Η διάκριση φύσεως/νόμου και η λειτουργία της γλώσσας

Ωστόσο, η διάκριση φύσεως/νόμου θα αποτελέσει αντικείμενο ακριβούς επεξεργασίας στα πλαίσια της κριτικής της γλώσσας. Και εδώ πάλι, η ιστορία αρχίζει με τον Ξενοφάνη, ο οποίος στο απόσπασμα 32 προσάπτει στους ανθρώπους το ότι έδωσαν στο ουράνιο τόξο -που κατ’ αυτόν δεν είναι τίποτ’ άλλο από ένα φυσικό φαινόμενο της ίδιας τάξεως με τα σύννεφα- το όνομα της θεάς Ίριδας. Και θα συναντήσουμε παρόμοιες προτάσεις τόσο στον Αναξαγόρα όσο και στον Εμπεδοκλή, όταν ο τελευταίος π.χ. λέει ότι οι άνθρωποι αποκαλούν θάνατο (πότμον), κάτι που είναι απλώς διαχωρισμός στοιχείων. Οι λέξεις όμως αυτές χρησιμοποιούνται κατά σύμβαση-θεσμό, από συνήθεια αν προτιμάτε και ο Εμπεδοκλής μας λέει πως υπακούει και ο ίδιος στις συμβατικές αυτές χρήσεις. Διότι γνωρίζει καλά ότι, προκειμένου να μιλήσουν οι άνθρωποι μιας κοινότητας, δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε λέξη ούτε να εφεύρουν προσωπικό λεξιλόγιο. Υπάρχουν λέξεις που επιβάλλονται και η γλώσσα είναι νόμος. Είδαμε επίσης ότι ο Ηράκλειτος ασκεί συχνά κριτική στη γλώσσα, διότι η γλώσσα διαχωρίζει συμβατικά πράγματα που θα έπρεπε να παραμείνουν ενιαία. Μην ξεχνάμε και τον Παρμενίδη, στον οποίο δεν θα επανέλθουμε εδώ.

Στα μέσα του 5ου αιώνα και πάνω σε αυτό το κριτικό βάθρο, τίθεται και διευρύνεται το περίφημο ερώτημα: η γλώσσα υφίσταται φύσει ή θέσει, νόμω δηλαδή από θέσμιση/σύμβαση; Σίγουρα, η ωρίμανσή της πρέπει να είχε αρχίσει πολύ πριν τον Αρχέλαο και τα κείμενα του Ιπποκράτη. Διότι και μόνο η κριτική της γλώσσας θα κατέληγε αναγκαστικά στο ζήτημα του συμβατικού ή του φυσικού της χαρακτήρα. Όταν κάποιος φιλόσοφος έλεγε «αποδίδεται το τάδε όνομα στο τάδε πράγμα, αλλά στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να ονομάζεται έτσι», η συνέπεια ήταν ότι υπάρχει ένα αληθές όνομα για κάθε πράγμα, δηλαδή κάτι σαν φυσική αντιστοιχία. Ωστόσο, τουλάχιστον από τον 8ο αιώνα. οι Έλληνες ταξίδευαν και ήξεραν καλά ότι άλλοι λαοί ονόμαζαν, ας πούμε, «ιτού» αυτό που οι ίδιοι αποκαλούσαν «τραπέζι». Πώς θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι η ελληνική γλώσσα ήταν η μόνη αληθής; Ακόμα και στο εσωτερικό του ελληνικού χώρου υπήρχαν αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων διαλέκτων όχι μόνο στην προφορά αλλά και στη διατύπωση… Η συζήτηση αυτή επομένως είχε αρχίσει πιθανότατα ήδη από τον 6ο αιώνα και. κατά τη γνώμη μου. η καλύτερη απόδειξη είναι η σαφής και οριστική απάντηση υπέρ του νόμω που δίνει ο μέγας Δημόκριτος σ’ ένα απόσπασμα το οποίο θα σχολιάσουμε αμέσως συνοπτικά.

 

Ο Δημόκριτος είναι περίπου σύγχρονος του Σωκράτη, μπορούμε δε να τοποθετήσουμε την ακμή του γύρω στο 450-440. Το απόσπασμα που θα μας απασχολήσει πρώτα προέρχεται από τον Πρόκλο, ο οποίος αναφέρει ότι. σύμφωνα με ορισμένους, μεταξύ των οποίων και ο Πυθαγόρας, τα ονόματα έχουν μια qαπτική αντιστοιχία προς τα ονομαζόμενα όντα. Ωστόσο, ο Πυθαγόρας γνώριζε ότι οι λέξεις αποτελούν ανθρώπινες δημιουργίες που επιβάλλονται στα πράγματα. Άλυτη αντίφαση: Όχι. διότι ο μόνος που μπορεί να ονομάσει τα πράγματα, έλεγε ο ίδιος, είναι ο σοφός άνθρωπος, ο οποίος γνωρίζει με το στοχασμό την αληθινή τους φύση. Υπάρχει λοιπόν ένας άνθρωπος νομοθέτης που δίνει σε κάθε ον την αληθινή ονομασία που του αρμόζει. Πρόκειται για μια ιδέα που δεν μπορούμε να παραβλέπουμε απερίσκεπτα. Ας θυμηθούμε αυτά που γράφτηκαν για το προνόμιο του ποιητή να ονομάζει τα πράγματα – ο Mallarme π.χ. στο Tombeuu d’ Edgar Poe: «να δοθεί μια πιο καθαρή σημασία στις λέξεις της φυλής» και ο Rilke: «ο ποιητής δίνει στα πράγματα το όνομά τους…». Αφού έχει εκθέσει με τον τρόπο αυτόν την πυθαγόρεια σύλληψη της φύσει γλώσσας, ο Πρόκλος συνεχίζει παρουσιάζοντας την αντίθετη επιχειρηματολογία του Δημόκριτου. Σας συμβουλεύω στο σημείο αυτό να ξαναδιαβάσετε τον Κρατύλο του Πλάτωνα, διάλογο αφιερωμένο στον συμβατικό ή φυσικό χαρακτήρα της γλώσσας που διαυγάζει και ασκεί κριτική και στις δύο απόψεις, χωρίς όμως να καταλήγει σε συμπέρασμα. Ωστόσο, πρόκειται για διάλογο της ωριμότητας του Πλάτωνα, δεν αποτελεί απλή άσκηση ρητορικής, παραμένει όμως προβληματικό και απορητικό κείμενο. Όπως εξάλλου και ο Θεαίτητος – διάλογος που πραγματεύεται την επιστήμην, την αληθινή γνώση – ο οποίος, αφού εξετάζει τους διάφορους ορισμούς, τους ανασκευάζει και καταλήγει λέγοντας «θα προσπαθήσουμε να τα καταφέρουμε καλύτερα την επόμενη φορά». Αντίθετα – έτσι όπως την παρουσιάζει ο Πρόκλος – η απόδειξη του Δημόκριτου είναι εξαντλητική και οριστική. Τα τέσσερα επιχειρήματα που προβάλλει για τη συμβατικότητα της γλώσσας μου φαίνονται. ειρήσθω εν παρό­δω, πιο πλούσια και γόνιμα από τα επιχειρήματα του Saussure, ο οποίος στο Cours de linguistique generale, προκειμένου να εισάγει την αρχή του «αυθαίρετου χαρακτήρα του σημείου» περιορίζεται περίπου να σημειώσει ότι στη Γαλλία αποκαλείται «boeuf» ό, τι λέγεται «Ochs» πέραν του Ρήνου. Το τελευταίο άλλωστε επιχείρημα του Δημόκριτου αποτελεί μια εκ των προτέρων σχεδόν ανασκευή του στρουκτουραλισμού… Ας τα πάρουμε όμως ένα ένα. Αρχίζει από την ομωνυμία: αν διαφορετικά πράγματα φέρουν το ίδιο όνομα, πώς τότε το όνομα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φυσικό; Αν η γλώσσα ήταν φύσει, θα έπρεπε να υπάρχει τουλάχιστον ένα όνομα για κάθε πράγμα. Και. θα όφειλε να είναι μόνο ένα: πρόκειται για το δεύτερο επιχείρημα, τη συνωνυμία, που ο Δημόκριτος – ή ίσως ο Πρόκλος – αποκαλεί πολυωνυμία. Και στην περίπτωση αυτή η φυσικότητα της γλώσσας θα έπρεπε να αποκλείει την απόδοση περισσότερων ονομασιών στο ίδιο πράγμα. Παρατηρούμε ήδη τη γονιμότητα αυτών των δύο πρώτων επιχειρημάτων, που αφορούν στην απουσία αμφιμονοσήμαντης αντιστοιχίας, αντιστοιχίας όρου προς όρον, μεταξύ των πραγμάτων και των ονομάτων τους, που όμως μπορεί να γενικευθεί για κάθε γλώσσα. Μία και μόνη περιγραφή μπορεί κάλλιστα να εφαρμοστεί σε περισσότερες διαδικασίες και μία και μόνη διαδοχή γεγονότων μπορεί να περιγράφει με πάρα πολλούς τρόπους. Άλλωστε, χωρίς αυτή την οικουμενικότητα της γλώσσας, δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε. Αν η ίδια λέξη, η ίδια περιγραφή δεν μπορούσε να εφαρμοστεί σε απροσδιόριστο αριθμό περιστάσεων, θα έπρεπε να ανακαλύπτουμε νέα συμπλέγματα λέξεων προκειμένου να περι- γράψουμε ένα καινοφανές γεγονός ή το ίδιο γεγονός σε διαφορετικό τόπο. Θα μπορούσε να συνδεθεί εδώ η σοφιστική παρέκκλιση αυτής της επιχειρηματολογίας, όπως απαντά στους Μεγαρικούς. Το σημερινό σεμινάριο της 9ης Μαρτίου 1983 δεν είναι βέβαια το σεμινάριο της 2ας Μαρτίου, δεν είναι όμως και ίο ίδιο σεμινάριο που διεξαγόταν προ ενός τετάρτου, ενιό σε δέκα λεπτά θα πρόκειται για κάτι ακόμη διαφορετικό. Θέλοντας να το ορίσουμε, εισάγοντάς το στην οικουμενικότητα του όρου «σεμινάριο», εξαφανίσαμε την ίδια του την πραγματικότητα, δηλαδή το συγκεκριμένο σεμινάριο τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Συμπέρασμα των φιλοσόφων που ενδιαφέρονται για την ουσία των πραγμάτων – και όχι για την εριστική τέχνη, αν και τα παραπάνω δεν αποτελούν μόνο απλή φιλονικία’ αφού μόνο με οικουμενικούς όρους είναι δυνατό να μιλάμε, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι το άτομο είναι απερίγραπτο και ότι δεν είναι ποτέ δυνατό να διατυπωθεί πραγματικά. Το τρίτο επιχείρημα κατά της φυσικότητας της γλώσσας, που ο Δημόκριτος – ή ο Πρόκλος- αποκαλεί μετάθεσιν ὀνομάτων, είναι πλέον κοινότοπο: πρόκειται απλώς για το ότι μπορούμε να αλλάξουμε το όνομα ενός πράγματος χωρίς να το θίξουμε καθόλου. Μπορούμε έτσι να αποκαλέσουμε τον Πλάτωνα Αριστοκλή και τον Θεόφραστο Τύρταμο – δύο παραδείγματα που δεν μπορεί να προέρχονται από τον Δημόκριτο, διότι και οι δύο αυτοί συγγραφείς έζησαν τον 4ο αιώνα- χωρίς να αλλάξει σε τίποτα η φύση των προσώπων, αφού πρόκειται σαφώς για σύμβαση.

 

Το τέταρτο επιχείρημα, που τιτλοφορείται μετριοφρόνως ἐκ τῆς τῶν ὁμοιων ἐλλείψως, προχωρά πολύ πιο μακριά απ’ ό,τι φαίνεται. Πώς γίνεται, διερωτάται ο Δημόκριτος, στο ουσιαστικό φρόνησις, σωστή σκέψη, κρίση, σωφροσύνη κ.λπ. να αντιστοιχεί το ρήμα φρονεῖν, κρίνω δίκαια, είμαι σώος τας φρένας κ.λπ., ενώ από τη λέξη δικαιοσύνη να μην προέρχεται κανένα ρήμα; Στη μία περίπτωση έχουμε ένα λογικό και οργανικό σύνδεσμο – σύμφυτο με τη σκέψη και το ίδιο το πράγμα- μεταξύ μιας διαδικασίας, μιας πράξης και μιας κατηγορικής ιδιότητας, ενώ στη δεύτερη δεν έχουμε. Σε ποια φύσιν μπορεί να αντιστοιχεί τέτοια ασυνέπεια; Πού βρίσκεται η λογική στην υπόθεση αυτή; Πουθενά. Τέτοιες ασυμμετρίες και ανωμαλίες δεν μπορεί παρά να οφείλονται σε ανθρώπινες αποφάσεις και παρεμβάσεις.

 

Βλέπετε καθαρά λοιπόν γιατί το επιχείρημα αυτό προχωρά πέρα απ’ όσο φαίνεται, ότι αποτελεί πράγματι εκ των προτέρων ανασκευή του στρουκτουραλισμού και κάθε λογικισμού. Διότι μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα επίπεδα της γλώσσας, και ήδη στο στοιχειώδες επίπεδο της φωνολογίας. Η φωνολογία μας διδάσκει ότι υπάρχουν στις γλώσσες διασυνδέσεις φωνημάτων που επιτρέπονται και άλλες που απαγορεύονται, δεν είναι επομένως δυνατό να σχηματίσουν λεξήματα, λέξεις. Η λογική αυτή – που ο ίδιος ο Jacobson αποκάλεσε δικαίως άλλωστε ολοκληρωτική; ό, τι δεν απαγορεύεται είναι υποχρεωτικό – θα επέβαλε να πραγματοποιούνται όλες οι επιτρεπόμενες διασυνδέσεις φωνημάτων, σχηματίζοντας ισάριθμα λεξήματα στη συγκεκριμένη γλώσσα. Όμως, δεν συμβαίνει καθόλου έτσι. «Veche» π.χ. θα ήταν μία απόλυτα αποδεκτή λέξη στα Γαλλικά και όμως δεν υπάρχει. Θα μπορούσατε έτσι να κατασκευάσετε αναρίθμητες λέξεις, πολύ περισσότερες από αυτές που περιέχει το σημερινό λεξιλόγιο της Γαλλικής. οι οποίες, από φωνολογική άποψη. 0α ήσαν απόλυτα νόμιμες… Και στο λεξικολογικό επίπεδο, η λεξιπλασία και τα παράγωγα δεν γίνονται μόνο σύμφωνα με μια εσωτερική λογική που Θα επέβαλε κατά περίπτωση τούτον ή εκείνο τον τρόπο σύνθεσης των λέξεων, αλλά παρουσιάζουν αυτόν τον «τυχαίο χαρακτήρα», αυτή την εξάρτηση τόσο από την ιστορικότητα όσο και από τη συνδηλωτική (connotatif), και τελικά μαγματική, άποψη της σημασίας, την οποία επισήμαινε ήδη ο Δημόκριτος στην ανισορροπία μεταξύ φρονεῖν-φρονήσεως και (τίποτα)-δικαιοσννης.

 

Θα ήθελα επίσης να σχολιάσω πολύ συνοπτικά ένα άλλο απόσπασμα του Δημόκριτου’ που αναφέρεται από τον Διογέ­νη Λαέρτιο: «νόμῳ θερμόν, νόμῳ ψυχρόν», το θερμό και το ψυχρό υπάρχουν μέσω του νόμου, μέσω σύμβασης-θέσμισης. Η πρόταση αυτή δεν αναφέρεται βέβαια στη γλώσσα: δεν αμφισβητούνται οι λέξεις «θερμόν» και «ψυχρόν» ούτε απλώς η σχετικότητα των αισθητήριων εντυπώσεων ούτε αυτά που ονομάστηκαν αργότερα στη φιλοσοφία «δευτερεύουσες ιδιότητες» των πραγμάτων, η γεύση, το χρώμα κ.λπ.. τα οποία εξαρτώνται από την αισθητήρια οργάνωση του ανθρώπινου όντος, ενώ η μορφή και η μάζα αποτελούν «πρωτεύουσες ιδιότητες». Αυτό που θέλει να πει εδώ, κατά τη γνώμη μου, ο Δημόκριτος με το νόμῳ είναι ότι υφίσταται μια κοινωνική σύσταση του κρύου και του ζεστού, επομένως ευρύτερο των αισθητήριων ιδιοτήτων για το χρώμα, το γλυκό, το πικρό κ.λπ. Όχι μια κοινωνική κατασκευή της στοιχειώδους αίσθησης, αλλά σαφώς αυτού που θα ονομάζαμε αντίληψη των πραγμάτων, δηλαδή ένταξη της στοιχειώδους αίσθησης σε ευρύτερο οργανωμένο σύμπλεγμα εκτός του οποίου δεν θα μπορούσε να υπάρξει. (Διότι γνωρίζετε πως απομονωμένη στοιχειώδης αίσθηση δεν υφίσταται, εμπεριέχεται πάντα μέσα σε ροή αισθήσεων, και κυρίως κατασκευάζεται από το υποκείμενο). Αμέσως μετά τις τέσσερις αυτές λέξεις, ο Διογένης Λαέρτιος παραθέτει μια άλλη εντελώς καταπληκτική φράση του Δημόκριτου: «ἐτεή δέ ἄ­τομα καί κενόν, ἔτι δέ οὐδέν ἴσμεν ἐν βυθῷ γάρ ἡ ἀλήθεια». (Στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνον άτομα και κενό, και δεν γνωρίζουμε τίποτα, διότι η αλήθεια βρίσκεται πάντα στα τρίσβαθα της θάλασσας, σε απύθμενο βάθος). Ο Γαληνός που επαναλαμβάνει το ίδιο απόσπασμα, το συμπληρώνει δείχνοντας πώς βλέπει ο Δημόκριτος την ισορροπία των φαινομένου και των αισθήσεων από τη μια, και του στοχασμού από την άλλη. Πρώτον, μας λέει, ο Δημόκριτος διέβαλε τά φαινόμενα. τα κατηγορούσε ως απατηλά. Το χρώμα, το γλυκό, το πικρό ισχύουν μόνο εκ συμβάσεως, νόμῳ. Αμέσως δε μετά, οι αισθήσεις δίνουν την εξής απάντηση: «Φτωχή (ή άθλια) σκέψη, έχοντας δεχθεί από εμάς τάς πίστεις (αυτό το οποίο μπορείς να πιστέψεις, πράγμα που είναι ίσως ταυτόχρονα η απόδειξη των πεποιθήσεών σου), τιάρα προσπαθείς να μας καταστρέφεις εμάς τις ίδιες· η νίκη σου όμως θα είναι και η πτώση σου». Θα διακινδυνεύσουμε έναν παραλληλισμό: ο Kant στον Πρόλογο της Κριτικής τον Καθαρού Λόγου λέει: «έννοιες χωρίς αισθητήριο υλικό είναι κενές, αισθήσεις δίχως έννοια είναι τυφλές». Για τον Δημόκριτο, οι αισθήσεις είναι μεν πηγή λαθών, αλλά λένε στη σκέψη ότι: από μας παίρνεις αυτά που σου επιτρέπουν να πιστεύεις, καθώς και τον έλεγχο και τις αποδείξεις της πίστης σου αυτής. Και αν αποπειραθείς να μας καταργήσεις, η κατάργησή μας θα σημάνει και το δικό σου τέλος. Δεν υπάρχει άδω αντίφαση, αλλά η ικανότητα ακριβώς να δει κανείς τις δύο πλευρές του ζητήματος.

 

Η τελευταία μου παρατήρηση πάνω στην αντίθεση φύσεως/νόμου αφορά μόνο τη λέξη νόμος, όπου συνοψίζεται, κατά τη γνώμη μου, αυτό που ονομάζω ανθρώπινη δημιουργία των Ελλήνων. Όλα αυτά συνδέονται με το περίφημο ζήτημα του κυκλικού χρόνου, με τη διηνεκή επιστροφή, με την άγνοια της προόδου, θέματα που ήδη, όπως υπαινίχτηκα, δεν είναι τυπικά ελληνικά, τουλάχιστον έτσι όπως συνήθως τα παρουσιάζουν. Θα μπορούσε μάλιστα να βρει κανείς πολλές μαρτυρίες που αποδεικνύουν ότι οι Έλληνες δεν είχαν καθαρά κυκλική αντίληψη του χρόνου, η καθοριστικότερη από τις οποίες – που εμφανίζεται μάλιστα πολύ νωρίς – είναι η ιδέα της ανθρωπότητας που διαχωρίζεται από το ζωικό βασίλειο και στη συνέχεια δομείται ως ανθρωπότητα με τη δική της δραστηριότητα και τα δικά της δημιουργήματα. Πολλοί ιστορικοί της φιλοσοφίας (ο εξαίσιος Guthrie π.χ., συγγραφέας μιας πολύ χρήσιμης εξάτομης ιστορίας της ελληνικής φιλοσοφίας μέχρι τον Αριστοτέλη, λίγο άχρωμης ίσως αλλά αρκετά ολοκληρωμένης) μιλούν επί του προκειμένου για ανθρωπολογική θεωρία της προόδου. Και είμαι αρκετά σύμφωνος με τη διατύπωση αυτή, υπό τον όρο να διαχωριστεί σαφώς ο όρος «πρόοδος» από τη σημασία που είχε τον 19ο αιώνα. Στον πυρήνα της ελληνικής σύλληψης βρίσκεται η αρκετά πρώιμη κατανόηση ότι υφίσταται διαχωρισμός μεταξύ των ανθρώπων και της φύσης, π.χ. των ζώων, πράγμα που δεν αποτελεί φυσικό δεδομένο αλλά αποτέλεσμα, προϊόν ανθρώπινων πράξεων που θέτουν το διαχωρισμό αυτόν, τον συγκροτούν, πράξεις που είναι της τάξεως του νόμου. Η λέξη δεν χρησιμοποιείται ακόμα, και ο όρος «δημιουργία», ποίησις στα Αρχαία Ελληνικά, όρος άλλωστε αρκετά αμφίσημος, δεν αναφέρεται ποτέ στο συγκεκριμένο πλαίσιο. Η αντίληψη όμως αυτή υφίσταται ήδη στον Ξενοφάνη, στο απόσπασμα εκείνο που μας περιγράφει τους ανθρώπους αρχικά τελούντες εν πλήρη αγνοία, οι οποίοι όμως επιμένοντας να αναζητούν, «βρίσκουν, με την πάροδο του χρόνου, το καλύτερο». Τη συναντάμε επίσης στον Πρωταγόρα, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε για το έργο του, ακόμα δε και με όσα λέει ο ίδιος στον ομώνυμο πλατωνικό διάλογο. Βρίσκεται ακόμα και σε άλλους συγγραφείς πεζών, όπως ο Ανώνυμος που αναφέρεται στον Προτρεπτικό του Ιάμβλιχου. Ωστόσο, οι βασικότερες μαρτυρίες για το θέμα που μας απασχολεί βρίσκονται σε τρία από τα πιο σπουδαία χωρία των τραγικών ποιητών. Πρώτον, στους στίβους 442-468 και 478-506 του Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, την ακριβή χρονολόγηση των οποίων δεν γνωρίζουμε, ξέρουμε μόνο ότι πρόκειται για ένα από τα τελευταία έργα του δημιουργού, που πέθανε το 456. Στην τραγωδία αυτή έχουμε ήδη σαφή διαχωρισμό μεταξύ μιας πανανθρώπινης και μιας πράγματι ανθρώπινης κατάστασης, έστω κι αν ο υπεύθυνος για τη ρήξη αυτή είναι ένας θεός, ο Προμηθέας, που παραδίδει στους ανθρώπους τις τέχνες και τους νόμους, τους θεσμούς. (Μπορεί κανείς άλλωστε να βρει ανάλογη θεματολογία στους στίχους 201-213 των Ικέτιδων του Ευριπίδη, που χρονολογούνται γύρω στο 420). Ωστόσο, λιγότερο από μία γενιά Μετά τον Αισχύλο, γύρω στο 440, στην Αντιγόνη του Σοφοκλή (στίχοι 332-375) παρεμβάλλεται αυτός ο υπέροχος ύμνος της δημιουργικής δύναμης των ανθρώπινων όντων, που θεσμίζουν πολιτείες, που νομοθετούν, που δημιουργούν τη γλώσσα, τις τέχνες κ.λπ. Πρόκειται για το περίφημο χορικό που αρχίζει ως εξής: «Πολλά είναι τα φοβερά πράγματα, κανένα όμως δεν είναι τόσο φοβερό όσο ο άνθρωπος». Το φοβερός εδώ που αποδίδει περίπου τη λέξη δεινόν, έχει την ίδια έννοια με το «Όλοι οι άγγελοι είναι φοβεροί» του Rilke. Δεν περιγράφει το φόβο, τη φρίκη, τη φυγή, αλλά την παρουσία μιας αδάμαστης δύναμης, η οποία, όταν εμφανίζεται ανατρέπει την καθημερινότητα. Θα συναντήσουμε αργότερα στον Κριτία και στα ιπποκρατικά γραπτά. πολλά κείμενα που επιμένουν στο διαχωρισμό αυτό μεταξύ του ανθρώπου και της φυσικής κατάστασης, σχετικά με αυτό που εγώ αποκαλώ αυτοθέσμιση της ανθρωπότητας. Αν οι τρεις τραγικοί μου φαίνονται, ακόμα μία φορά. προνομιακοί μάρτυρες από την άποψη αυτή, είναι γιατί η ευφυΐα τους συνίσταται επίσης στο ότι εξέφρασαν με εξαιρετική οξυδέρκεια αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε κοινούς τόπους της εποχής τους, ιδέες και προβληματικές, όπως θα λέγαμε σήμερα, που συζητούνται, που κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα. Σε αυτό ακριβώς έγκειται η σχέση ενός μεγάλου ποιητή με την εποχή του. Σκεφτείτε τον John Donne ή τον Shake­speare: δεν λέω ότι αντιγράφουν τις εφημερίδες, αλλά ότι είναι ικανοί να πάρουν τα στοιχεία της κοινωνίας, τα θέματα που συζητούνται. για να τους δώσουν τη μορφή και την ένταση που θα τα προβάλουν πολύ πέραν της εποχής τους. Νομίζω, συνεπώς, ότι η θέση του νόμου ως ισοδύναμου της αυτοσύστασης της ανθρωπότητας αποτελεί ιδέα που αρχίζει να γίνεται αντιληπτή στη στροφή του 6ου προς τον 5ο αιώνα, μεταξύ 500 και 450 π.Χ. Θα διαυγαστεί εντελώς στη συνέχεια από τον Πρωταγόρα, τους Σοφιστές κ.λπ., για να αποκτήσει κεντρική θέση στον Επιτάφιο του Περικλή, στο δεύτερο βιβλίο της Ιστορίας του Θουκυδίδη -θα τα δούμε όμως όλα αυτά όταν θα μιλήσουμε για την αθηναϊκή δημοκρατία και για την αυτοσυνείδηση της. Προσθέτω, παρά ταύτα, ότι αυτή η κατανόηση του νόμον ως αυτοδημιουργίας του ανθρώπου τροφοδοτήθηκε κατ’ ανάγκη από τους πολιτικούς αγώνες στις πόλεις, οι οποίοι μετά τον 7ο αιώνα είχαν καταλήξει να τροποποιήσουν και, ορισμένες φορές, ακόμα και να ανατρέψουν τους νόμους. Παρότι εκείνη η πολιτική δημιουργία ασκήθηκε σε επίπεδο απείρως λιγότερο ριζοσπαστικό, δεδομένου ότι το κατεστημένο πλαίσιο προφυλάχθηκε πάντοτε, συνέβαλε σίγουρα επίσης στη φιλοσοφική ριζοσπαστικοποίηση της ιδέας ότι η ανθρωπότητα διακρίνεται από το ζωικό βασίλειο θέτοντας το νόμον της.

Το αυτοκίνητο που κινείται για 100 χρόνια χωρίς να χρειαστεί να ανεφοδιαστεί ποτέ με καύσιμα!

Αν το αυτοκίνητο σας τροφοδοτείται με θόριο, τότε δε θα χρειαστεί ποτέ ξανά να ανεφοδιαστείτε με καύσιμα. Το θόριο που θα του έχετε βάλει αρχικά, θα διαρκέσει τόσο πολύ καιρό, που μάλλον όταν θα φτάσει η επόμενη φορά που θα πρέπει να του ξαναβάλετε δεν θα… έχετε αυτοκίνητο. Θα έχει φτάσει πια στα τελευταία του!

Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που η εταιρεία Laser Power Systems έχει εφαρμόσει μια ιδέα για ένα αυτοκίνητο που τροφοδοτείται αποκλειστικά με θόριο.

Το στοιχείο είναι ραδιενεργό και γι» αυτό η ερευνητική ομάδα της εταιρείας χρησιμοποιεί πολύ μικρές ποσότητες για να θερμάνει νερό, να παράγει ατμό και να θέσει σε λειτουργία τη τουρμπίνα.
Γιατί το Θόριο είναι ένα από τα πιο πυκνά υλικά στον πλανήτη. Ένα μικρό δείγμα του περιέχει 20 εκατομμύρια φορές περισσότερη ενέργεια από ό, τι ένα παρόμοιου μεγέθους δείγμα άνθρακα, γεγονός που το καθιστά την ιδανική πηγή ενέργειας.

« Το γεγονός είναι«, αναφέρει ο Δρ. Τσαρλς Στίβενς, διευθύνων σύμβουλος της Laser Power Systems, «ότι κινητήρες αυτοκινήτων που λειτουργούν με θόριο δε θα κατασκευαστούν πολύ σύντομα. Τα αυτοκίνητα δεν είναι το πρωταρχικό μας συμφέρον γιατί οι αυτοκινητοβιομηχανίες δεν θέλουν απλά να τα αγοράσουν.

Είπε επίσης ότι όλες οι αυτοκινητοβιομηχανίες εστιάζουν στο να κερδίζουν χρήματα από την βιομηχανία καυσίμων και από τους κινητήρες βενζίνης και θα χρειαστούν τουλάχιστον δυο δεκαετίες για να αλλάξει αυτό.

«Αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούμε το θόριο στον υπόλοιπο κόσμο» είπε ακόμη ο Στίβενς. Πιστεύει ότι μια τουρμπίνα που λειτουργεί με θόριο, περίπου στο μέγεθος ενός κλιματιστικού, θα μπορούσε να παρέχει φτηνή ενέργεια σε
εστιατόρια, ξενοδοχεία, κτίρια με γραφεία, ακόμη και σε ολόκληρες μικρές πόλεις που βρίσκονται σε περιοχές που δεν έχει φτάσει η ηλεκτρική ενέργεια.

Σύμφωνα με τον Στήβενς κάποια στιγμή θα έρθει η μέρα που το θόριο θα μπορεί να τροφοδοτήσει και μεμονωμένες κατοικίες.

Ο Στήβενς κατανοεί ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι δύσπιστοι με τη χρήση του, λόγω του ότι είναι ραδιενεργό.

Σύμφωνα με τον ίδιο όμως, οποιαδήποτε τέτοια ανησυχία είναι αβάσιμη.
«Η ακτινοβολία που αναπτύσσεται μπορεί να θωρακιστεί απλά και μόνο με ένα κομμάτι από αλουμινόχαρτο» είπε ο Στήβενς. «Εκτίθεστε σε μεγαλύτερη ακτινοβολία όταν βγάζετε ακτινογραφία για να δει ο οδοντίατρος σας ποιο δόντι σας είναι χαλασμένο!»

ΔΕΙΤΕ ΤΟ VIDEO

ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΑΣ

• ΠΟΙΟΣ είναι υπεύθυνος για την ευτυχία μου;
• ΠΟΙΟΣ είναι υπεύθυνος για τη δυστυχία μου;
• ΠΟΙΟΣ είναι υπεύθυνος για τη ζωή μου, για τον τρόπο που ξοδεύω το χρόνο μου και την ενέργεια, για τις καταστάσεις που βρίσκομαι μπλεγμένος, για τον τρόπο που σχετίζομαι με τους άλλους και για το πώς νιώθω μέσα μου τον εαυτό μου; ΠΟΙΟΣ;

Ποιος λες εσύ πως είναι υπεύθυνος για τη ζωή σου και για το πώς αισθάνεσαι και για το πώς προχωρεί η ζωή σου; Ποιο είναι υπεύθυνος για την ευτυχία και τη δυστυχία ΣΟΥ;
Μια επιπόλαιη ματιά στο θέμα μπορεί να φέρει απαντήσεις όπως ο άνδρας ή η γυναίκα μου, ή τα παιδιά, ή οι γονείς, ή η κυβέρνηση, ή το οικονομικό σύστημα ή πολλοί και διάφοροι άλλοι εξωτερικοί παράγοντες.

Πολλοί άνθρωποι φαντάζονται πως μπορούν να εξαρτώνται από αυτούς τους εξωτερικούς παράγοντες για να τους φέρουν ευτυχία ή ικανοποίηση. Σε όλη μου τη ζωή μέχρι τώρα, δεν έχω ποτέ συναντήσει ένα άτομο που να έχει αποκτήσει διαρκή ευτυχία ή ικανοποίηση σαν αποτέλεσμα οποιουδήποτε εξωτερικού παράγοντα αυτού του είδους. Έχω δει μάλλον το αντίθετο, πως οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι κατά το βαθμό που εναποθέτουν τη δύναμη και την ευθύνη για την ευτυχία και την ασφάλειά τους έξω από τον εαυτό τους. Αυτός που προσδοκάει πως μια σχέση, το χρήμα, ένα επάγγελμα ή κάποιο άλλο αντικείμενο, κατάσταση ή σχέση, πρόκειται να τον κάνει περισσότερο από πρόσκαιρα ικανοποιημένο, ζει σε μια πολύ εύθραυστη ψευδαίσθηση. Αυτή η ψευδαίσθηση σπάει εύκολα, γιατί βασίζεται πάνω σε μια πολύ μεγάλη παρανόηση, πως δεν είμαστε δηλαδή υπεύθυνοι για το πώς νιώθουμε.

Κάθε άτομο είναι προσωπικά υπεύθυνο για την ευτυχία και τη δυστυχία του, για την αρρώστια και την υγεία του, για την ανάπτυξη και την οπισθοδρόμησή του. Δεν μπορούμε να στηριζόμαστε πάνω σε κανέναν άλλο και δεν μπορούμε να επιρρίπτουμε την ευθύνη σε κανέναν άλλο. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να βοηθούμε ο ένας τον άλλο, να μοιραζόμαστε και να δίνουμε αγάπη, συμπόνια και υποστήριξη ο ένας στον άλλο. Αλλά δεν μπορούμε να παίρνουμε πάνω μας την ευθύνη για την ευτυχία ή τη δυστυχία των άλλων και δεν μπορούμε να μεμφόμαστε ή να φορτώνουμε την ευθύνη για την ευτυχία ή δυστυχία μας πάνω στους άλλους. Μόνο εμείς οι ίδιοι μπορούμε να κάνουμε τον εαυτό μας ευτυχισμένο, υγιή, σίγουρο και ικανοποιημένο.

Για να μεταμορφώσουμε τη δυστυχία μας, την αρρώστια, την ανικανοποίηση και την ανασφάλεια, σε ευτυχία, υγεία, ικανοποίηση και ασφάλεια, πρέπει πρώτα να γίνουμε ικανοί να αναλύσουμε πώς δημιουργούμε την παρούσα μας πραγματικότητα. Αυτό απαιτεί ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΛΥΣΗ.

Οι Δαίμονες στην αρχαία Ελληνική μυθολογία

Οι Δαίμονες είναι αθάνατα πνευματικά όντα δηλαδή Θεοί κατά την αρχαία Ελληνική θεολογία.

 Οι αρχαίοι Έλληνες πολλές και ποικίλες νομίζανε τις προστασίες των Δαιμόνων όπως και ποια ήταν η αρχή τους. Μερικοί λέγανε ότι γεννήθηκαν από τους Θεούς και ότι είναι “μηνυταί” των Θεών προς τους ανθρώπους και “μεσίται” των ανθρώπων προς τους Θεούς. Κατοικούν στο κατώτερο μέρος του Ουρανού που αντιστοιχίζεται στην Πλατωνική θεολογία με το Αιθέριο πεδίο ή αλλιώς το Νοερό πεδίο. Αυτό το πεδίο στο μυθολογικό γεωκεντρικό σύστημα βρίσκεται πάνω από το πεδίο των Ηρώων και γύρω από την Γαία, η δε Γαία συμβολίζει την ύλη και το πεδίο του γίγνεσθαι. Άλλοι αυτό το πεδίο γύρω από την Γαία το ταύτιζαν με τον αέρα και έτσι στην λαϊκή παράδοση οι Δαίμονες ήταν και τα “αερικά” και είχαν μορφή αέρα.

 Οι Δυνάμεις των Δαιμόνων είναι εις τα γήινα πράματα, τα υλικά και τα ψυχικά. Έτσι οι Δαίμονες είναι εφαρμοστές της Θείας θελήσεως ώστε να παρεμβαίνουν και να δρουν στην ύλη και στην ψυχή των όντων.
Κάθε άνθρωπος λέγεται ότι είχε δύο προσωπικούς Δαίμονες. Ο ένας ήταν καλός και παρακινούσε αυτόν σε καλές πράξεις ο δε άλλος εναντίος. Αυτό γινόταν για να δειχθεί η αρετή ή η κακία του κάθε ανθρώπου και να φανερωθούν τα ελαττώματα ή προτερήματα του, ώστε στην νέα μετενσάρκωση να εξελιχθεί ανάλογα δουλεύοντας πάνω στις ατέλειες του που φανερώθηκαν στην προηγούμενη ζωή του.

Κάθε πόλη και χώρα είχε τον δικό της Δαίμονα που κατέγραφε τις πράξεις των ανθρώπων, παρατηρούσε τις θυσίες και γενικά την συμπεριφορά του λαού. Αυτός ο Δαίμων έδινε και τους χρησμούς στην κάθε χώρα.

Κάθε Δαίμων έπαιρνε όνομα από τον Θεό στον οποίο είχε την σειρά του. Έτσι ο Δαίμων του Διός ονομαζόταν Δίιος, της Αθηνάς Αθηναίος και Απολλώνιος, Ερμαίος κτλ.
 Άλλοι πίστευαν ότι οι Θεοί που χειρίζονται το καλό και το κακό για την δικαιοσύνη των ανθρώπων και την λειτουργία της φύσεως πολλούς κακούργους τους χρησιμοποιούσαν ως Δαίμονες για να τιμωρήσουν την κακία άλλων ανθρώπων.

 Όταν κρίνονταν η ψυχή του ανθρώπου στον Άδη ήταν παριστάμενοι οι δύο προσωπικοί Δαίμονες του ανθρώπου. Αν ο άνθρωπος δεν έλεγε την αλήθεια εμαρτύρει ο δαίμων του για τις πράξεις του.
 Οι κακοδαίμονες που ήταν τιμωριτικοί Δαίμονες είχαν μελανή εμφάνιση. Οι Αγαθοδαίμονες είχαν αστραφτερή και λευκή εμφάνιση. Η διαφορά των Κακοδαιμόνων από τους κακούς Δαίμονες του Χριστιανισμού είναι ότι οι πρώτοι δεν δρουν ανεξέλεκτα και για να παράγουν το κακό γιατί είναι αντίθετοι στους Θεούς. Ίσα ίσα οι Κακοδαίμονες φανερώνουν την κακία που υπάρχει εντός του ανθρώπου και η κακία είναι έργο ανθρώπινο και όχι του Κακοδαίμονος. Από την άλλη η τιιμωρία τους δεν είναι άδικη αλλά στα πλαίσια της απονομής δικαιοσύνης αφού τιμωρούν τους κακούργους και τους εγκληματίες.

Στο Χριστιανισμό οι Δαίμονες εμφανίζονται ως αντίθετοι στην θέληση του Θεού πράγμα που αυτό δεν συμβαίνει στον πολυθεϊσμό. Αυτή η θέση του Χριστιανισμού είναι δικαιολογημένη από την στιγμή που ο Χριστιανισμός δέχεται τον Θεό ως αγαθό και άρα το υπερφυσικό ή μεταφυσικό κακό είναι μια κακοποιός δύναμη.

 Από την άλλη ορισμένοι Πλατωνικοί ακολουθώντας την ίδια λογική και φιλοσοφική θέση, δηλαδή ότι οι Θεοί είναι Αγαθοί, το υπερδύναμο και μεταφυσικό κακό δεν το τοποθετούσαν στο Θείο αλλά ως λανθασμένη πνευματική λειτουργία του ανθρώπου. Με άλλα λόγια ένας Πλατωνικός θα έλεγε ότι όλοι οι Θεοί είναι αγαθοί δεν υπάρχουν Κακοδαίμονες αλλά το κακό παράγεται όσο και υπερδύναμο είναι από τον άνθρωπο. Οι Πλατωνικοί επίσης έλεγαν ότι υπάρχει πλήθος Δαιμόνων και κατοικούν στο πεδίο μεταξύ Θεών και ανθρώπων και ότι οι δεήσεις, προσευχές των ανθρώπων αναπέμπονται από του ενός στον άλλον μέχρι τους Θεούς και ομοίως οι αμοιβές κατέρχονται με όμοιο τρόπο μέχρι τους ανθρώπους. Οι Πλατωνικοί δαίμονες οδηγούν τους ανθρώπους πάντα σε αγαθές πράξεις και όχι σε κακές. Τους ζωγράφιζαν με ποικίλους τρόπους, πότε ως όφεις, πότε ως νέους ενδεδυμένους με αστερωτά ρούχα, σαν να έχουν αστέρες και στέφανο “ανθινόν”, ή από φύλλα πλατάνου, πότε ημίγυμνους πότε με πολεμικά σύμβολα, πότε με το κέρας της Αμαλθείας ως πλουτοδότηρες.
Κάθε άνθρωπος γιόρταζε τον Δαίμονα του την ημέρα των γενεθλίων του και πρόσφερε άνθη, θυμίαμα και οίνο και δεν επιτρεπόταν να θυσιάσει ζώο και να αφαιρέσει ζωή την ημέρα εκείνη που αυτός ήρθε στην ζωή. Οι Δαίμονες είχαν ιερό δένδρο τον Ασφένδανο.

Ο Ορφέας γράφει ύμνον στον Δαίμονα και τον ονομάζει Μειλίχιο Δία επειδή όλοι οι Θεοί ονομάζονταν και Δαίμονες:

Ορφικός Ύμνος: «ΔΑΙΜΟΝΟΣ θυμίαμα, λίβανον»

Τον Δαίμονα επικαλούμαι τον μέγαν τον καλόν οδηγόν τον φρικτόν (πού προκαλεί φρίκην)

τον μαλακόν Δία, τον γεννήτορα των πάντων, αυτόν πού δίδει την ζωήν εις τους θνητούς,

τον Δία τον μεγάλον τον πολυπλάνητον, τον τιμωρόν, τον βασιλέα των πάντων

τον δίδοντα τον πλούτον, όταν εισέλθη εις τον οίκον φουσκωμένος (από δώρα),

και αντιθέτως αφανίζεις τον βίον (την περιουσίαν) των ανθρώπων,

πού μοχθούν πολύ διότι από σε μεταφέρονται (εσύ κατέχεις) τα κλειδιά της λύπης και της χαράς.

Δια τούτο, ώ μακάριε, αγνέ, αφού απομακρύ νεις τας λυπηράς ανησυχίας,

όσαι στέλλουν την καταστροφήν της ζωής εις όλην την γην,

είθε να μας δώσης ένδοξον γλυκύ καλό τέλος του βίου.

Δαίμονες και Αναγωγή της ψυχής στα πεδία των Θεών

Είναι τα όντα που φέρνουν σε πραγμάτωση τις Ιδέες από το απορρέον Εν δηλαδή είναι κοινωνοί της προόδου της Θείας Δύναμης κατά τους Νεοπλατωνικούς. Για τον λόγο αυτό θεολογικά λέμε ότι οι Δαίμονες είναι οι εφαρμοστές της θέλησης των Θεών.

Αντίθετη εργασία των Δαιμόνων επιτελούν οι Ήρωες που είναι κοινωνοί της επιστροφής της Θείας Δύναμης του Ενός. Για τον λόγο αυτό κατά την Θεουργική Αναγωγή (ένωσης της ψυχής μας με το Εν) επικαλούμαστε Ήρωες σαν αρωγούς της εργασίας μας και όχι Δαίμονες. Στην κατάβαση όμως των κοσμικών σφαιρών γίνεται το αντίθετο και έτσι τότε επικαλούμαστε Δαίμονες αντί Ηρώων.

Φυσικοί και Ψυχικοί Δαίμονες

Οι Δαίμονες χωρίζονται στους Φυσικούς και τους Ψυχικούς.

Φυσικοί Δαίμονες είναι για παράδειγμα οι Νύμφες που προωθούν την ζωή μέσα από τα τέσσερα στοιχεία. Οι Φυσικοί Δαίμονες είναι οι «τροφοί» κάθε εκδήλωσης ζωής πάνω στην Γη. Έτσι είναι τα πνεύματα που συχνάζουν στα δάση, στις πηγές, στα σύννεφα, στις παραλίες κτλ.
Οι Ψυχικοί Δαίμονες είναι πνεύματα που επηρεάζουν την ψυχική κατάσταση των ανθρώπων.
Επειδή οι ψυχικοί Δαίμονες γίνονται γνωστοί στους ανθρώπους από την δράση τους επί της ψυχής παίρνουςν το όνομα τους από την ψυχική κατάσταση που δημιουργούν στους ανθρώπους.

Η ψυχική κατάσταση του ανθρώπου όμως έχει και καλά και κακά στοιχεία έτσι και οι Ψυχικοί Δαίμονες χωρίζονται σε Αγαθούς και Κακούς τους Αγαθοδαίμονες και τους Κακοδαίμονες. Οι Αγαθοδαίμονες άγουν την ψυχή προς το Θείο και οι Κακοδαίμονες παίζουν ρόλο τιμωρητικό όταν διαπράτεται υπερβολή, ύβρη ή κάποιο αδίκημα. Οι Κακοδαίμονες επίσης βρίσκονταν στον Άδη προς τιμωρία των εγκληματιών.
 Συνοπτικά έχουμε δύο απόψεις περί των Δαιμόνων. Αυτοί που αναγνωρίζουν τους Θεούς ως “κρείττωνες”, δλδ υπερδυνάμεις αναγνωρίζουν καλούς και κακούς Θεούς, Αγαθοδαίμονες και Κακοδαίμονες. Αυτοί που αναγνωρίζουν τους Θεούς αναίτιους του κακού και μόνο αγαθούς, όπως οι Πλατωνικοί, λένε ότι οι Δαίμονες είναι πάντα Αγαθοί και όχι Κακοδαίμονες.
Μερικοί από τους Πλατωνικούς αναγνωρίζουν την τιμωρία από Δαίμονες ως ενέργεια προς σωφρονισμό από τους Θεούς. Άλλοι, αποδέχονται την Πλατωνική θέση ότι οι Θεοί είναι αναίτιοι του κακού και μόνο Αγαθοί αλλά αποκλείουν την τιμωρία από τους Θεούς και άρα όλους τους Κακοδαίμονες.
Σε αντιδιαστολή πιστεύουν ότι οι Θεοί με απλή ενεργοποίηση της καλοσύνης μέσα στο άτομο το οδηγούν από το κακό στο καλό.

Ο Αμαντιόχα, το «άγιο φως» (και άλλα αστροπελέκια)

Είναι πάντα απολαυστικά τα email που παίρνω από διάφορους πιστούς χριστιανούς (ήπιους και φανατικούς), κάθε φορά που γράφω κάτι σχετικό με τη θρησκεία.

Ακόμη και κάτι που πραγματεύεται απάτες πρώτου επιπέδου, εντελώς εξόφθαλμες, όπως το «άγιο φως». Ένα κόλπο, το οποίο επινόησαν Γάλλοι μοναχοί, δεν τους έκατσε όμως και στη συνέχεια το τσίμπησαν οι ξύπνιοι ορθόδοξοι καλόγεροι, καλύτεροι διαχρονικά στην απατεωνιά. Και έτσι το μετέτρεψαν σε χρυσοφόρα ατραξιόν.

Μια απάτη για Γκίνες η οποία, αν και αποδεικνύεται ως τέτοια, ιστορικά, επιστημονικά αλλά και λογικά, υιοθετείται ακόμη από υπανάπτυκτα πολιτισμικώς κράτη, τύπου Κύπρος, Ελλάδα και Πουτινική Δικτατορία της Ρωσίας. Με τον πιο επίσημο μάλιστα τρόπο.

Δεν με εκπλήττει που θίγονται οι πιστοί. Με θλίβει όμως! Πρώτον, διότι εάν υπάρχει «θεός», που δεν υπάρχει, είναι αδιανόητα προσβλητικό για τον «παντοδύναμο» να σκεφτούμε έστω ότι χρειάζεται τον Κωστή τον Γιαννή ή τη Μαρούλα να εξηγήσουν ή να αποδείξουν την ύπαρξή του σε κάποιον που την αμφισβητεί.

Και, δεύτερον, διότι εάν είναι όντως ο «θεός της αγάπης», ο των χριστιανών, στο όνομα του οποίου παρεμπιπτόντως έγιναν τα μεγαλύτερα μαζικά εγκλήματα στην παγκόσμια Ιστορία, χωρίς παραδόξως να κάνει ο ίδιος κάτι για να το αποτρέψει, εάν λοιπόν είναι για την αγάπη και τη συγχώρεση αυτή η θρησκεία και ο πραγματικός «θεός», αν και όλοι οι θεοί ήταν ανέκαθεν βραχυκυκλώματα φόβου και άγνοιας στην εξέλιξη του μυαλού ενός είδους πιθηκοειδούς - του ανθρώπου...

... αλλά έστω εάν ίσχυαν όλα αυτά, οι φοβισμένοι μουτζαχεντίν της ορθοδοξίας θα έπρεπε, ως «σωστοί χριστιανοί», να με αγαπούν διπλά. Και να προσεύχονται για μένα. Και ως εκεί. Τα υπόλοιπα θα τα αναλάβει, λέει το παραμύθι τους, ο φανταστικός τους φίλος στον ουρανό. Τόσο απλό είναι το πράγμα!

Όμως όχι. Δεν μπορούν να δεχθούν ότι κάποιος γράφει κάτι τέτοιο. Είναι δικαίωμά σου να τα πιστεύεις, μου λένε συχνά οι «ήπιοι», αλλά δεν έχεις δικαίωμα να προσβάλλεις αυτό που πιστεύουμε. Και τους ρωτώ: γιατί το προσβάλλω; Επειδή λέω ότι δεν υπάρχει και είναι καταγέλαστο λογικά ή άλλως πως; Εσείς λέτε υπάρχει, εγώ λέω πως ο «θεός» και οι «άγιοι» είναι τόσο υπαρκτοί όσο τα Πόκεμον.

Γιατί εσείς, τη στιγμή που δεν μπορείτε να αποδείξετε τίποτα από αυτά, δικαιούστε να λέτε πως υπάρχουν και εγώ δεν δικαιούμαι να γράφω ότι δεν υπάρχουν; Είναι σωστό αυτό;

Η θρησκεία δεν είναι μια προσωπική πεποίθηση. Είναι μια αντίληψη, η οποία επιβάλλεται κιόλας σε κοινωνίες καθυστερημένες όπως η δική μας. Κοινωνίες που δεν έχουν προχωρήσει τόσο ώστε να θεωρούν πως τα παιδιά άθεων λ.χ. έχουν το δικαίωμα να μην διδάσκονται αυτό το γεμάτο φόβους, δηλητηριώδες και πρωτόγονο παραμύθι.

Την ώρα μάλιστα που επιβάλλουν στους άθεους γονείς τους να φορολογούνται για να αδροπληρώνονται οι παραμυθάδες των θρησκευτικών στα σχολεία, έτσι; Και να πληρώνουν, και να γεμίζουν με αυτές τις αηδίες τα μυαλά των παιδιών τους...!

Αλλά και μια απλή φιλοσοφία να ήταν η θρησκεία, που δεν είναι -είναι ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος μηχανισμός ελέγχου του μυαλού των πολλών από τους λίγους και ξύπνιους και της επιβολής απόψεων μέσω των κοινωνιών- αλλά και έτσι να ήταν, γιατί δεν δικαιούμαι να την αμφισβητώ; Έτσι θέλω. Γούστο μου, βρε αδελφέ! Κι αυτό θα κάνω.

Εάν λ.χ. αύριο πάτε στη φυλή των Ίμπο στη Νιγηρία και τους πείτε ότι όταν βρέχει και πέφτουν κεραυνοί δεν τους ρίχνει ο Αμαντιόχα, ο «θεός της θύελλας», θα τους εκνευρίσετε σίγουρα. Και θα ακούσετε το «Amadioha magbukwa gi», που λένε. «Ο Αμαντιόχα θα σε τιμωρήσει!». Ειδικά οι μάγοι τους, που τα κονομάνε κιόλας πουλώντας Αμαντιόχα, θα βγάζουν αφρούς.

Στη σημερινή δε εποχή, τώρα που ξέρουμε πώς προκύπτουν οι κεραυνοί και πώς (και μόνο έτσι...) ανάβουν κεριά και καντήλια, πιθανότατα θα σας πουν ότι κάποιοι κεραυνοί προκύπτουν φυσικώς και κάποιους άλλους τους στέλνει ο Αμαντιόχα, μία φορά τον χρόνο όταν ο αρχιμάγος χορεύει ειδικό χορό στον «τάφο του γιου του Αμαντιόχα» για να τιμωρήσει αμαρτωλούς Ίμπο.

Θα μπαίνατε σοβαρά σε συζήτηση αν υπάρχει Αμαντιόχα και μας στέλνει κεραυνούς ενώ θα ξέρατε ότι φυσικά και δεν υπάρχει και ότι δεν έχουν καμία απόδειξη, πέραν των δικών τους αντιλήψεων και παρανοήσεων; Των δικών τους μόνο.

Διότι αυτό είναι το πιο αστείο με τη θρησκεία: ποτέ κανένας ορθόδοξος «άγιος» λ.χ. δεν εμφανίστηκε σε έναν βουδιστή εκεί που δεν τον ήξερε, να τον κάνει να πιστέψει. Όπως «παθαίνουν» κάποιοι χριστιανοί και όπως λένε ότι παθαίνουν οι έμποροι του «θεού» σε μοναστήρια και αλλού, γεμίζοντας παγκάρια και τραπεζικούς λογαριασμούς.

Όλο αυτό το σκηνικό του σφάλματος και της απάτης της θρησκείας, είτε μιλάμε για τους Ίμπο είτε για το «άγιο φως» (το οποίο είναι και ξεδιάντροπη απάτη) είτε για τη γειτόνισσά μας η οποία πιστεύει, παρότι κατά τα άλλα είναι λογική και μορφωμένη, ότι η ζωή της πάει χάλια διότι τη ματιάζει η συμπεθέρα της, είναι παιχνίδια του μυαλού. Και κενά στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, της εξυπνότερης αλλά όχι τόσο έξυπνης όσο νομίζει (τι να κάνουμε, έτσι είμαστε) μαϊμούς.

Συνεπώς, τα κοιτάς απλώς με συγκατάβαση. Αλλά άμα φορολογείσαι για να τα ενισχύεις ή επηρεάζουν πράγματα που σε αφορούν, το λες ότι είναι μαλακίες. Τόσο απλά. Και, «Chi m le kwee - O wuru si o wuni mere ihea, amadioha magbukwe m». «Δες, θεέ μου. Και εάν είναι αλήθεια ότι φταίω, πες στον Αμαντιόχα να με σκοτώσει», που λένε και οι Ίμπο.

Υστερόγραφο: Οι Ίμπο θα ενθουσιάζονταν το δίχως άλλο με το «άγιο φως». Να μια ιδέα για να βγάλουν κι άλλα φράγκα τα Ιεροσόλυμα σε νέες αγορές. Θα το λάτρευαν. Όπως και τα κεράκια γενεθλίων που τα σβήνεις και ανάβουν ξανά από μόνα τους... Παντοδύναμε Αμαντιόχα!

Ο παράξενος πλατύπους έχει και παράξενο DNA

Μοιάζει με αποτέλεσμα «εξελικτικού ατυχήματος»

Ποιο είναι το ζώο που έχει ράμφος πάπιας, σώμα κάστορα, γεννά αβγά αλλά θηλάζει τα μικρά του; Είναι ο παράξενος πλατύπους της Αυστραλίας, του οποίου το γονιδίωμα διάβασαν οι επιστήμονες αναζητώντας στοιχεία για τη μετεξέλιξη των ερπετών σε πτηνά και θηλαστικά.

Ο πλατύπους, γνωστός και ως ορνιθόρυγχος (Ornithorhynchus anatinus), έχει τόσο ασυνήθιστη εμφάνιση ώστε οι Βρετανοί ζωολόγοι που εξέτασαν τα πρώτα δείγματα από την Αυστραλία, τον 18ο αιώνα, ήταν σίγουροι ότι επρόκειτο για φάρσα και έψαχναν για ραφές στη γούνα και το ράμφος.

«Σε μια πρώτη ματιά, ο πλατύπους μοιάζει να είναι το αποτέλεσμα εξελικτικού ατυχήματος» σχολίασε ο Δρ Φράνσις Κόλινς, διευθυντής του Εθνικού Ερευνητικού Ινστιτούτου Ανθρώπινου Γονιδιώματος των ΗΠΑ, το οποίο χρηματοδότησε την έρευνα.

Αν και είναι πρωτόγονο ζώο -ο τελευταίος κοινός μας πρόγονος έζησε πριν από 170 εκατ. χρόνια- ο πλατύπους κατατάσσεται στα θηλαστικά, αφού θηλάζει τα μικρά του και έχει τρίχες. Διατηρεί ωστόσο και χαρακτηριστικά των προγόνων του των ερπετών, όπως τα αβγά και το δηλητήριο που έχουν στα πόδια τους τα αρσενικά, και χαρακτηριστικά πτηνών, όπως το σκληρό ράμφος και οι νηκτικές μεμβράνες ανάμεσα στα δάχτυλα.

Τα πρωτόγονα θηλαστικά που κάνουν αβγά ονομάζονται μονοτρήματα. Εκτός από τον ορνιθόρυγχο, η ομάδα περιλαμβάνει μόνο ένα ακόμα μέλος, το οποίο λέγεται έχιδνα και μοιάζει πολύ με σκαντζόχοιρο. «Αυτό που διαπιστώσαμε ήταν ότι το γονιδίωμα, όπως και το ίδιο το ζώο, είναι ένα εκπληκτικό αμάλγαμα χαρακτηριστικών από ερπετά και θηλαστικά και αρκετών χαρακτηριστικών μοναδικών στον πλατύποδα» ανέφερε η Τζένι Γκρέιβς του Εθνικού Πανεπιστημίου Αυστραλίας.

Για παράδειγμα, πλατύπους έχει 10 φυλετικά χρωμοσώματα, αντί για 2 όπως ο άνθρωπος, και τα γονίδια που ελέγχουν το φύλο είναι τα ίδια με των πτηνών. Περισσότεροι από 100 ερευνητές σε διάφορες χώρες συμμετείχαν στον προσδιορισμό της γενετικής αλληλουχίας, που δημοσιεύεται στη δημόσια βάση δεδομένων Genbank.

Κτῆ­μα ἐς αἰ­εί

Κτῆ­μα ἐς αἰ­εί μᾶλ­λον ἤ ἀ­γώ­νι­σμα ἐς τό πα­ρα­χρῆ­μα ἀ­κού­ειν ξύ­γκει­ται

 

Ι… Στα κεφάλαια του 1^ου Βιβλίου (20-2), στα οποία εκθέτει τόσο την ιδεολογία όσο και τη μεθοδολογία του κειμένου του, ο Θουκυδίδης συγκρίνει με άλλους τύπους λογοτεχνίας το είδος του έργου που γράφει. Ο Θουκυδίδης ξεκόβει από το παράδειγμα ποιητών, που προσφέρουν ψυχαγωγικές, υπερβολικές και φανταστικές περιγραφές συμβάντων του παρελθόντος, όπως και πεζογράφων (λογογράφοι), που συνθέτουν περιγραφές περισσότερο για να παρασύρουν το ακροατήριό τους παρά για να τους πουν την αλήθεια (1.21.1). Αυτές οι περιγραφές του παρελθόντος λέγεται ότι φτάνουν στην επιτυχία χάρη στο στοιχείο του μυθώδους (ibid). Θεωρείται συχνά ότι πίσω από την αναφορά στους λογογράφους αδιακρίτως, κρύβεται έμμεση αναφορά στις Ιστορίες του Ηροδότου. Ενώ ο Θουκυδίδης βρίσκεται πολύ πλησιέστερα στον Ηρόδοτο απ’ όσο παραδέχεται, η ιστοριογραφική ρητορική του είναι σημαντικά λιγότερο ψυχαγωγική.[1] Ο Θουκυδίδης προβλέπει την κριτική ότι τα ακροατήρια ίσως θεωρήσουν πως από την περιγραφή των συμβάντων λείπει η απόλαυση, η σχετική με αυτά τα άλλα είδη (ἀτερπέστερον), χάρη στη απόρριψη του μυθώδους (τό μή μυθώδες) – 1.22.4. Ο ισχυρισμός ότι η Ιστορία του δεν γράφτηκε για να πάρει μέρος σε διαγωνισμό (ἀγώνισμα)προκαλεί ευθεία σύγκριση με την αγωνιστική παρουσίαση, συνηθέστερος όρος για την οποία ήταν ο ἀγών (είτε επρόκειτο για θεατρικά έργα, λόγους στη Συνέλευση και τα δικαστήρια, είτε για επίδειξη γνώσεων)[2]. Αυτά τα είδη για αγώνες χάιδευαν τα αυτιά των ακροατηρίων τους.

 

ΙΙ…Είναι ενδιαφέρον να ξαναδούμε τις φιλοδοξίες που προβάλλει ο Θουκυδίδης για το έργο του στο 1.22.4. υπό το φως αυτής της διπλω ματικής συνδιαλλαγής, που είναι ανάγλυφη εικόνα της αντίθεσης μεταξύ ιδανικής, αμερόληπτης κρίσης, διεπόμενης από αρχές, και της ρεαλιστικής αντίληψης ότι, στην πολιτική, η οριστική απόφαση πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων με στόχο τη χρησιμότητα. Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι θα είναι αρκετό να κριθεί το έργο του ὡφέλιμον από όσους θέλουν να έχουν σαφή γνώση όσων συνέβησαν στο παρελθόν και όσων πιθανόν συμβούν στο μέλλον. Το κριτήριο της χρησιμότητας διατηρείται στην επόμενη πρόταση, όπου ο Θουκυδίδης οραματίζεται την Ιστορία σαν αιώνιο απόκτημα. Η διατύπωση αυτή επιβεβαιώνει την ιδέα ότι το βιβλίο που διαβάζουμε μπορεί να έχει υλική αξία, αφού είναι απόκτημα που θα φυλάξουμε και, αντίθετα με τα περισσότερα αποκτήματα, είναι αιώνιας αξίας. Τοποθετημένη στα προγραμματικά εισαγωγικά κεφάλαια της Ιστορίας, η δήλωση του Θουκυδίδη εξαγγέλλει το έργο του σαν αποφασιστικής σημασίας περιγραφή, βασισμένη σε μακρόχρονη προοπτική, που ευνοεί τον στοχασμό με καθαρή ματιά πάνω στα συμβάντα (τό σαφές σκοπεῖν). Όμως αυτή η διορατικότητα εμφανίζεται προκλητικά στη συνέχεια, ως αναπόσπαστο τμήμα ενός ενιαίου συνόλου, μαζί με λαϊκά, υλικά ενδιαφέροντα. Ο υπαινιγμός είναι ότι ο αναγνώστης θα κερδίσει από αυτό το πνευματικό απόκτημα – όχι μια φορά μόνο, αλλά για πάντα.

---

[1] Δες Goldhill 2002a, 22-2, για το κριτήριο του «θαυμαστού», ως μιας των φιλικών προς το ακροατήριο όψεων της περιγραφής του Ηροδότου: «και ο Ηρόδοτος είναι πρόθυμος να ρίξει αναλυτικό βλέμμα σε όσα βλέπει, ριψοκινδυνεύοντας μια θέση στην ανταγωνιστική αγορά της ερμηνείας. Εντούτοις, όταν ο πρόλογος της Ιστορίας υπόσχεται έργα θωμαστά, κοιτάζει και πίσω, προς τα επικά κατορθώματα των ηρών του Τρωικού Πολέμου, προς ελπιδοφόρες ιστορίες και γεγονότα που θα καταπλήξουν τον αναγνώστη» (21). Δες και Moles 1993, 93

[2] Αριθμός μελετητών παρατήρησαν ορθώς ότι, αν και ο Θουκυδίδης φανερά περιφρονεί τη ρητορική του ανταγωνισμού, διατυπώνει την Ιστορία με άκρως ανταγωνιστικούς όρους. Ο ισχυρισμός ότι το έργο «δεν είναι κομμάτι για διαγωνισμό» είναι καθεαυτόν ανταγωνιστικός. Δες π.χ. Ober 1998, 56.

Η ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, του Θουκυδίδη, «διδακτικό εργαλείο» στις διεθνείς σχέσεις και στις στρατηγικές σπουδές

 Ο Θουκυδίδης, ο σπουδαιότερος ιστορικός της Αρχαίας Ελλάδας, είναι κυρίως γνωστός στους Έλληνες, επειδή το έργο του για τον Πελοποννησιακό πόλεμο, διδάσκεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η γνωριμία των ελλήνων μαθητών  με τον Θουκυδίδη, αρχίζει και σταματά στη μετάφραση του κειμένου, στο συντακτικό και στη γραμματική, που, ναι μεν είναι αναγκαία για τη μελέτη του αρχαίου κειμένου, αλλά δεν βοηθούν την εις βάθος κατανόησή του.

 

Πόσοι άραγε γνωρίζουν, πως ο Θουκυδίδης θεωρείται ο «πατέρας» του Πολιτικού Ρεαλισμού, που είναι η κυρίαρχη σχολή σκέψης στις διεθνείς σχέσεις και στις στρατηγικές σπουδές; Η ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, το σπουδαίο αυτό έργο του Θουκυδίδη, είναι πάντα διαχρονική και επίκαιρη και σύμφωνα με τους θεωρητικούς των στρατηγικών σπουδών, μας βοηθά να κατανοήσουμε την παγκόσμια ιστορία και κυρίως τη σύγχρονη διεθνή πολιτική.

Όσο κι αν έχει εξελιχτεί η τεχνολογία, τα βασικά προβλήματα της διεθνούς πολιτικής, όπως ο διακρατικός ανταγωνισμός, οι συμμαχίες, η αποτροπή, η «θεωρία του ντόμινο», ο καταναγκασμός, ο κατευνασμός, τα διλήμματα ασφαλείας, η ισορροπία δυνάμεων κ.ά., παραμένουν αναλλοίωτα, εδώ και είκοσι-τέσσερις  αιώνες από τη συγγραφή της ιστορίας του Θουκυδίδη. Έτσι λοιπόν, οι στρατηγικοί αναλυτές, προσπαθώντας να κατανοήσουν τη λογική του ανταγωνισμού μιας χερσαίας με μια ναυτική δύναμη, όπως για παράδειγμα Αγγλία-Γερμανία, ΗΠΑ-Ρωσία, ανατρέχουν στον Θουκυδίδη ,στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και στο αρχικό μοντέλο Αθήνα-Σπάρτη. Το ίδιο πράττουν και οι πολιτικοί  επιστήμονες όταν  επιχειρούν να κατανοήσουν τη λογική του ιμπεριαλισμού και οι φιλόσοφοι τη σχέση μεταξύ ισχύος και ηθικής (βλ. Διάλογο Αθηναίων και Μηλίων).

 

Ο καθηγητής Αθανάσιος Πλατιάς υποστηρίζει πως το έργο του Θουκυδίδη, επιτρέπει τη διατύπωση κάποιων υποθέσεων όπως:

 α) Στην αρχή κάθε πολέμου οι άνθρωποι δείχνουν μεγαλύτερο ενθουσιασμό.

β) Η κυριαρχία στη θάλασσα είναι τεράστιο πλεονέκτημα.

γ) Ο πόλεμος γίνεται λιγότερο με όπλα και περισσότερο με χρήματα.

δ) Δεν υπάρχει ισχυρότερος δεσμός μεταξύ πόλεων ή ιδιωτών, από το κοινό συμφέρον.

ε) Στον πόλεμο οι ευκαιρίες δεν περιμένουν.

στ) Τα του πολέμου άδηλα.

ζ) Όσο γίνεται μακρύτερος ο πόλεμος, τόσο η έκβασή του καταντάει να εξαρτάται από τυχαία περιστατικά.

 

 Ο Θουκυδίδης συχνά μέσα στην ιστορία του, κάνει αναφορές και κρίσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται στα θεωρητικά εγχειρίδια των διεθνών σχέσεων και των στρατηγικών σπουδών, ως διδακτικό εργαλείο. Ο καθηγητής Πλατιάς, παραθέτει μερικές: «Δύο στοιχεία είναι βλαβερά όταν πρέπει να λάβει κανείς μια ορθή απόφαση: η βιασύνη και ο θυμός».

«Ακολουθούν τη πιο σωστή πολιτική, όσοι απέναντι των ίσων δεν υποχωρούν, απέναντι των ισχυρότερων συμπεριφέρονται με φρόνηση και απέναντι των κατωτέρων είναι μετριοπαθείς».

«Δεν πρέπει όπως το έχουμε συνήθεια, να δεχόμαστε συμμάχους, τους οποίους πρέπει να βοηθούμε αν βρεθούν στην ανάγκη, αλλά οι οποίοι καμία δεν μπορούν να μας δίνουν βοήθεια σε ώρα δικής μας ανάγκης».

 

Τον Αύγουστο του 1972, όταν οι ΗΠΑ είχαν βρεθεί σε αδιέξοδο με τον πόλεμο του Βιετνάμ, ο ναύαρχος Stansfield Turner, αποφάσισε να συμπεριληφθεί η ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, στη διδακτέα ύλη της Αμερικάνικης Ναυτικής Σχολής Πολέμου, διότι θεωρούσε πως η κατανόηση και η προσέγγιση αυτού του πολέμου(φαινομενικά αδιάφορου για τους αμερικάνους σπουδαστές), ήταν το καλύτερο παράδειγμα, που θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει στη μελέτη στρατηγικών περιπτώσεων και τη διδασκαλία στρατηγικών προβλημάτων. Η γέννηση του Πολιτικού Ρεαλισμού, στηρίχθηκε στη μελέτη του μεγάλου μας ιστορικού Θουκυδίδη και μεγάλοι ηγέτες τον εφάρμοσαν στην εξωτερική τους πολιτική, όπως ο Ρισελιέ, ο Τσώρτσιλ, ο Ρούσβελτ, ο Ντε Γκωλ, κ.ά. Η ιστορία του πολέμου  μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης, αποτελεί ένα από τα βασικότερα βιβλία για τη σχέση πολιτικής και ισχύος.

 

Ο Θουκυδίδης  από  την  πρώτη  κιόλας  παράγραφο  της  Ιστορίας  του  Πελοποννησιακού πολέμου, µας πληροφορεί για το συσχετισμό δυνάμεων στο διεθνές σύστημα της Αρχαίας Ελλάδας: «Όταν άρχισε ο πόλεμος, οι δύο αντίπαλοι ήσαν στην αρχή της δύναμής τους, ήσαν καλά προετοιμασμένοι, και όλοι οι Έλληνες έπαιρναν ή ήσαν έτοιμοι να πάρουν το μέρος του ενός  ή του άλλου». Περιγράφει λοιπόν  τους δύο  μεγάλους πρωταγωνιστές και τις συμμαχίες τους, εξετάζοντας λεπτομερώς το  συσχετισμό δυνάμεων και όπως θα έκαναν οι σύγχρονοι ρεαλιστές, προσδιορίζει το διεθνές σύστημα µε βάση τον αριθμό των μεγάλων δυνάμεων και τον μεταξύ τους συσχετισμό ισχύος. Επικεντρώνει τη προσοχή του, όπως θα έκαναν οι σύγχρονοι ρεαλιστές, στη πόλη-κράτος και έτσι εδραιώνει το παράδειγμα της κρατο-κεντρικής προσέγγισης των διεθνών  σχέσεων.

 

Η  Ιστορία  του  Πελοποννησιακού  πολέμου  περιέχει  πάρα πολλές αναφορές  στις προσπάθειες των πρωταγωνιστών, να μεγιστοποιήσουν  το συμφέρον  τους. Πόσο όμως μακριά  μπορεί  να  φτάσει  ένα  κράτος  αναζητώντας τρόπους  εξυπηρέτησης  των συμφερόντων του; «Για µια πολιτεία που ασκεί ηγεμονία, τίποτε δεν είναι παράλογο αν είναι συμφέρον», ισχυρίζονται οι Αθηναίοι. Πρώτα  απ’ όλα  έρχεται  το  συμφέρον  επιβίωσης.  Το  άναρχο  διεθνές  σύστημα «τιμωρεί» όσα κράτη δε μεριμνούν για την αυτοπροστασία τους.

 

Ο  φιλόδοξος  στόχος  που  έθεσε  για το  έργο  του  ο Θουκυδίδης, δηλαδή  να  μπορεί να προβλέπει  αυτά  «που πρόκειται  να  συμβούν  στο μέλλον» και να μείνει η Ιστορία του αιώνιο κτήμα (κτήμα ες αεί), μπορούμε να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα, πως επιτεύχθηκε απόλυτα.

Το χρήμα και η διαδρομή του

Η διαδρομή του χρήματος είναι παράλληλη με τη διαδρομή του ανθρώπινου είδους. Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί την ιστορία του χρήματος, από τα πρώτα νομίσματα έως τις σύγχρονες χρηματαγορές του Λονδίνου.

«Έφυγε» ο βασιλιάς των blues

Ο θρύλος των blues απεβίωσε σήμερα σε ηλικία 89 ετών στο Λας Βέγκας όπως ανακοίνωσε ο δικηγόρος του, σύμφωνα με τηλεγράφημα του Associated Press. Ο BB King έφυγε ήσυχα στον ύπνο του, σύμφωνα με τη δήλωση του δικηγόρου του, περίπου στις 21.40.

Ο B.B King, που ονομαζόταν Riley B. King, γεννημένος στο Μισσισσιππί, ήταν μέλος του Rock and Roll Hall of Fame και έχει καταχωρισθεί ως ένας από τους σπουδαιότερους κιθαρίστες όλων των εποχών.

Έπασχε από διαβήτη τύπου ΙΙ για περισσότερα από 20 χρόνια και στις αρχές Απριλίου είχε νοσηλευτεί σε σοβαρή κατάσταση όπως είχαν ενημερώσει οι εκπρόσωποί του.

Με περισσότερα από 50 άλμπουμ στο ενεργητικό του και τεράστιες επιτυχίες, ο King χαρακτηρίζεται ο βασιλιάς των Blues.

Toν Οκτώβριο ασθένησε στη διάρκεια συναυλίας του. Διεγνώσθη με αφυδάτωση και εξάντληση και γι' αυτό ακυρώθηκε η υπόλοιπη περιοδεία του.

 

Πώς πρέπει να μιλάμε στο σεξ

Η σεξουαλική επικοινωνία δεν είναι εύκολη διαδικασία. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι ο καθένας συμβάλλει στην προσωπική του ευχαρίστηση και ότι ο άλλος δεν μπορεί να ξέρει πάντα τι μας αρέσει. Επομένως, ωφελεί να είμαστε προετοιμασμένοι να συζητήσουμε και όχι να αποφύγουμε το θέμα, όπως συχνά συμβαίνει.

Στη συζήτηση αυτή μπορούμε να έχουμε στο μυαλό μας ότι ωφελεί:
*  Να προσεγγίζουμε τη συζήτηση κατανοώντας ότι ο σκοπός είναι να βελτιώσουμε τη σεξουαλική μας σχέση και όχι να σοκάρουμε ή να φέρουμε το άλλο άτομο σε δύσκολη θέση.
*  Να αποδεχόμαστε όλα τα συναισθήματα (θετικά και αρνητικά) και το δικαίωμα του καθενός να εκφράσει τι νιώθει λεκτικά. Π.χ. «νιώθω απαίσια όταν…» ή «νιώθω υπέροχα όταν…».
*  Να εκφράζουμε ανοικτά συγκεκριμένες επιθυμίες αποφεύγοντας υπονοούμενα. Η προσδοκία ότι ο άλλος θα μαντέψει τι μας απασχολεί δεν είναι ρεαλιστική.
* Να χρησιμοποιούμε α’ πρόσωπο (π.χ. «δεν αισθάνομαι μεγάλη ευχαρίστηση όταν ή αντί...» ή «δεν με ευχαριστείς όταν...»).
* Να συνδυάζουμε κάτι δυσάρεστο με κάτι ευχάριστο (π.χ. «μου αρέσει όταν με φιλάς στο στόμα, αλλά δεν μου αρέσει όταν με φιλάς στον λαιμό»).
* Να προσδοκάμε αλλαγές αλλά όχι θαύματα. Η σεξουαλική επικοινωνία απαιτεί συνεχή διάλογο.
* Να μη προσδοκάμε περισσότερα από αυτά που μπορεί ο/η σύντροφός μας να προσφέρει. Το να ασκούμε κριτική σε κάτι που δεν μπορεί ή δεν πρόκειται να αλλάξει θα βλάψει τη σχέση. Αν λ.χ. ο σύντροφός μας χρειάζεται αρκετό χρόνο για να διεγερθεί, το να ζητάμε να το κάνει γρήγορα δεν είναι ρεαλιστικό και επομένως είναι ανώφελο. Εκεί χρειάζεται να επιδεικνύουμε ευελιξία.
* Οταν μας προτείνει κάτι που δεν συνηθίζουμε να κάνουμε, δεν σημαίνει ότι αξίζουμε λιγότερο. Ας διαχωρίσουμε την αίσθηση προσωπικής αξίας από την κριτική του συντρόφου μας.
* Να μην γινόμαστε αμυντικοί όταν ο άλλος μας ζητεί κάτι. Ας επιδιώξουμε με ερωτήσεις να κατανοήσουμε καλύτερα πριν απαντήσουμε.
* Με το ύφος, τη στάση του σώματός μας ή το βλέμμα μας συχνά αναιρούμε το λεκτικό μήνυμα.

Στη χορεία των στωικών

Για διάστημα τριών περίπου αιώνων, από την εποχή των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που η ολοκλήρωσή τους συμπίπτει με τον θάνατό του (323 π.Χ.), ως την πλήρη υποταγή των βασιλείων των διαδόχων στους Ρωμαίους (31 π.Χ.), η Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειος έζησε την ανάπτυξη ενός πολιτισμού που χαρακτηρίζεται από τους ιστορικούς με τον όρο ελληνιστικός.

Οι σκεπτικοί αναζητούν την αταραξία, οι επικούρειοι την ηδονή και οι στωικοί τον λόγο και τη φύση. Σε μια εποχή κοσμοϊστορικών ανακατατάξεων η φιλοσοφία αναζωογονείται από ρεύματα ισχυρά που θάλλουν για αιώνες
Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν και σημάδεψαν το τέλος της κλασικής εποχής ­ όπως η απώλεια της ανεξαρτησίας των ελληνικών πόλεων-κρατών και η εξάπλωση της κυριαρχίας των Μακεδόνων στην Ασία και στη Β. Αφρική ­ αλλά και όσα ακολούθησαν κατά την περίοδο αυτή, όπως οι εμφύλιοι πόλεμοι των διαδόχων, η σταδιακή άνοδος και τελικά η επικράτηση της Ρώμης, η μεταφορά των εμπορικών και οικονομικών κέντρων από την Ελλάδα σε πόλεις της Ανατολής και στην Αλεξάνδρεια, διαμόρφωσαν καινούργιες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, ενώ ο συγκερασμός του ελληνικού με τους τοπικούς πολιτισμούς στην Ανατολή και στην Αίγυπτο και η βαθμιαία επικράτηση της κοινής ελληνικής γλώσσας ανανέωσαν τις υπάρχουσες πνευματικές δραστηριότητες και έφεραν στο φως νέα επιτεύγματα στις τέχνες, στις επιστήμες, στα μαθηματικά, στην αστρονομία, στη γεωγραφία, στη λογοτεχνία, στη φιλολογία, στην ιστοριογραφία και στη φιλοσοφία.

Στη φιλοσοφία οι τρεις μεγάλες μορφές της προηγούμενης περιόδου, Σωκράτης, Πλάτων και Αριστοτέλης, κληροδοτούν στην ελληνιστική σκέψη: ο πρώτος τις λεγόμενες σωκρατικές σχολές (οι οποίες προέκυψαν από τη διδασκαλία και τη δράση μαθητών και οπαδών του, που επηρεασμένοι περισσότερο από την προσωπικότητα, τον ηθικό χαρακτήρα και τη διαλεκτική δεινότητα του δασκάλου ανέπτυξαν τη φιλοσοφία τους βασισμένοι σε ιδιόρρυθμες ή και ακραίες ερμηνείες των σωκρατικών θέσεων), όπως η Κυρηναϊκή, η Κυνική, η Μεγαρική· ο δεύτερος την Ακαδημία που, ενώ με τους άμεσους διαδόχους του (Σπεύσιππο, Ξενοκράτη) συνεχίζει την πλατωνική παράδοση με έμφαση στην ηθική, αργότερα στρέφεται στον σκεπτικισμό (με τους Αρκεσίλαο και Καρνεάδη)· και ο τρίτος το Λύκειο ή Περίπατο, που (με τον Θεόφραστο και τον Στράτωνα) εμμένει στην παράδοση διατηρώντας την αριστοτελική πολυμέρεια, την αγάπη για τις φυσικές έρευνες και τη λογική και, συμπληρώνοντας ή επεκτείνοντας τις θεωρίες του Σταγιρίτη, ακμάζει ως το 270 π.Χ.

Ωστόσο οι κύριες κατευθύνσεις που προσδιορίζουν την ελληνιστική φιλοσοφία είναι ο στωικισμός, ο επικουρισμός και ο σκεπτικισμός, που έχουν την αρχή τους στο τέλος της προηγούμενης περιόδου, ακμάζουν στα ελληνιστικά και στα ρωμαϊκά χρόνια και συνεχίζουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ­ με παρακμές και αναβιώσεις ­ την επίδρασή τους ως τα νεότερα χρόνια.

Οι θεμελιώδεις έννοιες στον στωικισμό είναι ο λόγος (λογικό, ομιλία) και η φύσις. Στη φύση, που διαποτίζεται από τον λόγο, περιλαμβάνεται όλος ο φυσικός κόσμος και καθετί ζωντανό, ζώα, άνθρωποι και θεϊκά όντα. Η φύση είναι το τέλειο ον (ή θεός, λόγος, αιτία, πνεύμα) και καθετί που υπάρχει στον κόσμο εξαρτάται από τη σχέση του με αυτήν: η συμφωνία με τη φύση είναι καλό, η εναντίωση κακό. Ο άνθρωπος πρέπει να εναρμονιστεί με τη φύση ζώντας σε συμφωνία με τη ροή του χρόνου, που είναι η ενσάρκωση της θείας πρόνοιας. Η εναρμόνιση ανθρώπου και φύσης έχει ως προϋπόθεση για τον άνθρωπο τη γνώση της φύσης.

Ενώ οι στωικοί θεωρούν τη φιλοσοφία αδιάσπαστο και οργανικό σύνολο, διακρίνουν σε αυτήν, παρομοιάζοντάς την με εύφορο χωράφι, τη φυσική ­ το έδαφος ή το δέντρο ­, που μας αποκαλύπτει την κοσμική τάξη με την οποία οφείλουμε να εναρμονιστούμε, τη λογική ή διαλεκτική ­ τον φράχτη ­, που διασφαλίζει με την ανάλυση το κύρος των ηθικών εννοιών και των προτάσεών μας, και την ηθική ­ τον καρπό ­, που αναφέρεται στην παρόρμηση, στην αρετή και στα καθήκοντα. Η ευδαιμονία (ευ ζην) έχει ως προϋπόθεση το ορθώς σκέπτεσθαι, που συνδέεται με τη γνώση της φύσης και του λόγου, και η φιλοσοφία είναι για τον στωικισμό «άσκηση σοφίας» ή «άσκηση της σωστής επιστήμης».

Η κατάσταση που περιγράφει τον σοφό, σε αντίθεση με τον άφρονα, είναι η αταραξία (απουσία ταραχής, γαλήνη της ψυχής), απόρροια της λογικής και φυσικής γνώσης, που δείχνει με ποιο τρόπο τα πάντα ­ πρόσωπα, πράγματα, γεγονότα ­ συναρτώνται μεταξύ τους με ένα πλέγμα αιτιών που τα συνδέει μεταξύ τους και με τον Θεό.

Με φανερές τις επιδράσεις του Ηράκλειτου, των Ελεατών, του Σωκράτη και των Κυνικών, ηστωική φιλοσοφία κάνει την εμφάνισή της το 300 π.Χ., όταν ο ιδρυτής της Ζήνων (περίπου 336-264 π.Χ.) αρχίζει τη διδασκαλία του στην Ποικίλη Στοά των Αθηνών, και ακμάζει σε όλη τη διάρκεια του 3ου αιώνα π.Χ. υπό την ηγεσία των διαδόχων Κλεάνθη (περίπου 331-232 π.Χ.), ποιητή και θρησκευτικού οραματιστή, και Χρύσιππου (περίπου 280-206 π.Χ.), που τελειοποίησε ή ανανέωσε υπό την πίεση της κριτικής των σκεπτικών πολλά δόγματα της λεγόμενης Αρχαίας Στοάς και συγκρότησε τον στωικισμό σε σύστημα.

Τα δύο επιφανέστερα μέλη της περιόδου της Μέσης Στοάς που ακολούθησε τους δύο επόμενους αιώνες ήταν ο Παναίτιος ο Ρόδιος (185 – περίπου 110 π.Χ. ) και ο μαθητής του Ποσειδώνιος (135 – περίπου 51 π.Χ.), που εισάγουν πλατωνικά στοιχεία στον στωικισμό.

Τέλος, στη Νεότερη Στοά, που καλύπτει τον 1ο και 2ο αιώνα μ.Χ., συναντούμε τις μορφές τουΣενέκα (περίπου 4-65 μ.Χ.), του Επίκτητου (περίπου 50-138 μ.Χ.) και του Μάρκου Αυρήλιου(121-180 μ.Χ.).

Ο Επίκουρος (341-270 π.Χ.) γεννήθηκε στη Σάμο από αθηναίους γονείς και, προτού εγκατασταθεί το 306 π.Χ. στην Αθήνα, γνώρισε από δασκάλους του στο νησί και στη Μικρά Ασία τη φιλοσοφία του Δημόκριτου, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

Ο Επίκουρος υιοθέτησε, τελειοποίησε και επέκτεινε τον ατομισμό του Δημόκριτου όχι μόνο για θεωρητικούς λόγους, αλλά κυρίως για πρακτικούς σκοπούς. Στον επικούρειο ατομισμό, που αποτέλεσε τη βάση ενός καθολικού υλισμού (στον οποίο τα πάντα ­ ο κόσμος, ο θεός, η ψυχή, ακόμη και οι παραστάσεις μας ­ είναι ύλη), στηρίχθηκε η ελπίδα της επικούρειας φιλοσοφίας να επιτύχουμε την αταραξία, τη γαλήνη της ψυχής, που κατακτάται όταν απομακρύνουμε τον φόβο του θανάτου, των θεών και των ουράνιων φαινομένων.

Υπάρχουν άπειροι κόσμοι, ταυτόχρονα και σε διαδοχή, που σχηματίζονται από τη συμπλοκή και απεμπλοκή των ατόμων μεταξύ τους ­ τα σώματα όλων των όντων, ακόμη και των θεών, είναι άτομα που έχουν εμπλακεί, συγκρατούνται μεταξύ τους και διατηρούν το σχήμα τους ανανεώνοντας τα άτομα της εξωτερικής επιφάνειας που χάνουν με τη μορφή απορροών. Η κίνηση είναι η κατάσταση και ο όρος ύπαρξης των ατόμων, των όντων και των κόσμων.

Οι θεοί ζουν στα μεσοδιαστήματα των κόσμων, χωρίς πρόνοια για τον εαυτό τους, τον κόσμο ή τους ανθρώπους, ως υποδείγματα αταραξίας και, καθώς η ψυχή ως υλική είναι θνητή, ο φόβος της θεϊκής επέμβασης, του θανάτου ή της μεταθανάτιας ζωής και τιμωρίας δεν έχει νόημα.

Η επικούρεια φυσική στοχεύει κυρίως στην ηθική, αφού το ενδιαφέρον γι’ αυτή δεν στοχεύει σε μια (αληθή) εξήγηση του φαινομένου αλλά σε περισσότερες λογικές εξηγήσεις, από τις οποίες ο καθένας μπορεί να επιλέξει όποια του ταιριάζει, όχι για να γνωρίσει έναν φυσικό νόμο ή για να προβεί σε τεχνικές εφαρμογές, αλλά για να απαλύνει ή να απαλείψει την ταραχή της ψυχής.

Για τους επικούρειους η αρχή και το τέλος της ευτυχισμένης ζωής (του μακαρίως ζην) είναι η ηδονή. Η ηδονή γι’ αυτούς είναι μια κατάσταση σχετικής σταθερότητας και ισορροπίας του οργανισμού, που προϋποθέτει απουσία πόνου (απονία) και παθών για το σώμα και αταραξία, σε σχέση με επιθυμίες και συναισθήματα, για την ψυχή (καταστηματική ηδονή). Ο άνθρωπος μπορεί να επιτύχει την ευδαιμονία με τη λογική ρύθμιση (συμμέτρησις) των επιθυμιών και των ηδονών, αποβλέποντας στην αυτάρκεια.

Έτσι ο επικούρειος σοφός αποποιείται τις μάταιες ηδονές (των ασώτων) και ικανοποιεί τις φυσικές ­ που συνδέονται με την αυτοσυντήρηση, την υγεία του σώματος και τη γαλήνη της ψυχής επιλέγοντας από αυτές τις αναγκαίες, όσες δηλαδή έχουν λιγότερο οδυνηρές συνέπειες.
Η επικούρεια σοφία έγκειται σε αυτού του τύπου την ηδονή και μαζί στην απαλλαγή από τον φόβο, στη συγκράτηση των επιθυμιών, στη μελέτη της επικούρειας φιλοσοφίας (ακόμη και με τη μορφή περιλήψεων ή συλλογών αποφθεγμάτων), στη δικαιοσύνη που ορίζεται ως η αμοιβαία συμφωνία των ανθρώπων να μη βλάπτονται και να μην τιμωρούνται βλάπτοντας και, τέλος, στηφιλία ­ που μπορεί να αγκαλιάζει όχι μόνο τους φιλοσόφους και τους εταίρους του Κήπου (της σχολής του Επίκουρου), αλλά χωρίς διάκριση όλους τους ανθρώπους ­, η οποία είναι επιθυμητή και καθαυτή αλλά και για τα οφέλη που επιφέρει.

Παρ’ όλο που σκεπτικιστικές απόψεις μπορούν να ανιχνευθούν ακόμη και στις απαρχές της φιλοσοφικής σκέψης, ιδρυτής του σκεπτικισμού θεωρείται ο Πύρρων ο Ηλείος (περίπου 365-270 π.Χ.), σύγχρονος του Αριστοτέλη, που συνόδευσε τον Αλέξανδρο στις εκστρατείες του. Ο Πύρρων δεν έγραψε τίποτε και όσα γνωρίζουμε γι’ αυτόν προέρχονται από τον μαθητή του Τίμωνα (περίπου 325 – περίπου 235 π.Χ.).

Οι σκεπτικοί καταλήγουν και αυτοί στο ζητούμενο της εποχής, την αταραξία, στην οποία έφθασαν μέσα από την προσπάθεια να βρουν ένα κριτήριο διάκρισης της αλήθειας από την πλάνη. Η έρευνα τους οδήγησε στη διαπίστωση ότι για κάθε κρίση που διατυπώνουμε για τα φαινόμενα μπορεί να διατυπωθεί με ισοδύναμη εμπειρική ή λογική τεκμηρίωση η αντίθετή της (ισοσθένεια), από εκεί έφθασαν στην εποχή ­ στην άρνηση να διατυπώνουμε κρίσεις (αφασία) ή ορισμούς (μηδέν ορίζειν) ­ και τελικά στο επακόλουθο της εποχής, την αταραξία ­ την απαλλαγή από τη σύγχυση που προκαλεί η αδυναμία να επιλέξουμε μεταξύ ισοδύναμων και αντιφατικών κρίσεων ή φαινομένων (ουδέν μάλλον). Τα ευρήματα του σκεπτικισμού ταξινόμησε, συμπλήρωσε και μορφοποίησε ο Αινησίδημος (1ος αιώνας π.Χ.;) στους λεγόμενους τρόπους. Τον 3ο αιώνα π.Χ. η Ακαδημία, με την απόρριψη από τον Αρκεσίλαο (περίπου 315 – περίπου 240 π.Χ.) των πλατωνικών μεταφυσικών και μυστικιστικών δογμάτων, στρέφεται στον σκεπτικισμό. Παρ’ όλο που δεν σώζονται έργα του Αρκεσίλαου και του επιφανέστερου από τους διαδόχους τουΚαρνεάδη (περίπου 213-128 π.Χ.), μαθαίνουμε πολλά για τον σκεπτικισμό τους από τους πολύ μεταγενέστερους Κικέρωνα, Σέξτο Εμπειρικό και Διογένη Λαέρτιο.

 Και οι δύο είναι πολέμιοι των δογματικών σχολών και ιδιαίτερα του στωικισμού (θεωρία της αντίφασης, θεωρία των σημείων). Οι στωικοί υποστήριζαν ότι ίσως κάποιες αντιλήψεις δεν είναι ψευδείς είτε καθαυτές είτε ως σημεία της αληθινής φύσης των πραγμάτων. Οι δύο σκεπτικοί αρνούνταν ότι υπάρχει κριτήριο διάκρισης των αντιλήψεων ­ ο Καρνεάδης υποστήριζε ότι δεν υπάρχει κριτήριο διάκρισης των λεγόμενων πραγματικών αντιλήψεων από τις ψευδαισθήσεις και ότι κατά συνέπεια πρέπει να απέχουμε από τις κρίσεις περί της πραγματικής φύσης των πραγμάτων που μας πηγαίνουν πέρα από την άμεση εμπειρία. Το περισσότερο που μπορούμε να έχουμε μέσω των αισθήσεων είναι δεδομένα όχι αληθή αλλά πιθανά. Από εκεί και πέρα ο Καρνεάδης ανέπτυξε μια πιθανολογική θεωρία που προαναγγέλλει σύγχρονες θέσεις του πραγματισμού και του θετικισμού.

Στο βάθος ο σκεπτικισμός μετέχει μόνο στη φιλοσοφική συζήτηση, και αυτό που αρνείται είναι η αξίωση των δογματικών φιλοσόφων για γνώση της αλήθειας των πραγμάτων (είτε μέσω της αίσθησης είτε μέσω του λόγου) και η κριτική του διευρύνεται για να περιλάβει τη θρησκεία, την ηθική και όλους τους δογματικούς κανόνες για την κοινωνία και το άτομο. Η ταραχή αποφεύγεται με την εποχή από αντιφατικές κρίσεις για τη φύση των πραγμάτων, τους θεούς, τη φύση του αγαθού κτλ. Στην καθημερινή ζωή και πράξη αποφεύγεται με ένα απλό πρακτικό κριτήριο που όλοι οι σκεπτικοί το δέχονταν: το φαινόμενο.

Η δύναμη του σκεπτικισμού δεν βρίσκεται στην ισχύ θέσεων αλλά στη δύναμη των επιχειρημάτων που αντιτάσσει απέναντι στους δογματικούς φιλοσόφους. Από την αρχαιότητα ως σήμερα, με την ανελέητη ή κομψή κριτική του, ο σκεπτικισμός επισημαίνει τις αντιφάσεις και τους παραλογισμούς, και ελέγχει τη συνοχή των φιλοσοφικών συστημάτων και την επάρκεια των λόγων που πρέπει να υπάρχουν για να υποστηριχθεί βάσιμα μια θέση. Με αυτή την έννοια ο σκεπτικισμός δεν αποτελεί εναλλακτική απάντηση κοντά στον ιδεαλισμό, στον υλισμό κτλ., αλλά μια διαρκή ενεργό δύναμη κίνησης και ανανέωσης μέσα στην ιστορία της σκέψης, τη λυδία λίθο για δοκιμασία των θεωριών που συγκροτούνται και προβάλλονται σε κάθε εποχή. Ο σκεπτικισμός δεν αρνείται την πίστη, αλλά θέλει να μας επιστήσει την προσοχή και τη σοβαρότητα στην έρευνα ­ αν μας ενδιαφέρει ­ των λόγων για τους οποίους πιστεύουμε.

Η θετική σκέψη από μόνη της δεν βοηθάει στην επίγνωση παρά μόνον η υπέρβαση της σκέψης

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πανάκεια η φιλοσοφία της θετικής σκέψης και η προτροπή μετατροπής από τον άνθρωπο όλων των αρνητικών του σκέψεων σε θετικές. Έχουν γραφτεί χιλιάδες βιβλία που έχουν γίνει ευπώλητα και περιγράφουν πως με τη βοήθεια της θετικής σκέψης θα αλλάξουμε τη ζωή μας εντυπωσιακά, πως θα οδηγηθούμε από την αποτυχία στην επιτυχία και από την δυστυχία στην ευτυχία. Από την ανούσια, μουντή καθημερινότητα θα περάσουμε σ' έναν κόσμο φωτεινό, όπου όλα θα μας χαμογελούν καθώς εμείς θα τα παρακινούμε να μας χαμογελάσουν και θα ανακαλύψουμε ότι δεν υπάρχουν όρια στο τι μπορούμε να καταφέρουμε αρκεί να το θελήσουμε πραγματικά και να μάθουμε να σκεφτόμαστε θετικά.

Είναι εντελώς διαφορετική βέβαια η προσπάθεια της ανίχνευσης των θετικών στοιχείων σε μια αρνητική κατάσταση (ουδέν κακόν αμιγές καλού θα λέγανε οι πρόγονοί μας) έτσι ώστε να αποκτήσουμε ευρύτερη αντίληψη της κατάστασης, από την προσπάθεια να συμπιέσουμε κάθε αρνητική σκέψη στο υποσυνείδητο ώστε να διακοσμήσουμε το συνειδητό μας μόνο με θετικές σκέψεις. Διότι μ’ αυτό τον τρόπο γινόμαστε ψεύτες, υποκριτές και ανειλικρινείς. Σημαίνει ότι βλέπουμε ένα συγκεκριμένο πράγμα και παρ’ όλα αυτά αρνούμαστε αυτό που είδαμε. Σημαίνει ότι εξαπατούμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας ότι όλα είναι καλά ή ότι όλα στο τέλος θα γίνουν καλά. Πως οτιδήποτε και να μας συμβαίνει σ’ αυτή τη ζωή δεν έχει τελικά μεγάλη σημασία γιατί είμαστε αιώνιες αγγελικές ψυχές πλασμένες από φως… Σίγουρα όμως αυτή η τακτική όχι μόνο δεν οδηγεί στην αυτογνωσία αλλά μας βυθίζει σε μεγαλύτερη πλάνη, σε βαθύτερο ύπνο.

Όπως ακριβώς βγάζουμε τα σκουπίδια έξω από το σπίτι μας και δεν τα στολίζουμε με λουλούδια για να καλύψουμε τη δυσοσμία τους έτσι και τις αρνητικές σκέψεις του μυαλού μας πρέπει να τις απελευθερώνουμε και όχι να τις καλύπτουμε και να τις καταπιέζουμε με θετικές σκέψεις. Είναι σφάλμα να κρύβουμε το θυμό μας πίσω από ένα χαμόγελο και να μην τον αφήνουμε να εκδηλωθεί ώστε να εκτονωθεί, όπως είναι σφάλμα να αφήσουμε ένα πυρωμένο κάρβουνο πάνω στο στήθος μας και να προσποιηθούμε πως δεν υπάρχει. Είναι υποκρισία να μην παραδεχόμαστε ότι κάποια άτομα μας δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα και να προσποιούμαστε ότι αγαπάμε τους πάντες και ότι στέλνουμε προς όλους θετικές σκέψεις, αγάπη και φως, την ώρα που μέσα μας σιγοβράζει η κόλαση. Και όπως λέει ο φίλος Ιωάννης Δογάνης: “Η εστίαση μόνο στο θετικό, αποτελεί αλλοιωμένη αντίληψη της πραγματικότητας∙ μη ολιστική όραση. Επιβάλλεται να εστιάσεις και στο σκοτάδι γιατί αν δεν το αναγνωρίσεις και δεν το αποδεχτείς σαν σκοτάδι, δεν έχεις καμιά πιθανότητα ούτε να το διαχειριστείς, πόσο μάλλον να το εξαλείψεις”.

Τελικά, αν οξύνουμε την παρατηρητικότητα μας την ώρα που αρνητικές σκέψεις ή συναισθήματα έρχονται στο προσκήνιο και δεν προσπαθήσουμε να κουκουλώσουμε την αρνητικότητα αυτή αλλά την αφήσουμε φυσικά να εκδηλωθεί, ίσως εκπλαγούμε βλέποντας ότι η ζωή μας αρχίζει να εκφράζει μια κατάσταση πέρα από το θετικό και το αρνητικό, μια κατάσταση ανώτερη κι απ’ τα δύο. Στην σκέψη πάντα ενκρύπτεται ο εγωισμός. Η σκέψη δημιουργεί το φαντασιακό πλαίσιο, την θεατρική σκηνή, του πλαστού έργου που βασίζεται στον εγωισμό που πλάθει έναν χαρακτήρα. Όσο βλέπουμε τους γύρω και τα γύρω μας μόνο με τα μάτια θα τους κρίνουμε με φίλτρο τον εγωισμό ενώ αν μάθουμε να τους βιώνουμε και να τους αισθανόμαστε τότε η επεξεργασία των προσλήψεων δε θα περνά αποκλειστικά από την σκέψη και δεν θα υπάρχει η κατηγοριοποίηση σε καλό-κακό ή όποιο άλλο δίπολο προσφέρεται για αντίθεση.Δε θα κρίνουμε πλέον αλλά θα προσλαμβάνουμε αυτό που είναι με τα μάτια της ψυχής. Όπως το νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις έτσι κι ο νους μας είτε θετικός, είτε αρνητικός μας παγιδεύει στα χαμηλότερα στρώματα της ύπαρξης. Δεν είναι αρκετό να μεταβούμε από την αρνητική στη θετική σκέψη γιατί απλώς θα αλλάξουμε την όψη του ίδιου νομίσματος. Η προσπάθειά μας θα πρέπει να αποσκοπεί στο να υπερβούμε και τις δύο αυτές μορφές, αφού τις αφήσουμε να εκδηλωθούν και αφού τις παρατηρήσουμε με προσοχή, έτσι ώστε να προσεγγίσουμε τελικά την καθαρή συνειδητότητα που στέκεται πέρα και πάνω από κάθε μορφή σκέψης. Από αυτό το ανώτερο από τη σκέψη επίπεδο ό,τι κι αν κάνουμε πλέον θα είναι σωστό και θα αποπνέει πληρότητα, χαρά, ομορφιά και αισιοδοξία.

Μεγαλώνοντας παιδιά που φοβούνται

 «Μη βγαίνεις έξω μόνος σου, θα σε πάρει κανένας κακός»

«Μην ανεβαίνεις έτσι την τσουλήθρα θα φας τα μούτρα σου!»

«Όχι στα βαθιά, θα σε δαγκώσει καρχαρίας!»

«Μη τρως σοκολάτες θα βγουν σκουληκάκια στην κοιλιά σου!»

«Αν δε φας θα αρρωστήσεις και θα πας νοσοκομείο και θα σου κάνουν ενέσεις»

«Θα πας τιμωρία ΜΟΝΟΣ σου στο δωμάτιο σου!»

Δεν καταλαβαίνω γιατί έχεις γίνει φοβητσιάρης! Σταμάτα να κλαις!

Πόσες φορές δεν έχουμε φοβίσει ένα παιδί πιστεύοντας ότι έτσι θα είναι προσεκτικό απέναντι στους κινδύνους που πιστεύουμε ότι υπάρχουν; Δημιουργούμε φοβίες χωρίς όρια ενώ το παιδί απλά συνδέει αυτό που δε θέλουμε να κάνει με το φόβο.

Ζούμε πλέον σε μία εποχή τρομολαγνείας. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μας βομβαρδίζουν καθημερινά με φοβίες (απαγωγές παιδιών, κακοποιήσεις, φόβοι για τους μετανάστες...). Μεγαλώνουμε παιδιά που φοβούνται, που "κλείνονται" στον "μικρόκοσμο" μας. Πως όμως θα ανακαλύψουν τον κόσμο έξω από το σπίτι; Πως θα μάθουν να διαχειρίζονται τον κίνδυνο;;Η "ασφάλεια" που θεωρούμε ότι τους παρέχουμε όχι απλά δεν τα θωρακίζει, αλλά τα κάνει πιο ευάλωτα! Φοβόμαστε τους γύρω μας, τη γειτονιά, τον άγνωστο στο δρόμο που μπορεί να μας κοιτάξει. Αν "διαβάσουμε" όμως καλύτερα την επικαιρότητα θα δούμε ότι ο κίνδυνος έρχεται κυρίως από την ίδια την οικογένεια. Οι κακοποιήσεις, οι απαγωγές, οι δολοφονίες... κυρίως γίνονται μέσα από το οικογενειακό περιβάλλον.

Η ζωή δεν έχει γίνει πιο επικίνδυνη από ότι ήταν πριν από μερικά χρόνια. Αυτό πιστεύουν οι περισσότεροι γονείς. Ωστόσο η ενημέρωση πλέον είναι που διογκώνει το φόβο και όχι η πραγματικότητα.Κίνδυνοι σαφώς υπάρχουν. Η καλλιέργεια του φόβου που ούτως ή άλλως ενστικτωδώς υπάρχει, δεν ευνοεί την υγιή ανάπτυξη του παιδιού. Δίνουμε περιθώρια ανακάλυψης και κατ'επέκταση ουσιαστικής ωρίμανσης. Ναι, το παιδί έχει πιθανότητες να χτυπήσει αν τρέχει. Το να του απαγορεύεις να τρέχει πόσο μπορεί να βοηθήσει;

Χωριστικότητα

Σκότωσε κάθε αίσθημα χωριστικότητος

Εν τούτοις μείνε μόνος και απομονωμένος γιατί τίποτε απ' ότι έχει σώμα, τίποτε απ' ότι έχει συνείδηση του χωρισμού, τίποτε απ' ότι είναι έξω του αιωνίου δεν μπορεί να έλθει σε βοήθειά σου.

Δύο αλήθειες ζωτικής σπουδαιότητας, δύο όψεις της αυτής αληθείας.

Ο προοδευμένος αποκρυφιστής γνωρίζει ότι όλα τα όντα
είναι μέρη μιας Μοναδικής Ζωής και ότι η διαφορετικότης υφίσταται μόνο στο διαφορετικό σημείο αναπτύξεως ανάλογα με το οποίο καθίσταται δυνατή ευρύτερη ή στενώτερη εκδήλωση της ανώτερης φύσεως μας.

Κάθε μπουκιά που τρώγεις, κάθε αμάρτημα που διαπράττεις, κάθε νόμισμα που κερδίζεις, είχε κάποια σχέση με άλλα πρόσωπα.

Ο Νόμος του αιτίου και αιτιατού ενώνει στενά πρόσωπα φαινομενικά χωρισμένα.

Εκείνο που ονομάζεις αμάρτημα είναι συχνά το αποτέλεσμα της άγνοιας ή της κακώς διευθυνομένης ενεργείας, αν βρισκόσουν κάτω απ' τις συνθήκες εκείνου που απατάται, αν είχες την ίδια ιδιοσυγκρασία, την ίδια ανατροφή, αν ζούσες στο ίδιο περιβάλλον και κάτω απ' τις ίδιες περιστάσεις, θα ενεργούσες άραγε καλύτερα απ' αυτόν;

Από την άλλη η ζωή σου, σου ανήκει και οφείλεις να την ζήσεις εσύ ο ίδιος, κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει για σένα, ούτε και συ μπορείς να ζήσεις τη ζωή του άλλου. Γνώριζε ότι οφείλεις να απαντήσεις για τις πράξεις σου. Γνώριζε ότι θα θερίσεις εκείνο που έσπειρες.

Η ψυχή σου έχει μέσα της το Φως του Πνεύματος το οποίο οφείλει να μάθει να αναζητεί, αυτό θα της δώσει την αναγκαία βοήθεια.

Το Εγώ είναι ανέγγιχτο από κάθε κακό από κάθε προσβολή, είναι ακατάλυτο και αιώνιο. Το νερό δεν μπορεί να το πνίξει ούτε η φωτιά να το κάψει. Το ξίφος δεν μπορεί να το διαπεράσει ούτε ο αέρας να το ξεράνει.

Πάντοτε είναι και Πάντοτε θα είναι.

Επτά κορυφαίοι μελλοντολόγοι προβαίνουν σε εκπληκτικές προβλέψεις για το τι θα φέρει η επόμενη δεκαετία

Από εφαρμογές smartphone που μπορούν να κάνουν σχεδόν οτιδήποτε μέχρι αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς και...ανησυχητικά ανθρωπόμορφα ρομπότ, η προηγούμενη δεκαετία έχει δει δραματικές εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία. Ποιες φοβερές εξελίξεις είναι πιθανόν να δούμε κατά τα επόμενα δέκα χρόνια;
Για να μάθει, η HuffPost Science απευθύνθηκε σε επτά κορυφαίους μελλοντολόγους- και έκαναν κάποιες προβλέψεις- έκπληξη.

Dr. Μιτσίο Κάκου, καθηγητής θεωρητικής Φυσικής, City University of New York, συγγραφέας του «The Future of the Mind»
«Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, θα δούμε τη σταδιακή μετάβαση από το Ίντερνετ σε ένα “brain net” (“εγκεφαλοδίκτυο”), στο οποίο σκέψεις, συναισθήματα, μνήμες, θα μπορούν να μεταδίδονται αστραπιαία ανά τον πλανήτη. Οι επιστήμονες μπορούν τώρα να συνδέσουν τον εγκέφαλο σε έναν υπολογιστή και να αρχίσουν να αποκωδικοποιούν κάποιες από τις μνήμες και σκέψεις μας. Αυτό μπορεί κάποια στιγμή να φέρει επανάσταση στις επικοινωνίες και ακόμη και την ψυχαγωγία. Οι ταινίες του μέλλοντος θα είναι σε θέση να μεταδώσουν συναισθήματα, όχι απλά εικόνες σε μια ασημένια οθόνη. (Οι νέοι θα τρελαθούν στα social media, στέλνοντας μνήμες και αισθήσεις από τους σχολικούς χορούς, τα πρώτα ραντεβού κλπ). Ιστορικοί και συγγραφείς θα είναι ικανοί να καταγράφουν γεγονότα όχι μόνο ψηφιακά, αλλά και συναισθηματικά. Ίσως ακόμα και οι εντάσεις μεταξύ των ανθρώπων να μειωθούν, καθώς θα αρχίζουμε να νιώθουμε και βιώνουμε τον πόνο των άλλων».

Dr. Ρέι Κέρτσβαϊλ, εφευρέτης, πρωτοπόρος επιστήμονας υπολογιστών, director of engineering στη Google
«Το 2025 οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές θα εκτυπώνουν ρούχα σε πολύ χαμηλό κόστος. Θα υπάρχουν πολλά δωρεάν open source σχέδια, αλλά οι άνθρωποι θα μπορούν επίσης να ξοδεύουν χρήματα για να κατεβάζουν αρχεία ρούχων από τους πιο μοντέρνους σχεδιαστές, ακριβώς όπως ξοδεύουν σήμερα χρήματα για eBooks, μουσική και ταινίες, παρά όλο το δωρεάν υλικό που υπάρχει διαθέσιμο. Οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές θα εκτυπώνουν ανθρώπινα όργανα χρησιμοποιώντας τροποποιημένα βλαστοκύτταρα με το DNA του ίδιου του ασθενούς, παρέχοντας μια ανεξάντλητη πηγή προμήθειας οργάνων, χωρίς προβλήματα απόρριψης από τον οργανισμό. Θα είμαστε επίσης σε θέση να επισκευάζουμε όργανα που έχουν υποστεί ζημιά με επαναπρογραμματισμένα βλαστοκύτταρα, για παράδειγμα, μια καρδιά που έχει πάθει ζημιά από καρδιακή προσβολή. Οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές θα εκτυπώνουν φθηνά κομμάτια για τη συναρμολόγηση σπιτιών ή γραφείων, σε στυλ Lego».
«Θα περνάμε πολύ χρόνο στην εικονική (virtual) και την επαυξημένη (augmented) πραγματικότητα, επιτρέποντάς μας να επισκεπτόμαστε ο ένας τον άλλον, ακόμα και αν απέχουμε εκατοντάδες χιλιόμετρα. Θα είμαστε σε θέση ακόμα και να αγγίζουμε ο ένας τον άλλον. Κάποιοι από τους “ανθρώπους” που θα κάνουμε μαζί επισκέψεις σε αυτές τις νέες πραγματικότητες θα είναι άβαταρ. Θα είναι αξιοθαύμαστα, αλλά όχι ακριβώς ανθρωπίνου επιπέδου ως το 2025- για αυτό θα χρειαστεί να φτάσουμε στο 2030. Θα είμαστε σε θέση να επαναπρογραμματίσουμε την ανθρώπινη βιολογία, μακριά από πολλές ασθένειες και διαδικασίες γήρανσης, για παράδειγμα απενεργοποιώντας καρκινικά βλαστοκύτταρα που είναι η πραγματική πηγή του καρκίνου, ή να εμποδίζουμε την πρόοδο της αρτηριοσκλήρυνσης, του αιτίου της καρδιοπάθειας. Θα είμαστε ικανοί να δημιουργούμε άβαταρ ανθρώπων που έχουν πεθάνει, από όλες τις πληροφορίες που άφησαν πίσω τους (emails και άλλα έγγραφα, εικόνες, βίντεο, συνεντεύξεις με ανθρώπους που τους θυμούνται). Θα είναι αξιοθαύμαστα, αλλά όχι πλήρως ρεαλιστικά, όχι μέχρι τα μέσα του 2030, οπότε κάποιοι θα βρουν αυτή την τεχνολογία “replicant” να βρίσκεται στην “παράξενη κοιλάδα” (uncanny valley), δηλαδή θα τους κάνουν να νιώθουν άβολα».

Dr. Αν Λιζε Κτζέιρ, ιδρύτρια της λονδρέζικης εταιρείας πρόγνωσης Kjaer Global
«Ο ΠΟΥ προβλέπει ότι οι χρόνιες ασθένειες θα ευθύνονται για περίπου τα 3/4 όλων των θανάτων παγκοσμίως ως το 2020, οπότε η ανάπτυξη του M-Health (διαγνώσεις μέσω φορητών συσκευών, bio-feedback, προσωπική παρακολούθηση υγείας) προορίζεται να φέρει επανάσταση στην αντιμετώπιση, για παράδειγμα, του διαβήτη και της υψηλής πίεσης. Εφαρμογές σχεδιασμένες από επαγγελματίες του χώρου της ιατρικής θα παρέχουν αποτελεσματική ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο, αντιμετωπίζοντας χρόνιες παθήσεις σε πολύ νωρίτερο στάδιο και βοηθώντας στη βελτίωση των τρόπων ζωής και της έκβασής τους στον ανεπτυγμένο και τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Αυτή η βελτίωση στην φυσική μας ευημερία είναι συναρπαστική, αλλά που με συναρπάζει ακόμα περισσότερο είναι η παράλληλα ανάπτυξη εφαρμογών που ανταποκρίνονται στις ελλιπώς εξυπηρετούμενες ανάγκες μας όσον αφορά στην πνευματική υγεία».

Dr. Τζέιμς Κάντον, διευθύνων σύμβουλος (CEO) του Institute for Global Futures (Σαν Φρανσίσκο) και συγγραφέας του «Future Smart: Managing the Game-Changing Trends that will Transform your World»
«Οι wearable φορητές συσκευές (που φοριούνται) θα καλύψουν τον κόσμο. Μέχρι το 2025 θα υπάρχει ένα τεράστιο Ίντερνετ των πάντων, που θα συνδέει κάθε έθνος, κοινότητα, εταιρεία και πρόσωπο με όλη τη γνώση του κόσμου. Αυτό θα επιταχύνει την πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, την εργασία, την ψυχαγωγία και το εμπόριο...»
«Η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται το ίδιο έξυπνη, αλλά και εξυπνότερη από τους ανθρώπους. Η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι ενσωματωμένη σε αυτοκίνητα, ρομπότ, σπίτια και νοσοκομεία, δημιουργώντας την οικονομία της τεχνητής νοημοσύνης. Άνθρωποι και ρομπότ ενοποιούνται, ψηφιακά και φυσικά, για να περιθάλψουν ασθενείς που μπορεί να είναι στην άλλη πλευρά του κόσμου. Ρομποτικοί χειρούργοι θα κάνουν εγχειρήσεις εξ αποστάσεως σε ασθενείς. Ρομπογιατροί θα βοηθούν σε τοκετούς και θα σας φροντίζουν μέσα από το κινητό τηλέφωνο. Η προληπτική ιατρική μεταμορφώνει την Υγεία. Η έγκαιρη διάγνωση ασθενειών με ιατρικές συσκευές που “μυρίζουν” την αναπνοή μας, και δωρεάν αποκωδικοποίηση DNA που προβλέπει τη μελλοντική μας υγεία θα είναι κοινά .Εξατομικευμένα γενετικά φάρμακα θα προλαμβάνουν τις ασθένειες, σώζοντας ζωές και δισεκατομμύρια σε χαμένη παραγωγικότητα...το επόμενης γενιάς Bitcoin θα αντικαταστήσει τα παραδοσιακά σκληρά νομίσματα, δημιουργώντας ένα νέο υπόδειγμα για ψηφιακό εμπόριο και επιχειρήσεις που θα δημιουργήσουν μια πραγματική νέα οικονομία».

Τζέισον Σίλβα, παρουσιαστής του «Brain Games» του National Geographic Channel
«Η επανάσταση του on-demand θα γίνει ο on-demand κόσμος, όπου upgrades βιολογικού λογισμικού, εξατομικευμένα φάρμακα, τεχνητές νοημοσύνες- βοηθοί, θα μεταμορφώνουν όλο και περισσότερο την Υγεία και την ευημερία. Επιπρόσθετα, η αυξανόμενη αυτοματοποίηση θα συνεχίσει να κάνει τις καθημερινές μας ζωές απείρως πιο πλούσιες. Τα αυτοοδηγούμενα οχήματα θα είναι πανταχού παρόντα, η μεταφορά η ίδια θα είναι αυτοματοποιημένο, καθαρή, και φθηνή. Θα πάμε σε έναν κόσμο όπου η πρόσβαση “νικάει” την ιδιοκτησία και ο κόσμος βρίσκεται στην άκρη των δαχτύλων μας».

Dr. Έιμι Ζάλμαν, διευθύνουσα σύμβουλος και πρόεδρος της World Future Society
«Οι ερευνητές έχουν πλέον στη διάθεσή τους όλο και ακριβείς τρόπους να κοιτούν στους εγκεφάλους και τα σώματά μας για να κατανοήσουν τη διάθεση και τη συμπεριφορά μας. Πριν από λίγα χρόνια, ερευνητές του Χάρβαρντ έδειξαν ότι οι ηγέτες στην πραγματικότητα έχουν λιγότερο στρες, όχι περισσότερο, από τους μη ηγέτες....στο Πανεπιστήμιο Μπεν Γκουριόν, μία μελέτη πάνω σε δικαστές έδειξε ότι επέβαλαν αυστηρότερες ποινές πριν το μεσημεριανό- όταν πεινούσαν».
«Βρίσκω την πιθανή εφαρμογή αυτών των ειδών ενοράσεων εντυπωσιακή. Μία πιο ακριβής κατανόηση σχετικά με το πώς λειτουργούμε εμείς οι άνθρωποι- πώς εμπιστευόμαστε, συνεργαζόμαστε και μαθαίνομε, αλλά επίσης πολεμάμε και μισούμε- είναι ένα εργαλείο που διαμορφωτές πολιτικής και εμείς οι πολίτες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να φτιάξουμε καλύτερα συστήματα διακυβέρνησης και καλύτερο μέλλον».

Μαρκ Στίβενσον, συγγραφέας του «An Optimist's Tour of the Future»
«Οι τεχνολογίες δεν είναι το πιο σημαντικό κομμάτι- αν και είναι τρομερά cool. Είναι το τι θα κάνει η κοινωνία με αυτές, και αυτή τη στιγμή το σημείο όπου κολλάμε είναι η θεσμική μεταρρύθμιση...αυτό το οποίο θα ήθελες στα σίγουρα να δεις, κατά τη γνώμη μου είναι νέοι τρόποι αυτοοργάνωσης. Οπότε, το επόμενο βιβλίο μου, για παράδειγμα, καλύπτει την επανάσταση των ανανεώσιμων σε μια μικρή αυστριακή πόλη, open source ανακάλυψη open source φαρμάκων στην Ινδία, δίκτυα ασθενών όπως το PatientsLikeMe και σχολεία που αφήνουν κατά μέρος το πρόγραμμα μαθημάτων για να προχωρήσουν σε πραγματική μόρφωση».

Η κουβέρτα του παππού

Όταν τα γεράματα χτυπάνε την πόρτα… οι άνθρωποι γίνονται βάρος στους νεότερους, έτσι τουλάχιστον πιστεύουν… Και έτσι το βλέπουν κάποιοι. Ξεχνάνε, όμως, ότι τα γεράματα δεν είναι αρρώστια, κάποια στιγμή όλοι θα φτάσουν εκεί. Εκεί που είσαι ήμουνα και εδώ που είμαι θα ρθεις! Σοφή αυτή η παροιμία.

Κανένας δεν αναλογίζεται τα δύσκολα, αυτά που θα ?ρθουν.Κανένας δεν καταλαβαίνει ότι ακόμα και τα πιο φυσιολογικά πράγματα για εμάς και οι φυσικές απλές δραστηριότητες στα γεράματα γίνονται με δυσκολία. Οι άνθρωποι όταν γερνάνε γίνονται σοφοί από την εμπειρία της ζωής. Η ψυχή τους γεμάτη και η καρδιά τους χτυπά πλέον από ανησυχία να δουν και να καμαρώσουν καλά τα παιδιά και τα εγγόνια τους, τη συνέχεια τους…

Και, όμως, αυτοί οι άνθρωποι που καρδιοχτυπούν για τις ζωές των παιδιών τους, κάποιες φορές τους γίνονται ανεπιθύμητοι… Και αναρωτιέται κανείς, πόσοι αχάριστοι μπορεί να είναι οι άνθρωποι; Δεν τους έχει πει κάποιος ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται; Ότι κάποτε και οι ίδιοι, αδύναμοι και γερασμένοι θα κρέμονται από τα δικά τους παιδιά;

Ο παππούς της ιστορίας πάντρεψε τον μονάκριβο γιο του. Απ? την αγάπη που του είχε, του έκανε δώρο όλη την περιουσία του και δεν κράτησε τίποτα για τον ίδιο…

Ο γιος παντρεύτηκε και όλα κυλούσαν ήρεμα μέχρι τη στιγμή που ο παππούς πολύ γέρος πια είχε ανάγκη τη φροντίδα του γιου και της οικογένειάς του…

Για αντάλλαγμα η νύφη του και ο γιος του τον έβαλαν να μένει σε ένα υπόγειο… Έστελναν δε το παιδί τους να του δίνει ένα πιάτο φαΐ.

Όταν πια δεν άντεχαν να τον φροντίζουν άλλο και οι καυγάδες μεταξύ νύφης και γιου είχαν γίνει καθημερινότητα (η νύφη δεν ήθελε καθόλου τον παππού στο σπίτι) αποφάσισε ο γιος να πάρει τον παππού μέσα σε μία κουβέρτα και με τη βοήθεια του μικρού εγγονού να πετάξουν τον γέροντα σε ένα ποτάμι…

Όταν έφτασαν στο ποτάμι και πέταξαν τον παππού μέσα , ο εγγονός πήρε πίσω μαζί του την κουβέρτα

-«Γιατί παιδί μου το έκανες αυτό;» του είπε έντονα η μάνα του όταν γύρισαν σπίτι.

-«Θα κρατήσω αυτή την κουβέρτα για σένα όταν γεράσεις να σε πετάξω με την ίδια στο ποτάμι όπως τον παππού…»

Οι γονείς συγκλονίστηκαν… κατάλαβαν το λάθος τους και πήγαν με δάκρυα στα μάτια και έφεραν πάλι πίσω τον παππού από το ποτάμι , γονάτισαν μπροστά στον πικραμένο πατέρα και του ζήτησαν συγχώρεση.

Αν κάποτε γεράσεις… αν κάποτε γίνεις ανήμπορος, αν νιώσεις ότι είσαι εσύ το βάρος στους άλλους σκέψου ότι όλο αυτό είναι η φυσική κατάληξη της ανθρώπινης φύσης! Γι αυτό φρόντισε τώρα που είσαι νέος και υγιής να προσφέρεις στους ηλικιωμένους όσα και ότι μπορείς. Πάντα μας επιστρέφεται ότι δίνουμε…

Τα μωρά δίνουν χαρά στην οικογένεια όταν γεννιούνται… οι ηλικιωμένοι γιατί να δίνουν λύπη; Μεγάλα μωρά είναι και αυτοί που, πάνω από όλα, έχουν ανάγκη τη στοργή και την αγάπη μας! Έχετε σκεφτεί τι θα μπορούσε να μας πει ένας ηλικιωμένος αλλά συνήθως δεν το λέει.. απλά μας κοιτά και περιμένει να τον νιώσουμε να καταλάβουμε από μόνοι μας. Αν λοιπόν μπορούσαμε να αποκωδικοποιήσουμε τα μελαγχολικά μάτια και τα τρεμάμενα χείλη του θα τον ακούγαμε να μας ψιθυρίζει και να λέει:

Εάν με βλέπεις «γέρο»… εάν λερώνομαι όταν τρώω και δεν μπορώ να ντυθώ… έχε υπομονή. Θυμήσου πόσο καιρό μου πήρε για να σου τα μάθω… Εάν όταν μιλάω μαζί σου επαναλαμβάνω τα ίδια πράγματα, μη με διακόπτεις, άκουσε με. Όταν ήσουν μικρός κάθε μέρα σου διάβαζα το ίδιο παραμύθι μέχρι να σε πάρει ο ύπνος. Όταν δε θέλω να πλυθώ μη με μαλώνεις και μη με κάνεις να αισθάνομαι ντροπή… Θυμήσου όταν έτρεχα από πίσω σου και έβρισκες δικαιολογίες όταν δεν ήθελες να πλυθείς.

Όταν βλέπεις την άγνοιά μου στις νέες τεχνολογίες, δώσε μου χρόνο και μη με κοιτάς ειρωνικά, εγώ είχα όλη την υπομονή να σου μάθω το αλφάβητο. Όταν κάποιες φόρες δεν μπορώ να θυμηθώ ή χάνω τον ειρμό των λέξεων, δώσε μου χρόνο για να θυμηθώ και εάν δεν τα καταφέρνω μην θυμώνεις…

Το πιο σπουδαίο πράγμα δεν είναι εκείνο που λέω, αλλά η ανάγκη που έχω να είμαι μαζί σου και κοντά σου και να με ακούς. Όταν τα πόδια μου είναι κουρασμένα και δεν μου επιτρέπουν να βαδίσω, μη μου συμπεριφέρεσαι σαν να ήμουν «βάρος», έλα κοντά μου με τα δυνατά σου μπράτσα, όπως έκανα εγώ όταν ήσουν μικρός και έκανες τα πρώτα σου βήματα. Όταν λέω πως θα ήθελα να «πεθάνω»… μη θυμώνεις, μια μέρα θα καταλάβεις τι είναι αυτό που με σπρώχνει να το πω. Προσπάθησε να καταλάβεις πως στην ηλικία μου δε ζεις, επιβιώνεις. Μια μέρα θα ανακαλύψεις ότι παρόλα τα λάθη μου πάντοτε ήθελα το καλύτερο για σένα, για να σου ανοίξω τον δρόμο. Βοήθησέ με να περπατήσω, βοήθησέ με να τελειώσω τις ημέρες μου με αγάπη και υπομονή. Σε αγαπώ παιδί μου…»

Εσείς, λοιπόν, που δεν ανέχεστε τους δικούς σας ηλικιωμένους που έχετε μέσα ή δίπλα στο σπίτι σας. Εσείς που αγανακτείτε με το ένα πιάτο φαγητό που τους προσφέρετε… Εσείς που θέλετε πολλές φορές, όντως, να τους ξεφορτωθείτε έτσι απλά με μια κουβέρτα… μην ξεχάσετε πετώντας τους από τη ζωή σας, να κρατήσετε την κουβέρτα! Σίγουρα θα σας χρειαστεί όταν και οι ίδιοι φτάσετε στη δική τους θέση.