I. Συστημική θεώρηση.
Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η ολιστική αυτή άποψη υιοθετήθηκε και από την σύγχρονη επιστήμη, ως θεωρία συστημάτων («συστημική επιστήμη»), και ο συνεπαγόμενος τρόπος σκέψης ως «συστημική» συλλογιστική. Όπου σύστημα σημαίνει «ένα ενοποιημένο όλον», του οποίου οι χαρακτηριστικές ιδιότητες προκύπτουν από τις υφιστάμενες σχέσεις μεταξύ των μερών του, και «συστημική συλλογιστική», η κατανόηση ενός φαινομένου μέσα στο γενικότερο πλαίσιο ενός ευρύτερου συνόλου (όλου).
Η συστημική επιστήμη συλλαμβάνει το σύνολο χωρίς να χάνει τα μέρη του, καθώς κάθε σύστημα αποτελεί μια «ολότητα», που είναι κάτι περισσότερο από απλό άθροισμα των μερών της. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, η θεωρία των συστημάτων, παρέχει ένα ολιστικό τρόπο κατανόησης του κόσμου μας. Έχει διεπιστημονικό σκοπό, περιλαμβάνοντας δυνητικά όλες τις επιστήμες και τα επαγγέλματα, από την φυσική και την χημεία έως την ψυχολογία και την διοίκηση επιχειρήσεων. Δεν αντικαθιστά τις υπάρχουσες επιστήμες, αλλά παρέχει ένα μέσο για την ταξινομηθούν με πιο αποτελεσματικό τρόπο, όσα είναι ήδη γνωστά.
Για να κατανοήσουμε τα πράγματα με τρόπο «συστημικό», τα εντάσσουμε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο , και μελετάμε την φύση των μεταξύ τους σχέσεων. Στα πλαίσια της νέας αυτής «συστημικής» θεώρησης του κόσμου, η σχέση μεταξύ των μερών και του συνόλου αντιστράφηκε, και οι ιδιότητες των μερών κατανοούνται μόνο μέσα από την οργάνωση του «όλου».
Με συστημικούς όρους ο ορισμός του περιβάλλοντος επισημαίνει, την μείζονα σημασία που έχουν οι αλληλεπιδράσεις ή διασυνδέσεις των στοιχείων, με τον ανθρωπογενή παράγοντα, ο οποίος αγνοεί τις αρχές και τους περιορισμούς που θέτει το σύστημα της Γης.
Τα πορίσματα της κβαντικής φυσικής, ήρθαν να επιβεβαιώσουν μία τέτοια θεώρηση, καθώς διατυπώνουν ότι κάθε μέρος του σύμπαντος επιβεβαιώνει την δομή και την πορεία στην εξέλιξη του «Όλου», δηλαδή, το «Όλον» εμπεριέχεται στο επιμέρους, κάτι που θυμίζει το Ερμητικό ρητό: «όπως πάνω, έτσι και κάτω» . Έτσι ενώ στην Κλασική Μηχανική οι ιδιότητες και η συμπεριφορά των μερών καθόριζε αυτήν του συνόλου, στην Κβαντομηχανική η κατάσταση αντιστρέφεται. Το «όλον» είναι που καθορίζει τη συμπεριφορά των μερών, καθώς σύμφωνα με την κβαντική θεωρία τα υποατομικά σωματίδια δεν είναι «αντικείμενα», αλλά αλληλοσυνδέσεις μεταξύ αντικειμένων που και αυτά με τη σειρά τους, είναι αλληλοσυνδέσεις μεταξύ άλλων αντικειμένων κ.λ.π. Συνεπώς σύμφωνα με την Κβαντική Φυσική δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε μεμονωμένα, αυθύπαρκτα στοιχειώδη αντικείμενα.
Στην ανάπτυξη της θεωρίας των συστημάτων, σημαντική ήταν η συνεισφορά του βιοχημικού Lawrence Henderson (Λ. Χέντερσον), ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο «σύστημα», για να αναφερθεί σε ζωντανούς οργανισμούς και κοινωνικά συστήματα. Σύμφωνα με την «συστημική» θεώρηση, οι ουσιώδεις ιδιότητες ενός οργανισμού είναι ιδιότητες του όλου. Κανένα από τα συστατικά μέρη δεν τις έχει, αλλά προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις μεταξύ των μερών. Οι ιδιότητες εξαφανίζονται όταν το σύστημα διαμελιστεί, είτε θεωρητικά είτε πρακτικά, στα εξ όσων συνετέθη. Το ότι μπορούμε να διακρίνουμε τα μεμονωμένα μέρη ενός συστήματος, δεν σημαίνει ότι αυτά είναι απομονωμένα, ενώ η φύση του συνόλου, είναι πάντοτε διαφορετική από το απλό άθροισμα των μερών του.
Στην βιολογία ο Joseph Woodger (τ. Γούντζερ), παρατήρησε πως ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της οργάνωσης των ζωντανών οργανισμών, είναι η ιεραρχική τους φύση. Πρόκειται για μία από τις εκπληκτικότερες ιδιότητες της ζωής. Η τάση της να δημιουργεί δομές πολλαπλών επιπέδων, συστήματα μέσα σε συστήματα. Κάθε επίπεδο έχει το ρόλο του όλου, αναφορικά με τα μέρη του, ενώ την ίδια στιγμή είναι μέρος ενός ευρύτερου όλου.
Έτσι, τα κύτταρα συνδυάζονται για να δημιουργήσουν ιστούς, οι ιστοί συνδυάζονται για δημιουργήσουν τα όργανα και τα όργανα για να δημιουργήσουν τους οργανισμούς. Αυτοί με τη σειρά τους είναι ενταγμένοι μέσα σε κοινωνικά συστήματα και οικοσυστήματα. Τελικά, παντού στη φύση βρίσκουμε ζωντανά συστήματα «φωλιασμένα» μέσα σε άλλα, επίσης ζωντανά, συστήματα.
Συνεπώς η νέα γενετική είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από τη μηχανική αντίληψη για τη φύση που κυριάρχησε στον κόσμο για εκατοντάδες χρόνια, καθώς οι ερευνητές ανακαλύπτουν ότι γίνεται ένας ατέλειωτος διάλογος μεταξύ των γονιδίων. Η λειτουργία των γονιδίων είναι σύνθετη όπου όλα αποτελούν ένα περίπλοκο δίκτυο. Το γονίδια ενός οργανισμού μεταλλάσσονται, ανασυγκροτούνται και μεταπηδούν ακόμη και στο γονιδίωμα ενός άλλου οργανισμού.
II. Σύγχρονη Φυσική & σωματίδια.
H σύγχρονη φυσική ήρθε να επιβεβαιώσει την «συστημική» θεωρία με το πείραμα που πραγματοποίησε πριν από 24 χρόνια ο φυσικός Alain Aspect (Α. Άσπεκτ) του Πανεπιστημίου των Παρισίων, όταν ανακάλυψε ότι υπό ορισμένες συνθήκες τα σωματίδια, όπως το ηλεκτρόνιο, επικοινωνούν μεταξύ τους ανεξαρτήτως απόστασης.
Τα ευρήματα του Aspect υποδηλώνουν πως τα σωματίδια επικοινωνούν μεταξύ τους εφόσον αποτελούν εκφάνσεις μιας θεμελιακής ενότητας, που σε ένα βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας, είναι απείρως αλληλένδετα. Aυτό έρχεται σε αντίθεση με την θεωρία του Einstein (Α. Αινστάιν), σύμφωνα με την οποία καμία επικοινωνία δεν μπορεί να ταξιδέψει γρηγορότερα από την ταχύτητα του φωτός. Αυτό έχει αναγκάσει μερικούς φυσικούς να προσπαθήσουν να βρουν τόπους εξήγησης του φαινομένου, αλλά ταυτόχρονα έχει εμπνεύσει άλλους να αναζητήσουν ριζικότερες εξηγήσεις.
Ο φυσικός David Bohm (Ν. Μπόμ), για παράδειγμα του πανεπιστημίου του Λονδίνου, θεωρεί πως τα συμπεράσματα του Aspect, υποδεικνύουν πως η αντικειμενική πραγματικότητα δεν υπάρχει, και πως παρά την προφανή στερεότητα του ο κόσμος στην πραγματικότητα αποτελεί ένα γιγαντιαίο και έξοχα λεπτομερές ολόγραμμα. Για να αντιληφθούμε καλύτερα την πλασματική αντίληψη του κόσμου που έχουμε, ο Bohm αναφέρει το ακόλουθο παράδειγμα.
Φανταστείτε ένα ενυδρείο που περιέχει ένα ψάρι. Φανταστείτε επίσης ότι είστε ανίκανος να δείτε το ενυδρείο άμεσα, και πως η γνώση σας για το τι και πως περιέχει, προέρχεται από δύο τηλεοπτικές κάμερες, μια που καταγράφει το μετωπικό τμήμα του ενυδρείου, και μια δεύτερη που καταγράφει την μία από τις πλευρές του. Κοιτάζοντας ξεχωριστά τις δύο κάμερες είναι λογικό να υποθέσετε πως ίσως τα ψάρια σε κάθε μια από τις οθόνες είναι χωριστές οντότητες, εφόσον κάθε μία από τις απεικονίσεις θα είναι ελαφρώς διαφορετική, λόγω της διαφορετικής οπτικής γωνίας της κάμερας.
Αν εστιάσουμε όμως την προσοχή τόσο στο περιβάλλον που εντάσσεται το ψάρι, όσο και στις κινήσεις του φαριού, στο τέλος θα οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως είναι πολύ πιθανόν να υπάρχει μια ορισμένη σχέση μεταξύ τους, με βάση τις κινήσεις τους. Εάν δεν έχουμε συνεπώς μία πλήρη αντίληψη του χώρου, ίσως θεωρήσουμε πως με κάποιο τρόπο τα ψαριά επικοινωνούν μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας στιγμιαία πληροφορίες για τις επόμενες κινήσεις τους , αλλά στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει αυτό.
Σύμφωνα με τον Bohm, η προφανής επικοινωνία μεταξύ των σωματιδίων υποδεικνύει πως υπάρχει ένα βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας, μια πιο σύνθετη διάσταση, πέρα από δική μας που είναι ανάλογη με το ενυδρείο. Και, προσθέτει, πως βλέπουμε τα αντικείμενα χωριστά μεταξύ τους επειδή βλέπουμε μόνο μια όψη της πραγματικότητάς τους. Κατά το ίδιο τρόπο τα σωματίδια, δεν αποτελούν ξεχωριστά «μέρη» , αλλά όψεις μιας βαθύτερης και πιο συνεκτικής ενότητας που είναι ολογραφική και αδιαίρετη. Σε έναν ολογραφικό κόσμο, ακόμη και ο χρόνος και το διάστημα δεν θα μπορούσαν πλέον να αντιμετωπισθούν ως βασικές αρχές, προκαλώντας τελικά περισσότερα ερωτήματα από όσες εξηγήσεις.
Στην επιστήμη της σύγχρονης Φυσικής, και σε μελέτες όπως του Fritjof Capra (Φ. Κάπρα), ο οποίος είναι ταυτόχρονα και βαθύς γνώστης ανατολικών φιλοσοφικών μυστικιστικών παραδόσεων και θρησκειών, όπως το Ταο, ο Βεδικός Ινδουισμός, ο Ταντρικός Βουδισμός, το Ζέν και το Τσίνγκ, τα πορίσματα της σύγχρονης φυσικής, φαίνεται να συναντιόνται με τις αρχαίες πνευματικές παραδόσεις που έκαναν λόγο για ένα ενσυνείδητο κόσμο. Η νέα φυσική όπως λέει ο Capra: ...δεν αναγνωρίζει σήμερα καμία θεμελιώδη οντότητα, νόμους ή εξισώσεις.
Το σύμπαν θεωρείται πλέον ως ένα δυναμικό δίκτυο αλληλοσυνδεόμενων γεγονότων και κανένα από τα συστατικά οποιουδήποτε μέρους αυτού του δικτύου δεν είναι θεμελιώδες. Το γεγονός ότι όλα τα χαρακτηριστικά των σωματιδίων προσδιορίζονται από αρχές άμεσα συνδεδεμένες με τις μεθόδους συνειδητής παρατήρησης, σημαίνει ότι οι βασικές κατασκευές του υλικού κόσμου, τελικά προσδιορίζονται και εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε αυτόν τον κόσμο, οι δε παρατηρούμενοι συσχετισμοί της ύλης αντανακλούν τους συσχετισμούς του νου. Η συνειδητικότητα πιθανότατα αποτελεί μία βασική πτυχή του σύμπαντος η οποία πτυχή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις οποιεσδήποτε μελλοντικές θεωρίες φυσικών φαινομένων».
Πειράματα στον ατομικό και υποατομικό κόσμο, τύπου EPR (Συντονισμός ηλεκτρονίων σε παραμαγνητικά υλικά), έχουν δείξει, πως η πραγματικότητα είναι «αδιαχώριστη». Δυο μόρια φωτός που έχουν αλληλεπιδράσει, συνεχίζουν να ζουν ως μέρη μιας μοναδικής πραγματικότητας, εφόσον όσο απομακρυσμένα και εάν είναι, συμπεριφέρονται μ’ έναν συσχετιζόμενο τρόπο δίχως να επέλθει καμιά ανταλλαγή πληροφοριών. Αντίστοιχα στην «μυστικιστική παράδοση», ο κόσμος αποτελεί έναν αδιάσπαστο ιστό, του οποίου οι διασυνδέσεις είναι δυναμικές και μη στατικές.
Ο κοσμικός αυτός ιστός είναι ζωντανός, κινείται, αυξάνεται, και αλλάζει συνεχώς. Η σύγχρονη φυσική, βάση της κβαντοφυσικής, έχει έρθει να επιβεβαιώσει την θεώρηση αυτή του κόσμου ως ενός δυναμικού ιστού σχέσεων και, κατ’ αντιστοιχία με τον «μυστικισμό», έχει αναγνωρίσει ότι αυτός ο Ιστός είναι πραγματικά δυναμικός.
III. Οι τρεις φάσεις της σύγχρονης επιστημονικής επανάστασης.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον νομπελίστα φυσικό και χημικό, που θεμελίωσε την θεωρία του Χάους και της Πολυπλοκότητας, Ilya Prigogine (Ιλια Πριγκοζίν) τρεις είναι οι φάσεις της σύγχρονης επιστημονικής επανάστασης.
• Η πρώτη που έλαβε χώρα κατά το πρώτο μισό του αιώνα, και χαρακτηρίζεται από τις επαναστάσεις της κβαντομηχανικής και της σχετικότητας. Από τότε γνωρίζουμε ότι ο κόσμος δεν διέπεται από τους ίδιους νόμους σε όλα τα επίπεδα. Ένα άτομο δεν συμπεριφέρεται όπως ένας πλανήτης, ένα βραδύ αντικείμενο δεν συμπεριφέρεται όπως ένα αντικείμενο που ταξιδεύει με την ταχύτητα του φωτός.
• Η δεύτερη φάση άρχισε προς τα μέσα του αιώνα, και οι παράγοντες που τη χαρακτηρίζουν είναι πολλοί, με σημαντικότεροι όλων την ανακάλυψη των στοιχειωδών σωματιδίων, που επαναστατικοποίησε την αντίληψή της επιστήμης για την ύλη.
• Η τρίτη φάση είναι αυτή που διανύουμε σήμερα, κατά την οποία προσπαθούμε να θεμελιώσουμε μια νέα και συνεκτική εικόνα του σύμπαντος. Mια εικόνα που καλύπτει μια ευρύτερη περιοχή, δηλαδή το σύνολο των φαινομένων γύρω μας, τα οποία o Ilya Prigogine ορίζει φαινόμενα τάξης και αταξίας. Από την μία υπάρχει η τάξη της δομής του εγκεφάλου και από την άλλη η αταξία των φωτονίων στο διάστημα, η συνεκτικότητα και η έλλειψη συνοχής. Κάτι που θυμίζει έντονα στην ιδέα της «Βουδιστικής κενότητας», η οποία δεν σημαίνει «το τίποτα» , αλλά την απουσία αυτούσιας ύπαρξης, ένα ζωντανό κενό που γεννά όλες τις μορφές του φαινομενολογικού κόσμου. Eφόσον τα πάντα είναι αλληλεξαρτώμενα, τίποτα δεν μπορεί να αυτοορισθεί και να υπάρχει αυτούσιο.
Ο δρόμος που θα πρέπει να ακολουθήσει η σύγχρονη επιστήμη πρέπει να είναι διάλογος με την φύση, καταλήγει ο Ilya Prigogine, και συμπληρώνει:
«Οι περιπέτειες αυτού του διαλόγου υπήρξαν απρόβλεπτες. Ποιος θα φανταζόταν στις αρχές του 20ού αιώνα την ύπαρξη των ασταθών σωματιδίων, του διαστελλόμενου σύμπαντος, των φαινομένων που σχετίζονται με την αυτοοργάνωση και τις δομές έκλυσης;»
Η κατανόηση της φύσης είναι ένας βασικός στόχος της επιστημονικής σκέψης. Αλλά αυτή η κατανόηση δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον έλεγχο της φύσης, διότι, όπως σημειώνει ο Ilya Prigogine: «θα ήταν τυφλός ο αφέντης που θα πίστευε ότι καταλαβαίνει τους δούλους του, επειδή εκείνοι υπακούουν στις διαταγές του», και συνεχίζει ο Prigogine:
«Είναι ο διάλογος με τη φύση αυτός που μας επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. ¨Η επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. Η επιστήμη του τέλους του αιώνα θα είναι όλο και περισσότερο επιστήμη των ‘ολικών’ φαινομένων. Θα έλεγα ότι η εικόνα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι εκείνη, στην οποία ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, το μοναδικό λογικό ον εν μέσω κάθε είδους σκλάβων. Στην πραγματικότητα, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι παρά μέρος ενός αρκετά πολύπλοκου πλέγματος αλληλεπιδράσεων. Παρά την ευφυΐα του, η οικολογική του επιτυχία παραμένει επισφαλής. Υπάρχουν ζώα που κατορθώνουν πολύ μεγαλύτερη οικολογική επιτυχία. Για παράδειγμα, τα μυρμήγκια. Συγκεντρωμένα όλα μαζί διαθέτουν μια βιομάζα δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη των ανθρώπων και βρίσκονται παντού, ενώ οι άνθρωποι βρίσκονται κυρίως στις πόλεις. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του περιβάλλοντος. Το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-φύσης θα προταθεί με ειδικούς όρους και θα απαιτήσει έρευνες που μόλις τώρα αρχίζουν».
Με την ανάπτυξη της κβαντικής θεωρίας το μηχανιστικό πρότυπο που είχε επικρατήσει ξεπεράστηκε, καθώς βάση των νέων μελετών σταδιακά αποκαλύφθηκε, πως η φύση είναι ένα οργανικό δίκτυο από θεμελιωδώς αλληλένδετα και αλληλεξαρτώμενα φαινόμενα.
IV. Τομέας μηδενικού σημείου.
Πρόσφατα μία ομάδα πρωτοπόρων επιστημόνων ανακάλυψαν πως ο ονομαζόμενος τομέας μηδενικού σημείου, αναφερόμενος και ως ηλεκτρομαγνητικό κβαντικό κενό (Zero Point Field), ένας ωκεανός υποατομικών δονήσεων στο διάστημα που βρίσκεται ανάμεσα στα πράγματα, συνδέει τα πάντα στο σύμπαν. Η θεωρία του τομέα (ZPF) προσφέρει μια ριζικά νέα άποψη, του πως λειτουργεί ο κόσμος αλλά ακόμα και το σώμα μας.
Ο ανθρώπινος νους και το σώμα δεν είναι διαχωρισμένα από το περιβάλλον τους, αλλά αποτελούν ένα «σύνολο» παλλόμενης ενέργειας που συνεχώς αλληλοεπιδρά με την απέραντη ενεργειακή θάλασσα. Υπό αυτό το πρίσμα , έχουμε την εικόνα ενός σύμπαντος με άπειρες διασυνδέσεις , αλλά και την ανακάλυψη ίσως του κλειδιού για πολλές ζωτικές διαδικασίες, από το πώς επικοινωνούν τα κύτταρα, μέχρι του πως οι διάφοροι οργανισμοί παίρνουν το τελικό τους σχήμα. Ο τομέας μηδενικού σημείου είναι υπεύθυνος για τις υψηλότερες νοητικές μας λειτουργίες - την μνήμη, την διαίσθηση, την δημιουργικότητα. Είναι η δύναμη που καθορίζει εάν είμαστε υγιείς ή ασθενείς, η δύναμη που πρέπει να επικαλεστούμε για να θεραπευθούμε και να θεραπεύσουμε.
Το σύμπαν μοιάζει έτσι αλληλοσυνδεόμενο, να προκαλεί για μία νέα επιστημονική θεωρία, που να εμπεριέχει και τα υπερφυσικά φαινόμενα. Σύμφωνα με την θεωρία τομέα μηδενικού σημείου, το θεμέλιο του κόσμου είναι μια υποδομή, που αποτελεί ουσιαστικά ένα μέσο καταγραφής των πάντων, δίνοντας τη δυνατότητα σε καθετί στο σύμπαν να επικοινωνήσει με οτιδήποτε.
Η συνείδηση της ζωής δεν είναι μια απομονωμένη οντότητα, απεναντίας είναι υπεύθυνη για την τάξη στον κόσμο. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον , και οι άνθρωποι είναι αδιαίρετοι από το περιβάλλον τους.
Η H. Blavatsky (Μ.Δ Ι, 274) αναφέρει:
«...καθετί μέσα στο σύμπαν, σε όλα τα βασίλειά του, είναι συνειδητό, δηλαδή προικισμένο με μια συνείδηση του δικού του είδους και πάνω στο δικό του πεδίο αντίληψης. Εμείς οι άνθρωποι οφείλουμε να το θυμόμαστε αυτό, γιατί, επειδή εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε κανένα σημάδι συνείδησης, που να μπορούμε να το αναγνωρίσουμε, π.χ. στις πέτρες, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να λέμε ότι εκεί δεν υπάρχει συνείδηση. Δεν υπάρχει «νεκρή» ή «τυφλή» ύλη, όπως δεν υπάρχει «τυφλός» ή «ασυνείδητος» νόμος. Τέτοιες ιδέες δεν έχουν θέση μέσα στις αντιλήψεις της μεταφυσικής φιλοσοφίας. Αυτή δεν σταματά ποτέ στα επιφανειακά φαινόμενα και γι’ αυτήν οι νοούμενες ουσίες, είναι περισσότερο πραγματικές από τα αντικειμενικά τους αντίτυπα. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται και καταγράφει τον κόσμο μέσα από παλλόμενα κύματα, τα κύτταρα και το DNA επικοινωνούν μέσω συχνοτήτων».
Σε αντίθεση με την θέση του Νεύτωνα πoυ υποστήριζε πως, όλη η φυσική Φιλοσοφία είναι γραμμένη στο θαυμαστό βιβλίο της φύσης που βρίσκεται πάντα μπροστά στα μάτια μας, ο Ilya Prigogine αντιτείνει:
«Πιστεύω ότι ζούμε σε έναν κόσμο που δεν μας έχει παραδοθεί. Δεν μοιάζει με βιβλίο το οποίο μπορούμε να ανοίξουμε και να διαβάσουμε αυτό ή εκείνο το κεφάλαιο. Έχουμε μονάχα νύξεις αποσπάσματα».
V. Τα φαινόμενα του κβαντικού κόσμου .
Στα πλαίσια της κβαντικής φυσικής τα υποατομικά σωματίδια δεν νοούνται πλέον ως μεμονωμένες οντότητες, αλλά ως αλληλοσυνδέσεις μεταξύ διαφόρων διαδικασιών παρατήρησης και μέτρησης. Όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζει ο γνωστός φυσικός, Niels Bohr (Ν. Μπόρς):
«τα ξεχωριστά σωματίδια της ύλης είναι στην ουσία αφηρημένες έννοιες, καθώς τα στοιχεία τους ορίζονται και παρατηρούνται μονάχα μέσω της διασύνδεσης τους με άλλα συστήματα».
Ο Ilya Prigogine, αναφέρει πως ότι η ύλη δεν βρίσκεται πάντα σε τάξη. Τα μικροσκοπικά σωματίδια που την αποτελούν δεν κινούνται ούτε συμπεριφέρονται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Δεν μοιάζουν δηλαδή με ένα εκκρεμές, που όση ώρα και να το κοιτάμε, το μόνο που κάνει είναι να πηγαίνει μια αριστερά και μια δεξιά. Η ύλη μπορεί και συμπεριφέρεται ποικιλοτρόπως, με «κανόνες» που δεν ήμασταν σε θέση να καταλάβουμε όσο βαδίζαμε στον δρόμο που μας έδειχνε η Κλασική Μηχανική. Ο Prigogine πρότεινε να δούμε την ύλη με άλλο μάτι. Να φανταστούμε δηλαδή ότι όλο αυτό το πλέγμα των δυνάμεων που την αποτελούν, δεν έχει μια σταθερή συμπεριφορά . Να φανταστούμε ότι αυτές οι δυνάμεις κρύβουν μέσα τους και έναν άλλο «εαυτό», ο οποίος έχει την προδιάθεση να εκδηλώνεται κάπως αλλοπρόσαλλα όταν βρίσκει την κατάλληλη ευκαιρία. Σύμφωνα με τον Fritzof Capra:
«Τα φαινόμενα του κβαντικού κόσμου είναι τόσο περίπλοκα ώστε δεν υπάρχει καμία απολύτως βεβαιότητα, ότι θα διατυπωθεί ποτέ κάποια τελική θεωρία. Οι επιστημονικές θεωρίες ποτέ δεν μπορούν να προσφέρουν μία ολοκληρωμένη και οριστική περιγραφή της πραγματικότητας. να προσφέρουν μία ολοκληρωμένη και οριστική περιγραφή της πραγματικότητας. Πάντα θα περιορίζονται στο να προσφέρουν κατά προσέγγιση περιγραφές της πραγματικότητας. Με άλλα λόγια οι επιστήμονες δεν πραγματεύονται την αλήθεια. Πραγματεύονται περιορισμένες και στο περίπου περιγραφές της πραγματικότητας».
Για τον Capra, τα σωματίδια είναι δυναμικοί κυματοειδείς συνδυασμοί πιθανοτήτων, ενώ η ύλη δεν βρίσκεται ποτέ σε ηρεμία, καθώς το μικροσκόπιο αποκαλύπτει αντί ενός κομμάτι από άψυχο από πέτρα ή μέταλλο, μια αδιάκοπη κίνηση σωματιδίων. Τα υλικά αντικείμενα που βλέπουμε γύρω μας αποτελούνται από άτομα, τα οποία είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους με διαφορετικούς τρόπους, έτσι ώστε να δημιουργούν μία τεράστια ποικιλία μοριακών κατασκευών, οι οποίες δεν είναι κλειστές και «άψυχες», αλλά πάλλονται ανάλογα με την θερμοκρασία τους, και σε αρμονία με τους θερμικούς παλμούς του περιβάλλοντος τους.
Κατ΄ αυτόν τον τρόπο η μοντέρνα φυσική περιγράφει την ύλη ως ευρισκόμενη σε ένα συνεχόμενο χορό, και σε μία παλλόμενη κίνηση, της οποίας οι ρυθμικοί σχεδιασμοί, προσδιορίζονται από μοριακούς, ατομικούς και πυρηνικούς συνδυασμούς.:
«Οι ενεργειακοί συνδυασμοί του κβαντικού κόσμου, δημιουργούν τις στέρεες κατασκευές πυρήνων, ατόμων και μορίων, οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν την λεγόμενη ύλη, δίνοντας της την γνώριμη μας στέρεη μορφή, κάνοντας μας έτσι να πιστέψουμε ότι η ύλη αποτελείται από κάποια απτή υλική ουσία. Στο μακροσκοπικό επίπεδο που οι 5 αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα, η περιγραφή της ύλης ως στερεή ή ως χειροπιαστή είναι ίσως ένα χρήσιμο σχήμα λόγου, αλλά στο μικροσκοπικό επίπεδο της πραγματικότητας οι παραδοσιακές περιγραφές της ύλης παύουν να έχουν το οποιοδήποτε νόημα»
Με άλλα λόγια, η μοντέρνα φυσική επιστήμη σύμφωνα με τα πορίσματα του Capra, αποκαλύπτει την βασική ενότητα του σύμπαντος. Δείχνει ότι δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε ανεξάρτητες μικροσκοπικές ενότητες.
«Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική... Έχει αρχίσει να επικρατεί πλέον η άποψη, ότι η επιστημονική γνώση κινείται προς την κατεύθυνση μίας μη-μηχανιστικής πραγματικότητας. Το σύμπαν αρχίζει να αναγνωρίζεται ως μία τεράστια σκέψη και όχι πλέον ως μία τεράστια μηχανή... η ομοιότητα μεταξύ της δομής της ύλης και της δομής του νου δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου, καθώς η ανθρώπινη συνειδητικότητα απ’ ότι φαίνεται διαδραματίζει έναν βασικό ρόλο στην διαδικασία της παρατήρησης»
Βάση των νέων επιστημονικών πορισμάτων ο παρατηρητής (ο επιστήμονας) είναι απαραίτητος όχι μονάχα για να παρατηρήσει την εξέλιξη ενός κβαντικού φαινομένου, αλλά ακόμα και για να συμβεί αυτό το φαινόμενο. Η άποψη πως οι νόμοι της φύσης παραμένουν αμετάβλητοι και ανεπηρέαστοι από τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων, έχει ξεπεραστεί ήδη εδώ και πολλά χρόνια , αφού σύμφωνα με τον Heisenberg (Χάιζεμπεργκ):
«Η υπόθεση ότι πίσω από το στατιστικό κόσμο που μας αποκαλύπτουν οι παρατηρήσεις, κρύβεται ένας άλλος αληθινός κόσμος, για τον οποίο ισχύει η αρχή της αιτιότητας, αποτελεί στείρα, ανόητη και αυθαίρετη βεβαίως, η συνηθισμένη περιγραφή της φύσης και προπαντός η πεποίθηση αυστηρής νομοτέλειας των φυσικών φαινομένων, βασίζεται στην υπόθεση ότι είναι δυνατή η παρατήρηση των φαινομένων χωρίς την αισθητή αλλοίωσή τους... Επειδή, από την άλλη μεριά, κάθε περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου στο χώρο και χρόνο, εξαρτάται από την παρατήρηση, προκύπτει ότι η περιγραφή στο χώρο και χρόνο και η κλασική αρχή της αιτιότητας αντιστοιχούν σε συμπληρωματικές απόψεις της πραγματικότητας που αμοιβαία αρνιούνται η μια την άλλη».
Αλλά και σύμφωνα με τον Capra:
«ο παρατηρητής είναι απαραίτητος όχι μονάχα για να παρατηρήσει την εξέλιξη ενός κβαντικού φαινομένου, αλλά είναι απαραίτητος ακόμα και για να συμβεί αυτό το φαινόμενο. Η συνειδητή μου απόφαση για το πώς θα παρατηρήσω για παράδειγμα ένα ηλεκτρόνιο θα κρίνει την μορφή που θα πάρει το ηλεκτρόνιο. Εάν προτιμήσω τη μορφή σωματιδίου, θα λάβω σωματίδιο. Εάν θελήσω να το δω υπό την μορφή ενεργειακού κύματος θα γίνει ακριβώς αυτό. Το ηλεκτρόνιο δεν έχει από μόνο του κάποια αντικειμενική μορφή ανεξάρτητη από τον νου μου».
Η σχέση συναίσθησης και ύλης, ίσως είναι κάτι σαν τη σχέση φωτός και ύλης. Γνωρίζουμε πώς ή ύλη επηρεάζει την κίνηση του φωτός. Αν τα αντικείμενα δεν αντανακλούσαν το φως, δεν θα μπορούσαμε να τα δούμε. 'Έτσι σύμφωνα με τις αρχές της κβαντομηχανικής, υπάρχει αλληλεπίδραση στην σχέση συναίσθησης και μυαλού, και μπορεί να υποστηριχθεί πώς η συναίσθηση μας επιδρά στον κόσμο γύρω μας.
Συνεπώς στην Κβαντική Φυσική δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε μεμονωμένα, αυθύπαρκτα στοιχειώδη αντικείμενα, καθώς είναι το «όλον» που καθορίζει τη συμπεριφορά των μερών, κάτι που υποστηρίζεται στην μυστικιστική παράδοση, όπου ο κόσμος αποτελεί έναν αδιάσπαστο ιστό, του οποίου οι διασυνδέσεις είναι δυναμικές και μη στατικές. Έναν κοσμικό Ιστό, που είναι ζωντανός κινείται και αυξάνεται και αλλάζει συνεχώς.
Συνεπώς στην αλυσίδα της ζωής συμπεριλαμβάνεται και το ανθρώπινο είδος, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να αλλάξει υπεροπτική στάση του ανθρώπου έναντι του κόσμου, καθώς μία αντίθετη πρακτική επαληθεύτηκε στην πράξη πως προκαλεί ολέθριες περιβαλλοντικές καταστροφές, που ουσιαστικά στρέφονται ενάντια στον ίδιο τον άνθρωπο.
Προεκτείνοντας την αμοιβαία εξάρτηση του μέρους και του όλου, θα κατανοήσουμε ότι αποτελούμε αναπόσπαστο κύτταρο της φύσης, και ότι δεν μπορούμε να βλάψουμε κανέναν και τίποτα, δίχως να βλάψουμε εν τέλει τους εαυτούς μας.
Η νέα αντίληψη που θα πρέπει να αναπτυχθεί για την σχέση φύσης ανθρώπου δεν προκύπτει μόνο από την νέα οπτική της σύγχρονης επιστήμης, αλλά και από τις καταστροφές, που έχει προκαλέσει στο φυσικό περιβάλλον με την συμπεριφορά του ο άνθρωπος , όσο και ηθικών θεμάτων που εγείρονται από τον τρόπο με τον οποίο έχει παρέμβει η τεχνολογία και η μοριακή βιολογία στο αρχέγονο γενετικό υλικό, και κατά συνέπεια στην εξελεγκτική διαδικασία του ανθρώπινου - και όχι μόνο – είδους .
Και αυτό διότι στην προσπάθεια δημιουργίας υπεράνθρωπων, δια μέσω της τεχνολογίας, ο άνθρωπος αυτονομείται όλο και περισσότερο από τους βιολογικούς του περιορισμούς, και τείνει να μεταμορφωθεί σε μια πρωτοφανή εξελικτική δύναμη, στην οποία εκτός της βιολογικής φυσικής υπόστασης, παρεμβάλλονται τεχνολογικά ηλεκτρονικά εμφυτεύματα που βελτιώνουν και επαυξάνουν τις φυσιολογικές ικανότητες του ανθρώπου.
Αν σε αυτό συνυπολογίσουμε την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της μηχανικής , της ηλεκτρονικής, της πληροφορικής και της νανοτεχνολογίας, τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό πως όλα τα παραπάνω, καθιστούν τον άνθρωπο ανίκανο να παρακολουθήσει τα ίδια του τα επιτεύγματα, αναδεικνύοντας τις μηχανές σε απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του. Ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες επιμένουν ότι την δεκαετία 2030-2040 ο άνθρωπος θα πρέπει να συνδεθεί υβριδικά με τις μηχανές, αν θέλει να αποφύγει τον πλήρη αφανισμό του από αυτές.
Ερευνητές της τεχνητής νοημοσύνη, όπως ο Ray Kurzweill (Ρ. Κούρτζβαιλ), διαπιστώνουν πως σύμφωνα με στατιστικές αναλύσεις, ο ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα επόμενα δέκα χρόνια θα συμπυκνώνουν εξελίξεις που είδαμε τα προηγούμενα 20 χρόνια, και τα μεθεπόμενα 10, εξελίξεις 40 χρόνων.
Το 2030, οι άνθρωποι θα έχουν γνωρίσει τεχνολογικά επιτεύγματα που θα αναλογούν σε 130 χρόνια προόδου με τον σημερινό ρυθμό, ενώ στο τέλος του 21ου αιώνα, η ανθρωπότητα θα έχει δει πρόοδο αντίστοιχη εκείνης που εμείς, θα χρειαζόμασταν 20.000 χρόνια για να τη γνωρίσουμε!
Επιστήμονες επισημαίνουν ότι γύρω στο 2030 θα είναι εφικτό το πάντρεμα του τεχνικού και του βιολογικού κόσμου, με υπολογιστές να διασυνδέονται και να ανταλλάσσουν δεδομένα - και σκέψεις - με τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
ΟΙ. ἡ παῖς λέλουται καὶ τὰ τῆς πυγῆς καλά·
.jpg)
.jpg)
