Η Ρώμη και ο κόσμος της, Αίνιγμα: Τι θα συμβεί αν γράψουμε ΡΩΜΗ ανάποδα;

Τα καλά παιδιά και τα παλιόπαιδα

Πανεπιστήμια και πανεπιστημιακές σχολές, όπως τις εννοούμε σήμερα, δεν είχε η Ρώμη. Αν υποθέσουμε όμως ότι είχε, τότε οι σχολές που θα είχαν τη μεγαλύτερη ζήτηση θα ήταν η «Νομική», η «Σχολή Πολιτικών Επιστημών» και η «Σχολή Ευελπίδων». Οι φιλόδοξοι μπαμπάδες της Ρώμης φαντάζονταν τους γιους τους πολιτικούς και αξιωματικούς - για τις κόρες τους δεν είχαν ιδιαίτερες φιλοδοξίες, πέρα από το να τις εξασφαλίσουν έναν «καλό» γάμο, κατά προτίμηση με πολιτικούς και στρατιωτικούς. Οι δυο αυτές σταδιοδρομίες ταίριαζαν άλλωστε με τα πατροπαράδοτα ρωμαϊκά ήθη που, όπως ξέρουμε, τόνιζαν ιδιαίτερα τη ζωή της δράσης, στρατιωτικής ή πολιτικής, και ζητούσαν από τον γνήσιο Ρωμαίο σοβαρότητα χαρακτήρα, αυταπάρνηση, αφοσίωση στην οικογένεια και την πατρίδα, συμμετοχή στα κοινά και αποχή από τις πολυτέλειες που έβλαπταν το σώμα και την ψυχή. Για τους πιο παραδοσιακούς Ρωμαίους οι πολυτέλειες αυτές συμπεριλάμβαναν και την ενασχόληση με τα «γράμματα και τις τέχνες». Παρόλο που η γνωριμία των Ρωμαίων με τον ελληνικό πολιτισμό άλλαξε σε μεγάλο βαθμό αυτές τις αντιλήψεις, οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις δεν ξέχασαν ποτέ ότι η Ρώμη έγινε μεγάλη και τρανή όχι χάρη στους ποιητές και τους καλλιτέχνες της αλλά επειδή ευτύχησε να έχει διορατικούς πολιτικούς, πεισματάρηδες στρατηγούς και αποφασισμένους στρατιώτες. Και στο σημείο αυτό τόνιζαν τη μεγάλη διαφορά τους από τους Έλληνες.

 

Μόνο που, καθώς η Ρώμη γινόταν όλο και πιο πλούσια εξαιτίας των στρατιωτικών της κατακτήσεων και καθώς η ελληνική πνευματική ζωή ασκούσε όλο και μεγαλύτερη επίδραση, οι πιο μορφωμένες και εύπορες τάξεις συνειδητοποιούσαν όλο και περισσότερο την αξία του «ευ ζην»· ενώ, καθώς συνήθως συμβαίνει, η νεολαία υιοθετούσε πιο ακραίες και επαναστατικές μορφές αντίδρασης στην «παράδοση». Σε μερικές περιπτώσεις, μάλιστα, αυτή η αντίδραση είχε τον χαρακτήρα επιδεικτικής απόρριψης του παλαιού ρωμαϊκού τρόπου ζωής και σκέψης.

 

Κάπου στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ. τα πράγματα είχαν ωριμάσει αρκετά ώστε να συγκροτηθεί μια πνευματική-καλλιτεχνική πρωτοπορία από έναν κύκλο νέων ανθρώπων που αντιμετώπιζαν με δυσπιστία και ειρωνεία την επίσημη κοινωνική ιδεολογία. Έγραφαν ποίηση ακολουθώντας ελληνικά πρότυπα, και κυρίως τα νέα λογοτεχνικά ρεύματα που ξεκινούσαν από την πνευματική πρωτεύουσα του ελληνιστικού κόσμου, την Αλεξάνδρεια· αρνούνταν να γράψουν ποιήματα με εθνικό και ηθοπλαστικό χαρακτήρα και διαμόρφωσαν νέα πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς με κυρίαρχα συνθήματα την εκλέπτυνση, την κομψή κοινωνικότητα (ας πούμε, το «σαβουάρ βιβρ») και την υψηλού επιπέδου ψυχαγωγία.

 

Τους νεαρούς αυτούς επαναστάτες άλλοι τους χαρακτήριζαν «μοντερνιστές» και άλλοι τους έβλεπαν απλώς ως «πράκτορες» των ελληνικών ηθών. Μοντερνιστές ή πράκτορες, οι νεαροί αυτοί έδειχναν ορισμένες φορές προκλητική αδιαφορία για την πολιτική και στρατιωτική καριέρα, έφτιαχναν σατιρικούς στίχους για ορισμένους από τους γνωστούς πολιτικούς και στρατηγούς και «έγραφαν στα παλιά τους τα παπούτσια» τις επικρίσεις των μεγαλυτέρων τους. Δεν έγραφαν συνθήματα στους τοίχους, έγραφαν όμως ποιήματα - περίπου σαν κι αυτό:

Μια ζωή την έχουμε, έλα να γλεντήσουμε

κι όσα λεν οι γέροντες ας τα αψηφήσουμε!

Δώσε μου χίλια φιλιά, όμορφη μου κοπελιά,

και ο μήνας έχει εννιά, και ο μήνας έχει εννιά!

Κάτι τέτοια έγραφε, κάπου στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ., ένας από τους πιο διάσημους μοντερνιστές, ο Κάτουλλος, και οι αυστηροί παππούδες κουνούσαν το κεφάλι με νόημα. Γιατί, ενώ οι ρωμαίοι στρατηγοί έλυναν τους αιματηρούς λογαριασμούς τους στα πεδία των μαχών και δολοφονούσαν τη ρωμαϊκή δημοκρατία, ο Κάτουλλος και η παρέα του δεν ήθελαν παρά μονάχα ποίηση, τέχνη και έρωτα.

 

Όσοι πίστεψαν ότι αυτό ήταν μόδα και θα περνούσε έκαναν λάθος. Η πρώτη γενιά των «επαναστατών» θεμελίωσε γερά μια παράδοση ειρηνικής αντίστασης στο ρωμαϊκό «κατεστημένο». Και όταν ο Αύγουστος, μερικά χρόνια αργότερα, αποφάσισε να ξαναβάλει τους Ρωμαίους στο «μαντρί» της παραδοσιακής ηθικής, μια δεύτερη γενιά μοντερνιστών, ακόμη πιο αποφασισμένη, συνέχισε την αντίσταση.

 

Ο Αύγουστος και οι «χίπις»

Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμη και προσωπικότητες σαν τον Βιργίλιο -που στην ωριμότητά του δέχτηκε, με τον διακριτικό τρόπο του, να στηρίξει τον Αύγουστο και τις κοινωνικές αλλαγές που εκείνος προωθούσε- γοητεύτηκαν, όσο ήταν νέοι, από την ειρηνική επανάσταση των πρώτων μοντερνιστών και έγραψαν ποίηση που ήταν αποκλειστικά αφιερωμένη στον έρωτα και την τέχνη. Ωστόσο, άλλοι προτίμησαν να μείνουν μέχρι το τέλος ποιητές του έρωτα, ακόμη και αν δεν θέλησαν ποτέ να εναντιωθούν, σε πολιτικό επίπεδο, στο αυγούστειο πρόγραμμα. Έτσι, στα περισσότερα από τα ποιήματα που έγραψαν δεν υπάρχουν αναφορές στα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα της εποχής· και σε ορισμένες περιπτώσεις αρνήθηκαν ευγενικά να αναλάβουν τον ρόλο του υμνητή του Αυγούστου, όταν ο πανταχού παρών Μαικήνας, διαβλέποντας το ταλέντο τους, τους κάλεσε να γράψουν εθνική ποίηση.

 

Τέτοια είναι η περίπτωση του Προπέρτιου, που είχε μια πιο χαλαρή σχέση με τον κύκλο του Μαικήνα αλλά, όταν ο τελευταίος του ζήτησε στίχους για τον Αύγουστο και τους άθλους του, τόλμησε να πει «όχι, ευχαριστώ»· και αντί για πανηγυρικό έγραφε:

Για το σιρόκο λέει ο ναυτικός, για βόδια ο ζευγολάτης,

λαβωματιές μετράει ο μαχητής, πρόβατα ο τσομπάνης.

Μα εγώ μιλάω για του έρωτα τον πόλεμο -

καθένας με την τέχνη που κατέχει.

Μία η δόξα: να πεθαίνεις από έρωτα…

Μπορούμε να φανταστούμε την έκφραση στο πρόσωπο του Αυγούστου, όταν έβλεπε δημοσιευμένα τέτοια ποιήματα. Αλλά αυτό δεν ήταν το χειρότερο που μπορούσε να διαβάσει ο Αύγουστος ούτε το πιο εντυπωσιακό από τα ποιήματα που μπορούσαν να γράφουν αυτά τα ατίθασα «παλιόπαιδα».

 

Μια μέρα ο αυτοκράτορας κάλεσε επειγόντως τον Μαικήνα. Κρατούσε στα χέρια του έναν πάπυρο και ήταν έξω φρενών. «Διάβασε», του είπε, «να δεις πώς υποδέχτηκε η ᾽αντιπολίτευση᾽ το τελευταίο νομοθέτημά μου σχετικά με τον γάμο και την ανάγκη για περισσότερες γεννήσεις. Διάβασε και πες μου τι θα έκανες στη θέση μου.» Η «αντιπολίτευση» ήταν ο Προπέρτιος και ένα καινούργιο ποίημά του που μόλις είχε δημοσιευθεί - και που συζητιόταν πολύ. Ο Μαικήνας, που υποπτευόταν περί τίνος πρόκειται, πήρε ήρεμα τον πάπυρο στα χέρια του και διάβασε φωναχτά (γιατί συνήθως έτσι διάβαζαν στην αρχαιότητα):

Μέγας ο Καίσαρ, αληθώς! Πλην μέγας στρατηλάτης·

στον έρωτα η εξουσία του μηδέν!

Να παντρευτώ, να κάνω απόγονους μόνο και μόνο

για να ᾽χει η Ρώμη στρατιώτες για το μέτωπο! Ποτέ!

Κανείς απ᾽ τη γενιά μου στρατιώτης!

Μόνη μου έγνοια εμένα, η αγάπη.

Ο Μαικήνας δεν διάβασε παρακάτω. Χαμογέλασε μόνο καθησυχαστικά και είπε στον αυτοκράτορα, που τον κοιτούσε επίμονα: «Εντάξει, μας τα είπαν κι άλλοι αυτά, Αύγουστε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κόσμος θα ακούσει τον Προπέρτιο περισσότερο από ό,τι θα ακούσει εσένα.» Έκανε λάθος· ο κόσμος δεν άκουσε τον Αύγουστο, και ο Αύγουστος τελικά αναγκάστηκε να αποσύρει το νομοθέτημα. Ούτε ο αυτοκράτορας ούτε ο υπουργός του ήξεραν πώς ακριβώς να αντιδράσουν σ᾽ αυτό το είδος αντιπολίτευσης· και πολλούς αιώνες αργότερα, τύπους σαν τον Προπέρτιο ο κόσμος τους είπε «αντιρρησίες συνειδήσεως».

 

Στις δεκαετίες του 1960 και 1970 ορισμένοι νέοι που διαφωνούσαν με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και σκέψης και είχαν αντιρρήσεις για την πολιτική που ακολουθούσαν οι επίσημες κυβερνήσεις οργανώθηκαν σε κοινοβιακές ομάδες, άφησαν μακριά μαλλιά, φόρεσαν φανταχτερά, πολύχρωμα ρούχα, τραγουδούσαν τραγούδια για την ειρήνη και την αγάπη, διοργάνωναν μεγάλες συναυλίες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κρατούσαν στα χέρια τους λουλούδια και έλεγαν ότι προτιμούν τον έρωτα από τον πόλεμο. Ήταν οι «χίπις» ή «τα παιδιά των λουλουδιών». Χίπις και παιδιά των λουλουδιών, όσο ξέρουμε, δεν υπήρξαν ποτέ στην αρχαιότητα· ούτε υπήρξαν κινήματα, όπως τα ξέρουμε σήμερα, υπέρ της ειρήνης και της οικολογίας. Οι δημοκρατίες της αρχαιότητας, τόσο η ελληνική της κλασικής εποχής όσο και η περίοδος της ρωμαϊκής δημοκρατίας, μπορούσαν να εγγυηθούν ορισμένες ελευθερίες (που όμως δεν ίσχυαν για τους δούλους), ωστόσο δεν επέτρεπαν την ανάπτυξη μαζικών κινημάτων επειδή και οι ίδιες οι δημοκρατίες δεν ήταν μαζικές. Υπήρχε πάντα μια τάξη οικονομικά προνομιούχων ή παλιά αριστοκρατικά τζάκια που κρατούσαν ζηλότυπα την εξουσία για λογαριασμό τους.

 

Στις συνθήκες αυτές μόνο οι φιλόσοφοι και οι ποιητές, όταν δεν αποτελούσαν μέρος της πολιτικής εξουσίας, μπορούσαν να αμφισβητήσουν τις επιλογές και τις πράξεις της εξουσίας. Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα, και ταυτόχρονα μια κρίσιμη διαφορά από τη σύγχρονη πραγματικότητα, ήταν ότι αυτοί που γνώριζαν γραφή και ανάγνωση αποτελούσαν μειοψηφία· και ακόμη λιγότεροι ήταν αυτοί που, εκτός από απλή γραφή και ανάγνωση, μπορούσαν να διαβάσουν ποίηση και φιλοσοφία. Έτσι, ακόμη και οι αμφισβητήσεις που προέρχονταν από φιλοσόφους και ποιητές δεν ήταν δυνατόν να «περάσουν» στον πολύ κόσμο και να διαφωτίσουν τις λαϊκές μάζες. Γι᾽ αυτό τον λόγο, οι αντιρρήσεις του Προπέρτιου, και άλλων ποιητών της εποχής του Αυγούστου που δήλωναν ανορθόδοξες προτιμήσεις, δεν μπορούσαν με κανέναν τρόπο να υποθάλψουν μια ευρύτερη, λαϊκή αντίδραση στα σχέδια του Αυγούστου.

 

Εδώ, όμως, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και έναν άλλον παράγοντα, που δεν είναι άσχετος με τα προηγούμενα. Στα πρώτα χρόνια της εξουσίας του Αυγούστου, οι ποιητές είχαν ακόμη τη δυνατότητα να λένε ορισμένα πράγματα «έξω από τα δόντια» χωρίς να κινδυνεύουν άμεσα από την οργή του αυτοκράτορα. Ωστόσο, καθώς περνούσαν τα χρόνια ο αυτοκράτορας γινόταν όλο και πιο καχύποπτος απέναντι σε πρόσωπα που εξέφραζαν διαφωνίες με την πολιτική και το καθεστώς του. Όσοι το αντιλήφθηκαν αυτό εγκαίρως φρόντισαν να σιωπήσουν για να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο. Κάποιοι άλλοι όμως φέρθηκαν επιπόλαια και πλήρωσαν βαρύ τίμημα. Ο ποιητής Οβίδιος είναι ο πιο διάσημος «μάρτυρας» αυτής της υπόθεσης.

 

Ο άνθρωπος που έπαιζε με τη φωτιά

Γεννήθηκε το 43 π.Χ. στην ιταλική επαρχία και ήρθε στη Ρώμη σε πολύ νεαρή ηλικία. Παρά τις επίμονες προειδοποιήσεις του πατέρα του ότι ο Όμηρος δεν έβγαλε ούτε μισό ευρώ από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, ο Οβίδιος προτιμούσε να γράφει ποιήματα παρά να ακολουθήσει την πολιτική σταδιοδρομία για την οποία τον προόριζαν.

 

Όταν το 31 π.Χ. ο Οκταβιανός έλυσε τους λογαριασμούς του με τον Αντώνιο στο Άκτιο και έγινε το μοναδικό αφεντικό της Ρώμης, ο Οβίδιος ήταν μόλις 12 χρόνων, πράγμα που σημαίνει ότι, αντίθετα με τον Βιργίλιο ή τον Οράτιο, δεν αισθάνθηκε ποτέ τη φρίκη των εμφυλίων πολέμων - και αυτό ήταν καθοριστικό για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Νέος, ωραίος και άνετος κυκλοφορούσε στους κοσμικούς και πνευματικούς κύκλους της πρωτεύουσας απολαμβάνοντας τα αγαθά της ειρήνης και της ευημερίας - αλλά και τις ευκαιρίες της μεγάλης πόλης. «Συγχαίρω τον εαυτό μου που ζω στη σύγχρονη εποχή· δεν με ενδιαφέρουν τα παλιά,» έλεγε και ξανάλεγε. Γνώρισε όλους σχεδόν τους μεγάλους ποιητές της εποχής του Αυγούστου και είχε αποστηθίσει τα ποιήματα τους - κυρίως τα ερωτικά. Έτσι, άρχισε να εκδίδει ερωτικές συλλογές και ο ίδιος. Γνώρισε τεράστια επιτυχία. Οι συλλογές του η μία μετά την άλλη γίνονταν «μπεστ σέλερ» και ήταν περιζήτητος στα λογοτεχνικά σαλόνια.

 

Πώς να ζητήσεις από έναν «πλέι μπόι» σαν τον Οβίδιο ποίηση με εθνικό περιεχόμενο; Και τι είδους εθνική ποίηση μπορούσε να περιμένει κανείς από έναν ποιητή ο οποίος, σε κάποιο ποίημα όπου υποτίθεται ότι καταγγέλλει την πρακτική των εκτρώσεων, γράφει: «Γιατί να κάνεις έκτρωση, κυρία μου; Σκέψου λιγάκι τι θα γινόταν αν όλες οι Ρωμαίες έκαναν αυτό που κάνεις εσύ: ο μέγας Αύγουστος θα είχε μείνει έμβρυο - και μάλιστα κακοποιημένο.» Αν έχεις τέτοιους «υμνητές», τι να την κάνεις την αντιπολίτευση.

 

Η επιτυχία των πρώτων ερωτικών ποιημάτων (που είναι γραμμένα στο λεγόμενο «ελεγειακό δίστιχο») έκανε τον Οβίδιο διάσημο - και απρόσεκτο. Έτσι, κάπου προς το τέλος της προχριστιανικής χιλιετίας (ίσως το 2 π.Χ.), είχε την έμπνευση να γράψει όχι απλώς ελεγείες όπου μιλούσε για τον έρωτα αλλά ένα μεγάλο ποίημα όπου έδινε ερωτικές συμβουλές στους νέους και τις νέες της Ρώμης - την περίφημη Ερωτική Τέχνη. Είναι αλήθεια ότι ο αυτοκράτορας δεν αντέδρασε αμέσως· αλλά, όπως φάνηκε αργότερα, δεν ξέχασε κιόλας, και όταν βρήκε μια καλή αφορμή (κανείς δεν μας λέει καθαρά τι είδους αφορμή, και ο ίδιος ο Οβίδιος «μασάει τα λόγια του») πήρε τη μοιραία για τον ποιητή απόφαση. Το 8 μ.Χ. διέταξε την απαγόρευση της κυκλοφορίας του ποιήματος, έκαψε όλα τα αντίτυπα που βρίσκονταν στις δημόσιες βιβλιοθήκες και έστειλε τον ίδιο τον Οβίδιο στην εξορία, στη δυτική ακτή της Μαύρης Θάλασσας, ανάμεσα στους βάρβαρους Γέτες, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Κονστάντζα της Ρουμανίας.

 

Αυτή είναι μια από τις πιο γνωστές περιπτώσεις λογοκρισίας στον αρχαίο κόσμο. Ανάλογα περιστατικά με λογοκρισίες, απαγόρευση κυκλοφορίας και κάψιμο βιβλίων γνωρίζουμε, βέβαια, και από τα κατοπινά χρόνια. Στον Μεσαίωνα εκτός από το βιβλίο μπορούσαν να ρίξουν στην πυρά και τον ίδιο τον συγγραφέα. Ο Αύγουστος δεν έκαψε τον Οβίδιο· απλώς τον καταδίκασε να αργοπεθαίνει για εννιά ολόκληρα χρόνια.

 

Γράμμα από τη Μαύρη Θάλασσα

Καλή μου,

Εδώ και πέντε μέρες βρίσκομαι απομονωμένος μέσα στο σπίτι μου. Χιονίζει συνεχώς και ο μανιασμένος βοριάς έχει παγώσει τα πάντα. Από το στενό παράθυρο βλέπω αραιά και πού ανθρώπους τυλιγμένους με δέρματα να περνούν σκυφτοί και βιαστικοί και να χάνονται μέσα στην καταχνιά. Ο μόνος άνθρωπος που μιλάω είναι ο Γέτης που με εφοδιάζει κάθε πρωί με τρόφιμα και κούτσουρα για το τζάκι. Μεγαλώνει μέσα μου ο φόβος ότι αυτός θα είναι ο τελευταίος χειμώνας μου· και η απόγνωσή μου γίνεται ακόμη μεγαλύτερη όταν προσπαθώ να πιάσω τη γραφίδα αλλά νιώθω τα δάχτυλα του χεριού μου μουδιασμένα, παράλυτα από την παγωνιά.

 

Πέρασαν κιόλας πέντε χρόνια από την πικρή εκείνη μέρα που ο κεραυνός του αυτοκράτορα έπεσε απρόσμενος πάνω στη ζωή μου. Δεν κατάλαβα ακόμη, και ίσως να μην καταλάβω ποτέ, τι έκανα για να αξίζω αυτή την εξορία. Αναρωτιέμαι συχνά αν ήταν πράγματι τα ερωτικά μου ποιήματα που εξώθησαν τον Αύγουστο σ᾽ αυτή την απόφαση ή αν είμαι εγώ το εξιλαστήριο θύμα για όλα αυτά που του πήγαν στραβά. Ό,τι από τα δύο κι αν είναι, νιώθω ότι έγινα θύμα μιας τυφλής και άδικης μανίας· νιώθω εγκαταλειμμένος από ανθρώπους και θεούς· νιώθω ότι αόρατες δυνάμεις παίζουν μαζί μου ένα παιχνίδι όπου το τέλος θα είναι η τρέλα ή ο θάνατος.

 

Και δεν ξέρω αν είναι τρέλα ή θάνατος που εγώ, ο Οβίδιος, πρώην κάτοικος Ρώμης και ο πιο πιστός θαυμαστής της λαμπρότερης πόλης που γνώρισε ως σήμερα ο κόσμος, παραδέρνω τώρα χωρίς την αγάπη σου και χωρίς τα αγαπημένα μου πρόσωπα ανάμεσα σε φυλές και ανθρώπους που γεννήθηκαν και ζουν μακριά από τον πολιτισμό· που ρημάζω και λιώνω σε αφιλόξενα και βάρβαρα λημέρια ανοιχτά στον σκυθικό βοριά και τη μανία των ληστών - εγώ που έζησα και τραγούδησα τη θέρμη και την ηδονή του ρωμαϊκού καλοκαιριού.

 

Ναι, θα το πω γιατί είναι αλήθεια: σχεδόν ξέχασα τη λατινική γλώσσα· και κάθε φορά που καταπιάνομαι να γράφω κάτι θαρρώ πως δεν την ήξερα ποτέ ή πως την ήξερα σε μιαν άλλη ζωή - και δεν ξέρω αν αυτή την άλλη ζωή την έζησα στην πραγματικότητα ή σε κάποιο μισολησμονημένο όνειρο. Έμαθα όμως να μιλώ τις λιγοστές και σκληρές λέξεις της ντόπιας λαλιάς, για να μην αισθάνομαι βουβός ή θηρίο. Και ίσως για τον Οβίδιο αυτό να είναι η πιο αβάσταχτη από τις αβάσταχτες συμφορές που του έλαχαν.

 

Παρ᾽ όλα αυτά, μπορώ ακόμη να θυμηθώ αυτά που σου έγραφα την τελευταία φορά. Λησμόνησες να μου απαντήσεις ή κάποια συμφορά βρήκε τον αγγελιοφόρο που περιμένω εδώ και μήνες; Μίλησες με τον Κόιντο και τον Σήστιο; Τους παρακάλεσες να ζητήσουν ακρόαση από τον Αύγουστο; Είναι και οι δυο τους έμπιστοι, αλλά έχει περισσότερη σημασία που τους εμπιστεύεται εκείνος.

 

Κουράστηκα να αναρωτιέμαι. Ήμουν τάχα ο μόνος που έγραφα ποίηση για τον έρωτα; Γιατί, πριν από μένα, δεν τιμωρήθηκε ο Προπέρτιος; Γιατί τόσοι και τόσοι λογοτέχνες που προτίμησαν να μιλήσουν για τα ίδια πράγματα που τραγούδησα κι εγώ δεν χρειάστηκε ποτέ να απολογηθούν και να πληρώσουν; Για έρωτες δεν μίλησαν ακόμη και οι αγαπημένοι του αυτοκράτορα, ο Βιργίλιος και ο Οράτιος; Γιατί ήμουν μόνο εγώ ο διαφθορέας της ρωμαϊκής νεολαίας, αυτός που υπονόμευε τα σχέδια και την πολιτική του αυτοκράτορα; Δεν βρίσκω απάντηση και κουράστηκα να αναρωτιέμαι.

 

Σε αγαπώ και ξέρω πως σαν γυναίκα μου μένεις πάντα πιστή στην αγάπη που μας ένωσε. Όμως τώρα πάω να ξεχάσω ακόμα και τη μορφή σου. Ξεθώριασε η όψη των φίλων μου· οι ήχοι και τα χρώματα της Ρώμης σβήνουν κάθε μέρα στο βάθος του βάρβαρου ορίζοντα που κλείνει γύρω γύρω τη μίζερη ζωή μου. Λένε πως η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Αν αυτό είναι αλήθεια, δεν ισχύει για μένα· γιατί εγώ ζω, όπως ζω, και μετά την τελευταία πεθαμένη ελπίδα μου.

Χαίρε

Αυτή τη φορά ο Αύγουστος δεν δάκρυσε· και ο διάδοχός του έμεινε το ίδιο αδιάφορος. Ο Οβίδιος έσβησε μόνος και ξεχασμένος καθώς από εκείνο το στενό παράθυρο, γερασμένος πριν την ώρα του, έβλεπε τον άδειο ορίζοντα. Φτάσαμε κιόλας στα 17 μ.Χ.

 

Και ο Αύγουστος είχε πεθάνει τρία χρόνια νωρίτερα χωρίς να καταλάβει ποτέ ότι κάποιοι ποιητές προτιμούσαν απλώς να γράφουν το RΟΜΑ (Ρώμη) ανάποδα: ΑΜΟR (Έρωτας).

Η απάτη της στατιστικής – Τα μαγειρεμένα νούμερα

Αν θέλετε ν' αποδείξετε κάτι και δεν έχετε τη δυνατότητα να το κάνετε, παρουσιάστε τότε κάτι άλλο και προσποιηθείτε ότι είναι το ίδιο πράγμα. Στη ζάλη που ακολουθεί τη σύγκρουση της στατιστικής με το ανθρώπινο μυαλό, δύσκολα θα καταλάβει κάποιος τη διαφορά. Τα μαγειρεμένα νούμερα είναι ένα τέχνασμα που θα σας βοηθήσει να σταθείτε στο ύψος σας. Ανέκαθεν έτσι γινόταν.

Μπορεί να μην έχετε τη δυνατότητα ν' αποδείξετε ότι το φάρμακό σας θεραπεύει το κρυολόγημα, μπορείτε όμως να δημοσιεύσετε (με κεφαλαία γράμματα) μια ένορκη εργαστηριακή αναφορά, σύμφωνα με την οποία τo συγκεκριμένο φάρμακο εξόντωσε μέσα σε έντεκα δευτερόλεπτα 31.108 μικρόβια σ' έναν δοκιμαστικό σωλήνα. Ταυτόχρονα, βεβαιωθείτε ότι το εργαστήριο είναι ευυπόληπτο ή ότι έχει ένα εντυπωσιακό όνομα. Αναπτύξτε πλήρως την αναφορά σας, βρείτε κάποιον που να μοιάζει με γιατρός, φωτογραφίστε τον με λευκά ρούχα και τοποθετήστε τη φωτογραφία του δίπλα στην αναφορά σας.

Μην αναφέρετε όμως τις μηχανορραφίες σας. Δεν είσαστε υποχρεωμένοι -έτσι δεν είναι;- να εξηγήσετε ότι ένα αντισηπτικό που αποδεικνύεται αποτελεσματικό στον δοκιμαστικό σωλήνα, μπορεί να μην τα καταφέρνει τόσο καλά στον ανθρώπινο λαιμό, ειδικά μετά την αναγκαστική αραίωσή του, σύμφωνα με τις οδηγίες, για να αποφευχθεί το κάψιμο των ιστών του λάρυγγα. Μην περιπλέκετε τα πράγματα λέγοντας τι είδους μικρόβια σκοτώσατε. Ποιός ξέρει ποια μικρόβια είναι υπεύθυνα για το κρυολόγημα, ιδιαίτερα όταν υπάρχει η πιθανότητα να μην προκαλείται καν από μικρόβια;

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμιά γνωστή σχέση ανάμεσα στα ταξινομημένα μικρόβια σ' έναν δοκιμαστικό σωλήνα και σε οτιδήποτε είναι αυτό που προκαλεί το κρυολόγημα. Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως δεν θα καθίσουν να σκεφτούν κάτι τέτοιο, ειδικό όταν είναι απασχολημένοι με το να φτερνίζονται.

Ίσως η παραπάνω περίπτωση να παραείναι εμφανής και ο κόσμος να έχει αρχίσει να την αντιλαμβάνεται - αν και δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο, αν κρίνουμε από τις σελίδες των διαφημίσεων. Όπως και να 'χει το πράγμα, ας ρίξουμε μια ματιά σε μια πιο πονηρή παραλλαγή.

Ας πούμε ότι σε μια περίοδο κατά την οποία παρατηρείται αύξηση του ρατσισμού, σας έχει ανατεθεί να «αποδείξετε» το αντίθετο. Μη θεωρήσετε δύσκολη την αποστολή σας. Οργανώστε μια σφυγμομέτρηση ή, ακόμη καλύτερα, αναθέστε σε κάποια στατιστική υπηρεσία με καλό όνομα να την κάνει για λογαριασμό σας. Ρωτήστε τo σύνηθες αντιπροσωπευτικό δείγμα αν πιστεύει ότι οι μαύροι έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους λευκούς όσον αφορά την εύρεση εργασίας. Επαναλάβετε τη σφυγμομέτρησή σας με κάποια διαλείμματα, ώστε να μπορείτε να προσδιορίσετε μια συγκεκριμένη τάση.

Το Γραφείο Έρευνας της Κοινής Γνώμης του Πρίνστον δοκίμασε κάποτε αυτήν την ερώτηση. Το αποτέλεσμα έδειξε ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα έτσι όπως φαίνονται - ειδικά στις σφυγμομετρήσεις. Στο κάθε άτομο που ρωτήθηκε σχετικά μ' αυτό το θέμα, έγιναν μερικές ακόμα ερωτήσεις, για να αποκαλυφθεί αν υπήρχε προκατάληψη σε σχέση με τους μαύρους. Αποδείχτηκε ότι οι πιο προκατειλημμένοι ήταν εκείνοι που πιθανότατα θα απαντούσαν «Ναι» στην ερώτηση για τις ίδιες ευκαιρίες εργασίας. (Τελικά αποδείχτηκε ότι τα δύο τρίτα περίπου όσων συμπαθούσαν τους μαύρους, δεν πίστευαν ότι αυτοί έχουν τις ίδιες ευκαιρίες εργασίας με τους λευκούς - και τα δύο τρίτα περίπου εκείνων των προκατειλημμένων εναντίον τους πίστευαν ότι είχαν τις ίδιες ευκαιρίες με τους λευκούς). Είναι φανερό ότι δε θα μαθαίνατε και πολλά πράγματα για τις εργασιακές συνθήκες των μαύρων απ' αυτήν τη δημοσκόπηση, παρόλο που μπορεί να μαθαίνατε μερικά ενδιαφέροντα πράγματα για τις φυλετικές απόψεις των ανθρώπων.

Βλέπετε λοιπόν ότι, αν υπάρχει πραγματικά μια έξαρση ρατσισμού κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας, η πλειοψηφία αυτών που θ' απαντήσουν στις ερωτήσεις της σφυγμομέτρησής σας θα υποστηρίζει ότι λευκοί και μαύροι έχουν τις ίδιες εργασιακές ευκαιρίες. Ανακοινώνετε λοιπόν τα αποτελέσματά σας: η έρευνά σας αποδεικνύει ότι οι συνθήκες για τους μαύρους καλυτερεύουν συνεχώς.

Η προσεκτική χρήση των μαγειρεμένων αριθμών καταφέρνει κάτι πραγματικά αξιοσημείωτο: όσο τα πράγματα χειροτερεύουν, τόσο καλύτερα τα κάνει να δείχνουν η σφυγμομέτρηση σας.

Διαβάζουμε κάπου όχι «το είκοσι εφτά τοις εκατό ενός μεγάλου δείγματος από διαπρεπείς ιατρούς καπνίζει τσιγάρα Throaties -περισσότερο δηλαδή από κάθε άλλη μάρκα». Το νούμερο αυτό μπορεί για πολλούς και διάφορους λόγους να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά αυχό δεν έχει σημασία. Η μοναδική απάντηση σ' έναν τόσο άσχετο αριθμό είναι «Και λοιπόν;». Με όλον τον σεβασμό στο ιατρικό επάγγελμα, τι περισσότερο γνωρίζουν οι γιατροί για τις μάρκες των τσιγάρων από εσάς; Μήπως έχουν κάποιες πληροφορίες εκ των έσω που να τους επιτρέπουν να επιλέγουν τα λιγότερο βλαβερά τσιγάρα; Όχι, βέβαια. Αν τις είχαν, ο γιατρός σας θα ήταν ο πρώτος που θα σας το έλεγε. Κι όμως, αυτό το «είκοσι επτά τοις εκατό» ακούγεται σαν να δηλώνει κάτι σημαντικό.

Ας γυρίσουμε όμως μια ποσοστιαία μονάδα πίσω και ας έρθουμε στην περίπτωση ενός αποχυμωτή που είχε διαφημιστεί εκτεταμένα σαν μια συσκευή που «εξάγει εικοσιέξι τοις εκατό περισσότερο χυμό, όπως απέδειξαν οι εργαστηριακές έρευνες κι επιβεβαίωσε το αμερικανικό Ινστιτούτο Για το Σωστό Νοικοκυριό».

Αυτό ακούγεται αρκετά καλό. Όταν μπορείτε ν' αγοράσετε έναν αποχυμωτή εικοσιέξι τοις εκατό πιο αποτελεσματικό γιατί ν' αγοράσετε οποιοδήποτε άλλο είδος; Πέρα από το γεγονός ότι οι περίφημες «εργαστηριακές έρευνες» (και ειδικότερα οι «έρευνες ανεξάρτητων εργαστηρίων») έχουν αποδειχτεί από τα πιο ανυπόληπτα πράγματα, θα ήταν καλό να εξετάσουμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό το νούμερο. Εικοσιέξι τοις εκατό περισσότερο από τι; Τελικά, αποκαλύφθηκε όχι ο περίφημος αποχυμωτής, έβγαζε απλώς μεγαλύτερη ποσότητα χυμού από έναν παραδοσιακό στίφτη χειρός. Αυτό δεν είχε καμιά σχέση με τις πληροφορίες που θα ήθελε ένας καταναλωτής πριν κάνει την αγορά του. Από άποψη ποιότητας, αυτός ο αποχυμωτής μπορεί να ήταν ο χειρότερος στην αγορά. Αυτό το εικοσιέξι τοις εκατό, πέρα από το ότι είναι τόσο ακριβές σε σημείο που να καταλήγει ύποπτο, είναι και εντελώς άσχετο και παραπλανητικό.

Οι διαφημιστές δεν είναι οι μόνοι άνθρωποι που, αν τους αφήσετε, θα σας εξαπατήσουν με τους αριθμούς. Ένα άρθρο σχετικά με την ασφαλή οδήγηση, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό This Week με τις καλύτερες αναμφίβολα προθέσεις, ανέφερε σ' ένα σημείο το τι θα μπορούσε να σας συμβεί αν «τρέχατε σ' έναν αυτοκινητόδρομο με εβδομήντα μίλια την ώρα και χάνατε τον έλεγχο της οδήγησης», θα είχατε, έγραφε, τετραπλάσιες πιθανότητες να μείνετε ζωντανοί αν ήταν επτά το πρωί απ' ό,τι αν ήταν επτά το βράδυ. Η απόδειξη ήταν ότι «στις 7 μ. μ. συμβαίνουν τέσσερεις φορές περισσότερα θανατηφόρα ατυχήματα στους αυτοκινητόδρομους απ' ό,τι στις 7 π.μ.». Αυτό τώρα, είναι κατά κάποιο τρόπο σωστό, αλλά το συμπέρασμα δεν ισχύει απαραίτητα. Όντως σκοτώνονται περισσότεροι άνθρωποι το βράδυ απ' ό,τι το πρωί, απλά και μόνο όμως επειδή εκείνη την ώρα υπάρχουν περισσότεροι στους αυτοκινητόδρομους για να σκοτωθούν. Εσείς, ένας απλός οδηγός, ίσως να κινδυνεύετε περισσότερο το βράδυ, αλλά δεν υπάρχει τίποτα στα νούμερα που να το αποδεικνύει.

Χρησιμοποιώντας τις ίδιες ανοησίες, μπορείτε να αποδείξετε ότι η οδήγηση είναι πιο επικίνδυνη όταν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, παρά όταν δεν υπάρχει καλή ορατότητα λόγω ομίχλης. Περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν με καθαρή ατμόσφαιρα, γιατί συμβαίνει πιο συχνό να είναι καθαρή η ατμόσφαιρα. Παρ' όλα αυτό, η ομίχλη μπορεί να γίνει πολύ πιο επικίνδυνη στην οδήγηση.

Υπάρχουν εκατοντάδες στατιστικές ατυχημάτων που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αν θέλετε να τρομοκρατηθείτε όσον αφορά οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο. Όλα όμως αλλάζουν όταν προσέξετε πόσο φτωχά σε πραγματικές πληροφορίες είναι τα νούμερα που τις συνοδεύουν.

Τον προηγούμενο χρόνο, περισσότεροι άνθρωποι σκοτώθηκαν με αεροπλάνα απ' ό,τι το 1910. Μήπως αυτό σημαίνει ότι τα σύγχρονα αεροπλάνα είναι περισσότερο επικίνδυνα; Ανοησίες. Απλώς σήμερα υπάρχουν πολύ περισσότεροι άνθρωποι που πετάνε με αεροπλάνα.

Αναφέρθηκε ότι ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται σε σιδηροδρομικά ατυχήματα ήταν μέσα σε ένα χρόνο 4.712. Ένας αρκετά πειστικός λόγος για να μένει κανείς μακριά από τα τρένα, δεν νομίζετε; Τελικά, ίσως να είναι καλύτερα να χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητό σας. Αν όμως θελήσετε να μάθετε τι σημαίνει πραγματικά αυτός ο αριθμός, θα ανακαλύψετε ότι τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Οι μισοί σχεδόν απ' αυτούς τους ανθρώπους υπήρξαν θύματα σύγκρουσης των αυτοκινήτων τους με κάποιο τρένο σε αφύλακτες διαβάσεις. Το μεγαλύτερο μέρος από τους υπόλοιπους βρίσκονταν πάνω στις σιδηροδρομικές γραμμές. Μόνον 132 άτομα από τα 4.712 ήταν επιβάτες σε τρένο, αλλά ακόμα κι αυτό το νούμερο δεν έχει καμιά ιδιαίτερη αξία σύγκρισης, εκτός και αν αναφέρεται με βάση τα συνολικά μίλια που διανύει ο μέσος επιβάτης.

Αν σας ανησυχεί η πιθανότητα να σκοτωθείτε σ' ένα μεγάλο ταξίδι, δεν πρόκειται να μάθετε αυτό που θέλετε ψάχνοντας να βρείτε με ποιο μεταφορικό μέσο (τρένο, αεροπλάνο ή αυτοκίνητο) σημειώθηκαν οι περισσότεροι θάνατοι τον προηγούμενο χρόνο. Υπολογίστε το ποσοστό του αριθμού των θανατηφόρων δυστυχημάτων για κάθε ένα εκατομμύριο διανυόμενα μίλια σε κάθε μέσο ξεχωριστά. Αυτός είναι ο πιο κατάλληλος τρόπος για να μάθετε ποιο είναι το πιο επικίνδυνο μέσο.

Δεν είναι όλα τα μαγειρεμένα νούμερα προϊόντα σκόπιμης εξαπάτησης. Πολλές στατιστικές συμπεριλαμβανομένων και των ιατρικών -που είναι σημαντικές για όλους μας- διαστρεβλώνονται λόγω αντιφατικών αναφορών από την πηγή. Υπάρχουν τρομερά αλληλοσυγκρουόμενα νούμερα για πολύ ευαίσθητα θέματα όπως οι εκτρώσεις, οι παράνομες γεννήσεις και η σύφιλη. Αν ρίχνατε μια ματιά στα πιο πρόσφατα ποσοστά σχετικά με τη γρίπη και την πνευμονία στις Ηνωμένες Πολιτείες, ίσως καταλήγατε στο παράδοξο συμπέρασμα ότι αυτές οι ασθένειες περιορίζονται ουσιαστικά μόνο σε τρεις Πολιτείες του Νότου, οι οποίες καλύπτουν το ογδόντα τοις εκατό περίπου των περιπτώσεων που είχαν αναφερθεί. Η αληθινή εξήγηση αυτού του ποσοστού βρίσκεται στο γεγονός ότι οι εν λόγω τρεις Πολιτείες απαιτούσαν να αναφέρονται οι περιπτώσεις τέτοιων ασθενειών ακόμα και αφού οι άλλες Πολιτείες είχαν σταματήσει να ζητούν κάτι τέτοιο.

Ομοίως, κάποια νούμερα σχετικά με την ελονοσία έχουν ελάχιστο νόημα. Ενώ μόνο το 1940 είχαν καταγραφεί εκατοντάδες χιλιάδες περιπτώσεις στις νότιες Πολιτείες των Η.Π.Α., το 1954 παρατηρήθηκαν πολύ λίγες, που σημαίνει όχι μέσα σε λίγο χρόνια συνέβη μια σημαντική βελτίωση της δημόσιας υγείας. Εκείνο όμως που πραγματικά συνέβη είναι ότι το 1954 η κάθε περίπτωση καταγραφόταν μόνο όταν είχε αποδειχθεί ότι ήταν πραγματικά ελονοσία, ενώ παλιότερα ο' ένα μεγάλο τμήμα του Νότου χρησιμοποιούσαν αυτή τη λέξη ως τοπική έκφραση για το κρυολόγημα και το ρίγος.

Κατά τη διάρκεια του Ισπανο-Αμερικανικού Πολέμου, ο δείκτης θνησιμότητας στο Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό ήταν εννέα τοις χιλίοις, ενώ για τους κατοίκους της Νέας Υόρκης την ίδια περίοδο ήταν δεκαέξι τοις χιλίοις. Η Στρατολογική Υπηρεσία του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού χρησιμοποίησε αργότερα αυτά τα νούμερα για να αποδείξει ότι ήταν περισσότερο ασφαλές να είναι κανείς στο Ναυτικό απ' οπουδήποτε αλλού. Ας δεχτούμε ότι αυτά τα νούμερα είναι ακριβή, κάτι που μπορεί και να ισχύει. Σταθείτε όμως για λίγο και δείτε αν μπορείτε να διακρίνετε τι είναι αυτό που κάνει αυτά τα νούμερα -ή τουλάχιστον το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν οι άνθρωποι της Στρατολογικής Υπηρεσίας που βασίστηκαν σε αυτό- να μην έχουν ουσιαστικά κανένα νόημα.

Πολύ απλό, οι ομάδες αυτές δεν είναι συγκρίσιμες. Το Πολεμικό Ναυτικό αποτελείται κυρίως από νεαρούς ανθρώπους με αποδεδειγμένα καλή υγεία. Από την άλλη μεριά, ένας αστικός πληθυσμός περιλαμβάνει νήπια, ηλικιωμένους και αρρώστους, που έχουν υψηλότερο δείκτη θνησιμότητας όπου κι αν βρίσκονται. Αυτά τα νούμερα δεν αποδεικνύουν σίγουρα ούτε ότι όσοι πληρούν τις προϋποθέσεις που απαιτεί το ναυτικό θα ζήσουν περισσότερο αν καταταγούν, ούτε όμως και το αντίθετο.

Λίγο πριν κάνουν την εμφάνισή τους τα εμβόλια για την πολιομυελίτιδα, τα νέα ήταν κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά, μιας και ο προηγούμενος χρόνος ήταν ο χειρότερος για τα χρονικά της ασθένειας. Το συμπέρασμα αυτό βασιζόταν σε αδιάσειστες αποδείξεις: εκείνον τον χρόνο είχαν αναφερθεί οι περισσότερες περιπτώσεις από ποτέ.

Όταν όμως οι ειδικοί επανεξέτασαν αυτά τα νούμερα, ανακάλυψαν κάποια πιο ενθαρρυντικά στοιχεία. Ένα ήταν ότι υπήρχαν πολύ περισσότερα παιδιά στις πιο ευπαθείς ηλικίες τότε από οποτεδήποτε άλλοτε, που σήμαινε ότι αν ο δείκτης παρέμενε σταθερός, οι περιπτώσεις θα έφταναν αναπόφευκτα σε έναν αριθμό ρεκόρ. Πέρα απ' αυτό, η εκδήλωση μιας γενικότερης ανησυχίας για την πολιομυελίτιδα είχε οδηγήσει σε συχνότερες διαγνώσεις και καταγραφές πιο ήπιων περιστατικών. Τέλος, είχαν δημιουργηθεί περισσότερα οικονομικά κίνητρα λόγω της ύπαρξης περισσότερων ασφαλειών για την πολιομυελίτιδα - και περισσότερα οικονομικά βοηθήματα από τους διάφορους φιλανθρωπικούς οργανισμούς. Όλα αυτά προκάλεσαν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με την πεποίθηση ότι η πολιομυελίτιδα είχε φτάσει σε νέο αριθμό ρεκόρ και ο συνολικός αριθμός θανάτων εκείνη τη χρονιά επιβεβαίωσε αυτές τις αμφιβολίες.

Ένα ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι ο δείκτης θνησιμότητας, ή ο αριθμός των θανάτων, αποτελεί συχνά έναν καλύτερο τρόπο μέτρησης στην περίπτωση μιας ασθένειας, απ' ό.τι τα άμεσα νούμερα για τη συχνότητα εμφάνισής της - απλά και μόνο γιατί η ποιότητα της αναφοράς και της καταγραφής-καταμέτρησης είναι πολύ ανώτερη στις περιπτώσεις θανάτου. Σ' αυτήν την περίπτωση τα εμφανώς μαγειρεμένα νούμερα είναι καλύτερα από εκείνα που δείχνουν να είναι σωστά.

Κάθε τέσσερα χρόνια τα μαγειρεμένα νούμερα απολαμβάνουν ιδιαίτερα μεγάλης εκτίμησης στην Αμερική. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν κάποια περιοδική φύση, αλλά όχι έχει φτάσει η προεκλογική περίοδος. Μια προεκλογική ανακοίνωση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος τον Οκτώβριο του 1948 αποτελείται εξ ολοκλήρου από μαγειρεμένα νούμερα:

Όταν ο Dewey εκλέχθηκε Κυβερνήτης της Πολιτείας της Νέας Υόρκης το 1942. ο βασικός μισθός ενός καθηγητή έφτανε σε μερικές περιοχές το 900 δολάρια τον χρόνο. Σήμερα, οι καθηγητές στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης έχουν τους υψηλότερους μισθούς στον κόσμο. Το 1947. κατά τη διάρκεια της θητείας του Κυβερνήτη Dewey και με βάση τις διαπιστώσεις μιας επιτροπής που είχε διορίσει ο ίδιος, η νομοθετική εξουσία διέθεσε 32.000.000 δολάριο από το πλεόνασμα της Πολιτείας για να χρησιμοποιηθούν σαν μια άμεση αύξηση στους μισθούς των δασκάλων. Σαν αποτέλεσμα, οι χαμηλότεροι μισθοί των δασκάλων στη Νέα Υόρκη κυμαίνονται οπό 2.500 μέχρι 5.325 δολάρια.

Μπορεί ο κύριος Dewey να απέδειξε πόσο ενδιαφέρεται για την οικονομική αποκατάσταση των καθηγητών, αλλά τα νούμερα δεν δείχνουν χο ίδιο. Είναι το γνωστό παλιό κόλπο του πριν-και-μετά, μαζί με έναν αριθμό παραγόντων που δεν αναφέρονται. οι οποίοι παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο ώστε να φαίνονται σαν κάτι που δεν είναι. Έχουμε ένα «πριν» των 900 δολαρίων και ένα «μετά» των 2.500 έως 5.325 δολαρίων, το οποίο πράγματι δείχνει να είναι μια σημαντική βελτίωση. Το μικρότερο όμως νούμερο είναι ο χαμηλότερος μισθός σε οποιαδήποτε αγροτική περιφέρεια της πολιτείας, και το μεγαλύτερο είναι το όριο μόνο στην πόλη της Νέας Υόρκης. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Κυβερνήτη Dewey μπορεί να σημειώθηκε κάποια βελτίωση, μπορεί όμως και όχι.

Αυτή η δήλωση αποτελεί μια στατιστική απόδοση των φωτογραφιών του τύπου πριν-και-μετά ενός προσφιλούς τεχνάσματος στον χώρο της διαφήμισης και των περιοδικών. Ένα δωμάτιο φωτογραφίζεται δύο φορές για να φανεί πόσο μεγάλη βελτίωση μπορεί να επιφέρει το βάψιμο μ' ένα συγκεκριμένο χρώμα. Ανάμεσα όμως στις δύο φωτογραφήσεις προστέθηκαν νέα έπιπλα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η «πριν» φωτογραφία είναι μικροσκοπική, μαυρόασπρη και υποφωτισμένη, ενώ η «μετά» είναι μεγάλη και πολύχρωμη. Σε άλλη περίπτωση χρησιμοποιούνται δύο φωτογραφίες για να δείξουν τι συνέβη όταν ένα κορίτσι αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ένα συγκεκριμένο μαλακτικό για τα μαλλιά της. Μα, βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι φαίνεται πολύ καλύτερη μετά. Αν προσέξετε όμως καλύτερα, θα ανακαλύψετε ότι οι μεγαλύτερες αλλαγές είναι περισσότερο αποτέλεσμα των προσπαθειών του φωτογράφου να πείσει το κορίτσι να χαμογελάσει κι ενός προβολέα που φωτίζει από πίσω τα μαλλιά της. Τελικά ο φωτογράφος αποδείχθηκε πιο αποτελεσματικός από το μαλακτικό.

Ο παγοκρύσταλλος του θανάτου που σκοτώνει ό,τι αγγίζει

Ονομάζεται Brinicle και είναι με διαφορά το πιο επικίνδυνο, το πιο τρομακτικό φαινόμενο από όσα διαβάσατε μέχρι τώρα.

Πρόκειται για έναν παγωμένο υποθαλάσσιο τυφώνα, ο οποίος μόλις φτάσει στον βυθό αρχίζει και επεκτείνεται σκοτώνοντας ότι αγγίζει. Σαν ένα παγωμένο χέρι της μοίρας, σαν ένα ξόρκι που εξαπέλυσε κάποιος κακός μάγος, έχει ως μοναδικό σκοπό του να αφαιρέσει την ζωή από κάθε πλάσμα που θα έχει την ατυχία να βρεθεί στο δρόμο του.

Ο παγοκρύσταλλος του θανάτου δημιουργείται κάτω από πολύ ήρεμες συνθήκες στους ωκεανούς, όταν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της θερμοκρασίας του νερού και της θερμοκρασίας του αέρα. Σύμφωνα με ντοκιμαντέρ του BBC «το αυλάκι σε αυτό το νεοσύστατο πάγο είναι πολύ κρύο και αλμυρό». Δείτε στο βίντεο τον κρύσταλλο να δημιουργείται, να μεγαλώνει αργά και να σκοτώνει οποιαδήποτε μορφή ζωής βρεθεί στο πέρασμά του στον πυθμένα του ωκεανού...

Γλωσσόφιλα: Πώς να το κάνετε με το σωστό τρόπο

Μερικές φορές ένα από τα άγρια αυτά «παθητικά»» φιλιά μπορεί να είναι συναρπαστικό. Ξέρετε για ποιο  σας μιλάω: Όταν εκείνος την αρπάζει στην αγκαλιά του και «λιώνει τα χείλη του επάνω της».

 

Τα περισσότερα φιλιά σας πρέπει ν’ αρχίζουν με χαμηλότερους τόνους, παθητικούς. Κι αυτοί οι τόνοι ανεβαίνουν σιγά σιγά. Βασικός κανόνας της ερωτικής συμπεριφοράς σας να είναι η απλότητα.

 

 Χαϊδέψτε τα χείλη της με τα δικά σας. Εξερευνήστε με πολλή λεπτότητα το περίγραμμα των χειλιών της, πρώτα με τα χείλη σας και μετά με την άκρη τη γλώσσας σας. Κάνετέ την να σας ακολουθήσει σ' αυτό που επιδιώκετε.

Όταν την φιλάτε, πρέπει η γλώσσα σας να την παρασύρει αναπόφευκτα στα σκέψη της σεξουαλικής πράξης. Οι σκέψεις αυτές είναι αναπόφευκτες. Το φιλί της προσφέρει έναν πρόλογο εκείνων που θα επακολουθήσουν.

 

Γλιστρήστε την άκρη της γλώσσα σας -και μόνο την άκρη- ελαφρά και αργά πάνω στα χείλη της και γύρω τους. Όχι ανάμεσα στα χείλη της, όχι ακόμα.

 

Συγκεντρωθείτε. Δώστε στον εαυτό σας την ευκαιρία να νιώσει ολοκληρωτικά την εμπειρία της επικοινωνίας μέσα από τις απαλές κινήσεις των χειλιών και της γλώσσας. Μη Βιάζεστε! Σας το ξαναείπα, Το ξέρω. αλλά είναι τόσο σημαντικό αυτό, ώστε, όσες φορές και να το πω, θα είναι λίγο.

Η πιο ικανοποιητική ερωτική πράξη μοιάζει με την εισαγωγή ενός μουσικού έργου: αρχίζει με χαμηλούς τόνους που σε Βάζουν στο θέμα, χωρίς να το αποκαλύπτουν σ' όλη τη διάστασή του. Και, καθώς προχωρά έρχεται η μεγάλη έκρηξη από την πίεση που μαζευόταν τόση ώρα. Στην ερωτική πράξη, οι πιέσεις που δημιουργούνται αποτελούν ένα εξαιρετικό μεγάλο μέρος της απόλαυσης.

 

Όταν κάνετε τη γλώσσα σας να εισδύσει ανάμεσα στα χείλη της, κάντε το πραγματική είσδυση, μη σπρώχνετε απλώς τη γλώσσα σας μέσα στο στόμα της. Θυμηθείτε πως εκείνο που αναπαριστάνετε με τη γλώσσα σας, καθώς εισέρχεται ανάμεσα στα χείλη της, είναι η ίδια η σεξουαλική πράξη. Γι’ αυτό δεν πρέπει να την κάνει να σκέφτεται πως πρόκειται για εξαναγκασμό. Εξακοντίστε τη γλώσσα σας ανάμεσα στα χείλη της. Μόνο την άκρη της γλώσσας. Στην αρχή εισδύστε μόνο στα χείλη της. Η γλώσσα σας ζητά την άδεια της εισόδου, δεν γκρεμίζει την πύλη. Κάνετέ την να υποκύψει στην αίτησή σας.

 

Θα μπορέσετε να το καταλάβετε αυτό όταν φτάσει η στιγμή. Μπορεί ν’ ανοίξει εντελώς το στόμα της για να δεχτεί τη γλώσσα σας, ή να χαλαρώσει απλώς τα χείλη της για να σας επιτρέψει να εισδύσετε ανάμεσά τους. Από το σημείο αυτό και πέρα μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα - όλα πολύ διασκεδαστικά, αλλά και ερεθιστικά. Μπορεί να της αρέσει να σας νιώθει ν’ απλώνετε τη γλώσσα σας όσο περισσότερο μπορείτε μέσα στο στόμα της. Μπορεί να την πιέσει με την γλώσσα της επάνω στον ουρανίσκο της και να την Βυζάξει δυνατά, σαν να πρόκειται για καραμέλα. Αν η γλώσσα σας δεν εισδύσει τόσο Βαθιά, μπορεί να τη συναντήσει με τη δική της και να παίξετε έτσι γοητευτικά παιχνίδια, «κυνηγώντας» και αγγίζοντας ο ένας τη γλώσσα του άλλου, αφήνοντάς την, αν το θέλει, να εισδύσει με τη γλώσσα της στο δικό σας στόμα, «αντιστρέφοντας τους ρόλους» - σημάδι της διέγερσής της.

Ενώ θα την φιλάτε, θα πρέπει να κάνετε κάτι και με τα χέρια σας. Εκείνη θέλει να τα χρησιμοποιείτε. Χρησιμοποιείστε τα καλά και η αντίδρασή της στο φιλί σας θα είναι κάτι που ξεπερνά ακόμα και τα πιο τολμηρά όνειρά σας. Ξέρω τι θέλετε να κάνετε τώρα με τα χέρια σας. Αλλά, στο στάδιο αυτό, κρατήστε τα ακόμα μακριά από το σουτιέν και τη φούστα της. Αργότερα θα έχετε άφθονο χρόνο γι’ αυτά.

 

Μαθήματα από εξειδικευμένο Σεξοθεραπευτή είναι το πρώτο βήμα για τέλεια απόλαυση!

15 Κανόνες για τέλειο συνδυασμό κρασιού-φαγητού

 1. Η σαμπάνια ταιριάζει άψογα με οτιδήποτε αλμυρό
Οι περισσότεροι ξηροί αφρώδεις οίνοι, όπως η brut Σαμπάνια, τα γερμανικά sekt και η ισπανική Cava έχουν ένα ανεπαίσθητο άγγιγμα γλυκύτητας. Το γλυκό ταιριάζει πολύ με το αλμυρό, γι΄ αυτό ο συνδυασμός σαμπάνιας και αλμυρών φαγητών είναι πολύ αναζωογονητικός.

2. Το Sauvignon Blanc ταιριάζει με σάλτσες και ντρέσινγκ Tα φαγητά που έχουν αψιές γεύσεις, σάλτσες, ντρέσινγκ κ.ο.κ. χρειάζονται κρασιά που θα έχουν ανάλογη γεύση, έτσι ώστε να μην επισκιάζονται. Γι΄ αυτό δοκιμάστε Sauvignon Blanc, Vinho Verde από την Πορτογαλία και Verdejo από την Ισπανία.

3. Όταν ένα πιάτο περιέχει φρέσκα βότανα ταιριάζει με κρασί με άρωμα εσπεριδοειδώνΤα κρασιά που έχουν αρώματα εσπεριδοειδών , όπως για παράδειγμα το αυστριακό Grüner Veltliner ταιριάζουν πολύ με φαγητά που περιέχουν φρέσκα βότανα. Άλλες ποικιλίες κρασιού με παρόμοια γεύση είναι το Αlbarino από την Ισπανία και το Vermentino από την Ιταλία.

4. Τα ψάρια που έχουν ελαφριά γεύση θέλουν λευκά κρασιά με ελαφριά γεύση Τα ψαρικά με ελαφριά γεύση αποκτούν λίγο περισσότερη ένταση όταν συνδυάζονται με εξίσου ελαφριά και κομψά λευκά κρασιά, όπως για παράδειγμα το Μοσχοφίλερο από Μαντινεία και το Pinot Grigio, από την Ιταλία.

5. Τα παχιά ψάρια ή αυτά που σερβίρονται με σάλτσα ταιριάζουν με ChardonnayΤα «μεταξωτά» λευκά κρασιά όπως το Chardonnay είναι πολύ νόστιμα όταν τα συνδυάζουμε με παχιά ψάρια, όπως σολομό ή οποιαδήποτε ψάρια σερβίρονται με σάλτσα. Μια Σαντορίνη είναι η άριστος συνοδός σε λιπαρά ψάρια, ιδιαίτερα αν έχουν περάσει από τηγάνι η φριτέζα(πχ τηγανητός μπακαλιάρος).

6. Τα ημίξηρα Riesling ταιριάζουν με γλυκά-πικάντικα πιάταΗ ελαφριά γλυκύτητα που έχουν πολλά Riesling και Gewürztraminer, βοηθάει στο να δαμαστεί η κάψα που έχουν τα πικάντικα πιάτα από την ασιατική και ινδική κουζίνα.

7. Το Moscato d'Asti αγαπάει τα επιδόρπια με φρούταΤα μετρίως γλυκά αφρώδη, όπως το Moscato d'Asti, demi-sec Champagne, τα πολύ καλής σχέσης ποιότητας-τιμής Demi-Sec Αμυνταίου και το Asti Spumante μας βοηθούν να εστιάσουμε στα φρούτα που έχει το επιδόρπιο και όχι στη ζάχαρη.

8. Η ροζέ σαμπάνια ταιριάζει πολύ με το κυρίως πιάτο, όχι μόνο με τα ορεκτικάΤα ροζέ αφρώδη κρασιά, όπως η ροζέ σαμπάνια, η Cava κτλ έχουν μια πλούσια, βαθιά γεύση που ταιριάζει με μια ευρεία γκάμα κυρίως πιάτων.

9. Τα πιάτα με πλούσια τυρένια γεύση συνδυάζονται με ένα ξηρό ροζέΜερικά τυριά ταιριάζουν πολύ με λευκά κρασιά, άλλα ταιριάζουν με ερυθρά αλλά όλα σχεδόν τα τυριά ταιριάζουν με ροζέ, ξηρό κρασί. Είναι ένα κρασί που συνδυάζει την οξύτητα του λευκού και τον φρουτώδη χαρακτήρα του κόκκινου.

10. Το Αγιωργίτικο & Pinot Noir είναι σπουδαία για πιάτα με γήινες γεύσειςΟι συνταγές που περιέχουν υλικά όπως μανιτάρια ή τρούφα συνδυάζονται με κόκκινα κρασιά όπως παλαιωμένο Αγιωργίτικο, Pinot Noir και Dolcetto, τα οποία έχουν ελαφρύ σώμα αλλά πλούσια γεύση.

11. Τα κρασιά του Παλαιού Κόσμου και τα φαγητά του Παλαιού Κόσμου είναι συγκλονιστικά ωραία μαζί Τα κρασιά και τα φαγητά που έχουν μεγαλώσει μαζί για αιώνες είναι συνδυασμός σχεδόν αυτονόητος. Για παράδειγμα, οι συνταγές της Τοσκάνης και τα κρασιά της Τοσκάνης είναι ένα perfect match.

12. Malbec είναι το κρασί που χρειάζονται οι γλυκές πικάντικες bbq σάλτσεςΤο Malbec, το Shiraz και το Côtes-du-Rhône είναι κρασιά με πλούσιο σώμα και έντονη γεύση και δεν επισκιάζονται εύκολα με φαγητά που έχουν βαριές πικάντικες σάλτσες, όπως η bbq.

13. Tα πατέ και οι μους θέλουν Zinfandel
Aν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τα ίδια επίθετα για να περιγράψεις τόσο το κρασί, όσο και το φαγητό, τότε σημαίνει ότι αυτά τα δυο ταιριάζουν. Για παράδειγμα, οι λέξεις ρουστίκ και πλούσιο χρησιμεύουν για να περιγράψουν το Zinfandel όπως και μια μους από κοτόπουλο-συκώτι.

14. Το Cabernet Sauvignon ταιριάζει άψογα με ζουμερό κόκκινο κρέαςΤα κρασιά California Cabernet, Bordeaux και Bordeaux-style, αλλά και τα πολυαγαπημένα μας Ξινόμαυρα, ταιριάζουν φανταστικά με μπριζόλες ή παϊδάκια στη σχάρα. Ο λόγος είναι ότι οι τανίνες των κρασιών αυτών ανανεώνουν τον ουρανίσκο μετά από κάθε μπουκιά κρέατος.

15. Το Syrah ταιριάζει με πιάτα έντονα καρυκευμένα.
Όταν το κρέας είναι βαριά καρυκευμένο, αναζητήστε ένα κόκκινο κρασί με πολλές πικάντικες νότες. Syrah από την Ουάσιγκτον, Cabernet Franc από τη Γαλλία και Ξινόμαυρο και Βλάχικο από την Ελλάδα είναι όλα καλές επιλογές.

Συρακούσες 212-214 π.Χ : O Αρχιμήδης ενάντια στην πανίσχυρη Ρώμη.

212 π.Χ. Κάτω από τα τείχη των Συρακουσών, μερικά μέτρα από τη

θάλασσα, ένας γέροντας χαράζει κύκλους πάνω στην υγρή άμμο με

μια ξύλινη βέργα. Ο ρυθμικός παφλασμός των κυμάτων διευκολύνει

τη μελωδική ροή των σκέψεών του, καθώς αυτός ξιφομαχεί με τα

τέρατα της λογικής για την καρδιά της αλήθειας.Είναι μια συνήθεια

που τη διατηρεί από μικρό παιδί, να κατεβαίνει λίγο πριν ξημερώσει

στην ακρογιαλιά, όταν αυτή είναι ακόμα έρημη και ήσυχη, και να

διαλογίζεται πάνω σε κάποιο μαθηματικό αίνιγμα.

Η απέραντη

γαλήνη του πρωινού τοπίου μαζί με τον καθαρό θαλασσινό αέρα,

κάνουν τις σκέψεις του απολύτως διαυγείς και η αυστηρή

ομορφιά των Μαθηματικών , ανεβάζει το πνεύμα του σ’ έναν

παράδεισο λεπτών διανοητικών απολαύσεων.

Καθώς οι πρώτες ηλιαχτίδες γλιστρούν δειλά-δειλά από τον

ορίζοντα επάνω στη θάλασσα και συναντούν το σκυφτό και

σκεφτικό πρόσωπό του γέροντα, αυτός, ξεχνώντας για μια στιγμή

το θεώρημα που προσπαθεί να αποδείξει, και με δάκρυα στα μάτια,

κοιτά τον νεογέννητο ήλιο που πασχίζει ν' αναδυθεί απ' τα

σκοτεινά νερά της Μεσογείου. Ο Αρχιμήδης παρακολουθεί την

τελευταία ανατολή της επίγειας ζωής του.Όταν τα σύννεφα του

πολέμου άρχισαν να μαζεύονται απειλητικά πάνω απ' τις

Συρακούσες, λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ Ρώμης και

Καρχηδόνας, ο βασιλιάς Ιέρων παρακάλεσε τον Αρχιμήδη να

εφαρμόσει τις μηχανικές ανακαλύψεις του για την οχύρωση και την

άμυνα της πόλης.

 

Αφήνοντας για μια ακόμη φορά τις έρευνές του,

για να ικανοποιήσει τον φίλο του, ο Αρχιμήδης δέχτηκε και ανέλαβε

τη διεύθυνση της άμυνας της πόλης εναντίον των Ρωμαίων. Ήταν

ένας άθλος το να οχυρωθούν αποτελεσματικά τα 22 χιλιόμετρα

τείχους που περιέβαλαν την πόλη, ώστε να μπορέσουν να

αντιμετωπίσουν την επικείμενη επίθεση του πανίσχυρου ρωμαϊκού

στρατού, που σάρωνε θριαμβευτικά όσες σικελικές κτήσεις

τολμούσαν να αντισταθούν στο πέρασμά του. Αλλά ο πραγματικός

άθλος, ήταν η βούληση ενός ανθρώπου, που μπόρεσε, σαν θεϊκός

αγωγός, να διοχετεύσει τη φωτιά της διάνοιας πάνω στα

τρικυμισμένα νερά της ύλης, κάνοντας για μια στιγμή, τα παιχνίδια

της μοίρας να παγώσουν και τους ήχους των τυμπάνων να

σωπάσουν.

 

Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Πλούταρχου για τα

αμυντικά μηχανήματα που κατασκεύασε την περίοδο εκείνη ο

Αρχιμήδης : «Ο ίδιος δεν τα θεωρούσε κάτι άξιο προσοχής, γιατί τα

περισσότερα τα είχε δημιουργήσει ως πάρεργο, παίζοντας με τα

γεωμετρικά προβλήματα, ενώ πρώτος ο βασιλιάς Ιέρων

ενδιαφέρθηκε και έπεισε τον Αρχιμήδη να κατευθύνει ένα μέρος της

τέχνης του από τα νοητά στα υλικά πράγματα και αφού κατά

κάποιον τρόπο αναμείξει τη θεωρία με την απτή πραγματικότητα

να την κάνει πιο κατανοητή στους πολλούς... Ο Αρχιμήδης όμως

είχε τόσο υψηλό φρόνημα και βάθος ψυχής και κατείχε τέτοιο

πλούτο θεωρημάτων, ώστε για τα έργα, από τα οποία απέκτησε

όνομα και δόξα όχι ανθρώπινης αλλά κάποιας θείας σωφροσύνης,

δεν θέλησε ν' αφήσει σύγγραμμα, επειδή όμως θεωρούσε την

απασχόληση με τη μηχανική - και γενικά κάθε τέχνη που υπηρετεί

την ανάγκη ταπεινή και βάναυση - περιόριζε τον ζήλο του μόνο σ'

εκείνα στα οποία το ωραίο και το μοναδικό συνυπάρχουν χωρίς να

τα νοθεύει καθόλου η ανάγκη και σε όσα από τη μια είναι

ασύγκριτα με τα άλλα και από την άλλη παρέχουν πεδίο άμιλλας

της ύλης με τη θεωρία, γιατί η πρώτη προσφέρει το μέγεθος και την

ομορφιά και η δεύτερη την ακρίβεια και την υπερφυσική δύναμη».

 

Ο Αρχιμήδης οργανώνει την άμυνα των Συρακουσών

 

Η μάχη εκτυλίχθηκε το 215 π.Χ. και έφερε αντιμέτωπους τον

Μάρκελλο, τον μεγαλύτερο ρωμαίο στρατηγό και τον

Αρχιμήδη, τον μεγαλύτερο Έλληνα μαθηματικό. Αυτοί ήταν τα

πνεύματα που κινούσαν τα νήματα των αιματηρών συγκρούσεων,

μέσα απ' τον σιωπηλό ναό των σκέψεών τους, με τη διαφορά ότι ο

Αρχιμήδης προσπαθούσε να σώσει τους συμπολίτες του, ενώ ο

Μάρκελλος το όνομά του. Εξήντα ρωμαϊκές πεντήρεις, γεμάτες με

κάθε είδους όπλα και βέλη, εμφανίστηκαν μπροστά στην πόλη σε

διάταξη μάχης, επιτιθέμενες προς τη συνοικία της Αχραδινής, όπου

το τείχος βρίσκεται στην άκρη της θάλασσας φτάνοντας μέχρι την

προκυμαία. Οι Ρωμαίοι τοξότες πήραν θέση και έστειλαν

εκατοντάδες βέλη στο πάνω μέρος του τείχους. Ακολούθησαν οι

σφενδονιστές, ρίχνοντας στην πόλη βροχή από πέτρες. Ο δε

Μάρκελλος, αφού ένωσε οχτώ πλοία, δένοντάς τα ανά δύο με

χοντρά σχοινιά, έστησε πάνω τους μια πελώρια μηχανή και

κατέπλεε εναντίον του τείχους, έχοντας εμπιστοσύνη στο πλήθος

των δυνάμεών του, στη λαμπρότητα της προετοιμασίας του και στη

δόξα που τον περιέβαλλε. Την ίδια στιγμή, ρωμαίοι πεζικάριοι

οδηγούμενοι από τον αντιστράτηγο Άππιο Κλαύδιο όρμησαν από

το βουνό, προσπαθώντας με πολιορκητικές χελώνες να

δημιουργήσουν ένα άνοιγμα για να εισβάλουν στην πόλη από την

περιοχή των Εξαπύλων. Οι Συρακούσιοι βλέποντάς τα όλα αυτά

αισθάνθηκαν έκπληξη και δεν μιλούσαν, από δέος, γιατί

αμφέβαλλαν αν θα μπορούσαν ν' αντέξουν σε τόση ορμή και

δύναμη. Οι Ρωμαίοι ήλπιζαν ότι μέσα σε πέντε ημέρες, καθώς

εργάζονταν πολλοί, θα ξεπεράσουν στις προετοιμασίες τους

αντιπάλους τους, χωρίς να υπολογίσουν την ικανότητα του

Αρχιμήδη και χωρίς να προβλέψουν ότι σε μερικές περιστάσεις μια

ψυχή είναι πιο αποτελεσματική από τη δύναμη όλων των χεριών. Οι

Ρωμαίοι στρατιώτες τρέχουν χωρίς κάλυψη, βγάζοντας πολεμικές

κραυγές για να ενθαρρύνουν τους εαυτούς τους. Είναι χιλιάδες. Οι

Συρακούσιοι παρακολουθούν σιωπηλοί. Ο Αρχιμήδης θέτει σε

κίνηση τις μηχανές του. Ένα σφύριγμα καλύπτει την οχλοβοή. Πίσω

από τα τείχη, τεράστιοι βράχοι εκτινάσσονται στον αέρα. Έρχονται

να προσγειωθούν πάνω στους πεζικάριους, καταπλακώνοντάς

τους. Οι Συρακούσιοι ζητωκραυγάζουν καθώς οι εναπομείναντες

στρατιώτες τρέπονται πανικόβλητοι σε φυγή.

 

Το "Νύχι του Αρχιμήδη" βυθίζει ένα Ρωμαϊκό πλοίο.

Λεπτομέρεια τοιχογραφίας του 1600 μ.Χ

 

Ταυτόχρονα, από την

άλλη πλευρά του τείχους, πρόβαλαν ξαφνικά εναντίον των πλοίων

αιωρούμενα δοκάρια, που άλλα σκάφη σπρώχνοντάς τα με το

βάρος τους από ψηλά τα καταβύθιζαν, και άλλα, αδράχνοντάς τα

από την πλώρη με σιδερένια χέρια, τα σήκωναν όρθια πάνω από τη

θάλασσα και τα βύθιζαν με την πρύμνη προς τα κάτω, ή

στριφογυρίζοντάς τα με σχοινιά και κάνοντάς τα να διαγράψουν

κύκλους, τα χτυπούσαν στους απότομους βράχους κάτω από το

τείχος και τους σκοπέλους, αφανίζοντας μ' αυτή τη συντριβή και

πολλούς από τα πληρώματα.Η μηχανή που μετέφερε ο Μάρκελλος

πάνω στα ενωμένα πλοία λεγόταν σαμβύκη, γιατί είχε κάποια

ομοιότητα με το ομώνυμο μουσικό όργανο. Είναι ένα είδος πύργου,

που αποτελείται από μετακινούμενες σκάλες προστατευμένες από

ξύλινους ταμπλάδες. Τοποθετώντας τη μία σκάλα πάνω στην άλλη

μπορούσε κανείς να ξεπεράσει το ύψος των οχυρωμάτων. Αν η

σαμβύκη έφτανε μέχρι το τείχος, θα ήταν το τέλος των

Συρακουσών. Στρατιώτες, έτοιμοι για μάχη, περίμεναν κάτω από τις

σκάλες. Δεκάδες ανδρών τραβούσαν τα σχοινιά, για να τις στήσουν

όρθιες ενώ άλλοι τοποθετούσαν σφήνες και μαδέρια για να τις

σταθεροποιήσουν. Η επίθεση θα ξεσπούσε από στιγμή σε στιγμή.

Ήδη οι στρατιώτες ανέβαιναν τις σκάλες.Εκείνη τη στιγμή, ένας

τεράστιος βράχος πέρασε πάνω από τα τείχη κάνοντας έναν

εκκωφαντικό θόρυβο. Πριν ακόμα βρει το στόχο του, έσκισε τον

αέρα ένας δεύτερος, το ίδιο μεγάλος, και ακολούθησε ένας τρίτος. Η

σαμβύκη χτυπήθηκε τρεις φορές. Στεκόταν εκεί, κρεμασμένη στον

αέρα. Σιωπή. Όλα τα μάτια ήταν στραμμένα πάνω της.

Ταλαντεύθηκε ανεπαίσθητα.Οι στρατιώτες που είχαν σκαρφαλώσει

στις σκάλες έβγαλαν κραυγές τρόμου. Οι άνδρες που είχαν μείνει

στο κάτω μέρος της σκάλας, βλέποντας την να κινείται πάνω από

τα κεφάλια τους, ένωσαν τα ουρλιαχτά τους με αυτά των

συντρόφων τους που έπεφταν στη γέφυρα και συντρίβονταν

μπροστά στα πόδια τους. Άλλοι εκσφενδονίστηκαν στη θάλασσα

και πνίγηκαν. Η σαμβύκη κατέρρευσε πάνω στα καράβια που

τηνυποστήριζαν, βυθίζοντας αρκετά από αυτά.Θύμα των μηχανών

του Αρχιμήδη, το κύριο όπλο των Ρωμαίων, αυτό που επρόκειτο να

τσακίσει τις Συρακούσες, χάθηκε μέσα στα νερά, σηκώνοντας

τεράστια κύματα και ανατρέποντας τα πλοία που την συνόδευαν,

μπροστά στα τείχη της Αχραδινής. Στις υπόλοιπες γαλέρες, οι

Ρωμαίοι παρακολουθούσαν παγωμένοι την καταστροφή της

σαμβύκης. Το ηθικό τους είχε γίνει σμπαράλια.Όμως ο Μάρκελλος

ήταν ο μεγαλύτερος Ρωμαίος στρατηγός. Τη νύχτα, αθόρυβα, έφερε

τα πλοία του κάτω από τα τείχη. Γιατί οι μηχανές που

χρησιμοποιούσε ο Αρχιμήδης, λόγω της μεγάλης δύναμής τους, θα

πετούσαν τα βέλη πάνω από τα κεφάλια τους, από κοντά όμως δεν

θα είχαν αποτελεσματικότητα, γιατί η απόσταση της βολής ήταν

μικρή.Ο Αρχιμήδης όμως, όπως φάνηκε, είχε από καιρό

προετοιμάσει και για τέτοιες περιστάσεις τα μηχανήματά του. Οι

συστοιχίες από βαλλίστρες και καταπέλτες ήταν τοποθετημένες

σαν τους σωλήνες του εκκλησιαστικού οργάνου, η καθεμιά με

διαφορετική εμβέλεια. Έτσι τα βλήματά τους πετύχαιναν τα

ρωμαϊκά πλοία, σε οποιαδήποτε απόσταση από τα τείχη και αν

βρίσκονταν. Επίσης, στα ανοίγματα του τείχους που δεν ήταν

μεγάλα αλλά πολλά και πυκνά είχε τοποθετήσει σκορπιούς, που

χτυπούσαν σε μικρό διάστημα και οι εχθροί δεν μπορούσαν να τους

δουν.Όταν λοιπόν πλησίασαν οι Ρωμαίοι πιστεύοντας ότι δεν τους

είχαν αντιληφθεί, δέχτηκαν πάλι πολλά βέλη και πλήγματα: πέτρες

έπεφταν από την κορυφή πάνω τους σχεδόν κάθετα και το τείχος

από όλα τα μέρη του εκτόξευε βέλη. Έτσι αναγκάστηκαν να

οπισθοχωρήσουν. Όμως κι όταν βρέθηκαν σε μακρινή απόσταση, τα

βέλη τους έφταναν κι έπεφταν πάνω τους, όσο κι αν

απομακρύνονταν.Ο Αρχιμήδης τα περισσότερα μηχανήματά του τα

είχε τοποθετήσει κάτω από το τείχος και οι Ρωμαίοι φαίνονταν σαν

να μάχονταν με τους θεούς, καθώς πολλά δεινά έπεφταν πάνω

τους, χωρίς εκείνοι να γνωρίζουν από πού.

Ο Αρχιμήδης βάζει φωτιά στα ρωμαϊκά πλοία με τη βοήθεια κάτοπτρων

 

Στη συνέχεια, οΑρχιμήδης ενεργοποίησε άλλη μια εφεύρεσή του. Τεράστια δοκάρια

κατρακύλησαν από το πάνω μέρος των τειχών, διαλύοντας

κυριολεκτικά τα πλοία του Μάρκελλου. Και ακόμα χειρότερα, μετά

το χτύπημα, τα δοκάρια επέστρεφαν εκεί απ' όπου είχαν ξεκινήσει.

Συγκρατημένα με σχοινιά, μπορούσαν να ξανασηκωθούν μέχρι την

κορυφή του τείχους και να ξαναπέσουν πάνω στα πλοία που

θεωρούσαν ότι ήταν ασφαλή.Οι σκληροτράχηλοι στρατιώτες και

ναύτες, που είχαν ακολουθήσει το Μάρκελλο σε όλες του τις

εκστρατείες, άρχισαν να τα χάνουν. Ποτέ δεν είχαν συναντήσει

τέτοια αντίσταση. Ο μεγαλύτερος Ρωμαίος στρατηγός είχε ηττηθεί

μπροστά στα τείχη των Συρακουσών. Ο Μάρκελλος δεν μπορούσε

να καταλάβει τι είδους δύναμη προκαλούσε αυτούς τους άθλους.Αν

γνώριζε τις μελέτες στις οποίες είχε αφοσιωθεί ο Αρχιμήδης τα

τελευταία χρόνια, όλα θα είχαν γίνει πιο ξεκάθαρα. Το μήκος του

μοχλού, τη μάζα που απαιτείται, ό,τι έχει σχέση με την τέχνη των

ζυγών, ο Αρχιμήδης το κατέχει πλήρως. Είναι ο μάγος των μοχλών

και των ζυγών. Με τη βοήθεια της γεωμετρίας έχει καταγράψει τους

νόμους της μηχανικής. Οι Συρακούσιοι παρακολουθούσαν τα

κατορθώματα του χωρίς καμιά έκπληξη. Γιατί στην

πραγματικότητα όλοι οι υπόλοιποι Συρακούσιοι ήταν το σώμα της

παρασκευής του Αρχιμήδη και μία η ψυχή που κινούσε και έστρεφε

τα πάντα, και ενώ όλα τα όπλα έμεναν αδρανή, μόνο τα δικά του

χρησιμοποιούσε τότε η πόλη και για την άμυνα και για την

ασφάλειά της.Στο τέλος ο Μάρκελλος, καθώς είδε ότι οι Ρωμαίοι

ήταν τόσο τρομοκρατημένοι ώστε, αν κάποιο σχοινί ή κάποιο ξύλο

φαινόταν να προβάλλει πάνω από το τείχος, μονάχα αυτό

βλέποντας φώναζαν πως ο Αρχιμήδης βάζει σε κίνηση κάποια

μηχανή εναντίον τους κι έφευγαν πανικόβλητοι, παραιτήθηκε από

κάθε μάχη και επίθεση, αναθέτοντας την εξέλιξη της πολιορκίας

στον χρόνο. Αυτό που δεν κέρδισε με τα όπλα, ήλπιζε να το κερδίσει

με την πείνα. Δύο χρόνια αργότερα, οι Συρακούσες αντιστέκονταν

ακόμα.

Μέρος των τειχών των Συρακουσών σήμερα.

 

Όμως το μήκος του τείχους του Διονυσίου, που υπήρξε η

σωτηρία τους, έμελλε να γίνει και η καταστροφή τους. Ήταν

αδύνατο να εποπτεύσει κανείς ένα τόσο μακρύ τείχος για ένα τόσο

μεγάλο χρονικό διάστημα. Κάποιο βράδυ που η πόλη είχε τη γιορτή

της Άρτεμης, και οι Συρακούσιοι το είχαν ρίξει στο πιοτό και στη

διασκέδαση, μια ομάδα πεινασμένοι προδότες άνοιξαν μια

κακοφυλαγμένη πύλη, στις Επιπολές. Οι Ρωμαίοι όρμησαν στην

πόλη. Οι Συρακούσες είχαν πέσει.Το χάραμα, ο Μάρκελλος κατέβηκε

προς τα Εξάπυλα, ενώ οι αξιωματικοί του τον μακάριζαν. Και

λέγεται ότι μόλις είδε από πάνω και παρατήρησε καλά την έκταση

και την ομορφιά της πόλης, έμεινε για πολύ ώρα δακρυσμένος, από

συμπόνια γι' αυτό που επρόκειτο να της συμβεί, καθώς

διαισθάνθηκε πώς θα καταντούσε μετά από λίγο με τη λεηλασία

του στρατού. Γιατί κανένας από τους αρχηγούς δεν τολμούσε να

αντιταχθεί στους στρατιώτες, που ζητούσαν να ωφεληθούν από τη

διαρπαγή, ενώ πολλοί, μάλιστα, παρακινούσαν να την κάψουν και

να την ισοπεδώσουν. Τέτοια πρόταση ο Μάρκελλος ούτε να την

ακούσει δεν ήθελε, αναγκάστηκε όμως παρά τη θέλησή του να τους

αφήσει να ωφεληθούν από τη λεηλασία και τους δούλους. Τους

ελεύθερους όμως απαγόρευσε να τους αγγίξουν.Εκείνη την ώρα, ο

Αρχιμήδης βρισκόταν στην ακρογιαλιά. Μελετούσε κάτι μόνος του

πάνω σ' ένα διάγραμμα και η σκέψη και το βλέμμα του ήταν τόσο

απορροφημένα στη θεωρητική του εργασία, ώστε δεν αντιλήφθηκε

ούτε την επιδρομή των Ρωμαίων, ούτε την άλωση της πόλης.

Ωστόσο, δεν χρειαζόταν να τα αντιληφθεί, γιατί τα είχε προβλέψει

εδώ και πολύ καιρό. Όταν ξεκινούσε το βράδυ, λίγο πριν την

επιδρομή των Ρωμαίων, τον περίπατό του προς τη θάλασσα,

γνώριζε ότι δεν θα γυρνούσε στην πόλη ζωντανός. Ο Αρχιμήδης

όμως είχε επιτελέσει το χρέος του απέναντι στην

ανθρωπότητα. Κι όταν ξαφνικά στάθηκε ένας στρατιώτης

μπροστά του και τον διέταξε να τον ακολουθήσει και να πάνε στον

Μάρκελλο, αυτός ούτε σηκώθηκε, ούτε τον κοίταξε. Ήξερε πως οι

Ρωμαίοι θα εκμεταλλεύονταν τις γνώσεις του για πολεμικούς

σκοπούς. Ήξερε επίσης ότι θα του πρόσφεραν μεγάλες τιμές και

αξιώματα για να συνεργαστεί μαζί τους. Αυτός όμως είχε περάσει

τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπερασπίζοντας την πόλη του.

Και τώρα η πόλη του είχε πέσει. Δεν υπήρχε πια πατρίδα γι' αυτόν

επάνω στη Γη.

 

Ο θάνατος του Αρχιμήδη . Ρωμαϊκό ψηφιδωτό.

 

Γι' αυτό, όταν ο στρατιώτης σήκωσε το ξίφος του

απειλώντας ότι θα τον σκοτώσει, ο Αρχιμήδης χαμογέλασε στον

θάνατο λέγοντας πως οι κύκλοι που είχε χαράξει στην άμμο είχαν

γι' αυτόν μεγαλύτερη αξία απ'ο τη ζωή του. Το ξίφος του

λεγεωνάριου, αγγελιαφόρος της οργής, δε συνάντησε στην κάθοδό

του παρά ένα άδειο δοχείο, γιατί η ψυχή του Αρχιμήδη είχε

διαβεί συνειδητά το κατώφλι του θανάτου , αναδυόμενη στην

αιωνιότητα.

Δώδεκα απορίες για τη λίμπιντο

Αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες λέξεις παγκοσμίως, κι όμως οι περισσότεροι άντρες και γυναίκες (μεταξύ τους κι εσύ) δεν ξέρεις ούτε τι σημαίνει ακριβώς, ούτε πώς καταλαβαίνεις αν τη διαθέτεις και το κατά πόσο μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική σου ζωή, θετικά ή αρνητικά. Η λίμπιντο με τα σκαμπανεβάσματα της μπορεί να μετατραπεί σε ρυθμιστή της ζωής σου ολόκληρης. Δες ποιές είναι οι πιο συχνές ερωτήσεις για τη λίμπιντο και λύσε όλες τις απορίες σου.

Περί τίνος πρόκειται: η λίμπιντο μπορεί να περιγραφεί ως αυτή η ενστικτώδης ερωτική ορμή, η διάθεση για σεξ αλλά και όλη η ενέργεια που ξεχειλίζει από αυτή Η λίμπιντο έχει τις ρίζες της στα πιο βαθιά συναισθήματα πριν επηρεάσει και το σώμα σου.
Μα να μην πέφτει η λίμπιντο μου ποτέ!

1. Αν δεν με διεγείρει πια, αυτό σημαίνει πως δεν τον αγαπάω;
Όχι απαραίτητα. Η αγάπη και η επιθυμία είναι δύο πολύ διαφορετικά συναισθήματα. Μπορεί να επιθυμείς κάποιον χωρίς να τον αγαπάς. Άλλωστε, η σεξουαλική διάθεση μπορεί να αλλάξει σε ένα δευτερόλεπτο, εξ 'αιτίας κάποιου ιατρικού, ψυχολογικού ή σχεσιακού προβλήματος. Σε μια σταθερή σχέση, κάθε ζευγάρι βιώνει αυτή την έλλειψη επιθυμίας από καιρό σε καιρό. Πρέπει να το αποδεχτείς και να βρεις την αφορμή της μειωμένης λίμπιντο. Το ότι αντιμετωπίζετε πρόβλημα στην κρεβατοκάμαρα δεν σημαίνει πως δεν αγαπάς τον σύντροφό σου. Μην πετάξεις στα σκουπίδια όλα τα βαθιά συναισθήματα αγάπης που νιώθεις μέχρι να βρεις μια λύση και στο πρόβλημα της πεσμένης λίμπιντο.

2. Ποιά είναι η διαφορά μεταξύ επιθυμίας και λίμπιντο;
Σε γενικές γραμμές η επιθυμία είναι κυρίως σεξουαλική: είναι η παρορμητική αντίδραση που μας σπρώχνει στο σεξ. Από την άλλη μεριά, η λίμπιντο είναι μια πολυδιάστατη λέξη που μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα. Η πιο δημοφιλής χρήση της αναφέρεται στη σεξουαλική επιθυμία και μόνο οι ψυχολόγοι τη χρησιμοποιούν ως ευρύτερη έννοια σήμερα.

3. Μπορώ να επιθυμώ κάποιον που δεν αγαπάω ή δεν είμαι ερωτευμένη μαζί του;
Φυσικά! Μάλιστα, υπάρχει περίπτωση να σε έλξει σεξουαλικά ένα άτομο που ούτε καν γνωρίζεις ή ούτε καν σου αρέσει. Φυσικά, δεν θα περάσεις μαζί του την υπόλοιπη ζωή σου, παρά μονάχα μερικές στιγμές καυτού σεξ. Θυμήσου πως δεν υπάρχει λογική στην ερωτική επιθυμία. Δεν πρέπει να ντρέπεσαι που σε έλκει κάποιος μόνο ερωτικά. Απλά θα χρειαστεί να ελέγξεις τις επιθυμίες σου.

4. Μπορώ να νιώθω επιθυμία αλλά όχι και απόλαυση;
Η επιθυμία και η απόλαυση είναι δύο έννοιες στενά δεμένες αλλά όχι και αλληλένδετες. Όσο πιο έντονη είναι η επιθυμία που αισθάνεσαι, τόσο μεγαλύτερη σεξουαλική απόλαυση θα πάρεις. Προσοχή όμως! Είναι εύκολο να μπερδέψεις την σεξουαλική απόλαυση με τον οργασμό. Οι περισσότερες γυναίκες που νιώθουν ερωτική επιθυμία, νιώθουν και ευχαρίστηση. Αλλά η ευχαρίστηση δεν έχει να κάνει μόνο με τον μεγάλο οργασμό. Ο οργασμός είναι η φυσική έκφραση του απόγειου της σεξουαλικής ευχαρίστησης. Το φυσιολογικό αντανακλαστικό μας, είναι να θέλουμε να ξεφορτωθούμε την σεξουαλική ένταση πετυχαίνοντας έναν οργασμό. Αν φτάνεις στο τελικό στάδιο και δεν παίρνεις όση ευχαρίστηση θα ήθελες, μάλλον ο παρτενέρ σου δεν κάνει όλα εκείνα που θα ήθελες. Ίσως μάλιστα να έχεις να αντιμετωπίσεις και δικούς σου δισταγμούς που σε κρατούν μακρυά από το εκρηκτικό σεξ.

5. Όταν εκείνος αντιμετωπίζει προβλήματα στύσης, αυτό σημαίνει πως δεν με θέλει πια;
Στο 99% των περιπτώσεων τα στυτικά προβλήματα δεν συνδέονται άμεσα με την έλλειψη ερωτικής επιθυμίας. Άλλωστε για να ζει μαζί σου, για να βρίσκεται στο κρεβάτι μαζί σου, σημαίνει πως σε θέλει. Μάλιστα, λάβε υπόψη πως οι άντρες έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και πετυχαίνουν μια καλύτερη στύση όταν βρίσκονται στο κρεβάτι με μια παρτενέρ που γνωρίζουν και όχι με μια τυχαία ερωμένη σε ένα one night stand για παράδειγμα. Είναι πολύ πιθανό για τον αγαπημένο σου να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας. Η απώλεια στύσης μπορεί να οφείλεται οι ορμόνες του, σε κάποιο αρτηριακό πρόβλημα, να αποτελεί παρενέργεια της φαρμακευτικής αγωγής που παίρνει, ή του στρες και των ψυχολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Εκεί μιλάμε για ?μηχανικό? πρόβλημα και όχι κάποια κρίση στη σχέση.

6. Είναι αλήθεια πως οι γυναίκες έχουν μικρότερη ερωτική επιθυμία σε σχέση με τα αρσενικά;
Σίγουρα υπάρχουν κάποιες γυναίκες με μειωμένο σεξουαλικό ενδιαφέρον. Από την άλλη υπάρχουν θηλυκά με έντονη σεξουαλικότητα. Ο κοινός αυτός μύθος για την μειωμένη γυναικεία λίμπιντο πηγάζει από το γεγονός πως όταν είσαι άντρας μπορείς να δείχνεις ευκολότερα και άφοβα τη σεξουαλική σου επιθυμία Όταν ένας άντρας είναι υπερσεξουαλικός θεωρείται Δον Ζουάν. Όταν μια γυναίκα έχει αυξημένη λίμπιντο και το δείχνει της κρεμάνε κουδούνια και μόνο ιερόδουλο που δεν την φωνάζουν.

7. Είναι φυσιολογικό που οι γυναίκες χρειάζονται μια ρομαντική ατμόσφαιρα για να διεγερθούν πλήρως;
Φυσικά! Η γυναικεία σεξουαλική επιθυμία δεν είναι τόσο ενστικτώδης όσο η αντρική. Δηλαδή, η γυναικεία λίμπιντο έρχεται σε συνδυασμό και με άλλα στοιχεία, ένα από τα οποία είναι και η ρομαντική ατμόσφαιρα. Βέβαια, για ορισμένες γυναίκες βλέπουν τη σύμβαση αυτή ως περιορισμό της απόλαυσης. Εσύ μπορείς να χρησιμοποιήσεις την επιλεκτικότητα αυτή ως όπλο για να μπλέκεσαι σε ερωτικά μπερδέματα που σε εξιτάρουν απόλυτα και να αποφεύγεις τις χλιαρές καταστάσεις.

8. Αν και διεγείρομαι δεν υπάρχει αρκετή λίπανση. Μήπως αυτό σημαίνει πως είναι όλα στο μυαλό μου και δεν τον επιθυμώ σωματικά;
Όχι πραγματικά. Μπορεί να συμβαίνει αυτό. Φυσιολογικά, όταν μια γυναίκα διεγείρεται παράγει κολπικά υγρά. Βέβαια, κάποιες φορές το μυαλό δεν συνδέεται απόλυτα με τη λίμπιντο. Η κατάσταση αυτή μπορεί να παρομοιαστεί με τα προβλήματα στύσης [που αντιμετωπίζουν οι άντρες. Μπορεί να οφείλεται σε ιατρικά προβλήματα (παρενέργειες φαρμακευτικής αγωγής, διαβήτης, ορμονικές διαταραχές, κατάθλιψη, εμμηνόπαυση, λοχεία, άγχος). Ή μπορεί να οφείλεται στο χαμένο κρίκο της σεξουαλικής αλυσίδας που κάπου χάθηκε ή που μπορεί να μην υπήρχε εξαρχής.

9.Η σεξουαλική επιθυμία είναι ένα συναίσθημα που παράγεται στον εγκέφαλο. Η σεξουαλική απόλαυση είναι η φυσική επίδραση που προκαλείται στο κορμί εξαιτίας της επιθυμίας. Όταν η επικοινωνία μεταξύ των δύο αποτυγχάνει, νιώθεις την επιθυμία αλλά χάνεις την απόλαυση.

10. Υπάρχουν γυναικείες ορμόνες που ελέγχουν τη σεξουαλική όρεξη;
Φυσικά! Μιλάμε για τα οιστρογόνα που εκκρίνει ο οργανισμός πριν την ωορρηξία και έχουν την ικανότητα να αυξάνουν την σεξουαλική διάθεση. Μια γυναίκα μπορεί να βιώσει μεγαλύτερη επιθυμία όταν βρίσκεται στις γόνιμες ημέρες της. Είναι η πρόβλεψη που έκανε η φύση για να βοηθήσει τη γυναίκα να προχωρήσει στο αναπαραγωγικό της έργο. Η ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη υπάρχει στο γυναικείο αίμα και βοηθά στον ερεθισμό αλλά την βρίσκουμε σε πολύ μικρές ποσότητες υπό φυσιολογικές συνθήκες.

11. Υπάρχει κάποιο χάπι που να υπόσχεται αύξηση της λίμπιντο;
Όχι, δεν υπάρχει κάποιος καθαρά ιατρικός τρόπος για να αυξήσεις τη σεξουαλική σου διάθεση.
Ωστόσο μπορείς να κάνεις χρήση των αφροδισιακών τροφών και των εφοδίων που σου προσφέρει η φαντασία.

12. Ποιοί άλλοι παράγοντες μπορούν να συντελέσουν στην απώλεια της λίμπιντο;
Τα ιατρικά προβλήματα αλλά και τα πάσης φύσης προβλήματα μέσα στη σχέση μπορούν να οδηγήσουν σε πιθανή απώλεια της λίμπιντο. Γενικά, όσο είσαι ζωντανή θα πρέπει να έχεις μια υγιή σεξουαλική επιθυμία. Δώσε βαρύτητα σε ιδιαίτερα σοβαρά συναισθηματικά προβλήματα (όπως είναι ο φόβος ή η δυσαρέσκεια) που μπορούν να σε κάνουν να χάσεις την επιθυμία σου. Αναρωτήσου αν η ερωτική σου ζωή είναι αυτό που ήθελες ή απλά έχεις βολευτεί και θα πάρεις την απάντηση στο ερώτημα που έθεσες.

Και τα παράξενα της λίμπντο:
Επιστήμονες του βρετανικού πανεπιστημίου του Νιόυκασλ υποστηρίζουν, σε νέα τους έρευνα, ότι η ευχαρίστηση που οι γυναίκες παίρνουν όταν κάνουν έρωτα, συνδέεται και με το μέγεθος του τραπεζικού λογαριασμού του συντρόφου τους! Όσο πλουσιότερος ο σύντροφος, τόσο συχνότερα η γυναίκα έχει οργασμό.

Θεραπεία
Η αναζήτηση βοήθειας για την αντιμετώπιση αυτής της συμπεριφοράς από εξειδικευμένο Σεξοθεραπευτή είναι το πρώτο βήμα για τη θεραπεία της.

Άννα Ιβάνοβνα: Η αυτοκράτειρα της Ρωσίας που μίσησε την αγάπη

Αν ρωτήσεις κάποιον που πληγώθηκε από την αγάπη, επειδή την έχασε το πιθανότερο είναι να σου πει πως «δεν θα αγαπήσει ποτέ ξανά». Το χειρότερο, όμως, θα είναι να μισήσει την αγάπη και να καταστρέφει τις σχέσεις των άλλων. Κάτι που θα ήταν πραγματικά λυπηρό.

Αυτό έκανε η Αννα Ιβάνοβνα η μετέπειτα αυτοκράτορα της Ρωσίας της δυναστείας των Ρομανόφ.

Η Αννα Ιβάνοβνα γεννήθηκε το 1693 και ήταν κόρη δεύτερη κόρη του τσάρου Ιβάν Ε', αδερφού και συγκυβερνήτη του τσάρου Πέτρου του Α'. Ο πατέρας της ήταν γνωστός και ως ο Ιβάν ο Αδαής, ένας χαρακτηρισμός που του αποδόθηκε λόγω της διανοητικής του ανεπάρκειας, που ήταν κομμάτι της γενικότερης προβληματικής κατάστασης της υγείας του.

Η Αννα είχε μια πολύ περίεργη παιδική ηλικία. Η μητέρα της δεν ήταν μια ευτυχισμένη γυναίκα, που πίστευε στη διατήρηση των παλαιών ρωσικών τρόπων. Τι σήμαινε αυτό; Λιγότερη εκπαίδευση για τα κορίτσια. Η Αννα ήταν μόλις εγγράμματη και η ομορφιά δεν ήταν το προτέρημά της. Ο συγγραφέας Thomas Carlyle είχε πει πως τα μάγουλά της μοιάζουν με... ζαμπόν. Λέγεται πως είχε χείριστους τρόπους και βλοσυρή συμπεριφορά.

Ωστόσο, η άσχημη συμπεριφορά της δεν της στάθηκε εμπόδιο να παντρευτεί το 1710 τον Δούκα της Κυρλανδίας Φρειδερίκο Γουλιέλμο.

Η Αννα ήταν τόσο ενθουσιασμένη με το γεγονός και πριν από τον γάμο τους έγραψε μια επιστολή προς τον μέλλοντα σύζυγό της.

«Δεν μπορώ παρά να σας διαβεβαιώσω Υψηλότατε πως τίποτα δεν θα με ευχαριστούσε περισσότερο από το να με διαβεβαιώσετε για την αγάπη σας. Από την πλευρά μου σας διαβεβαιώνω πως συμμερίζομαι τα συναισθήματά σας. Στην επόμενη ευχάριστη συνάντησή μας, για την οποία αδημονώ, αν θέλει ο Θεός, θα επωφεληθώ της ευκαιρίας και θα σας τα εκφράσω προσωπικά», έγραφε στην επιστολή της.

Ο γάμος τους ήταν υπέροχος, Η Αννα φορούσε ένα νυφικό κεντητό με χρυσάφι και μία τιάρα.

Δύο μέρες μετά την τελετή, ο θείος της Αννα, ο Τσάρος Πέτρος ο Μέγας, οργάνωσε μια γιορτή με τη συμμετοχή δύο νάνων, που παντρεύονταν.

Περιγράφοντας το πανηγύρι που στήθηκε η βιογράφος του Τσάρου, Lindsey Hughes, σημειώνει:
«Στο πανηγύρι οι νάνοι κάθισαν σε ένα μικροσκοπικό τραπέζι στο κέντρο του δωματίου, ενώ οι καλεσμένοι παρακολουθούσαν καθισμένοι. Υποθέτων πως ο γάμος των νάνων προοριζόταν ως μια σκληρή παρωδία του γάμο της Αννας, σχετικά με το πόσο ανάγωγη και άσχημη ήταν. Και αυτό ήταν η αλήθεια».

Σύμφωνα με την Lindsey Hughes, η παρωδία, όμως, λειτουργούσε και σε ένα άλλο συμβολικό επίπεδο. Οι επισκέπτες παρακολουθούσαν καρικατούρες του εαυτού τους, να πίνουν και να τρώνε πολύ, τόσο που δεν μπορούσαν να σηκωθούν ή να χορέψουν, και να χασκογελάνε. Μια περιφρόνηση του Τσάρου προς τους άρχοντες και τις κυρίες, που φορούσαν δυτικά φορέματα, άγνωστα προς αυτούς.

Στον παράξενο αυτό γάμο, ο σύζυγος της Αννα, Φρειδερίκος Γουλιέλμος, έπινε πολύ, πάρα πολύ. Μάλιστα, ενεπλάκη σε διαγωνισμό αλκοόλ με τον Τσάρο Πέτρο τον Α', προσπαθώντας να τον φτάσει. Αμέσως μετά αρρώστησε και μέσα σε 4 μήνες μετά τον γάμο της η Αννα έμεινε χήρα.

Ως χήρα, θέλησε απελπισμένα να ξαναπαντρευτεί. Εγραψε στην οικογένειά της πάνω από 300 επιστολές, εκφράζοντας τον διακαή της πόθο να αποκτήσει έναν άνδρα. Ο Τσάρος απέρριψε κάθε μνηστήρα, μέχρι που η Αννα «δηλητηρίασε» μέσα της έννοια της αγάπης εντελώς. Η πικρία κέρδισε και το μίσος για τις υπόλοιπες σχέσεις φώλιασε. Ηταν από τους λίγους ανθρώπους που είχε τη δύναμη και την επιρροή να καταστρέφει ρομαντικές καταστάσεις.

Μυστικά της Θεάς Εκάτης που αποκρύπτονται ή διαστρεβλώνονται

 

Σεληνιακή Θεά της εσωτερικής γνώσης και των μεταβάσεων και των αλλαγών, με εξουσία στον ουρανό, την γη, την θάλασσα, αλλά και το επέκεινα, χορηγός πλούτου, τιμών, νίκης και εύπλοιας, προστάτης των νεογέννητων, καθοδηγήτρια των ανθρώπων ως κυρία των οδών, των δίστρατων, των τρίστρατων και των εισόδων (που και τα τέσσερα συμβολίζουν τις πορεύσεις και επιλογές του ανθρωπίνου βίου), βοηθός κάθε θεσμοθετήσεως και προϊσταμένη κάθε εξαγνιστικής τελετής.

 

Σύμφωνα με τις διάφορες μυθολογικές εκδοχές, η Θεά Εκάτη εμφανίζεται να έχει «γεννηθεί» από:

 

1. Την Θεά Νύκτα (Βακχυλίδης, αποσπ. 1Β, «Εκάτα δαϊδοφόρε, Νυκτός μεγαλοκόλπου θύγατερ»)

 

2. Τον τιτάνα Πέρση και την τιτανίδα Αστερία (Θεογονία Ησιόδου 404, Ομηρικός Ύμνος Δήμητρος, Ψευδο-Απολλόδωρος 1.8., Λυκόφρων 1174, κ.ά.), εξ ου και «Περσηϊς», αν και σε μια εκδοχή ο πραγματικός πατέρας ήταν ο Ζευς.

 

3. Τον Θεό Δία και την Αστερία (κατά τον Μουσαίο, σύμφωνα με τον σχολιαστή του Απολλωνίου Ροδίου)

 

4. Τον Αρισταίο (κατά τον Φερεκύδη, σύμφωνα με τον σχολιαστή του Απολλωνίου Ροδίου)

 

5. Την Θεά Δήμητρα (σχολιαστής Απολλωνίου Ροδίου 3.467)

 

6. Την Λητώ (κατά τον Ευριπίδη)

 

7. Τον Θεό Δία και την θυγατέρα του Αιόλου Φεραία (η οποία την εγκατέλειψε σε ένα τρίστρατο, κατά τον σχολιαστή του Θεοκρίτου), εξ ου και «Φεραία».

 

8. Τον Θεό Δία και την Θεά Δήμητρα (και την έστειλε μάλιστα η μητέρα της να βρει την αδελφή της Περσεφόνη).

 

9. Τον Θεό Δία και την Θεά Ήρα.

 

10. Τον τιτάνα Κοίο και την τιτανίδα Φοίβη, με «αδελφές» της την Αστερία και την Λητώ.

 

11. Τον Τάρταρο,

 

Η μυθολογούμενη κυριαρχία της «Περσηϊδος» Θεάς στον ουρανό, την γη και την θάλασσα, ασκείτο ήδη από την εποχή των Τιτάνων, πριν την «Τιτανομαχία» με την οποία ανέλαβαν την διακυβέρνηση του Κόσμου οι νικητές Θεοί. Ο Ζευς απλώς τίμησε την στην πραγματικότητα «θυγατέρα» του, για την συμμετοχή της στην σύγκρουση με την πλευρά των Θεών, επικυρώνοντας την προϋπάρξασα κυριαρχία της. Αυτή με την σειρά της, βοήθησε ξανά τους Ολύμπιους στην «Γιγαντομαχία» (όπου φόνευσε τον Κλυτίο), πολεμώντας δίπλα – δίπλα με την «μητέρα» της Νύκτα.

 

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

 

Το όνομα της Θεάς ετυμολογείται από το επίρρημα «εκάς» (μακράν), από όπου και «εκάθεν» (μακρόθεν). Στο Λεξικό Liddell & Scott ορίζεται ως η μακράν εξικνουμένη (εκ του «εξικνούμαι», δηλαδή καταλήγω, φθάνω, έχω ως όριο).

 

Πιθανή ετυμολογία είναι και εκείνη εκ του «εκάτερος» (ο καθένας από δύο, όχι όμως από κοινού αλλά χωριστά, το αντίθετο δηλαδή του «αμφότεροι»). Σε αυτή την περίπτωση τονίζεται ο διπλός δεσμός της Θεάς με τον κόσμο των ζωντανών και τον κόσμο των νεκρών.

 

ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΘΕΑΣ

 

Η πυκνότητα θεοφορικών ονομάτων που παραπέμπουν στην Εκάτη και συναντάμε στην Καρία της Μικράς Ασίας (Εκαταίος, δηλαδή ο της Εκάτης, Εκατόμνους, κ.ά.), δείχνει μια φύση της Θεάς εντελώς άσχετη από «σκοτεινά» στοιχεία, τα οποία λανθασμένα της απέδωσε ο αποκρυφισμός της Ύστερης Αρχαιότητας.

 

Στην Θράκη τιμήθηκε αποκλειστικά ως θηλυκή πλευρά του Θεού Ερμού, προστάτη των χωρικών ορίων, των θυρών των οίκων και των πυλών των πόλεων και των Ναών («Πυλαίος» και «Προπύλαιος»), των οδών και των διόδων και τριόδων («Όδιος» και «Ενόδιος»), ο οποίος επίσης απεικονίζετο τρικέφαλος ή και τετρακέφαλος σε κάποιες περιπτώσεις («ΤΡΙΚΕΦΑΛΟΣ ΟΤΙ ΤΟ ΤΡΙΤΤΟΝ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΙΝΙΤΤΙΤΑΙ... ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΟΣ ΔΕ ΔΙΑ ΤΟ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ», σχολιαστής Ομήρου Ευστάθιος Θεσσαλονικεύς). Μοιράστηκε δε μαζί του και την ψυχοπομπό φύση του Ερμού, όπως και την εξουσία του τελευταίου στα τέσσερα επίπεδα («ΕΡΜΗΣ ΧΘΟΝΙΟΣ ΚΑΙ ΟΥΡΑΝΙΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΘΟΝΙΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΟΜΠΟΣ», ως άνω).

 

Αυτή η «ερμαϊκή» φύση της Θεάς υιοθετήθηκε εν συνεχεία και από άλλες ελληνικές περιοχές, και σε κάποιες από αυτές απορρόφησε στοιχεία της Θεάς Αρτέμιδος, ή της Θεάς Σελήνης (κάτι που αντανακλάται και στον Αισχύλο) ή της Θεάς Νεμέσεως με την οποία παρουσιάζει πάμπολλες ομοιότητες. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, προστεθείσας του και δεισιδαιμονικού στοιχείου καθυστερημένων περιοχών ή ξένων θρησκειών του Ελληνιστικού κόσμου, η Θεά συνδέθηκε με την Μαγεία.

 

Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, η Θεά Εκάτη ταυτίστηκε και με την Δήμητρα, την Ρέα, και την Περσεφόνη, στην δε ελληνιστική και ρωμαϊκή Κρήτη ταυτίστηκε και με την Δίκτυννα. Μετά τους κλασικούς χρόνους, η Θεά άρχισε να απεικονίζεται τρίμορφη, με τρία δηλαδή πρόσωπα, κατά παρακολούθηση αντίστοιχων απεικονίσεων του Θεού Ερμού.

 

Βέβηλη λατρεία της Θεάς είναι η επίκλησή της κατά την Ύστερη Αρχαιότητα από, ανατολίτες κυρίως, μάγους, νεκρομάντεις και χυδαίου επιπέδου «θεουργούς», ως υποτιθέμενη θεότητα των μαγικών και νεκρομαντικών τεχνών, λόγω συγκρητισμού της με την σουμεριακή Ερεσχιγκάλ, ως ταυτόσημη της οποίας («Εκάτη Ερεσχιγκάλ») την βρίσκουμε να την επικαλείται «μαγικός πάπυρος» του 4ου αιώνα.

 

Στο ίδιο επίπεδο, με προέλευση ωστόσο εδώ εκ της λαϊκής δεισιδαιμονίας, είναι και ο συσχετισμός της με το υποτιθέμενο φάντασμα «Έμπουσα» (ή «Λάμια», ή «Μορμολύκειον») ή οι αναφορές του ονόματός της επάνω σε μαγικούς «καταδεσμούς». Δεν έχει ωστόσο καταγραφεί καμμία αναφορά σε ιστορικό πρόσωπο, το οποίο να λάτρευε την Θεά ως «σκοτεινή» θεότητα των μάγων και των μαγισσών.

 

ΙΕΡΑ - ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

 

Η προέλευση της λατρείας της είναι καθαρά ελληνική, με βάθος τουλάχιστον έως τον 9ο αιώνα, αφού στην «Θεογονία» του Ησιόδου (416 – 420), διαβάζουμε τα εξής: «ΚΑΙ ΓΑΡ ΝΥΝ, ΟΤΕ ΠΟΥ ΤΙΣ ΕΠΙΧΘΟΝΙΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΡΔΩΝ ΙΕΡΑ ΚΑΛΑ ΚΑΤΑ ΝΟΜΟΝ ΙΛΑΣΚΗΤΑΙ, ΚΙΚΛΗΣΚΕΙ ΕΚΑΤΗΝ. ΠΟΛΛΟΙ ΤΕ ΟΙ ΕΣΠΕΤΟ ΤΙΜΗ ΡΕΙΑ ΜΑΛ’, Ω ΠΡΟΦΡΩΝ ΓΕ ΘΕΑ ΥΠΟΔΕΞΕΤΑΙ ΕΥΧΑΣ ΚΑΙ ΤΕ ΟΙ ΟΛΒΟΝ ΟΠΑΖΕΙ, ΕΠΕΙ ΔΥΝΑΜΙΣ ΓΕ ΠΑΡΕΣΤΙΝ». Πέραν αυτού, ο William Berg «τελείωσε» το θέμα της προέλευσης ήδη από το 1974, με το γνωστό «Hecate: Greek or "Anatolian"?» στην επιθεώρηση «Numen» (τόμος 21, τεύχος 2, σελ. 128 - 140).

 

Στην Θράκη, όπως προείπαμε, προστέθηκαν απλώς στην λατρεία της κάποια έντονα «ερμαϊκά» χαρακτηριστικά. Η ελληνική λατρεία της ισχυροποιήθηκε απλώς στην Καρία, απορροφώντας κάθε προγενέστερο αυτόχθον αντίστοιχό της, επί βασιλέως Εκατόμνου (βασιλεία: 391 – 377, το θεοφορικό όνομα του οποίου εξηγεί αυτή την ισχυροποίηση), τον οποίο διαδέχθηκε ο υιός του Μαύσωλος (βασιλεία: 377 - 351).

 

Σπουδαιότερα κέντρα της καρικής λατρείας της Εκάτης ήσαν η μικρή πόλη Λάγινα, της οποίας η Θεά Εκάτη ήταν πολιούχος και προσφωνείτο «Σώτειρα, Μεγίστη και Επιφανεστάτη», καθώς και η εποπτεύουσα γειτονική Στρατονίκεια (το σημερινό Εσκί Χισάρ) την οποία ίδρυσε ο Αντίοχος Σωτήρ στην αριστερή όχθη του παραπόταμου του Μαιάνδρου Μαρσύα. Η Στρατονίκεια ονομαζόταν παλαιότερα Ιδριάς και αρχικώς Εκατησία (επί δε του Αντωνίνου Πίου, προστάτις της πόλεως θα είναι η τριάδα Ζευς Ύψιστος, Εκάτη Σώτειρα και Τύχη).

 

Αυτή ακριβώς η υψηλή θέση της Θεάς στην ελληνιστική και ρωμαϊκή Καρία, ήταν που παρέσυρε αρκετούς στο να νομίζουν ότι η λατρεία της είχε την συγκεκριμένη χώρα ως κοιτίδα. Μεγάλη διασπορά λατρευτικών της σημείων έχουμε άλλωστε και στην Φρυγία, όλα όμως έχουν αφετηρία στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.

 

Στην νήσο Αίγινα, η Θεά είχε έναν σημαντικό Ναό. Ο Παυσανίας στα «Κορινθιακά» περιγράφει: «Οι Αιγινήτες τιμούν πιο πολύ από τους Θεούς την Εκάτη και διεξάγουν κάθε χρόνο τελετή προς τιμήν της, την οποία λένε ότι καθιέρωσε ο Θραξ Ορφεύς. Μέσα στον περίβολο υπάρχει Ναός και ξόανο, έργο του Μύρωνος, με ένα πρόσωπο και ένα σώμα. Νομίζω ότι πρώτος ο Αλκαμένης κατασκεύασε τρία αγάλματα της Εκάτης ενωμένα μεταξύ τους σ' ένα, το οποίο οι Αθηναίοι ονομάζουν «Επιπυργιδία» και είναι τοποθετημένο κοντά στον ναό της Απτέρου Νίκης» (2.30.2).

 

Στην Αθήνα, η Θεά που είχε Ιερό της στην αρχή της Ιεράς Οδού, ετιμάτο σε πολλές οικιακές λατρείες μαζί με τους Δία, Ερμή, Εστία και Απόλλωνα. Στην οικιακή λατρεία ήταν προστάτιδα της ευμάρειας και της καλής τύχης των οίκων, προσφωνείτο «Καλλίστη» και έκαναν ανά έτος προς τιμήν της μία εορτή με πομπή και θυσίες στις Άγραις, σε ανάμνηση της νίκης στον Μαραθώνα. Εάν δεν υπερβάλλει η πηγή, όπως σημείωσε ο William Berg, έξω από κάθε σχεδόν αθηναϊκή οικία έστεκε ένα «Εκάτειον» ή «Εκάταιον», δηλαδή άγαλμα της Θεάς.

 

Άλλα σημαντικά λατρευτικά της κέντρα ήσαν η Σμύρνη, η Αλικαρνασσός, η Ηράκλεια Λάτμου, η Κνίδος, οι Τράλλεις, το Άργος (κοντά στο Ιερό των Διοσκούρων, με μαρμάρινο άγαλμα του Σκόπα και μπρούτζινο του Πολυκλείτου), το Βυζάντιον, η Αφροδισιάς (ως «Προπυλαία»), η Ρόδος (επίσης ως «Προπυλαία», μαζί με την Ερμή «Προπύλαιο» και τον Απόλλωνα «Αποτροπαίο»), η Κως, η Επίδαυρος, η Άνδρος, η Τιτάνη Σικυώνος, οι Συρακούσες, η Θάσος (με αγάλματά της και βωμούς σε 3 διαφορετικές πύλες της πόλης), ο Σελινούς (όπου προστάτευε την είσοδο του Ιερού της Δήμητρος «Μαλοφόρου», ο Πειραιάς, η Κυρήνη (μοιραζόμενη μικρό Ναό της με τον Άδη και την Περσεφόνη) και η Σαμοθράκη.

 

Το αρχαιότερο λατρευτικό εύρημα έχει βρεθεί στην Αθήνα και είναι ένα μικρό και ενεπίγραφο πήλινο ειδώλιο ένθρονης Εκάτης του 6ου αιώνα. Σε αρκετές περιοχές, συνηθιζόταν κάθε νουμηνία μετά τον καθαρισμό των οικιών να εκθέτουν στις τριόδους, προς τιμήν της Θεάς Εκάτης, διάφορα τρόφιμα (μελόπιτες, αυγά, ψάρια, κ.α.), τα οποία βεβαίως τρώγονταν από τα νυκτόβια ζώα και πτηνά (σπανίως δε από εξαθλιωμένους ανθρώπους που περίμεναν εκεί κοντά επ’ αυτού, παρά το ότι κάτι τέτοιο θεωρείτο εναγές). Ήσαν τα λεγόμενα «Εκαταία» ή «Εκάταια» ή «Εκατήσια» δείπνα.

 

Ναός της Θεάς Εκάτης, έστεκε από τον 5ο αιώνα στην είσοδο της Μιλήτου, όπου η Θεά ετιμάτο από ιδιαίτερο μουσικό θίασο και δύο βωμούς (έναν του 6ου και έναν του 1ου π.α.χ.χ. αιώνα), η δε λατρεία της συνδεόταν με εκείνη του Θεού Απόλλωνος στα Δίδυμα, με πομπή που ξεκινούσε από την Μίλητο και κατέληγε στο Ιερό και μαντείο των Διδύμων. Σε αυτή την πομπή γινόταν περιφορά 2 μυστηριωδών αντικειμένων, εκ των οποίων το ένα στεφανωνόταν, πλενόταν με άκρατο οίνο και κατετίθετο δίπλα στο άγαλμα της Εκάτης στις «πρόσθεν πύλες», ενώ το άλλο μεταφερόταν στον Ναό του Απόλλωνος. Ο πρώτος παιάνας της πομπής, απευθυνόταν στην Θεά Εκάτη.

 

Σύμβολά της είναι οι δύο πυρσοί, ο εκατηνός στρόφαλος, το κλειδί (που «κλειδώνει θύρες» απέναντι στους κινδύνους και «ξεκλειδώνει θύρες» στις θετικές επιδράσεις) και το ξιφίδιο. Ιερό ζώο της είναι ο σκύλος - προστάτης (όπως και στην προστάτιδα των τοκετών Θεά Ειλειθύϊα «Γενετυλλίδα») και ιερά δένδρα της η βελανιδιά, η φουντουκιά, η μαύρη λεύκα (της οποίας τα δίχρωμα φύλλα συμβολίζουν τον διπλό δεσμό της Θεάς με τον κόσμο των ζωντανών και τον κόσμο των νεκρών) και το κυπαρίσσι.

 

Προσφορά προς αυτήν είναι το μέλι, ιερό φυτό της ο ασφόδελος και ο ακονίτης και ιερείο της ο μαύρος ταύρος (θυσιαζόταν στην Αθήνα την κάθε πρωτοχρονιά), το μαύρο θήλυ πρόβατο, αλλά και ο μαύρος σκύλος (στην Θράκη, την Σαμοθράκη, την Βοιωτία, την Μακεδονία και την Κολοφώνα της Ιωνίας). Ο χριστιανός Ευστάθιος Θεσσαλονικεύς μεταφέρει την, εξαιτίας της ιδιότητάς του ελεγχόμενη, πληροφορία ότι της θυσίαζαν με αποτροπαϊκό σκοπό μαινίδες (σέρουλες) «ΔΙΑ ΤΟ ΔΟΚΕΙΝ ΤΗΝ ΕΚΑΤΗΝ ΜΑΝΙΩΝ ΑΙΤΙΑΝ ΕΙΝΑΙ».

 

Επίθετά της και επικλήσεις της είναι οι «Άγγελος», «Αποτροπαία» (αυτή που αποτρέπει και προστατεύει), «Δαδούχος», «Εινοδία» και «Ενοδία» (η των οδών), «Ηγεμόνη», «Θηρόβρομος», «Κλειδούχος» και «Κληϊδούχος», «Κουροτρόφος», «Κροκόπεπλος», «Λαμπαδηφόρος», «Νυκτερία» και  «Νυκτιπόλος», «Φύλαξ», «Πυλαία» και «Προθυραία» (στον ύμνο του Πρόκλου «Εις Εκάτην και Ιανόν»), «Σκυλακίτις» (συνοδευόμενη από σκυλιά) και «Σκυλακαγέτις», «Σώτειρα», «Ταυροπόλος», «Τριαύχενος» και «Τρικέφαλος», «Τριοδίτις» (η των τριστράτων), «Υηξίχθων» (σχίζουσα την γη),  «Φιλέρημος» και «Ουρεσιφοίτις» (δηλ. μοναχική, όπως μοναχικοί μέσα στα πλήθη πορεύονται οι «παύροι», οι ολίγοι πνευματικά εξελιγμένοι), «Φωσφόρος» (η φέρουσα το φως, «ΣΕΛΑΣ ΕΝ ΧΕΙΡΕΣΣΙΝ ΕΧΟΥΣΑ»), «Χθονία», κ.ά.

 

Ο Ορφικός Ύμνος της λέει τα ακόλουθα:

 

«ΕΙΝΟΔΙΑΝ ΕΚΑΤΗΝ ΚΛΗΪΖΩ, ΤΡΙΟΔΙΤΙΝ, ΕΡΑΝΝΗΝ, ΟΥΡΑΝΙΑΝ, ΧΘΟΝΙΑΝ ΤΕ ΚΑΙ ΕΙΝΑΛΙΑΝ, ΚΡΟΚΟΠΕΠΛΟΝ, ΤΥΜΒΙΔΙΑΝ, ΨΥΧΑΙΣ ΝΕΚΥΩΝ ΜΕΤΑ ΒΑΚΧΕΥΟΥΣΑΝ, ΠΕΡΣΕΙΑΝ, ΦΙΛΕΡΗΜΟΝ, ΑΓΑΛΛΟΜΕΝΗ ΕΛΑΦΟΙΣΙ, ΝΥΚΤΕΡΙΑΝ, ΣΚΥΛΑΚΙΤΙΝ, ΑΜΑΙΜΑΚΕΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑΝ, ΘΗΡΟΒΡΟΜΟΝ, ΑΖΩΣΤΟΝ, ΑΠΡΟΣΜΑΧΟΝ ΕΙΔΟΣ ΕΧΟΥΣΑΝ, ΤΑΥΡΟΠΟΛΟΝ, ΠΑΝΤΟΣ ΚΟΣΜΟΥ ΚΛΗΪΔΟΥΧΟΝ ΑΝΑΣΣΑΝ, ΗΓΕΜΟΝΗΝ, ΝΥΜΦΗΝ, ΚΟΥΡΟΤΡΟΦΟΝ, ΟΥΡΕΣΙΦΟΙΤΙΝ, ΛΙΣΣΟΜΕΝΟΣ ΚΟΥΡΗΝ ΤΕΛΕΤΑΙΣ ΟΣΙΑΙΣΙ ΠΑΡΕΙΝΑΙ ΒΟΥΚΟΛΩι ΕΥΜΕΝΕΟΥΣΑΝ ΑΕΙ ΚΕΧΑΡΗΟΤΙ ΘΥΜΩι».

 

Η ΕΚΑΤΗ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ

 

Το ρωμαϊκό αντίστοιχο της Εκάτης είναι η Θεά Τριβία (Trivia, δηλαδή «η των τριών οδών», η «Τριοδίτις»). Επειδή υιοθετήθηκε από τους Ρωμαίους κατά την Ύστερη Αρχαιότητα, υπήρξε και αυτή αντικείμενο superstitionis (δηλαδή δεισιδαιμονίας, σκοτεινής αντίληψης περί Θεών), είτε από την λαϊκή αντίληψη, είτε από τους μάγους και χυδαίου επιπέδου «θεουργούς». Επίσης, η αποκρουστική εικόνα της ως τέρατος που προκαλεί τρόμο, είναι δημιούργημα της ύστερης ρωμαϊκής λογοτεχνίας. Αντίθετα, στην αριστοκρατία της Ρώμης η Θεά λατρεύτηκε με ιδιαίτερη ευσέβεια μέχρι και τον 4ο αιώνα, με ιερείς στο ελληνικό όνομά της και σε εκείνο του Θεού Διονύσου (CIL XI 671, CIL VI 500, 504, 507, 510, 1675 και 31940).