ΓΛΩΣΣΑ

Απόπειρα ενός χαρακτηρισμού

Ένας από τους εξέχοντες γλωσσολόγους της εποχής μας, ο Wil­helm Schulze(*), παραδέχτηκε ότι αισθανόταν την ελληνική γλώσσα ως «την υψηλότερη έκφραση του γλωσσικού πνεύματος του ανθρώπου» (Kleine Schriften, 1933, 47). Παρόμοια ήταν και η κρίση που είχε διατυπώσει ήδη ο Wilhelm von Humboldt. Ο Theodor Benfey(*) απο- κάλεσε την ελληνική «ομολογουμένως την τελειότερη όλων των γλωσσών» (Geschichte der Sprachwissenscbaft, 1869, 640). Δεν πρόκειται για κρίσεις ειδικευμένων ελληνιστών, αλλά ερευνητών που κατέχουν πολλές γλώσσες· είναι επομένως απόσταγμα πλούσιων γλωσσικών εμπειριών. Παρόλα αυτά δεν πιστεύω ότι π.χ. ένας Κινέζος με υψηλή μόρφωση, γνώστης και των δικών μας κλασικών γλωσσών, θα έκρινε τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο. Είναι ασύλληπτα δύσκολο[1] να αξιολογήσει κανείς γλώσσες, αντιπαραβάλλοντας τη μια προς την άλλη, αφού δεν έχουν διαμορφωθεί ακόμη επιστημονικές μέθοδοι για κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό ο Wilhelm Schulze, ο οποίος είχε ακριβή γνώση του πράγματος και φρόντιζε να ακριβολογεί, προσθέτει στην παραδοχή του και έναν περιορισμό: «δεν εξετάζω αν αυτό συμβαίνει δίκαια ή άδικα».

 

Τα ελληνικά μάς φαίνονται ιδιαίτερα εύηχα. Είναι πραγματικά πολύ πλούσια σε φωνήεντα. Εντούτοις, τα αρχαία ελληνικά που ομιλούνται σε μας, στο μάθημα και περιστασιακά σε απαγγελίες και στη σκηνή του θεάτρου, είναι ένα προϊόν της καθέδρας. Πώς πραγματικά ηχούσε η ελληνική όταν απήγγειλε ο Όμηρος, δεν μπορούμε να το φανταστούμε. Επομένως δεν μπορούμε να αποφανθούμε ούτε και για τον εύηχο χαρακτήρα της. Όσο για την εκφραστική ικανότητα της ελληνικής γλώσσας, οι απαραίτητες για την περίπτωση συγκριτικές έρευνες μόλις έχουν ξεκινήσει. Οι έρευνες αυτές δείχνουν ότι η ελληνική ανέπτυξε ήδη στο καθαρά νοητικό πεδίο νέα, άγνωστα έως τότε μέσα έκφρασης (π.χ. την παρεμβαλλόμενη επεξήγηση· τη δομή «όχι μόνον – αλλά και»· την «διαβάθμιση επιπέδων του ευκταίου»: «κατά προτίμηση… αν όμως αυτό δεν γίνεται, τότε τουλάχιστον…»)· καθώς φαίνεται λοιπόν, οι Έλληνες έχουν και εδώ να επιδείξουν ανακαλύψεις παρόμοιες με εκείνες που έκαναν σε άλλους τομείς. Αδιαμφισβήτητο είναι επίσης ότι η ελληνική έχει στη διάθεσή της έναν ιδιαίτερο μορφολογικό πλούτο (π.χ. τον δυικό αριθμό, τη μέση φωνή) και ένα τεράστιο λεξιλόγιο. Για να συνταχθεί όμως ένας πραγματικός ισολογισμός αυτού του πλούτου θα έπρεπε να διαπιστωθούν τα κενά που μπορεί να παρατηρηθούν αντισταθμιστικά σε κάποια άλλα σημεία (π.χ. μικρότερος αριθμός πτώσεων από ό, τι στα λατινικά· έλλειψη μιας ορολογίας της βούλησης, κ.τ.λ.). Εκτός αυτού, ο μορφολογικός πλούτος μιας γλώσσας δεν συνιστά από μόνος του αξία ούτε είναι ένδειξη υψηλού επιπέδου ανάπτυξης· σε ορισμένους τομείς οι πρωτόγονες γλώσσες παρουσιάζουν έναν απροσδόκητο πλούτο μορφών. Με όλες αυτές τις μεμονωμένες κρίσεις κινούμαστε σε πεδίο αβεβαιότητας· για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη μια βασική διευκρίνηση.

Η γλώσσα είναι δεδομένη απ’ αρχής μαζί με τον άνθρωπο ενγένει, η δημιουργία της γλώσσας είναι ταυτόσημη με την ανθρωποποίηση. Το επίτευγμα του ανθρώπου, το οποίο συνιστά την αληθινή του ουσία, είναι ο πολιτισμός· και η γλώσσα ως το θεμελιώδες αυτών των επιτευγμάτων είναι το πρότυπο κάθε πολιτισμού. Για τον λόγο αυτόν η γλώσσα είναι η ενότητα των θεμελιωδών ανθρώπινων αντιθέσεων διαμορφώνει μέσα της πολωτικά και συνάμα αίρει τις ακόλουθες αντιθέσεις: α) σώμα και πνεύμα, β) άτομο και κοινότητα, γ) παρόν και παρελθόν, α) Η γλώσσα είναι αισθητός ήχος, μια ηχητική χειρονομία του σώματος· συνάμα είναι έκφραση και όργανο του πνευματικού στοιχείου, ενώ και η ίδια συνιστά ένα πνευματικό μόρφωμα, β) Ό, τι λέω είναι η πιο προσωπική μου ιδιοκτησία και αντανάκλαση των μύχιων ορμών μου· συνάμα όμως το λέγειν αποτελεί μια πράξη κοινότητας, υπηρετεί την επικοινωνία, και η γλώσσα η ίδια δεν είναι ιδιωτική μου επινόηση, αλλά ένα κοινωνικό μόρφωμα, γ) Το λεγόμενο λέγεται αυτή τη στιγμή, είναι παρόν στην πληρότητά του· συνάμα όμως περιέχει ένα στοιχείο διάρκειας, λέγεται συνεχώς με τον ίδιο τρόπο και λεγόταν ήδη ανέκαθεν με τον ίδιο τρόπο. Η γλώσσα είναι το πιο σημαντικό όργανο κάθε παράδοσης από γενιά σε γενιά (σε αναπτυγμένες συνθήκες χρησιμοποιεί επιπλέον και ένα ιδιαίτερο βοηθητικό όργανο, την ίδια της την παγιωμένη μορφή, δηλαδή τη γραφή). Συνάμα αποτελεί και αυτή η ίδια ένα ιστορικό μόρφωμα, εμπεριέχει το αποτύπωμα της δικής της ιστορίας.
 

Η υποβολή των γλωσσών σε μιαν εντελώς απόλυτη αξιολόγηση και η κατάταξή τους σε μια κλίμακα τελειότητας είναι φυσικά κάτι άτοπο. Αν ο κάθε λαός βρίσκεται σε άμεση σχέση προς το Θεό, πρέπει κατά κάποιο τρόπο να συμβαίνει το ίδιο και με την κάθε γλώσσα. Ωστόσο: ο Θεός μπορεί κάλλιστα να παραβλέπει το τέλειο και το ατελές· για την ανθρώπινη θεώρηση των πραγμάτων όμως υπάρχει το κριτήριο της ικανότητας, τόσο στο μεμονωμένο άτομο όσο και στους λαούς. Και πρόδηλα οι λαοί χειρίστηκαν το όργανο της γλώσσας με διαφορετική ικανότητα και το καλλιέργησαν με διαφορετική αγάπη, ακριβώς όπως έκαναν και με άλλα όργανα έκφρασης, τη γλυπτική, τη μουσική ή τη θεολογία. Μια γλώσσα όμως θα έχει αναπτύξει έναν εξαιρετικό πλούτο τύπων και θα έχει φτάσει σε ένα εξαιρετικά υψηλό επίπεδο εξέλιξης τότε, όταν έχει διαμορφώσει με ιδιαίτερη καθαρότητα τη λειτουργία που περιγράφτηκε μόλις προηγουμένως, όταν δηλαδή οι θεμελιώδεις ανθρώπινες αντιθέσεις εκδηλώνονται σε όλο τους το εύρος μέσα της. Αυτό φαίνεται να ισχύει πράγματι στην περίπτωση της ελληνικής.

 

  α) Σώμα και πνεύμα

 Εδώ και πολύν καιρό έχει παρατηρηθεί ότι η ελληνική γλώσσα παρουσιάζει μια ιδιαίτερα πνευματική δομή. Ο λαός που επινόησε τη φιλοσοφία είχε στη γλώσσα του ένα θαυμαστό εργαλείο του φιλοσοφείν.[2] Η ελληνική γλώσσα εμπεριέχει, θα λέγαμε, μέσα της τη φιλοσοφία ήδη ως δυνατότητα. Το ουδέτερο των επιθέτων (τό δί­καιον), το απαρέμφατο που ουσιαστικοποιείται με το άρθρο (τό εἶναι) είναι λ.χ. λαμπρές δυνατότητες έκφρασης του αφηρημένου, ή ακριβέστερα: η ίδια ροπή προς την αφαίρεση, η οποία εκδηλώνεται κατόπιν συνειδητά στη φιλοσοφία, είναι ήδη εναποτεθειμένη στη γλώσσα. Ο ένας πόλος της αντίθεσης διαμορφώνεται επομένως στα ελληνικά με ιδιαίτερα καθαρό τρόπο.

 

Ο έτερος πόλος είναι η ευδιάκριτη, ιδιαίτερη δύναμη και πληρότητα της ελληνικής γλώσσας στην αισθητή διάσταση. Ελλείψει της αυθεντικής ηχητικής μορφής, μπορούμε μόνο να τη φανταστούμε. Βλέπουμε, όμως, π.χ. στην τραγωδία, με πόσο άμεσα αισθητό τρόπο περνά ο θρήνος, ο πόνος, η ταραχή στη γλωσσική έκφραση. Ο σωματικός πόνος του Φιλοκτήτη αποδίδεται λεκτικά από τον Σοφοκλή με μια γυμνότητα και οξύτητα που για άλλους, ευρωπαϊκούς τουλάχιστον, λαούς θα ήταν αφόρητη. Όταν η υψηλή ποίηση των Ελλήνων επιτρέπει τέτοιου είδους εκτονώσεις, οι οποίες αλλού εξωθούνται από τη λογοκρισία της σύμβασης στο περιθώριο ή στη μοναξιά, τότε στο φαινόμενο αυτό εκδηλώνεται μια ανήκουστη δύναμη της γλώσσας στη διάσταση της αίσθησης. Η γλώσσα βρίσκεται εδώ κατά κάποιον τρόπο στο κατώτερο όριό της, είναι ακόμη κατά το ήμισυ κραυγή. Αλλού η κραυγή, την οποία η γραμματική τόσο υποτονικά σε σχέση με το πράγμα ονομάζει «επιφώνημα», αγνοείται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από την υψηλή γλώσσα. Στους Έλληνες η κραυγή, το αυθόρμητο επιφώνημα, η ασυναίσθητη κίνηση των χειλιών, της γλώσσας και του λάρυγγα είναι ένα μέσο που έχει γίνει σε τέτοιον βαθμό αποδεκτό στο ανώτατο γλωσσικό επίπεδο όσο σε κανέναν άλλο λαό. Ιδιαίτερα στην τραγωδία, όμως ενμέρει και στο έπος, ακούμε επανειλημμένα τέτοια αρχέγονα μορφώματα: τον αναστεναγμό των απλών φωνηέντων (α, η, ω, οι), το πρωτόγονο αναδιπλασιασμένο και συνδυασμένο ούρλιαγμά τους (αἴαἴ, ἰοῦ, ὠή και τα παρόμοια),[3] το ξεφύσημα και την απόπτυσή τους (ὤ, πόποι, φεῦ), την τραυλίζουσα, αλυσιδωτή έκρηξη (ὀτοτοτοτοτοῖ, ἀτταταῖ, βαβαί– Σοφοκλής, Φιλοκτήτης 745 κ.ε., 754: παπαῖ, ἀπαππαπαῖ, παπά, παππαπαππαπαῖ).

 

Αυτές είναι μερικές μόνον απτές και μετρήσιμες ενδείξεις για μια καθολική πραγματικότητα: για τη δύναμη της αισθητής, σωματικής διάστασης αυτής της γλώσσας, της ίδιας ακριβώς που μπορεί ταυτόχρονα να είναι τόσο αφηρημένη και τόσο διαποτισμένη από πνεύμα.

 

  β) Άτομο και κοινότητα

 Το άτομο, που στην Ελλάδα ανασκιρτά για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία πιο συνειδητά, διαπλάθει και τη δική του ιδιαίτερη γλώσσα. Ευδιάκριτα ατομικός είναι κάθε στίχος της Σαπφώς, του Αισχύλου ή του Θεόκριτου. Σε ορισμένα σημεία το ατομικό επιτείνεται ως την εκκεντρικότητα, όπως στον ύστερο Πλάτωνα, τον Ευριπίδη, τον Θουκυδίδη, ή ως την εκζήτηση, όπως στον Γοργία ή τον Λυκόφρονα. Η γλωσσική κοινότητα απαντά σε τέτοιες προκλήσεις με την παρωδία: έτσι η κωμωδία παρωδεί το υπερβολικά ατομικό στον Ευριπίδη, ο Πλάτων τους σοφιστές.
 

Στον σύγχρονο παρατηρητή που έχει συνηθίσει τη λογοτεχνική ατομικότητα δεν προκαλεί ως επί το πλείστον εντύπωση τούτη η μεγάλη διαφοροποίηση της ελληνικής. Πολύ περισσότερο τον εντυπωσιάζει ο αντίθετος πόλος, ο ομαδικός χαρακτήρας των έργων της τέχνης του λόγου στην ελληνική. Η γλώσσα των εγγράφων και του εμπορίου είναι παντού χαρακτηριστική συλλογική γλώσσα. Όμως και η ποιητική γλώσσα είναι σε αρχαϊκές συνθήκες ένα υπερατομικό μόρφωμα, μια ειδική γλώσσα που μπορεί κανείς να τη μάθει και την οποία διαχειρίζεται η συντεχνία. Τούτο έχει διατηρηθεί στην ελληνική σε πολλές περιπτώσεις από πολύ παλαιότερες εποχές, π.χ. στο έπος, αλλά και σε νεότερα φαινόμενα, όπως την τραγωδία, σχηματίζεται διαρκώς από την αρχή. Υπάρχει μια επική ή τραγική «γλώσσα», η οποία σε ό, τι αφορά στο γλωσσικό μέρος εμπεριέχει και το τεχνικό μέρος της ποίησης. Ο αριστοτέχνης φαίνεται από την κατοχή και την ευχέρεια στη χρήση του «ύφους» που προσιδιάζει στο εκάστοτε «είδος», και αριστοτέχνης είναι εκείνος που το καταφέρνει «καλύτερα από όλους». Σταδιακά μόνο, και από τον Όμηρο και εξής όλο και πιο έντονα, εκδηλώνεται το ατομικό στοιχείο, όπου αριστοτέχνης είναι εκείνος, ο οποίος μπορεί να το πει «με τον δικό του τρόπο». Το ίδιο ισχύει και για τη χορική ποίηση, το επίγραμμα, τη ρητορική. Φυσικά σε αυτές τις γλωσσικές σχέσεις στην ουσία απο- τυπώνεται απλώς η ιδιαίτερη ελληνική διαλεκτική μεταξύ ατόμου και κοινωνίας: εδώ τα ισχυρά άτομα αναφύονται στο έδαφος μιας ισχυρής κοινότητας.

 

  γ) Παράδοση και παρόν

 Η αντίθεση αυτή επικαλύπτεται με εκείνη μεταξύ ατόμου και ομάδας· αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κοινότητα περιέχει, με αναγκαιότητα που απορρέει από την ουσία της, το στοιχείο της μονιμότητας, ήδη επειδή αποτελεί σύνθεση διαφόρων ηλικιακών βαθμίδων. Έτσι συνηθίζεται να διαφοροποιούνται υποομάδες: κάποιες είναι πιο συντηρητικές γλωσσικά, όπως οι γυναίκες (και συνακόλουθα και τα παιδιά), άλλες πιο προοδευτικές. Η γλωσσική ανανέωση είναι μάλλον ατομική υπόθεση, ενώ η συντήρηση περισσότερο συλλογική.

 

Όπως παντού, οι Έλληνες είναι φυσικά και στη γλώσσα οι μεγάλοι ανανεωτές, όπως άλλωστε οφείλουν να είναι οι ευρετές. Εμείς οι Γερμανοί εκτιμούμε τη γλωσσική καινοτομία τις περισσότερες φορές ανεπιφύλακτα ως κάτι θετικό, ενώ οι Γάλλοι είναι στο σημείο αυτό πιο ευαίσθητοι, όπως οι Έλληνες. Το λεπτό γλωσσικό αίσθημα, η ζωντανή προφορικότητα της γλώσσας τους κάνει τους Έλληνες προσεκτικούς σε ό, τι αφορά στην ανανέωση και τονώνει τους δεσμούς τους με την παράδοση. Η θεωρία της τέχνης αποτρέπει π.χ. από κάθε υπερβολή κατά τον σχηματισμό νέων λέξεων.

 

Στα γλωσσικά έργα τέχνης των Ελλήνων διασώζονται στοιχεία αξιοθαύμαστης παλαιότητας. Το έπος περιέχει μια σημαντική κληρονομιά της δεύτερης χιλιετηρίδας -μεμονωμένοι σχηματισμοί και λογότυποι έχουν μάλιστα διατηρηθεί από την κοινή ινδοευρωπαϊκή περίοδο. Αυτοί οι φερτοί λίθοι δεν αποτελούν μεμονωμένα μουσειακά εκθέματα, αλλά συμπλέουν με το ρεύμα της ζωντανής γλώσσας, η οποία τροφοδοτείται από το σύγχρονο γλωσσικό αίσθημα. Η ίδια αυτή εξέλιξη επαναλαμβάνεται για μιαν ακόμη φορά στην ιστορία της πρόσληψης του έπους. Ένα μόρφωμα όπως το ομηρικό έπος, με την πολλαπλά διαστρωματωμένη τεχνητή του γλώσσα, θα έπρεπε να απαρχαιωθεί γρήγορα. Η γλωσσική δύναμη των Ελλήνων κατόρθωσε να το διατηρεί συνεχώς ζωντανό, ξεκινώντας κάθε φορά από την αρχή στην παραγωγική μίμηση και εξέλιξή του σε άλλα ποιητικά έργα, στη διαρκή δημόσια απαγγελία, στην καθημερινή ζωντανή χρήση και ήδη από παλιά και στη σχολική διδασκαλία. Έτσι παλαιά, παμπάλαια στοιχεία μετασχηματίζονταν εκνέου σε γλωσσικό παρόν.

 

Στον άλλο πόλο βρίσκεται η επίκαιρη δύναμη κρούσεως της ελληνικής γλώσσας. Από τον Τυρταίο μέχρι τον Δημοσθένη οι μεγάλοι ρήτορες του έθνους ήξεραν να αδράχνουν τη στιγμή και να συνεγείρουν τους ακροατές, με όλη τη δύναμη της αισθητής παρουσίας, όλη τη σωματική αμεσότητα της εύστοχης επιχειρηματολογίας. Απολύτως προσαρμοσμένες στο παρόν και στον συνομιλητή είναι οι επίμονα διεισδυτικές ερωτήσεις του Σωκράτη. Εδώ εναρμονίζονται παντού οι τρεις πολώσεις μας και επιβεβαιώνουν το φαινόμενο που προσπαθούμε να συλλάβουμε: η ελληνική γλώσσα προφανώς δεν αντιμετωπίστηκε χωρίς λόγο ως μια ιδιαίτερη και εξέχουσα περίπτωση της ανθρώπινης γλωσσικής λειτουργίας, καθώς επεξεργάζεται και αναπτύσσει σε ασυνήθιστο εύρος τις πολώσεις του ανθρώπινου είναι.

 

  Το γλωσσικό επίτευγμα

 Η γλώσσα είναι ένα κτήμα που κληρονομείται διαρκώς και κάθε φορά από την αρχή στις επόμενες γενεές. Η κατοχή της ωστόσο δεν συντελείται χωρίς μόχθο· φαινομενικά μόνο «φύεται» κάποιος «μέσα» σε μια γλωσσική κοινότητα· στην πραγματικότητα την κατακτά κανείς τη γλώσσα μέσω της μίμησης. Τούτο μπορεί να συμβεί με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Κάθε άνθρωπος και κάθε λαός έχει εντελώς διαφορετική σχέση προς τη γλώσσα «του», καθώς την έχει και την χειρίζεται με διαφορετικό τρόπο.

 

Για τους Έλληνες η γλώσσα είναι αποτέλεσμα της δραστηριότητας του ανθρώπου. Ο λόγος είναι «φτερωτός», δηλαδή σαν το βέλος που πετά προς τον στόχο. Ο άνθρωπος εκσφενδονίζει τον λόγο από μέσα του.[4] Χειρίζεται τούτο το όπλο με την ευφρόσυνη αίσθηση του δεξιοτέχνη. Ένας άνθρωπος που υπό την πίεση μιας κατάστασης προσπαθεί να βρει λέξεις, – κάτι τέτοιο είναι για μας ένα θέαμα που προκαλεί συμπάθεια· για τους Έλληνες είναι η με ειρωνεία ειδωμένη εικόνα ενός βαρβάρου που δεν τα καταφέρνει με τη γλώσσα (Ευ­ριπίδης, Εκάβη 1120-21 [Ἑκάβη με σύν γυναιξίν αἰχμαλωτίσιν ἀπώλεσ’ – οὐκ ἀπώλεσ’, ἀλλά μειζόνως], Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν Ταύροις 1321 [ὦ θαῦμα -πώς σε μεῖζον ὀνομάσας τόχω;]).

 

Στη μάθηση της γλώσσας δεν ακολουθούν τον εύκολο δρόμο. Άλλοι πιο ολιγόλογοι, πιο αδύναμοι στον λόγο λαοί είναι εδώ γλωσσικά πιο αδρανείς· ο τελευταίος αιώνας (τουλάχιστον στη Γερμανία, γιατί στην Αγγλία είναι καλύτερα τα πράγματα) δεν ανέχτηκε ούτε καν το μεταφρασμένο από τον Λούθηρο κείμενο της Βίβλου, αλλά έπρεπε να το κάνει πιο εύπεπτο, προσαρμόζοντάς το στο δικό του ιδίωμα. Η απόσταση του Ομήρου από την γλώσσα, ας πούμε, της κλασικής Αθήνας ήταν πολύ μεγαλύτερη. Παρόλα αυτά καθένας μάθαινε στην παιδική του ηλικία με αυτονόητο τρόπο να κινείται μέσα στο δύσκολο και αρχαϊκό αυτό κείμενο. Ο Πίνδαρος και η Σαπφώ ήταν επίσης κοινό ανάγνωσμα. Σε ακροατήριο σαν αυτό που σύχναζε στο αθηναϊκό θέατρο (και που δεν ήταν ένα «μορφωμένο» προνομιούχο κοινωνικό στρώμα, αφού την παράσταση την παρακολουθούσαν απαξάπαντες), μπορούσε κανείς να παρουσιάζει πολύ απαιτητικά γλωσσικά κείμενα -πράγμα το οποίο και έκανε. Και μάλιστα όχι μόνον οι τραγικοί (κατά την ακρόαση των οποίων θα πρέπει να υπολογίζει κανείς ότι ορισμένα σημεία τους παρέμεναν ανεπαρκώς κατανοητά), αλλά και η κωμωδία: το αστείο στοιχείο της έγκειται σε μεγάλο βαθμό στη γλώσσα και προϋποθέτει μιαν αξιοθαύμαστη γλωσσική ετοιμότητα του κοινού, όπως π.χ. να ακούει σε έναν στίχο ότι σε ορισμένα λεπτά σημεία του μέτρου και του ύφους παρωδεί την τραγωδία. Γι’ αυτό το κοινό τούτο το έτρεμαν οι ηθοποιοί και οι ρήτορες: ένα ανεπαίσθητο σφάλμα στην προφορά ή στο μέτρο του στίχου αρκούσε για να ξεσπάσει θεατρικό σκάνδαλο.

 

Με την υπερτροφική ανάπτυξη της γραφής η Νεωτερικότητα έχασε την άμεση σχέση της με τον προφορικό λόγο, με αποτέλεσμα να μην διαθέτει πλέον το κατάλληλο αισθητήριο για τούτες τις επιδόσεις των Ελλήνων. Διορατικότεροι στο σημείο αυτό ήταν οι Ρωμαίοι· μεταξύ των επιτευγμάτων των Ελλήνων που άφησαν εποχή συγκατέλεγαν πρωτίστως τη γλωσσική δεινότητα. Για τη Ρώμη οι Έλληνες ήταν οι μεγάλοι δάσκαλοι της ευφράδειας, όπως, κατά περιόδους, και για την Αγγλία και τη Γαλλία.

 

Δεινοί στον λόγο είναι οι Έλληνες όσο προφανώς κανένας άλλος λαός. Οι μεγάλοι τους ποιητές είναι ομιλητές, και ο λόγος τους απευθύνεται στην κοινότητα. Όταν περνά στο προσκήνιο η δύναμη και η ικανότητα του λόγου να θέτει σκοπούς και αιτήματα και να καθορίζει την κοινότητα, τότε ο ομιλητής μεταβάλλεται σε ρήτορα. Η ρητορική δεν είναι όψιμο προϊόν παρακμής, αλλά ενυπάρχει ήδη στις αρχές της ελληνικής τέχνης του λόγου. Οι αρχαίοι είχαν δίκιο, όταν αποκαλούσαν τον Όμηρο τον πρώτο ρήτορα. Η γλώσσα είναι μια δύναμη που συγκινεί την ψυχή, οι ρήτορες αποκαλύπτουν αυτή τη δύναμη· και η δύναμη αυτή δεν έγκειται μόνο στην τέχνη να επιλέγει και να συνδέει κανείς τις λέξεις σε προτάσεις, αλλά στο βασικό διάγραμμα του λόγου, στην επιλογή και διάταξη του υλικού, και στη στάση του ίδιου του ρήτορα, στις χειρονομίες του, στη «ρητορική του σώματος»[5] – μέρος μόνο της οποίας αποτελεί ο λόγος. Το έδαφος της ρητορικής είναι η γλωσσική κοινότητα με μιαν επακριβώς προσδιορισμένη σημασία: ο δημόσιος χαρακτήρας, δηλαδή, του λόγου και η καθολική ισχύς του, η αποδοχή του από την κοινότητα. Στους προθαλάμους των ανακτόρων, κοντά στο αυτί του δεσπότη δεν μπορεί να αναπτυχθεί μια ρητορική με ισχύ καθολική.

 

  Θεωρία της γλώσσας

 Η ομιλία προϋποθέτει ακρόαση. Ο ομίλων ακούει τους άλλους και ομιλώντας ακούει και τον εαυτό του. Στην ομιλία είναι σιωπηρά διαρκώς παρόν ένα όργανο, με το οποίο η ίδια η γλώσσα παρατηρεί και απολαμβάνει τον εαυτό της. Τούτη η ενστικτώδης, ημισυνείδητη παρατήρηση της γλώσσας που τελικά διασαφηνίζεται επακριβώς, μετατρέπεται στα νομοθετικά χέρια των Ελλήνων σε θεωρία, σε μεθοδολογία. Η διδασκαλία της ποίησης εμφανίζεται ήδη από πολύ πρώιμα, το έπος προϋποθέτει τη σχολή των ραψωδών· το αργότερο στον 5ο αιώνα εμφανίζεται και η διδασκαλία της ρητορικής. Η εκμάθηση μιας ποίησης αρχαϊκής και γραμμένης σε μη οικεία διάλεκτο σε πρώιμη νεανική ηλικία προϋποθέτει επίσης μια διδασκαλία, μιαν εξήγηση των μορφών και των νοημάτων. Απ’ όλα τούτα αναπτύσσεται πρώιμα η ρητορική θεωρία και η γραμματική. Το:

 Κλεοβούλου μέν ἔγωγ’ ἐρέω,

Κλεοβούλω δ’ ἐπιμαίνομαι,

Κλεόβουλον δέ διοσκέω-

 δεν είναι ένα έμμετρο χωρίο που αποστηθίζεται για την εκμάθηση της κλίσης του ονόματος, αλλά ένα ερωτικό ποίημα του Ανακρέοντα (απόσπ. 3 Diehl [=14 PMG= 303 LGS]). Εδώ η ποίηση παίζει με τη γλώσσα, με τον μηχανισμό της μορφοπλαστικής της δύναμης. Ο έλληνας ποιητής αποκαλύπτει χωρίς ενδοιασμούς αυτό τον μηχανισμό, μετατρέποντάς τον σε γοητευτικό παιχνίδι -άλλη μια ένδειξη για το πόσο προορισμένοι ήταν οι Έλληνες να επινοήσουν τη γραμματική.

 

Η ελληνική γραμματική είναι η προβολή της ελληνικής ζωής στη γλώσσα, της προσεκτικής ακρόασης και παρατήρησης. Αλλά περιέχει ένα ακόμη στοιχείο: τοποθετείται σε απόσταση, βλέπει τη γλώσσα από μακριά, είναι ένα επίτευγμα αφαίρεσης.

 

Θεμελιώδεις έννοιες της γραμματικής όπως η “αναλογία” και η “ανωμαλία” προέρχονται από τη γεωμετρία. Μαθηματικό χαρακτήρα έχει το ολοκληρωμένο οικοδόμημα της γραμματικής – όχι ιστορικό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, εκτός από τους ερμηνευτές κειμένων, στην επεξεργασία της γραμματικής συμμετέχουν και οι φιλόσοφοι.

 

Ως επίτευγμα ριζικής ανάλυσης η ελληνική γραμματική κατάκτησε τον δυτικό κόσμο. Ταυτόχρονα όμως παρουσιάζει και ιδιάζουσες ελληνικές αδυναμίες. Αξιοσημείωτο είναι ήδη το γεγονός ότι οι Έλληνες, αυτοί οι ακαταπόνητοι παρατηρητές του ξένου, δεν συνέκριναν τη γλώσσα τους με τις πολλές γλώσσες του περιβάλλοντος τους -όπως άλλωστε και στην εκμάθηση ξένων γλωσσών ήταν τόσο απρόθυμου όσο και οι Άγγλοι (η ενασχόληση με τις ξένες γλώσσες περιορίζεται στους ειδικούς της πρακτικής πλευράς του ζητήματος, στους διερμηνείς): οι σημαντικές λογοτεχνίες του περιβάλλοντος τους, η βαβυλωνιακή και η εβραϊκή, δεν υπέπεσαν στην αντίληψή τους. Προφανώς τους αρκούσε η εσωτερική πολυγλωσσία των δικών τους διαλέκτων. Έτσι σημαντικά επιτεύγματα της ελληνικής γραμματικής οφείλονται σε ξένους, στους φοίνικες Στωικούς.[6]

 

Μια βασική αδυναμία της ελληνικής γραμματικής έγκειται στη ανάλυση των λέξεων. Όσο γόνιμη αποδείχθηκε η αναλυτική μέθοδος σε σχέση με την πρόταση, δηλαδή στη σύνταξη, τόσο άστοχα χρησιμοποιήθηκε σε σχέση με τη μεμονωμένη λέξη.[7] Οι Έλληνες δεν κατόρθωσαν να κατανοήσουν τη θεμελιώδη διάκριση μεταξύ θέματος και κατάληξης. Τούτο οφείλεται σ’ εκείνη την υπερβολική σχηματοποίηση που διαπιστώνουμε και σε άλλες δραστηριότητές τους. Έτσι η γλωσσολογία του 19ου αιώνα γνώρισε την χωρίς προηγούμενο ανάπτυξή της, ακριβώς επειδή απελευθερώθηκε από την ελληνική παράδοση της γραμματικής, και αντ’ αυτής, υπό την ευεργετική επίδραση της ινδικής εθνικής γραμματικής, χάραξε νέους, ιστορικούς κατά βάση δρόμους. Τα επιτεύγματα όμως των Ελλήνων, προπαντός η σύνταξη ως ο στοιχειώδης διασαφητικός μηχανισμός που αφορά σε έναν τομέα της γλώσσας εξακολουθούν να διατηρούν την αξία τους, όπως τα ευκλείδεια μαθηματικά στο πλαίσιο των μη ευκλείδειων μαθηματικών.

-----------------

[1] Πρβ. λ.χ. W. Havers, Handbucb der erklarenden Syntax, [Χαϊδελβέργη] 1931, 12

[2] J. Burckhardt, Griecbische Kulturgeschichte τόμ. 3, Βασιλεία/Στουτγάρδη 1957, 277-279. J. Stenzel, Kleine Schriften zur griechiscken Philosopbie, [Darmstadt] 1956, 72 κ.ε. E. Hoffmann, Die Sprache und die archaische Logik, [Tubingen] 1925- K. v. Fritz, Philosophic und sprachlicher Ausdruck bei Demokrit, Plato und Aristoteles, Νέα Υόρκη 1938. Br. Snell, “Die naturwissenschaftliche Begriffsbildung im Griechischen” στο: Die Entdeckung des Geistes, [Αμβούργο] 3η έκδ. 1955, 299 κ.ε. J. Lohmann, “Das Verhaltnis des abendlandischen Menschen zur Sprache”, στο: Lexis 3 [1953], 5 κ.ε.

[3] Το μιμείται ο Goethe, Pandora στ. 406: “Ai! Ai! Weh! Weh mir! Weh! Weh! Weh! Ai! Ai mir! Weh!”

[4] Από εδώ προκύπτουν τα ομηρικά σύνθετα ἐξονομάζω, ἐκφάσθαι.

[5] Κικέρων, Orator 5, 5.

[6] Μ. Pohlenz, Die Stoa, [Gottingen] 1948, 37 κ.ε.

[7] W. Schulze, Kleine Schriften, [Gottingen] 1933, 1-7.

ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ

Υπάρχει ένα παλιό γνωμικό: «Ο φόβος χτύπησε την πόρτα και όταν την άνοιξε η πίστη, κανείς δεν ήταν εκεί». Ο φόβος πηγάζει από τις αμφιβολίες που έχουμε. Το αντίδοτο στον φόβο είναι η πίστη.

    

Γνωρίζω μέσα μου ότι δεν είμαι μόνος, ποτέ. Καθώς απαλλάσσεις τον εαυτό σου από τους φόβους, θα αρχίσεις να αναπτύσσεις ένα είδος αυτοπεποίθησης. Ο φόβος καταλαγιάζει όταν εξαφανίζεται η αμφιβολία.

Ο φόβος είναι η φυλακή μας. Πρέπει να τον ξεριζώσουμε κατανοώντας ότι είναι παράλογο να φοβόμαστε οτιδήποτε υπάρχει σε αυτό το σύστημα του οποίου είμαστε μέρος, όπου άπειρη νοημοσύνη διαρρέει τα πάντα.

Μπορούμε να εκλογικεύσουμε τους πιο κοινούς φόβους μας με επίπονη έρευνα και μελέτη. Ή μπορούμε να ξεριζώσουμε τον φόβο με μια σύντομη απλή δήλωση.

• Φόβος αποτυχίας: Οτιδήποτε κάνεις φέρνει αποτέλεσμα.
• Φόβος επίκρισης: Ο δρόμος σου είναι μοναδικός και ιδιαίτερος. Οι γνώμες των άλλων πάντοτε περιέχουν κρίση.
• Φόβος δεινών: Δεν μπορείς να υποφέρεις όταν γνωρίζεις τον εαυτό σου. Μόνο το πρόσωπο που φαντάζεσαι ότι είσαι υποφέρει.
• Φόβος μοναξιάς: Μείνε επικεντρωμένος στον σκοπό σου και ξέχνα το αίσθημα της μοναξιάς.
• Φόβος γελοιοποίησης: Το αν οι άλλοι σε θεωρούν γελοίο δεν έχει καμία σημασία.
• Φόβος επιτυχίας: Αντικατέστησε αυτόν το φόβο με τη γνώση ότι σου αξίζουν η ευημερία και όλα τα αγαθά που έρχονται στον δρόμο σου.

Αυτοί είναι οι έξι φόβοι που συνηθέστερα παρεμβάλλονται στον δρόμο σου. Γνώριζε ότι έχεις μέσα σου τα εφόδια για να μεταμορφώσεις τη ζωή σου, και ο φόβος θα φύγει πριν προλάβεις να πεις: «Απαλλάξου!»

Όταν αποδέχεσαι τον φόβο και μετά κάνεις οτιδήποτε φοβόσουν, διώχνεις αυτές τις ηττοπαθείς σκέψεις. Ακόμα, κάνεις ένα τεράστιο βήμα προς την εξάλειψη της αμφιβολίας από τη ζωή σου.

Ο φόβος και η αμφιβολία είναι συνεταίροι. Εκείνο για το οποίο αμφιβάλλεις θα σου προξενήσει φόβο. Το πραγματικό αντίδοτο της αμφιβολίας και του φόβου είναι η πίστη.

Κατασκευάστηκε μέταλλο που επιπλέει

Νέο υλικό για ελαφρά αυτοκίνητα και αβύθιστα πλοία

Ερευνητές στις ΗΠΑ δημιούργησαν ένα σύνθετο υλικό με μέταλλο, που είναι τόσο ελαφρύ, ώστε μπορεί να επιπλέει στο νερό. Έτσι, ένα σκάφος, κατασκευασμένο από αυτό το υλικό, δεν θα βυθιζόταν, ακόμη κι αν είχε υποστεί σοβαρή ζημιά.

 

Οι μηχανικοί της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και της εταιρείας Deep Spring Technologies (DST), σε συνεργασία με ερευνητές του αμερικανικού στρατού, με επικεφαλής τον καθηγητή Νικχίλ Γκούπτα του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών και Αεροναυπηγών, δήλωσαν πως το πρωτοποριακό υλικό θα μπορούσε επίσης, χάρη στο μικρό βάρος του, να επιτρέψει την εξοικονόμηση καυσίμων τόσο σε σκάφη, όσο και σε οχήματα.

 

Ο αφρός

 

To νέο υλικό είναι ο πρώτος «συντηγμένος αφρός» από ένα συνθετικό κράμα μετάλλου (μαγνησίου), που συνδυάζει την ελαφρότητα και τη δύναμη, καθώς, εκτός από το πολύ μικρό βάρος, διαθέτει επίσης μεγάλη αντοχή στη θερμότητα.

 

Το νέο σύνθετο υλικό έχει πυκνότητα μόλις 0,92 γραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο (έναντι 1 γραμμαρίου ανά κ.μ. του νερού). Ακριβώς επειδή έχει πυκνότητα μικρότερη από το νερό, μπορεί να επιπλέει σε αυτό.

 

Το μυστικό του υλικού έγκειται στο ότι αποτελείται από ένα μεταλλικό πλέγμα (μήτρα) κράματος μαγνησίου, το οποίο μετατρέπεται σε συντηγμένο αφρό με την προσθήκη ισχυρών αλλά πολύ ελαφριών κούφιων σφαιριδίων φτιαγμένων από καρβίδιο του πυριτίου. Το τελικό σύνθετο υλικό έχει μεταβαλλόμενη πυκνότητα και ανθεκτικότητα, ανάλογα με την ποσότητα αυτών των σωματιδίων (σφαιριδίων) που περιέχει στο μεταλλικό κράμα του.

 

Το πλέγμα

 

Η τεχνολογία παραγωγής του νέου υλικού εκτιμάται ότι θα έχει τελειοποιηθεί μέσα στην επόμενη τριετία, οπότε θα έχουν κατασκευασθεί και θα μπορούν να δοκιμασθούν στην πράξη τα πρώτα προϊόντα από αυτό. Ο αμερικανικός στρατός χρηματοδοτεί την έρευνα, επειδή θεωρεί ότι θα μπορέσει να την αξιοποιήσει μελλοντικά για την κατασκευή καλύτερων σκαφών για τις ειδικές δυνάμεις του (π.χ. πεζοναύτες).

Διατροφή στις Πανελλαδικές: Τα Ναι και τα Όχι

Το κύριο βάρος της απόδοσης στις εξετάσεις αναμφισβήτητα φέρει η προετοιμασία που πραγματοποιήθηκε καθ' όλη η διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Πέρα από αυτό όμως η διατροφή τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια των εξετάσεων είναι καθοριστική για την επίδοση των μαθητών.

 

Ωφέλιμα συστατικά και τρόφιμα
Ορισμένα διατροφικά στοιχεία συμβάλλουν στη βελτίωση της αυτοσυγκέντρωσης, της μνήμης και της πνευματικής απόδοσης. Πρόκειται κυρίως για τις βιταμίνες Β12, και Ε, και τον ψευδάργυρο. Τροφές που παρέχουν τα ανωτέρω θρεπτικά συστατικά είναι γενικά τα ζωικά προϊόντα, το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής αλέσεως. Επιπρόσθετα κάποια συστατικά είναι πολύ χρήσιμα για τη ξεκούραση και την τόνωση του οργανισμού όπως το μαγνήσιο, οι βιταμίνες Β1, Β6 και C και τα αμινοξέα τρυπτοφάνη και τυροσίνη. Που θα τα βρούμε; στα σύκα, σε ξηρούς καρπούς, σε πράσινα λαχανικά, στο κρέας, στο σιτάρι, στο ψάρι , στο κοτόπουλο, στα φρούτα στις πατάτες και οι ντομάτες.

 

Γλυκόζη
Η πνευματική καταπόνηση που επιτελείται τόσο κατά τη μελέτη όσο και κατά την ώρα της εξέτασης έχει άμεση ανάγκη από γλυκόζη. Η γλυκόζη είναι το άμεσο και κύριο καύσιμο του εγκεφάλου. Έλλειψη της δημιουργεί ζαλάδες, ατονία, νευρική ένταση ακόμα και ιλίγγους. Να μην ξεχνάμε όμως ότι γλυκόζη δεν παρέχει μόνο η σοκολάτα αλλά και το μέλι, τα φρούτα, οι χυμοί.

 

Καφές
Είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο οι υποψήφιοι να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες καφέ τη περίοδο των εξετάσεων. Αυτή είναι μια εσφαλμένη τακτική μια και έχει αποδειχτεί ότι όσοι ξενυχτούν με τη βοήθεια του καφέ έχουν ελαττωμένη ικανότητα απομνημόνευσης.

 

Λίγο πριν την κρίσιμη στιγμήΗ διατροφή πριν από την ώρα των εξετάσεων πρέπει να περιέχει άφθονα φρούτα, λαχανικά, χυμούς, γάλα, γιαούρτι και δημητριακά. Επιπλέον για να αποφευχθούν τυχών ανεπάρκειες χρήσιμο θα ήταν να λαμβάνεται ένα δισκίο πολυβιταμίνης την ημέρα. Η διατροφή κατά τη διάρκεια της ημέρας των εξετάσεων πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ελαφριά. Ένα βαρύ και λιπαρό γεύμα πριν από την ώρα της εξέτασης μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες γιατί η διάταση στομάχου δημιουργεί αυξημένη διάθεση για ύπνο. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να πηγαίνουμε στις εξετάσεις με γεμάτο στομάχι αλλά σίγουρα ούτε και με άδειο. Αν είμαστε νηστικοί ελλοχεύει ο κίνδυνο υπογλυκαιμίας.

 

 Την ώρα της εξέτασης καλό είναι να υπάρχουν διαθέσιμες τσίχλες ή καραμέλες οι οποίες αποτελούν μια πλούσια πηγή γλυκόζης που τόσο ανάγκη έχει ο οργανισμός.

 

ΝΑΙ	ΟΧΙ
Στα φρέσκα φρούτα και του φυσικούς χυμούς	Στα βαριά, πικάντικα και αλμυρά γεύματα
Στα φρέσκα ωμά και βρασμένα λαχανικά	Στα λιπαρά τρόφιμα
Στο ψωμί και στα δημητριακά ολικής άλεσης	Στα σνακ όπως γαριδάκια- πατατάκια-κρουασάν
Στα άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα	Στο βούτυρο και την κρέμα γάλακτος
Στο ελαιόλαδο και στους ξηρούς καρπούς	Στον πολύ καφέ
Στην ποικιλία στη διατροφή	Στην προσπάθεια απώλειας βάρους κατά τις εξετάσεις
Στην αυξημένη λήψη νερού	Στα αναψυκτικά
Στα συχνά και μικρά γεύματα σε τακτά χρονικά διαστήματα	Στο άδειο στομάχι
Στη σοκολάτα, τις καραμέλες και τσίχλες με ζάχαρη κατά την ώρα της εξέτασης	Στο γεμάτο στομάχι

 Και δεν ξεχνάμε το χρυσό κανόνα της διατροφής:

Ισορροπία - Ποικιλία - Μέτρο

Τι πρέπει να τρώμε πριν και μετά τη γυμναστική;

Αν έπρεπε να φτιάξουμε μια λίστα με τα τρόφιμα που χρειαζόμαστε πριν γυμναστούμε, αυτή θα περιείχε “καλούς” υδατάνθρακες, άπαχη πρωτεΐνη, υγιεινά για την καρδιά λιπαρά και άφθονα υγρά. Το σώμα και οι μύες μας βασίζονται στους υδατάνθρακες για μια γρήγορη δόση ενέργειας, όπως το ψωμί, τα δημητριακά, τα ζυμαρικά και το ρύζι, καθώς και τα φρούτα και λαχανικά. Ταυτόχρονα, οι πρωτεΐνες γεμίζουν τους μύες και τα κύτταρα του αίματος με οξυγόνο.

Χωρίς υγρά, το σώμα μας δεν θα μπορεί να λειτουργήσει σωστά, και η αφυδάτωση είναι ένας από τους πιο κοινούς κινδύνους, ειδικά για όσους ασκούνται έντονα. Φροντίστε να έχετε πιει δύο ποτήρια νερό περίπου δύο ώρες πριν ξεκινήσετε την γυμναστική σας. Πολλοί αθλητές δεν μπορούν να αποφασίσουν αν το νερό είναι αρκετό, ή αν πρέπει να προτιμήσουν ειδικά αθλητικά ποτά. Σε γενικές γραμμές, το νερό αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες μας, αλλά αν γυμνάζεστε για περισσότερο από μία ώρα, σε κλίμα ζεστό και με υψηλή υγρασία, τα ειδικά ποτά μπορούν να βοηθήσουν περισσότερο, μιας και περιέχουν υδατάνθρακες και νάτριο. Άλλη μια περίπτωση που ίσως πρέπει να προτιμήσετε αθλητικά ποτά είναι αν συμμετέχετε σε ομαδικά αθλήματα (για παράδειγμα, ποδόσφαιρο), και αν έχετε την τάση να ιδρώνετε πολύ.

 

Ένα σωστό αθλητικό ποτό περιέχει 14-15 γραμμάρια υδατανθράκων στα 250 ml. Πρέπει επίσης να έχει περίπου 110 mg νατρίου και 30 mg καλίου στην ίδια ποσότητα. Αν ο σκοπός της γυμναστικής σας είναι να χάσετε κιλά, ψάξτε για αθλητικά ποτά με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και θερμίδες . Αν καταναλώνετε μπάρες ενέργειας, φροντίστε να περιέχουν 5 γραμμάρια πρωτεΐνης, ελάχιστους υδατάνθρακες και τα λιγότερα δυνατά λιπαρά. Προσέξτε, όμως τις θερμίδες.

 

Σημαντικό είναι, επίσης, να θυμάστε ότι πριν γυμναστείτε, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να δοκιμάσετε καινούρια φαγητά. Μείνετε πιστοί σε τροφές που ξέρετε ότι το σώμα σας επεξεργάζεται και ανέχεται. Ένα απλό σάντουιτς με κοτόπουλο, για παράδειγμα, είναι πολύ σωστή επιλογή – αποφύγετε όμως οτιδήποτε τηγανητό και υπερβολικά λιπαρό, όπως και τα αναψυκτικά.

 

Είναι κακό να γυμναζόμαστε με άδειο στομάχι;

Εξαρτάται από το είδος της άσκησης. Ένας περίπατος ή χαλαρό τρέξιμο το πρωί δεν απαιτούν τόση ενέργεια – απλά πιείτε ένα ποτήρι νερό πριν βγείτε από το σπίτι.

Για γυμναστική μεγαλύτερης έντασης, που απαιτεί περισσότερη ενέργεια, συμπληρώστε το γεύμα σας με μερικούς εύπεπτους υδατάνθρακες, όπως μια φρυγανιά, ένα κουλούρι ή μια μπανάνα, μαζί με ένα ποτήρι νερό.

Χρειαζόμαστε πρωτεΐνες μετά την γυμναστική;

Είναι καλή ιδέα να καταναλώνουμε πρωτεΐνες μετά τη γυμναστική, μιας και βοηθούν τους μύες να “αναρρώσουν” και να αναπτυχθούν. Η πηγή αυτών των πρωτεϊνών δεν έχει σημασία αν είναι ένα αυγό, ένα ποτήρι γάλα ή ένα ειδικό συμπλήρωμα: το σημαντικό είναι να μην το παρακάνουμε. Χρειαζόμαστε μόνο 10-20 γραμμάρια πρωτεϊνών για τους μύες μας. Αν θέλετε να επιλέξετε συμπλήρωμα πρωτεϊνών, προτιμήστε σκόνες που έχουν σαν βάση πρωτεΐνες γάλακτος, και καταναλώστε το συμπλήρωμα περίπου μισή ώρα μετά την άσκηση, για να παρέχετε πολύτιμα αμινοξέα στους μύες σας.

 

Μια λύση για τους αθλητές αντοχής (ποδηλάτες, μαραθωνοδρόμους), είναι τα ειδικά τζελ. Αυτά τα τζελ είναι συμπυκνωμένοι υδατάνθρακες, και δίνουν μια “έκρηξη” ενέργειας κατά τη διάρκεια της άσκησης. Πρέπει πάντα να καταναλώνονται με άφθονο νερό, ώστε να μην ταράξουν το στομάχι. Τέλος, μια ακόμη τεχνική για τους αθλητές αντοχής – η οποία πλέον δεν χρησιμοποιείται διαδεδομένα – είναι η συσσώρευση υδατανθράκων πριν την άσκηση. Προτείνεται κυρίως για αθλητές που κάνουν πολύ δύσκολη γυμναστική για περισσότερα από 90 λεπτά, και πρέπει να επιβλέπεται από διαιτολόγο.

Εθιστικές σχέσεις

Οι άνθρωποι που δημιουργούν εθιστικές σχέσεις, έχουν συχνά τις καλύτερες προθέσεις. Επιθυμούν ευτυχισμένες και υγιείς σχέσεις. Ωστόσο, κάτω από αυτές τις καλές προθέσεις βρίσκεται μία αγωνιώδης σύγκρουση με την οικειότητα. Με τον εθισμό τους να βασίζεται στο σεξ πρώτα και στην εξαρτητική αγάπη, υπάρχει πάντα ένας κρυφός πόθος: να δουν να ικανοποιούνται οι ανάγκες τους μέσα από συναίσθημα ανασφάλειας.

 

Οι σχέσεις που δημιουργούν οι σύντροφοι κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο μέλλον τους. Όταν γνωρίζουμε ότι υπήρξε δυσλειτουργική σχέση στην οικογένεια τους, οι ερωτικοί σύντροφοι αναζητούν σχέσεις, με ασυνείδητο στόχο να επαναλάβουν ή να επιλύσουν τις εκκρεμότητες από την παιδική τους ηλικία. 

 

Όμως, αυτό που αναζητούμε δεν είναι πάντα να επαναλάβουμε μια σχέση με ένα γονέα. Μπορεί να είναι μια σχέση με οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας η οποία έχει μείνει άλυτη. Πενθώντας τις απώλειες της παιδικής μας ηλικίας και επιτρέποντας στον εαυτό μας να επεξεργαστούμε τον πόνο του παρελθόντος, μας κάνει να είμαστε πιο ελεύθεροι στο να επιλέξουμε θετικές και σταθερές σχέσεις.

 

Ένας τρόπος για να επιτευχθούν τέτοιες σχέσεις είναι να επιδιώκουμε να γνωρίσουμε τους συντρόφους μας πριν εμπλακούμε σεξουαλικά ή ρομαντικά με αυτούς. Προερχόμενοι από δυσλειτουργικές οικογένειες και ερωτευόμενοι τον σύντροφό μας "με την πρώτη ματιά", επιβεβαιώνουμε ότι "ο έρωτας είναι τυφλός" και κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε τα συνηθισμένα, ανθυγιεινά μοτίβα μας με κάποιον τον οποίο γνωρίζουμε ελάχιστα. Είναι δύσκολη υπόθεση να αποφύγουμε να εμπλακούμε σεξουαλικά με κάποιον που μας ασκεί σεξουαλική έλξη, αλλά είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας για την εδραίωση της σχέσης πριν μπει ουσιαστικά κανείς σε αυτήν.

 

Οι εθισμένοι σύντροφοι χρειάζεται να ζήσουν στην πραγματικότητα. Πρέπει να ξεκαθαρίσουν και να προβληματιστούν σχετικά με τις πρώιμες και έντονες φαντασιώσεις τους, όπως ότι π.χ. "αυτό το άτομο μπορεί να με κάνει ευτυχισμένο-η".  Όταν δεν γνωρίζουμε κάποιον καλά, μπορούμε να προβάλουμε όλα τα είδη των επιθυμιών μας πάνω του. Αυτά τα θετικά συναισθήματα αυξάνουν την παραγωγή ενδορφίνης μέσα στο σώμα μας, αλλά δεν μπορούν να βασίζονται στην αλήθεια, καθώς δεν έχουμε καμία πραγματική γνώση για το ποιο είναι το πρόσωπο αυτό. Μόνο ο χρόνος και οι εμπειρίες με ένα άλλο άτομο μπορούν να μας παρέχουν αυτές τις πληροφορίες. 

 

Οι εθιστικές σχέσεις βασίζονται στη δημιουργία υψηλών προσδοκιών που κυρίως παρουσιάζονται στο αρχικό στάδιο της γνωριμίας. Ως εκ τούτου, μία υγιής σχέση θα αναπτυχθεί και θα γίνει πιο στερεή κατά την πάροδο του χρόνου, ενώ μια εθιστική σχέση θα σβήσει γρήγορα σαν πυροτέχνημα. Οι δύο σύντροφοι όμως στην εθιστική σχέση, έχουν μεγάλη δυσκολία να αντιμετωπίσουν τις κανονικές δυσκολίες που προκύπτουν, ενώ οι σύντροφοι που βρίσκονται σε υγιείς σχέσεις αντιμετωπίζουν και ξεπερνούν συχνά τις δυσκολίες τους από την αρχή. Η τρομερή έλλειψη ειλικρίνειας και η οδυνηρή αλήθεια που κρύβεται κάτω από το επιφανειακό "καλό" της σχέσης δεν προδιαθέτει ασφάλεια ώστε να επικοινωνηθεί ανοιχτά από κανέναν από τους συντρόφους στην εθιστική σχέση. Πρόκειται για μια σχέση που πάσχει σημαντικά στην αληθινή οικειότητα.
 

Η αληθινή οικειότητα προδιαθέτει τη δυνατότητα οι σύντροφοι να μιλούν ανοιχτά για τους φόβους τους, τις ανησυχίες τους, να σκάβουν τα θέματα πιο κάτω από την επιφάνεια και τα οποία είναι επικίνδυνα προς συζήτηση. Αυτό δεν συνεπάγεται όμως ότι πρέπει να κατηγορηθεί ένας από τους δύο συντρόφους ή να ξεφύγει η σχέση και να μπει σε εντάσεις και τσακωμούς για να αποφευχθεί η ανάληψη της ευθύνης που είναι τόσο χαρακτηριστικό μιας εθιστικής σχέσης.

 

Κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας, οι, μελλοντικά, εθισμένοι σύντροφοι, εκπαιδεύονται ωστε να μην μπορούν να καλλιεργήσουν με ασφάλεια την αυθεντικότητα και την αλήθεια στις σχέσεις τους ακόμα και με αυτούς που αγαπούν. Αντίθετα, μαθαίνουν να χτίζουν γύρω τους αμυντικούς μηχανισμούς απέναντι στους άλλους, μένοντας απομονωμένοι και αποστασιοποιημένοι από τα ίδια τα συναισθήματά τους. Υιοθετώντας αυτό το στυλ αντιμετώπισης και στις ενήλικες σχέσεις, είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσουν τότε τοξικές, εθισμένες σχέσεις.

Λόγοι που ντρεπόμαστε στο σεξ

Σεξουαλική λειτουργία και ηθική ανατροφή

Η ηθική μας είναι μια πολύπλοκη εγκεφαλική λειτουργία η οποία χρήζει μίας ξεχωριστής αναφοράς σε αυτήν, καθώς συχνά επιδρά στην σεξουαλική λειτουργία πολλών ανθρώπων.  Σχετίζεται με την λειτουργία της λογικής σκέψης και μπορεί να επιδρά στην συναισθηματική μας διάθεση. Η ηθική, Το τι είναι «καλό», τι είναι «κακό», είναι κάποιοι «κανόνες» οι οποίοι έχουν «μαθευτεί και αποθηκευτεί» στην μνήμη μας. Οι πιο πολλοί έχουν «αποθηκευτεί» σε μία ασυνείδητη «περιοχή» της μνήμης μας  και τους εφαρμόζουμε συχνότατα ασυνείδητα, χωρίς να το καταλαβαίνουμε και χωρίς να τους αμφισβητούμε.

 

Έτσι για παράδειγμα, μία γυναίκα η οποία μεγάλωσε σε ένα αυστηρής ηθικής περιβάλλον όπου η σεξουαλική πράξη εθεωρείτο ανήθικη, συμβαίνει συχνά να κάνει «ενοχικές σκέψεις», να νιώθει τύψεις ότι πράττει κάτι «κακό», ακόμη και με τον μόνιμο σύντροφό της. Οι ενοχικές σκέψεις αυτές (συχνά ασυνείδητες) δημιουργούν ένα είδος άγχους στο άτομο (συχνά επίσης μη συνειδητό), το οποίο το μυαλό μας έχει την «ικανότητα» να το σωματοποιεί.  Έτσι, όπως αναφέραμε προηγουμένως, η λειτουργία της σκέψης (ενοχές) επηρεάζει αρνητικά την συναισθηματική διάθεση, και μαζί οι δύο τους, επηρεάζουν αρνητικά την σεξουαλική επιθυμία, διέγερση και απόλαυση.

 

Το μυαλό σε μία τέτοια κατάσταση, ενεργοποιεί τον «συναγερμό του άγχους» «σωματοποιώντας» τις ενοχές αυτές. Έτσι η γυναίκα στο παράδειγμα μας, μπορεί να βιώνει έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, διέγερσης, απόλαυσης, σε  κάποιες περιπτώσεις ακόμη και έντονο πόνο (δυσπαρεύνια) κατά την σεξουαλική πράξη, ο οποίος δεν οφείλεται σε «οργανικά αίτια». 

 

Συνειδητά, το άτομο συνήθως δεν αντιλαμβάνεται τους λόγους του πόνου αυτού ή της μειωμένης σεξουαλικής επιθυμίας ή απόλαυσης. Αποτέλεσμα είναι πολλοί άνθρωποι να  πιστεύουν ότι έτσι είναι ο εαυτός τους (αγνοώντας τους ψυχολογικούς παράγοντες που επιδρούν στην σεξουαλική λειτουργία), πιθανά και πολλοί άλλοι άνθρωποι. Δεν μπορούν δηλαδή να αντιληφθούν ότι δεν έχουν οργασμό διότι δεν είχαν ποτέ για να γνωρίζουν πως είναι και ότι δεν έχουν.  Επίσης παρατηρείται κάποιες φορές να υπάρχει κάποια «κορύφωση» της σεξουαλικής διέγερσης, η οποία παρότι δεν φτάνει στο επίπεδο του οργασμού, το άτομο μπορεί να την θεωρεί ως οργασμό. Πολύ συχνά παρατηρείται κάτι ανάλογο στο ανδρικό φύλο, σε περιπτώσεις πρόωρης εκσπερμάτισης ή στυτικής δυσλειτουργίας  (εδώ, αιτία του άγχους μπορεί να είναι και άλλη, πχ  η επιτυχία ικανοποίησης της συντρόφου).

 

Το δυσάρεστο το οποίο συμβαίνει συχνά,  είναι το άτομο λανθασμένα, να «κατηγορεί» τον εαυτό του, νομίζοντας ότι δεν είναι σεξουαλικά φυσιολογικό και να μην αντιμετωπίζει το θέμα αυτό με την βοήθεια ειδικού, πιθανά λόγω ντροπής.

Ερωτική απιστία

Οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τις πρώτες ενδείξεις της παρεκτροπής επειδή συγκρούονται με καθιερωμένους μύθους και στερεότυπα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου, τα άτομα που ρέπουν προς το ερωτικό παραστράτημα. Υπάρχει η αντίληψη ότι οι περιπέτειες προκύπτουν μόνο σε συγκεκριμένους τύπους συνανθρώπων μας.Ακολουθούν κάποιες εσφαλμένες πεποιθήσεις που απηχούν αυτή την αντίληψη.

 

Δεν θα τα μπλέξει με άλλον αν είναι αφοσιωμένη μητέρα. 

Και είναι "αδύνατον να κάνει κάτι που θα βλάψει τα παιδιά της". Η αφοσίωση στα παιδιά δεν αποκλείει τη σύναψη εξωσυζυγικού δεσμού. Πολλές γυναίκες μάλιστα που ειδάλλως θα χώριζαν, έμειναν παντρεμένες για το καλό των παιδιών χωρίς να εγκαταλείψουν την παράλληλη σχέση. 

 

Δεν θα τα μπλέξει με άλλη αν έχει ισχυρές θρησκευτικές και ηθικές πεποιθήσεις. 

Θυμάμαι ολοζώντανα τη σφοδρότητα της απογοήτευσης μιας γυναίκας όπως μου την περιέγραψε η ίδια όταν ανακάλυψε ότι ο άνδρας της είχε ερωμένη. "Ήταν ένας στυλοβάτης της κοινωνίας, θεοσεβουμενος,ποτέ δεν έκανε κάτι επιλήψιμο. Είμαι συντετριμμένη" Ο κλονισμός της ήταν ισχυρότερος επειδή θεωρούσε τον άνδρα της απρόσβλητο.

 

Δεν θα τα μπλέξει με άλλον αν δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστική. 

Επειδή όλοι φαντάζουμε πιο ελκυστικοί στα μάτια μιας καινούργιας γνωριμίας και το σεξουαλικό ενδιαφέρον επιτείνει την ελκτικοή δύναμη των ανθρώπων, το επιχείρημα αποδεικνύεται σαθρό. Στην πραγματικότητα αν ένα άτομο δεν βρίσκει το ταίρι του ελκυστικό, σε αντίθεση με κάπιο άγνωστο πρόσωπο, η πιθανότητα να συνάψει το απωθητικό άτομο παράνομο δεσμό είναιδ ραματικά αυξημένη σε σχέση με το ενδεχόμενο εκτροπής ενός εκλυστικού ανθρώπου. 

 

Οι περιπέτειες προκύπτουν μόνο σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες. 

Πολλοί νιώθουν ανασφαλείς εφόσων ο σύντροφός τους δεν ασκεί κάποιο από από τα στραφτερά επαγγέλματα που είναι παραδοσιακά συναρτημένα με τις ερωτικές τους παρεκτροπές όπως αυτό του ηθοποιού του μουσικού αλλά και επαγγέλματα που έρχονται σε επαφή με πολύ κόσμο. Η απιστία όμως δεν είναι προνόμιο κανενός επαγγέλματος είναι θέμα χαρακτήρα. Η απιστία αγγίζει όλα τα κοινωνικά επαγγέλματα όλα τα κοινωνικά στρώματα και όχι μόνο όσους απολαμβάνουν υψηλή δημοτικότητα και κοινωνικότητα. 

 

Οι περιπέτειες προκύπτουν σε εκείνους που ταξιδεύουν.

Ο ισχυρισμός συνδέεται άμεσα με το στερεότυπο της προηγούμενης κατηγορίας που θέλει την περιπέτεια συναρτημένη με συγκεκριμένες επαγγελματικές ιδιότητες. Όσοι δεν έχουν συντρόφους σε ανάλογα επαγγέλματα ξεφυσούν με ανακούφιση. Στις γυναίκες το φαινόμενο των μετακινήσεων για επαγγελματικούς λόγους είναι ούτως ή άλλως περιορισμένο. Ωστόσο πολλοί άνδρες αντιτίθενται δριμύτατα στα ταξίδια των συζύγων τους επειδή πιστεύουν ότι με αυτόν τον τρόπο θα τις αποτρέψουν από ενδεχόμενη εμπλοκή σε εξωσυζυγικές σχέσεις. Μπορεί τα ταξίδια να καθιστούν ευκολότερη την απόκρυψη της παρεκτροπής αλλά αυτό δε σημαίνει ότι απιστούν μόνο όσοι τξιδεύουν. 

Οι απόψεις αρκετών ανθρώπων για την απιστία είναι πολύ συχνά εσφαλμένες. Οι περισσότεροι από εμάς καταλήγουμε να υιοθετούμε στερεότυπες θέσεις και αντιλήψεις για να ξορκίσουμε τις φοβίες μας. Τακτική που δυστυχώς συμβάλλει στην τάση εκλογίκευσης των ανησυχιών μας και απόκρυψης των υποψιών μας από τους συντρόφους μας. 

ΠΟΙΟΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΤΡΙΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ;Τα χαρακτηριστικά του !
Συχνά ακούμε πως βρισκόμαστε στην εποχή της σεξουαλικής απελευθέρωσης και της πτώσης των ηθικών ορίων και φραγμών. Αφού είναι έτσι όμως γιατί η λέξη απιστία αντηχεί στα αυτιά μας τόσο αρνητικά; Παρόλο που υπάρχουν εξαιρέσεις η πλειοψηφία των ανθρώπων αντιλαμβάνεται την απιστία ως κάτι αρνητικό και σχεδόν κανείς δεν θα ήθελε να τη βιώσει. Ο αριθμός όμως των ατόμων που τελικά απιστούν είναι πολύ μεγάλος.

 

Είναι οι άνδρες και οι γυναίκες εκ φύσεως πολυγαμικά όντα;

Στην πλειονότητα τους οι κοινωνίες τους ανθρώπινου είδους, έχουν ως ιδανική επιλογή την μονογαμία. Οι περισσότεροι άνθρωποι δημιουργούν και διατηρούν μακροχρόνιες σεξουαλικές σχέσεις ανάμεσα σε έναν άνδρα και σε μια γυναίκα. Αυτό είναι κάτι που δεν συμβαίνει σε πολλά άλλα είδη, όπως για παράδειγμα στους χιμπατζήδες, οι οποίοι δεν κάνουν μακροχρόνιες σχέσεις, αλλά εφήμερους δεσμούς.  Από την άλλη μεριά όμως, διαπολιτισμικές έρευνες έχουν δείξει ότι και σε πολλούς ανθρώπινους πολιτισμούς ο άνδρας που πληροί κάποια συγκεκριμένα κριτήρια (π.χ. μεγάλη οικονομική άνεση-εξουσία), έχει το δικαίωμα να έχει περισσότερες από μια συζύγους.

 

Σε όλες τις εποχές, όταν ένας άνδρας είχε τη δυνατότητα και τη δύναμη να ελέγξει ή να προσελκύσει πολλές γυναίκες το έκανε (Betzig, 1992). Αυτό είναι εμφανές και στις μέρες μας, αφού αρκετοί διάσημοι καλλιτέχνες, και γενικότερα όσοι έχουν χρήματα, δόξα και κύρος, μπορούν να κατακτήσουν πολλές γυναίκες με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Οι γυναίκες από την άλλη μεριά, μπορεί να παρεκκλίνουν από τη μονογαμία, και να έχουν πολλούς συντρόφους, όταν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους διαθέσιμους άνδρες. Συνήθως ό άνδρας που θα προτιμήσουν θα είναι «υψηλότερου κύρους» και θα έχει ήδη μία σύντροφο. Όταν υπάρχουν στη διάθεση τους αρκετοί κατάλληλοι σύντροφοι, οι γυναίκες μπορεί να προτιμούν σύντομες παράνομες ερωτικές σχέσεις (Campbell, 1995).

 

Έρευνες έχουν δείξει (π.χ. Buss & Schmitt, 1993). ότι οι άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες επιθυμούν περισσότερες σεξουαλικούς συντρόφους. Επίσης, σε αντίθεση με τις γυναίκες,  προσδοκούν σεξουαλική επαφή με τη γυναίκα μετά από μια πολύ σύντομη γνωριμία, όταν ξέρουν ότι δεν θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην «επίσημη» σχέση τους.

Φυσικά αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να είναι επηρεασμένα από τα κοινωνικά πρότυπα που θέλουν τις γυναίκες «σεμνές» και μονογαμικές, ενώ τους άνδρες «ζωηρούς» και κυνηγούς. Αυτά τα πρότυπα επιτρέπουν στους άνδρες ένα τέτοιο παράπτωμα, αλλά για τις γυναίκες κάτι τέτοιο συνήθως ακολουθείται από πολύ αρνητική κριτική. Έτσι, ίσως ασυνείδητα, οι απαντήσεις των γυναικών στην έρευνα μπορεί να επηρεάστηκαν από τις κοινωνικές προσταγές.

 

Ποιοί γίνονται όμως τα τρίτα πρόσωπα;

Ας επικεντρωθούμε τώρα στην ψυχολογία εκείνων, ανδρών και γυναικών, οι οποίοι επιλέγουν να είναι τα τρίτα πρόσωπα σε μία σχέση. Εδώ δεν μιλάμε για την μεμονωμένη-τυχαία σεξουαλική επαφή, αλλά για την σύναψη μιας παράλληλης σχέσης. Συνήθως, τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται πολύ αρνητικά από την κοινωνία και πολλές φορές τους αποδίδεται το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την διάπραξη της απιστίας. Είναι όμως πραγματικά έτσι; 

Από ό, τι φαίνεται κανένας δεν μπορεί να εισχωρήσει σε μια σχέση αν δεν βρει το χώρο για να το κάνει. Κάποιος θα πρέπει να του ανοίξει τη πόρτα. Συνήθως αυτή τη πόρτα την ανοίγει το ζευγάρι, όχι μόνο το άτομο που απιστεί, αλλά και οι δύο σύντροφοι. Η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των δύο συντρόφων, τα καταπιεσμένα συναισθήματα και θέλω, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες,  η ρουτίνα,  η συναισθηματική και η σεξουαλική αποξένωση, η αρνητική κριτική και τόσοι άλλοι παράγοντες μπορούν να δημιουργήσουν ένα μεγάλο κενό στη σχέση, το οποίο και έρχεται να γεμίσει το τρίτο πρόσωπο.

 

Τις περισσότερες φορές το τρίτο πρόσωπο δεν είναι αυτό που καταστρέφει μια σχέση, αλλά εισχωρεί σε μια σχέση που ήδη δεν ήταν αρκετά ικανοποιητική. Για ποιο λόγο όμως ένας άνθρωπος επιλέγει να δημιουργήσει μια σχέση, ενώ ξέρει εξ αρχής ότι δεν θα έχει την «αποκλειστικότητα»;

 

Ένας πρώτος λόγος είναι ο έρωτας, το πάθος. Μπορεί πραγματικά το τρίτο πρόσωπο να ερωτευτεί το δεσμευμένο άτομο τόσο πολύ ώστε να μην μπορεί να αντισταθεί στο πειρασμό. Είναι γνωστό ότι ο έρωτας κάνει τους ανθρώπους να μην σκέφτονται με τη λογική, αλλά με το συναίσθημα, και είναι ικανός να τους κάνει να υπερβούν τα όρια τους και τις αρχές τους.

 

Ένας άλλος λόγος είναι ότι το τρίτο πρόσωπο μπορεί να έχει χαμηλή ενσυναίσθηση. Δηλαδή μπορεί να μην αντιλαμβάνεται τον πόνο που θα προξενούσε η αποκάλυψη της παράλληλης σχέσης στο απατημένο άτομο. Μπορεί να είναι τόσο πολύ εστιασμένο στις δικές του ανάγκες και να έχει ως προτεραιότητα την ευχαρίστηση του, χωρίς να νοιάζεται για τα συναισθήματα των άλλων.

 

Πολλές φορές το τρίτο πρόσωπο πιστεύει πως το άλλο άτομο θα χωρίσει και θα επιλέξει να είναι μαζί του. Σε αυτό συμβάλλει πολλές φορές και η στάση του άπιστου ατόμου, η οποία δείχνει στο τρίτο πρόσωπο ότι αναγκάζεται να βρίσκεται στην επίσημη σχέση του, ότι θα χωρίσει με την πρώτη ευκαιρία και ότι σύντομα θα είναι ελεύθεροι να ζήσουν τον έρωτά τους. Ο έρωτας κάποιες φορές κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν σε ψεύτικα όνειρα, επειδή έχουν τόσο πολύ ανάγκη να τα πιστέψουν.

 

Επίσης, υπάρχουν και εκείνα τα τρίτα πρόσωπα που έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ασυνείδητα πιστεύουν πως δεν τους αξίζει να αγαπηθούν ολοκληρωτικά. Πιστεύουν πως δεν τους αξίζει να έχουν μια φυσιολογική και αποκλειστική σχέση με έναν άνθρωπο και έτσι αποδέχονται να μοιράζονται με κάποιον άλλον το αντικείμενο του πόθου τους. Άτομα που έχουν μάθει να βιώνουν τις στενές σχέσεις ως απορριπτικές, συνεχίζουν να συνάπτουν σχέσεις με ανθρώπους που θα τους απορρίψουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ώστε να επιβεβαιώσουν τελικά την ριζωμένη τους πεποίθηση ότι δεν έχουν οι ίδιοι αξία.

 

Τώρα υπάρχουν και εκείνα τα άτομα τα οποία γίνονται τα τρίτα πρόσωπα σε μια σχέση επειδή συνήθως χωρίς να το ξέρουν, ασυνείδητα, δεν επιθυμούν πραγματικά τη δημιουργία μια στενής ερωτικής σχέσης. Πιο απλά, φοβούνται να αγαπήσουν και να έρθουν πολύ κοντά με ένα άλλο άτομο. Φοβούνται να δεσμευτούν, αλλά δεν μπορούν να είναι και μόνα τους. Έτσι, επιλέγουν να συνάπτουν ερωτικούς δεσμούς οι οποίοι στη πραγματικότητα τους δίνουν την αίσθηση της ανεξαρτησίας και της συναισθηματικής απόστασης.

 

Κάποιες φορές τα τρίτα πρόσωπα είναι άτομα ανταγωνιστικά που έχουν ανάγκη από επιβεβαίωση. Με το να κατακτήσουν και να «κλέψουν» κατά κάποιον τρόπο το/τη σύντροφο κάποιου άλλου, νιώθουν ότι παίρνουν αξία και ότι είναι πιο σημαντικοί. Με αυτό τον τρόπο παίρνουν την επιβεβαίωση που χρειάζονται και παροδικά νιώθουν καλύτερα με τον εαυτό τους. Φαίνεται πως συχνότερα τέτοια άτομα είναι γένους θηλυκού, αφού έχουν εκ φύσεως μια πιο ανταγωνιστική στάση προς τις άλλες γυναίκες και γενικά θεωρούν πως για να έχει διαλέξει μια άλλη γυναίκα κάποιον, τότε σημαίνει πως αυτός είναι σημαντικός.

 

Κλείνοντας θα πρέπει να πούμε ότι πολλοί άνθρωποι εμπλέκονται σε μια τέτοια κατάσταση, έστω και μια φορά στη ζωή τους. Έχει φανεί ότι τις περισσότερες φορές το τρίτο πρόσωπο τελικά θα πληγωθεί, αφού το δεσμευμένο άτομο δύσκολα διαλύει την επίσημη σχέση του, ιδιαίτερα αν μιλάμε για παντρεμένα άτομα. Αν μέσα σε αυτό το άρθρο είδες κάπου τον εαυτό σου, σκέψου τους λόγους που σε οδηγούν να διατηρείς μια μη λειψή σχέση και ίσως συνειδητοποιήσεις ότι σου αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό. Γιατί να μην μοιραστείς τον εαυτό σου με κάποιον που θα μπορεί να τον απολαύσει ολοκληρωτικά, όπως και εσύ εκείνον;

 -----------------

Βιβλιογραφία

Betzig, L. (1992). Roman polygyny. Ethology and Sociobiology. 13, 309-349.

Buss, D.M., & Schmitt, D.P. (1993). Sexual strategies theory: An evolutionary perspective of human of human mating. Psychological Review, 100, 2014-32.

Campbell, A. (1995). A few good men: Evolutionary psychology and female adolescent aggression. Ethology and Sociobiology, 16, 99-123.

Η «τέχνη» της απόρριψης

Εάν σας έλεγαν πως θα μένατε σε ένα μέρος αποκομμένο από τον υπόλοιπο κόσμο και έχετε το δικαίωμα να διαλέξετε ένα επιπλέον άτομο για να έρθει μαζί σας, ποιον θα επιλέγατε για να περάσετε το υπόλοιπο της ζωής σας;

Η απάντηση έρχεται από μόνη της, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, χωρίς καν να την φιλτράρουμε. Γιατί όταν μιλάμε υποθετικά μπορούμε και να κρυφτούμε πίσω από αυτή. Έτσι κι αλλιώς ποιος μπορεί να κρίνει μία αβάσιμη απάντηση; Οπότε υποθετικά μιλώντας, θα επιλέγαμε να είμαστε με έναν άνθρωπο που νιώθουμε πολύ περισσότερα συναισθήματα από ένα απλό «μου αρέσει»; Που έχουμε μοιραστεί μαζί του εμπειρίες, στιγμές, γέλια και κλάματα; Θα ήταν κάποιος που μας κάνει συνέχεια να γελάμε ή κάποιος που μας έχει στεναχωρήσει πολύ περισσότερο από όσο θα μπορούσαμε να αντέξουμε; Κάποιος που μας έχει «ραγίσει» την καρδιά πολλές φορές και γυρνάει πίσω κάθε φορά μετανιωμένος ή ακόμα κάποιος που δεν ξαναεπέστρεψε παρά το όσα υποτίθεται πως ένιωθε; Με λίγα λόγια, θα επιλέγαμε να είμαστε με έναν άνθρωπο που μας έχει απορρίψει;

Η συναισθηματική απόρριψη είναι πολύ δύσκολο να γίνει κατανοητή ή ακόμα και αποδεκτή από τον άνθρωπο. Όταν δημιουργούνται έντονα συναισθήματα είναι φυσικό επακόλουθο να επενδύουμε συναισθηματικά στη σχέση στην οποία βρισκόμαστε, όπως επίσης φυσικό επακόλουθο είναι να μην μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε πώς κάποιος μπορεί να μας απορρίψει και να μην θέλει να είναι πια μαζί μας. Τα συναισθήματα που δημιουργούνται στην πορεία είναι ανάμεικτα και πολλές φόρες περνάμε από στάδια μέχρι να τα αποδεχτούμε. Νομίζω η συνειδητοποίηση της κατάστασης έρχεται πολύ αργότερα και πιστεύω πως δεν σταματάμε να ελπίζουμε σε μία ενδεχόμενη επιστροφή εκείνου που μας απέρριψε. Παρ’ όλα αυτά, συνήθως δεν είμαστε σε θέση να δεχτούμε οποιαδήποτε συμβουλή μας δοθεί από το κοντινό μας περιβάλλον, πιστεύοντας πως εκείνοι είναι έξω από την κατάσταση την οποία βιώνουμε όποτε, βάση του δικού μας σκεπτικού, αυτό και μόνο, τους καθιστά ανίκανους να έχουν οποιαδήποτε άποψη πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Στα δικά μας τα ματιά, φαίνεται να έχουν παρεξηγήσει την κατάσταση. Το ότι δεν τον ξέρουν τόσο καλά όσο εμείς τους κάνει να έχουν μία λανθασμένη εικόνα, είναι μία από τις δικαιολογίες που σκεφτόμαστε για να εξηγήσουμε την συμπεριφορά του.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να δούμε τα πράγματα λίγο πιο σφαιρικά. Ας εξαιρέσουμε την συναισθηματική φόρτιση και ας προσπαθήσουμε να σκεφτούμε λίγο πιο ξεκάθαρα. Γιατί έχουμε την τάση να μην δεχόμαστε την απόρριψη και να επιστρέφουμε σε αυτό το άτομο που φαινομενικά είναι αδιάφορο για εμάς;

Ίσως γιατί από μικρή ηλικία μαθαίνουμε πως πρέπει να είμαστε αποδεκτοί από το κοινωνικό μας περιβάλλον. Δημιουργώντας μία σχέση με έναν άνθρωπο και αναπτύσσοντας αισθήματα για εκείνον, μας φαίνεται δύσκολο να δεχτούμε το ότι ίσως και να μην του είμαστε τόσο «αρεστοί» τελικά και τα συναισθήματά μας να πέφτουν στο κενό χωρίς αποδέκτη.

Η απόρριψη πονάει και μας κάνει να παρουσιάζουμε έναν διαφορετικό εαυτό, πιο ευάλωτο από αυτόν που είχαμε συνηθίσει να εκδηλώνουμε.

Σχετική έρευνα που εξέταζε το πως λειτουργεί ο εγκέφαλος όταν δέχεται απόρριψη αποδεικνύει πως ενεργοποιείται ο ίδιος μηχανισμός «παυσίπονο» τόσο για τη μείωση του ψυχικού πόνου όσο και για τον σωματικό πόνο. Σύμφωνα με τους ερευνητές μάλιστα, όταν ο οργανισμός βιώνει σωματικό πόνο, ο εγκέφαλος απελευθερώνει οπιοειδείς ουσίες ανάμεσα στους νευρώνες, απαλύνοντας σημαντικά τα σήματα του πόνου.

Επομένως, όταν αντιμετωπίζουμε μία τόσο έντονα συναισθηματικά φορτισμένη κατάσταση, το να ρίχνουμε την ευθύνη στον εαυτό μας κατηγορώντας τον πως είναι φανερά ανεπαρκής, είναι λάθος και σίγουρα δεν μας βοηθάει στην προσωπική μας εξέλιξη.

Όλες οι δυσκολίες που μας έρχονται, μας βοηθάνε να γινόμαστε πιο δυνατοί και μαθαίνουμε να τις αντιμετωπίζουμε πιο σωστά την επόμενη φορά που θα τις συναντήσουμε. Όσες φορές κι αν βρεθούμε αντιμέτωποι με την απόρριψη θα μας πονάει, αλλά ίσως καταφέρουμε να την δεχτούμε και να προχωρήσουμε πιο εύκολα, συνειδητοποιώντας πως η ζωή είναι τόσο ωραία για να αναλωνόμαστε σε ανθρώπους που ίσως δεν μας εκτίμησαν αρκετά.

Τα μάτια μου και τα μάτια σου βλέπουν αλλιώς

Απόγευμα, κάθεσαι στην παραλία απολαμβάνοντας τα χρώματα που παίρνει το δειλινό. Ο ήλιος βουτάει στον ορίζοντα δωρίζοντας χρυσόμελο φως στον ουρανό. Πιο ψηλά, τα σύννεφα δημιουργούν ροζ και μωβ ανταύγειες. Κι εσύ κάθεσαι ατενίζoντας το μεγαλείο της φύσης, ακούγοντας τους παφλασμούς των νερών να παίζουν το δικό τους τραγούδι.

Είναι εκείνες οι στιγμές που η μοναξιά σου δε μοιάζει καθόλου με μοναξιά, γιατί το είναι σου μαγεύεται από τη φύση και γίνονται ένα. Είναι η ώρα εκείνη που θυμάσαι τους ανθρώπους που πέρασαν από τη ζωή σου, άλλοι για λίγο, άλλοι για πολύ, και χαμογελάς στη θύμισή τους. Χαίρεσαι απλώς και μόνο για την ύπαρξη τους, για το γεγονός ότι διασταυρώθηκαν οι δρόμοι σας και σε άλλαξαν, για την ελπίδα ότι μπορούν ίσως και αυτοί να αντικρύσουν την ομορφιά που βλέπουν τα μάτια σου.

Στην πραγματικότητα, κανείς δε μπορεί να δει ό,τι βλέπεις εσύ. Κανείς δε μπορεί ν’ αντιληφθεί και να βιώσει μια εμπειρία με τον ίδιο τρόπο με σένα. Πρόκειται γι’ αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν υποκειμενικότητα της εμπειρίας.

Για σένα αυτό το δειλινό μπορεί να είναι ιερό, γιατί σου δίνει την ευκαιρία να χαθείς στις σκέψεις σου. Για κάποιον άλλο μπορεί να είναι ένα ακόμη δειλινό που γυρνάει εξαντλημένος από τη δουλειά του και να μη δώσει σημασία ούτε στα χρώματά του, ούτε στο δροσερό αεράκι που αφήνει πίσω του ο ήλιος καθώς βασιλεύει. Σε ένα τρίτο άτομο, ένα ζωγράφο φερ’ ειπείν, μπορεί η δύση να του αρέσει εξίσου γιατί του πρόσφερε την έμπνευση που έψαχνε για μέρες.

Καθένας τελικά βιώνει κάθε στιγμή μέσα από ένα δικό του πρίσμα, όπως ακριβώς μοναδικός είναι και ο ίδιος. Μια ξεχωριστή και ανεπανάληπτη οντότητα, σφυρηλατημένη από ό,τι είναι και από ό,τι έζησε. Διφυής, από σώμα και πνεύμα, σαν τις ανάγκες του, ανάγκη για Εγώ και ανάγκη για τους Άλλους.

Ωστόσο, συμβαίνει πολύ συχνά σήμερα αυτή η υποκειμενικότητα, η διαφορετικότητα να μας χωρίζει. Ξεχνάμε ή αδυνατούμε να καταλάβουμε πως ο άνθρωπος απέναντι μας δεν μπορεί ούτε υποχρεούται να ζει, να αντιλαμβάνεται ή να σκέφτεται από την ίδια σκοπιά με τον εαυτό μας. Λησμονούμε πως, αυτό που στο μυαλό μας φαντάζει αδιαμφισβήτητη αλήθεια, προέρχεται από τη δική μας γραμμή: από τις σκέψεις, τις ασχολίες, τις ιδέες μας, τις ιδέες των γονιών μας, τις σχέσεις μας, τα ενδιαφέροντα μας. Άλλωστε, η δική μας αδιαμφισβήτητη αλήθεια ίσως είναι πολύ μακρυά από την πραγματικότητα κάποιου που ακολούθησε διαφορετικό μονοπάτι για να φτάσει σ΄αυτό που είναι σήμερα. Γιατί όμως κάτι τέτοιο μας απομακρύνει;

Ζούμε σε μια κοινωνία όπου όλοι αναζητούμε την συντροφικότητα, αλλά δυσκολευόμαστε να κάνουμε οποιαδήποτε έκπτωση εγωισμού για να την αποκτήσουμε, ενώ θα ήταν τόσο απλό να αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα του άλλου και να σταθούμε πλάι του. Ζητούμε διακαώς να ταυτιστούμε με τους γύρω μας, με οποιοδήποτε τρόπο και οποιοδήποτε κόστος, για θέματα ευτελή, ώσπου αποξενωνόμαστε. Ώσπου η μοναξιά φαντάζει ελευθερία, γιατί μας επιτρέπει να ξεχάσουμε τα χάσματα ανάμεσά μας. Μα η απάντηση δεν είναι αυτός ο ατομισμός. Αν κατανοούσαμε πως στην ουσία, παρά την επιφάνεια, όλοι μοιάζουμε αρκετά, θα συνειδητοποιούσαμε πως ο κόσμος είναι εξίσου όμορφος για κάθε ζευγάρι μάτια που τον αντικρίζουν διαφορετικά. Φαντάσου πόσο όμορφος θα ήταν αν μοιραζόμασταν όλες αυτές τις διαφορετικές εικόνες! Γιατί «η ευτυχία είναι αληθινή μόνο όταν τη μοιράζεσαι».

ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ

Πες μου τι δεν αντέχεις?

« Τους “καρπούς” που ξεραίνει ο ήλιος…

«Την κυνική φιλοσοφία ‘’Εμείς διαφέρουμε από τους άλλους σκύλους διότι εμείς δεν δαγκώνουμε τους εχθρούς αλλά τους φίλους’’

 «Τις εγωικές διαταραχές…

«Tην ισχυρογνωμοσύνη και τις εύκολες αποφάσεις ..

« Τους ανθρώπους που με ευκολία καταδικάζουν ενώ δεν “ακούνε” τις λέξεις που μπορεί να επικαλεστούν την αθωότητα ή την άφεση…

« Τα πρόσωπα που κοιτάζουν σιωπηλά και ερευνητικά τον άλλον ενώ η “λαλιά” μπορεί να γίνει έναρθρη κραυγή που κατευνάζει…

« Τις αγάπες που δεν έχουν τη δύναμη να κάνουν άλματα …να συγχωρούν …να κάνουν “αλάνα” την καρδιά τους…

« Τα Πρωινά που το ρολόι ηχεί-τι μηχανισμός και τούτος!

« Τα μεσημέρια όταν από το ανοιχτό παράθυρο βλέπω το φάντασμα του χθες να περιδιαβαίνει τον κήπο με τις κίτρινες τριανταφυλλιές…

« Τα βράδια πού ορίζουν να περάσουν την πόρτα μου ενώ δεν έχω το κατάλληλο φως να διαβάσω τα μικρά γράμματα που καθορίζουν την ζωή μου…

« Τον χιονιά που νεκρώνει τις βοκαμβίλιες...

 Πες μου τι αντέχεις?

« Την ορχιδέα και την βελούδινη υφή της….

« Την ανοχή αλλά όχι την υποταγή…

« Την ευδαιμονία, την ολοκλήρωση, την πληρότητα χωρίς ψευδαισθήσεις…

« Την υπομονή στις αδυναμίες των φίλων …’’Ουδείς τέλειος’’

« Την αγάπη όταν εμπεριέχει πάθος….

« Τον καρπό του δέντρου της γνώσης….

« Τα πετάγματα και τη μαγεία τους

« Το Ερεβοκτόνο φως και τη λάμψη του….

Άλλο να το ακούς, άλλο να το λες, και άλλο να το ζεις

Είναι στιγμές που μου έρχονται στον νου σκέψεις που θέλω να τις μοιραστώ μαζί σας, διότι αναλύοντας τες σε εσάς ταυτόχρονα τις αναλύω κι εγώ μέσα στον νου μου, και μαθαίνουμε όλοι από κάτι και προσθέτουμε ένα ακόμη λιθαράκι στην γνώση του αληθινού.

Συνέχεια ανανεώνω τις γνώσεις μου, και αυτό διότι η κατανόηση της αλήθειας είναι συνεχείς, έχει ακατάπαυστη ροή προερχόμενη εκ των άνω, έχει μέσα της πολύ μεγαλύτερο βάθος, απ'ότι φαίνεται στην αρχή.

Πλέον είναι γνωστό σε εμένα, ότι ο άνθρωπος έχει δύο φύσεις, την αόρατη και την ορατή, η μεν αόρατη είναι η ψυχή η οποία έχει τον δικό της φωτεινό νου, και η μεν ορατή είναι η λογική του σάρκινου σώματος μας.

Με την λογική της ορατής μας φύσης, δεν δύναται να κατανοήσουμε το θείον, ενώ με τον νου της ψυχής μπορούμε να νοήσουμε τις πληροφορίες στον νου μας, που έρχονται εκ των άνω προς τα κάτω στην Γη, κι εμείς το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να εμπιστευτούμε το ένστικτο της ψυχής, και θα κατανοήσουμε ότι δεν κάνει ποτέ λάθος, αλλά περιέργως μας οδηγούν αυτές οι πληροφορίες στην κατανόηση ενός άλλου κόσμου φωτεινού, αόρατου, που έχουν την δύναμη να αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουμε την πραγματικότητα και την ζωή μας εδώ.

Και όταν αρχίσει να συμβαίνει αυτό, αρχίζουν οι "συμπτώσεις" στην ζωή μας, και κατά έναν ακατάληπτο για εμάς τρόπο, αρχίζουν αυτές οι συμπτώσεις να αλλάζουν την νοητική μας λειτουργία, αλλά και την πραγματικότητα μας στην ύλη, μέσα από την παρέμβαση αυτών των ιδεών στην ύλη, με αποτέλεσμα να κατανοήσουμε ότι οι ιδέες αυτές είναι ικανές να αλλάζουν την πραγματικότητα μας, και ως συμπέρασμα ο νους είναι αυτός που πραγματοποιεί και υλοποιεί πάνω στην Γη.

Άλλο να το ακούς, άλλο να το λες, και άλλο να το ζεις.

Η αναζήτηση συνεχίζεται, με μπροστάρη την ψυχή μας, και τον φωτεινό της νου!...
Καλή σας όμορφη ημέρα!

Να ζεις να αγαπάς και να μαθαίνεις

Ένας λαγός, ένα πουλί, ένα ψάρι, ένας σκίουρος, μια πάπια και διάφορα άλλα ζώα αποφάσισαν ν' ανοίξουν ένα σχολείο. Κάθισαν όλοι κάτω να οργανώσουν το πρόγραμμα.

Ο λαγός επέμεινε ότι στο πρόγραμμα έπρεπε να συμπεριληφθεί το τρέξιμο.
Το πουλί επέμεινε για το πέταγμα.
Το ψάρι επέμεινε για το κολύμπι.
Ο σκίουρος επέμεινε για το κάθετο σκαρφάλωμα στα δέντρα.

Κι όλα τα άλλα ζώα ήθελαν να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα η ειδικότητά τους, κι έτσι έβαλαν τα πάντα και μετά έκαναν το ανεπανόρθωτο σφάλμα να επιμείνουν να παρακολουθήσουν όλα τα ζώα όλα τα μαθήματα.

Ο λαγός έτρεχε υπέροχα, κανείς δεν έτρεχε τόσο γρήγορα σαν το λαγό. Οι άλλοι όμως επέμειναν ότι ήταν απαραίτητο για τη διανοητική και συγκινησιακή πειθαρχία να μάθουν στο λαγό να πετάει. Επέμειναν λοιπόν να μάθει να πετάει και τον ανέβασαν σ' ένα κλαδί και του είπαν: «Πέτα, λαγέ!» Το κακόμοιρο το ζωάκι πήδησε κι έσπασε το πόδι του και το κεφάλι του. Έπαθε ζημιά ο εγκέφαλός του και μετά ούτε να τρέξει καλά δεν μπορούσε. Έτσι αντί για Α στο τρέξιμο πήρε Γ. Πήρε κι ένα Δ στο πέταγμα για την καλή του προσπάθεια. Κι όλοι στην επιτροπή του προγράμματος ήταν ευχαριστημένοι.

Το ίδιο έγινε και με το πουλί — πέταγε σαν τον άνεμο εδώ κι εκεί, έκανε τούμπες και κόλπα κι έπαιρνε Α στο πέταγμα. Οι άλλοι όμως επέμειναν ότι έπρεπε να μάθει να σκάβει τρύπες σαν τυφλοπόντικας. Βέβαια το πουλί έσπασε τελικά τα φτερά του και το ράμφος του και πολλά άλλα και δεν μπορούσε πια ούτε να πετάει. Όλοι όμως ευχαριστήθηκαν που του έβαλαν ένα Γ στο πέταγμα, και ούτω καθεξής.

Και ξέρετε ποιος ήταν ο αριστούχος αυτού του σχολείου;
Ένα διανοητικά καθυστερημένο χέλι γιατί μπορούσε να κάνει τα πάντα σχεδόν αρκετά καλά. Η κουκουβάγια αποσύρθηκε και τώρα ψηφίζει «όχι» σε όλα τα ψηφίσματα που έχουν να κάνουν με τα κονδύλια της παιδείας.

 Όλοι το ξέρουμε πολύ. καλά, πως ο τρόπος αυτός είναι λανθασμένος κι ωστόσο κανείς δεν κάνει ποτέ τίποτε. Μπορεί να είσαι μεγαλοφυΐα. Μπορεί να είσαι ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του κόσμου — δε θα καταφέρεις να μπεις στο Πανεπιστήμιο - αν δεν περάσεις την τριγωνομετρία. Που θα την κάνεις τι; Δεν μπορείς να πάρεις απολυτήριο από το Λύκειο αν δεν περάσεις σ' αυτό και κείνο το μάθημα! Δεν μπορείς να βγεις από το Δημοτικό αν δεν κάνεις αυτό ή το άλλο! Δεν έχει καμιά σημασία ποιος είσαι. Ρίξτε μια ματιά στη λίστα των αποτυχημένων μαθητών: Γουίλιαμ Φώκνερ, Τζον Φ. Κέννεντυ, Τόμας Έντισον.. Δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα στο σχολείο. Ήταν κόλαση γι' αυτούς. «Δε θέλω να μάθω κάθετο σκαρφάλωμα. Ποτέ δεν πρόκειται να σκαρφαλώσω κάθετα σ' ένα δέντρο. Είμαι πουλί. Μπορώ να πετάξω στην κορφή του δέντρου χωρίς να χρειάζεται να σκαρφαλώσω». «Δεν έχει σημασία, είναι καλή πνευματική άσκηση»."

Καλό; Κακό;

Ένας γέρος και ο υιος του δούλευαν σε ένα μικρό κτήμα. Είχαν μόνο ένα άλογο να τους σέρνει το αλέτρι. Μια μέρα, το άλογο το έσκασε.
"Τρομερό", είπαν οι γείτονες. "Μεγάλη κακοτυχία".
"Ποιος ξέρει αν είναι κακοτυχία ή καλή τύχη", απάντησε ο αγρότης.
Μια εβδομάδα αργότερα, το άλογο επέστρεψε από τα βουνά, φέρνοντας μαζί του στον στάβλο πέντε άγριεδες φοράδες.
"Τι καλή τύχη!" είπαν οι γείτονες.
"Καλή τύχη; Κακή τύχη; Ποιος ξέρει;" απάντησε ο γέρος.

Την επόμενη μέρα, ο υιός, προσπαθώντας να εξημερώσει ένα από τα άλογα έπεσε και έσπασε το πόδι του.
"Τρομερό! Πολύ μεγάλη κακοτυχία"
"Κακοτυχία ή καλή τύχη;"
Ο στρατός πέρασε από όλα τα κτήματα για να πάρει τους νεαρούς άντρες στον πόλεμο. Ο υιός του αγρότη δεν τους ήταν χρήσιμος, χτυπημένος όπως ήταν, τον άφησαν.
"Καλό; Κακό"

Όταν σταματήσουμε να προϋποθέτουμε ότι γνωρίζουμε τι είναι τελικά καλό ή κακό και αντιθέτως εμμένουμε στην πίστη -όταν βιώνουμε κάθε στιγμή δίχως κριτική και προσδοκία- ζούμε με διαφορετικό τρόπο.

Οι γνώστες είναι μια συντηρητική τάξη, προσκολλημένοι στο πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα, λύνοντας προβλήματα, αγωνιζόμενοι να κάνουν τα πάντα "σωστά".Τί θα συνέβαινε αν παύαμε να βγάζουμε συμπεράσματα για το τι σημαίνουν όλα ή πώς θα έπρεπε να λειτουργούν τα πράγματα, και απλώς αφήναμε τη ζωή να εκτυλιχθεί, κάνοντας το καλύτερο με κάθε νέο κύμα ευχαρίστησης ή πόνου, επιτυχίας ή αποτυχίας -όλα μέρη της συνολικής δομής της ζωής;

Διότι, όσα συνέβησαν σε εμάς, ασχέτως με το πόσο ευχάριστα ή τραγικά ή απίθανα ήταν, έπρεπε να συμβούν. Έπρεπε να συμβούν γιατί συνέβησαν και τίποτα δεν μπορεί να το αλλάξει.

Η αποδοχή είναι ένας από τους παγκόσμιους νόμους της ζωής -η πιο δημιουργική, θετική και ευφυής στάση που μπορούμε να πάρουμε σε οποιαδήποτε στιγμή ή εμπειρία. Η αντίσταση είναι μάταιη. (Και εξαντλητική!)

To σκασμένο λάστιχο όταν έχουμε καθυστερήσει σε μια σημαντική συνάντηση μπορεί να καταλήξει να μας σώσει από ένα μοιραίο δυστύχημα στην επόμενη διασταύρωση -ή μπορεί να μας οδηγήσει σε αυτό. Το ζήτημα είναι ότι δεν το γνωρίζουμε. Έχοντας καταλάβει αυτό, σταματάμε να παίζουμε τον ρόλο του Θεού.

Οι αγώνες της ζωής μας προσφέρουν καλύτερες στιγμές μάθησης. Η πίστη είναι το θάρρος να ζει κανείς σαν τα πάντα να συμβαίνουν για το ανώτερο καλό μας και τη διδαχή μας.

Έτσι, όποτε αντιστεκόμαστε στην πραγματικότητα ή αντιμετωπίζουμε προκλήσεις, μπορούμε να θυμίζουμε στον εαυτό μας: "καλή τύχη; κακή τύχη; ποιος ξέρει;" Αυτή η προοπτική μπορεί να μας βοηθήσει να χαλαρώσομε περισσότερο γύρω από το θέμα της ζωής, της πίστης και του μυστηρίο. Διότι, απλώς δεν ξέρουμε.

Ο ΔΥΣΚΟΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ

Στην αρχή του ανηφορικού βραχώδους μονοπατιού κοντοστάθηκα διστακτικά και έστρεψα το βλέμμα προς τα πίσω.

Ο ήλιος έλαμπε πάνω από αυτό το καταπράσινο ειδυλλιακό τοπίο. Στα χρυσαφένια χωράφια υψώνονταν οι κορυφές των σιτηρών, που λικνίζονταν με το ελαφρύ αεράκι.
Εκεί ασφαλώς θα πρέπει να είναι ωραία να ζεις ανάμεσα στα μεθυστικά αρώματα και τα ζωηρά χρώματα. Μήπως ήμουν τρελός, εγώ που ήθελα να αφήσω όλα αυτά για να σκαρφαλώσω στο Βουνό;

Ο οδηγός με έπιασε από το μπράτσο. Απρόθυμα απομάκρυνα το βλέμμα από το αγαπημένο τοπίο, έτσι όπως σε τραβάνε βίαια από ένα χαλαρωτικό μπάνιο. Και να μπροστά μου το ομιχλώδες πέρασμα, με το σκοτεινό ρυάκι στις όχθες του οποίου διέκρινα χλομές τούφες από αγριόχορτα και ψυχρές γκρίζες πέτρες , σαν τα οστά.

«Είναι καλύτερα να ξεκουραστούμε για λίγο», μου είπε ο οδηγός. Χαμογέλασε υπομονετικά και καθίσαμε. Έκανε ψύχρα: Από το βραχώδες άνοιγμα μας χτυπούσε ένα ρεύμα αέρα, παγωμένο σαν πέτρα.

Άσχημο, πολύ άσχημο να βαδίσω αυτό το δρόμο! Δυσάρεστο να πρέπει να χωθείς σ’ αυτό το σκοτεινό πέρασμα , να σκαρφαλώσεις στα τυφλά αυτή την απότομη πλαγιά.
«Μου φαίνεται ένα φοβερό μονοπάτι», είπα διστακτικά.

Μέσα μου τρεμόπαιζε σαν φλόγα που σβήνει η θερμή ελπίδα, απίθανη, παράλογη, ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε μεταβολή, ότι ο οδηγός θα μπορούσε να πεισθεί να μας απαλλάξει από τέτοια δοκιμασία. Ναι, γιατί όχι; Μήπως το μέρος που προερχόμαστε δεν είναι χίλιες φορές πιο όμορφο; Και η ζωή εκεί δεν κυλούσε πιο πλούσια, πιο ζεστή, πιο ευχάριστη; Και δεν ήμουν εγώ ένα ανθρώπινο ον, ένα πλάσμα αδύναμο και θνητό που είχε δικαίωμα για λίγη ευτυχία, για μια ηλιαχτίδα, για λίγο γαλάζιο του ουρανού και για ένα λουλούδι;

Όχι, ήθελα να γυρίσω πίσω. Δεν είχα καμιά επιθυμία να παίξω τον μάρτυρα! Ήθελα να περάσω μια ζωή ήρεμη και ευχάριστη και αυτό μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο αν παρέμενα στη φωτεινή κοιλάδα.

Σύντομα άρχισα να τρέμω από το κρύο. Δεν μπορούσαμε να παραμείνουμε για πολύ εκεί.
«Παγώνεις» διαπίστωσε ο οδηγός. «Είναι καλύτερα να κινηθούμε». Και με αυτά τα λόγια σηκώθηκε, τεντώθηκε και με κοίταξε χαμογελαστός. Δεν ήταν ούτε ειρωνικό ούτε συμπονετικό βλέμμα. Ένα χαμόγελο χωρίς σκληρότητα αλλά και χωρίς επιείκεια. Δεν υπήρχε τίποτα σ ‘ αυτό που δεν ήταν κατανόηση, συνειδητότητα.

Αυτό το χαμόγελο έλεγε απλά : «Σε γνωρίζω. Γνωρίζω το φόβο που αισθάνεσαι, δεν έχω καθόλου ξεχάσει τον χθεσινό και προχθεσινό κομπασμό σου. Κάθε σκίρτημα φόβου που παράγεται μέσα στην καρδιά σου, κάθε βλέμμα νοσταλγίας που ρίχνεις στο αγαπημένο φως εκεί κάτω, μου είναι γνωστό και οικείο, το μαντεύω πριν καν εμφανιστεί».

Να, αυτό ήταν το χαμόγελο που μου χάρισε ο οδηγός και μετά κατευθύνθηκε προς τη σκοτεινή κλεισούρα. Εγώ τον αγάπησα και τον μίσησα, όπως ο καταδικασμένος σε θάνατο μισεί και αγαπάει το τσεκούρι που υψώνεται πάνω από το λαιμό του.

Αλλά, πάνω απ’ όλα, μισούσα και απεχθανόμουν τη γνώση του, την καθοδηγητική του ικανότητα και την ψυχρότητα, την έλλειψη συμπαθητικών αδυναμιών και μισούσα σε μένα τον ίδιο όλο αυτό που του έδινε δίκιο, που τον επιδοκίμαζε, που ήταν όμοιο μ’ αυτόν και ήθελε να τον ακολουθήσει.

Τώρα πια με είχε προσπεράσει αρκετά μέτρα, πηδώντας πάνω στις πέτρες είχε διαβεί το μαύρο ρυάκι και είχε ήδη σχεδόν χαθεί από το βλέμμα μου πίσω από τον πρώτο βράχο .

«Σταμάτα», του φώναξα, «δεν μπορώ, δεν είμαι ακόμα έτοιμος.» Ο οδηγός κοντοστάθηκε και με επεξεργάστηκε ακίνητος, χωρίς επίκριση, αλλά με εκείνη την τρομερή κατανόησή του, με εκείνη την ανυπόφορη συνειδητότητα, αυτή του την διαίσθηση, εκείνη την αυτονόητη γνώση.

«Μήπως θα ήταν καλύτερα να γυρίσουμε πίσω;», ρώτησε και δεν είχε προλάβει να προφέρει την τελευταία του λέξη και κατάλαβα, με κακή διάθεση, ότι θα είχα απαντήσει αρνητικά, ότι θα έπρεπε να του πω όχι. Και ταυτόχρονα, όλο αυτό που ήταν παλιό, συνήθεια, προσφιλές, οικείο, ούρλιαξε απελπισμένα : «Πες ναι, πες ναι,» και μου έδεσε στο πόδι, σαν σιδερένια μπάλα, ολόκληρο τον κόσμο και την πατρίδα. Ήθελα να ουρλιάξω «ναι», κι όμως ήξερα με απόλυτη βεβαιότητα ότι δεν θα μπορούσα να το κάνω.

Τότε ο οδηγός έδειξε με το τεντωμένο χέρι του την κοιλάδα πίσω από τις πλάτες μου και για μια ακόμη φορά γύρισα να κοιτάξω αυτή την αγαπημένη περιοχή. Διαπίστωσα τότε ό,τι πιο οδυνηρό θα μπορούσε ποτέ να μου συμβεί. Οι αγαπημένες πεδιάδες απλωνόντουσαν θαμπές και χωρίς χαρά. Κάτω από ένα ξεθωριασμένο αποδυναμωμένο ήλιο, τα χρώματα είχαν μια όψη ψεύτικη και παράφωνη, οι σκιές ήταν γκρίζες και χωρίς μαγεία.

Απ' όλα όσα αντίκριζα η καρδιά μου ήταν μακριά, δεν ένιωθε την γοητεία και το άρωμα. Όλα αυτά είχαν γεύση και σμή πραγμάτων που είσαι κορεσμένος και αηδιασμένος. Αχ! πως τον γνώριζα, πως τον φοβόμουνα και τον μισούσα, εκείνον τον τρομακτικό τρόπο επίδρασης του οδηγού που ήταν ειδικός να μου μειώνει την αξία αυτών που αγαπούσα και μου ήταν προσφιλή ... να τους αφαιρεί τη γεύση και το πνεύμα, να ψευτίζει τις οσμές και ανεπαίσθητα να δηλητηριάζει τα χρώματα! Το γνώριζα καλά. Αυτό που χθες ήταν κρασί, σήμερα είναι ξίδι και ποτέ πια το ξίδι δεν θα γινόταν ξανά κρασί. Ποτέ πια!

Σώπασα και θλιμμένος ακολούθησα τον οδηγό. Ναι, είχε δίκιο τώρα, όπως πάντα….και καλό θα ήταν τουλάχιστο αν παρέμενε κοντά μου , καλά ορατός αντί να εξαφανίζεται συχνά, ακριβώς τη στιγμή μιας απόφασης, αφήνοντάς με μόνο. Μόνο με εκείνη την ξένη φωνή στο στήθος, την φωνή στην οποία εκείνος είχε μεταμορφωθεί.

Οι πέτρες του ρυακιού γλιστρούσαν τρομερά. Το να προχωράς μ’ αυτό τον τρόπο ήταν κουραστικό και προκαλούσε ζάλη. Ένα πόδι μετά το άλλο πάνω σε μικρές μαύρες πέτρες, που κάτω από το παπούτσι μίκραιναν όλο και περισσότερο και γλίστραγαν επικίνδυνα. Και να, η κοίτη του ρυακιού γινόταν ολοένα και πιο απότομη, ενώ τα μαύρα πέτρινα τοιχώματα έγερναν απειλητικά σε κάθε στροφή του μονοπατιού, αποκαλύπτοντας τον δόλιο σκοπό να μας φυλακίσουν και να εμποδίσουν τον δρόμο της επιστροφής.

Καθόλου ουρανός, ούτε σύννεφα, ούτε γαλάζιο πάνω από το κεφάλι μας . Προχωρούσα και προχωρούσα ακολουθώντας τον οδηγό, συχνά σφίγγοντας τα μάτια από το φόβο και την απροθυμία. Ξαφνικά αντιλήφθηκα στο μονοπάτι ένα μαύρο σαν βελούδο λουλούδι με θλιμμένη όψη. Ένα όμορφο άνθος που μου μιλούσε με εμπιστοσύνη, αλλά ο οδηγός άνοιξε το βήμα και εγώ μονολόγησα : «εάν σταματήσω έστω και μια στιγμή, εάν ρίξω έστω και μια μόνο ματιά σ’ εκείνο το θλιμμένο βελούδινο μάτι, η ταραχή και η απελπισμένη μελαγχολία θα θέριευαν και θα γίνονταν ανυπόφορες και το πνεύμα μου θα έμενε για πάντα φυλακισμένο σ’ εκείνο το τρομερό περιβάλλον παραλογισμού και ηλιθιότητας.

Βρεγμένος μέχρι το κόκκαλο και βρώμικος συνέχισα να σπρώχνομαι μπροστά και όταν τα τοιχώματα κλείστηκαν για τα καλά, να που ο οδηγός άρχισε το παλιό παρηγορητικό τραγούδι. Με δυνατή νεανική φωνή, σε κάθε βήμα , τραγουδούσε
με ρυθμό τις λέξεις : «Εγώ θέλω», «εγώ θέλω», «εγώ θέλω»!

Ήξερα πολύ καλά ότι σκόπευε να με ενθαρρύνει και να με παρακινήσει και ότι προσπαθούσε να με οδηγήσει πέρα από τη μισητή κούραση και την αποθάρρυνση, σ’ αυτή την κολασμένη περιήγηση. Γνώριζα ότι περίμενε να ενωθώ και εγώ με το τραγούδι του, αλλά εγώ δεν το ήθελα! Αυτή την ικανοποίηση δεν ήθελα να του την παραχωρήσω…

Είχα μήπως καμιά όρεξη να τραγουδήσω; Δεν ήμουν εγώ ένας άνθρωπος, ένας φτωχός άνθρωπος, ένας κακομοίρης που για μια φορά ακόμα θα ράγιζε την καρδιά του με ακατανόητα πράγματα που δεν του είχε επιβάλλει ο Θεός; Και δεν ήταν , αντίθετα, δίκαιο για ένα γαρυφαλλάκι του βουνό, για μια μαργαρίτα , να παραμένουν στο ποτάμι που γεννήθηκαν, ανθίζοντας και μαραίνοντας, όπως ήταν φυσικό για το είδος τους;

«Εγώ θέλω», «εγώ θέλω», «εγώ θέλω», τραγουδούσε ασταμάτητα ο οδηγός.
Αχ! και να μπορούσα να γυρίσω πίσω! Αλλά, με τη μαγική βοήθεια του οδηγού, από ώρα είχα ξεπεράσει το τοίχωμα και την άβυσσο, από την οποία δεν υπήρχε δρόμος επιστροφής. Μέσα μου, το κλάμα με έπνιγε, αλλά δεν ήθελα να κλάψω, αυτό όχι απολύτως!

Έτσι, ξεροκέφαλα, με δυνατή φωνή, ενώθηκα στο τραγούδι του οδηγού με τον ίδιο ρυθμό, αλλά δεν επαναλάμβανα τα λόγια του…Έλεγα άλλα, που ήταν τα εξής : «εγώ πρέπει», «εγώ πρέπει», «εγώ πρέπει» !

Μόνο που δεν ήταν εύκολο να τραγουδάς σκαρφαλώνοντας.. Γρήγορα μου έλειψε η αναπνοή και αναγκάστηκα να σταματήσω αγκομαχώντας. Ο οδηγός αντίθετα συνέχιζε ακούραστος : «εγώ θέλω», «εγώ θέλω», «εγώ θέλω»… Σιγά-σιγά αισθάνθηκα αναγκασμένος να τραγουδήσω κι εγώ τα ίδια λόγια.

Τώρα η άνοδος ήταν πιο εύκολη. Τώρα «δεν έπρεπε» πια, αλλά «ήθελα» να πραγματοποιήσω το εγχείρημα και δεν αισθανόμουν πια την κούραση να ανεβαίνω και να τραγουδώ. Μέσα μου έγινε φως και καθώς το φως αυτό δυνάμωνε, το απόκρημνο τείχος οπισθοχωρούσε, γινόταν πιο στεγνό, λιγότερο απειλητικό, ενώ επάνω μας ανοιγόταν όλο και περισσότερο ο καθαρός ουρανός, σαν ένα γαλάζιο ποτάμι, ανάμεσα στις δυό βραχώδεις όχθες, που γρήγορα έγινε μια πλατιά λίμνη.

Προσπάθησα να επιθυμήσω πιο δυνατά, πιο ενδόμυχα και η ουράνια λίμνη μεγάλωσε ακόμα περισσότερο, ενώ το μονοπάτι φάρδυνε και έγινε ευκολότερο. Κάπου-κάπου μπορούσα να ξεπερνάω τρέχοντας, ελαφρύς και χωρίς δυσκολία τον οδηγό μου, ενώ άλλοτε βαδίζαμε δίπλα-δίπλα.

Και ανέλπιστα, αντίκρισα την κορυφή, όχι μακριά.

Δέσποζε απότομη και αστραφτερή μέσα στον διαυγή και ηλιόλουστο αέρα…

Η μοναξιά

Χωρίς τη μοναξιά, η Αγάπη δεν θα μείνει πολύ δίπλα σας.

Επειδή και η Αγάπη χρειάζεται ξεκούραση, για να μπορεί να ταξιδεύει στους ουρανούς και να εκδηλώνεται με άλλους τρόπους.

Χωρίς τη μοναξιά δεν επιβιώνει κανένα φυτό και κανένα ζώο, κανένα έδαφος δεν παράγει για πολύ, κανένα παιδί δεν μπορεί να μάθει για τη ζωή, κανένας καλλιτέχνης δεν καταφέρνει να δημιουργήσει, καμιά δουλειά δεν είναι δυνατό να αναπτυχθεί και να μεταμορφωθεί.

Η μοναξιά δεν είναι η απουσία της Αγάπης αλλά το συμπληρωμά της.

Η μοναξιά δεν είναι απουσία συντροφιάς , αλλά η στιγμή κατά την οποία η ψυχή μας είναι ελεύθερη να μας μιλήσει και να μας βοηθήσει να πάρουμε αποφάσεις για τη ζωή μας.

Έτσι , ας είναι ευλογημένοι εκείνοι που δεν φοβούνται τη μοναξιά. Που δεν τρομάζουν από τη συντροφιά του εαυτού τους, που δεν απελπίζονται ψάχνοντας κάτι να τους απασχολήσει, να τους διασκεδάσει, να το κρίνουν.

Γιατί όποιος δεν μένει ποτέ μόνος δεν γνωρίζει πια τον εαυτό του. Και όποιος δεν γνωρίζει τον εαυτό του φοβάται το κενό.

Όμως το κενό δεν υπάρχει. Στην ψυχή μας κρύβεται ένας τεράστιος κόσμος, που περιμένει να τον ανακαλύψουμε. Βρίσκεται εκεί με τη δύναμή του ανέπαφη, αλλά είναι τόσο καινούριος και τόσο δυνατός, που φοβόμαστε να αποδεχτούμε την υπαρξή του.

Γιατί αν ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε, θα αναγκαστούμε να αποδεχτούμε πως μπορούμε να πάμε πολύ πιο πέρα απ ότι έχουμε συνηθίσει. Κι αυτό μας τρομάζει. Καλύτερα να μην ρισκάρουμε τόσο, αφού εξάλλου μπορούμε να πούμε : "δεν έκανα ότι έπρεπε επειδή δε με άφησαν".

Είναι πιο βολικό. Είναι πιο σίγουρο. Και ταυτόχρονα είναι παραίτηση από την ίδια τη ζωή μας.
Αλίμονο σε αυτούς που προτιμούν να λένε σε όλη τους τη ζωή :" δεν είχα καμία ευκαιρία".

Γιατί κάθε μέρα θα βουλιάζουν όλο και πιο βαθιά στο πηγάδι των ορίων τους και θα ρθει μια στιγμή που δεν θα έχουν πια τις δυνάμεις για να βγουν και να ξαναδούν το φως που λάμπει μέσα από το άνοιγμα πάνω από τα κεφάλια τους.

Άλλαξε κατεύθυνση…

Όλοι έχουμε μέρες στη ζωή μας που το ένα άγχος ακολουθεί το άλλο σαν να έχουμε έλξει κάποια αρνητική ενέργεια και νιώθουμε σαν να μην κάνουμε τίποτα σωστά .

Συνήθως η ατυχία ξεκινά με κάτι μικρό σαν ένα ενοχλητικό τηλεφώνημα ή ένα μέιλ που πατάει τα κουμπιά μας . Την μια στιγμή όλα φαίνονται μια χαρά και την επόμενη η διάθεση μας έχει πάρει μια γρήγορη στροφή προς το χειρότερο.

Ευτυχώς υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξουμε την νοητική μας κατεύθυνση

Όταν νιώθεις άσχημα , δοκίμασε ένα από τους τρόπους που ακολουθούν:

1 Καθάρισε τον αέρα
Κάνε κάτι για να αλλάξεις την ενέργεια σου . Κάνε μπάνιο , άλλαξε ρούχα , καθάρισε το γραφείο σου , κάνε κάτι . Καθάρισε το σαλόνι , άνοιξε τα παράθυρα , άλλαξε τα σεντόνια .
Καθώς κάνεις αυτές τις απλές δουλειές , φαντάσου τον εαυτό σου να καθαρίζει τα ενεργειακά μπλοκαρίσματα που ίσως τροφοδοτούσαν τον άσχημο κύκλο

2 Μπες σε κίνηση
Ένας από τους πιο εύκολους τρόπους να αλλάξεις την διανοητική σου κατάσταση είναι να σηκωθείς και να κινήσεις το σώμα σου .
Όταν νιώθεις πολύ κουρασμένος στη δουλειά αντί να προσπαθείς να οργανωθείς καλύτερα , πήγαινε μια βόλτα ή κάνε ποδήλατο . Θα ανακαλύψεις ότι η άσκηση ενδυναμώνει την ικανότητα σου να συγκεντρώνεσαι και σε διευκολύνει στο να δουλέψεις με περισσότερη καθαρότητα και ευκολία

3 Άλλαξε την σκέψη σου
Αν είναι αλήθεια ότι οι σκέψεις μας δημιουργούν τις περιστάσεις μας , τότε προσπάθησε να αλλάξεις τις αρνητικές σου σκέψεις με θετικές όσο πιο γρήγορα μπορείς
Ανακάλεσε στην μνήμη σου το αγαπημένο σου παιδικό τραγούδι και άρχισε να το τραγουδάς δυνατά . Ή άρπαξε ένα βιβλίο έμπνευσης , άνοιξε μια σελίδα και άρχισε να διαβάζεις .Πάρε ένα υπνάκο . Κλείσε το μυαλό σου για λίγο ώστε να ξυπνήσεις ένα αίσθημα ανανέωσης και καθαρού μυαλού

4 Βάλε μουσική
Δεν υπάρχει τίποτα πιο γρήγορο για να αλλάζεις διάθεση από την μουσική
Βάλε την αγαπημένη σου μουσική και χόρεψε . Οι ρυθμοί είναι σαν μια μυστική προσευχή που επαναφέρουν την δημιουργική δύναμη

Ενώ υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξουμε μια προσωρινή κακή διάθεση , μερικές φορές χρειάζεται να τιμάμε το γεγονός ότι μια κακή διάθεση μπορεί να είναι ένδειξη ότι υπάρχει μέσα μας κάτι βαθύτερο

Ο Καρλ Γιούνκγ έλεγε ότι η θλίψη είναι προάγγελος αλλαγής, μεταμόρφωσης.
Αν, για παράδειγμα έχουμε βιώσει μια πρόσφατη απώλεια, μπορεί να χρειάζεται να κλάψουμε αρκετά .

Ή αν νιώθουμε αγχωμένοι ή θυμωμένοι με ένα αρνητικό πρότυπο σε μια σημαντική σχέση , μπορεί να χρειαστεί να μείνουμε μόνοι μας για λίγο και να ζοριστούμε πριν αποφασίσουμε να το συζητήσουμε με το αγαπηΆλλαξε μένο μας άτομο .

Όπως ένα τραύμα χρειάζεται χρόνο για να θεραπευθεί , μερικές φορές οι διαθέσεις είναι μια ένδειξη ότι η καρδιά μας χρειάζεται χώρο, ανάπαυση ή την υποστήριξη κάποιου που νοιάζεται για μας , για να θεραπευτεί

Την επόμενη βδομάδα , παρατήρησε πότε φαίνεται να φυλακίζεσαι σε ένα αρνητικό κύκλο και χρησιμοποίησε μια από τις παραπάνω λύσεις για να την σταματήσεις

Να είσαι εφευρετικός και να δοκιμάζεις διαφορετικές τεχνικές .

Στο τέλος της βδομάδας θα έχεις αρκετά παραδείγματα από πράματα που μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις κατεύθυνση , για να βάλεις τον εαυτό σου στο σωστό δρόμο … Από την αρνητικότητα… στην θετικότητα .