ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἱππόλυτος (433-485)

ΤΡ. δέσποιν᾽, ἐμοί τοι συμφορὰ μὲν ἀρτίως
ἡ σὴ παρέσχε δεινὸν ἐξαίφνης φόβον·
435 νῦν δ᾽ ἐννοοῦμαι φαῦλος οὖσα, κἀν βροτοῖς
αἱ δεύτεραί πως φροντίδες σοφώτεραι.
οὐ γὰρ περισσὸν οὐδὲν οὐδ᾽ ἔξω λόγου
πέπονθας, ὀργαὶ δ᾽ ἐς σ᾽ ἀπέσκηψαν θεᾶς.
ἐρᾶις (τί τοῦτο θαῦμα;) σὺν πολλοῖς βροτῶν·
440 κἄπειτ᾽ ἔρωτος οὕνεκα ψυχὴν ὀλεῖς;
οὔ τἄρα λύει τοῖς ἐρῶσι τῶν πέλας,
ὅσοι τε μέλλουσ᾽, εἰ θανεῖν αὐτοὺς χρεών.
Κύπρις γὰρ οὐ φορητὸν ἢν πολλὴ ῥυῆι,
ἣ τὸν μὲν εἴκονθ᾽ ἡσυχῆι μετέρχεται,
445 ὃν δ᾽ ἂν περισσὸν καὶ φρονοῦνθ᾽ εὕρηι μέγα,
τοῦτον λαβοῦσα πῶς δοκεῖς καθύβρισεν.
φοιτᾶι δ᾽ ἀν᾽ αἰθέρ᾽, ἔστι δ᾽ ἐν θαλασσίωι
κλύδωνι Κύπρις, πάντα δ᾽ ἐκ ταύτης ἔφυ·
ἥδ᾽ ἐστὶν ἡ σπείρουσα καὶ διδοῦσ᾽ ἔρον,
450 οὗ πάντες ἐσμὲν οἱ κατὰ χθόν᾽ ἔκγονοι.
ὅσοι μὲν οὖν γραφάς τε τῶν παλαιτέρων
ἔχουσιν αὐτοί τ᾽ εἰσὶν ἐν μούσαις ἀεὶ
ἴσασι μὲν Ζεὺς ὥς ποτ᾽ ἠράσθη γάμων
Σεμέλης, ἴσασι δ᾽ ὡς ἀνήρπασέν ποτε
455 ἡ καλλιφεγγὴς Κέφαλον ἐς θεοὺς Ἕως
ἔρωτος οὕνεκ᾽· ἀλλ᾽ ὅμως ἐν οὐρανῶι
ναίουσι κοὐ φεύγουσιν ἐκποδὼν θεούς,
στέργουσι δ᾽, οἶμαι, ξυμφορᾶι νικώμενοι.
σὺ δ᾽ οὐκ ἀνέξηι; χρῆν σ᾽ ἐπὶ ῥητοῖς ἄρα
460 πατέρα φυτεύειν ἢ ᾽πὶ δεσπόταις θεοῖς
ἄλλοισιν, εἰ μὴ τούσδε γε στέρξεις νόμους.
πόσους δοκεῖς δὴ κάρτ᾽ ἔχοντας εὖ φρενῶν
νοσοῦνθ᾽ ὁρῶντας λέκτρα μὴ δοκεῖν ὁρᾶν;
πόσους δὲ παισὶ πατέρας ἡμαρτηκόσιν
465 συνεκκομίζειν Κύπριν; ἐν σοφοῖσι γὰρ
τόδ᾽ ἐστὶ θνητῶν, λανθάνειν τὰ μὴ καλά.
οὐδ᾽ ἐκπονεῖν τοι χρὴ βίον λίαν βροτούς·
οὐδὲ στέγην γὰρ ἧι κατηρεφεῖς δόμοι
καλῶς ἀκριβώσαις ἄν· ἐς δὲ τὴν τύχην
470 πεσοῦσ᾽ ὅσην σύ, πῶς ἂν ἐκνεῦσαι δοκεῖς;
ἀλλ᾽ εἰ τὰ πλείω χρηστὰ τῶν κακῶν ἔχεις,
ἄνθρωπος οὖσα κάρτα γ᾽ εὖ πράξειας ἄν.
ἀλλ᾽, ὦ φίλη παῖ, λῆγε μὲν κακῶν φρενῶν,
λῆξον δ᾽ ὑβρίζουσ᾽, οὐ γὰρ ἄλλο πλὴν ὕβρις
475 τάδ᾽ ἐστί, κρείσσω δαιμόνων εἶναι θέλειν,
τόλμα δ᾽ ἐρῶσα· θεὸς ἐβουλήθη τάδε·
νοσοῦσα δ᾽ εὖ πως τὴν νόσον καταστρέφου.
εἰσὶν δ᾽ ἐπωιδαὶ καὶ λόγοι θελκτήριοι·
φανήσεταί τι τῆσδε φάρμακον νόσου.
480 ἦ τἄρ᾽ ἂν ὀψέ γ᾽ ἄνδρες ἐξεύροιεν ἄν,
εἰ μὴ γυναῖκες μηχανὰς εὑρήσομεν.
ΧΟ. Φαίδρα, λέγει μὲν ἥδε χρησιμώτερα
πρὸς τὴν παροῦσαν ξυμφοράν, αἰνῶ δὲ σέ.
ὁ δ᾽ αἶνος οὗτος δυσχερέστερος λόγων
485 τῶν τῆσδε καί σοι μᾶλλον ἀλγίων κλύειν.

***
ΤΡΟ. Κυρά μου, η συφορά σου πρώτα μου ᾽δωκε
μεγάλο φόβο κι άξαφνο. Μα τώρα
πως έσφαλα το νιώθω. Πιο σωστές
είναι οι δεύτερες γνώμες των ανθρώπων.
Τίποτα το περίσσιο και τ᾽ αφύσικο
δεν έχεις πάθει. Της θεάς η οργή
σε χτύπησε! Ερωτεύτηκες! Καθόλου
παράξενο. Πολλοί τηνε παθαίνουν.
440 Και ζητάς να πεθάνεις για έναν έρωτα;
Δεν είναι λύση ο θάνατος για κείνους
που αγαπάνε ή που μέλλει ν᾽ αγαπήσουν.
Η Κύπρη δεν βαστιέται, όταν απάνω
στον άνθρωπο χυθεί μ᾽ όλη τη φόρα.
Καλοφέρνεται στον υπάκουο κι όποιος
κάνει το φανταγμένο πεισματάρη,
τον αρπάζει και τονε ταπεινώνει.
Βρίσκεται σ᾽ όλα μέσα: στον αιθέρα,
στην κυματούσα θάλασσα· απ᾽ αυτήνε
γίνονται όλα. Σκορπάει παντού τον έρωτα
450 κι απ᾽ αυτόν η ζωή γεννοβολιέται.
Όσοι λοιπόν παλιά βιβλία κατέχουν
κι αγαπάνε την Ποίηση, αυτοί τα ξέρουν,
πως τη Σεμέλη ο Δίας την ερωτεύτηκε
κι η γλυκόφεγγη Αυγή τον Κέφαλο άρπαξε
και στους θεούς τον πήε βαλαντωμένη·
και μένουν τώρα οι δυο στον ουρανό
κι απ᾽ των θεών δε φεύγουν τα παλάτια,
μα δέχονται της Μοίρας τα γραμμένα.
Και συ δε θα βαστάξεις; Τότε θα ᾽πρεπε
με συμφωνία να σε γεννούσε, ως θέλεις,
460 ο κύρης σου· ή να σου ᾽δινε γι᾽ αφέντες
άλλους θεούς, αφού των τωρινώνε
τους νόμους δεν τους δέχεσαι! Το ξέρεις,
άντρες πόσοι και πολυμυαλωμένοι
βλέπουν τ᾽ ατιμασμένο τους κρεβάτι
και κάνουνε μάτια στραβά; Και πόσοι
γονιοί τ᾽ αγόρια τους συντρέχουν, όταν
μπλεχτούνε σ᾽ ερωτοδουλειές; Λογιούνται
σοφοί, που παραβλέπουν το κακό.
Πολύ δεν πρέπει ν᾽ ακριβολογούμε.
Αφού καλύβα τέλεια δε σκαρώνεται,
πώς θες απ᾽ τη φουρτούνα που σε βρήκε
470 να σωθείς κολυμπώντας; Αν σαν άνθρωπος
ξεπερνούν οι αρετές σου τα ελαττώματα,
τότε ζωή θα ζήσεις χαρισάμενη.
Πάψε, παιδί, τις κακοκεφαλιές σου,
πάψε την πεισματάρικη έπαρσή σου,
κι είν᾽ έπαρση να θέλεις μια θνητή
να παραβγείς εσύ με τους αθάνατους!
Βάστα γενναία το πάθος σου, είναι θέλημα
θεϊκό κι απ᾽ την αρρώστια αυτήν προσπάθα
να βγεις με τρόπ᾽, όσο καλά μπορείς.
Υπάρχουνε γητέματα και ξόρκια
και κάτι θα βρεθεί να σε γιατρέψει.
480 Δύσκολα οι άντρες βρίσκουνε τον τρόπο.
Καλά που ᾽μαστ᾽ εμείς εδώ οι γυναίκες,
που κόβει το μυαλό μας.
ΚΟΡ. Χρήσιμα, Φαίδρα, για τη συφορά σου
αυτά που σ᾽ ορμηνεύ᾽ η νένα σου, όμως
εγώ παινεύω εσένα κι ο έπαινός μου
πιο πικρός απ᾽ τα λόγια τα δικά της,
πιο πικρός και για σένα, που μ᾽ ακούς.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη της τελευταίας τριακονταετίας του 5ου αιώνα π.Χ.: Ο «πλούσιος ρυθμός»

6.3.3. Μνημειακά ανάγλυφα: Το μεγάλο Ελευσινιακό ανάγλυφο και τα Τρίμορφα ανάγλυφα

Ένα παράδειγμα της τεχνοτροπίας της εποχής του Παρθενώνα είναι το λεγόμενο Ελευσινιακό ανάγλυφο, που βρέθηκε το 1859 στο ιερό της Ελευσίνας ξαναχρησιμοποιημένο σε μια μικρή χριστιανική εκκλησία, και χρονολογείται στη δεκαετία 440-430 π.Χ. Το ανάγλυφο είναι έργο εξαιρετικής ποιότητας και ασυνήθιστα μεγάλου μεγέθους (έχει ύψος 2,20 m). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράσταση, για την οποία έχουν προταθεί διαφορετικές ερμηνείες: εικονίζονται οι δύο μεγάλες θεές της Ελευσίνας, η Δήμητρα και η Κόρη (ή Περσεφόνη), η μία απέναντι στην άλλη, με ένα μικρό αγόρι ανάμεσά τους. Η Δήμητρα, θεά-μητέρα, είναι ντυμένη με πέπλο και κρατάει ένα σκήπτρο ως σύμβολο εξουσίας, ενώ η Κόρη έχει νεανικά χαρακτηριστικά, φοράει χιτώνα και ιμάτιο και έχει στο χέρι μια δάδα, που χρησίμευε για να φωτίζει τις νυχτερινές μυστηριακές τελετές στο ιερό της Ελευσίνας. Το νεαρό παιδί έχει μακριά μαλλιά, που δένονται σε κόμπο επάνω από το μέτωπο, φοράει σανδάλια στα πόδια, είναι όμως σχεδόν γυμνό, με μόνο ένδυμα ένα μικρό ιμάτιο, που καλύπτει τον δεξιό ώμο, πέφτει πίσω από την πλάτη και συγκρατείται με το αριστερό χέρι. Η Δήμητρα φαίνεται να δίνει στο παιδί ένα μικρό αντικείμενο, ενώ η Κόρη υψώνει το δεξί της χέρι με μισάνοιχτα τα δάχτυλα επάνω από το κεφάλι του, χωρίς να είναι σαφές αν κρατάει κάτι. Για την ταυτότητα του αγοριού δεν υπάρχει ομοφωνία: πολλοί αρχαιολόγοι νομίζουν ότι είναι ο Τριπτόλεμος, ο πρωτότοκος γιος του μυθικού βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού και της γυναίκας του Μετανείρας, στον οποίο η Δήμητρα έδωσε ένα δεμάτι από στάχυα και τον έστειλε να διδάξει στους ανθρώπους την καλλιέργεια των δημητριακών, επάνω σε ένα άρμα που το έσερναν φτερωτά φίδια. Ο μύθος του Τριπτόλεμου ήταν θέμα μιας χαμένης σήμερα τραγωδίας του Σοφοκλή με αυτό τον τίτλο. Η δυσκολία με την ερμηνεία αυτή είναι ότι στο Ελευσινιακό ανάγλυφο δεν εικονίζονται τα στάχυα και το άρμα με τα φτερωτά φίδια, τα οποία συναντούμε πάντοτε στις αγγειογραφίες και τα ανάγλυφα του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ., όπου αναγνωρίζεται χωρίς αμφιβολία ο Τριπτόλεμος. Άλλοι έχουν σκεφτεί ότι μπορεί να εικονίζεται ο Ίακχος, ένας θεός που συνδέεται με τα Ελευσίνια Μυστήρια, ή ο Πλούτος, ο οποίος παρουσιάζεται ως γιος της Δήμητρας ήδη στα ποιήματα του Ομήρου και του Ησιόδου.

 

Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η πρόταση να αναγνωρίσουμε στη μορφή του αγοριού όχι ένα μυθικό πρόσωπο, αλλά τον παῖδα ἀφ᾽ ἑστίας, το παιδί που κάθε χρόνο μυούνταν συμβολικά στα Ελευσίνια Μυστήρια με έξοδα της πόλης της Αθήνας. Όποιο και αν είναι το θέμα της παράστασής του, το Ελευσινιακό ανάγλυφο πρέπει να θεωρηθεί σημαντικό θρησκευτικό μνημείο που συνδέεται με την Ελευσινιακή λατρεία, ενδεχομένως με τις μυστηριακές τελετές που γίνονταν στο τελεστήριο της Ελευσίνας. Η σημασία του φαίνεται άλλωστε και από το γεγονός ότι αντιγράφηκε στα ρωμαϊκά χρόνια: μας είναι γνωστά ένα μαρμάρινο αντίγραφο (σήμερα στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης) και δύο πήλινα, που προέρχονται όλα από μια ρωμαϊκή βίλα στο Λάτιο.

 

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τέσσερα ανάγλυφα με μυθολογικά θέματα, που μας είναι γνωστά από αντίγραφα της ρωμαϊκής εποχής και τα ονομάζουμε Τρίμορφα ανάγλυφα, επειδή εικονίζουν τρεις ανθρώπινες μορφές το καθένα. Τα ανάγλυφα αποτελούσαν ένα ενιαίο σύνολο και κοσμούσαν ένα σημαντικό αθηναϊκό μνημείο των χρόνων 430-420 π.Χ., όπως φανερώνουν οι ίδιες διαστάσεις τους και οι ομοιότητες στη σύνθεση και την τεχνοτροπία. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται ακόμη από τη διαπίστωση ότι στις παραστάσεις εμφανίζονται και οι τέσσερις δυνατοί συνδυασμοί ανδρικών και γυναικείων μορφών (τρεις ανδρικές, τρεις γυναικείες, δύο ανδρικές και μία γυναικεία, δύο γυναικείες και μία ανδρική). Τα θέματα σχετίζονται όλα με τον θάνατο και τη μετάβαση στον κάτω κόσμο, αλλά και την αδυναμία επιστροφής από εκεί: (1) Στο πρώτο ανάγλυφο εικονίζεται ο χωρισμός του Ορφέα και της Ευρυδίκης, την οποία ο Ερμής οδηγεί οριστικά και αμετάκλητα στον Άδη. (2) Στο δεύτερο βλέπουμε τις δύο κόρες του Πελία, του βασιλιά της Ιωλκού και θείου του Ιάσωνα, καθώς ετοιμάζονται να σφάξουν τον πατέρα τους και να βράσουν τα κομμάτια του σε μεγάλο λέβητα ώστε να γίνει νέος, ακολουθώντας τις απατηλές οδηγίες της μάγισσας Μήδειας, που στέκεται απέναντι τους φορώντας ανατολίτικα ρούχα και κρατώντας ένα δοχείο με μαγικά βότανα. (3) Στο τρίτο ο Ηρακλής έχει κατεβεί στον κάτω κόσμο και στέκεται δίπλα στον Πειρίθου και τον Θησέα, θέλοντας να τους πάρει μαζί του πίσω. Σύμφωνα με τον μύθο, κατόρθωσε να απελευθερώσει μόνο τον Θησέα, που εικονίζεται όρθιος απέναντι του. Ο Πειρίθους έμεινε κολλημένος στο έδαφος και έτσι δεν μπόρεσε να φύγει από το βασίλειο του Άδη· γι᾽ αυτό τον βλέπουμε να κάθεται περίλυπος σε έναν βράχο. (4) Το τέταρτο ανάγλυφο δείχνει τον Ηρακλή στον κήπο των Εσπερίδων, ένα θέμα που, όπως είδαμε, δήλωνε συμβολικά την ευτυχισμένη μεταθανάτια ζωή που περίμενε τους ενάρετους ανθρώπους. Έχει υποστηριχθεί ότι τα ανάγλυφα αυτά κοσμούσαν τον βωμό των δώδεκα θεών στην Αγορά της Αθήνας, όπου κατέφευγαν οι διωκόμενοι για να βρουν άσυλο. Ωστόσο, η αναφορά όλων των παραστάσεων στον κόσμο των νεκρών και στην αδυναμία επανόδου από εκεί οδηγεί στη σκέψη ότι ίσως τα ανάγλυφα αυτά ανήκαν σε ένα σημαντικό επιτύμβιο μνημείο.

Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Στην Αγορά του Κόσμου

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Η Αλήθεια δεν χρειάζεται επιχειρήματα, ούτε αποδείξεις, ούτε συζητήσεις. Είναι Ολοφάνερη! Μόνο η «ερμηνεία της πραγματικότητας» χρειάζεται επιχειρήματα για να «πείσουν» ότι «τα πράγματα είναι έτσι». Αλλά μόνο ηλίθιοι «πείθονται» από επιχειρήματα. Οι αληθινοί άνθρωποι απλά «Βλέπουν».

Γνωρίζουμε ότι Υπάρχει Μια Πραγματικότητα πέρα από το Κοσμικό Όνειρο. Γνωρίζουμε ότι Υπάρχουν Ανώτεροι Πνευματικοί Κόσμοι, Αόρατοι για τους ανθρώπους. Γνωρίζουμε ότι στο Σύμπαν υπάρχουν εκατομμύρια κατοικημένοι πλανήτες με πολιτισμούς ανώτερους από αυτόν της γης. Είναι ηλιθιότητα του ανθρώπου να πιστεύει και να διακηρύττει ότι το Σύμπαν «φτιάχτηκε» για αυτόν.

Συνήθως δεν ασχολούμαστε με τον κόσμο και την γη, πέρα από το να μαρτυρήσουμε την Αλήθεια, μέχρι το βάθος που την κατανοούμε. Μερικές φορές όμως, από ιστορική άποψη (αν και η γήινη ιστορία δεν έχει και πολύ σημασία) ασχολούμαστε με αυτά που συμβαίνουν γύρω μας.

Μια «Δημοκρατία» στην οποία οι συμμετέχοντες είναι εξαρχής «άνισοι» και όπου δεν υπάρχει προοπτική να αλλάξει η κοινωνική κατάσταση ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, δεν είναι ένα Σταθερό Πολιτικό Σύστημα Ελευθερίας, Ισότητας, Ισονομίας. Είναι ένα Ανελεύθερο Σύστημα που επιβάλλει ακόμα και με την απειλή τιμωρίας και ποινής μια ΑΔΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. Εμπεριέχει Αυταρχισμό, Βία, Αδικία, κι Ανισορροπία.

Ποιος είπε ότι αυτού του τύπου οι ψευτοδημοκρατίες είναι το καλύτερο πολιτικό σύστημα; Μόνο όσοι εξυπηρετούνται από αυτή την κοινωνική κατάσταση το ισχυρίζονται και τα πρόβατα που τους ακολουθούν, είτε για να εξασφαλίσουν την βοσκή τους, είτε για να μην χάσουν την ησυχία του μαντριού.

Η Αλήθεια είναι πέρα από την ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΑΤΗ της ψευτοδημοκρατίας, έξω από την βρώμικη κοινωνία που φτιάχνουν βρώμικοι άνθρωποι.

Σε όλες τις εποχές και σε όλα τα μέρη της γης, τις πιο πολλές φορές στην «Εξουσία» (πολιτική, οικονομική, κοινωνική, θρησκευτική…) δεν βρίσκονται σοφοί και δίκαιοι άνθρωποι, αλλά ανθρωπάκια… ανθρωπάκια χωρίς ψυχή, χωρίς αρετή, χωρίς δικαιοσύνη, χωρίς αξίες, αλλά με πολύ μετριότητα, με πολύ ανικανότητα, με πολύ θράσος και με πολύ παλιανθρωπιά… Η ιστορία των ανθρώπων, όπως την διηγούνται (για τον προσεκτικό παρατηρητή) δεν είναι παρά η εξιστόρηση της γελοιότητας.

Ο «κοινοβουλευτισμός» (και μάλιστα όπως εφαρμόζεται, σχεδόν παντού) δεν είναι Δημοκρατία, είναι απάτη, φτηνή απομίμηση Δημοκρατίας, γελοιοποίηση της Δημοκρατίας… Το «σύνταγμα», εκτός του ότι δεν στηρίζεται στην Δικαιοσύνη και δεν εξασφαλίζει τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, περιέχει πολλές αντιφάσεις κι αυτοαναιρείται, δεν ταιριάζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία… Οι νόμοι που νομοθετούν είναι «νόμοι κατά παραγγελία»: νομιμοποιούν την παρανομία και χαρακτηρίζουν άνομο και παράνομο το «δίκιο του λαού». Εκβιάζουν την εφαρμογή των «άνομων νόμων» τους με κυρώσεις και τιμωρίες κι αφήνουν ελεύθερα τα παράσιτα που πλουτίζουν ενώ κυνηγούν τους φτωχούς ανθρώπους… Κι ενώ όλοι αυτοί (το πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και θρησκευτικό κατεστημένο) είναι μέσα στην ανομία έχουν το θράσος να μιλάνε για «έννομο κράτος»… αλλά το ίδιο μπορεί να προβάλλει κι ο πιο κτηνώδης δικτάτορας, κι αυτός «εφαρμόζει νόμο». Έχουν το θράσος να απαιτούν από τους πολίτες να υπακούν στους «νόμους». Ποιους νόμους; Τους άδικους, άθλιους, νόμους που νομοθετούν; Λες και η νομοθέτηση «νομιμοποιεί» οποιοδήποτε εκτρωματικό νομικό κείμενο. Μας θεωρούν ηλίθιους; Ή έχουν χάσει πιά κάθε ντροπή;

Σε ένα «άδικο κράτος» κι όταν η ίδια η «εξουσία» παρανομεί κανένας πολίτης δεν έχει υποχρέωση (ηθική, νομική, οποιουδήποτε είδους) να υπακούει σε «άδικους νόμους». Αντίθετα, θα λέγαμε ότι σε ένα «άδικο κράτος» έχει Ηθική Υποχρέωση να Αντισταθεί, αλλιώς γίνεται συνένοχος στο Άδικο και στην Ανομία και στην Παρανομία: Όποιος σιωπά μπροστά στο Άδικο δεν έχει δικαίωμα να διαμαρτύρεται εκ των υστέρων ότι τον αδικούν.

Η Αντίσταση στο Άδικο πρέπει να είναι Ενεργή, όχι παθητική…

Παντού, όλα συμβαίνουν «ανάποδα»: Επωφελούνται οι «λιγοστοί», οι αχυράνθρωποι, τα παράσιτα και οι διεφθαρμένοι και το υγιές σώμα του λαού λιώνει μέσα στον ηθικό, ψυχολογικό, οικονομικό, θρησκευτικό και υλικό μαρασμό.

Δυστυχώς, δεν πιστεύουμε ότι μπορούν οι σύγχρονοι λαοί να αφυπνιστούν, να αντιδράσουν. Τελικά δεν υπάρχει καμμιά Ενεργή Αντίσταση στην ηθική, πολιτική, οικονομική και στην θρησκευτική αποσύνθεση. Οι σύγχρονοι κάτοικοι του πλανήτη περιμένουν παθητικά το «μοιραίο».

Κι αν υπάρχει κάποια παθητική ανυπακοή στις εντολές των κυβερνώντων κι όσων παρασίτων έχουν (ή νομίζουν ότι έχουν) συμφέροντα μέσα σε αυτή την «κατάσταση», είναι όχι γιατί οι πολίτες γνωρίζουν το Αληθινό και το Δίκαιο και θέλουν επιτέλους να το δουν στη ζωή τους, αλλά από αδυναμία, από εξάντληση και από αηδία: Παρανομούν γιατί δεν έχουν κίνητρα σε ένα ανήθικο και άδικο και σαπισμένο κράτος να είναι νόμιμοι (μόνο από φόβο είναι νόμιμοι, όσοι είναι). … Ζουν έχοντας στραγγίσει από «ζωή»…

Τελικά, απλά διαπιστώνουμε τα συμπτώματα της τελικής αποσύνθεσης όλων των εθνών. Υπάρχει Ελπίδα; Όχι Δεν Υπάρχει Ελπίδα! Μόνο άνθρωποι μεμονωμένοι μπορούν να «διασωθούν».

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Οι κοινωνίες, εδώ και χιλιάδες χρόνια σέρνονται μέσα στην ιστορία. Ο πολιτισμός που δημιούργησαν οι άνθρωποι είναι ένας πολιτισμός της βαρβαρότητας… Ό,τι καλό δημιούργησαν οι άνθρωποι, στην φιλοσοφία, στην τέχνη, στη ζωή, δεν το δημιούργησαν σαν κοινωνίες… κάποια ιδιαίτερα άτομα που ξεχώρισαν, σήκωσαν τα μάτια στον ουρανό, ένοιωσαν το βάθος του ορίζοντα, και χάραξαν δρόμους με στέρεα βήματα… πόσοι όμως ακολουθούν;

Κοινωνία σημαίνει ομαδική ψυχή, ομαδικό «πνεύμα», ισότιμη συμμετοχή, συνεργασία, κοινή ζωή… Κάθε κοινωνία έχει την ποιότητα των ανθρώπων που την αποτελούν… Πως οι κάτοικοι τούτου του πλανήτη, οι εγώ-άνθρωποι να φτιάξουν κοινωνία; Για αυτό όλες οι κοινωνίες είναι προβληματικές.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες είναι πάντα προβληματικές. Ο λόγος είναι απλός. Η «κοινωνία» απαιτεί ομαδικότητα. Οι κοινωνίες όμως καλλιεργούν πάντα τον ατομισμό, τον ατομικισμό, το ίδιον συμφέρον. Κοινωνία και εγωισμός είναι αντιφατικές έννοιες, κανένας δεν γνωρίζει πώς να τις εξισορροπήσει. Αυτή η αντιφατικότητα περνάει στην συμπεριφορά των ανθρώπων. Το αποτέλεσμα μπορεί κάποιος να το δει γύρω του.

Ο Θεός (όπως κι αν τον καταλαβαίνουν οι άνθρωποι, αν τον καταλαβαίνουν) είναι η Απόλυτη Εξουσία που Στηρίζει τα Πάντα… Κι όμως! Πόσο Διακριτικά Κρατά τα Πάντα στην Αγκαλιά Του… σαν να Μην Υπάρχει, Χωρίς να Φαίνεται. Κι είναι πολλοί που λένε «δεν υπάρχει». Παρών αλλά Αόρατος Συμπεριφέρεται σαν η Απόλυτη Μη-Εξουσία… Όμως οι εξουσίες των ανθρώπων χειραγωγούν, κατευθύνουν και καταπιέζουν τους ανθρώπους. Άρα οι ανθρώπινες εξουσίες δεν είναι του Θεού, προέρχονται από το σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής… Τελικό Συμπέρασμα: Κάθε ανθρώπινη εξουσία είναι βρώμικη. Κι όποιος σκύβει το κεφάλι σε ανθρώπινες εξουσίες ομολογεί ότι είναι δούλος.

Το πολιτικό καθεστώς που έχει επιβληθεί εδώ και 10.000 χρόνια στις ανθρώπινες κοινωνίες, και που πέρασε από τις βασιλείες και τις αυτοκρατορίες για να καταλήξει στις σημερινές ψευτοδημοκρατίες και διεθνείς λυκοσυμμαχίες, είναι το χειρότερο πολιτικό σύστημα που μπορεί να υπάρξει. Στηρίζεται στην απατηλή ιδέα της ατομικής ιδιοκτησίας και στην φανταστική δυνατότητα του ατομικού πλουτισμού. Έτσι ενώ είναι οι λίγοι που κατέχουν τον πλούτο στον πλανήτη, οι πολλοί ηλίθιοι υιοθετούν την απατηλή ιδεολογία της ατομικής επιβίωσης και πέφτουν στην παγίδα που τους έχουν στημένη χιλιετηρίδες τώρα… τελικά οι ηλίθιοι βολεύονται με το κοινωνικό ξεροκόμματό τους και μασουλάνε αμέριμνοι τα ψίχουλά τους, κι η ζωή περνάει… τόσο ήσυχα, τόσο ειρηνικά, στο μαντρί.

Η Πραγματική Οικονομία έχει να κάνει με πράγματα που υπάρχουν. Αν θέλετε να δείτε τι είναι πραγματική οικονομία διαβάστε τον «Ροβινσόνα Κρούσο» του Ντανιέλ Ντιφόου… Το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα που εφαρμόζεται σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη δεν έχει παρά μικρή σχέση με την Πραγματική Οικονομία, αφού διαχειρίζεται πλασματικά «μεγέθη», πράγματα που δεν υπάρχουν… Πρόκειται για μια μεγάλη απάτη (αυτών που έχουν την πραγματική εξουσία στον πλανήτη) που έχει σκοπό την χειραγώγηση των πληθυσμών… Πως; Γιατί; Τι; Καθένας πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του σε αυτό τον ασήμαντο τελικά πλανήτη.

Η Δικαιοσύνη και το Δίκαιο όχι μόνο δεν είναι ταυτόσημες ή συγγενείς (φιλοσοφικοπολιτικές) έννοιες, αλλά, είναι εξολοκλήρου αντίθετες. Αυτό ακούγεται παράδοξο. Αν όμως διαθέτετε λίγη νοημοσύνη στοχαστείτε το και θα το διαπιστώσετε. Η Δικαιοσύνη είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη αξία της Ισότητας, του Ίσου μοιράσματος, κλπ. Το Δίκαιο αντίθετα, καθορίζει, περιγράφει κι επιζητεί να δώσει λύση σε σχέσεις μεταξύ ατομικών υπάρξεων και συμφερόντων, να βρει ισορροπίες ανάμεσα σε διαχωρισμένα κι αντιμαχόμενα μέρη. Ολόκληρος ο πολιτισμός των ανθρώπινων κοινωνιών δεν βασίζεται στη Φυσική Αίσθηση Δικαιοσύνης, αλλά σε μια τεράστια νομολογία που προσπαθεί να δώσει λύση σε όλες τις ανθρώπινες συγκρούσεις… κι είστε τόσο αφελείς να πιστεύετε ότι αποδίδεται δικαιοσύνη; Το βλέπετε γύρω σας;

Όταν σε μια κοινωνία οι νόμοι είναι άδικοι, τότε οι πολίτες Οφείλουν στην Δικαιοσύνη, στην Φυσική Αίσθηση Δικαιοσύνης, αν θέλουν να είναι ελεύθεροι, να είναι «παράνομοι»… αλλιώς καταντούν δούλοι.

Η Πραγματικότητα Είναι Πολύ Ευρύτερη κι Έχει Απροσδιόριστο Βάθος, που δεν μπορεί να προσεγγίσει η ανθρώπινη αντίληψη… Πάντως πραγματικότητα δεν είναι η πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι επίσημες κυβερνήσεις κι οι πολιτικοί και προβάλλουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης… Όταν με τον προβολέα φωτίζεις ένα σημείο δεν σημαίνει ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν υπάρχει. Η τέχνη της κατασκευής της πραγματικότητας (καθώς και τα μέσα επιβολής της στους πληθυσμούς) είναι πολύ-πολύ παλιά τέχνη στις ανθρώπινες κοινωνίες… Αλλά αφού οι λαοί είναι ευχαριστημένοι έτσι που τους κυβερνούν, τι να πούμε;

ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΜΑΝΤΡΙΑ

Μόνο ένας τρόπος υπάρχει να βρει κάποιος την πνευματική ισορροπία του. Να μην χρησιμοποιεί το δίκτυο, ή τουλάχιστον να διαγραφεί από τα ηλίθια μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να σταματήσει να βλέπει τηλεόραση και να διαβάζει εφημερίδες, και να ξεχάσει ό,τι ηλιθιότητα του έχουν διδάξει μέχρι σήμερα… να σταματήσει να αποδέχεται την πραγματικότητα που άλλοι κατασκευάζουν για αυτόν και να βγει από τον τάφο του… Τότε θα ανακαλύψει ότι Ψηλά υπάρχει ένας Ουρανός, και κάτω, η γη είναι στέρεη κάτω από τα πόδια του.

Όλες οι θρησκευτικές, πολιτικές, κάθε είδους, εξουσίες είναι διεφθαρμένες και χρησιμοποιούν ψεύτικη γλώσσα που διαστρέφει την πραγματικότητα… πως μπορούν να μιλήσουν για την Αλήθεια, για το Δίκαιο, για την Ζωή;

Χιλιάδες χρόνια τώρα οι πολιτικές εξουσίες δεν έλυσαν τα κοινωνικά προβλήματα. Και δεν πρόκειται να τα λύσουν. Όσοι είναι βολεμένοι στο «σύστημα» σηκώνουν τους ώμους… όσοι πεινάνε είναι ανήμποροι να αντιδράσουν… Κι έτσι ο κόσμος πορεύεται ειρηνικά.

Οι άνθρωποι, αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι, που δημιουργούν τα προβλήματα μέσα στην κοινωνία των ανθρώπων, τσακώνονται μεταξύ τους για την καλύτερη λύση… και τελικά δεν κάνουν τίποτα ή στραβώνουν χειρότερα τα πράγματα, κι η κοινωνία σέρνεται.

Αν Υπήρχε Δικαιοσύνη δεν θα χρειαζόταν να υπάρχουν νόμοι!

Οι μικροί πόνοι φλυαρούν οι μεγάλοι σωπαίνουν

Οι μικροί πόνοι φλυαρούν οι μεγάλοι σωπαίνουν, με μια εκκωφαντική σιωπή που σου τσακίζει τα κόκκαλα, σε κάνει να παραμιλάς!

Μια σιωπή που το είναι σου βρυχάται και εσύ μουγκός, ανήμπορος να φωνάξεις δυνατά, να βγει όλο το συναίσθημα που σε τρώει.

Οι μικροί πόνοι σκορπίζονται από φλυαρία.

Κουτσομπολεύουν το συναίσθημα πιστεύοντας ότι έτσι θα το πληγώσουν, θα το κατακερματίσουν!
Προχωράνε μπροστά και δίνουν χώρο στη καρδιά να γελάσει, να νοιώσει, να πετάξει, να χαρεί!

Οι μεγάλοι πόνοι σταματάνε το χρόνο ακριβώς την στιγμή που η ψυχή πληγώθηκε!
Ακριβώς την στιγμή που το συναίσθημα τσαλαπατήθηκε και έχασε την αξιοπρέπεια του
και έτσι το συναίσθημα μαζί με τον πόνο μπαίνουν σε ένα ωραιότατο κουτάκι στο μυαλό, που κλείνει με πολλές κλειδαριές!

Σάμπως θαρρείς το φυλάκισες; Φυλακίζεται ο πόνος νομίζεις;
Δεν θα ανοίξει ποτέ και για κανέναν λόγο σκέφτεσαι..

Ο πόνος όμως έχει μεγάλη δρασκελιά!
Και όσο εσύ σιωπείς, αυτός ανοιγοκλείνει το κουτί σου οπότε θέλει, καθορίζει την συνέχεια σου και τα μονοπάτια σου!

Δεν σε κάνει να βλέπεις καθαρά και αξιόπιστα ποιοι είναι αληθινοί γύρω σου!
Ο πόνος σε βάζει σε πλάνη όσο εσύ νομίζεις ότι σιωπείς, σου δίνει λάθος εικόνες λάθος χρώματα λάθος ταξίδια!

Τι λες ήρθε η ώρα να ανοίξεις το κουτάκι σου;
Να αφήσεις τον πόνο να πάρει δρόμο από μέσα σου!
Άλλωστε μη ξεχνάμε ποτέ ότι έχουμε την μεγαλύτερη ευκαιρία να αφήσουμε το σημάδι μας σε αυτή την ζωή..

Να παραμερίσουμε τους φόβους μας και τους πόνους.
Να γεμίσουμε εικόνες, ταξίδια, γεύσεις, να φτάνει το πόδι μας μέχρι τα σκεπάσματα μας, να είμαστε ευγνώμονες για ό,τι έχουμε και για ό,τι δεν έχουμε..

Πόσα υπέροχα θα ήταν όλα αν το βλέπαμε έτσι;
Η ζωή είναι λίγη και πρέπει να την ζήσουμε όπως μας αξίζει!

Χρόνος άχρονος, χρόνος χαμένος

Χρόνος άχρονος….

Δίχως συναισθήματα, δίχως μυρωδιές, δίχως εικόνες που μένουν στην ψυχή. Ένα αδιάκοπο κυνήγι να δεις περισσότερα, να μιλήσεις με περισσότερους, να μάθεις περισσότερα και στο τέλος δεν θυμάσαι τίποτα.

Χρόνος άχρονος λοιπόν.
Που εκδικείται την εξέλιξη, με την μέγιστη ανταπόδοση, της αξίας που δεν του δίνεις. Σε κάνει να περνούν όλα επιφανειακά και να μην αφήνουν τίποτα μέσα στην ψυχή σου.

Εικόνες, φίλοι, πιθανοί σύντροφοι, καταστάσεις και γεγονότα περνούν με κινηματογραφική ταχύτητα από μπροστά σου και εσύ προσπαθώντας να αφομοιώσεις τα πάντα, τελικά δεν σου μένει τίποτα.

Χρόνος άχρονος, με μέρες γεμάτες άδειες εμπειρίες.
Με άχρηστες πληροφορίες και στιγμιαίες απολαύσεις που σβήνουν σε λίγες ώρες, σε λίγα λεπτά και είναι σαν να μην πέρασαν ποτέ.

Άτσαλες συντεταγμένες σε μια ζωή που βαδίζει πλέον δίχως πυξίδα και την
πηγαίνει μόνο ο άνεμος εκεί που θέλει!

Σκορπισμένες ώρες σε ανούσιες ειδήσεις και σε συζητήσεις, χαμένες στον σωρό μιας άχρηστης τράπεζας πληροφοριών, που αδηφάγα καταπίνει την ουσιαστική πλευρά της ζωής και την αφήνει στην αφάνεια.

Το μυαλό δεν μπορεί να διαχειριστεί πλέον τον όγκο των συμβάντων
και καταλήγει απλά να παρακολουθεί και να μην μπορεί να συμμετάσχει.

Χρόνος άχρονος, που περνά γεμάτος αδιάφορες ενέργειες που μόνο κουράζουν και αποπροσανατολίζουν τα κουρασμένα μάτια.

Με αγάπες που δεν αντέχουν πια στο χρόνο. Διότι δεν έχουν μάθει να ζορίζονται και αναζητούν μόνο το ευκαιριακό ταίριασμα.

Βολεμένοι σε αδιέξοδα, αρνούνται να ανοίξουν τα μυαλά του και την αγκαλιά τους φοβούμενοι μην αγαπήσουν και πληγωθούν.

Κανείς δεν θέλει ευθύνες και προτιμούν την εναλλαγή και την ανάλωση, σε μια κοινωνία που οδηγεί τις συμπεριφορές στο επιφανειακό και στο γρήγορο!

Ο στόχος επετεύχθη.
Η βούληση χάθηκε και πνίγηκε στην θάλασσα της μάζας και της απόλυτης
κατευθυντικότητας, από αυτούς που την προκάλεσαν.

Χρόνος άχρονος, χρόνος χαμένος.
Και έτσι χάνεται η ζωή μας, στην ατέρμονη τεχνολογία βαθιά εγκλωβισμένος.

Η ψυχική ασθένεια ως... ευκολία

«Θα τρελαθώ», «Δεν αντέχω άλλο», «Βοήθεια, τρελαίνομαι».

Η ψυχική ασθένεια από τα βάθη των αιώνων διαταράσσει με τον ανοίκειο χαρακτήρα της τη φυσική τάξη των πραγμάτων.

Ανέκαθεν υπήρχε «η τρέλα». Ακόμα όμως και αν δεν υπήρχε, θα οφείλαμε να την επινοήσουμε, ιδιαίτερα σήμερα, σε αυτή την εποχή, όπου ο καθένας μας τόσο εύκολα χρησιμοποιεί το ρήμα «τρελαίνομαι».

Βολεύει εν τέλει και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες η ύπαρξή της έτσι καθώς ενσαρκώνει και συμπυκνώνει το παράδοξο και ακατανόητο των ανθρωπίνων συμπεριφορών, έτσι καθώς προσφέρει ένα σχήμα διαταρακτικά δυσνόητο χωρίς να χρειάζεται να ανατρέχουμε σε πολύπλοκα μονοπάτια σκέψης για να το αποκωδικοποιήσουμε.

Με τα συμπαγή διαχωριστικά τείχη που υψώνονται ανάμεσα σε «αυτούς» και σε «εμάς» καθησυχάζεται η ευρύτερη ομάδα για την όλο και πιο επισφαλή φυσιολογικότητά της.

Σήμερα λοιπόν που η ισχνή, έτσι κι αλλιώς, γραμμούλα που χωρίζει το ομαλό από το παθολογικό γίνεται ακόμα πιο ισχνή, σήμερα που μια ιδιότυπη κοινότητα στην οδύνη τείνει να ενώσει «υγιείς» και «μη υγιείς», σήμερα ακριβώς είναι που το παλαιό στίγμα απέναντι στον τρελό αναζωπυρώνεται.

«Μπορεί να τρελαινόμαστε αλλά... μην τρελαθούμε κιόλας...
Εμείς όσο κι αν τρελαινόμαστε δεν είμαστε και δεν θα γίνουμε ποτέ τρελοί».

'Αρα ο τρελός αξιώνει τη θέση που πάντα είχε. Εκείνη του επικίνδυνου, δυνάμει εγκληματικού, αλλόκοτου πλάσματος.

«Μα μην το ψάχνεις, το έκανε επειδή είναι τρελός. Πήδηξε από το παράθυρο, φόνευσε, ασέλγησε, κακοποίησε τον εαυτό του, διέλυσε και διαλύθηκε, αλλά ουφ... ήταν τρελός».

Έτσι, το στερεότυπο του επικίνδυνου και δυνάμει εγκληματικού ψυχικά πάσχοντος ατόμου παραμένει πανίσχυρο.

Εξακολουθεί με συνεχώς εντεινόμενο ζήλο να είναι μία από τις πιο ευδιάκριτες θεσμικά αποδεκτές μορφές βίας που υφίστανται οι ψυχικά ασθενείς.

Ο φόβος της εγκατάλειψης και η προδοσία μιας παιδικής ψυχής

Κάποιες συμπεριφορές που βιώνουμε κυρίως στην παιδική ηλικία είναι δυνατόν να δημιουργήσουν ανασφάλειες και αισθήματα φόβου που μας ακολουθούν σε όλη την ενήλικη μας ζωή. Συνήθως αυτές οι συμπεριφορές είναι γνωστές και ως παιδικά τραύματα που φθείρουν την συναισθηματική υγεία του παιδιού και πολύ δύσκολα θεραπεύονται.

 

Θα παραθέσουμε παρακάτω τα συνήθη τραύματα που μπορεί να προκαλέσουν «ζημιά» στην συναισθηματική υγεία ενός ανθρώπου που αρχίζουν από την παιδική ηλικία.

Όσο περνάει ο χρόνος εδραιώνονται όλο και πιο πολύ μέσα μας, με αποτέλεσμα είτε να βρίσκουμε διάφορες μάσκες που απλά μας εμποδίζουν να προοδεύσουμε στη ζωή μας είτε ζούμε μία ζωή μέσα στον φόβο και εις βάρος των άλλων. Καθώς δεν έχουμε μία προσωπικότητα να βγάλουμε στους άλλους που θα μας σέβονται και θα μας τιμούν.

Θα πρέπει ως γονείς να αντιληφθούμε από την αρχή ποια είναι αυτά τα τραύματα και να τα αφομοιώσουμε και να τα υιοθετήσουμε ως προς (αυστηρή) αποφυγήν για ένα ψυχικά υγιή παιδί και αργότερα ενήλικα.

1). Καταρχήν, ο μεγαλύτερος φόβος των παιδιών είναι να αισθανθούν πως δεν υπάρχει κανένας για αυτούς, πως βρίσκονται σε ένα χώρο μόνοι τους και απροστάτευτοι. Ο φόβος της εγκατάλειψης. Αυτό το παιδί όσο θα ενηλικιώνεται θα κάνει το οτιδήποτε για να μην ξανανιώσει αυτό το συναίσθημα. Πολλές φορές θα εγκαταλείψουν εκείνα πρώτα την οικογενειακή στέγη ή μία ερωτική σχέση για να μην τους παρατήσουν οι άλλοι πρώτοι. Μία ανώριμη συμπεριφορά του τύπου «θα φύγω πρώτος για να μην σε δω να με εγκαταλείπεις», και ας μην είναι αυτό που πραγματικά θέλω να συμβεί.

2). Επιπλέον, η βία που μπορεί να βιώσουν μέσα στην οικογένεια με την μορφή της σωματικής ή της λεκτικής δημιουργεί ενήλικες μονίμως νευριασμένους και επιθετικούς. Ενήλικες που δυσκολεύονται να «χαλιναγωγήσουν» τα συναισθήματα τους. Τα παιδιά που βιώνουν τη βία, την βιώνουν ως απόρριψή από τον γονέα προς το πρόσωπο τους. Ο πόνος που προκαλεί αυτό το τραύμα, υποβαθμίζει τον εαυτό και νιώθει πως είναι ανεπιθύμητο. Αισθάνεται πως δεν είναι άξιο να νιώσει στοργή, αγάπη, σεβασμό και κατανόηση.

3). Ένα άλλο παιδικό τραύμα που μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά στην ενήλικη ζωή είναι το παιδί να βιώνει έντονα και συνέχεια το αίσθημα της αδικίας. Όταν οι γονείς επικροτούν το ένα από τα δύο αδέρφια ή όταν δίνουν την προσοχή τους στο ένα από τα δυο αδέρφια… γενικώς όταν η αγάπη και η προσοχή τους δεν είναι ακέραιη και ίση αλλά διαχωρίζεται ανάλογα με τις επιδόσεις ή την συμπάθεια, αυτόματα δημιουργούν στο παραμελημένο παιδί αισθήματα αδικίας. Μία τέτοια συμπεριφορά συνήθως δημιουργεί άτομα με έλλειψη εμπιστοσύνη για τον περίγυρο του.

4). Όταν οι άνθρωποι που περιβάλλουν το παιδί δεν τηρούν τις υποσχέσεις τους, δημιουργούν στο παιδί συναισθήματα προδοσίας, δυσπιστίας και ανασφάλειας. Στην ενηλικίωση αυτά τα παιδιά θα θέλουν να ελέγχουν την προσωπικότητα και να αποσκοπούν στην τελειότητα των καταστάσεων. Θα ελέγχουν τα πάντα και δεν θα συγχωρούν λάθη, ως ασπίδα για την προσωπικότητα τους, για να μην απογοητευτούν από την προδοσία των άλλων.

5). Παιδιά, τα οποία αισθάνονται να υποτιμούνται συνέχεια οι δυνατότητες τους ή να συζητιούνται σε πολύ κόσμο τα προβλήματα τους ή να κριτικάρονται συνεχώς αρνητικά προκαλείται το τραύμα του εξευτελισμού. Χωρίς αμφιβολία το παιδί θα έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, οδηγώντας το σε μία εξαρτημένη προσωπικότητα καθώς θα θεωρεί πως από μόνο του δεν είναι ικανό να καταφέρει τίποτα.

Με μια κουβέντα και χωρίς περιστροφές: Αποφύγετε να αντιδράσετε με αυτούς τους τρόπους! Τα παιδιά μας χρειάζονται αγάπη και σεβασμό. Να θέτουμε όρια και να κάνουμε πολύ υπομονή…

Φανταστική Λογοτεχνία και Φράκταλς

Οι μαγικές τέχνες, το απόκρυφο, και γενικότερα κάθε τί το μαγικό είναι σαγηνευτικό σε όσους αρέσει να ξεπερνούν τα στενά όρια της λογικής και της καθημερινότητας. Πέρα όμως από τις διάφορες σέκτες και τις τελετές τους, τις διάφορες μυθολογίες και τις…δαιμονικές οντότητες στην Φανταστική Λογοτεχνία που αποκτούν υπόσταση μέσω αυτών, υπάρχουν και κάποια πράγματα που θα πρέπει να κατανοήσουμε προκειμένου να έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά στην αναζήτηση εκείνου που βρίσκεται πέρα από εμάς…

Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να δούμε την σχέση που έχουν τα γεωμετρικά μοτίβα αλλά και τα fractals (η Ελληνική απόδοση της λέξης είναι μορφόκλασμα) στον αποκρυφισμό και γενικότερα στο παράξενο..

Πρώτα από όλα όμως ας δούμε λίγο τί σημαίνει Φράκταλ…

«Φράκταλ ονομάζεται ένα κατακερματισμένο γεωμετρικό σχήμα το οποίο μπορεί να χωριστεί σε τμήματα, καθένα από τα οποία, είναι ένα ακριβές αλλά σε μικρότερη κλίμακα αντίγραφο του αρχικού σχήματος, έστω και κατά προσέγγιση… Οι μαθηματικοί ξεκίνησαν να ενδιαφέρονται για τα φράκταλς στα τέλη του 19ου Αιώνα, όμως ο όρος Φράκταλ δόθηκε απο τον Benoît Mandelbrot το 1975, μια λέξη που προέρχεται από το λατινικό fractus που σημαίνει σπασμένο-κατακερματισμένο…

Τα fractals στην Φανταστική Λογοτεχνία!

Ας δούμε ένα άρθρο του John Beal σχετικά με τα φράκταλς στην Παράξενη λογοτεχνία μεταφρασμένο από το βιβλίο Chaos magic Using the Cthulhu Mythos του Phil Hine…

«It is impossible to drop a pin without exciting a corresponding reaction in every Star. The action has disturbed the balance of the Universe.»

Aleister Crowley, The Book of Thoth.

¨Η ευφράδεια της κατανόησης του Κρόουλι σχετικά με το φαινόμενο που Η θεωρία του Χάους τώρα αποκαλεί « Φαινόμενο της Πεταλούδας» είναι κάτι παραπάνω από εμφανής στο παραπάνω απόφθεγμα. ¨Συνέλαβε¨ ένα σύμπαν στο οποίο κάθε σημείο είναι συνδεδεμένο με όλα τα άλλα, όπου ένα γεγονός εν τέλει διαμορφώνει την μοίρα άλλων γεγονότων, έτη φωτός μακριά..

Αυτές οι κοσμικές αναφορές βρίσκονται στο φανταστικό « the plutonian drug» του Κλαρκ Αστον Σμιθ. Σύμφωνα με τον Δρ. Μαννερς,τον αφηγητή της ιστορίας το ναρκωτικό δημιουργεί…¨ ασυνήθιστα πλαστικές εικόνες, που δεν είναι εύκολο να τις αποδώσεις σε Ευκλείδια επίπεδα και γωνίες. Αυτή η ανικανότητα να αποδοθούν σε ευκλείδεια μαθηματικά υποδεικνύει πως τα φράκταλς είναι μη-ευκλείδια, κάτι που σημαίνει πως δεν υπακούν στα κοινώς αποδεκτά σχήματα όπως τα τρίγωνα, τα τετράγωνα κ.ο.κ. Το ναρκωτικό επίσης δημιουργεί μια ιδιότητα που αναγνωρίζουμε στην φρακταλική δομή…

Το ναρκωτικό παρήγαγε μια αχανή απόσταση η οποία ήταν στερούταν εντελώς φυσιολογικής προοπτικής, ένα μυστήριο και παράξενο τοπίο που τεντωνόταν μακριά…

Αυτές οι παραπάνω περιγραφές μπορούν να θεωρηθούν ως όμοιες αρκετών εικόνων φράκταλ. O Σμιθ δημιουργεί ένα χρονικό όραμα ως ένα ¨πλοκάμι¨ γεγονότων τα οποία είναι συνεχώς μεταβαλλόμενα κ συνδεδεμένα, και τα οποία παράγουν ένα αφηρημένο μοτίβο. Αυτό το πλέγμα γεγονότων, είναι τελικά απίστευτα μακρύ και πολύπλοκο, και δημιουργήθηκε σε μια φρακταλική διάσταση που δεν μπορεί να κατανοηθεί με ευκλείδεια μαθηματικά, ή από μια λογική κατάσταση της συνείδησης. Θα ήταν ενδιαφέρον να σκεφτούμε το μοντέλο του Χωρο/χρόνου μέσα από τους ορισμούς μιας φρακταλικής Διάστασης..

O john Dewey Jones, που έγραφε γιά το newsletter “Amygdala” επεκτείνεται επάνω στην ιδέα των φράκταλς και την υπερβατικότητα του νου… Ο John γράφει γιά τους «The Brethren of the Hidden Path of Adepts» , τους μοναχούς οι οποίοι χρησιμοποιούν το ¨αντικείμενο¨ (Σύνολο Mandelbrot) ,ως ένα είδους mandala για να υπερβούν και να φωτίσουν τους εαυτούς τους.. Ζωγραφίζει ένα τοπίο ξεπεσμού, όπου ο παλιός Πολιτισμός έχει καταρρεύσει και οι ¨Brethren¨ πρέπει να δημιουργήσουν το αντικείμενο ως αστρική εικόνα. Για να σημειώσει ο Ηγούμενός τους: ¨Γνωρίζουμε πως το μάτι μπορεί να παρατηρήσει τις λεπτομέρειες των χρωμάτων καλύτερα από κάθε Μόνιτορ. Και όπως τα μάτια είναι πιο εκλεπτυσμένα από κάθε μόνιτορ, έτσι και ο νους είναι πιό εκλεπτυσμένος από τα μάτια… Και η ψυχή είναι ακόμη πιο εκλεπτυσμένη από τον Νου. Για αυτό αφήστε τους μοναχούς να αποσυρθούν σε κάποια ήσυχη τοποθεσία, αφήστε τους να επικεντρώσουν τις σκέψεις τους επάνω στο αντικείμενο…¨

Οι ¨Brethren¨ αναγνωρίζουν δύο μονοπάτια προς το «αντικείμενο». Το ένα είναι μέσω των ονείρων, λαμβάνοντας οράματα …¨αγνών χρωμάτων που ομοιάζουν με τα λαμπρά χρώματα κοσμημάτων…¨, μοτίβα ακανόνιστων σχέσεων, μερικοί ακόμη δήλωσαν πως τα όνειρα ήταν τόσο καθαρά και ευδιάκριτα που ήταν δύσκολο να περιγραφούν με λόγια… Αυτό φαίνεται πως σχετίζεται με τον τρόπο που ο Λάβκραφτ παρήγαγε κάποια από τα σπουδαιότερα φανταστικά έργα του, αντλώντας γνώση μέσα από τα όνειρα…

Παρ’ όλα αυτά, ο Jones γράφει για την δεύτερη μέθοδο προς την γνώση, μέσω του Ηγουμένου που περιγράφει: ¨…Σήκω κατά τις τρείς τι πρωί, και πήγαινε στην κορυφή του βουνού, κάθισε, και παρατήρησε προς την κατεύθυνση του Αλντεμπαράν (Αλντεμπαράν (Aldebaran) ονόμαζαν οι Άραβες τον αστέρα του αστερισμού του Ταύρου…). Δεν πιστεύουμε στην σύνδεση μεταξύ του «αντικειμένου» και του Αλντεμπαράν, όμως έχουμε παρατηρήσει πως το κοκκινωπό χρώμα τούτου του άστρου διεγείρει την μαθηματική διορατικότητα που αποζητούμε…¨

Το ¨The Dreams in the Witch-House¨ του Λάβκραφτ φαίνεται πως αντικατοπτρίζει την πρώτη μέθοδο των “brethren” μέσα από τα όνειρα του ήρωα Walter Gilman. Ο Λάβκραφτ λέει για τον Gilman: ¨Πιθανώς ο Gilman να μην χρειαζόταν να μελετήσει τόσο σκληρά. Η Μή ευκλείδεια γεωμετρία και η Κβαντική φυσική είναι αρκετές γιά να εξασκήσουν κ να ¨τεντώσουν¨ το μυαλό. Και όταν κάποιος τα συνδυάζει με την λαογραφία προσπαθώντας να δημιουργήσει κάποιο παράξενο υπόβαθρο μιας πολυ-διαστατικής πραγματικότητας, πίσω από γοτθικές ιστορίες και σκιερές γωνίες, τότε δύσκολα θα είναι απελευθερωμένος από την νοητική ένταση…¨

Ο Gilman οδηγείται λόγω του ενδιαφέροντός του στον τομέα των Θεωρητικών Μαθηματικών πέρα από τις πιο μοντέρνες θεωρίες των Plank, Heisenberg, Einstein και de Sitter.»

Ο Λάβκραφτ περιγράφει το όνειρο του Gilman ως …¨καταβύθιση μέσα σε άπειρες αβύσσους έγχρωμου λυκόφωτος και αταξινόμητων ήχων.. Άβυσσοι ,τον υλικό και βαρυτικό φαινόμενο των οποίων δεν θα μπορούσε να εξηγηθεί…¨

Και συνεχίζει: ¨Αυτές οι Άβυσσοι δεν ήταν σε καμία περίπτωση κενές, αντιθέτως ήταν γεμάτες από απερίγραπτα γωνιώδεις μάζες κάποιας εξωγήινης ουσίας, μερικές από τις οποίες φαινόταν πως είναι οργανικές, ενώ άλλες ήταν ανόργανες. Ο Gilman Μερικές φορές συνέκρινε τις ανόργανες αυτές ουσίες με πρίσματα, λαβύρινθους, συστάδες κύβων και επίπεδα. Και τα οργανικά όντα τον χτυπούσαν ως ομάδες από φυσαλίδες, χταποδόμορφα, σαρανταποδαρούσες, ζωντανά ινδουιστικά σύμβολα …¨

Τα Φρακταλικά διπλά αυτών των εικόνων μπορούν να ανακαλυφθούν σε πολλά βιβλία που σχετίζονται με το αντικείμενο. Ο Mandlebrot στο “ The Geometry of Nature” περιγράφει και παρουσιάζει εικόνες απο apollonian nets, ημι-φρακταλικές εικόνες που μοιάζουν με συστάδες κύβων και επιπέδων. Άλλα γεωμετρικά σχήματα πού παρουσιάζονται και στο σύνολο Mandlebrot και άλλα, που μοιάζουν χταποδόμορφα… Το σχέδιο που ο Λάβκραφτ ονομάζει Hindu Idols, μπορεί να νοηθεί με 2 τρόπους. Είτε ως το Φρακταλικό σωματόμορφο σχήμα που παρουσιάζει ο Michael Barnsley στο βιβλίο του Fractals Everywhere, είτε ώς Βιομορφές, Σχέδια που μοιάζουν με «μαγικές σφραγίδες» φρακταλικά παραγόμενες…

Στο τέλος της ιστορίας ο Λάβκραφτ περιγράφει τον Αζαθώθ ως το ¨Υπέρτατο Χάος¨, Παρόμοιο με Ένα σύνολο Mandlebrot.

Σύνολο Mandlebrot

Και άλλες ιστορίες του Λάβκραφτ αναφέρονται σε παράξενες εικόνες Φρακταλικής Γεωμετρίας. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι τα παρακάτω: ¨Τα βουνά της Τρέλας¨, στα οποία χρησιμοποιεί ¨αφηρημένη¨ γεωμετρία για να περιγράψει την Πόλη των Μεγάλων Παλαιών, και στο Through the Gates of the Silver Key όπου τα αφηρημένα μοτίβα που παρατηρεί ο Randolph Carter στο κατώφλι της πύλης θυμίζουν τις ρέουσες δομές των φράκταλς. Η χρήση των φράκταλς απο τον Λάβκραφτ στο Through the Gates of the Silver Key θυμίζουν το the plutonian drug του Σμιθ, μια και οι δυο αναφέρονται σε ταξίδια μέσα στον χωρο/χρόνο.

Δινοντας ένα παράδειγμα, ο Randolph Carter, ήρωας της ιστορίας του Λάβκραφτ, χρησιμοποιώντας το ασημένιο κλειδί περικυκλώνεται από…¨Σκοτεινές μισές εικόνες, με αβέβαιο περίγραμμα ανάμεσα στο κοχλάζον χάος, αλλά ο κάρτερ γνώριζε πως επρόκειτο για φαντασία του μυαλού. Παρ’ όλα αυτά ένιωσε πως δεν ήταν η συγκυρία που έχτισε αυτά τα πράγματα μέσα στην συνείδησή του, μα κάποια σκοτεινή πραγματικότητα, αδιάστατη, που τον εγκλώβιζε και μετάφρασε τον εαυτό της στα μοναδικά σύμβολα που εκείνος μπορούσε να κατανοήσει..¨

Ο Algernon Blackwood στο “The Pikestaffe Case” χρησιμοποιεί αφηρημένη γεωμετρία γιά να μπορέσει ο Pikestaffe να κάνει το «ταξίδι της Αλίκης» (alice through the looking Glass…) σε κάποια άλλη διάσταση… Ο Μαυροπίνακας του Pikestaffe ήταν γεμάτος από διαγράμματα, που…¨μπορεί να ήταν Ευκλείδεια, ή πιθανόν Αστρονομικά.¨ Είχε επίσης σημειώσεις που παρέπεμπαν σε Φράκταλς. Για παράδειγμα, η σπιτονοικοκυρά το βρήκε κάποιες παράξενες σημειώσεις με ένα διάγραμμα το οποίο περιέγραψε κάπως έτσι: ¨… Στο κέντρο, περικυκλωμένο από ιερογλυφικά, αριθμούς, καμπύλες και γραμμές που δεν είχαν καμία σημασία για εκείνη, βρισκόταν ένα διάγραμμα ενός καθρέπτη…¨

Το τελευταίο έργο Φανταστικής λογοτεχνίας που αξίζει να σημειωθεί, και που είναι παρεμφερές του Συνόλου Mandlebrot είναι το ¨The Hounds of Tindalos¨ του Frank Belknap Long. Στην ιστορία του, ο Long χρησιμοποιεί παρόμοιες έννοιες με εκείνες του Σμιθ στο The Plutonian Drug αλλά και εκείνες του Λαβκραφτ στο Through the Gates of the Silver Key. Επιτρέποντας στον κύριο χαρακτήρα του έργου, τον Halpin Chalmers να ¨ταξιδεψει¨ μέσα στον χρόνο και στην Απόλυτη Άβυσσο της Χαοτικης Γεωμετρίας…!!!

Μόνο ο άνθρωπος που ρισκάρει είναι πραγματικά ελεύθερος

Αν πλήττεις, αν φοβάσαι, αν δεν σ’ αρέσει το σκηνικό σου, άνοιξε την πόρτα και φύγε!

Ποιος είπε, ότι πρέπει να μείνεις εδώ; Όσο η καρδιά και το μυαλό σου δουλεύουν και το ηθικό είναι ακμαίο, μπορείς να μπεις σε όποιο σκηνικό θελήσεις.

Μπορείς να φτιάξεις το δικό σου. Να δημιουργήσεις ένα νέο. Από αύριο κιόλας τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Κάνε τα διαφορετικά γιατί μόνο η πράξη αλλάζει. Οι κουβέντες είναι καλές μόνο στην αρχή. Η συνειδητοποίηση είναι μόνο η μισή λύση. Τα υπόλοιπα είναι πράξη…

Διάλεξε το δρόμο της ζωής. Διάλεξε το δρόμο της αγάπης. Διάλεξε τον δρόμο του ενδιαφέροντος. Διάλεξε το δρόμο της ελπίδας. Διάλεξε το δρόμο της πίστης στο αύριο. Διάλεξε το δρόμο της εμπιστοσύνης. Διάλεξε το δρόμο της καλοσύνης. Από εσένα εξαρτάται. Εσύ θα διαλέξεις.

Μπορείς να διαλέξεις την απελπισία, την δυστυχία. Μπορείς να κάνεις τη ζωή δύσκολη για τους άλλους. Μπορείς να διαλέξεις την θρησκοληψία. Γιατί όμως; Δεν έχει νόημα. Είναι και πάλι αυτομαστίγωμα.

Σε προειδοποιώ όμως ότι, αν αποφασίσεις να πάρεις την πλήρη ευθύνη για τη ζωή σου, δεν πρόκειται να είναι εύκολο πράγμα και θα πρέπει να μάθεις ξανά να ρισκάρεις. Το ρισκάρισμα – αυτό είναι το κλειδί για την αλλαγή.

«Όταν γελάς, διακινδυνεύεις να περάσεις για ηλίθιος»

Και λοιπόν; Και λοιπόν; Συχνά λέω πως ο κόσμος μας βλέπει σαν ένα είδος τρελού. Είναι πραγματικά τρελό! Εγώ όμως το γλεντάω αφάνταστα, ενώ χιλιάδες γνωστικοί πεθαίνουν από ανία.

«Όταν κλαις, κινδυνεύεις να περάσεις για συναισθηματικός»

Δε φοβάμαι να κλάψω. Κλαίω συχνά. Κλαίω από, από απελπισία. Μερικές φορές κλαίω διαβάζοντας τις εργασίες των μαθητών μου. Κλαίω όταν βλέπω ευτυχισμένους ανθρώπους. Κλαίω όταν βλέπω ανθρώπους να αγαπιούνται. Δε με νοιάζει μήπως φανώ συναισθηματικός. Δεν πειράζει. Μ’ αρέσει. Μου καθαρίζει τα μάτια.

«Όταν ανοίγεσαι στους άλλους, κινδυνεύεις να μπλεχτείς»

Και τι πιο σημαντικό υπάρχει στην ζωή; Δεν έχω καμιά διάθεση να ζήσω μόνος μου σ’ ενα νησί. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε μαζί εσείς και εγώ, σημαίνει πως έτσι είμαστε φτιαγμένοι. Ας βρούμε τρόπους να κάνουμε την κατάσταση αυτή μια ευκαιρία χαράς.

«Όταν δείχνεις τα συναισθήματα σου, κινδυνεύεις να αποκαλύψεις την ανθρωπιά σου»

Εγώ χαίρομαι να αποκαλύπτω την ανθρωπιά μου. Μπορείς να αποκαλύψεις πολύ χειρότερα πράγματα απο την ανθρωπιά σου.

«Όταν εκθέτεις τις ιδέες και τα όνειρά σου στο κόσμο, κινδυνεύεις να τα χάσεις»

Τι να γίνει. Δεν μπορείς να κερδίζεις τα πάντα. Κι ούτε είναι δυνατόν να σε αγαπούν όλοι. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα πει «Είναι απατεώνας. 'Ελα, αρκετά ακούσαμε. Πάμε σπίτι ». Κι αυτό είναι πολύ καλό, ξέρετε, και σωστό. Δεν είναι δυνατόν να σε αγαπούν όλοι.

«Όταν αγαπάς, κινδυνεύεις να μην έχει ανταπόκριση η αγάπη σου»

Δεν είναι κακό αυτό. Αγαπάς για να αγαπάς, και όχι για να πάρεις ανταπόκριση – αυτό δεν είναι αγάπη.

«Όταν ελπίζεις, κινδυνεύεις να πονέσεις» και «’Όταν δοκιμάζεις, κινδυνεύεις να αποτύχεις»

Κι όμως πρέπει να ρισκάρεις, γιατί η μεγαλύτερη ατυχία στη ζωή είναι να μην ρισκάρεις τίποτε. 'Οποιος δεν ρισκάρει τίποτε δεν κάνει τίποτε, δεν έχει τίποτε και δεν είναι τίποτε. Μπορεί ν’ αποφεύγει τον πόνο και την λύπη, άλλα δεν μαθαίνει, δε νιώθει, δεν αλλάζει, δεν αναπτύσσεται, δεν ζεί και δεν αγαπά.

Είναι δούλος αλυσοδεμένος με τις βεβαιότητες και τους εθισμούς του. 'Εχει ξεπουλήσει το μεγαλύτερο αγαθό του, την ατομική του ελευθερία. Μόνο ο άνθρωπος που ρισκάρει είναι ελεύθερος.

Το να κρατάς κρυμμένο τον εαυτό σου, να τον χάνεις με τις αυτομειωτικές σου ιδέες, είναι θάνατος. Μην αφήσεις να σου συμβεί αυτό. Η μεγαλύτερή σου υποχρέωση είναι να γίνεις όλα όσα είσαι όχι μόνο για δικό σου όφελος, άλλα και για δικό μου…

ALVIN TOFFLER: Ο ρυθμός της ζωής μας αποτελεί σοβαρή παράμετρο της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς μας

Οι κάτοικοι της γης συγκροτούνται όχι μόνο κατά φυλή, έθνος, θρησκεία ή ιδεολογία, αλλά, κατά κάποιο τρόπο, και σύμφωνα με τη θέση τους στο χρόνο. Εξετάζοντας τους σημερινούς πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο, ανακαλύπτουμε ένα πολύ μικρό ποσοστό που ακόμα ζει κυνηγώντας και λεηλατώντας για τροφή, όπως έκαναν οι άνθρωποι πριν από χιλιετηρίδες. Οι άλλοι, η μεγάλη πλειονότητα του ανθρώπινου είδους, δεν εξαρτώνται από το κυνήγι της αρκούδας ή από τη συλλογή καρπών, αλλά από τη γεωργία. Ζουν, από πολλές απόψεις, όπως οι πρόγονοί τους, πριν από αιώνες. Αυτές οι δύο ομάδες μαζί αποτελούν ίσως το 70% όλων των ανθρώπινων υπάρξεων. Είναι οι άνθρωποι του παρελθόντος.

Αντίθετα, ένα ποσοστό κάπως μεγαλύτερο από το 25% του πληθυσμού της γης, βρίσκεται στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες. Η ζωή τους είναι σύγχρονη· Αποτελούν προϊόντα των πρώτων πενήντα χρόνων του 20ού αιώνα, βγαλμένοι από ομοιόμορφα καλούπια της μηχανοποίησης και της μαζικής εκπαίδευσης, διαπαιδαγωγημένοι με τις επίμονες αναμνήσεις του αγροτικού παρελθόντος της χώρας τους. Αυτοί ουσιαστικά, είναι οι άνθρωποι του παρόντος.

Ωστόσο, το υπόλοιπο 2% ή 3% του πληθυσμού της γης, δεν μπορεί πια να ενταχθεί ούτε στο παρελθόν, ούτε στο παρόν. Διότι μέσα στις κύριες εστίες της τεχνολογικής και πολιτισμικής αλλαγής, στη Σάντα Μόνικα, στην Καλιφόρνια και στο Καίμπριτζ, στη Μασαχουσέτη, στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο και στο Τόκιο, υπάρχουν εκατομμύρια άντρες και γυναίκες, που μπορούν να θεωρηθούν ότι ήδη ζουν με τον τρόπο ζωής του μέλλοντος. Οι πρωτοπόροι, χωρίς να το συνειδητοποιούν, ζουν σήμερα όπως εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι θα ζήσουν αύριο. Και ενώ αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό του συνολικού πληθυσμού, σχηματίζουν ήδη μια διεθνή κοινότητα του μέλλοντος ανάμεσά μας. Είναι οι προελαύνοντες αντιπρόσωποι των ανθρώπων, οι πρώτοι πολίτες στις ωδίνες της γέννησης της παγκόσμιας υπερβιομηχανικής κοινωνίας.

Τι είναι αυτό που τους κάνει να διαφέρουν απ’ το υπόλοιπο ανθρώπινο είδος; Σίγουρα είναι πλουσιότεροι, πιο μορφωμένοι, πιο δραστήριοι από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Εκτός αυτού, ζουν και περισσότερο. Αλλά αυτό που ιδιαίτερα προσδιορίζει τον άνθρωπο του μέλλοντος είναι ο ήδη σαφής προσανατολισμός του σε έναν νέο, γρήγορο ρυθμό ζωής. «Ζει πιο γρήγορα» από τους άλλους γύρω του.

Μερικούς ανθρώπους τους συναρπάζει αυτός ο έντονος ρυθμός ζωής —στην προσπάθειά τους να τον προκαλέσουν ξεπερνούν ακόμη και τον εαυτό τους και αισθάνονται αμηχανία, άγχος και ένταση όταν ο ρυθμός επιβραδύνεται. Διεκδικούν εναγωνίως να είναι παρόντες εκεί όπου «βρίσκεται η δράση». (Είναι αλήθεια ότι κάποιοι αδιαφορούν πλήρως για το αντικείμενο της δράσης, αρκεί να γίνεται με την αρμόζουσα μεγάλη ταχύτητα). Ο Τζέημς Α. Ουίλσον θεωρούσε, για παράδειγμα, ότι η γοητεία του γρήγορου ρυθμού ζωής συνιστά μια απ ’ τις κρυφές κινητήριες δυνάμεις της ευρέως γνωστής μαζικής μετανάστευσης Ευρωπαίων επιστημόνων στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Αφού μελέτησε τις περιπτώσεις 517 Βρετανών επιστημόνων και τεχνικών, ο Ουίλσον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτά που τους δελέασαν, δεν ήταν μόνο οι υψηλότεροι μισθοί ή οι καλύτερες συνθήκες έρευνας, αλλά και ο ταχύτερος ρυθμός ζωής. Οι μετανάστες, γράφει, «δεν αποθαρρύνονται καθόλου από τον ταχύτερο ρυθμό της Β. Αμερικής. Πέρα από οτιδήποτε άλλο, δείχνουν να προτιμούν αυτόν το ρυθμό ζωής». Ακόμη, ένας λευκός βετεράνος του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα στον Μισσισιπή, αναφέρει: «Οι άνθρωποι που είναι συνηθισμένοι σε μια έντονη αστική ζωή… δεν μπορούν να αντέξουν για πολύ στον Αγροτικό Νότο. Αυτός είναι ο λόγος που οδηγούν συνεχώς χωρίς συγκεκριμένο προορισμό και σκοπό. Τα ταξίδια είναι το βάλσαμο του Κινήματος». Αν και επιφανειακά άσκοπη, αυτή η περιπλάνηση αποτελεί έναν αντισταθμιστικό μηχανισμό. Όταν αντιληφθούμε τη δυνατή έλξη που μπορεί να ασκήσει στο άτομο ένας ορισμένος ρυθμός ζωής, τότε μόνο θα είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε πολλά που, διαφορετικά, συνιστούν μια ανεξήγητη ή «άσκοπη» συμπεριφορά.

Αλλά αν κάποιοι άνθρωποι ευημερούν με τον νέο ταχύ ρυθμό , κάποιοι άλλοι τον αποστρέφονται έντονα και κάνουν ό,τι μπορούν για να τον σταματήσουν. Απαραίτητη προϋπόθεσή για να συμβαδίσει κανείς με την ανατέλλουσα υπερβιομηχανική κοινωνία, είναι να συμβαδίζει με έναν κόσμο που κινείται ταχύτερα από ποτέ άλλοτε. Αυτοί όμως προτιμούν να αποσυρθούν, να πορευτούν σύμφωνα με τους δικούς τους αργούς ρυθμούς και δεν είναι καθόλου τυχαίο που ένα μιούζικαλ με τίτλο Σταματήστε τον κόσμο – Θέλω να κατέβω, σημείωσε εκπληκτική επιτυχία στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη.

Ο εφησυχασμός και η αναζήτηση νέων τρόπων «απόσυρσης» ή «απόδρασης» που χαρακτηρίζει κάποιους, αν όχι όλους τους χίπις, μπορεί να οφείλεται λιγότερο στην κραυγαλέα αποστροφή τους για τις αξίες ενός τεχνολογικού πολιτισμού και πιο πολύ σε μια ασυνείδητη προσπάθεια να αποδράσουν από ένα ρυθμό ζωής που πολλοί βρίσκουν αβάσταχτο. Προφανώς δεν αποτελεί απλή σύμπτωση το γεγονός ότι περιγράφουν την κοινωνία σαν ένα διαρκή «αθέμιτο ανταγωνισμό» — με έναν όρο δηλαδή που παραπέμπει πολύ συγκεκριμένα στον ταχύ βηματισμό της κοινωνίας.

Μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι είναι ακόμα πιο πιθανόν να αντιδράσουν έντονα ενάντια σε οποιαδήποτε περαιτέρω επιτάχυνση της αλλαγής. Υπάρχει μια στέρεη μαθηματική βάση για το γεγονός ότι συχνά η μεγάλη ηλικία συσχετίζεται με τον συντηρητισμό: για τους ηλικιωμένους ο χρόνος κυλάει πιο γρήγορα.

Όταν ένας πενηντάχρονος πατέρας λέει στον δεκαπεντάχρονο γιο του ότι θα πρέπει να περιμένει δύο χρόνια για να αποκτήσει δικό του αυτοκίνητο, αυτό το μεσοδιάστημα των 730 ημερών αντιπροσωπεύει χρονικά μόνο ένα 4% της περιόδου ζωής του πατέρα και περισσότερο από 13% της ζωής του παιδιού. Δεν είναι καθόλου παράξενο που στο παιδί η καθυστέρηση φαίνεται τρεις ή τέσσερις φορές μεγαλύτερη απ' ό,τι στον πατέρα. Για τον ίδιο λόγο, δύο ώρες στη ζωή ενός τετράχρονου παιδιού αποτελεί το ακριβές αντίστοιχο των δώδεκα ωρών στη ζωή της εικοσιτετράχρονης μητέρας του. Όταν ζητάμε από το παιδί να περιμένει ένα κομμάτι γλυκό, είναι σαν να ζητάμε από τη μητέρα να περιμένει δεκατέσσερις ώρες για έναν καφέ.

Μπορεί, επίσης να υπάρχει και μία βιολογική βάση για αυτές τις διαφορές στην υποκειμενική αντίδραση στο χρόνο. Ο ψυχολόγος Τζον Κοέν, του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, γράφει ότι με το πέρασμα της ηλικίας, τα ημερολογιακά χρόνια προοδευτικά φαίνονται να συρρικνώνονται. Εκ των υστέρων, κάθε χρόνο φαίνεται συντομότερος από αυτόν που μόλις συμπληρώθηκε, πιθανόν σαν αποτέλεσμα μιας βαθμιαίας επιβράδυνσης των «μεταβολικών Εργασιών». Στους ηλικιωμένος, σε σχέση με επιβράδυνση των δικών τους βιολογικών ρυθμών, ο κόσμος φαίνεται να κινείται ταχύτερα, ακόμα κι αν αυτό στην πραγματικότητα δε συμβαίνει.

‘Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι οποιαδήποτε επιτάχυνση της αλλαγής, που έχει σαν αποτέλεσμα τη συσσώρευση περισσότερων καταστάσεων μέσα στο εμπειρικό κανάλι σ' ένα δεδομένο χρονικό διάστημα, στη συνείδηση του ηλικιωμένου υπερβάλλεται. Καθώς ο ρυθμός της αλλαγής στην κοινωνία αυξάνεται, ολοένα και πιο πολλοί μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι αισθάνονται τη διαφορά πολύ έντονα. Γίνονται κι αυτοί απόβλητοι της κοινωνίας, αποσυρόμενοι σ’ ένα περιχαρακωμένο περιβάλλον, μειώνοντας στο ελάχιστο την επικοινωνία με τον ταχέως κινούμενο εξωτερικό κόσμο και, τελικά, υπολειτουργούν μέχρι το θάνατό τους. Μπορεί ποτέ να μην μπορέσουμε να λύσουμε τα ψυχολογικά προβλήματα των ηλικιωμένων, αν δεν ανακαλύψουμε τους τρόπους — μέσω της βιοχημείας ή της επιμόρφωσης— που θα μας επιτρέψουν να αλλάξουμε την αντίληψή τους για το χρόνο, ή να τους προσφέρουμε καλά στεγανοποιημένους χώρους, μέσα στους οποίους ο ρυθμός της ζωής θα ελέγχεται, ή ακόμη και θα διευθετείται σύμφωνα με ένα ημερολόγιο «κινητής κλίμακας», το οποίο θα αντανακλά τη δική τους υποκειμενική αίσθηση του χρόνου.

Πολλές συγκρούσεις που, διαφορετικά, θα ήταν ακατανόητες ανάμεσα στις γενιές, στους γονείς και τα παιδιά, στους συζύγους— μπορούν να αποδοθούν στις διαφορετικές αντιδράσεις απέναντι στην επιτάχυνση του ρυθμού της ζωής. Το ίδιο ισχύει και για τις αντιθέσεις ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

Κάθε πολιτισμός έχει τον δικό του χαρακτηριστικό βηματισμό. Ο F. Μ. Esfantaiary, ο Ιρανός συγγραφέας, αναφέρθηκε στη σύγκρουση δύο συστημάτων διαφορετικών ρυθμών, όταν Γερμανοί μηχανικοί πριν από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ανέλαβαν την κατασκευή ενός σιδηροδρόμου στη χώρα του. Οι Ιρανοί και, γενικότερα, οι προερχόμενοι από τη Μέση Ανατολή, χαρακτηρίζονται από μια πιο χαλαρή στάση απέναντι στο χρόνο έναντι των Αμερικανών και των Δυτικοευρωπαίων. Όταν τα συνεργεία των Ιρανών καθυστερούσαν συστηματικά κατά δέκα λεπτά για να φτάσουν στο χώρο εργασίας, οι Γερμανοί, απόλυτα συνεπείς οι ίδιοι και, πάντα βιαστικοί, προέβαιναν σε μαζικές απολύσεις, οι Ιρανοί μηχανικοί δυσκολεύτηκαν να τους πείσουν ότι, με τα δεδομένα της Μ. Ανατολής, οι εργάτες ήταν ηρωικά συνεπείς και ότι αν οι απολύσεις συνεχίζονταν πολύ σύντομα δε θα έμενε κάνεις για να εργαστεί, παρά μόνο γυναίκες και παιδιά.

Αυτή η απάθεια απέναντι στο χρόνο εξοργίζει τους ανθρώπους που κινούνται με γρήγορους και προγραμματισμένους ρυθμούς. Έτσι οι Ιταλοί από τις βιομηχανικές πόλεις του Βορρά, το Μιλάνο ή το Τορίνο, περιφρονούν τους σχετικά βραδύρρυθμους Σικελούς, των οποίων η ζωή ακόμα χαρακτηρίζεται από τους βραδύτερους αγροτικούς ρυθμούς. Οι Σουηδοί της Στοκχόλμης ή του Γκαίτεμπουργκ αισθάνονται την ίδια περιφρόνηση για τους κατοίκους του Λαπλάντ. Οι Αμερικανοί λοιδορούν τους Μεξικανούς, για τους οποίους το manana σημαίνει, στην πραγματικότητα, αρκετά σύντομα. Στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Βόρειοι θεωρούν τους Νότιους αργοκίνητους, και οι μεσοαστοί Μαύροι κατακρίνουν τους ομοφύλους τους της εργατικής τάξης που συμμετέχουν στην οργάνωση «Η εποχή των Μαύρων». Αντίθετα, σε σύγκριση με όλους σχεδόν τους άλλους, οι λευκοί Αμερικανοί και Καναδοί θεωρούνται δραστήριοι και πολυμήχανοι.

Οι λαοί μερικές φορές αντιστέκονται σθεναρά σε μια αλλαγή του ρυθμού. Αυτό το γεγονός εξηγεί και την παθολογική αντίδρασή ενάντια στη λεγάμενη «Αμερικανοποίηση» της Ευρώπης. Η νέα τεχνολογία στην οποία βασίζεται η θεωρία του υπερβιομηχανισμού και, σε μεγάλο βαθμό, προγραμματίζεται στα Αμερικάνικα ερευνητικά εργαστήρια, συνεπάγεται μια αναπόφευκτη επίσπευση της κοινωνικής αλλαγής και μια συνακόλουθη επιτάχυνση του ρυθμού της ιδιωτικής ζωής. Οι αντι-Αμερικανοί ρήτορες, αν και επιλέγουν για στόχο τους τους κομπιούτερ και την Κόκα-Κόλα, η πραγματική τους αντίρρηση μπορεί εύκολα να εντοπιστεί στην εισβολή στην Ευρώπη μιας ξένης αντίληψης για τον χρόνο. Η Αμερική, ως η αιχμή του δόρατος του υπερ-βιομηχανισμού, αντιπροσωπεύει έναν νέο, ταχύτερο και άκρως ανεπιθύμητο ρυθμό.

Αυτό ακριβώς το πρόβλημα αποκαλύπτει χαρακτηριστικά η έντονη αποδοκιμασία ‘μα την πρόσφατη εμφάνιση των αμερικανικού τύπου καταστημάτων αναψυκτικών, καλλυντικών και φαρμάκων στο Παρίσι. Για πολλούς Γάλλους, η ύπαρξή τους συνιστά κραυγαλέα μαρτυρία ενός δυσοίωνου «πολιτισμικού ιμπεριαλισμού» των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Αμερικανοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν μια τόσο εμπαθή αντίδραση σε ένα, απόλυτα αθώο, πρατήριο αναψυκτικών, όπου ο δικασμένος Γάλλος πίνει γρήγορα ένα μιλκ-σέικ, αντί να χασομερά για δύο ώρες με κάποιο απεριτίφ σε ένα υπαίθριο μπιστρό. Αξίζει να σημειωθεί ότι, καθώς η νέα τεχνολογία τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί, περίπου 30.000 μπιστρό έκλεισαν, θύματα, σύμφωνα με το Time ενός «βραχυπρόθεσμου πολιτισμού». (Πράγματι, μπορεί οι λόγοι της ευρέως διαδεδομένης Ευρωπαϊκής αντιπάθειας για το Time να μην είναι εξ ολοκλήρου πολιτικοί, αλλά, ασυνείδητα, να απορρέει από τους συνειρμούς που δημιουργεί ο τίτλος του. To TIME με την ακριβολογία του και το, χωρίς ανάσα, στιλ, του, εξάγει κάτι πολύ περισσότερο από τον Αμερικάνικο Τρόπο Ζωής. Ενσαρκώνει και εξάγει τον Αμερικάνικο Ρυθμό Ζωής).

Η προσδοκία της διάρκειας

Για να κατανοήσουμε γιατί η επιτάχυνση του ρυθμού ζωής μπορεί να αποδείχνει ενοχλητική και αποδιοργανωτική, είναι πολύ σημαντικό να συλλάβουμε την έννοια της «προσδοκίας της διάρκειας».

Η αντίληψη του ανθρώπου για το χρόνο συνδέεται στενά με τους εσωτερικούς του ρυθμούς. Αλλά η αντίδρασή του στο χρόνο βρίσκεται σε αντιστοιχία με την πολιτισμική του τοποθέτηση. Ένα μέρος αυτής της αντιστοιχίας συνίσταται στη δημιουργία μιας σειράς προσδοκιών στο παιδί, σε σχέση με τη διάρκεια των γεγονότων, των λειτουργιών ή των σχέσεων. Πράγματι, ένα απ' τα πιο σημαντικά είδη γνώσεων που μεταδίδουμε στο παιδί, είναι η γνώση της διάρκειας των πραγμάτων. Αυτή η γνώση μεταβιβάζεται με αδιόρατους, άτυπους και συχνά μηχανικούς τρόπους. Παρ’ όλ' αυτά, χωρίς ένα πλούσιο σύνολο κοινωνικά αποδεκτών προσδοκιών της διάρκειας, κανένα άτομο δε θα μπορούσε να λειτουργήσει κανονικά.

Από τη βρεφική ηλικία το παιδί μαθαίνει, για παράδειγμα, ότι όταν ο μπαμπάς φεύγει το πρωί για τη δουλειά του, αυτό σημαίνει ότι δε θα επιστρέφει πριν περάσουν πολλές ώρες. (Εάν επιστρέφει, κάτι δεν πάει καλά, το πρόγραμμα χάλασε. Το παιδί το διαισθάνεται. Ακόμη και ο σκύλος της οικογένειας —έχοντας κι αυτός αποκτήσει μια σειρά προσδοκιών της διάρκειας— έχει επίγνωση της αλλαγής της ρουτίνας). Το παιδί, πολύ σύντομα, μαθαίνει ότι η ώρα του φαγητού δεν είναι υπόθεση ενός λεπτού, ούτε πέντε ωρών, αλλά ότι συνήθως διαρκεί από δεκαπέντε λεπτά έως μία ώρα. Μαθαίνει ότι ένα φιλμ διαρκεί δύο έως τέσσερις ώρες, αλλά μια επίσκεψη στον παιδίατρο σπάνια ξεπερνά τη μία ώρα. Μαθαίνει ότι η σχολική μέρα συνήθως διαρκεί έξι ώρες και η σχέση του με έναν καθηγητή, ένα σχολικό έτος, αλλά ότι η σχέση του με τον παππού και τη γιαγιά του προορίζεται να είναι πολύ μεγαλύτερης διάρκειας. Πραγματικά, κάποιες σχέσεις προορίζονται να διαρκέσουν μια ολόκληρη ζωή. Η συμπεριφορά των ενηλίκων, ουσιαστικά όλες οι πράξεις μας, από το να ταχυδρομήσουμε ένα γράμμα μέχρι το να κάνουμε έρωτα, υπόκεινται σε συγκεκριμένες, ειπωμένες ή μη, προϋποθέσεις σχετικά με τη διάρκεια.

Αυτές ακριβώς οι προσδοκίες της διάρκειας, διαφορετικές σε κάθε κοινωνία, αλλά από νωρίς διαμορφωμένες και βαθιά ριζωμένες, είναι που κλονίζονται όταν αλλάζει ο ρυθμός της ζωής.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο φαίνεται και η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα σ ’ εκείνους που υποφέρουν από τον εντεινόμενο ρυθμό ζωής και σ’ εκείνους που είναι σε θέση να τον αξιοποιήσουν δημιουργικά. Αν ένα άτομο δεν προσαρμόσει τις προσδοκίες του για τη διάρκεια, έτσι ώστε να αντιστοιχούν στη συνεχή επιτάχυνση, είναι πιθανόν να φανταστεί ότι δύο καταστάσεις που, κατά τα άλλα, μοιάζουν μεταξύ τους, ταυτίζονται και ως προς τη διάρκεια. Είναι όμως βέβαιο ότι οι ορισμένες τουλάχιστον καταστάσεις θα συμπτυχθούν χρονικά, σαν αποτέλεσμα της επιταχυντικής ώθησης.

Το άτομο, το οποίο έχει αφομοιώσει την αρχή της επιτάχυνσης -που αισθάνεται, φυσικά και διανοητικά, ότι τα πράγματα στον κόσμο γύρω του κινούνται ταχύτερα— δημιουργεί ένα αυτόματο, ασυνείδητο αντιστάθμισμα της χρονικής σύμπτυξης. Προβλέποντας ότι οι καταστάσεις θα διαρκέσουν λιγότερο, σπάνια παρουσιάζεται απροετοίμαστο ή συγκλονισμένο, σε αντίθεση με το άτομο, που δεν προβλέπει σταθερά τη συνεχή συρρίκνωση της διάρκειας των καταστάσεων, αλλά οι προσδοκίες του για τη διάρκεια είναι στατικές.

Εν ολίγοις, ο ρυθμός της ζωής πρέπει να θεωρείται σαν κάτι περισσότερο από μία τετριμμένη φράση, μια αιτία αστεϊσμών, παραπόνων ή εθνικών καταστολών. Αποτελεί μία ψυχολογική μεταβλητή κρίσιμης σημασίας. Σε προηγούμενες εποχές, όταν οι ρυθμοί της κοινωνικής αλλαγής ήταν αργοί, οι άνθρωποι παρέμεναν ανυποψίαστοι σε σχέση μ ’ αυτή τη μεταβλητή. Καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου ζωής ενός ανθρώπου, ο ρυθμός είναι δυνατόν, σε κάποιο βαθμό, να ποικίλλει, αλλά η επιταχυντική ώθηση τον μεταβάλλει ριζικά. Διότι, ακριβώς μέσα από την επιτάχυνση του ρυθμού ζωής, η αυξημένη ταχύτητα μιας ευρείας επιστημονικής, τεχνολογικής αλλαγής, μετατρέπεται σε δύναμη, δύναμη πίεσης στη ζωή του ατόμου. Ένα μεγάλα μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς, προκαλείται από την έλξη ή τον ανταγωνισμό απέναντι στον ρυθμό ζωής, που επιβάλλεται στο άτομο από την κοινωνία ή από την κοινωνική στην οποία είναι ενταγμένο. Η αποτυχία του να αφομοιώσει αυτή τη γενική αρχή, οφείλεται στην επικίνδυνη ανικανότητα του εκπαιδευτικού συστήματος και της ψυχολογίας να προετοιμάσουν τους ανθρώπους για τη δημιουργική συμμετοχή τους σε μια υπερβιομηχανική κοινωνία.

ΑΛΒΙΝ ΤΟΦΛΕΡ, ΤΟ ΣΟΚ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

ARTHUR SCHOPENHAUER: Ο καθένας βλέπει τον εαυτό του σαν κέντρο του κόσμου

Ο εγωισμός, εκ φύσεως, δεν γνωρίζει όρια: ο άνθρωπος έχει μία και μοναδική απόλυτη επιθυμία, να συντηρήσει την ύπαρξή του, ν’ απαλλαγεί από κάθε πόνο, ακόμη κι από την παραμικρή στέρηση – αυτό που θέλει είναι η μεγαλύτερη δυνατή καλοπέραση, η κατοχή όλων των απολαύσεων που μπορεί να φανταστεί και τις οποίες σκαρφίζεται τρόπους να ποικίλλει και ν’ αναπτύσσει χωρίς σταματημό. Κάθε εμπόδιο που υψώνεται ανάμεσα στον εγωισμό του και τις επιθυμίες του του χαλάει τη διάθεση, προκαλεί την οργή του, το μίσος του: είναι ένας εχθρός που πρέπει να συντρίψει. Θα ήθελε όσο γίνεται ν’ απολαύσει τα πάντα, να αποκτήσει τα πάντα. Μην μπορώντας κάτι τέτοιο, τουλάχιστον θα ήθελε να δέσποζε πάνω σε όλα. «Όλα για μένα, τίποτε για τους άλλους» είναι το σύνθημά του.

Ο εγωισμός έχει κολοσσιαίες διαστάσεις, το σύμπαν ολόκληρο δεν φτάνει για να τον χωρέσει. Διότι, αν έδινε κανείς στον καθένα τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στον αφανισμό του σύμπαντος και στην προσωπική του απώλεια, δεν χρειάζεται να πω ποια θα ήταν η απάντησή του. Ο καθένας βλέπει τον εαυτό του σαν το κέντρο του κόσμο, ανάγει το καθετί στον εαυτό του- μέχρι και τις μεγαλύτερες αναστατώσεις των αυτοκρατοριών τις βλέπει πρώτα απ’ όλα από την άποψη του προσωπικού του συμφέροντος, όσο μηδαμινό, όσο μακρινό μπορεί να είναι αυτό. Υπάρχει πιο χτυπητή αντίθεση; Από τη μια μεριά, αυτό το ανώτερο, αποκλειστικό ενδιαφέρον που ο καθένας δείχνει για τον εαυτό του κι από την άλλη, αυτό το αδιάφορο βλέμμα που ρίχνει σε όλους τους άλλους ανθρώπους. Είναι μάλιστα και κωμική αυτή η πεποίθηση τόσων ανθρώπων, οι οποίοι ενεργούν σαν να υπάρχουν πραγματικά μόνο αυτοί και σαν οι όμοιοι τους να είναι απλώς μάταιες σκιές, καθαρά φαντάσματα.

Το κράτος, αυτό το αριστούργημα του ευφυούς και υστερόβουλου εγωισμού, αυτό το άθροισμα όλων των ατομικών εγωισμών, έχει εναποθέσει τα δικαιώματα του καθενός στα χέρια μιας δύναμης απείρως ανώτερης από τη δύναμη του ατόμου, η οποία και εξαναγκάζει το τελευταίο αυτό να σέβεται τα δικαιώματα των άλλων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξουδετερώθηκε ο υπέρμετρος εγωισμός σχεδόν όλων, η κακία πολλών και η αγριότητα ορισμένων: ο καταναγκασμός τους κρατάει δέσμιους, αλλά από την κατάσταση αυτή προκύπτει μια απατηλή φαινομενικότητα. Ευθύς ως η προστατευτική δύναμη του κράτους παραλύσει ή πάψει να υπάρχει, όπως συμβαίνει συχνά, βλέπει κανείς να κάνουν θριαμβευτικά την επανεμφάνισή τους οι πιο άπληστες ορέξεις, η πιο άθλια φιλαργυρία, η πιο συγκεκαλυμμένη δολιότητα, η κακία, η κακοπιστία των ανθρώπων και τότε οπισθοχωρούμε, βάζουμε τις φωνές, σαν να πέφτουμε πάνω σε ένα τέρας ακόμα άγνωστο ωστόσο, χωρίς τον εξαναγκασμό των νόμων, χωρίς την ανάγκη που έχει κανείς να τον τιμούν και να τον υπολογίζουν οι άλλοι, όλα αυτά τα πάθη θα θριάμβευαν κάθε μέρα.

Θα πρέπει να διαβάσει κανείς τα πρακτικά των μεγάλων δικών, την ιστορία των περιόδων αναρχίας για να δει τι υπάρχει στο βάθος του ανθρώπου, τι αξίζει η ηθική του! Τα χιλιάδες άτομα που βρίσκονται εδώ μπροστά στα μάτια μας, υποχρεωμένα αμοιβαίως να σέβονται την ειρήνη, κατά βάθος είναι τίγρεις και λύκοι, που ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό φίμωτρο τους εμποδίζει να δαγκώσουν. Φανταστείτε ότι καταργείται η δημόσια εξουσία, ότι βγαίνει το φίμωτρο: θα κάνατε πίσω από τρόμο μπροστά στο θέαμα που θα προσφερόταν στα μάτια σας, θέαμα που ο καθένας εύκολα μπορεί να φανταστεί· δεν είναι αλήθεια άραγε ότι, σε μια τέτοια περίπτωση, θα ομολογούσατε πόσο λίγη σημασία αποδίδετε στη θρησκεία, στη συνείδηση, στην έμφυτη ηθική, όποια κι αν είναι η θεμελίωσή τους; Σ’ αυτή την περίπτωση, ωστόσο, απέναντι σε εγωιστικά αισθήματα αντίθετα προς κάθε ηθικό κανόνα, αχαλίνωτα, θα βλέπατε επίσης να αποκαλύπτεται το πραγματικό ηθικό ένστικτο μέσα στον άνθρωπο.

ARTHUR SCHOPENHAUER, ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Η απαισιοδοξία του Χομπς επαληθεύεται;

Ο Thomas Hobbes (1588-1679) πέρασε μέσα απ’ το καμίνι του εμφύλιου σπαραγμού στην Αγγλία και των θρησκευτικών πολέμων στη Γαλλία. Επιβεβαίωσε από πρώτο χέρι ότι homo homini lupus. Και οι απόψεις του διαπνέονται από βαθιά απαισιοδοξία για την ανθρώπινη φύση, που ωθεί τους ανθρώπους στην αλληλοεξόντωση. Αυτόπτης μάρτυρας μιας από τις πιο ταραχώδεις, και αιματηρές, περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας, πιστεύει όπως και ο Θουκυδίδης (τον οποίο είχε μεταφράσει) ότι «είναι έτσι φτιαγμένος ο άνθρωπος, που τα ίδια λίγο πολύ θα γίνουν και στο μέλλον». Οι άνθρωποι διαφέρουν μόνο ως προς τα πάθη τους. Αλλά είναι όμοιοι ως προς τα ένστικτά τους: ωφελιμιστές, ευδαιμονιστές, ανταγωνίζονται για να αυτοσυντηρηθούν και να κυριαρχήσουν επί των άλλων. Αν αφήνονταν ανεξέλεγκτοι, θα ήσαν καταδικασμένοι σε αμοιβαίο μακελειό ες αεί. Από φιλοδοξία, από φόβο, από συμφέρον – κατά Θουκυδίδη. Από θέληση κυριαρχίας, αμοιβαία δυσπιστία κι επιδίωξη της δόξας – κατά Χομπς. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: μια ανθρωπότητα πεδίο άλληλοκαταστροφής.

Ο αιώνας των Φώτων έδωσε τις δικές του απαντήσεις για την έξοδο από αυτόν το φαύλο κύκλο – ορθός λόγος, επιστήμη, δημοκρατία σε συσκευασία έθνους. Η κεντρική πρόταση του Χομπς είναι ο Λεβιάθαν, ο «θνητός θεός» -ένα απολυταρχικό Κράτος, με τη μορφή είτε της απόλυτης μοναρχίας είτε της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που θα έχει το μονοπώλιο της βίας και της εξουσίας, με αντάλλαγμα τη διαφύλαξη του δικαίου και της κοινωνικής ειρήνης. Ναι, ο Χομπς είναι απολυταρχικός. Γιατί δεν πιστεύει ότι ο άνθρωπος είναι φύσει αγαθός. Τουτέστιν:

– Η φυσική ελευθερία ισοδυναμεί με κατάσταση πολέμου.
– Καλό για κάθε άνθρωπο είναι αυτό που του αρέσει, κακό αυτό που τον δυσαρεστεί.
– Αν ο καθένας αφεθεί να ορίζει από μόνος του το δίκιο του, τότε καταργείται το δίκαιο.
– Η ασίγαστη επιθυμία για ισχύ επί των άλλων παύει μόνο με το θάνατο.

Αλλά οι άνθρωποι διακατέχονται και από πάθη που ενώνουν: ο φόβος του θανάτου, η επιθυμία των πραγμάτων που απαιτούνται για μιαν άνετη διαβίωση, η ελπίδα ότι αυτά μπορούν ν’ αποκτηθούν με τη φιλοπονία. Αυτά τα πάθη ωθούν τους ανθρώπους προς την επί γης ειρήνη. Κι εδώ επεμβαίνει η λογική. Η λογική υπαγορεύει την ειρήνη για το καλό του καθενός μας, και για το γενικό καλό. Ο ορθός λόγος δεν επιτρέπει πράξεις που θα είναι καταστροφικές για τη ζωή, και διαμορφώνει τους κατάλληλους όρους ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να συμβιώνουν. Αυτοί οι όροι διαμορφώνουν το κατά Χομπς Φυσικό Δίκαιο. Και η επιστήμη των νόμων της φύσης είναι η μοναδική γνήσια ηθική φιλοσοφία. Το Κράτος είναι λοιπόν έκφραση του ορθού λόγου. Στο πλαίσιο αυτό αναλαμβάνει την προστασία των πολιτών από εξωτερικές και εσωτερικές απειλές. Οφείλει επίσης να τους προστατεύει και από τον ίδιο τον Λεβιάθαν – το Σύνταγμα αποτελεί αυτοπεριορισμό της εξουσίας του. Όταν όμως ο ίδιος ο Λεβιάθαν παύει να πληροί τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου που του έχει ανατεθεί, τότε το Κράτος μπορεί να διαλυθεί και οι άνθρωποι ξαναγυρίζουν στη φυσική, αχαλίνωτη κατάστασή τους μέχρι να συνάψουν ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.

Φυσικός νόμος, εξάλλου, είναι και η ισότητα. Ουδείς ανώτερος εξ αίματος από άλλους. Η φύση έχει κάνει τους ανθρώπους ίσους ως προς τις σωματικές και νοητικές ικανότητες – με την έννοια ότι και ο πιο αδύναμος έχει τη δύναμη να βλάψει τον πιο δυνατό, είτε με δόλο είτε συνασπιζόμενος με άλλους. Αυτή η ισότητα ικανοτήτων ισοδυναμεί με ισότητα ελπίδων, και συνιστά μια δίκοπη αρχή: απ’ τη στιγμή που δύο άνθρωποι επιθυμούν το ίδιο πράγμα και δεν μπορούν να το αποκτήσουν από κοινού, προσπαθούν να καταστρέψουν ή να υποτάξουν ο ένας τον άλλο. Εξ ου και η ανάγκη μιας ύπατης ρυθμιστικής αρχής. Αν η ισότητα είναι νόμος της φύσης, το ποιος είναι καλύτερος άνθρωπος μπορεί να προσδιοριστεί μόνο στο πλαίσιο του θεσμού της διακυβέρνησης και της πολιτικής – του Κράτους. Αντίστοιχα, το τι είναι δίκαιο και τι άδικο οριοθετείται από τις συμβάσεις στις οποίες βασίζεται η κοινωνική συνύπαρξη, και των οποίων την τήρηση μπορεί να εξασφαλίσει μόνο η εξαναγκαστική εξουσία του Λεβιάθαν.

Ο Χομπς αναζητεί μιαν ιδεατή ισορροπία ανάμεσα στον χρησιμοθηρικό εγωισμό των ανθρώπων και το καλώς εννοούμενο ένστικτο αυτοσυντήρησής τους, ανάμεσα στα πάθη και τη λογική, τον ωφελιμισμό και την αμοιβαιότητα, το ένστικτο της αλληλοκαταστροφής και την ανάγκη αλληλεγγύης, το άτομο και το σύνολο. Υπήρξε ο «προνεωτερικός» Θεμελιωτής της πολιτικής φιλοσοφίας στην προσπάθειά του αυτή να τετραγωνίσει τον κύκλο. Τρεισήμισι αιώνες μετά, η απαισιοδοξία του επαληθεύεται στη μετανεωτερική εποχή μας, που είδε τις μεγάλες ιδεολογίες να αυτοδιαψευδονται, την αντιπροσωπευτική δημοκρατία να εκφυλίζεται, την κρουστά του Διαφωτισμού να σπάζει από τους επαναφορτιζόμενους εθνοθρησκευτικούς φανατισμούς – και τους ανθρώπους να εξακολουθούν ν’ ανταγωνίζονται και ν’ αλληλοεξοντώνονται. Υπό αυτό το πρίσμα αξίζει να ξαναδιαβάσει κανείς τον Χομπς, κατά τον ίδιο τρόπο που επανερχόμαστε στον Θουκυδίδη. Και οι δυο προσπαθούν να μας πουν τι είναι ο άνθρωπος, ως μέτρο των πάντων. Και πώς μπορεί να φυλαχτεί από τον ίδιο τον εαυτό του.

Η μυστηριώδης σχέση που υπάρχει μεταξύ της σκέψης ενός ανθρώπου και αυτού που του συμβαίνει

Η πραγματική ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων, η ρίζα από την οποία παράγεται κάθε εμφανής διαφορά, είναι το ότι ανήκουν σε διαφορετικά επίπεδα εσωτερικής υπευθυνότητας. Η διαφορετική ποιότητα σκέψης τοποθετεί τους ανθρώπους κάθετα στα διαφορετικά επίπεδα της κλίμακας του Είναι.

Υπάρχει μια εσωτερική ιεραρχία που κανένας πόλεμος ή επανάσταση δεν θα μπορέσει ποτέ να τη σβήσει, γιατί η πραγματική ανομοιότητα μεταξύ των ανθρώπων δεν βρίσκεται ούτε στον πλούτο, ούτε στην πίστη ή στη φυλή. Η διαφορά εντοπίζεται στις καταστάσεις τού Είναι. Είναι μια διαφορά ψυχολογική, κάθετη, εξελικτική, βαθμίδας. Για το λόγο αυτό μπορεί να ξεπεραστεί μόνο μέσα από μια ριζική αλλαγή του τρόπου σκέψης κι αντίληψης.

Σου συμβαίνουν συνεχώς τα ίδια γεγονότα γιατί τίποτα δεν αλλάζει σε σένα! Το κομμάτι του παραδείσου πάει προς τον παράδεισο, τo κομμάτι της κόλασης πάει προς την κόλαση.

Οι καταστάσεις της υπόστασής μας προσελκύουν τα γεγονότα που τους αντιστοιχούν και τα γεγονότα, μας ρίχνουν ξανά στις ίδιες καταστάσεις. Μόνο η θέληση μπορεί να διακόψει αυτή την αιώνια καταδίωξη, αυτό το ατέλειωτο μηχανικό παιχνίδι, και να σπάσει τον υπνωτικό κρίκο που περιβάλλει την ανθρώπινη ύπαρξη. Thought is creative. Thought creates. Τα γεγονότα είναι οι υλοποιήσεις της σκέψης μας, των καταστάσεων του Είναι μας. Καταστάσεις και συμβάντα είναι επομένως το ίδιο πράγμα. Οι καταστάσεις παράγονται στο Είναι κάθε ανθρώπου, τα γεγονότα εκδηλώνονται στη ζωή του, στον χρόνο, και μοιάζουν να παράγονται ανεξάρτητα από τη θέλησή του. Στην πραγματικότητα εμείς οι ίδιοι τα επικαλεστήκαμε με σφοδρότητα και, ασυνείδητα, τα δημιουργήσαμε.

Η σκέψη του ανθρώπου, θετική ή αρνητική, είναι πάντα δημιουργική και βρίσκει δεόντως την ευκαιρία να υλοποιηθεί.

Οι σκέψεις μας, σαν χειρόγραφες προσκλήσεις, που έχουν αποσταλεί και μετά ξεχαστεί, προσελκύουν τα αντίστοιχα συμβάντα. Όταν έρθει ο καιρός που ούτε καν το σκεφτόμαστε πια, περιστάσεις, συναντήσεις, περιστατικά, προβλήματα και συμπτώσεις, καταπτώσεις και αποτυχίες, χτυπούν την πόρτα μας σαν ανεπιθύμητοι επισκέπτες που τους προσκαλούσαμε όμως από καιρό, υποχθόνια. Μόνο η αμέλεια των ψυχολογικών μας καταστάσεων, απ’ όπου πραγματικά πηγάζουν εκείνα τα γεγονότα, μας τα παρουσιάζει ως απροσδόκητα, απρόσμενα.

Το απρόσμενο έχει πάντα ανάγκη μακράς προετοιμασίας.

Κανένα γεγονός δεν μπορεί να συμβεί εξωτερικά σε έναν άνθρωπο χωρίς την, έστω και ασυνείδητη, συγκατάθεσή του. Τίποτα δεν μπορεί να του τύχει χωρίς να περάσει πρώτα μέσα από την ψυχολογία του.

Η σκέψη επομένως είναι ισχυρότατη.

Επίσης, εκείνα που αποκαλούμε γεγονότα, συμβάντα, εμπειρίες και όλα τα πιθανά περιστατικά της ζωής, είναι ψυχολογικές καταστάσεις της υπόστασης που ήδη πορεύονται για να συναντήσουν όποιον έχει εναρμονιστεί με αυτά. Οι καταστάσεις είναι γεγονότα που περιμένουν την κατάλληλη συγκυρία για να συμβούν.

Η ποιότητα των συναισθημάτων μας, η ευρύτητα των σκέψεών μας, οι ψυχικές διαθέσεις που βιώνουμε εκείνη τη στιγμή, αποφασίζουν τι θα εκδηλωθεί στο ορατό, τη φύση των γεγονότων που θα υλοποιηθούν στη ζωή μας.

Τροποποιώντας τις καταστάσεις τού Είναι, μπορείς να ανατρέψεις τα γεγονότα που, προορίζονται να τα βρεις μπροστά σου. Να πώς ο άνθρωπος, μέσα από μια μελέτη του εαυτού του, τροποποιώντας τον τρόπο που σκέφτεται και αισθάνεται, μπορεί να μετατρέψει την οριζόντια, εφήμερη, ύπαρξή του.
Πρέπει να μάθουμε να ανατρέπουμε την οπτική μας. Όλα αυτά που οι άνθρωποι συνήθως κατανοούν ως δυσκολίες και συμφορές, όλα αυτά που καταριούνται. όλα αυτά που προσπαθούν πάση θυσία να αποφύγουν, στην πραγματικότητα είναι το πιο πολύτιμο υλικό για να μετατρέψουν την ψυχολογία του θανάτου σε μια ψυχολογία ζωής.

To Είναι αποτελείται από καταστάσεις και η ζωή από γεγονότα. Η ύπαρξή μας, επομένως, τρέχει παράλληλα σε δύο γραμμές: εκείνη των γεγονότων, της διαδοχής των συμβάντων που, στη διάρκεια της ζωής μας, συναντάμε στο tapis roulant του χωροχρόνου, και εκείνη των καταστάσεων που είναι οι ψυχικές διαθέσεις, moods, οι καταστάσεις τού Είναι που διαδέχονται, μέσα μας, η μια τη άλλη, σχεδόν πάντα απαρατήρητα. Επομένως, η προσωπική ιστορία ενός ανθρώπου, στον οριζόντιο άξονα είναι φτιαγμένη από γεγονότα, ενώ στον κάθετο άξονα είναι φτιαγμένη από καταστάσεις. Ωστόσο, ο κόσμος συνήθως πιστεύει και αφηγείται τη ζωή του σαν να είναι φτιαγμένη μόνο από εξωτερικά γεγονότα. Στην πραγματικότητα, το είδος των γεγονότων που εκδηλώνονται, και επομένως η ποιότητα της εξωτερικής ζωής, εξαρτάται από την ποιότητα της σκέψης και από τις καταστάσεις τού Είναι. Η ζωή επομένως αποτελείται από γεγονότα αλλά και, ακόμη περισσότερο, από καταστάσεις. Ο καθένας μας, για παράδειγμα, πηγαίνοντας σε μια διάλεξη ή στο θέατρο, είναι σίγουρος ότι διάλεξε τη θέση που θα καθίσει. Ο καθένας μας είναι σίγουρος ότι σήμερα το πρωί διάλεξε τι ρούχα θα φορέσει. Στην πραγματικότητα δεν ήμασταν ‘εμείς’ που διαλέξαμε τη θέση στο θέατρο ή τα ρούχα αλλά οι καταστάσεις τού Είναι μας.

Είναι εύκολο να παρατηρήσουμε ότι όλοι έχουν στη γκαρνταρόμπα τους ένα φόρεμα, ένα πουκάμισο, ένα ρούχο που αντιπαθούν και για κάποιο λόγο δεν θα ήθελαν ποτέ να το φορέσουν. Δεν το πετάνε γιατί γνωρίζουν πως κάποια στιγμή θα βρεθούν σ’ αυτή την ψυχική διάθεση, σ’ αυτό το mood, στο ανάλογο επίπεδο του Είναι. Όταν ‘νιώθουμε’ έτσι, ‘επιλέγουμε’ εκείνο το ρούχο.

Η σχέση που συνδέει καταστάσεις και γεγονότα, εσωτερικά και εξωτερικά συμβάντα, η μυστηριώδης σχέση που υπάρχει μεταξύ της ψυχολογίας ενός ανθρώπου και αυτού που του συμβαίνει είναι ο πυρήνας του θέματος της ελεύθερης βούλησης και του αιώνιου αινίγματος, εάν το πεπρωμένο υπακούει στην τυχαιότητα ή την αναγκαιότητα.

Αντισθένης: Τα πλούτη και η φτώχεια δεν είναι στο σπίτι αλλά στην ψυχή του ανθρώπου

Ο Αντισθένης (444-370 π.κ.ε.) προερχόταν από οικογένεια δούλων και δεν αποκλείεται αυτός να ήταν ο λόγος που ίδρυσε αυτή τη σχολή για τους φτωχούς, στην οποία δεχόταν μόνο εκείνους που ασπάζονταν την απόλυτη φτώχεια και απεξάρτηση από κάθε είδους υλικό πλούτο, ιδιοκτησία, εγωισμό, κύρος, εξουσία.

 

Ένας από τους μαθητές του Σωκράτη (που ήταν τόσοι πολλοί που κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να υπολογίσει πόσοι ήταν, κι επιπλέον αρκετοί απ’ αυτούς, φοβούμενοι μήπως θανατωθούν και οι ίδιοι, δεν παραδέχονταν ανοιχτά ότι ήταν μαθητές του) ο Αντισθένης  περηφανευόταν πολύ για την ταπεινοφροσύνη του. Ο Σωκράτης του είχε πει κάποτε «Αντισθένη, μέσα από τις τρύπες του ρούχου σου βλέπω την κενοδοξία σου». Ίδρυσε τη σχολή των Κυνικών φιλοσόφων, που πήραν την ονομασία τους από το μέρος όπου βρισκόταν το «γυμνάσιό» τους, στο Κυνοσάργες.

 

Η σχολή των Κυνικών δεν κάηκε από την πρώτη στιγμή μαζί με τους ρακένδυτους θιασώτες της, μόνο και μόνο επειδή οι υπόλοιποι πολίτες τους έβλεπαν σαν καημένους κακομοίρηδες ή γραφικούς ακίνδυνους τύπους και ζητιάνους. Το μόνο που εξυμνούσαν ήταν η αδιαπραγμάτευτη αρετή και η ηθική σοφία, και κατά τα άλλα δεν έλεγαν ανοιχτά τη γνώμη τους για τίποτε, διότι το έβρισκαν αλαζονικό. Έκαναν μόνο σύντομα κυνικά σχόλια, αφού ήταν αυτοί που επινόησαν τον γνωστό σε όλους μας «κυνισμό», δηλαδή, οι άνθρωποι αυτοί είχαν επινοήσει το καυστικό χιούμορ κι ευτυχώς γι’ αυτούς, το υψηλό χιούμορ δεν το κατανοούσαν πολλοί τότε, όπως και τώρα.

 

Ο Σωκράτης τον θαύμαζε για τον εγκρατή και σχεδόν ασκητικό του βίο, την ήρεμη ανεξαρτησία του και τη δύναμη του χαρακτήρα του. Στις διαλεκτικές συζητήσεις δοκίμαζε να ανατρέψει τον ορισμό του Σωκράτη για τις γενικές έννοιες. Καταπολεμούσε, δηλαδή, την περί ιδεών θεωρία του Πλάτωνος και παραδεχόταν σαν πραγματικό μόνο το επί μέρους. Μονάχα αυτό που βλέπουμε, αγγίζουμε ή αισθανόμαστε υπάρχει πραγματικά (αισθησιοκρατική διδασκαλία).

 

Οι γενικές έννοιες κατά τον Αντισθένη είναι ανύπαρκτες (ίππον μεν ορώ, ιππόττητα δε ουκ ορώ) κάθε δε έννοια εννοεί ένα μόνο πράγμα. Από δω συνάγει ο φιλόσοφος ότι δεν μπορεί σε κανένα υποκείμενο ν’ αποδοθεί διαφορετική έννοια και οι μόνες σωστές κρίσεις είναι οι ταυτολογικές (Α εστίν Α). Δεν είναι ορθό, π.χ. να λέμε ο χρυσός είναι ξανθός, μα ο χρυσός είναι χρυσός, όχι ο άνθρωπος είναι θνητός αλλά το θνητό είναι θνητό.

 

Γι’ αυτόν το λόγο ο Αντισθένης απέρριπτε και τον ορισμό που στηρίζεται πάνω στα ουσιώδη γνωρίσματα. Τα διδάγματα αυτά πρόθυμα ασπάσθηκαν οι Κυνικοί κι από αυτά η τάση τους να κάνουν τους εαυτούς τους τελείως ανεξάρτητους από τις ανάγκες του έξω κόσμου, περιορίζοντας στο ελάχιστο τις ανάγκες τους, ασκούμενοι να υπομένουν κάθε στέρηση και κάθε πόνο, και θεωρώντας τις απολαύσεις και ιδιαίτερα την ηδονή μέγιστα κακά.

 

Ο Αντισθένης είχε βρίσει επανειλημμένα τον Αλκιβιάδη, όπως και τον Γοργία και τον Ισοκράτη. Πριν απ’ αυτόν, ερχόταν σε ρήξη με όλους τους σημαντικούς ανθρώπους της εποχής του, χλεύαζε ακόμη και τον συμμαθητή του τον Πλάτωνα (τον αποκαλούσε Σάθωνα), αλλά πάνω απ’ όλα χλεύαζε και αποστρεφόταν τις γενικεύσεις και οτιδήποτε δεν ήταν χειροπιαστό ως επιχείρημα. «Ότι δίδουν οι αισθήσεις είναι αληθές, συνεπώς αληθές είναι μόνο το επί μέρους». Γενικές ιδέες, ως οντότητες, δεν υπάρχουν. «Ίππον μου ορώ», έλεγε χαρακτηριστικά, «ιππότητα δε ούχ ορώ» Σημασία απέδιδε μόνο στις πράξεις και όχι στα λόγια, ειρωνευόταν έντονα όλες τις θεωρίες και τις συζητήσεις και τις διαφωνίες κι έλεγε ότι όλες προέρχονται από ασυνεννοησία, διακηρύσσοντας ότι κάθε έννοια δηλώνει μόνο ένα πράγμα κι όταν οι άνθρωποι διαφωνούν αυτό σημαίνει ότι δεν μιλούν για το ίδιο πράγμα, έτσι δεν συνεννοούνται καν, επειδή είναι ανόητοι. Ομολογώ ότι αυτή ήταν μια πολύ σοφή διαπίστωση, απόλυτα ορθή και σημαντική.

 

Μια αρχαία παράδοση λέει, πως ο Αντισθένης κάλεσε τον Πλάτωνα να του διαβάσει κάποιο έργο του, ο Πλάτων όμως, όταν ζήτησε να μάθει κι εκείνος το περιεχόμενο μιας μελέτης που έγραψε ο Αντισθένης, πήρε την απάντηση, πως «δεν πρέπει να αντιλέγει». Δηλαδή, δεν αναγνώριζε στον Πλάτωνα το δικαίωμα της κριτικής, γιατί θεωρούσε τον εαυτό του ανώτερο. Από τότε τσακώθηκαν και όχι μόνο έκοψαν τις σχέσεις, μα ο ένας κατηγορούσε τον άλλον.

 

Η αρετή κατά τον Αντισθένη είναι μια φυσική ιδιότητα και όχι μια εξωκοινωνική ή μεταφυσική δύναμη όπως πίστευε ο Σωκράτης. Ο ρόλος λοιπόν της αρετής είναι να βάζει χαλινάρι στα πάθη και τις ορμές. Όσο για την ηθική, στο σημείο αυτό διαφωνούσε ριζικά με τον Σωκράτη, γιατί παραδέχονταν, πως πρέπει να βασίζεται στα έργα κι όχι στις θεωρίες και στα λόγια. (Διογ. Λαέρτ. VI, 11).

 

Ως μόνο προορισμό της φιλοσοφίας θεωρούσε την κατανόηση των εννοιών και την ηθική, και η διδασκαλία του ήταν απλή και θετική, κηρύττοντας ότι η γνώση δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο προς εξασφάλιση της ευδαιμονίας, την οποία για να την αποκτήσει κάποιος πρέπει πρώτα να κατέχει την αρετή, η οποία είναι διδακτή.

 

Στους Κυνικούς ο Αντισθένης δίδασκε, επίσης, ότι «ο ενάρετος άνθρωπος δεν έχει ανάγκη να συμπεριφέρεται συμφώνως προς τους νόμους, αρκεί να αφήσει την φύσιν αυτού να εκδηλωθεί ελευθέρως και χωρίς επιρροή από εξωτερική βία ή πλάνη και χωρίς εσωτερικό πάθος» Έλεγε πως το μεγαλύτερο αγαθό για τον άνθρωπο είναι η ελευθερία, η οποία επιτυγχάνεται μόνο μέσω της ανεξαρτησίας και έλεγε ότι πρέπει να αποκτήσουμε την ανεξαρτησία μας από τον έξω κόσμο.

Πώς μπορούσε κανείς να το πετύχει αυτό; Περιορίζοντας τις απαιτήσεις του από τη ζωή και από τους άλλους, ώστε να μην έχει ανάγκη από τίποτε και από κανέναν.

 

«Η αληθινή αρετή δεν έχει ανάγκη από τίποτε. Ούτε νόμον ανάγκη έχει ο σοφός κατά κρίσιν εαυτού δρων και φερόμενος». Έλεγε ότι οι νόμοι είναι για τους πολλούς, τους ανόητους και τους μέτριους, όχι για τους εκλεκτούς. Επίσης, πρέσβευε ιδέες κοσμοπολίτικες θεωρούσε απομάκρυνση από το φυσικό την αιώνια διαίρεση των ανθρώπων σε έθνη αντιμαχόμενα.

 

Επίσης, είχε ελεύθερες αντιλήψεις για τον έρωτα, τον γάμο και την οικογένεια. Ουσιαστικά, ο Αντισθένης ήταν ο πρώτος γνωστός αναρχικός στην Ιστορία και οι Κυνικοί του ήταν αυτό ακριβώς, μία σχολή αναρχίας. Ήταν καταπληκτικός ρήτορας και λογοτέχνης, ετοιμόλογος, πνευματώδης, και οι καυστικές απαντήσεις του ήταν παροιμιώδες. Να ένα παράδειγμα: κάποτε κάποιος τον ρώτησε τι γυναίκα να παντρευτεί, ωραία ή άσχημη; Ο Αντισθένης του απάντησε ότι αν παντρευόταν ωραία γυναίκα θα την είχε «κοινή», αν παντρευόταν άσχημη θα ήταν «ποινή».

 

Oι Αθηναίοι που ανήκαν στη θέση του Αντισθένη ήταν πολλοί που δυσφορούσαν κι αγανακτούσαν γιατί η Πολιτεία, ύστερα από τον Πελοποννησιακό πόλεμο, δεν τους αναγνώρισε ισότιμους πολίτες με τους άλλους Αθηναίους. Άρα, ο Αντισθένης, εκφράζοντας έμμεσα κοσμοπολίτικες και αντιπατριωτικές ιδέες, ερμήνευε κι εκπροσωπούσε την αγανάκτηση μιας μεγάλης μερίδας Αθηναίων, που, με το να μην εξισωθούν με τους άλλους Αθηναίους, όπως το έλπιζαν και το περίμεναν, αδιαφορούσαν πια για την Αθηναϊκή Πολιτεία, την έβλεπαν σαν εχθρό τους και μισούσαν τους πολίτες Αθηναίους.

 

Όταν πάλι υποστήριζε, πως οι νόμοι που ψηφίζονται στις λαοσυνάξεις αποβλέπουν στο να ρυθμίσουν τις κοινωνικές σχέσεις και τα συμφέροντα των μέτριων πολιτών, με όσα έλεγε και δίδασκε διαμαρτύρονταν για τις κοινωνικές διακρίσεις και κυρίως εξεγείρονταν η συνείδησή του, γιατί ενώ είχαν πολιτικά δικαιώματα οι πρώτοι τυχόντες, που από σύμπτωση γεννήθηκαν από πατέρα και μητέρα Αθηναίους, αυτός, ένας πνευματικός άνθρωπος, δεν είχε, ούτε το δικαίωμα να διδάξει στις επίσημες Σχολές της Πολιτείας, ούτε και να πάρει μέρος στη διοίκηση των κοινών.

 

Η τέτοια του μειονεκτική θέση μέσα στην Αθηναϊκή Πολιτεία του κόστιζε πολύ, γι’ αυτό και δεν ήταν ενθουσιασμένος με τους λαοκρατικούς θεσμούς. Μια που η δημοκρατία δεν τον αναγνώριζε για γνήσιο πολίτη της, δεν είχε κανένα λόγο να υπερασπίζεται το αθηναϊκό πολίτευμα. Και σ’ αυτό όλο το δίκαιο ήταν με το μέρος του. Δεν ήταν βέβαια, αντιδραστικός και φανατικός ολιγαρχικός, όπως ο Πλάτων, ο Ξενοφών και άλλοι, δεν μπορούσε όμως και να χωνέψει τους δημοκρατικούς θεσμούς, γιατί, ενώ οι από πατέρα και μάνα Αθηναίοι είχαν όλα τα πολιτικά δικαιώματα και εξισώνονταν πλούσιοι και φτωχοί και μπορούσε ν’ ανέβει ο καθένας στα ανώτατα αξιώματα, ένας μη γνήσιος Αθηναίος, αν είχε γνώσεις, ικανότητες και τιμιότητα και προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες στον πόλεμο, δεν μπορούσε να είναι ισότιμος με τον πιο παρακατιανό πολίτη.

 

Έλεγε ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχει ούτε κυβέρνηση ούτε νόμοι, ούτε ιδιοκτησία, ούτε θρησκεία, ούτε έθνη, ούτε γάμοι. Περιπλανιόταν πάμφτωχος, ξυπόλητος, ντυμένος με κουρέλια, με ένα μικρό σακί στον ώμο και μία ράβδο στο χέρι, πάνω στην οποία έκανε ένα σκάλισμα κάθε φορά που κάποιος τον κατηγορούσε για κάτι που δεν είχε πει ή κάνει: η ράβδος του ήταν γεμάτη σκαλίσματα Έγραψε πολλά ρητορικά και φιλοσοφικά έργα κι έχουμε την πληροφορία ότι γέμιζαν δέκα ολόκληρους μεγάλους τόμους, αλλά, φυσικά, κανένα δεν διασώθηκε και κανένα δεν διαβάσαμε, ούτε εμείς ούτε οι περισσότεροι προγονοί μας.

Για πρώτη φορά η ΝASA «είδε» χιονοστιβάδα στον Άρη

Για πρώτη φορά η ΝASA μπόρεσε να εντοπίσει στον Άρη χιονοστιβάδα!

O «κόκκινος πλανήτης» μπορεί να μεταμορφωθεί σε δεύτερη «Γη»

Ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης σάρωσε το Μάιο του 2019 την επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη και η NASA θεωρεί ότι πρόκειται για χιονοστιβάδα.

Ο δορυφόρος της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας Μars Reconnaissance Orbiter, στο σεισμικά ενεργό Κόκκινο Πλανήτη, τράβηξε φωτογραφίες, στις οποίες φαίνονται μπάζα και σκόνη να κατρακυλούν στην πλαγιά ενός λόφου ύψους 500 μέτρων. Το φαινόμενο έγινε πριν από περίπου ένα χρόνο, αλλά μόλις τώρα δόθηκε στη δημοσιότητα, με αφορμή την 15η επέτειο από την εκτόξευση του MRO κατόπιν ενδελεχούς μελέτης και έρευνας των φωτογραφιών.

Σύμφωνα με τη ΝASA, η χιονοστιβάδα που κατέγραψε η κάμερα υψηλής ευκρίνειας HRISE του MRO προκλήθηκε από την άνοδο της θερμοκρασίας στον Άρη.

«Καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία και εξατμίζεται πάγος τα αποσταθεροποιημένα μπλοκ πάγου χαλαρώνουν και συμπαρασύρουν στρώματα σκόνης», ανέφερε η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυπηγικής και Διαστήματος, η οποία εκτός από τη χιονοστιβάδα έχει καταγράψει κατά καιρούς κι άλλα φαινόμενα, όπως αμμοθύελλες.

Όλα αυτά δείχνουν έναν πλανήτη που είναι ενεργός και είναι «ζωντανός» που σημαίνει ότι στο μέλλον μπορεί να δεχτεί αποίκους και να υπάρξει ένα μακροχρόνιο (μάλλον μακραίωνο) πρόγραμμα Γεωμηχανικής (Τerraforming) που θα μπορούσε να καταστήσει τον «Κόκκινο» πλανήτη μια δεύτερη «Γη».

Άγιοι καταστροφείς: Ο Άγιος Λούκιος

Άγιοι της χριστιανοσύνης που φέρονται ως καταστροφείς του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ή των αντιπάλων τους ή και δολοφόνοι!

Ένας από τους γνωστούς ισχυρισμούς των χριστιανών απολογητών είναι ότι: "Οι χριστιανοί δεν έκαναν καταστροφές, ο ελληνικός πολιτισμός κατέπεσε από μόνος του και αν έγιναν κάποιες ελάχιστες καταστροφές από κάποιους φανατικούς· αυτό έγινε λόγω των διωγμών που υπέστησαν από τους εθνικούς". Θα δούμε αν ευσταθεί αυτός ο πολύ συχνός ισχυρισμός τους, με βάση τα δικά τους κείμενα που είναι τα συναξάρια των αγίων, από τα οποία θα δούμε αποσπάσματα καταστροφών, όπως και από την ιστορία, τι αναφέρει για όσους από αυτούς τους αγίους, έχουμε ιστορικά στοιχεία.

Τα Συναξάρια είναι οι βιογραφίες των αγίων του Χριστιανισμού, άσχετα αν περιλαμβάνουν πλήθος μυθικών και υπερφυσικών στοιχείων, ή πολλές από αυτές είναι δημιουργήματα μεταγενέστερης ανάγκης για ύπαρξη πληθώρας μαρτύρων.

Τα σχετικά με καταστροφές αποσπάσματα που ακολουθούν, είναι κυρίως από την συλλογή του Άγιου Νικόδημου του Αγιορείτη. Ακολουθεί ο "σύνδεσμος 1" στο πρωτότυπο. Ο δεύτερος "σύνδεσμος 2", είναι ένα διαδομένο συναξάρι στο Διαδίκτυο, που έχει μεταφρασμένα τα κείμενα, και ίσως πληροφορίες και από άλλα συναξάρια, αλλά όπως θα διαπιστώσετε και αρκετά αλλοιωμένα. Όταν ο δεύτερος σύνδεσμος είναι σε παρένθεση, υπάρχει αλλοίωση που συνήθως σημειώνεται δίπλα του σε παρένθεση. Για τα ιστορικά πρόσωπα χρησιμοποιήθηκαν άλλες πηγές.

Ο Άγιος Λούκιος (εορτάζει για την Εκκλησία στις 20 Αυγούστου).

“Eπειδή δε κτυπήσας με το ποδάρι του, εκρήμνισε κάτω τον βωμόν, και εσκόρπισε τας θυσίας, οπού ήτον επάνω εις αυτόν, τούτου χάριν επρόσταξεν ο ηγεμών, και απεκεφάλισαν τον Άγιον".
σύνδεσμος 1
σύνδεσμος 2

Η αλήθεια είναι ότι τα συναξάρια είναι σε απίστευτο βαθμό μυθολογήματα και εφόσον δεν μπορούμε να δεχτούμε ως αληθή τα εξόφθαλμα θαύματα που περιέχουν, άλλο τόσο και τις ιστορίες τους. Αυτά όμως μαζί και με τις πράξεις των ιστορικών αγίων, αλλά και ότι έχουμε δει ήδη για το πως επικράτησε ο Χριστιανισμός, δείχνουν την ιδεολογία των χριστιανών διαχρονικά στο πως έβλεπαν τις άλλες θρησκείες και το μίσος τους για τις θεωρήσεις των άλλων που δεν άντεχαν, κυρίως των αρχαίων Ελλήνων που τους θεωρούσαν "μιαρούς", και "διεφθαρμένους". Αντικατοπτρίζουν τελικά το ποιοι κατέστρεφαν τα αρχαία ιερά, επίσης αντικατοπτρίζει τον πραγματικό λόγο που έγιναν οι σχετικά λίγοι διωγμοί των χριστιανών: Έγιναν εξαιτίας της επιθετικής τους δράσης κατά της αρχαίας θρησκείας, αφού εκείνη την εποχή και μέχρι να επικρατήσουν, υπήρχε πραγματική ανεξιθρησκεία.

Βλέπετε, για τους χριστιανούς τότε δεν εθεωρείτο κακό να καταστρέψεις τον ναό μιας άλλης θρησκείας ή τα αγάλματα της, υπήρχαν άλλωστε και οι κανόνες του Δευτερονομίου που δεν φαίνεται κανείς στον Χριστιανισμό να τους θεωρεί ως άκυρους, το αντίθετο. Υπάρχουν επίσης και οι εντολές του ίδιου του Ιησού, που είπε: ότι όποιος δεν είναι μαζί του είναι εναντίον του, ότι θα φέρει διχόνοια και ότι όποιος είναι έξω από την διδασκαλία του, πρέπει να αποβληθεί και να ριφθεί στην φωτιά. Έτσι δεν μας κάνουν εντύπωση τα κατορθώματα και οι καταστροφές αγίων χριστιανών, αφού συμφωνούν και με την θεωρία του. Μια θεωρία που η σύγχρονη Εκκλησία θέλει να ξεχάσει ή να συμβολοποιήσει.

Η μελέτη αυτή μπήκε για να ξεκαθαρίσουμε άλλη μια φορά, ότι ο Χριστιανισμός στην ουσία του και συχνά με την πράξη του, δεν έχει καμιά σχέση με την αγάπη και την ειρήνη που δήθεν θέλει να μας πει, ειδικά στον τρόπο που εξαπλώθηκε. Ήταν φονταμενταλιστικός, δηλαδή επικροτούσε και εφάρμοσε την βία στους άλλους όπως κάνουν τώρα οι μουσουλμάνοι, το προβάλει αυτό σαν επίτευγμα στα κείμενα αλλά και σε εικόνες του. Έτσι εξαπλώθηκε και δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά διασφάλιση ότι δεν μπορεί να ξαναγίνει κάποια στιγμή το ίδιο.

ΔΕΣ: Άγιοι καταστροφείς