο του, εμφανιζόταν ο θεός ή κάποια άλλη μορφή που εκτελούσε τη θεραπεία ή έδινε στον άρρωστο θεραπευτικές οδηγίες. Αυτή είναι τουλάχιστον η εικόνα που προκύπτει από τις πληροφορίες που μας δίνουν αρχαίοι συγγραφείς καθώς και από το περιεχόμενο επιγραφών που έχουν σωθεί στους αρχαιολογικούς χώρους των Ασκληπιείων. Πάντως το κύρος των Ασκληπιείων στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολύ μεγάλο και αναφέρονται πάντα με σεβασμό και θαυμασμό.

γ) ‘Επιστήμονες’ γιατροί. Ονόματα συγκεκριμένων διάσημων γιατρών υπάρχουν ήδη στα Ομηρικά έπη. Σύμφωνα με τους μύθους, ένας τέτοιος γιατρός ήταν και ο Ασκληπιός. Αυτοί όμως που θα μπορούσαμε, με κάποια συνέπεια στην ορολογία, να τους ονομάσουμε ‘επιστήμονες’ γιατρούς αρχίζουν να εμφανίζονται από την εποχή της εμφάνισης της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας, δηλ. από τον 6ο (ή και από τον 7ο) αιώνα π.Χ. Αυτή την εποχή εμφανίζονται οι δύο παλαιότερες σχολές ιατρών στην αρχαία Ελλάδα, η σχολή της Κνίδου (παράλια της Μ. Ασίας, απέναντι από την Κω) και η σχολή της Κω. Σ’ αυτή τη δεύτερη ανήκε και ο Ιπποκράτης.

Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στην Κω, πιθανώς το 450 π.Χ.. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και από αυτόν διδάχθηκε την ιατρική τέχνη. Μαζί με τον πατέρα του ανήκε στους Ασκληπιάδες, δηλ. τους γιατρούς που θεωρούσαν πρόγονό τους τον Ασκληπιό. Ταξίδεψε σε πολλά μέρη και θαυμαζόταν από τους συγχρόνους του. Είναι πιθανόν ότι πέθανε σε μεγάλη ηλικία. Δεν υπάρχουν περισσότερες βεβαιωμένες λεπτομέρειες για τη ζωή του.Η Ιπποκρατική συλλογή (corpus hippocraticum) είναι ένα σύνολο κειμένων που αποδίδονται στον Ιπποκράτη τον Κώο. Τα κείμενα αυτά φαίνεται ότι συγκροτήθηκαν σε ενιαίο σώμα (ή συλλογή) στην Αλεξάνδρεια (γύρω στο 280 π.Χ.) - και την εποχή αυτή δόθηκαν στα βιβλία της συλλογής οι τίτλοι, με τους οποίους είναι αυτά γνωστά μέχρι σήμερα. Είναι σήμερα γενικά παραδεκτό ότι τα κείμενα αυτά δεν γράφτηκαν όλα από τον Ιπποκράτη. Διάφοροι μελετητές έχουν προσπαθήσει να καθορίσουν, ποιά είναι τα ‘γνήσια Ιπποκρατικά’ και ποιά όχι, οι προσπάθειές τους όμως αυτές δεν κατέληξαν σε γενικά παραδεκτά αποτελέσματα. Θεωρείται όμως πιθανό, ότι τα περισσότερα από αυτά έχουν γραφεί μεταξύ 420 και 350 π.Χ.. Στην πραγματικότητα, ούτε για ένα από τα έργα αυτά δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα, ότι έχει γραφτεί από τον ίδιο τον Ιπποκράτη. Αντίθετα, είναι μάλλον βέβαιο, ότι δεν έχουν όλα τον ίδιο συγγραφέα. Αρκετές φορές, ένα από αυτά τα κείμενα φαίνεται να αντιμάχεται τις απόψεις που υποστηρίζει ένα άλλο από τα ίδια κείμενα. Για κάποια μάλιστα από αυτά λέγεται ότι απηχούν απόψεις της σχολής της Κνίδου, που θεωρείται, σε κάποιο βαθμό, αντίπαλος της σχολής της Κω. Παρόλα αυτά μπορούμε να πούμε ότι όλα αυτά τα κείμενα βρίσκονται μέσα σ’ ένα κοινό ‘κλίμα’ ως προς την κοσμοθεωρία τους, ως προς τις βασικές αντιλήψεις για τον κόσμο, τον άνθρωπο, την αρρώστια και τη θεραπεία.

Η Ιπποκρατική συλλογή περιλαμβάνει 60 περίπου έργα που αντιστοιχούν σε πολλά από αυτά που ονομάζουμε σήμερα κλάδους της ιατρικής ή επιστήμες που σχετίζονται με την ιατρική. Βρίσκουμε σ’ αυτήν έργα που αναφέρονται στη δομή και λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, στην πρόκληση των ασθενειών και την περιγραφή της πορείας τους, σε θεραπευτικές μεθόδους, στη χειρουργική, στη γυναικολογία και τη μαιευτική κλπ.Η θεραπευτική της Ιπποκρατικής συλλογής είναι εξειδικευμένη και παίρνει υπ’ όψιν της όλους τους παράγοντες, στους οποίους βασίζεται και η πρόγνωση (κατάσταση του αρρώστου, ιδιαίτερα κατάσταση των χυμών, πορεία της αρρώστιας, χρόνο της αρχικής εμφάνισης, αλλά και των μεταβολών της, κλιματολογική κατάσταση της περιοχής, επιδράσεις αέρων, υδάτων κλπ.). Η Ιπποκρατική θεραπευτική είναι, κατά κύριον λόγο, διαιτητική, με την ευρύτερη έννοια της λέξης. Η διατροφή του αρρώστου παίζει σημαντικό ρόλο: οι τροφές που πρέπει να παίρνει - κι αυτές που δεν πρέπει να παίρνει - ο άρρωστος, η ποσότητά τους, ο τρόπος παρασκευής τους κλπ. Αλλά στη διαιτητική θεραπεία δεν περιλαμβάνονται μόνον αυτά που αφορούν στις τροφές. Καθορίζονται ακόμα το ποσό και το είδος της κίνησης ή της άσκησης, λουτρά και πλύσεις, ενδεχόμενη αλλαγή κλίματος και τρόπου ζωής κλπ. Ανάλογες οδηγίες δίνονται και στους υγιείς για να διατηρήσουν την υγεία τους. Τα φάρμακα, που είναι βέβαια κυρίως βότανα, παίζουν δευτερεύοντα ρόλο. Αξιοσημείωτα συχνή, μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια, είναι η χρήση καθαρτικών (και εμετικών) φαρμάκων - κάτι που μπορεί να συσχετισθεί με τη θεωρία των χυμών, μια και τα φάρμακα αυτά μπορούν να διώξουν από τον οργανισμό χυμούς που η υπερβολική παρουσία τους προκαλεί αρρώστιες. Στα ίδια πλαίσια μπορεί να τοποθετηθεί και η εφαρμογή, ως θεραπευτικής μεθόδου, της αφαίμαξης.

Με βάση την αντίληψη για τη ‘θεραπευτική δύναμη της φύσης’, η Ιπποκρατική θεραπευτική χαρακτηρίζεται συχνά από στάση αναμονής, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για χορήγηση φαρμάκων ή για αφαιμάξεις. Αναμένει δηλ. ο γιατρός την κατάλληλη χρονική στιγμή στην πορεία της αρρώστιας ή σε σχέση με σημεία από το περιβάλλον (όπως το είδος των ανέμων ή άλλα καιρικά φαινόμενα). Η στάση αυτή κατηγορήθηκε από μεταγενέστερους γιατρούς ως ‘μελέτη θανάτου’, είναι όμως μια στάση που, μαζί με την έμφαση στη διαιτητική θεραπεία, αναβίωνε κάθε τόσο στην ιστορία της ιατρικής - ιδιαίτερα όταν κάποιοι γιατροί έβρισκαν λόγους να αμφιβάλουν σοβαρά για την αξία των μεθόδων θεραπείας που επικρατούσαν στην εποχή τους.Μετά τον Ιπποκράτη και μετά την εποχή της συγγραφής των Ιπποκρατικών κειμένων, η Ελληνική ιατρική χαρακτηρίζεται από τη διαδοχική εμφάνιση διαφόρων ‘σχολών’. Εμφανίζονται δηλαδή ομάδες γιατρών που υποστηρίζουν διαφορετικές, κάθε φορά, απόψεις για τη φύση του ανθρώπου, για την αρρώστια, για τους τρόπους θεραπείας. Οι κυριότερες από αυτές τις σχολές είναι οι εξής

Δογματικοί

Έτσι ονομάστηκαν γιατροί που υποστήριζαν ή θεωρούνταν ότι ακολουθούν πιστά τις διδασκαλίες του Ιπποκράτη. Χαρακτηριστικό τους είναι η στενή τους σχέση με τη φιλοσοφία και οι προσπάθειές τους για θεωρητική-φιλοσοφική θεμελίωση της Ιπποκρατικής ιατρικής. Πέρα από αυτά δεν υπάρχει πολλή συνοχή ανάμεσα σ’ αυτούς τους γιατρούς και είναι αμφίβολο, αν θα πρέπει να θεωρούνται ως ενιαία σχολήΣημαντικότεροι από τους γιατρούς που μπορούν να περιληφθούν σ’ αυτό το χώρο θεωρούνται ο Διοκλής και ο Πραξαγόρας. Ο Διοκλής ήταν μαθητής του Αριστοτέλη. Έδινε ιδιαίτερη σημασία στην υγιεινή και τα βιβλία του περιλαμβάνουν λεπτομερείς οδηγίες για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής με σκοπό τη διατήρηση της υγείας και την προφύλαξη από αρρώστιες. Παρόμοιες ήσαν και οι αντιλήψεις του Πραξαγόρα (έζησε γύρω στα 340 π.Χ.), ο οποίος είναι, επιπλέον, ο πρώτος που μελέτησε συστηματικά το σφυγμό και τη σημασία του στην ιατρική πρακτική.

Ηρόφιλος - Ερασίστρατος

Ο Ηρόφιλος (γύρω στα 300 π.Χ.) και ο Ερασίστρατος (περίπου 330-250 π.Χ.), που έδρασαν την ίδια περίπου εποχή στην Αλεξάνδρεια, αναφέρονται σήμερα στα βιβλία ιστορίας της ιατρικής κυρίως για τις ανατομικές τους μελέτες. Με αυτούς αρχίζει πραγματικά να αναπτύσσεται η Ελληνική ανατομία. Περιέγραψαν, για πρώτη φορά, με αρκετή ακρίβεια διάφορα εσωτερικά όργανα του ανθρώπινου σώματος (οφθαλμό, εγκέφαλο, καρδιά, αρτηρίες, έντερο, γεννητικά όργανα κλπ.) και έδωσαν ονόματα σε μέρη τους. Μεταγενέστεροί τους συγγραφείς, όπως ο Ρωμαίος Κέλσος (γύρω στο 40 μ.Χ.) και ο χριστιανός Τερτυλλιανός (γύρω στο 200 μ.Χ.), αναφέρουν ότι ο Ηρόφιλος και ο Ερασίστρατος πραγματοποιούσαν ανατομές σε ζωντανούς ανθρώπους, αλλά ο ισχυρισμός αυτός δεν μπορεί να διασταυρωθεί με τη βοήθεια άλλων πηγών. Ανεξάρτητα όμως από τις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν, είναι η πρώτη φορά που η ανατομία αποκτάει έναν κεντρικό ρόλο στους τομείς της γνώσης για τον άνθρωπο και της ιατρικής.

Έχουμε όμως να κάνουμε και με μια γενικότερη απομάκρυνση από την Ιπποκρατική παράδοση. Ο Ηρόφιλος εξακολουθεί να δέχεται, σε σημαντικό βαθμό, τις Ιποκρατικές θεωρίες για τους τέσσερες χυμούς. Χρησιμοποιεί όμως τις αφαιμάξεις και τα φάρμακα σε πολύ μεγαλύτερη έκταση, σε σύγκριση με την Ιπποκρατική ιατρική. Ο Ερασίστρατος διαρρηγνύει εντελώς τους δεσμούς του με την Ιπποκρατική παράδοση. Εδώ έχουμε για πρώτη φορά την εμφάνιση μιας μηχανιστικής εικόνας για τον ανθρώπινο οργανισμό. Για τον Ερασίστρατο τον κύριο ρόλο για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και για την εμφάνιση ασθενειών παίζουν τα στερεά μέρη του (η αντίληψη αυτή ονομάσθηκε και στερεοπαθολογία). Η πέψη είναι μια μηχανική διαδικασία λειοτρίβησης των τροφών. Η καρδιά λειτουργεί σαν υδραυλική αντλία με βαλβίδες. Παρόμοιες αντιλήψεις αναπτύσσονται και για τις άλλες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού.

Εμπειριστές

Οι γιατροί αυτής της σχολής δεν τρέφουν εκτίμηση για τη φιλοσοφία και τις θεωρίες - αποτελούν, θα λέγαμε, τον αντίποδα των δογματικών. Ως βάση της ιατρικής θεωρούν την εμπειρία που αποκτάει ο γιατρός παρακολουθώντας την πορεία της αρρώστιας και τα αποτελέσματα της θεραπείας. Έτσι περιγράφουν και καταγράφουν περιπτώσεις αρρώστων και τα αποτελέσματα των φαρμάκων που δοκιμάζουν σε αυτούς. Αντίθετα, δεν τους ενδιαφέρει η ανατομία, καθώς επικεντρώνεται στο νεκρό σώμα και όχι στο ζωντανό άρρωστο. Η σχολή αυτή αποκτάει επιρροή από το 200 π.Χ. περίπου και σημαντικότερος εκπρόσωπός της θεωρείται ο Ηρακλείδης (αρχές του 1ου αιώνα π.Χ.)

Μεθοδικοί

Η σχολή αυτή αναπτύχθηκε από Έλληνες γιατρούς στη Ρώμη. Ήδη από τον 3ο π.Χ. αιώνα αρχίζουν να πηγαίνουν και να εγκαθίστανται Έλληνες γιατροί στη Ρώμη, εκεί όπου υπήρχε πλούτος και άρχοντες που αναζητούσαν καλούς γιατρούς. Ο πρώτος που αποκτάει μεγάλη φήμη εκεί είναι ο Ασκληπιάδης από την Προύσσα της Μ. Ασίας (γεννήθηκε το 124 π.Χ.). Παρόλο που υπάρχουν πολλά αδιευκρίνιστα σημεία σχετικά με τη βιογραφία και το έργο του, ο Ασκληπιάδης φαίνεται να είχε επηρεασθεί από τον Ερασίστρατο. Είχε μηχανιστικές αντιλήψεις για τον ανθρώπινο οργανισμό, στις οποίες ιδιαίτερο ρόλο παίζουν τα άτομα, με την έννοια που έδινε σ’ αυτά ο Δημόκριτος. Στον οργανισμό υπάρχουν πόροι ή ‘σωλήνες’, μέσα στους οποίους κυκλοφορούν τα άτομα. Όταν οι πόροι είναι στενοί σχετικά με το μέγεθος των ατόμων, τα άτομα δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν κανονικά. Στην αντίθετη περίπτωση, τα άτομα μπορεί να κυκλοφορούν υπερβολικά γρήγορα και να παρατηρείται αυξημένη ‘ρευστότητα’ στον οργανισμό. Και οι δύο αυτές αντίθετες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση ασθενειών.

Ο Ασκληπιάδης επηρέασε τους μεθοδικούς. Αλλά ιδρυτές αυτής της σχολής θεωρούνται ο Θεμίσων (γύρω στο 50 π.Χ.) και ο Θεσσαλός Για τους μεθοδικούς, όλες οι αρρώστιες είναι, με έναν απλουστευτικό τρόπο, αποτέλεσμα της συστολής ή της διαστολής των πόρων. Στην πρώτη περίπτωση (υπερβολική συστολή των πόρων) έδιναν το όνομα ‘status strictus’. Στην άλλη (υπερβολική χαλάρωση των πόρων) το όνομα ‘status laxus’. Δέχονταν ακόμα μια ενδιάμεση κατάσταση, στην οποία άλλοι πόροι ήσαν συσταλμένοι και άλλοι χαλαροί, κι αυτή την ονόμαζαν ‘status mixtus’.Οι μεθοδικοί δεν ενδιαφέρονταν για την ανατομία και τη φυσιολογία. Την κατάσταση των πόρων την διαπίστωναν από τα συμπτώματα που εμφάνιζε ο άρρωστος. Οι θεραπευτική τους, όπως και του Ασκληπιάδη, έδινε το κύριο βάρος σε φυσικά μέσα και υγιεινοδιαιτητική αγωγή (ρύθμιση της τροφής, λουτρά, μαλάξεις, γυμναστική κλπ.) Ήταν δηλ. μια θεραπευτική που δεν βρισκόταν μακριά από τις Ιπποκρατικές αρχές, παρόλο που εδώ η θεωρητική βάση είναι εντελώς διαφορετική.Στους μεθοδικούς ανήκει και ο Σωρανός (γύρω στα 100 μ.Χ.), αν και διαφοροποιείται κάπως, δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην ανατομία. Ο Σωρανός αναγνωρίζεται γενικότερα για το έργο του στη μαιευτική και τη γυναικολογία.

Πνευματικοί

Το πνεύμα είναι μια έννοια που τη συναντάμε συχνά στην αρχαία Ελληνική φιλοσοφία ήδη από την εποχή των Προσωκρατικών. Το πνεύμα συγγενεύει με τον αέρα ή είναι κάτι που βρίσκεται μέσα στον αέρα και έχει, θα μπορούσαμε να ειπούμε, ζωοποιητιικές ιδιότητες ή ιδιότητες ζωογόνησης των σωματικών και ψυχικών λειτουργιών. Με άλλα λόγια θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το πνεύμα είναι ένα είδος λεπτότερης και ανώτερης ύλης. Το πνεύμα αποκτάει, στην εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα σημαντική θέση στη φιλοσοφία στα πλαίσια της σχολής των Στωικών.Οι ‘πνευματικοί’ γιατροί, που είχαν επηρεασθεί σημαντικά από τους Στωικούς, θεωρούσαν ότι το πνεύμα παίζει κυριαρχικό ρόλο στις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, από το επίπεδο της αδρής σωματικής συγκρότησης μέχρι και τις ψυχικές λειτουργίες και ότι διάφορες διαταραχές του είναι αυτές που προκαλούν τις διάφορες αρρώστιες. Με τον τρόπο αυτό μπορούσε να δομηθεί μια συγκροτημένη θεωρία της ιατρικής, στην οποία μπορούσαν να ενσωματωθούν γνώσεις και αντιλήψεις που προέρχονταν και από άλλες σχολές. Έτσι οι πνευματικοί γιατροί μπορούσαν να χρησιμοποιούν μεθόδους υγιεινοδιαιτητικής αγωγής, αφού το πνεύμα είναι κάτι που υπάρχει παντού, επομένως υπάρχει και στις τροφές. Το πνεύμα όμως υπάρχει και στο περιβάλλον, όπου συμμετέχει σε όλα τα φαινόμενα. Έτσι η έκθεση του ανθρώπου στον ήλιο, τον αέρα κλπ. σημαίνει έκθεσή του σε διάφορες μορφές πνεύματος. Τα φάρμακα πάλι, κατά τους πνευματικούς, ασκούσαν τη δράση τους επηρεάζοντας το πνεύμα του ανθρώπινου οργανισμού. Αφού το πνεύμα υπάρχει σε όλα τα πράγματα και επενεργεί σε όλες τις λειτουργίες και σε όλες τις θεραπευτικές πράξεις, οι πνευματικοί μπορούσαν να ενσωματώνουν θεραπευτικές αντιλήψεις που προέρχονταν από διαφορετικά ιατρικά συστήματα. Έτσι προετοίμαζαν, κατά κάποια έννοια, το δρόμο για τους εκλεκτικούς.

Εκλεκτικοί

Αυτοί που ονομάσθηκαν εκλεκτικοί δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν ενιαία σχολή, γιατί δεν ακολουθούν συγκεκριμένο σύστημα ή συγκεκριμένη μέθοδο. Αυτό που τους χαρακτηρίζει είναι ότι παίρνουν, ως προς τις θεωρητικές βάσεις και ως προς τις θεραπευτικές προσεγγίσεις, στοιχεία από διάφορες σχολές - αυτά που θεωρούν περισσότερο αποδεκτά ή περισσότερο χρήσιμα. Στους εκλεκτικούς μπορεί να περιληφθεί και ο Γαληνός - αυτός που θεωρείται γενικά ως ο δεύτερος, μετά τον Ιπποκράτη, μεγάλος γιατρός της αρχαίας Ελλάδας

Μια σημαντική μορφή της περιόδου αυτής είναι ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης. Ήταν Έλληνας από την περιοχή της Ταρσού της Κιλικίας, έζησε το δεύτερο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ και υπηρέτησε ως χειρουργός στο στρατό του Νέρωνα και του Βεσπασιανού. Στο βιβλίο του ‘περί ύλης ιατρικής’ περιγράφονται 950 περίπου φάρμακα, από τα οποία τα 600 είναι φυτικά (τα υπόλοιπα ζωικά ή ορυκτά). Ο Διοσκουρίδης δίνει οδηγίες για την αναγνώριση, συλλογή και διατήρηση των φαρμάκων. Για κάθε φυτό δίνει το όνομα και τα συνώνυμά του, τη βοτανική περιγραφή του, τις θεραπευτικές του ιδιότητες και οδηγίες για την παρασκευή των φαρμάκων. Αξιοσημείωτο είναι ότι περιλαμβάνει και ‘εξωτικά’ φυτά, δηλ. φυτά που προέρχονται από μακρυνές χώρες. Λέγεται ότι γνώσεις για τέτοια φυτά απέκτησε κατά τις συνεχείς μετακινήσεις του με το Ρωμαϊκό στρατό. Για τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών (και των άλλων φαρμάκων) ο Διοσκουρίδης δεν παραπέμπει σε κάποιο θεωρητικό σχήμα και η προσέγγισή του θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως εμπειρική. Είναι μάλλον βέβαιο ότι το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει και συστηματοποιεί γνώσεις που έρχονται από πολύ παλαιότερα, ακόμα και πριν από τα Ιπποκρατικά κείμενα, μαζί με άλλες νεώτερες, στις οποίες ο συγγραφέας δίνει τη δική του έκφραση. Στην πραγματικότητα μπορεί να διαπιστώσει κανείς, σε αρκετά μεγάλη έκταση, μια συνέχεια ανάμεσα στις γνώσεις και στα κείμενα που αφορούν σε φάρμακα και φαρμακευτικές θεραπείες, είτε αυτά είναι παλαιότερα, είτε μεταγενέστερα του Διοσκουρίδη.Το βιβλίο του Διοσκουρίδη, που μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο (διασωζόμενο) σύγγραμμα φαρμακολογίας, επηρέασε σημαντικά τους επομένους συγγραφείς, ανάμεσα στους οποίους και το Γαληνό. Μετά τη μετάφρασή του στα Λατινικά έγινε, στη Δύση, το κλασσικό σύγγραμμα αναφορικά με τα φάρμακα για πολλούς επόμενους αιώνες. Απετέλεσε ακόμα κύρια πηγή για ιατρικά συγγράμματα, για τα βοτανολόγια της Αναγέννησης και, αργότερα, για τις φαρμακοποιίες.

Ο Γαληνός (περίπου 130-201 μ.Χ.) γεννήθηκε στην Πέργαμο της Μ. Ασίας. Σπούδασε στην Πέργαμο, στη Σμύρνη και την Αλεξάνδρεια ιατρική, φιλοσοφία και ρητορική. Άσκησε την ιατρική, κατά το μεγαλύτερο μέρος, στη Ρώμη και ήταν προσωπικός γιατρός του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου καθώς και άλλων αυτοκρατόρων..Ο Γαληνός διαπραγματεύεται στα έργα του όλους τους τομείς της ιατρικής, όπως υπήρχαν στην εποχή του. Σε μεγάλη έκταση, δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί η προέλευση αυτών που περιλαμβάνονται στα έργα του, τί δηλαδή από αυτά είναι προσωπική του συμβολή και τί έχει πάρει από άλλους. Ο ίδιος δέχεται ότι κύρια πηγή του αποτελεί ο Ιπποκράτης, τον οποίο θεωρεί δάσκαλό του και τον εαυτό του συνεχιστή του έργου του Ιπποκράτη. Άλλωστε αρκετά έργα του είναι, στην πραγματικότητα, σχόλια πάνω σε Ιπποκρατικά έργα. Ο Γαληνός εσυστηματοποίησε τις θεωρίες των τεσσάρων χυμών και των τεσσάρων ποιοτήτων. Οι θεωρίες αυτές αποτελούν, κατά κάποιον τρόπο, τον πυρήνα του θεωρητικού οικοδομήματος του Γαληνού. Το θεωρητικό αυτό οικοδόμημα, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τη Ιπποκρατική συλλογή, παρουσιάζεται εξαιρετικά συγκροτημένο και επεξεργασμένο. Ο Γαληνός θέλει, η ιατρική του να έχει στέρεες φιλοσοφικές βάσεις, να έχει λογική δομή, να μην περιέχει αντιφάσεις Η σαφήνεια και η λογική συγκρότηση των έργων του Γαληνού είναι ασφαλώς ένας από τους λόγους που έκαναν να έχει τόσο μεγάλη απήχηση στους μεταγενέστερους.

Από την άλλη μεριά, το έργο του Γαληνού αναφέρεται, σε μεγάλη έκταση, στην εμπειρία, σε εμπειρικά δεδομένα. Σημαντικό ρόλο παίζουν εδώ οι ανατομικές γνώσεις - και πάλι σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Ιπποκρατική συλλογή. Ο Γαληνός έκανε πολύ συχνά ανατομές σε ζώα κάθε είδους και περιγράφει με λεπτομέρεια τις παρατηρήσεις του. Τα πειράματα αυτά δεν ήσαν απλώς ανατομικά πειράματα, αλλά είχαν και το χαρακτήρα πειραμάτων φυσιολογίας. Γιατί πολλές φορές έκανε ανατομές σε ζωντανά ζώα και παρατηρούσε και περιέγραφε τις αντιδράσεις τους και τα συμπτώματα που εμφανίζονταν, καθώς επενέβαινε, με διάφορους τρόπους, στα εσωτερικά τους όργανα. Τέτοια πειράματα γίνονταν πολλές φορές μπροστά σε θεατές και προκαλούσαν μεγάλη εντύπωση. Γενικά, η ανατομία του Γαληνού έχει ένα χαρακτήρα λειτουργικής ανατομίας. Δεν αρκείται να περιγράφει το πώς είναι κατασκευασμένο ένα όργανο, αλλά θέλει να δείξει και για ποιό λόγο είναι κατασκευασμένο έτσι και ποιό σκοπό εξυπηρετεί. Το ότι η ανατομία θεμελιώνεται έτσι και φιλοσοφικά είναι ίσως ένας λόγος που κάνει τον Γαληνό να μεταφέρει εύκολα και στον άνθρωπο τις ανατομικές γνώσεις που είχε αποκτήσει από τις ανατομές ζώων. Γίνεται γενικά δεκτό ότι ο Γαληνός δεν έκανε ανατομές σε ανθρώπινα πτώματα.

Παρόλο που θεωρητικά υποστηρίζει τις απόψεις του Ιπποκράτη για τη θεραπευτική δύναμη της φύσης, στη θεραπευτική πρακτική ο Γαληνός χρησιμοποιεί πολύ περισσότερο τα φάρμακα. Τα φάρμακά του συχνά περιέχουν έναν μεγάλο αριθμό συστατικών (χαρακτηριστικά είναι τα διάφορα σκευάσματα θηριακής).Ο Γαληνός έμελλε να επηρεάσει, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον γιατρό της αρχαιότητας, την εξέλιξη της ιατρικής στη Δύση, τουλάχιστον μέχρι την Αναγέννηση. Τα βιβλία του μεταφράσθηκαν στα Λατινικά και επικράτησαν ως κλασσικά συγγράμματα στις ιατρικές σχολές της Ευρώπης. Σ’ αυτό συνετέλεσε και το γεγονός, ότι υιοθετήθηκαν από τους Άραβες γιατρούς, οι οποίοι, με τη σειρά τους, επηρέασαν αποφασιστικά τη Μεσαιωνική Δύση.

Θαλής ο Μιλήσιος, «Πάντα πλήρη θεών και δαιμόνων».

«Χαλεπόν Εαυτόν Γνώναι» «Πάντα πλήρη θεών και δαιμόνων». Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο Θαλής υπήρξε ο πρώτος φιλόσοφος και η φιλοσοφία αρχίζει με αυτόν. Δεν υπήρξε γνωστός σε εμάς φιλόσοφος πριν από τον Θαλή τον Μιλήσιο. Υιός του Εξαμύου και της Κλεοβουλίνης, γεννήθηκε στα τέλη του 7ου π.κ.ε. αιώνα και πέθανε στα μέσα του 6ου.

Η σκέψη του ουσιαστικά σηματοδοτεί την αφετηρία της οργανωμένης Ελληνικής Φιλοσοφίας και ο ίδιος -θεμελιωτής της λεγομένης «Ιωνικής Σχολής»- απεκλήθη ορθώς από τους σύγχρονους ελληνιστές μελετητές, «Πατέρας Της Φιλοσοφίας»: «πρώτος την περί φύσεως ιστορίαν τοις Έλλησιν εκφήναι» (όπως έγραψε ο Σιμπλίκιος).

Μια αληθινά πολυεπίπεδη προσωπικότητα ο Θαλής, πολιτικός, φιλόσοφος, χωρομέτρης, φυσικός, μηχανικός και αστρονόμος που προέβλεψε και προείπε την ολική ηλιακή έκλειψη του 585 π.κ.ε. (Ηρόδοτος Ι, 74), που δίδαξε τον προσανατολισμό από τον αστερισμό της Μικράς Άρκτου και κατασκεύασε το περίφημο «διαστημόμετρον» για τον υπολογισμό των αποστάσεων των πλοίων από την ξηρά -υπήρξε πάνω απ’ όλα βαθύς μελετητής και διδάσκαλος στο κατ’ εξοχήν «ιωνικό» φιλοσοφικό ζήτημα, εκείνο δηλαδή της φυσικής συστάσεως του Συμ-Παντός Κόσμου.

Διατύπωσε μια θεωρία για τις ανά τακτά χρονικά διαστήματα επαναλαμβανόμενες πλημμύρες του ποταμού Νείλου, ενώ ως μηχανικός στο στρατό του Κροίσου πέτυχε τη διάβαση του ποταμού Άλυ.

Η διδασκαλία του Θαλή, παρουσιάζει το Ύδωρ ως πρωταρχική ουσία, από το οποίο Ύδωρ παρουσιάζει τα πάντα να προέρχονται. «Των πάντων τα σπέρματα έχουν την φύση τους υγρή, το δε ύδωρ είναι η φυσική αρχή των υγρών πραγμάτων». Δεν ξέρουμε πώς ακριβώς το εννοούσε αυτό, όπως δεν ξέρουμε πως και τι εννοούσαν οι περισσότεροι φιλόσοφοι Έλληνες η μη, γι αυτό και ο καθένας αποδίδει κατά το δοκούν.

O Σταγειρίτης αναφέρει: To ερωτάν περί των πρώτων αρχών και αιτίων… αλλά Θαλής μεν ο της τοιαύτης αρχηγός φιλοσοφίας ύδωρ φησίν είναι αρχήν... (Το να ερωτά κάποιος για τις πρώτες αρχές και τα αίτια είναι φιλοσοφία… αλλά ο Θαλής, ο εισηγητής της φιλοσοφίας, ισχυρίζεται ότι το νερό είναι η πρώτη αρχή) – Αριστοτέλους, “Μετά τα φυσικά” και ουχί “μεταφυσικά”

Κατά τον Αριστοτέλη ο Θαλής θεωρούσε ότι η αρχή των πάντων δεν είναι κάποιος θεός, αλλά ένα ενιαίο, πρωταρχικό στοιχείο, το ύδωρ-νερό. O κόσμος συντηρείται από το ύδωρ-νερό και η Γη πλέει πάνω στο νερό, όπως ένα πλοίο. Πίστευε πως, επειδή το νερό είναι κοινό σε όλα τα όντα, με αυτό μπορούν να εξηγηθούν όλα τα φυσικά φαινόμενα.

Ακόμη και ο Πλάτωνας τον θεωρεί σπουδαίο πρακτικό αστρονόμο και γεωμέτρη, ιδιαίτερα ικανό στο να επινοεί σπουδαία πράγματα για τεχνικές ανάγκες, αλλά χρεώνει στον Όμηρο την άποψη ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Ωκεανό.

Για τον ιδιοφυή Θαλή, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους «Επτά Σοφούς των Ελλήνων» και σύμφωνα με τον Ιερώνυμο μέτρησε το ύψος των πυραμίδων από την σκιά τους, τη στιγμή ακριβώς που ο δικός του ίσκιος ήταν ίσος με το πραγματικό του ύψος. (Διογένης Λαέρτιος Ι, 277), η Φύση και ο Κόσμος γενικότερα, είναι «έμψυχοι και δαιμόνων πλήρεις».

Τα πάντα εμπεριέχουν  θεούς και δαίμονες: «Πάντα πλήρη θεών και δαιμόνων». Επίσης εδώ μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε σχετικά με το τι εννοούσε ο φιλόσοφος, το σίγουρο είναι, πάντως, πως δεν είχε στο μυαλό του τους θεούς του Ομήρου, ούτε τους μεταμοντέρνους, ούτε τίποτε από αυτά που οι άνθρωποι αποκαλούν θεό.

Συνεπής προς την θεωρία του, ο φιλόσοφος απέφευγε συστηματικά την κρεοφαγία και κάθε τροφή αίματος, όπως άλλωστε και την άσκοπη οινοποσία και σπατάλη χρόνου. Μία περίληψη της θεωρίας του μεγάλου φιλοσόφου Θαλή, ίσως σωστά, ίσως «στωϊκά» παρερμηνευμένη- δίδεται από τους Θεόφραστο και Αέτιο: «Ο Θαλής έλεγε ότι το θείο είναι ο νους του Κόσμου, το δε Σύμπαν είναι έμψυχο, γεμάτο από θεότητες και δαιμόνους. Το πρωταρχικό Υγρό δε από θεία δύναμη διαπερνάται η οποία και το κάνει να κινείται». Εδώ μιλάει για τον Αιθέρα και όχι για, όποιες οντότητες, αποκαλούνται θεοί.

Γραπτά του ιδίου του φιλοσόφου, δεν διασώθηκαν αν και είναι ανόητο, να υποστηριχθεί, ότι δεν υπήρξαν εξαρχής (ο Σιμπλίκιιος αναφέρει τη «Ναυτική Αστρολογία», ο Διογένης Λαέρτιος τα «Περί Τροπής» και «Περί Ισημερίας», ο Λόβων αναφέρει 200 εξάμετρα και ο Ησύχιος -στη «Σούδα»- ότι «έγραψε περί των μετεώρων εν έπεσι»  Οι πληροφορίες για τον φιλόσοφο και την διδασκαλία του μεγάλου αυτού ανδρός, έφθασαν σ’ εμάς από τους μεταγενεστέρους του συγγραφείς, φιλοσόφους και σχολιαστές.

Στον Θαλή, αποδίδονται τα σοφίσματα.

«Μη πάσι πίστευε» («Μη πιστεύεις τους πάντες»)

«Ειρήνην αγάπα» («Αγάπα την ειρήνη»)

«Χαλεπόν εαυτόν γνώναι» («Είναι δύσκολο να γνωρίσεις τον εαυτό σου») και

«Ουδέν τον Θάνατον διαφέρειν του Ζειν» («Σε τίποτα δεν διαφέρει ο θάνατος από την ζωή»).

Σοφός, Σοφία, Φιλόσοφος. Οι λέξεις «σοφός» και «φιλοσοφία» απαντώνται ήδη από τον 6ο αιώνα π.κ.ε. Στους επικούς ποιητές Όμηρο και Ησίοδο εμφανίζονται οι λέξεις «σοφός» και «σοφία» οι οποίες σημαίνουν απλώς ότι κάποιος είναι ικανός στην εξάσκηση ενός επαγγέλματος. Για τον Όμηρο ο καλός τεχνίτης και ο ικανός ναυτικός είναι σοφοί. Στη συνέχεια σοφός θεωρείται και αυτός που ξέρει να κυβερνά και γνωρίζει πολύ καλά τους νόμους.

Σοφία, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, είναι η άριστη γνώση αλλά και η φρονιμάδα, ενώ η λέξη φιλοσοφία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 6ο αιώνα π.κ.ε. στην Ιωνία για να δηλώσει την καινούργια τάση, το ζήλο για τη μάθηση. Στην αρχή ήταν λέξη της καθημερινότητας, αλλά μετά εξυψώθηκε σε επιστημονικό όρο. Για πρώτη φορά η λέξη εμφανίστηκε σε ένα απόσπασμα που αποδίδεται με βεβαιότητα στον Ηράκλειτο:

Χρη γαρ ευ μαλα πολλών ίστορας φιλοσόφους άνδρας είναι (απόσπασμα 35)
(Πρέπει να γνωρίζουν πολλά οι φιλόσοφοι).

Για τον Ηρόδοτο και το Θουκυδίδη φιλοσοφία είναι μεταξύ άλλων και η αγάπη της σοφίας ή, πιο απλά, η αναζήτηση της γνώσης για τη γνώση και όχι μόνο για την εφαρμογή και την πρακτική ωφέλεια. O Κροίσος, σύμφωνα με την αναφορά του Ηροδότου, λέει στο Σόλωνα: Ως φιλοσοφέων γην πολλήν θεωρίης είνεκεν επελήλυθας – (Άκουσα ότι από αγάπη για την επιστήμη έκανες πολλά ταξίδια για να παρατηρήσεις και να μελετήσεις). Για το Θουκυδίδη επίσης η λέξη έχει την ίδια σημασία – είναι η μελέτη χωρίς ιδιοτέλεια (Επιτάφιος). Τέλος, η σωκρατική σχολή είναι αυτή που κατοχύρωσε τελικά τη λέξη ως τεχνικό όρο.

Αναξιμένης ο Μιλήσιος «Αήρ και πολλαπλοί κόσμοι»

«Αρχή των πάντων ο αήρ»
Αναξιμένης ο Μιλήσιος (585-525 π.κ.ε.)
Για τον μαθητή του Αναξίμανδρου, Αναξιμένη, ο αήρ ήταν η αχανής υλική μάζα -που βρισκόταν σε συνεχή κίνηση, όπως ακριβώς το άπειρο του Αναξίμανδρου- στην οποίαν αναγόταν γενετικά καθετί που υπήρχε.

«Ο Αναξιμένης ήταν Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, ο τρίτος στη διαδοχή Μιλήσιος φιλόσοφος, ήταν γιος του Ευρύστρατου και μαθητής του Αναξίμανδρου. Δραστηριοποιήθηκε στο δεύτερο μισό του 6ου π.κ.ε. αιώνα και πέθανε πιθανώς σε ηλικία 60 χρονών κατά την 63η Ολυμπιάδα (528-525 π.κ.ε.). Για τον βίο και τις δραστηριότητες του Αναξιμένoυς γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Οι περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του βασίζονται στον Θεόφραστο, που διασώζεται περιληπτικά από τον Σιμπλίκιο. Αποσπάσματα της φιλοσοφίας του βρίσκονται σε κείμενα του Αριστοτέλη, του Πλούταρχου, του Ιππόλυτου και του Αέτιου.
Ο Αναξιμένης αποδεχόταν κι αυτός, όπως όλοι οι άλλοι Ίωνες φιλόσοφοι, την βασική μονιστική αρχή της Ιωνικής Σχολής ότι τα πάντα πηγάζουν από μία αρχή και τελικά καταλήγουν σ’ αυτήν. Σύμφωνα με τις απόψεις του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου, αρχή των πάντων ήταν ο αέρας, που κατ’ αυτόν ήταν άπειρος, δηλαδή απροσδιόριστος και αιώνιος. Ο αήρ ήταν η αχανής υλική μάζα στην οποίαν αναγόταν γενετικά καθετί που υπήρχε. Αυτό ακριβώς επισημαίνει ο Ψευδο-Πλούταρχος: «Αναξιμένην δε φασι την των όλων αρχήν τον αέρα ειπείν και τούτον είναι τω μεν μεγέθει άπειρον, ταις δε περί αυτόν ποιότησιν ωρισμένον» {[Plut.] Strom. 3 (D 579)}.
«Αήρ και πολλαπλοί κόσμοι»
Ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει για τον Αναξιμένη ότι, εκτός από μαθητής του Αναξίμανδρου (610-540 π.κ.ε.), υπήρξε και μαθητής του Παρμενίδη (540-470 π.κ.ε.) – δεν αντιστοιχούν, όμως, σωστά οι ημερομηνίες–, ενώ επισημαίνει ότι θεωρούσε τον αέρα ως πρώτη αρχή:
«Αναξιμένης Ευρυστράτου, Μιλήσιος ήκουσεν Αναξιμάνδρου, ένιοι δε και Παρμενίδου φασίν ακούσαι αυτόν. ούτος αρχήν αέρα είπεν και το άπειρον. Κινείσθαι δε τα άστρα ουχ υπό γην, αλλά περί γην. κέχρηταί τε λέξει Ιάδι απλή και απερίττω» (Φιλοσόφων Βίοι ΙΙ, 3).
Ο Ήλιος, η Σελήνη και όλα τα άστρα δεν περνούν κάτω, αλλά γύρω από τη Γη. Αυτό σημαίνει ότι ο Αναξιμένης «σχεδίασε» μια εικόνα του Κόσμου όχι σφαιρική, όπως πρότεινε ο δάσκαλός του Αναξίμανδρος, αλλά μάλλον ημισφαιρική.
Ο αέρας του Αναξιμένη βρισκόταν σε συνεχή κίνηση, όπως ακριβώς το άπειρο του Αναξίμανδρου. Τελικά από αυτή την αέναη κίνηση του αέρα δημιουργήθηκε όλη η ποικιλία φαινομένων και πραγμάτων. Από τον αέρα μέσω της αραίωσης προερχόταν το πυρ, ενώ μέσω της συμπύκνωσης του αέρα δημιουργήθηκαν τα ύδατα και η γη.
Πράγματι, ο Αναξιμένης θεωρούσε ως καθοριστική υλική αρχή της Δημιουργίας τον αέρα:
«Τον τα πάντα περιλαμβάνοντα και συνέχοντα και δι ἀραιώσεως και πυκνώσεως πάντα τα ορατά και αισθητά παράγοντα».
Γένεσις και φθορά κόσμων διαδέχονται ακατάπαυστα η μία την άλλη. Ο Αναξιμένης πρέσβευε, όπως και ο Αναξίμανδρος, ότι ο Κόσμος μας δεν ήταν ο μοναδικός που υπήρχε. Ταυτόχρονα υποστήριζε ότι η αχανής μάζα του αέρα περιείχε αναρίθμητους Κόσμους που συνεχώς γεννιούνταν και πέθαιναν, επιστρέφοντας στο αρχικό άπειρο (νεφέλωμα;).
Μολονότι ο Αναξιμένης, υιοθέτησε το «άπειρον» του Αναξίμανδρου για να προσδιορίσει μ’ αυτό την βασική αρχή του, τον αέρα, εντούτοις δεν ακολούθησε την άποψη του προκατόχου του ως προς τα παράγωγά του πρωταρχικού αυτού υλικού στοιχείου. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ στον Αναξίμανδρο έχουμε διαδοχή κόσμων, η φιλοσοφική σκέψη του Αναξιμένη μας οδηγεί στηνταυτόχρονη πολλαπλότητα κόσμων. Φαίνεται πως ο Αναξιμένης υπερκέρασε την φιλοσοφική άποψη του διδασκάλου του και επέφερε αισθητή βελτίωση στο κοσμολογικό σύστημα του Αναξίμανδρου.
Η άποψή του αυτή αντικατοπτρίζει σύγχρονες απόψεις της Αστροφυσικής για άπειρους υπεραισθητούς κόσμους, που συνυπάρχουν με τον δικό μας, αλλά δεν γίνονται αισθητοί από εμάς. Επίσης, στην φιλοσοφία του παραλλήλισε τον Κόσμο και το άτομο, τον αέρα και την ψυχή, πράγμα που φαίνεται στην μόνη φράση που επιζεί από το έργο του:
«Οίον η ψυχή, φησίν, η ημετέρα αήρ ούσα συγκρατεί ημάς, και όλον τον κόσμον πνεύμα και αήρ περιέχει» [(Αέτ. I 3, 4 (D. 278)].
Αυτή η πρόταση περιέχει το σπέρμα της διδασκαλίας της Φυσικής για τον μακρόκοσμο και τον μικρόκοσμο, η οποία διαμορφώθηκε πολύ πολύ αργότερα.
Αυτό ακριβώς θέλουμε να δείξουμε επιμένοντας στην θέση μας ότι ο 17ος αιώνας και οι μετέπειτα δύο αιώνες δεν ήταν τίποτε άλλο από μία ρήξη, μια επικράτηση της Μηχανοκρατίας και, για λίγους αιώνες, του περιορισμένου μοντέλου της Νευτώνειας-Ευκλείδειας επιστήμης, ενώ ουσιαστικά η μη αισθητή γεωμετρία του Riemann είναι εκείνη η οποία περιγράφει αυτό ακριβώς που πίστευαν και πρέσβευαν οι περισσότεροι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι.

Η κίνηση: Το πυρ, όπως ήδη αναφέραμε, παράγεται από την μάνωση (αραίωση) του αέρα, ενώ το νερό και η γη από την συμπύκνωσή του. Αντίθετη διεργασία παρέχει και πάλι τον αέρα. Η κίνηση, κατά τον Αναξιμένη, είναι έμφυτη ιδιότητα της αεριώδους ύλης και με την επενέργειά της επιτυγχάνονται τόσο η αραίωση όσο και η πύκνωση. Δηλαδή ο Αναξιμένης πίστευε ότι από τον αέρα, μέσω μιας διαδικασίας πύκνωσης και αραίωσης, δημιουργήθηκαν το πυρ, το νερό και η γη.
Από τον αέρα διαχωρίστηκαν με πύκνωση τα βαριά σώματα που κατευθύνθηκαν προς τα κάτω και σχημάτισαν την Γη. Μια αντίθετη διαδικασία, μέσω της αραίωσης, σχημάτισε τα ελαφρά σώματα. Αυτά οδηγήθηκαν προς τα επάνω και δημιούργησαν τα άστρα και τον Ήλιο. Η κίνηση των σωμάτων προέκυπτε από την διαφορά στο βάρος και την θερμότητά τους. Τέλος, η συνοχή τους οφειλόταν στον πυκνό και ψυχρό αέρα, τον οποίο περιείχαν τα σώματα αυτά.
Πολύ πιθανόν, όπως διατείνονται πολλοί μελετητές του έργου του, η κίνηση που περιγράφει ο Αναξιμένης να αντικατοπτρίζει την περιστροφική κίνηση. Η περί άξονα, λοιπόν, κίνηση δίνει γένεση σε όλα τα σώματα, τα οποία αφού διανύσουν και τερματίσουν τον βίο τους, διαλύονται μέσω της διαδικασίας της αραιώσεως.
Γη και δημιουργία: Στην δημιουργία που βρισκόμαστε, πρώτη δημιουργήθηκε η Γη από συμπύκνωση του αεριώδους περιβλήματός της. Επειδή δε στον αέρα -καλύτερα απ’ όλα τα σώματα- συγκρατούνται εκείνα που έχουν μεγάλη επιφάνεια, γι’ αυτόν τον λόγο η Γη παρομοιάζεται με τεράστιο πλατύ δίσκο μεγάλης έκτασης. Η Γη ήταν «πλατεία επ ἀέρος οχουμένη», δηλαδή είναι μία πεπλατυσμένη επιφάνεια, η οποία ακινητεί στο κέντρο του Σύμπαντος, στηριζόμενη στον αέρα.
Ο Αριστοτέλης (Περί Ουρανού Β, 294b, 13-17) ανέφερε ότι ο Αναξιμένης, όπως ο Αναξαγόρας και ο Δημόκριτος, θεωρούσαν πως αιτία της ακινησίας της Γης ήταν το πλατύ σχήμα της:
«Αναξιμένης δε και Αναξαγόρας και Δημόκριτος το πλάτος αίτιον είναί φασι του μένειν αυτήν. Ου γαρ τέμνειν, αλλ ἐπιπωμάζειν τον αέρα τον κάτωθεν, όπερ φαίνεται τα πλάτος έχοντα των σωμάτων ποιείν ταύτα γαρ και προς τους ανέμους έχει δυσκινήτως δια την αντέρεισιν» (Αριστοτ. Περί Ουρανού Β, 294b, 13-17).
Ο Αναξιμένης, ο Αναξαγόρας και ο Δημόκριτος ισχυρίζονται πως αιτία της ακινησίας είναι το πλατύ σχήμα της (γης). Δεν κόβει, αλλά σκεπάζει σαν καπάκι τον αέρα από κάτω της, πράγμα που φαίνεται να κάνουν τα σώματα με το πλάτος. Αυτά δυσκολεύονται να τα κινήσουν ακόμα και οι άνεμοι, λόγω της αντίστασης.
Πράγματι, ο Αναξιμένης ο Μιλήσιος, θεωρούσε, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ότι η Γη ήταν πλατιά και πως ο Ήλιος, η Σελήνη, όπως και όλοι οι αστέρες, προήλθαν από τον πλανήτη μας:
«Πιλομένου δε του αέρος πρώτην γεγενήσθαι λέγει την γην πλατείαν μάλα· διο και κατά λόγον αυτήν εποχείσθαι τω αέρι· και τον ήλιον και την σελήνην και τα λοιπά άστρα την αρχήν της γενέσεως έχειν εκ γης. Αποφαίνεται γουν τον ήλιον γην, δια δε την οξείαν κίνησιν και μαλ ἱκανῶς θερμήν ταύτην καύσιν λαβείν» {[Plut.] Strom. 3 (D 579) ‹ I, 6}.
Την ίδια πληροφορία βρίσκουμε και στον Ιππόλυτο, ο οποίος χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Την δε γην πλατείαν είναι επ ἀέρος οχουμένην, ομοίως δε και ήλιον και σελήνην και τα άλλα άστρα πάντα πύρινα όντα εποχείσθαι τω αέρι δια πλάτος. Γεγονέναι δε τα άστρα εκ της γης δια το την ικμάδα εκ ταύτης ανίστασθαι» [Hippol. Ref. I, 7, 4-5 (D. 560 W11)].
Όσον αφορά το σχήμα του πλανήτη μας, αναφέρεται ότι η Γη, που δημιουργήθηκε από την συμπύκνωση του αεριώδους περικαλύμματός της, ήταν επίπεδη και στηριζόταν στον αέρα (Πλούταρχ. «Στρωματείς» Ι, 6 και Ιππόλυτος, «Κατά πασών των αιρέσεων έλεγχος» Ι, 7).
Ο Αέτιος γράφει ότι ο Αναξιμένης υποστήριζε πως η Γη, χάρη στο επίπεδο σχήμα της, επέπλεε στον αέρα, ο οποίος πληρούσε όλο τον χώρο του Σύμπαντος. Στον τελευταίο κρυστάλλινο ουρανό, που αποτελεί την εξώτατη ως προς την Γη στιβάδα τροχιών, βρίσκονται οι αστέρες σαν καρφιά και περιφέρονται έτσι γύρω από την Γη:
«Αναξιμένης πυρίνην μεν την φύσιν των άστρων, περιέχειν δε τινα και γεώδη σώματα συμπεριφερόμενα τούτοις αόρατα» [Αέτ. II, 13, 10, (D. 342)].
«Αναξιμένης ήλων δίκην καταπεπηγέναι τα άστρα τω κρυσταλλοειδεί. Ένιοι [;] δε πέταλα είναι πύρινα ώσπερ ζωγραφήματα» [Αέτ. ΙΙ, 14, 3, (D. 344)], και
«Αναξιμένης ουχ υπό γην, αλλά περί αυτήν στρέφεσθαι τους αστέρες» [Αέτ. II, 16, 6, (D. 346)].
Η Γη, λοιπόν, σύμφωνα με τον Αναξιμένη, ήταν ένα επίπεδο σώμα που αιωρούνταν στον αέρα και στηριζόταν πάνω σ’ αυτόν.
Όσον αφορά τον Ήλιο, ο Αναξιμένης πίστευε πως προήλθε από την Γη, ήταν όμοιος μ’ αυτήν, «πλάτος ως πέταλον» [Αέτ. II, 23, 1, (D. 352)] και ότι απέκτησε μεγάλη θερμότητα, λόγω της γρήγορης κίνησής του [Πλούταρχ. «Στρωματείς» Ι, 6 και Στρωματείς I, 3 (D. 579)]. Πρώτη, λοιπόν, σχηματίστηκε η Γη και κατόπιν τα άστρα και οι πλανήτες, που αποτελούσαν το πεπερασμένο Σύμπαν, εντός του οποίου υπήρχε ένα πλήθος σκοτεινών σωμάτων.
Η φιλοσοφία του Αναξιμένη: Ουσιαστικά δύο ήταν οι βασικές έννοιες της φιλοσοφίας του Αναξιμένη, που καθόρισαν την συμβολή του στην επιστήμη.
Αφενός μεν η έννοια του αέρα σαν κάτι το αόρατο, αφετέρου δε η θέση του ότι όλα τα είδη έχουν μία κοινή καταγωγή. Πράγματι, στην καθαρή προκοσμική του κατάσταση ο αέρας ήταν αόρατος χωρίς εσωτερική διάρθρωση και χωρίς ποιοτικά χαρακτηριστικά, έτσι ώστε να κάνουν αισθητή την ύπαρξή του. Γίνεται αισθητός μόνο με την κοσμογονική και κοσμολογική του λειτουργία, όταν η θερμοκρασία και η υγρασία του υπόκεινται σε μεταβολές (ποιοτικός μετασχηματισμός).
Μ’ αυτές τις βασικές φιλοσοφικές έννοιες του Αναξιμένη, η Σχολή της Μιλήτου πρόσφερε στην επιστήμη συγκεκριμένη επιστημονική Κοσμολογία. Επίσης, ο καθαρός λόγος του Αναξιμένη και το ότι εισήγαγε το ποσοτικό κριτήριο για τις ποιοτικές διαφορές τον κάνουν πρόδρομο της «λογικής εξήγησης». Ο Αναξιμένης ήταν ο πρώτος φυσιοδίφης, ο οποίος σε κάθε υλική μεταβολή έβλεπε μία αληθινή αιτία. Πρώτος επίσης διέκρινε τους απλανείς αστέρες από τους πλανήτες και έδωσε την φυσική εξήγηση των ηλιακών και των σεληνιακών εκλείψεων.
Για τον Ήλιο ο Αναξιμένης αναφέρει, πως προήλθε από τη Γη, πως έχει σχήμα όμοιο με αυτήν αλλά πως απέκτησε μεγάλη θερμότητα λόγω της γρήγορης κίνησής του.
Ωστόσο, είναι γεγονός ότι ο Αναξιμένης, παρά την καθαρότητα της φιλοσοφικής σκέψης του, δεν χρησιμοποίησε το εργαλείο των μαθηματικών^ αυτό το βασικό βήμα προς τον ορθολογισμό, το κάνουν οι Πυθαγόρειοι.

Πάουλο Κοέλο, «Παράδεισος και κόλαση»

Ένας άνδρας, το άλογο και ο σκύλος του περπατούσαν σε ένα δάσος. Καθώς περνούσαν κάτω από ένα δένδρο έπεσε ένας κεραυνός και τους έκανε στάχτη! Όμως ο άνδρας δεν κατάλαβε ότι είχε εγκαταλείψει αυτόν τον κόσμο και συνέχισε την πορεία του με τα δύο του ζώα. Κάποιες φορές περνάει κάποιος χρόνος μέχρι να συνειδητοποιήσουν οι νεκροί την καινούργια κατάσταση. Ο δρόμος ήταν πολύ μακρύς και ανέβαιναν σε ένα λόφο. Ο ήλιος ήταν πολύ δυνατός και αυτοί ίδρωναν και διψούσαν. Σε μια στροφή του δρόμου είδαν μια πανέμορφη μαρμάρινη πύλη, που οδηγούσε σε μια πλατεία στρωμένη με πλάκες από χρυσάφι. Ο διαβάτης κατευθύνθηκε προς τον άνθρωπο που φύλαγε την είσοδο.

- «Καλημέρα».
- «Καλημέρα», απάντησε ο φύλακας.
- «Πώς λέγεται αυτό το τόσο όμορφο μέρος;».
- «Αυτός είναι ο παράδεισος».
- «Τι καλά που φτάσαμε στον παράδεισο, γιατί διψάμε».
- «Μπορείτε, κύριε, να μπείτε και να πιείτε όσο νερό θέλετε», είπε ο φύλακας και του έδειξε την πηγή.
- «Το άλογο και ο σκύλος μου διψούν επίσης».
- «Λυπάμαι πολύ», είπε ο φύλακας, «αλλά εδώ απαγορεύεται η είσοδος στα ζώα».
Ο άνδρας αρνήθηκε με μεγάλη δυσκολία, μια και διψούσε πολύ, αλλά δεν ήθελε να πιει μόνο αυτός. Ευχαρίστησε τον φύλακα και συνέχισε την πορεία του.
Αφού περπάτησαν για αρκετή ώρα στην ανηφοριά, εξαντλημένοι πλέον και οι τρεις έφτασαν σε ένα άλλο μέρος, η είσοδος του οποίου ξεχώριζε από μια παλιά πόρτα περικυκλωμένη από δέντρα. Στη σκιά ενός δέντρου καθόταν ένας άνδρας και είχε το κεφάλι του καλυμμένο με ένα καπέλο. Μάλλον κοιμόταν.
- «Καλημέρα», είπε ο διαβάτης. Ο άνδρας έγνεψε ως απάντηση με το κεφάλι του.
- «Διψάμε πολύ το άλογό μου, ο σκύλος μου κι εγώ».
- «Υπάρχει πηγή ανάμεσα σε εκείνα τα βράχια», είπε ο άνδρας δείχνοντας το μέρος. Μπορείτε να πιείτε όσο νερό θέλετε.
Ο άνδρας, το άλογο και ο σκύλος του πήγαν στην πηγή και έσβησαν τη δίψα τους. Ο διαβάτης γύρισε πίσω να ευχαριστήσει τον άνδρα.
- «Μπορείτε να ξανάρθετε όποτε θέλετε», του απάντησε εκείνος.
- «Επί τη ευκαιρία, πώς ονομάζεται αυτό το μέρος;», ρώτησε ο άνδρας.
- «Παράδεισος».
- «Παράδεισος; Μα ο φύλακας της μαρμάρινης εισόδου μού είπε ότι εκείνο το μέρος ήταν ο παράδεισος».
- «Εκείνο δεν ήταν ο παράδεισος, αλλά η κόλαση», απάντησε ο φύλακας. Ο διαβάτης έμεινε σαστισμένος.
- «Θα έπρεπε να τους απαγορεύσετε να χρησιμοποιούν το όνομά σας. Αυτή η λάθος πληροφορία μπορεί να προξενήσει μεγάλο μπέρδεμα», είπε ο διαβάτης.
- «Σε καμία περίπτωση», αντέτεινε ο άνδρας, «στην πραγματικότητα μας κάνουν μεγάλη χάρη, διότι εκεί παραμένουν όλοι όσοι είναι ικανοί να εγκαταλείψουν τους καλύτερους φίλους τους!

Πάουλο Κέλο, Ο διάβολος και η δεσποινίδα Πριμ

Μετατραυματικό στρες

Τι είναι η μετατραυματική από στρες διαταραχή;

Η μετατραυματική από στρες διαταραχή εισήχθη σαν διαγνωστική κατηγορία μετά την αυξημένη ανίχνευση μετατραυματικών ψυχολογικών καταστάσεων σε βετεράνους του πολέμου του Βιετνάμ.

Το κεντρικό σημείο της διαταραχής είναι η ανάπτυξη χαρακτηριστικών συμπτωμάτων μετά από την έκθεση σε ένα ακραίο ψυχοτραυματικό γεγονός. Αυτό μπορεί να αφορά είτε τον ίδιο είτε τη μαρτυρία του ίδιου για ένα γεγονός το οποίο εμπεριέχει πραγματικό ή απειλούμενο θάνατο ή σοβαρό τραυματισμό του ίδιου ή άλλου. Μπορεί ακόμη να εμπεριέχει την είδηση για έναν επικείμενο ή βίαιο θάνατο, σοβαρό τραυματισμό ή απειλή θανάτου ή βλάβης που βιώθηκε από ένα μέλος της οικογένειας ή στενό συνεργάτη. Τα συμπτώματα της μετατραυματικής από στρες διαταραχής περιέχουν επίμονη αναβίωση του τραύματος, αποφυγή, υπερεπαγρύπνηση, και ψυχική νωθρότητα. Το πλήρες σύνδρομο διαρκεί για τουλάχιστον 1 μήνα και μπορεί να προκληθεί από ένα οξύ στρέσορα (διάρκεια τουλάχιστον 3 μήνες) ή ένα χρόνιο στρέσορα (διάρκεια πάνω από 3 μήνες). Μπορεί επίσης να υπάρχει καθυστερημένη έναρξη των συμπτωμάτων που συμβαίνει τουλάχιστον 6 μήνες μετά το τραυματικό γεγονός.

Πόσο συχνή είναι η μετατραυματική από στρες διαταραχή;

Μελέτες σε άτομα που είναι σε κίνδυνο έδωσαν επικράτηση που κυμαίνεται από 3% έως 58%. Η μετατραυματική από στρες διαταραχή μπορεί να προσβάλλει μέχρι και το 30% των θυμάτων μιας καταστροφής. Έχουν παρατηρηθεί μακροχρόνιες σωματικές επιδράσεις σε άτομα ακόμα και 30 χρόνια μετά από παραμονή τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η συχνότητα στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται από 1% έως 34%. Επιδημιολογική κοινοτική έρευνα στις ΗΠΑ έδειξε ότι η δια βίου επικράτηση είναι 1%, με συχνότητα 0,5% για τους άνδρες και 1,3% για τις γυναίκες. Μία άλλη κοινοτική έρευνα σε νέους ενήλικες έδειξε ότι η δια βίου επικράτηση είναι 9,2%, με 11,3% για τις γυναίκες και 6% για τους άνδρες. Η φύση του τραύματος που προδιέθεσε τη διαταραχή διέφερε επίσης μεταξύ των φύλων. Το πρωτεύον τραύμα για τους άνδρες ήταν η μάχη και η προσωπική μαρτυρία του θανάτου κάποιου, ενώ στις γυναίκες η σωματικού τύπου επίθεση ή απειλή αφορούσε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις τραυματικής εμπειρίας.

Τι ενοχλήματα έχουν οι ασθενείς με μετατραυματική από στρες διαταραχή;

Οι ασθενείς με μετατραυματική από στρες διαταραχή παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες στην κοινωνική λειτουργικότητα, στην εργασία και στις διαπροσωπικές σχέσεις. Μερικές μελέτες βρήκαν ότι ο βαθμός και βαρύτητα του στρες των διαπροσωπικών σχέσεων σχετίζεται με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Όμως, σε άλλες μελέτες βρέθηκε ότι ο βαθμός και η μακροχρόνια ανικανότητα των ασθενών σχετίζεται περισσότερο με τα καταθλιπτικά συμπτώματα παρά με τη βαρύτητα συνολικά της διαταραχής.

Τα θέματα της ποιότητας ζωής καθώς και της νοσηρότητας στους ασθενείς αυτούς είναι σημαντικά. Οι βετεράνοι του Πολέμου του Κόλπου με μετατραυματική από στρες διαταραχή είχαν υψηλότερη συχνότητα ψυχιατρικών διαταραχών (κατάθλιψη, άγχος, χρήση αλκοόλ και ουσιών, σεξουαλική και γνωσιακή δυσλειτουργία), και παθολογικών διαταραχών (άσθμα, χρόνια κόπωση, ινομυαλγία), σε σύγκριση με βετεράνους που δεν είχαν έρθει σε επαφή με μάχη. Επίσης, τα θύματα με τη νόσο αυτή ήταν περισσότερο πιθανό να είναι άνεργοι.

Τα θύματα με μετατραυματική από στρες διαταραχή μπορεί να περιλαμβάνουν βετεράνους πολέμου που έχουν συμμετάσχει σε βασανιστήρια ή θάνατο άλλων στρατιωτών ή πολιτών, επιζώντες από αεροπορική ή φυσική καταστροφή, θύματα βιασμού, επιζώντες ολοκαυτώματος, και θύματα καρκίνου. Το τραυματικό γεγονός μπορεί να αναβιωθεί με ποικίλους τρόπους. Πιο συχνά ο ασθενής βιώνει ενοχλητικές και επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις του γεγονότος ή επανάληψη του γεγονότος στα όνειρα. Μπορεί επίσης σε κάποιες περιπτώσεις να συμβούν διασχιστικές καταστάσεις που να διαρκούν από δευτερόλεπτα έως ημέρες, στη διάρκεια των οποίων ο ασθενής συμπεριφέρεται σα να ξαναζεί το γεγονός. Ο ασθενής βιώνει σημαντική δυσφορία όταν εκτίθεται σε ερεθίσματα που συμβολίζουν το τραυματικό γεγονός, όπως σε επετείους, ζεστό και υγρό καιρό (για τους βετεράνους του Βιετνάμ), και στολές φρουρών (για τους επιζώντες των ολοκαυτωμάτων). Οι ασθενείς ενδέχεται να αποφεύγουν οτιδήποτε συνδέεται με το τραύμα, όπως άνθρωποι, δραστηριότητες ή καταστάσεις. Η αποφυγή αυτή μπορεί να βιωθεί σαν αμνησία για μία συγκεκριμένη περίοδο στη διάρκεια του γεγονότος. Ψυχική νωθρότητα μπορεί επίσης να συμβεί στους ασθενείς αυτούς, κατά το οποίο αισθάνονται απομονωμένοι και αποξενωμένοι, με ανηδονία και μειωμένη ικανότητα να αισθάνονται συναισθήματα. Τα συμπτώματα τεταμένης συνείδησης που βιώνουν τα θύματα της διαταραχής αυτής περιλαμβάνουν δυσκολίες στον ύπνο, αυξημένο αντανακλαστικό τρομάγματος, υπερεπαγρύπνηση, δυσκολία στη συγκέντρωση, και αυξημένη ευερεθιστότητα.

Πέρα από τα πυρηνικά συμπτώματα της μετατραυματικής από στρες διαταραχής φαίνεται να αναπτύσσεται αλλαγή στην προσωπικότητα του ατόμου μετά από χρόνιο τραύμα. Η αλλαγή αυτή αφορά στην αίσθηση της ταυτότητας του ατόμου και των διαπροσωπικών σχέσεων, καθώς και την αίσθηση του νοήματος της ζωής. Εκτός του άγχους που κυριαρχεί, οι ασθενείς μπορεί να βιώσουν σημαντικό άγχος και συμπτώματα διάσχισης. ’λλα συμπτώματα περιλαμβάνουν την ενοχή του επιζώντα, κρίσεις πανικού, ντροπή, αίσθηση αβοήθητου και θυμό. Μπορεί να υπάρχουν περίοδοι με παρορμητικότητα, επιθετικότητα ή εκρηκτική συμπεριφορά. Τέλος, οι ασθενείς μπορεί να βιώνουν σωματικά συμπτώματα και συναισθήματα ανεπάρκειας, καθώς και ψευδαισθήσεις και παραληρήματα.

Η μετατραυματική από στρες διαταραχή μπορεί να συμβεί σε κάθε ηλικία, περιλαμβανομένης της παιδικής. Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν τους πρώτους τρεις μήνες μετά το τραύμα, αν και όταν η έναρξη είναι καθυστερημένη, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και χρόνια μετά το συμβάν. Τα θύματα των καταστροφών τείνουν επίσης να έχουν καθυστερημένη έναρξη της νόσου. Οι περισσότεροι των ασθενών πληρούν τα κριτήρια για διαταραχή από οξύ στρες αμέσως μετά το συμβάν. Οι μισοί από αυτούς τους ασθενείς όμως παρουσιάζουν ύφεση των συμπτωμάτων μέσα σε τρεις μήνες με την κατάλληλη θεραπεία. Έχουν περιγραφεί 3 στάδια της νόσου από τον Scrignar. Το πρώτο στάδιο αφορά στην απάντηση στο τραύμα. Το δεύτερο στάδιο (οξεία μορφή της διαταραχής) συμβαίνει όταν τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερο από 4 εβδομάδες. Στη διάρκεια του σταδίου αυτού μπορεί να υπάρξουν συμπτώματα ή συναισθήματα αβοήθητου, έλλειψης ελέγχου, υπερδιεγερσιμότητας, επαναβίωσης του τραύματος, φοβικής αποφυγής, αυξημένου αντανακλαστικού τρομάγματος, και σωματικά ενοχλήματα. Το τρίτο στάδιο περιγράφεται σαν χρόνια μετατραυματική από στρες διαταραχή, όταν ο ασθενής αλλάζει εστιασμό από το οξύ τραύμα στις σωματικές ανικανότητες λόγω του τραύματος. Στη διάρκεια του σταδίου αυτού, η χρήση ουσιών, το άγχος, και η κατάθλιψη είναι συνήθεις παράγοντες που επιπλέκονται. Το ιστορικό ύπαρξης συναισθηματικής διαταραχής είναι παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης της μετατραυματικής από στρες διαταραχής στις γυναίκες, ενώ το ιστορικό ύπαρξης διαταραχής άγχους καθώς και η ύπαρξη γονεϊκής ψυχικής διαταραχής είναι παράγοντας κινδύνου στους άνδρες.

Πώς θεραπεύεται η μετατρυματική από στρες διαταραχή;

Η θεραπεία της μετατραυματικής από στρες διαταραχής στη γενική κλινική πράξη περιέχει συνήθως συνδυασμό φαρμακοθεραπείας, υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας, γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας και ψυχοεκπαίδευση, αν και κάποιες ειδικές κλινικές μπορεί να χρησιμοποιούν πιο εστιασμένες θεραπείες για ειδικούς πληθυσμούς που είναι θύματα κάποιου ειδικού τραύματος. Όσον αφορά τη φαρμακοθεραπεία, η συνήθης προσέγγιση είναι η έναρξη με ένα αντικαταθλιπτικό το οποίο είναι αποτελεσματικό έναντι της ψυχικής αδράνειας και των άλλων συνοδών ενοχλημάτων. Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), οι αναστολείς της μονο-αμινοοξειδάσης (MAOIs), και τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCAs) χρησιμοποιούνται συνήθως με τη σειρά αυτή. Παρατηρείται θετικό αποτέλεσμα στο 60%-70% των περιπτώσεων. Επιπλέον, τα αντικαταθλιπτικά δείχνουν θετικό αποτέλεσμα στο 60% έως 70% των περιπτώσεων που είναι σε ψυχοθεραπεία. Οι θεραπευτικές προσπάθειες θα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον 12 εβδομάδες. Η συνολική καλυτέρευση ανάμεσα στην 2η έως 4η εβδομάδα της θεραπείας είναι ο καλύτερος δείκτης για θετική τελική θεραπεία με τον SSRI φλουοξετίνη, αλλά όχι με το τρικυκλικό αμιτριπτιλίνη (Saroten).

Αρκετοί SSRIs έδειξαν να βοηθούν στην θεραπεία της μετατραυματικής από στρες διαταραχής. Η φλουοξετίνη σε δόσεις από 20 έως 80 mg ημερησίως έδειξε να βελτιώνει τα συμπτώματα υπερδιέγερσης, επαναβίωσης, αποφυγής και ψυχικής αδράνειας. Η παροξετίνη (Seroxat) έδειξε να είναι αποτελεσματική στη θεραπεία και των τριών ομάδων συμπτωμάτων της νόσου, δηλαδή της ψυχικής αδράνειας, των ενοχλητικών σκέψεων και της υπερεπαγρύπνησης. Η σερταλίνη (Zoloft) πήρε πρόσφατα την ένδειξη από τον FDA και είναι ο μόνος SSRI με την ένδειξη για τη νόσο αυτή. Η φλουβοξαμίνη (Dumyrox) μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη. Οι ΜΑΟΙs όπως η φενελζίνη σε δόσεις από 45 έως 75 mg ημερησίως φάνηκε να βοηθά κυρίως τους ασθενείς με προεξάρχουσα την ομάδα των ενοχλητικών σκέψεων σε ποσοστό 60%. Η μοκλοβεμίδη (Aurorix), ένας αντιστρεπτός MAO-A αναστολέας, δείχνει καλά αποτελέσματα στη νόσο αυτή. Επίσης τα τρικυκλικά, όπως η ιμιπραμίνη σε δόσεις από 50 έως 350 mg ημερησίως, και η δεσιπραμίνη έδειξε να βελτιώνει τα συμπτώματα της νόσου. ’λλες μελέτες όμως με αμιτριπτιλίνη ή δεσιπραμίνη έναντι εικονικού φαρμάκου, δεν έδειξαν θετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των πυρηνικών συμπτωμάτων της νόσου.

Οι βενζοδιαζεπίνες, όπως η αλπραζολάμη (Xanax), έδειξαν λιγότερο αποτελεσματικές σε μακροχρόνιες θεραπείες, είναι χρήσιμες σε οξείες περιπτώσεις στην αντιμετώπιση του άγχους και της υπερεπαγρύπνησης, αλλά όχι στα πυρηνικά συμπτώματα των σκέψεων και της ψυχικής αδράνειας. Η κλοναζεπάμη (Rivotril), μπορεί να είναι περισσότερο χρήσιμη σε σχέση μα τις άλλες βενζοδιαζεπίνες λόγω των σεροτονεργικών ιδιοτήτων. Επίσης τα αντιδραστικά (rebound) φαινόμενα είναι συχνά κατά τη διακοπή των βενζοδιαζεπινών.

Λιγότερο συχνά χρησιμοποιούμενοι παράγοντες είναι οι β-αδρενεργικοί αναστολείς, όπως η προπρανολόλη (Inderal) σε δόσεις έως 160 mg ημερησίως και η κλονιδίνη (Catapressan), ένας α2-νοραδρενεργικός ανταγωνιστής, σε δόσεις από 0,2 έως 0,4 mg ημερησίως, που στοχεύει στα συμπτώματα υπερεπαγρύπνησης. Οι αδρενεργικοί αναστολείς είναι χρήσιμοι για ενίσχυση του αντικαταθλιπτικού αποτελέσματος.

Οι σταθεροποιητές της διάθεσης είναι μία ακόμη ομάδα φαρμάκων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της παρορμητικότητας και της ευερεθιστότητας στα άτομα με μετατραυματική από στρες διαταραχή. Τα φάρμακα αυτά περιλαμβάνουν το λίθιο, το βαλπροϊκό (Depakine), και η καρβαμαζεπίνη (Tegretol). ’λλες αγωγές περιλαμβάνουν την τραζοδόνη (Trittico), η οποία είναι χρήσιμη όταν προεξάρχουν οι διαταραχές ύπνου, και τη βουσπιρόνη (Bespar), όταν προεξάρχουν συμπτώματα άγχους. Ένα καινούργιο ψυχοτρόπο φάρμακο, η βροφαρομίνη, που συνδυάζει αναστολή της ΜΑΟ-Α και του μεταφορέα της σεροτονίνης, μελετάται επίσης στην αντιμετώπιση των ασθενών αυτών.

Κάτι που ίσως δεν γνώριζες για την έλξη

Για να έχεις επιτυχία στην αποπλάνηση πρέπει να προκαλείς έλξη και στον κόσμο της αποπλάνησης έλξη σημαίνει πρόκληση ευρείας γκάμας συναισθημάτων από κάποιον που έχει αξία. Συναίσθημα είναι η ευάρεστη ή δυσάρεστη ψυχική κατάσταση που συνοδεύεται
από ελαφριές μεταβολές των λειτουργιών του οργανισμού και είναι αποτέλεσμα κάποιου γεγονότος ή εμπειρίας. Στην περίπτωση μας είναι η διέγερση της ψυχικής κατάστασης ως αποτέλεσμα της συναναστροφής της γυναίκας με έναν άντρα. Η αξία πρέπει να επιδεικνύεται χωρίς να μπαίνεις σε κατάσταση υποταγής, χωρίς να αποδεικνύεις πολύ τον εαυτό σου και να επιδεικνύεται ''κάτω από τα ραντάρ'', σαν να έτυχε, χωρίς να την αφήνεις να καταλάβει τι της κάνεις, διαφορετικά θα έχεις το αντίθετο αποτέλεσμα.

Είτε σου βγαίνουν φυσικά είτε σκόπιμα, οι παρακάτω συμπεριφορές δείχνουν αξία και προκαλούν συναισθήματα:

- εκπέμπεις ότι έχεις μια γεμάτη και καταπληκτική ζωή με την οποία είσαι απόλυτα ευχαριστημένος και οτι ο χρόνος σου είναι αφιερωμένος στον εαυτό σου
- είσαι πάντα χαλαρός και άνετος
- είσαι παιχνιδιάρης
- έχεις χαλαρή γλώσσα του σώματος
- απολαμβάνεις την υπέροχη γεμάτη ζωή σου και δεν είσαι εύκολα διαθέσιμος
- δεν είσαι ανοιχτό βιβλίο και αφήνεις πολλά στη φαντασία
- δεν παρακαλάς κανέναν και καμία
- μιλάς με ευθύ και θρασύ τρόπο και με αστείο τόνο
- δεν επηρρεάζεσαι από κάθε τί που λένε και δεν τις παίρνεις ποτέ και πολύ στα σοβαρά
- δεν επηρρεάζεσαι από τις συναισθηματικές και ψυχικές μεταβολές τους
- τις αντιμετωπίζεις πάντα σαν μικρά κοριτσάκια
- τις κοροιδεύειες και τις πειράζεις
- δεν τους κάνεις ποτέ κοπλιμέντα χωρίς να το αξίζουν
- δεν κάνεις ποτέ κοπλιμέντα για την ομορφιά τους
- δεν σε αγγίζει η ομορφιά τους! Όσο πιο ωραίες είναι, τόσο αδιάφορη σου είναι η ομορφιά τους
- δεν δείχνεις ποτέ περισσότερο ενδιαφέρον από όσο σου δείχνουν οι ίδιες
- δεν σε νοιάζει να αποδείξεις ότι πληρείς τα στάνταρ τους και δεν προσπαθείς για αυτό
- νιώθεις άνετα με κάθε πτυχή του εαυτού σου συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικότητάς σου
- νιώθεις άνετα με τις γυναίκες συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικότητάς τους
- είσαι κοινωνικά αποδεκτός (social proof) αγαπητός αξιοθαύμαστος και αξιοσέβαστος
- δεν ασχολείσαι μαζί τους αν δεν αποδείξουν ότι πληρούν τα στάνταρ σου
- κάνεις ερωτήσεις που οδηγούν σε πληροφορίες που θέλεις όντως να μάθεις για να δείς αν πραγματικά θέλεις να τις γνωρίσεις
- δεν τους επιτρέπεις ποτέ να σε ελέγχουν
- δείχνεις τα όριά σου και δεν τους επιτρέπεις να σου φέρονται με τρόπο που δεν σου αρέσει
- μπορείς να διακόψεις οποιαδήποτε επαφή τους μαζί τους οποιαδήποτε ώρα και στιγμή (ναί ακόμα και τη σχέση σου) .
- δεν εκμυστηρεύεται ΠΟΤΕ αδυναμίες σε μια γυναίκα!
- δεν εκμυστηρεύεσαι ΠΟΤΕ συναισθήματα με μια γυναίκα αν δεν ξέρεις πώς να το κάνεις σωστά
- δεν λές ποτέ φράσεις όπως: ’’Θα σε αγαπάω και θα σου είμαι πιστός για πάντα’’
Οι γυναίκες πολλές φορές θα σχολιάσουν, σαρκάσουν, κακοχαρακτηρίσουν τη συμπεριφορά σου και θα προσπαθήσουν να σε κάνουν να κάνεις τα αντίθετα. Μην υποκύψεις ΠΟΤΕ. Το τμήμα της γυναίκας που θα ικανοποιηθεί αν υποκύψεις θα είναι το κοινωνικό της κομάτι που δημιουργήθηκε από την κοινωνική ανατροφή και επηρροή της. Το τμήμα της γυναίκας όμως που νιώθει έλξη είναι το ''αρχέγονο''. Στο θέμα της έλξης και της αποπλάνησης θα πρέπει να συναναστρέφεσαι με το ''ζώο'' που κρύβει μέσα της και όχι με το κοινωνικό της πρόσωπο.

10 point fast track
- να είσαι άνετος και χαλαρός με χαλαρή αλλά ''κρυφή'' γλώσσα του σώματος
- χαμογέλα, διασκέδασε, πέρνα καλά, απόλαυσε την διαδικασία
- μην δείχνεις εύκολα ενδιαφέρον και ποτέ περισσότερο από όσο σου δείχνουν
- άγγιζε χωρίς φόβο συνεχόμενα και κλιμάκωσε από το απλό κοινωνικό άγγιγμα σε φιλικό, μετά σε ρομαντικό και στο τέλος σε σεξουαλικό, κόβωντας κάθε φορά το άγγιγμα ακριβώς πρίν αισθανθεί άβολα.
- μην παίρνεις στα σοβαρά και μην επηρρεάζεσαι από τις συμπεριφορές τους
- εξέφρασε, χωρίς να φοβάσαι, τον εαυτό σου, ποιός είσαι και τι θέλεις χωρίς να σε νοιάζει αν θα αρέσεις
- βάζε τες να επενδύουν στην συναναστροφή σας και να σου αποδείξουν ότι αξίζουν και μην ανοίγεσαι πολύ και ποτέ πριν ανοιχτούν αυτές
- Πρόσφερε τους αισθήσεις και συναίσθημα. Χαρά, γέλιο, νεύρα, ντροπή, πείραγμα, μυστήριο, πρόκληση, αγωνία, προσμονή, φαντασία.
- μην κοιτάς μόνο σώμα και εμφάνιση αλλά αυτά που σε ενδιαφέρει να έχει μια γυναίκα
- επιβράβευσε ότι πραγματικά σου αρέσει, αδιαφόρησε για ότι δεν έχει σημασία για σένα, απέρριψε ότι δεν σου προσφέρει και διέκοψε ότι σε επηρρεάζει αρνητικά

Πως εξελίσσεται η σκέψη μας;

Ο άνθρωπος έχει δύο φύσεις, μία είναι η υλική του υπόσταση, και η δεύτερη η θεϊκή του υπόσταση. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι και στην σκέψη έχουμε δύο διαφορετικές υποστάσεις. Μία υλική με την μορφή του εγκεφάλου, και μία αιθερική αυτή της ψυχής.

Με τον ίδιο τρόπο σκέψης, το υλικό μας σώμα δέχεται τις δικές του (θνητές) αισθήσεις και συναισθήματα για να επιβιώσει στον υλικό κόσμο, και η ψυχή έχει τις δικές της τέλειες ενέργειες.

Αν όλα τα θετικά και αρνητικά συναισθήματα προέρχονται από τον (θνητό) εγκέφαλο, τότε όλα τα θετικά και μόνο συναισθήματα προέρχονται από την ψυχή...και ούτω καθεξής.

Όταν λοιπόν δημιουργούμε σκέψη, με την λογική του εγκεφάλου, σκεφτόμαστε με την αισθητή θνητή λογική, ενώ όταν σκεφτόμαστε με τον νου της ψυχής τότε σκεφτόμαστε αιθερικά άρα ότι είναι απίστευτο για την λογική του θνητού μας εγκεφάλου.

Σήμερα ο πολιτισμός μας, λειτουργεί αποκλειστικά με την αισθητή του λογική, σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου οι Έλληνες πρόγονοί μας είχαν τον πολιτισμό των ιδεών.

Αν λοιπόν θέλουμε να σκεφτόμαστε πέρα του αισθητού κόσμου για να κατανοήσουμε την αλήθεια, τότε πρέπει να σκεφτόμαστε με τον λόγο της ψυχής. Κανείς όμως δεν μας μίλησε για την ψυχή πέρα των Ελλήνων. Αλλά αντιθέτως κάποιοι μας απέκρυψαν όλη αυτή την γνώση, και την μπέρδεψαν με διάφορες σημερινές επιστήμες, ώστε όλα τα θνητά συναισθήματα και τις σκέψεις, να τις θεωρούμε ως αποτέλεσμα της σκέψης της ψυχής που είναι στην ουσία για αυτούς ο θνητός μας εγκέφαλος.

Πρέπει λοιπόν αφού δεν μας βοηθά κανείς, μόνοι μας να αναδείξουμε την σκέψη της ψυχής ώστε να αφυπνιστούμε, και να αναδείξουμε τον πολιτισμό των ιδεών. Και σε συνδιασμό με την επιστήμη θα καταλήξουμε σε εκπληκτικά αποτελέσματα. Διότι σήμερα η επιστήμη λειτουργεί μόνη της, με την λογική του αισθητού,χωρίς όμως τον λόγο της ψυχής.

Όταν λοιπόν σκεφτόμαστε και αισθητά αλλά και αιθερικά, αμέσως βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας διαφορετικά, και η καθημερινότητα μας θα δούμε να αλλάζει σταδιακά, ανάλογα με την δική μας εξέλιξη του καθενός. Και αλλάζοντας την σκέψη, αλλάζουμε και τον πολιτισμό, και βέβαια αγγίζουμε πλέον την αλήθεια του αιθερικού πεδίου της ψυχής.

Αλήθεια τι είναι θετική και αρνητική ενέργεια;

Αλήθεια υπάρχει αρνητική και θετική ενέργεια;
Νιώσατε ποτέ τον αρνητισμό που εκπέμπει ένας συνάνθρωπος μας, ή την θετική του αύρα; Και αν ναι πως μπορεί να συμβαίνει αυτό;

Αναρωτηθήκατε ποτέ πως όλη αυτή η ενέργεια θετική η αρνητική πηγάζει από το αν είμαστε πονηροί άνθρωποι ή αγαθοί; ανήθικοι ή ηθικοί; Κακοπροαίρετοι ή καλοπροαίρετοι;

Σαν γενικό συμπέρασμα εμείς οι άνθρωποι γύρω από το σώμα μας, εκπέμπουμε μία ενεργειακή αύρα, η οποία ενέργεια ανάλογα με τον τρόπο σκέψης μας και το πως βλέπουμε τους συνανθρώπους μας, είναι φωτεινή ή σκοτεινή.

Και όποιοι το γνωρίζουν μπορούν και να αφουγκραστούν αυτού του είδους την ενέργεια και να γνωρίζουν ποιον άνθρωπο έχουν απέναντι τους.

Όλοι οι άνθρωποι συνέχεια εκπέμπουν ενέργεια προς το περιβάλλον γύρω τους και εκτός των άλλων και μέσω των συναισθημάτων τους!!

Ποια είναι η αληθινή έννοια της λέξης ιδέα;

Σήμερα όλες οι έννοιες των λέξεων, έχουν διαβρωθεί στοχοποιηθεί τεχνηέντως, ώστε να μην μας οδηγεί ως σκέψη στην μοναδική μας αλήθεια, μέσα από την αγαθότητα της ψυχής.

Και ας επικεντρωθώ στην έννοια της λέξης "*ιδέα*. ως κάτι δεδομένο που μας έμαθαν κάποιοι άλλοι σήμερα ως αληθινό. Δηλαδή όλες τις σκέψεις που κάνουμε και τις υλοποιούμε. Αρνητικές και θετικές.

Αντιθέτως οι πρόγονοι μας και ο Πλάτωνας συγκεκριμένα, ανέφερε πως "ιδέα" είναι μια πρωταρχική σκέψη που μας έρχεται αυθόρμητα μέσα από την ψυχή μας, την μορφοποιούμε και την κάνουμε πράξη στην ζωή μας.

Αλλά ότι προέρχεται από την ψυχή είναι και υπερβατικό.

Με αυτήν την έννοια οποιαδήποτε σκέψη προερχόμενη από την ψυχή, έχει την αγαθότητα της ιδέας και ταυτόχρονα την αληθινή υπόσταση μιας άλλης πραγματικότητας πέραν του υλικού μας κόσμου.

Άρα η έννοια της λέξης ιδέα μας οδηγεί στην αλήθεια της ψυχής στην αγαθότητα της σκέψης.

Και όχι σε οτιδήποτε διαφορετικό.

Στο μυαλό το κλειδί της μακροζωίας

Το μυστικό της μακροζωίας φαίνεται ότι εκτείνεται πέρα από την υγιεινή διατροφή και την άσκηση, στους νευρώνες του μυαλού μας.

Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι ζουν περισσότερο έδειξε σχετική έρευνα. Μάλιστα οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας που ζουν και δραστηριοποιούνται νιώθοντας ότι έχουν έναν σκοπό στη ζωή τους ζουν δύο χρόνια περισσότεροι από εκείνους που διάγουν ένα βίο χωρίς την αίσθηση νοήματος.

Στην έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση The Lancet συμμετείχαν 9.050 ενήλικες κατά μέσο όρο άνω των 65. Οι ερευνητές από το Univerrsity College London, τα Πανεπιστήμια Princeton και Stony Brook εξέτασαν την αίσθηση ευδαιμονίας και ευεξίας των συμμετεχόντων σε μια περίοδο οχτώμισι ετών.

Στη διάρκεια αυτών των ετών το 9% των ατόμων στην υψηλότερη κλίμακα ευδαιμονίας είχαν πεθάνει συγκριτικά με το 29% όσων βρίσκονταν στη βάση της εν λόγω κλίμακας.

Αφού ελήφθησαν υπόψη παράγοντες όπως το κάπνισμα και οι ασθένειες διαπιστώθηκε ότι εκείνοι που βρίσκονταν υψηλότερα στην κλίμακα της ευεξίας και της ευδαιμονίας είχαν 30% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν στη διάρκεια της έρευνας. Επίσης, «κέρδιζαν» δυο επιπλέον χρόνια ζωής συγκριτικά με όσους βρίσκονταν στο χαμηλότερο άκρο της κλίμακας.

Ο καθηγητής Andrew Steptoe από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια δηλώνει ότι τα ευρήματα της έρευνας φανερώνουν την ενδιαφέρουσα πιθανότητα η σωματική υγεία να βελτιώνεται από την αίσθηση ευεξίας και ευδαιμονίας. Η αίσθηση του ελέγχου, του σκοπού και της αξίας ενός ανθρώπου φαίνεται ότι λειτουργεί μεταξύ άλλων και προς όφελος της αντιγήρανσης.

Εγκεφαλικός αποκωδικοποιητής που κρυφακούει τις σκέψεις μας

Η φωνή του μυαλού μας φαίνεται ότι δεν θα παραμείνει για πάντα προσωπική υπόθεση. Για πρώτη φορά, νευροεπιστήμονες στις ΗΠΑ κατάφεραν να κρυφακούσουν εσωτερικούς μονολόγους στον εγκέφαλο.
Το εντυπωσιακό πείραμα βασίστηκε σε ηλεκτρόδια που κατέγραφαν την εγκεφαλική δραστηριότητα ασθενών με επιληψία, την ώρα που υποβάλλονταν σε χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο.
Για το απώτερο μέλλον, οι ερευνητές οραματίζονται συσκευές που μετατρέπουν σε λέξεις τις σκέψεις των ασθενών που έχουν χάσει την ικανότητα ομιλίας.
Η μελέτη βασίστηκε στην υπόθεση ότι ο εγκέφαλος αντιδρά με τον ίδιο τρόπο στις φωνές που ακούμε και στην φωνή της ίδιας της σκέψης μας: «Όταν διαβάζεις κάποιο κείμενο στην εφημερίδα ή σε ένα βιβλίο, ακούς μια φωνή στο μυαλό σου» ανέφερε ο Μπράιαν Πάσλεϊ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ.

«Προσπαθούμε να αποκωδικοποιήσουμε την εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με αυτή τη φωνή με στόχο την ανάπτυξη μιας ιατρικής συσκευής που θα επιτρέπει σε παράλυτους ασθενείς να μιλούν».
Σε προηγούμενη μελέτη τους, ο Πάσλεϊ και οι συνεργάτες του κατέγραψαν την εγκεφαλική δραστηριότητα ασθενών στους οποίους είχαν ήδη εμφυτευτεί ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο για την αντιμετώπιση της επιληψίας.
Διαπίστωσαν τότε ότι ο κροταφικός λοβός περιέχει νευρώνες που αντιδρούν μόνο σε συγκεκριμένες παραμέτρους του ήχου της ομιλίας. Για παράδειγμα, ορισμένοι νευρώνες ενεργοποιούνται μόνο από ήχους με συχνότητα 1.000 Hz, ενώ άλλοι αντιδρούν μόνο στη συχνότητα των 2.000 Herz.
Βασιζόμενοι σε αυτές τις καταγραφές, οι ερευνητές είχαν αναπτύξει τότε έναν αλγόριθμο που μάντευε ποιες λέξεις άκουγαν οι ασθενείς από την εγκεφαλική δραστηριότητα και μόνο.
Τώρα, η ίδια ερευνητική ομάδα δείχνει ότι ο ίδιος αλγόριθμος μπορεί να μαντεύει και τις λέξεις που σκέφτεται ο εξεταζόμενος. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε σε επτά ασθενείς με επιληψία την ώρα που υποβάλλονταν σε επέμβαση στον εγκέφαλο.
Οι ασθενείς δεν ήταν ναρκωμένοι, καθώς οι γιατροί έπρεπε να τους κάνουν διαρκώς ερωτήσεις προκειμένου να βεβαιωθούν ότι δεν θα έκαναν τομές σε λάθος σημείο του εγκεφάλου.
Οι εθελοντές κλήθηκαν να κοιτάξουν διάφορα κείμενα σε μια οθόνη και να τα διαβάσουν μεγαλόφωνα και μετά σιωπηλά. Όση ώρα οι ασθενείς μιλούσαν μεγαλόφωνα, ηλεκτρόδια κατέγραφαν τη δραστηριότητα στους κροταφικούς λοβούς.
Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να αντιστοιχήσουν τα μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας με τους ήχους της ομιλίας. Δημιούργησαν έτσι ένα είδος αποκωδικοποιητή, έναν αλγόριθμο που αναπαρήγαγε όσα είχαν διαβαστεί μεγαλόφωνα.
Η δραστηριότητα του εγκεφάλου των ασθενών ήταν ελαφρώς διαφορετική όταν διάβαζαν τα κείμενα σιωπηλά. Παρόλα αυτά, ο αλγόριθμος κατάφερε να αναπαράγει τις λέξεις που διάβαζαν στη σκέψη τους αρκετοί από τους εθελοντές.
«Είχαμε σημαντικά αποτελέσματα, τα οποία όμως δεν είναι αρκετά για να φτιάξουμε μια συσκευή [ανάγνωσης της σκέψης]» παραδέχεται η Στέφανι Μάρτιν, μέλος της ομάδας.
Οι ερευνητές προσπαθούν τώρα να τελειοποιήσουν τον αλγόριθμο εξετάζοντας την εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με την ταχύτητα της ομιλίας και την προφορά.