ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Τρῳάδες (462-510)

ΧΟ. Ἑκάβης γεραιᾶς φύλακες, οὐ δεδόρκατε
δέσποιναν ὡς ἄναυδος ἐκτάδην πίτνει;
οὐκ ἀντιλήψεσθ᾽; ἢ μεθήσετ᾽, ὦ κακαί,
465 γραῖαν πεσοῦσαν; αἴρετ᾽ εἰς ὀρθὸν δέμας.
ΕΚ. ἐᾶτέ μ᾽ —οὔτοι φίλα τὰ μὴ φίλ᾽, ὦ κόραι—
κεῖσθαι πεσοῦσαν· πτωμάτων γὰρ ἄξια
πάσχω τε καὶ πέπονθα κἄτι πείσομαι.
ὦ θεοί· κακοὺς μὲν ἀνακαλῶ τοὺς συμμάχους,
470 ὅμως δ᾽ ἔχει τι σχῆμα κικλήσκειν θεούς,
ὅταν τις ἡμῶν δυστυχῆ λάβῃ τύχην.
πρῶτον μὲν οὖν μοι τἀγάθ᾽ ἐξᾷσαι φίλον·
τοῖς γὰρ κακοῖσι πλείον᾽ οἶκτον ἐμβαλῶ.
ἦμεν τύραννοι κεἰς τύρανν᾽ ἐγημάμην,
475 κἀνταῦθ᾽ ἀριστεύοντ᾽ ἐγεινάμην τέκνα,
οὐκ ἀριθμὸν ἄλλως, ἀλλ᾽ ὑπερτάτους Φρυγῶν·
οὓς Τρῳὰς οὐδ᾽ Ἑλληνὶς οὐδὲ βάρβαρος
γυνὴ τεκοῦσα κομπάσειεν ἄν ποτε.
κἀκεῖνά τ᾽ εἶδον δορὶ πεσόνθ᾽ Ἑλληνικῷ,
480 τρίχας τ᾽ ἐτμήθην τάσδε πρὸς τύμβοις νεκρῶν,
καὶ τὸν φυτουργὸν Πρίαμον οὐκ ἄλλων πάρα
κλύουσ᾽ ἔκλαυσα, τοῖσδε δ᾽ εἶδον ὄμμασιν
αὐτὴ κατασφαγέντ᾽ ἐφ᾽ ἑρκείῳ πυρᾷ,
πόλιν θ᾽ ἁλοῦσαν. ἃς δ᾽ ἔθρεψα παρθένους
485 ἐς ἀξίωμα νυμφίων ἐξαίρετον,
ἄλλοισι θρέψασ᾽ ἐκ χερῶν ἀφῃρέθην·
κοὔτ᾽ ἐξ ἐκείνων ἐλπὶς ὡς ὀφθήσομαι,
αὐτή τ᾽ ἐκείνας οὐκέτ᾽ ὄψομαί ποτε.
τὸ λοίσθιον δέ, θριγκὸς ἀθλίων κακῶν,
490 δούλη γυνὴ γραῦς Ἑλλάδ᾽ εἰσαφίξομαι.
ἃ δ᾽ ἐστὶ γήρᾳ τῷδ᾽ ἀσυμφορώτατα,
τούτοις με προσθήσουσιν, ἢ θυρῶν λάτριν
κλῇδας φυλάσσειν, τὴν τεκοῦσαν Ἕκτορα,
ἢ σιτοποιεῖν, κἀν πέδῳ κοίτας ἔχειν
495 ῥυσοῖσι νώτοις βασιλικῶν ἐκ δεμνίων,
τρυχηρὰ περὶ τρυχηρὸν εἱμένην χρόα
πέπλων λακίσματ᾽, ἀδόκιμ᾽ ὀλβίοις ἔχειν.
οἲ ᾽γὼ τάλαινα, διὰ γάμον μιᾶς ἕνα
γυναικὸς οἵων ἔτυχον ὧν τε τεύξομαι.
500 ὦ τέκνον, ὦ σύμβακχε Κασάνδρα θεοῖς,
οἵαις ἔλυσας συμφοραῖς ἅγνευμα σόν.
σύ τ᾽, ὦ τάλαινα, ποῦ ποτ᾽ εἶ, Πολυξένη;
ὡς οὔτε μ᾽ ἄρσην οὔτε θήλεια σπορὰ
πολλῶν γενομένων τὴν τάλαιναν ὠφελεῖ.
505 τί δῆτά μ᾽ ὀρθοῦτ᾽; ἐλπίδων ποίων ὕπο;
ἄγετε τὸν ἁβρὸν δήποτ᾽ ἐν Τροίᾳ πόδα,
νῦν δ᾽ ὄντα δοῦλον, στιβάδα πρὸς χαμαιπετῆ
πέτρινά τε κρήδεμν᾽, ὡς πεσοῦσ᾽ ἀποφθαρῶ
δακρύοις καταξανθεῖσα. τῶν δ᾽ εὐδαιμόνων
510 μηδένα νομίζετ᾽ εὐτυχεῖν πρὶν ἂν θάνῃ.

***
Ο Ταλθύβιος και οι άνθρωποί του παίρνουν την Κασσάντρα και φεύγουν· η Εκάβη ξαπλώνει κατάχαμα.
ΚΟΡ. Δε βλέπετε, φυλάχτρες της Εκάβης,
που καταγής βουβή η κυρά μας πέφτει;
Πώς την αφήνετε, άπονες, στο χώμα;
Πιάστε τη γριά, ανασκώστε το κορμί της.
Μερικές πάνε να την ανασηκώσουν.
ΕΚΑ. Φροντίδα ανεπιθύμητη, καλές μου,
φροντίδα δε λογιέται· αφήστε με έτσι
σωριασμένη· στη θέση αυτή με ρίχνουν
τα πάθη που έχω, που είχα και που θα ᾽χω.
Θεοί! Κακοί ᾽ναι οι σύμμαχοι που κράζω,
αλλά στη δυστυχία σαν πέσεις, κάτι
470 σου φαίνεται να κράζεις τ᾽ όνομά τους.
Θα πω τις ευτυχίες μου πρώτα· πόνο
θα κάμουν πιότερο έτσι οι συμφορές μου.
Βασιλοπούλα, βασιλιάς με πήρε
και γέννησα παιδιά που ξεχωρίζαν,
όχι πολλά μονάχα —αυτό τί αξίζει;—
παιδιά που σαν αυτά δεν είχε η Τροία·
τέτοια παιδιά καμιά δε θα μπορέσει
να καυκηθεί πως έκαμε, ή στην Τροία
ή στην Ελλάδα ή σε βαρβάρων χώρα.
Και τα είδα σκοτωμένα από κοντάρι
480 ελληνικό, και τα μαλλιά μου απάνω
στους τάφους τους τα θέρισα· κι εκείνον,
τον Πρίαμο, τον πατέρα τους… δε μου ήρθε
το μήνυμά του, με τα μάτια μου είδα
πώς στο βωμό τον σφάξαν του σπιτιού μας
κι έκλαψα αυτόν και τη χαμένη χώρα.
Κι οι κόρες, που νυφάδες για τους πρώτους
ανάθρεψα, τις είχα οϊμέ αναστήσει
γι᾽ άλλους, μέσ᾽ απ᾽ τα χέρια μου τις πήραν.
Ελπίδα να με δουν πια δεν υπάρχει,
δε θα τις ξαναϊδώ κι εγώ ποτέ μου.
Και, το κορύφωμα, αχ, των συμφορών μου,
490 πάω στην Ελλάδα σκλάβα, γριά γυναίκα.
Στις πιο βαριές για τα δικά μου χρόνια
θα με βάζουν δουλειές, ή να κρατάω,
πορτιέρισσα, κλειδιά, ή ζυμώτρα, εμένα
που γέννησα έναν Έχτορα, και θα ᾽χει
τη γη για στρώμα η γέρική μου η ράχη,
που σε βασιλική ακουμπούσε κλίνη·
κουρέλια το κορμί μου το κουρέλι
—ντροπή για μιαν αρχόντισσα— θα κρύβουν.
Αχ, για το γάμο μιας γυναίκας τί είδαν
τα μάτια μου και τί θα δουν ακόμα!
500 Μέσα σε τί περίστασες, Κασσάντρα,
συντρόφισσα θεών σε θεία βακχεία,
η παρθενιά σου λύνεται, παιδί μου!
Κι εσύ πού να ᾽σαι, δόλια Πολυξένη;
Μετά από τόσες γέννες, τόσα αγόρια,
τόσα κορίτσια, η δύστυχη δεν έχω
έν᾽ αποκούμπι. Αφήστε με, ποιός λόγος
να σηκωθώ; Τα βήματά μου φέρτε
—βήματ᾽ απαλοπάτητα στην Τροία
και τώρα σκλάβας— σε αχυρένια στρώση,
δώστε μου για προσκέφαλο μια πέτρα,
να πέσω και να λιώσω μες στα δάκρυα.
Καλότυχο ποτέ μην πεις κανέναν,
510 το τέλος της ζωής του πριν να δεις.
Οι γυναίκες τη βοηθούν να κάμει μερικά βήματα· λίγο πιο πέρα πλαγιάζει, σκεπάζεται και μένει ασάλευτη.

Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας: Οι διάλεκτοι της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

8.1 Λίγα λόγια για τις διαλέκτους της νέας ελληνικής γλώσσας

Θα θυμάστε ότι στο πρώτο κεφάλαιο λέγαμε ότι η νέα ελληνική γλώσσα δεν είναι η ίδια σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Οι Κρητικοί έχουν διαφορετική προφορά και χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις, και το ίδιο ισχύει για τους Κύπριους, τους Πόντιους και άλλους. Έτσι, αν ακούσετε τη λέξη πλι (= πουλί), όλοι καταλαβαίνετε ότι ανήκει σε διάλεκτο - σε διάλεκτο της βόρειας Ελλάδας, γιατί σε αυτές τις διαλέκτους «κόβονται» τα φωνήεντα που δεν τονίζονται (πλι = πουλί, χερ = χέρι) κλπ. Αν ακούσετε τη λέξη κοπέλι 'παιδί' ή τη λέξη ίντα, θα αναγνωρίσετε ίσως τη διάλεκτο της Κρήτης. Οι Κρητικοί (μαζί με τους Κύπριους και κάποιους ακόμα νησιώτες) χρησιμοποιούν τη λέξη ίντα 'τί'. Θα ξαναγυρίσουμε στις διαλέκτους της νέας ελληνικής στο τελευταίο κεφάλαιο.

Αστεία για τις διαλέκτους και τί σημαίνουν

Πολλά αστεία για τις διάφορες περιοχές της Ελλάδας και τους κατοίκους της βασίζονται σε χαρακτηριστικά των διαλέκτων τους. Γύρω στα 1950 έγινε ο πόλεμος της Κορέας (μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας). Στον πόλεμο αυτό πήραν μέρος οι Αμερικανοί στο πλευρό των Νοτιοκορεατών και οι Κινέζοι στο πλευρό των Βορειοκορεατών. Μαζί με τους Αμερικανούς πήγαν στην Κορέα και δυνάμεις του NATO (της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας). Έτσι πήγαν στην Κορέα και ελληνικά στρατιωτικά τμήματα, γιατί η Ελλάδα ανήκε στο NATO. Σε αυτά τα στρατιωτικά τμήματα υπήρχαν πολλοί Μυτιληνιοί. Η διάλεκτος της Μυτιλήνης «κόβει», όπως γενικά οι διάλεκτοι της βόρειας Ελλάδας, τα φωνήεντα που δεν τονίζονται (θυμηθείτε το πλι που λέγαμε παραπάνω). Λένε λοιπόν ότι οι Αμερικανοί, ακούγοντας διάλογους μεταξύ των μυτιληνιών στρατιωτών όπως ο παρακάτω:

«Τι καν Γιανς;»
«Ψην τσιρ.»

(= «Τί κάνει ο Γιάννης;» «Ψήνει τσίρους.»), έμεναν έκπληκτοι με το πόσο εύκολα έμαθαν οι Έλληνες στρατιώτες κινέζικα! Ένα άλλο ανέκδοτο αφορά τους Σερραίους και τη διάλεκτό τους. Στη διάλεκτο αυτή, αλλά και σε άλλες νεοελληνικές διαλέκτους, εμφανίζεται η «παχιά» προφορά του σ (όπως στο she'αυτή' της αγγλικής, αλλά και στα γαλλικά). Ο Σερραίος μαθητής, λέει το ανέκδοτο, δυσκολευόταν να προφέρει στο μάθημα των γαλλικών το «παχύ» σ της γαλλικής. Απελπισμένος ο καθηγητής τον ρωτά: «Από πού είσαι παιδί μου;», για να εισπράξει την απάντηση: «Από τα Shέρρας (= Σέρρας, με «παχύ» αρχικό σ).»

Τί σημαίνουν αυτά τα αστεία;

Όλα αυτά τα αστεία για τις διαλέκτους και τους ομιλητές τους φανερώνουν κάτι που είναι λίγο πολύ γνωστό σε όλους μας: οι διάλεκτοι θεωρούνται ως ένα «δεύτερης κατηγορίας» γλωσσικό εργαλείο. Και αυτό γιατί υπάρχει ένα «πρώτης κατηγορίας» γλωσσικό εργαλείο: η κοινή νέα ελληνική γλώσσα, η γλωσσική μορφή που μιλιέται σε όλη την Ελλάδα και είναι, σήμερα, η γλώσσα του σχολείου, των εφημερίδων, του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης, της διοίκησης (υπουργεία, δημόσιες υπηρεσίες κλπ.). 

Όσοι, για λόγους κοινωνικούς ή οικονομικούς, δεν μπορούν ή δεν μπόρεσαν να κατακτήσουν αυτό το γλωσσικό εργαλείο μπαίνουν στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής. Σκεφτείτε, λόγου χάρη, τον «αγράμματο» χωρικό που μιλάει μόνο τη διάλεκτό του ή τον ποντιακής καταγωγής οικονομικό μετανάστη από την πρώην Σοβιετική Ένωση που μιλά μόνο την ποντιακή διάλεκτο. Το κοινωνικό «κύρος», δηλαδή η κοινωνική δύναμη, που διαθέτει αυτή η κοινή μορφή της νέας ελληνικής εξηγεί γιατί οι διάλεκτοι θεωρούνται «δεύτερης κατηγορίας» γλωσσικά εργαλεία και γιατί οι ομιλητές τους τις εγκαταλείπουν με αποτέλεσμα να χάνονται, να μη μιλιούνται πια.

Η Ελληνική Αρχαιότητα: ΙII. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 5. Από τον Αλέξανδρο στον Πύρρο

5.4. Πόδια από σίδερο και πηλό

Με τον θάνατο του Αλεξάνδρου οι αγώνες για ατέρμονα στρατιωτική κυριαρχία σταμάτησαν. Οι στρατηγοί του είχαν να διαχειριστούν μια τεράστια επικράτεια και, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν ασχολήθηκαν με νέες κατακτήσεις. Μέσα σε δέκα χρόνια είχαν φτάσει έως την Ινδία και την Αίγυπτο, αφήνοντας έξω από τον έλεγχό τους μόνο κάποιες περιοχές στη βόρεια Μικρά Ασία και τη Λιβύη. Ήταν πλέον πιεστική η ανάγκη να διοικήσουν αποτελεσματικά τη μεγάλη αυτοκρατορία που είχαν δημιουργήσει πολεμώντας στο πλευρό του βασιλιά τους. Όπως αποδείχθηκε, χρειάστηκε περίπου μισός αιώνας για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση και να επιβληθούν σχετικά σαφή όρια εξουσίας. Όλοι οι άμεσοι διάδοχοι του Αλεξάνδρου είχαν πια πεθάνει (οι περισσότεροι πολεμώντας), πρωταγωνιστούσαν ωστόσο οι απόγονοι κάποιων από τους επιφανέστερους. (Σύμφωνα με την ορολογία που καθιερώθηκε τον 19ο αιώνα από τον Γερμανό ιστορικό Γιόχαν Γκούσταβ Ντρόιζεν, ο κόσμος που δημιουργήθηκε με τις κατακτήσεις του Αλεξάνδρου αποκαλείται «ελληνιστικός», για να υπογραμμιστεί η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού σε ένα μη ελληνικό περιβάλλον.)

Αν οι επιτυχίες του Αλεξάνδρου έδωσαν την εντύπωση μιας λαμπερής αστραπής, όπως το διατύπωσε ο Αππιανός, ένας μεταγενέστερος ιστορικός, οι πόλεμοι των Διαδόχων του έδωσαν την εντύπωση μιας βασιλείας που συντρίφτηκε και διαμοιράστηκε στους τέσσερις ανέμους, όπως το διατύπωσε ο Ιουδαίος «προφήτης Δανιήλ». Το βασίλειο του Αλεξάνδρου ήταν δυνατό σαν το σίδερο, αλλά τα δάχτυλα και τα πόδια του περιείχαν επίσης πηλό και ήταν έτσι ισχυρά και εύθραυστα ταυτοχρόνως, καθώς ο σίδηρος δεν ενώνεται με τον πηλό. Ο Ιουδαίος προφήτης δεν είχε πάντως καμία ψευδαίσθηση. Οι πόλεμοι που ήταν σε θέση να διεξάγουν μεταξύ τους οι Διάδοχοι του Αλεξάνδρου μπορούσαν κάποτε να προσλαμβάνουν κοσμογονικές διαστάσεις.

Αρκετές δεκάδες χιλιάδες άνδρες βρίσκονταν διαρκώς σε κατάσταση ετοιμότητας σε όλα τα στρατόπεδα, διεκδικώντας μισθούς, τροφή και στέγη. Στις μεγάλες προετοιμασίες οι αριθμοί τους πολλαπλασιάζονταν δραματικά. Μετά από κάθε αναμέτρηση, οι ηττημένοι στρατιώτες αιχμαλωτίζονταν ή προσλαμβάνονταν από τον νικητή, ενώ οι νεκροί αριθμούνταν με τις χιλιάδες ή τις δεκάδες χιλιάδες. Στην καλύτερη περίπτωση οι νεκροί αξιώνονταν μια εύλογη ταφή, αλλά όταν αυτό δεν ήταν εφικτό εγκαταλείπονταν στα πεδία των μαχών. Από τη σκοπιά των στρατηγών, εκείνο που κυρίως ενδιέφερε ήταν η αντικατάστασή τους. Όπως το διατύπωσε ένας από τους επιφανέστερους, οι νεκροί δεν είχαν ανάγκη από συσσίτιο. Σοβαρότερες ήταν πάντως οι επιπτώσεις στον άμαχο πληθυσμό. Οι υποδουλωμένοι σπανίως έβρισκαν τον δρόμο της επιστροφής στα σπίτια τους. Κανείς άλλωστε δεν χρειάστηκε να υπολογίσει και να καταγράψει τον αριθμό των σκοτωμένων γερόντων, των γυναικών και των παιδιών.

Όλα τα άρρενα μέλη του μακεδονικού βασιλικού οίκου που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν την εξουσία είχαν εξοντωθεί - τα περισσότερα από την εποχή που ανέλαβε τη βασιλεία ο Αλέξανδρος. Επιζούσε μόνο ο ετεροθαλής αδελφός του, ο Αρριδαίος, τον οποίο ο Φίλιππος είχε αποκτήσει με μια χορεύτρια. Ως διανοητικά καθυστερημένος δεν είχε θεωρηθεί σοβαρή απειλή. Υπήρχε επίσης ο μικρός γιος του Αλεξάνδρου, ο Ηρακλής, αλλά η μητέρα του Βαρσίνη δεν ήταν νόμιμη βασιλική σύζυγος. Απέμενε έτσι το παιδί που ανέμενε η Ρωξάνη. Έτσι κι αλλιώς, την πραγματική εξουσία όφειλαν να αναλάβουν αμέσως οι Μακεδόνες στρατηγοί. Αντιμέτωποι με τον κίνδυνο ενός εμφύλιου πολέμου, αποφάσισαν να αναγνωρίσουν ως βασιλείς τον Αρριδαίο (στον οποίο δόθηκε το δυναστικό όνομα Φίλιππος Γ') και το παιδί του Αλεξάνδρου, εφόσον γεννιόταν αγόρι (όταν γεννήθηκε, το ονόμασαν Αλέξανδρο Δ'.) Επιμελητή όρισαν τον Περδίκκα, που κατείχε την υψηλότερη θέση στον μακεδονικό στρατό μετά τον θάνατο του Ηφαιστίωνα. Οι υπόλοιποι μοιράστηκαν μεταξύ τους την αυτοκρατορία, αφήνοντας στον Αντίπατρο τη Μακεδονία και τις πόλεις της Ελλάδας και στον Αντίγονο, τον λεγόμενο Μονόφθαλμο, τη δυτική Μικρά Ασία. Αμφότεροι, γηραιοί πλέον, ανήκαν στη γενεά του Φιλίππου και διατήρησαν τις θέσεις στις οποίες τους είχε τοποθετήσει ο Αλέξανδρος. Από τους νεότερους, ο Πτολεμαίος πήρε την Αίγυπτο, όπου μετέφερε με πανουργία τη σορό του νεκρού βασιλιά, και επεκτάθηκε σύντομα στην Κυρήνη. Ο Λυσίμαχος ανέλαβε τη διοίκηση της Θράκης, ενώ ο Σέλευκος τη διοίκηση των ἑταίρων. Οι υπόλοιπες σατραπείες παραδόθηκαν σε άλλους στρατηγούς.

Ευνοημένος βρέθηκε και ο Ευμενής ο Καρδιανός, που είχε υπηρετήσει τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο ως αρχιγραμματέας. Μολονότι δεν ήταν Μακεδόνας, διακρίθηκε και ως στρατηγός, αναλαμβάνοντας μετά τον θάνατο του βασιλιά τη διοίκηση της Παφλαγονίας, της Καππαδοκίας και άλλων περιοχών που δεν είχαν ακόμη τεθεί σε πλήρη έλεγχο. Στην υπηρεσία του βρισκόταν ένας προικισμένος συμπολίτης του που τον έλεγαν Ιερώνυμο. Αυτός ευτύχησε να ζήσει περισσότερα από εκατό χρόνια και να υπηρετήσει διαδοχικά τον Αλέξανδρο, τον Ευμένη, τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, τον γιο του Δημήτριο και τον εγγονό του Αντίγονο Γονατά. Σε προχωρημένη ηλικία αφηγήθηκε με σύνεση και ακρίβεια την ιστορία των Διαδόχων - τα πενήντα κρίσιμα χρόνια μετά από τον θάνατο του Αλεξάνδρου. Οι βασικές πληροφορίες από το χαμένο του σύγγραμμα ενσωματώθηκαν στην ιστορία του Διόδωρου.

Τα προβλήματα των Διαδόχων ήταν σοβαρά. Οι κατακτημένοι λαοί δεν εξεγέρθηκαν, ούτε ανέδειξαν άλλωστε ισχυρούς διεκδικητές με ερείσματα νομιμότητας. Η αντίδραση πολλών Ελλήνων, ωστόσο, ήταν άμεση και βίαιη. Πρώτοι εξεγέρθηκαν οι πολλές χιλιάδες Έλληνες που είχαν εγκατασταθεί, χωρίς τη θέλησή τους, στην Ασία, αλλά σύντομα συντρίφτηκαν και εξοντώθηκαν. Στην κεντρική Ελλάδα πάλι χρειάστηκε μεγαλύτερος αγώνας για να εξασφαλιστεί η κυριαρχία των Μακεδόνων. Δυσκολότερο ήταν πάντως να διευθετηθούν οι σχέσεις των ίδιων των Διαδόχων. Όπως το διατύπωσε ο Πλούταρχος, εφόσον κυριαρχούσε η υπέρμετρη πλεονεξία, ούτε το πέλαγος ούτε τα όρη, ούτε η ακατοίκητη έρημος αλλά ούτε και τα σύνορα της Ευρώπης και της Ασίας μπορούσαν να περιορίσουν τις φιλοδοξίες τους.

Οι στρατηγοί του Αλεξάνδρου διέθεταν πρωτόγνωρη στρατιωτική πείρα. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους το είχαν περάσει πολεμώντας. Συμμετέχοντας στην ασιατική εκστρατεία, αντιμετώπισαν τις πιο περίπλοκες καταστάσεις και υποχρεώνονταν να επινοούν συνεχώς νέα στρατηγήματα. Είχαν άλλωστε στις διαταγές τους πολλούς εμπειροπόλεμους Μακεδόνες, πάντα πρόθυμους να συμμετάσχουν σε προσοδοφόρους αγώνες. Ορισμένοι από τους παλαιούς ὑπασπιστάς, που ονομάστηκαν ἀργυράσπιδες, πολεμούσαν από την εποχή του Φιλίππου και ήταν πλέον τουλάχιστον 60 ή και 70 χρόνων - πάντα όμως αξιόμαχοι.

Οι στρατηγοί διέθεταν άφθονα χρήματα για να προσλαμβάνουν πολυάριθμο μισθοφορικό στρατό. Με τα ανυπολόγιστα αποθέματά τους χρηματοδοτούσαν επιχειρήσεις με έναν τρόπο που κανένας Πέρσης βασιλιάς δεν είχε έως τότε τη δυνατότητα ή τη βούληση να το πράξει. Στις μετακινήσεις τους οι στρατοί μετέφεραν τεράστιες σκευοφόρους με τα χρήματα και τα λάφυρα που αποκόμιζαν. Στις μάχες συνοδεύονταν συχνά από πλῆθος ὄχλου παντοδαπόν, που αναλάμβανε το πλιάτσικο, χωρίς να προσφέρει άλλη υπηρεσία. Επιπλέον, από μίμους, θαυματοποιούς, ορχηστρίδες και ψάλτριες, που αναλάμβαναν να ψυχαγωγήσουν τους άνδρες σε ώρες ανάπαυλας. Μετά από κάθε νίκη, οι στρατιώτες φόρτωναν στις αποσκευές τους νέα αποκτήματα, ενώ οι στρατηγοί τους περιέφεραν ολόκληρα θησαυροφυλάκια. Οι νικηφόροι στρατοί έσερναν επίσης πλήθη υποδουλωμένων ανδρών και γυναικών. Με τα φορτία τους γίνονταν συχνά δυσκίνητοι και ευάλωτοι. Οι εχθροί επιτίθονταν κάποτε πρώτα στις αποσκευές τους, για να τις λεηλατήσουν και για να καταρρακώσουν το ηθικό των αντιπάλων τους.

Οι Διάδοχοι εξέλιξαν τις πολιορκητικές μηχανές, που έφταναν πλέον έως τα σαράντα μέτρα ύψος και διέθεταν εννέα ορόφους. Για τις ναυμαχίες τους κατασκεύαζαν όλο και μεγαλύτερα πολεμικά πλοία. Πρώτη φορά μνημονεύονται ἑπτήρεις, αλλά και πλοία με 15 ή 16 σειρές κουπιά. Επιπλέον, άρχισαν να παραγγέλνουν σιδερένιους θώρακες και πανοπλίες μεγάλου βάρους. Η ουσιαστικότερη καινοτομία που αποδέχθηκαν ήταν πάντως η χρήση πολεμικών ελεφάντων, τους οποίους προμηθεύονταν κυρίως από την Ινδία. Για να σταθεροποιήσουν κάπως τις μεταξύ τους συμμαχίες, που άλλαζαν σύμφωνα με τις ανάγκες της στιγμής, παντρεύονταν ο ένας τις αδελφές ή τις θυγατέρες του άλλου, συχνά σε δεύτερο και τρίτο γάμο. Από τις πλέον περιζήτητες νύφες ήταν βεβαίως η αδελφή του Αλεξάνδρου, η Κλεοπάτρα. Για αυτούς τους γάμους σκοπιμότητας ορισμένοι παρέφραζαν έναν στίχο του Ευριπίδη: «Όπου υπάρχει κέρδος, οι γάμοι πρέπει να γίνονται παρά φύσιν.» Ορισμένοι άρχισαν να παντρεύονται τις αδελφές τους.

Ο Αντίπατρος προσπαθούσε ακόμη να καταστείλει την εξέγερση των Αιτωλών που είχαν πάρει μέρος στον Λαμιακό Πόλεμο, όταν ο Περδίκκας κατέστησε φανερό ότι προετοιμαζόταν να επιτεθεί στη Μακεδονία. Ήταν ήδη προστάτης των δύο κατ᾽ όνομα βασιλέων, είχε νυμφευτεί την Κλεοπάτρα και διοικούσε τον κύριο όγκο των βασιλικών στρατευμάτων. Επιπλέον, εξασφάλισε ως βασικό σύμμαχο τον Ευμένη. Ο Αντίπατρος, ο Αντίγονος, ο Λυσίμαχος και ο Πτολεμαίος συνασπίστηκαν εναντίον του, και έτσι ξέσπασε ο Πρώτος Πόλεμος των Διαδόχων. Το 320, μετά από σκληρές μάχες και ενώ ο Ευμένης νικούσε, η αναμέτρηση κρίθηκε στην Αίγυπτο, όπου, πολεμώντας εναντίον του Πτολεμαίου, ο Περδίκκας δολοφονήθηκε από τους άνδρες του. Έγινε έτσι αμέσως νέος διακανονισμός στον Τριπαράδεισο της βόρειας Συρίας. Ο Αντίπατρος, ο Αντίγονος και ο Πτολεμαίος παρέμειναν στις θέσεις τους, αλλά ο πρώτος ανέλαβε την επιμέλεια των βασιλέων και ο δεύτερος τα βασιλικά στρατεύματα της Ασίας. Ο Πτολεμαίος επεκτάθηκε στη Συρία. Στον Σέλευκο δόθηκε η πλούσια Βαβυλωνία, ενώ οι υπόλοιπες σατραπείες διαμοιράστηκαν και πάλι σε άλλους στρατηγούς.

Οι Αθηναίοι θεώρησαν τις συνθήκες κατάλληλες για να ζητήσουν με διπλωματική αποστολή την απομάκρυνση της μακεδονικής φρουράς από την πόλη τους. Έστειλαν για τον σκοπό αυτό ως πρέσβη τον Δημάδη, που είχε διαπραγματευτεί την ταπεινωτική τους παράδοση. Αλλά ο Αντίπατρος ήταν ανένδοτος και επιπλέον θανάτωσε τον πρεσβευτή. Σύντομα ωστόσο οι συνθήκες άλλαξαν αναπάντεχα με τον θάνατο του Αντίπατρου. Ο Πολυπέρχων, που τον διαδέχθηκε, ένας παλαιός αξιωματικός του Φιλίππου Β' και συμπολεμιστής του Αλεξάνδρου, προσπάθησε να συμφιλιωθεί με τους Έλληνες και τους επέτρεψε να αποκαταστήσουν τα παλαιά τους πολιτεύματα. Στους Αθηναίους έδωσε την άδεια να δεχτούν πίσω όσους είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν την πόλη όταν απώλεσαν τα πολιτικά τους δικαιώματα και να πάρουν πάλι τον έλεγχο της Σάμου.

Αναπτερωμένοι οι δημοκρατικοί Αθηναίοι καταδίκασαν σε θάνατο τους ηγέτες τους που είχαν συνεργαστεί με τον Αντίπατρο. Επιφανέστερος ανάμεσά τους ήταν ο Φωκίων, που είχε εκλεγεί 45 φορές στρατηγός και ήταν πλέον πάνω από 80 ετών. Η δίκη έγινε σε έκρυθμες συνθήκες και χωρίς να τηρηθούν οι συνήθεις δημοκρατικές διαδικασίες. Για πρώτη φορά στην Εκκλησία του Δήμου παρευρίσκονταν ανεμπόδιστα δούλοι και ξένοι. Αλλά τα πάθη ήταν ιδιαιτέρως οξυμμένα, καθώς πολλοί είχαν υποφέρει σκληρά.

Ο Πολυπέρχων κινδύνευε πλέον από τον Αντίγονο, που με τον μεγάλο του στρατό και τον έλεγχο των θησαυροφυλακίων της Ασίας διεκδικούσε τη γενική εξουσία. Για την αντιμετώπισή του συμφιλιώθηκε με τον Ευμένη και τον διόρισε στρατηγό της Ασίας. Επιπλέον, ενίσχυσε τη θέση του προσκαλώντας από την Ήπειρο, όπου είχε καταφύγει, την Ολυμπιάδα, τη μητέρα του Αλεξάνδρου, η οποία ανέλαβε την επιμέλεια του εγγονού της. Μια από της πρώτες της φροντίδες ήταν να θανατώσει τον Αρριδαίο-Φίλιππο Γ' και τη γυναίκα του. Βασιλιάς έπρεπε να απομείνει μόνο ο Αλέξανδρος Δ'. Με τον Αντίγονο πάλι συνέπραττε ο παραγκωνισμένος Κάσσανδρος, ο γιος του Αντίπατρου, που επιθυμούσε να αναλάβει ο ίδιος τη διοίκηση της Μακεδονίας.

Στον Δεύτερο Πόλεμο των Διαδόχων, που διήρκεσε από το 319 έως το 315, ανέδειξαν τις στρατηγικές τους ικανότητες τόσο ο Αντίγονος όσο και ο Ευμένης. Η κρίσιμη μάχη δόθηκε στην Περσία, όπου αμφότεροι είχαν συγκεντρώσει ισχυρές δυνάμεις. Και από τις δύο πλευρές πολεμούσαν Μακεδόνες, νεότεροι και πρεσβύτεροι, καθώς και πλήθος άλλοι πολεμιστές. Η αναμέτρηση άρχισε με συμπλοκή ελεφάντων, 65 από την πλευρά του Αντίγονου, 114 από την πλευρά του Ευμένη. Αμέσως μετά ακολούθησε ιππομαχία και πεζομαχία. Η κατάσταση παρέμενε αμφίρροπη, αλλά ο Αντίγονος κατόρθωσε να κυριεύσει τις αποσκευές των Μακεδόνων που πολεμούσαν με τον Ευμένη. Και αυτοί, που ουδέποτε είχαν συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι τους οδηγούσε στη μάχη ένας Έλληνας, προτίμησαν να ανταλλάξουν τον αρχηγό τους με τις περιουσίες τους. Στα χέρια του Αντίγονου ο Ευμένης βρήκε βασανιστικό θάνατο. Σειρά είχε ο Σέλευκος, ο οποίος ωστόσο πρόλαβε να καταφύγει στην Αίγυπτο, εγκαταλείποντας τη σατραπεία του.

Καθώς ο Αντίγονος κυριαρχούσε στην Ασία, το βασίλειο των Μακεδόνων διεκδικούσε πλέον ο Κάσσανδρος. Η πρώτη του μεγάλη επιτυχία ήταν η θανάτωση της Ολυμπιάδας, η δεύτερη ο γάμος του με τη Θεσσαλονίκη, μια άλλη αδελφή του Αλεξάνδρου. Έκτισε μια πόλη στο Θερμαϊκό στην οποία έδωσε το όνομά της, η οποία έμελλε να καταστεί το κυριότερο λιμάνι της Μακεδονίας. Αναζητώντας συμμάχους, επανίδρυσε τη Θήβα, είκοσι χρόνια μετά την ισοπέδωσή της, δίνοντας την άδεια στους επιζώντες παλαιούς κατοίκους να επιστρέψουν στην πόλη τους. Στην Αθήνα ωστόσο επέβαλε πάλι φρουρά, κατήργησε τη δημοκρατία και όρισε επιμελητή της πόλης τον αριστοτελικό φιλόσοφο Δημήτριο Φαληρέα.

Αμέσως μετά ξέσπασε Τρίτος Πόλεμος των Διαδόχων, που συμπαρέσυρε πολλές ελληνικές πόλεις στην Πελοπόννησο, την Αιτωλία, την Ακαρνανία, τη Βοιωτία, την Εύβοια, τα νησιά του Ιονίου, αλλά επίσης την Ήπειρο και άλλες περιοχές. Ο Πτολεμαίος, ο Λυσίμαχος και ο Κάσσανδρος, έχοντας με το μέρος τους τον Σέλευκο, συγκρότησαν συμμαχία εναντίον του Αντίγονου. Ένας από τους λίγους παλαιούς στρατηγούς που συνεργάστηκε με τον Αντίγονο ήταν ο Πολυπέρχων, ο οποίος, διωγμένος από τη Μακεδονία, είχε ως βάση του την Πελοπόννησο. Ο Αντίγονος αξιοποιούσε επίσης τις στρατηγικές ικανότητες του νεαρού γιου του Δημητρίου. Μια μεγάλη ήττα ωστόσο του Δημητρίου στη Γάζα επέτρεψε στον Σέλευκο να ανακτήσει τον έλεγχο της Βαβυλωνίας.

Το 311 οι ισορροπίες δυνάμεων υποχρέωσαν τους πάντες να συνάψουν νέα συνθήκη. Ο Κάσσανδρος αναγνωρίστηκε επισήμως στρατηγός της Ευρώπης έως την ενηλικίωση του μικρού Αλεξάνδρου Δ', και ο Αντίγονος στρατηγός της Ασίας. Ο Λυσίμαχος διατήρησε τον έλεγχο της Θράκης, ο Πτολεμαίος της Αιγύπτου έως τη Λιβύη και την Αραβία, ενώ οι ελληνικές πόλεις αφέθηκαν τυπικώς αυτόνομες. Η συμφωνία δεν περιλάμβανε τον Πολυπέρχοντα και τον Σέλευκο, αλλά αμφότεροι διατήρησαν τις περιοχές που είχαν κατακτήσει, στην Πελοπόννησο ο πρώτος, στη Βαβυλωνία ο δεύτερος. Ο διακανονισμός έδειχνε εύλογος και ανταποκρινόταν στην πραγματική κατάσταση που είχε δημιουργηθεί, αλλά παρέμενε από τη φύση του προσωρινός, εφόσον υπήρχε ακόμη νόμιμος κληρονόμος όλου του βασιλείου. Την εκκρεμότητα αυτή ανέλαβε να διευθετήσει ο Κάσσανδρος, δολοφονώντας τον μικρό Αλέξανδρο και τη μητέρα του. Οι Διάδοχοι δεν είχαν πλέον καμία τυπική υποχρέωση να εμφανίζονται ως προστάτες της ξεκληρισμένης πλέον δυναστείας των Αργεαδών.

Η συνθήκη των Διαδόχων δεν οδήγησε σε γενική ειρήνη. Στο ευρύτερο Αιγαίο οι ανταγωνισμοί συνεχίζονταν διαρκείς. Ο Πολυπέρχων επιχείρησε να ανεβάσει στον θρόνο της Μακεδονίας τον ανήλικο Ηρακλή, ως τέκνο του Αλεξάνδρου, αλλά ο Κάσσανδρος τον έπεισε ότι ήταν για το συμφέρον όλων να τον δολοφονήσουν και αυτόν. Ο Δημήτριος, ο γιος του Αντίγονου, κατέλαβε την Αθήνα και την απάλλαξε από τη μακεδονική φρουρά. Ο Δημήτριος Φαληρέας, εντεταλμένος επιμελητής της, κατέφυγε στη Θήβα και τελικώς στην Αλεξάνδρεια - όπου διέπρεψε στα γράμματα. Για την αποκατάσταση της δημοκρατίας μετά από 15 χρόνια, ο απελευθερωτής Δημήτριος δέχτηκε από τους Αθηναίους τιμές πρωτόγνωρες και υπερβολικές ως Σωτήρας - δείγμα της παθιασμένης προσήλωσής τους στο πάτριο πολίτευμα. Στις δέκα φυλές προστέθηκαν η Αντιγονίς και η Δημητριάς, για να τιμηθούν οι νέοι ευεργέτες και, για να εκπροσωπηθούν, οι βουλευτές αυξήθηκαν από 500 σε 600. Αμέσως μετά ο Δημήτριος έδιωξε τη μακεδονική φρουρά από τα Μέγαρα. Επιθυμούσε να αναγνωριστεί ως ελευθερωτής των Ελλήνων - και πράγματι απελευθέρωσε αρκετές ελληνικές πόλεις. Συγκάλεσε το Συνέδριο της Κορίνθου και αναγορεύτηκε ηγεμόνας της Ελλάδας, όπως είχαν πράξει ο Φίλιππος Β' και ο Αλέξανδρος Γ'.

Όταν το 306 ο Δημήτριος κατέλαβε την Κύπρο με πείσμονες μάχες και πολύνεκρες ναυμαχίες, ο πατέρας του και αυτός αυτοανακηρύχθηκαν βασιλείς και φόρεσαν διαδήματα. Ο Πτολεμαίος, ο Λυσίμαχος, ο Σέλευκος και ο Κάσσανδρος έσπευσαν να τους μιμηθούν. Η αυτοκρατορία την οποία είχε οικοδομήσει ο Αλέξανδρος διέθετε πλέον μια πλειάδα βασιλέων. Τέσσερις από αυτούς ήταν στρατηγοί του και δύο, ο Κάσσανδρος και ο Δημήτριος, τέκνα στρατηγών.

Ο Δημήτριος, με τη δυναμική και εντυπωσιακή πολιορκία της Ρόδου, που κράτησε έναν χρόνο, κέρδισε τον τίτλο του Πολιορκητή - μολονότι τελικώς η Ρόδος δεν κατακτήθηκε και διατήρησε σχετική αυτονομία. Οι άνδρες της είχαν αμυνθεί γενναία από τα τείχη της πόλης σε ναυμαχίες στις οποίες πυρπολούσαν τα εχθρικά πλοία, προσδένοντας τους φλεγόμενες βάρκες και καταστρέφοντας τις περίτεχνες πολιορκητικές μηχανές, πολλές από τις οποίες ήταν πλωτές. Όπως παραδίδει ο Πλούταρχος, μετά από τη συμφωνία που επήλθε με τη μεσολάβηση των Αθηναίων και άλλων Ελλήνων, οι Ρόδιοι ζήτησαν από τον πολιορκητή τους να τους αφήσει ως ενθύμιο της ανδρείας τους δείγματα των πολιορκητικών του μηχανών. Από την πώλησή τους, σύμφωνα με την παράδοση που διασώζει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, οι Ρόδιοι συγκέντρωσαν αρκετά χρήματα για να κατασκευάσουν μέσα σε 12 χρόνια το μεγαλύτερο ορειχάλκινο άγαλμα της εποχής, αφιερωμένο στον θεό Ήλιο. Ο Κολοσσός της Ρόδου, όπως ονομάστηκε, ήταν έργο ενός μαθητή του Λύσιππου και είχε ύψος μεγαλύτερο από 30 μέτρα (όσο και το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη).

Ο Σέλευκος πάλι, που επειγόταν να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του προς τη Μεσόγειο, όπου διεξάγονταν πλέον οι σημαντικότεροι αγώνες, παρέδωσε τις ανατολικότερες περιοχές του βασιλείου του στους Ινδούς με αντάλλαγμα 500 πολεμικούς ελέφαντες.

Οι συνεχείς συγκρούσεις στην Ελλάδα και τη Μικρά Ασία από το 303 αριθμούνται ως Τέταρτος Πόλεμος των Διαδόχων. Έληξαν το 301 στην Ιψό της Φρυγίας, όπου δόθηκε μία από τις σημαντικότερες μάχες της εποχής. Από τη μια πλευρά ήταν ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος με τον γιο του Δημήτριο, επικεφαλής ενός στρατού που διέθετε 70.000 πεζούς, 10.000 ιππείς και 75 ελέφαντες. Από την άλλη, συνασπισμένοι ο Κάσσανδρος, ο Λυσίμαχος και ο Σέλευκος με τον γιο του Αντίοχο. (Με το μέρος τους ήταν επίσης ο Πτολεμαίος, που ωστόσο δεν πήρε μέρος στη μάχη.) Όλοι μαζί διέθεταν 64.000 πεζούς, 10.500 ιππείς, 400 ελέφαντες και 120 άρματα. Η υπεροχή των συνασπισμένων σε ελέφαντες υπήρξε, καθώς φαίνεται, καθοριστική. Ο Δημήτριος με τους ιππείς του καταδίωξε τον Αντίοχο, αλλά οι ελέφαντες του Σέλευκου τον απέκοψαν από τον στρατό του πατέρα του. Ηττημένος ο Αντίγονος, χτυπήθηκε από εχθρικά ακόντια και σκοτώθηκε. Ήταν πλέον 81 ετών. Οι αντίπαλοί του τον έθαψαν με βασιλικές τιμές και διαμοιράστηκαν την επικράτειά του.

Μεγάλοι κερδισμένοι βγήκαν ο Σέλευκος και ο Λυσίμαχος. Ο πρώτος κυριαρχούσε πλέον από τον Ευφράτη ποταμό έως τη Συρία, ο δεύτερος στη Θράκη και το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας. Ο Πτολεμαίος, πέρα από την Αίγυπτο, είχε καταλάβει μόνος του τη νότια Συρία, γνωστή ως Κοίλη Συρία. Ο Κάσσανδρος διατήρησε το βασίλειο της Μακεδονίας, αλλά δεν έζησε για πολύ ακόμη. Έτσι, η μάχη στην Ιψό έκρινε την τύχη της αυτοκρατορίας που είχε κατακτήσει ο Αλέξανδρος. Δεν υπήρχε πλέον ούτε κληρονόμος ούτε διεκδικητής για το σύνολό της. Τη θέση της πήραν τέσσερα μεγάλα βασίλεια.

Εκτός από τα μεγάλα βασίλεια των Διαδόχων, την ίδια περίπου εποχή διαμορφώθηκαν και άλλα μικρότερα, τα οποία είτε εκμεταλλεύονταν τα κενά που δημιουργούσαν οι ισορροπίες δυνάμεων είτε ενθαρρύνονταν από τους ίδιους τους νέους βασιλείς. Τέτοια βασίλεια ήταν της Βιθυνίας και του Πόντου στη Μικρά Ασία ή των Θρακών, που ζούσαν έξω από την επικράτεια του Λυσιμάχου και πολεμούσαν εναντίον του σχεδόν διαρκώς. Σημαντικό για τις εξελίξεις αποδείχθηκε επίσης το παλαιό βασίλειο της Ηπείρου. Βασιλικό τίτλο διεκδίκησε στη Σικελία και ο τύραννος Αγαθοκλής.

Ο Αγαθοκλής είχε πάρει την εξουσία στις Συρακούσες από το 317 σε συνθήκες που θύμιζαν κοινωνική εξέγερση. Το σύνθημά του ήταν η κατάργηση των χρεών και η αναδιανομή γης στους φτωχούς. Επιπλέον, ενίσχυσε το δημόσιο ταμείο και προετοίμασε στρατιωτικά την πόλη. Γρήγορα επέκτεινε την εξουσία του σε πολλές άλλες σικελικές πόλεις. Στον μακρό του πολιτικό βίο πολεμούσε σχεδόν αδιάκοπα, άλλοτε εναντίον εσωτερικών του αντιπάλων, άλλοτε εναντίον των σικελικών πόλεων που δεν ανέχονταν την υποταγή τους και άλλοτε εναντίον των Καρχηδονίων. Διακρίθηκε για τις μεγάλες του στρατηγικές ικανότητες αλλά και για τη σκληρότητά του. Φαίνεται ότι με τη μεγαλύτερη ευκολία αθετούσε τις συμφωνίες του και θανάτωνε όσους του αντιστέκονταν - κάποτε κατά χιλιάδες. Στις μεγάλες του επιχειρήσεις στη Λιβύη οι επιτυχίες εναλλάσσονταν με αποτυχίες.

Το 306, όταν ο Αγαθοκλής πληροφορήθηκε ότι οι στρατηγοί του Αλεξάνδρου φόρεσαν βασιλικά διαδήματα, αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς - προτιμώντας ωστόσο να διατηρήσει το στεφάνι του ιερατικού αξιώματος που ήδη κατείχε. Θεωρούσε πως δεν ήταν κατώτερος από τους άλλους βασιλείς ούτε σε εξουσία ούτε σε κατορθώματα. Όταν πέθανε δολοφονημένος το 289, στις Συρακούσες αποκαταστάθηκε το μετριοπαθές δημοκρατικό πολίτευμα που είχε εγκαθιδρύσει ο Τιμολέων. Στο μεταξύ ο Αγαθοκλής είχε συνάψει συμμαχία με τον Δημήτριο Πολιορκητή, η οποία δεν πρόλαβε να αποδώσει καρπούς.

Μετά τη μάχη στην Ιψό ο Δημήτριος επέστρεψε στην Αθήνα με έναν μικρό στρατό για να ξεκινήσει νέους αγώνες. Διέθετε ακόμη ισχυρό ναυτικό με βάσεις στα ιωνικά παράλια, την Κύπρο, τα νησιά του Αιγαίου, αλλά επίσης στα Μέγαρα και την Κόρινθο. Ενημερωμένοι για τη νέα κατάσταση, οι Αθηναίοι δεν άνοιξαν τις πύλες τους στον παλαιό τους ευεργέτη. Στη δραματική θέση που βρέθηκε, του παρουσιάστηκε ωστόσο αναπάντεχη ευκαιρία, καθώς ο Πτολεμαίος είχε συμμαχήσει με τον Λυσίμαχο. Απομονωμένος και απειλημένος, ο Σέλευκος πρότεινε στον Δημήτριο να ενεργήσουν μαζί για να τους αντιμετωπίσουν. Ο Δημήτριος άρχισε έτσι επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Μία από τις πρώτες του επιτυχίες ήταν η κατάληψη της Αθήνας ύστερα από πολιορκία που προκάλεσε φοβερό λιμό. Στην πόλη εισήλθε και πάλι ως ελευθερωτής, ανατρέποντας τον τύραννο που της είχε επιβληθεί. Αμέσως μετά ξεκίνησε να κατακτήσει τη Σπάρτη. Νίκησε τον βασιλιά της Αρχίδαμο Δ' (305-275) και εισέβαλε στη Λακωνία. Πριν εισέλθει στην πόλη ωστόσο, πληροφορήθηκε ότι κινδύνευε άμεσα από τον Λυσίμαχο και τον Πτολεμαίο και αναγκάστηκε να αλλάξει πορεία. Για μία ακόμη φορά, οι ηττημένοι Σπαρτιάτες δεν υποχρεώθηκαν να δουν ξένα στρατεύματα μέσα στην πόλη τους.

Όταν πέθανε ο Κάσσανδρος, τα νεαρά τέκνα του συγκρούστηκαν για τον θρόνο της Μακεδονίας. Προσκεκλημένος από τον έναν διεκδικητή, ο Δημήτριος κατέλαβε το βασίλειο της Μακεδονίας για λογαριασμό του και δολοφόνησε τα δύο αδέλφια. Στη συνέχεια κυριάρχησε στη Θεσσαλία, όπου ίδρυσε μια νέα πρωτεύουσα στον Παγασητικό, τη Δημητριάδα. Είχε πλέον ικανό συνεργάτη τον γιο του Αντίγονο Γονατά. Με στόχο να ξανακερδίσει το χαμένο βασίλειο του πατέρα του, άρχισε τις μεγαλύτερες προετοιμασίες που είχαν γίνει από την εποχή του Αλεξάνδρου για μια εκστρατεία στην Ασία. Ο Πλούταρχος κάνει λόγο για 98.000 πεζούς, σχεδόν 12.000 ιππείς και 500 πλοία. Απειλούσε πλέον ανοιχτά και τους τρεις άλλους βασιλείς, τον Σέλευκο, τον Πτολεμαίο και τον Λυσίμαχο, που για να τον αντιμετωπίσουν συνασπίστηκαν μεταξύ τους και συμμάχησαν με τον βασιλιά της Ηπείρου, τον Πύρρο.

Το 287 ο Δημήτριος αποφάσισε να κινηθεί πρώτα εναντίον του Πύρρου. Πίστευε ότι οι Μακεδόνες θα πολεμούσαν αποφασιστικότερα εναντίον ενός ξένου παρά εναντίον ενός στρατηγού του Αλεξάνδρου. Αλλά όταν έφτασε στη Βέροια, οι άνδρες του τον εγκατέλειψαν και προσχώρησαν στον εχθρό. Οι Μακεδόνες είχαν κουραστεί να αγωνίζονται για τη δική του τρυφηλή ζωή. Μπροστά στην εξέλιξη αυτή, ο Δημήτριος πήγε στη σκηνή του, έβγαλε τα βασιλικά ενδύματα και το έσκασε μεταμφιεσμένος - όπως κάνουν οι ηθοποιοί, σημειώνει ο Πλούταρχος. Είχε βασιλεύσει στη Μακεδονία για επτά χρόνια. Το βασίλειο της Μακεδονίας διαμοιράστηκαν ο Πύρρος και ο Λυσίμαχος.

Ο Δημήτριος δεν το έβαλε κάτω και ανοίχτηκε σε νέες περιπέτειες. Βρίσκοντας για μια ακόμη φορά τους Αθηναίους απρόθυμους να τον δεχτούν και έτοιμους να επαναφέρουν τη δημοκρατία τους, στράφηκε προς την Ασία. Το 285 ωστόσο αιχμαλωτίστηκε από τον Σέλευκο και πέθανε τρία χρόνια αργότερα σε ηλικία 54 ετών, μέθυσος και σε κατάσταση πλήρους παρακμής.

Ύστερα από περιπέτειες, το βασίλειο της Μακεδονίας πέρασε στην εξουσία του Λυσιμάχου. Σύντομα, ωστόσο, ο Λυσίμαχος συγκρούστηκε με τον Σέλευκο για τον έλεγχο της Φρυγίας - αλλά και τη γενικότερη κυριαρχία. Οι δύο βασιλείς ήταν πλέον σχεδόν 80 ετών. Το 281, σε μια κρίσιμη μάχη στο Κουροπέδιο κοντά στη Μαγνησία, ο Λυσίμαχος σκοτώθηκε, αλλά ο Σέλευκος, καθώς περνούσε στην Ευρώπη και διεκδικούσε πλέον το σύνολο της παλαιάς αυτοκρατορίας (εκτός από την Αίγυπτο), δολοφονήθηκε από τον προστατευόμενό του Πτολεμαίο Κεραυνό. Βασιλιάς της Μακεδονίας ανέλαβε έτσι ο νεαρός δολοφόνος, ενώ στο βασίλειο του Σέλευκου εδραιωνόταν ο γιος του Αντίοχος. Ο Πτολεμαίος Κεραυνός, που βρέθηκε ανέλπιστα βασιλιάς της Μακεδονίας, ήταν γιος του Πτολεμαίου της Αιγύπτου, αλλά είχε παραγκωνιστεί στη διαδοχή για χάρη του μικρότερου αδελφού του. Μέσα σε έναν χρόνο πάντως σκοτώθηκε και αυτός, πολεμώντας με Κέλτες επιδρομείς, που άρχισαν να κατακλύζουν σε απίστευτα μεγάλους αριθμούς τη Μακεδονία.

Ορισμένοι από τους Κέλτες, τους οποίους οι Έλληνες αποκάλεσαν Γαλάτες, έφτασαν έως τους Δελφούς. Για την αντιμετώπισή τους δημιουργήθηκε μια συμμαχία, στην οποία συμμετείχαν οι Αιτωλοί, οι Βοιωτοί, οι Φωκείς, αλλά επίσης οι Αθηναίοι και διάφορες άλλες ελληνικές πόλεις. Οι σύμμαχοι είχαν τη συνδρομή τόσο του Αντίγονου Γονατά όσο και του Αντίοχου. Γράφοντας αιώνες αργότερα για αυτό τον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των επικίνδυνων επιδρομέων, ο περιηγητής Παυσανίας τον παραλλήλισε με τους Περσικούς Πολέμους. Η εισβολή στην Ελλάδα αποκρούστηκε, αλλά πολλοί Γαλάτες κατέκλυσαν, εκτός από τη Μακεδονία, και τη Μικρά Ασία. Αποφασιστικό πλήγμα τούς έδωσε πάντως ο ίδιος ο Αντίγονος Γονατάς, ο οποίος με τη νίκη του αυτή κέρδισε το 276 το βασίλειο της Μακεδονίας. Πολύ σύντομα τους επιδρομείς νίκησε και ο Αντίοχος στην Ασία. Οι Γαλάτες αξιοποιήθηκαν στη συνέχεια περισσότερο ως μισθοφόροι. Από την εγκατάστασή τους στη Μικρά Ασία μια περιοχή ονομάστηκε Γαλατία.

Μισό αιώνα περίπου μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, τα τέσσερα βασίλεια στα οποία είχε διαμοιραστεί η αυτοκρατορία του περιορίστηκαν σε τρία. Στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και τη Θράκη βασιλιάς ήταν ο Αντίγονος Γονατάς (276-239), γιος του Δημητρίου και εγγονός του Αντίγονου του Μονόφθαλμου αλλά και του Αντίπατρου από την πλευρά της μητέρας του. Στη Συρία, τη Μεσοποταμία και σε μεγάλο μέρος της Μικρά Ασίας βασίλευε ο γιος του Σέλευκου Α', ο Αντίοχος Α' (281-261). Λίγο νωρίτερα, τον Πτολεμαίο Α' είχε διαδεχθεί ο γιος του Πτολεμαίος Β' (285-246) - που έμεινε γνωστός ως Φιλάδελφος επειδή παντρεύτηκε την αδελφή του Αρσινόη. Κυριαρχούσε στην Αίγυπτο, την Κοίλη Συρία, την Κύπρο και πολλά νησιά του Αιγαίου. (Η Αρσινόη, που σε πρώτο γάμο είχε παντρευτεί τον Λυσίμαχο και σε δεύτερο τον ετεροθαλή της αδελφό Πτολεμαίο Κεραυνό, έμελλε, ως σύζυγος του Πτολεμαίου Β', να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην Αίγυπτο.)

Τον έρωτα οφείλεις πρώτα να τον πλάσεις στη φαντασία σου

Σε κίνδυνο θα σε μεταμορφώσω,
με τον πιο ταχύ και αλάνθαστο τρόπο:

αγαπώντας σε.

Φαντάζομαι πως προτού ερωτευτείς για πρώτη φορά, πριν αισθανθείς το παρθενικό σκίρτημα της καρδιάς, το ανακουφιστικό θόλωμα του μυαλού και κατακλυστείς από την αποπνικτική ατμόσφαιρα της ευδαιμονίας, είχες γνωρίσει τον έρωτα ως οντότητα. Η γοητευτική του φύση καλλιεργούνταν από τα ποιήματα αφιερωμένα αποκλειστικά σε εκείνον, τα θεατρικά έργα τον αναβίωναν, οι πίνακες ζωγραφικής τον απαθανάτιζαν, οι φωτογραφίες τον θύμιζαν, οι τοίχοι με τα στιχάκια πάνω τους τον εξανθρώπιζαν, οι μουσικές τον συντρόφευαν και τα αγάλματα τον φυλάκιζαν. Kέρδισε επάξια την αθανασία του!

Όλοι εκείνοι λοιπόν, οι ταπεινοί υπήκοοί του τον έπλασαν προσεκτικά, με όσα μέσα διέθεταν, ικανά για να προκαλέσουν, να συνταράξουν όλους εκείνους που πίστευαν σε κάποια εξωπραγματικά μαγική ιδιότητα του έρωτα για την ύπαρξή του. Πίστεψες πως θα αναδυθεί ενώπιόν σου εκ του μηδενός; Ο έρωτας όσο εύκολα κι αν γράφεται, δύσκολα προ(σ)φέρεται και διστακτικά (έως και πανικόβλητα) προσεγγίζεται!

Επιπόλαια, θεώρησες πως κατέχεις την αναγκαία γνώση για να τον αναπαράγεις ή ακόμα και να τον αποκλίσεις από τη ζωή σου, αλλά η αλήθεια είναι πως συνεχώς θα εκπλήσσεσαι από τις μεταστροφές εντός σου που θα προκληθούν. Αυτό που εσύ ο ίδιος οφείλεις να προσπαθήσεις είναι να τον αγγίξεις. Ευλαβικά στην αρχή μήπως και πληγωθεί, περιεργάσου τον, επίτρεψέ του να σε κοιτάξει κατάματα, να γευτεί το άρωμα που αφήνουν οι σκέψεις σου. Θα πρέπει να κριθείς ικανός -όπως είμαστε όλοι εν δυνάμει- έπειτα για να του παραχωρήσεις την άδεια να εισχωρήσει μέσα σου.

Εξουσιαστικά θα κατακτήσετε ο ένας τον άλλον και ο μεταξύ σας πόλεμος της επικράτησης θα στεφθεί με την ξεδιάντροπη πράξη της εκεχειρίας. Θα παρατηρήσεις πως μπροστά σου κείτονται εκατομμύρια λέξεις, εύστοχες προτάσεις-προτροπές, σοφές παραδοχές και αμέτρητες ερμηνείες μίας λέξης, που εάν πάψει ποτέ να ακολουθείται από όλο και περισσότερες εξηγήσεις, μεταφορές και προσδιορισμούς θα εκλείψει. Και πόσο άδειος θα ήταν κόσμος δίχως έρωτα;

Από τα εναπομείναντα συντρίμμια λοιπόν πολλών συμπάντων, καλείσαι να πλάσεις τον έρωτά σου, τη (μελλοντική) φαντασιακή σου πραγματικότητα. Όλα όσα ανακάλυψες αποτελούν στοιχεία ενός άλλου, άγνωστου έρωτα που πιθανόν ταυτίστηκες, πείστηκες βαθιά μέσα σου πως σε μία άλλη εποχή, σε μία άλλη ζωή θα μπορούσες να ήσουν εσύ εκείνος που τα βιώνει όλα αυτά. Όμως εσύ, ανήκεις στον ανεπανάληπτα δικό σου εαυτό. Αλλά, φοβάσαι να παραδεχτείς εκείνα που ποθείς, να προσθέσεις τον εντελώς προσωπικό σου ορισμό σε εκείνον, να αποκτήσει τα χρώματα και το σχήμα που επιθυμείς εσύ.

Ο άνθρωπος, για να οικειοποιηθεί κάτι είναι απαραίτητο να το πλάσει, να το αφήσει (και κυρίως να αφεθεί) να φωλιάσει μέσα του, να μεταβληθεί, να νιώσει τη μεταρσιωτική δυναμική του και να προετοιμαστεί για την ένδοξη έλευσή του. Ο έρωτας σού ανήκει από τη στιγμή που εσύ ο ίδιος θα αποφασίσεις να του (παρα)δοθείς κι αυτή η άτυπη συμφωνία μεταξύ κεκλεισμένων καρδιών απαιτεί χρόνο και προσπάθεια. Χρειάζεται να σκίσεις πολλές σελίδες για να μπορέσεις στο τέλος να κατανοήσεις, να αντιληφθείς τι αποζητάς από αυτόν τον άγνωστο εισβολέα.

Συλλογίζεσαι τα εξωτερικά χαρακτηριστικά εξαρχής λησμονώντας ή παραμελώντας να επισημάνεις μετέπειτα τα εσωτερικά στοιχεία σαν κάτι απροσδιόριστο. Ίσως εκεί έγκειται και το γεγονός ότι ο εφηβικός εαυτός του φτερωτού θεού ουδέποτε μεγαλώνει, ενηλικιώνεται ή φθάνει σε μία προχωρημένη ηλικία όπως θα ήταν ένα «φυσικό επακόλουθο» του βίου του. Όμως -αφελώς- δε διερωτάσαι για την ώριμη εξέλιξή του, για την εύρεση εκείνης της προσωπικότητας που προσιδιάζει σε ένα συνειδητοποιημένο συναίσθημα, πιθανότατα εξαιτίας του εφησυχασμού μιας παιδικής αθωότητας συνυφασμένη με μια εκρηκτική ηλικία. Καλείσαι να τον απελευθερώσεις από την τιμωρία της ατέρμονης επανάληψης για να εξιλεωθείτε μαζί, ως δύο αναπόσπαστες υπάρξεις.

Αφού το ονειρεύτηκες λοιπόν, υπάρχει!

Θα συμπεριληφθεί στις σιωπηλές εκείνες αναμνήσεις της αυτοεπιβεβαίωσης, της σωτήριας κραυγής στο συμπάν με τα μάτια στραμμένα στον ουρανό για την αίσθηση δικαίου που θα σε περιβάλλει. Ο άνθρωπος εκείνος που ερωτεύτηκες ασυνείδητα ενσαρκώνεται και διαπερνά το «είναι» σου, όπως μονάχα εκείνος ασυναίσθητα ξέρει· κεραυνοβόλος έρωτας, αφέλεια της στιγμής, πάθος, ειλικρινής και αμοιβαία έλξη, μονόπλευρη εξιδανίκευση -ποιος ξέρει; Κι όμως, η καρδιά θυμάται, λησμονεί με έναν ιδιαίτερο τρόπο όλα εκείνα που ακόμα δεν έχει ζήσει, της λείπουν άνθρωποι που ποτέ της δε συνάντησε, τρέμει μη χάσει εκείνον που τόσο έχει αγαπήσει στα όνειρά της· η ύπουλη λήθη μετατρέπει το μέλλον σε παρόν για να γλιτώσει το παρελθόν. Τώρα πια η ζυγαριά βρίσκεται στα χέρια σου.

Είναι όλα όσα είχες φανταστεί ή είναι όλα όσα δεν μπορούσες ποτέ να προβλέψεις.

Για αυτό όλοι μιλούν για το ριψοκίνδυνο όραμα της φαντασίας. Το αρνείσαι ή το δέχεσαι; Κάποιος τολμηρός θα υπέκυπτε στον πειρασμό της διαφορετικότητας από τα ιδανικά του. Κάποιος ρομαντικός ίσως αποφάσιζε το ίδιο. Ένας ιδεαλιστής θα το απέρριπτε με τη δεύτερη, ενώ ένας κυνικός χωρίς καν να το συλλογιστεί. Το μυστικό όμως κρύβεται μέσα σου, εντός ενός προκλητικού κυκεώνα που επιτάσσει τον έρωτα ως πρωταρχικό του μέλημα (και μετά το χάος) όπου καθετί άλλο είναι ασήμαντο.

Τα παράπονά σου στη φαντασία.
Να την ευγνωμονείς.
Εάν η φαντασία δε σκηνοθετούσε
υπαρκτόν θηριώδη έρωτα
ποτέ καμία πραγματικότης
δε θα μας είχε αγαπήσει.
(Κ. Δημουλά, Το ριψοκίνδυνο όραμα της φαντασίας)

ΟΣΒΑΛΝΤ ΣΠΕΝΓΚΛΕΡ: Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΓΗΡΑΣΜΕΝΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Διαβάστε το παρακάτω κείμενο με προσοχή. Αφήστε την σκέψη σας να περιπλανηθεί σ' αυτά που γράφει και κάνετε τις αναγκαίες συσχετίσεις. Φιλοσοφήστε ελεύθερα. Μόνοι μας γεννιόμαστε και μόνοι μας πεθαίνουμε. Έχουμε αληθινό δεσμό με το αίμα και την γη μας ή θα εκλείψουμε κάποια μέρα, χωρίς να αφήσουμε τίποτε πίσω μας;

Ο ΑΓΡΟΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΣΤΟΣ

Ο αγρότης είναι ανιστόρητος...ο αιώνιος άνθρωπος, ανεξάρτητα από κάθε πολιτισμό. Προηγείται κάθε πολιτισμού, επιβιώνει και μετά την παρακμή κάθε πολιτισμού, χωρίς συνείδηση, αναπαραγόμενος από γενιά σε γενιά... μια μυστική ψυχή, μια ξερή και πρακτικά προσανατολισμένη διάνοια... Η πόλη είναι πνεύμα. Η μεγαλούπολη είναι το "ελεύθερο πνεύμα".

Η αστική τάξη, η τάξη του πνεύματος, αρχίζει με μια εξέγερση κατά των φεουδαρχικών δυνάμεων του αίματος και της παράδοσης, ανατρέπει θρόνους και περιορίζει δικαιώματα στο όνομα του Λόγου και προπάντων στο όνομα του "λαού", εννοώντας πλέον μόνο τον λαό των πόλεων. Η πόλη δεν σημαίνει μόνο πνεύμα αλλά και χρήμα.

Το έδαφος είναι κάτι πραγματικό και φυσικό, το χρήμα κάτι αφηρημένο και τεχνητό.

Η ΚΟΣΜΟΠΟΛΗ, Η ΠΟΛΙΣ - ΤΕΡΑΣ

Τελικά δημιουργείται το τεράστιο σύμβολο και "δοχείο" του εντελώς απελευθερωμένου πνεύματος, η κοσμόπολη, το κέντρο στο όποιο εστιάζεται απολύτως η πορεία της παγκόσμιας ιστορίας: εκείνες οι πολύ λίγες γιγαντιαίες πόλεις όλων των ώριμων τεχνικών πολιτισμών που προγράφουν και αχρηστεύουν ολόκληρη τη μητέρα γη του πολιτισμού τους αποκαλώντας την επαρχία.

Ο πέτρινος κολοσσός η "κοσμόπολη" σημαδεύει το τέλος της πορείας ζωής κάθε μεγάλου πολιτισμού. Ο πολιτισμένος άνθρωπος, που ψυχικά έχει διαμορφωθεί από την ύπαιθρο, κυριεύεται από την ίδια του τη δημιουργία, την πόλη, η οποία γίνεται έμμονη ιδέα του και τον κάνει εκτελεστικό της όργανο και τελικά θύμα της. Αυτή η πέτρινη μάζα είναι η απόλυτη πόλη. Η εικόνα της, όπως σχεδιάζεται με τη μεγαλόπρεπη ομορφιά της στον φωτεινό κόσμο του ανθρώπινου ματιού, περιέχει ολόκληρο τον υπέροχο συμβολισμό θανάτου ενός οριστικού "προϊόντος του γίγνεσθαι".

Όμως καμία αθλιότητα, κανένας εξαναγκασμός, ούτε καν η σαφής διάγνωση αυτής της τρελής εξέλιξης δεν μειώνουν την ελκυστικότητα αυτών των δαιμονικών μορφωμάτων. Ο τροχός του πεπρωμένου κυλάει προς το τέλος, η γέννηση της πόλης τραβάει προς το μέρος της τον θάνατο.

Η σχέση ανάμεσα στην αρχή και στο τέλος, ανάμεσα στο αγροτόσπιτο και το οικοδομικό τετράγωνο είναι ανάλογη με εκείνη μεταξύ της ψυχής και της ευφυΐας, μεταξύ του αίματος και της πέτρας. 

Αλλά δεν είναι τυχαίο ότι ο χρόνος είναι μια λέξη που δηλώνει τη μη αντιστρεψιμότητα. Εδώ όλα τραβούν μπροστά, τίποτε δεν γυρίζει πίσω. Ο αγροτικός κόσμος γέννησε κάποτε την αγορά, την περιφερειακή πόλη και την έθρεψε με το αίμα του. 

Τώρα η γιγαντιαία πόλη ξεζουμίζει την ύπαιθρο, αχόρταγη, απαιτώντας και καταπίνοντας συνεχώς νέα ρεύματα ανθρώπων, ώσπου θα αποκάμει και θα πεθάνει μέσα σε μια σχεδόν ακατοίκητη πια έρημο. Όποιος έχει υποκύψει μια φορά σε όλη την αμαρτωλή ομορφιά αυτού του τελευταίου θαύματος ολοκλήρωσης της ιστορίας δεν πρόκειται να απελευθερωθεί από αυτή. Πρωτογενείς λαοί μπορούν να αποδεσμευθούν από τη γη τους και να ξενιτευτούν. Οι πνευματικοί νομάδες δεν μπορούν να το κάνουν πια.

Η νοσταλγία για τη μεγάλη πόλη είναι ίσως πιο έντονη από κάθε άλλη. Πατρίδα είναι για αυτούς κάθε Μεγαλόπολη, ξενιτειά είναι ήδη το επόμενο χωριό.

Προτιμούν να πεθάνουν στο οδόστρωμα παρά να επιστρέψουν στην ύπαιθρο.

Ακόμα και η αηδία από αυτό το μεγαλείο, η κούραση από τα πολύχρωμα φώτα, το taedium vitae (σιχασιά της ζωής) που στο τέλος καταλαμβάνει μερικούς, δεν μπορεί να τους απελευθερώσει. Κουβαλούν μαζί τους την πόλη στα βουνά και στη θάλασσα. Έχασαν μέσα τους την ύπαιθρο και έξω δε μπορούν να τη βρουν.

Η διανοητική ένταση γνωρίζει μόνο μια, τη χαρακτηριστική για τη μεγαλούπολη μορφή αναψυχής: τη χαλάρωση, τη "διασκέδαση". Το γνήσιο παιχνίδι, η χαρά της ζωής, η ευχαρίστηση, η μέθη γεννήθηκαν απο τον κοσμικό ρυθμό και η ουσία τους δεν είναι πλέον κατανοητή. Αλλά η αντικατάσταση της πιο εντατικής πρακτικής σκέψης από το αντίθετό της, το συνειδητό χάζεμα, η αντικατάσταση της πνευματικής έντασης των δυνάμεων από τη σωματική ένταση του αθλητισμού, της σωματικής έντασης από την αισθησιακή της ψυχαγωγίας και την πνευματική ένταση της "διέγερσης" του παιχνιδιού και του στοιχήματος, η αντικατάσταση της καθαρής λογικής της καθημερινής εργασίας απο τον συνειδητά απολαμβανόμενο μυστικισμό- όλα αυτά επαναλαμβάνονται σε όλες τις κοσμοπόλεις των τεχνικών πολιτισμών.

Κινηματογράφος, εξπρεσιονισμός, θεοσοφία, αγώνες πυγμαχίας, χοροί νέγρων, πόκερ και στοιχήματα στον ιππόδρομο- όλα αυτά τα ξαναβρίσκουμε στη Ρώμη, και ένας γνώστης θα έπρεπε κάποτε να επεκτείνει την έρευνα στις ινδικές, κινέζικες και αραβικές κοσμοπόλεις.

Και τώρα από το γεγονός ότι η ύπαρξη χάνει όλο και πιο πολύ τις ρίζες της και η εγρήγορση γίνεται όλο και πιο τεταμένη προκύπτει τελικά το φαινόμενο που αθόρυβα προετοιμαζόταν από καιρό για να αναδυθεί ξαφνικά στο άπλετο φως της ιστορίας και να θέσει τέρμα σε όλο αυτό το δράμα: η στειρότητα του τεχνικά πολιτισμένου ανθρώπου.

Εδώ δεν πρόκειται για κάτι που θα μπορούσε να κατανοηθεί με καθημερινούς αιτιώδεις συλλογισμούς, λόγου χάρη φυσιολογικά, όπως προσπάθησε να κάνει η επιστήμη. Εδώ έχουμε οπωσδήποτε μια μεταφυσική στροφή προς τον θάνατο. Ο τελευταίος άνθρωπος των κοσμοπόλεων δεν θέλει πια να ζήσει: ως άτομο θέλει ασφαλώς αλλά όχι ως τύπος, ως πλήθος. Σε αυτόν τον συνολικό χαρακτήρα σβήνει ο φόβος του θανάτου.

Ο ΒΑΘΥΣ ΔΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΝΗΣΙΟΥ ΑΓΡΟΤΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΙΩΝΙΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Εκείνο που καταλαμβάνει τον γνήσιο αγρότη με μια βαθιά κι ανεξήγητη αγωνία, η σκέψη ότι μπορεί να εκλείψει η οικογένεια και το όνομα, έχει χάσει το νόημά του. 

Την επιβίωση του συγγενικού αίματος μέσα στον ορατό κόσμο ο άνθρωπος της Μεγαλόπολης δεν την αισθάνεται πια ως καθήκον του αίματος, τη μοίρα του να είναι ο τελευταίος δεν την αισθάνεται πια ως μοιραία καταστροφή.

Τα παιδιά δεν εκλείπουν μόνον επειδή έγινε αδύνατο να τα έχει κανείς, αλλά προπάντων επειδή η οξυμμένη στο έπακρο ευφυΐα δεν βρίσκει πλέον λόγους για την ύπαρξή τους. 

Ας συγκεντρώσουμε την προσοχή μας στην ψυχή ενός αγρότη που είναι ριζωμένος επί αμέτρητες γενιές στο πάτριο έδαφός του ή που κατέλαβε αυτή τη γη για να "κολλήσει" εκεί με το αίμα του. Έχει ριζώσει ως εγγονός προγόνων και ως πρόγονος μελλοντικών εγγονών. Το σπίτι του, η ιδιοκτησία του: αυτά δεν σημαίνουν μια φευγαλέα συνύπαρξη σώματος και κτήματος για λίγα χρόνια, αλλά έναν διαρκή και βαθύ δεσμό μεταξύ της αιώνιας γης και του αιώνιου αίματος. 

Μόνον έτσι, μόνον από την εδραιωμένη εγκατάσταση υπό μια μυστικιστική έννοια, λαμβάνουν οι μεγάλες εποχές των κύκλων, η τεκνοποιία, η γέννηση και ο θάνατος, εκείνη τη μεταφυσική μαγεία που αποτυπώνεται συμβολικά στα ήθη και τη θρησκεία όλων των εδραίων αγροτικών πληθυσμών. Όλα αυτά δεν υπάρχουν για τον "τελευταίο άνθρωπο".

Η μεγάλη στροφή γίνεται όταν στην καθημερινή σκέψη ενός εξαιρετικά πολιτισμένου πληθυσμού υφίστανται "λόγοι" για την ύπαρξη παιδιών
.
Η φύση δεν γνωρίζει λόγους. Όπου υπάρχει πραγματική ζωή, κυριαρχεί μια εσωτερική οργανική λογική, ένα απρόσωπο στοιχείο, μια ορμή, που είναι εντελώς ανεξάρτητη απο την εγρήγορση και τις αιτιώδεις σχέσεις της και δεν παρατηρούνται διόλου από αυτή. Ο πλούτος των γεννήσεων στους πρωτογενείς πληθυσμούς είναι ένα φυσικό φαινόμενο, για την ύπαρξη του οποίου κανένας δεν κάνει σκέψεις, πόσο μάλλον για τον ωφέλιμο η βλαβερό χαρακτήρα του. Όταν για ζητήματα της ζωής γενικά εμφανίζονται στη συνείδηση λόγοι, η ζωή έχει γίνει ήδη αμφίβολη.

Το πρωτογενές θηλυκό, η αγρότισσα, είναι μητέρα.

Αυτή η λέξη περικλείει ολόκληρο τον προορισμό της, που τον λαχταράει απο τα παιδικά της χρόνια. Τώρα όμως εμφανίζεται η ιψενική γυναίκα, η συντρόφισσα, η ηρωίδα μιας ολόκληρης κοσμοπολιτικής λογοτεχνίας, από το βορειοευρωπαικό δράμα μέχρι το παρισινό μυθιστόρημα. 

Αντί για παιδιά έχει ψυχικές συγκρούσεις, ο γάμος είναι ένα πρόβλημα καλλιτεχνικής βιοτεχνίας και το ζητούμενο είναι η "αμοιβαία κατανόηση". Είναι εντελώς αδιάφορο αν μια Αμερικανίδα δεν βρίσκει επαρκείς λόγους για τα παιδιά της, επειδή δεν θέλει να χάσει καμία εποχή του έτους, η μια Παριζιάνα, επειδή φοβάται μήπως την εγκαταλείψει ο εραστής της, η μια ηρωίδα του Ιψεν, επειδή "ανήκει στον εαυτό της".

Όλες ανήκουν στον εαυτό τους και όλες είναι στείρες. 

Το ίδιο γεγονός συνδεδεμένο με τους ίδιους "λόγους" το ξαναβρίσκουμε στην αλεξανδρινή και τη ρωμαϊκή και με αυτονόητο τρόπο σε κάθε άλλη τεχνικά πολιτισμένη κοινωνία.

Η πολυτεκνία, την αξιοσέβαστη εικόνα της οποίας μπορούσε ακόμη να συνθέσει ο Γκαίτε στον Βέρθερο, γίνεται κάτι επαρχιακό. Στις πόλεις ο πολύτεκνος πατέρας είναι μια γελοιογραφία-ο Ιψεν δεν την ξέχασε, τη συναντούμε στην Κωμωδία της αγάπης του.

Ο τελευταίος άνθρωπος των κοσμοπόλεων δεν θέλει πια να ζήσει: ως άτομο θέλει ασφαλώς, αλλά όχι ως τύπος, ως πλήθος.

Η Δύση είναι θνήσκουσα, γερασμένη, εκφυλισμένη μέσα στην ανωτερότητα του τεχνικού πολιτισμού της και απανθρωποποιημένη μέσα στην εκλεπτυσμένη παρακμή της.

Κανείς δεν αναρωτιόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια για το αν πρέπει να κάνει παιδιά.

Είναι σαν ο τεχνικά πολιτισμένος άνθρωπος να αντιλαμβάνεται τη ματαιότητα των πάντων, την ματαιότητα της Ύπαρξης.

Είναι τυχαίος όλος αυτός ο μηδενισμός, η πεποίθηση οτι δεν αξίζει τίποτα να θυσιαστείς για αυτό, η σιωπηλή κι αδιατάρακτη πορεία μας προς τον θάνατο, η κατάφαση του αφανισμού μας, η σχεδόν μηδενική αντίσταση απέναντι σε αυτούς που σκοτώνουν μαζικά και αδίστακτα εμάς, τους γέροντες και τα παιδιά;

Η Πόλη σκότωσε την ανθρώπινη επαφή.

Στην Πόλη όμως δεν είσαι ποτέ μόνος, πάντα φωνές, κορναρίσματα, μηχανήματα, πάντα αυτή η ακανόνιστη και δυσαρμονική στο νυχτερινό αυτί παρηγοριά να έγινε το απαραίτητό μας νανούρισμα, στην ύπαιθρο θα αισθανθείς την απόλυτη σιωπή, για αυτό και πολλοί σήμερα λένε ότι δυσκολεύονται να κοιμηθούν χωρίς θόρυβο.

Στην Πόλη απλά μιλάμε, μιλάμε για να μην ακούμε τον άλλον, μιλάμε για να μη νιώθουμε μοναξιά.

Οι απαγορεύσεις από τα παλιότερα Καθεστώτα, ενίσχυαν την Επιθυμία.

Το σημερινό Καθεστώς αντιλήφθηκε ότι αν αφεθεί ελεύθερη η Επιθυμία δίχως περιορισμούς και συντηρητισμούς, τότε πεθαίνει κι έτσι ο Άνθρωπος δίχως Επιθυμία, είναι ευκολότερο να ελεγχθεί.

Τα απολιθωμένα συνθήματά μας, τα επαναστατικά τραγούδια μας, παρόντα σε οποιαδήποτε εκδήλωση, δεν είναι παρά μια τελετουργία απώθησης του θανάτου, είναι πιο νεκρά κι απ' τον θάνατο.

Ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός είναι νεκρός, κι αυτή τη στιγμή δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να διαχειρίζεται τις μεταθανάτιες στιγμές του.

Η κατάληξη του τεχνικού ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι ο άθεος ηδονοθήρας, ο κυνηγός του Στιγμιαίου Τίποτα, ο ανήσυχος Αισθητιστής που διαπερνάει και διαπερνιέται από τα εξής στάδια:

Μπορώ να έχω ό,τι θέλω.
Γιατί να μη μπορώ να έχω ό,τι θέλω;
Αν δε μπορώ να έχω ό,τι θέλω, θέλω να πεθάνω.

Οι Πολιτισμοί και οι Αυτοκρατορίες που κατέρρευσαν ανά τους αιώνες, κατέρρευσαν πρώτα από μέσα κι ύστερα εμφανίστηκε ο εξωτερικός εχθρός για να τους αποτελειώσει.

Η ενσυναίσθηση σχολικό μάθημα

Υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία της Δανίας η ενσυναίσθηση. Για μια ώρα κάθε εβδομάδα οι μαθητές διδάσκονται την ενσυναίσθηση. Μαθαίνουν δηλαδή, πώς να βοηθούν τα άλλα παιδιά της τάξης και να ανταγωνίζονται μόνο τους εαυτούς τους.

Η Δανία είναι μια από τις πιο ευτυχισμένες χώρες στον κόσμο. Το επιβεβαιώνει η ετήσια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την Παγκόσμια Ευτυχία, η οποία από το 2012 καταγράφει τον σχετικό δείκτη σε 155 χώρες του κόσμου.

Η ευτυχία στη Δανία φαίνεται πως είναι μόνιμη κατάσταση, αφού τα τελευταία εφτά χρόνια η χώρα αυτή της Σκανδιναβίας τερματίζει στις τρεις πρώτες θέσεις της λίστας με τα πιο ευτυχισμένα κράτη στον κόσμο. Το γεγονός ότι το μάθημα της ενσυναίσθησης είναι υποχρεωτικό στα σχολεία της Δανίας από το 1993, είναι προφανές ότι έχει συμβάλει στο κλίμα ευτυχίας που επικρατεί στη χώρα.

Η ενσυναίσθηση βοηθά στην οικοδόμηση σχέσεων, εμποδίζει το bulling και προωθεί την επιτυχία στον επαγγελματικό τομέα. Οι έφηβοι με ενσυναίσθηση γίνονται σε συντριπτικό ποσοστό επιτυχημένοι ενήλικες, επειδή είναι περισσότερο επικεντρωμένοι στους στόχους τους από ότι οι νάρκισσοι συμμαθητές τους.

Στα σχολεία της Δανίας μια ώρα την εβδομάδα είναι αφιερωμένη στο μάθημα «Klassens tid». Πρόκειται για το μάθημα της ενσυναίσθησης που αφορά τους μαθητές ηλικίας 6-16 ετών. Είναι υποχρεωτικό, σύμφωνα με το σχολικό πρόγραμμα της Δανίας, και θεωρείται εξίσου σημαντικό με την ώρα των αγγλικών ή των μαθηματικών. Στη διάρκεια του μαθήματος τα παιδιά συζητούν τα προβλήματα τους, είτε αφορούν το σχολείο, είτε όχι, και όλοι μαζί με τον δάσκαλο τους προσπαθούν να βρουν λύσεις. Εάν δεν υπάρχει κάποιο ζήτημα προς επίλυση, τα παιδιά περνούν μια ώρα μαζί χαλαρώνοντας, απολαμβάνοντας το περιβόητο hygge, μια λέξη που δεν μεταφράζεται απόλυτα και είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κατάσταση ευτυχίας που επικρατεί στην σκανδιναβική αυτή χώρα.

Το hygge θα μπορούσε να οριστεί ως μια εσκεμμένη οικειότητα, μια οικειότητα που έχουμε εμείς δημιουργήσει από πρόθεση. Σε μια χώρα όπου σκοτεινιάζει νωρίς, βρέχει συνέχεια και το γκρι χρώμα βασιλεύει παντού, το hygge αφορά το φως, τη ζεστασιά, τη φιλία, τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας οικειότητας μεταξύ των ανθρώπων.

Το hygge είναι βασική έννοια για την καλή υγεία των Δανών πολιτών και έχει πλέον λάβει τις διαστάσεις παγκόσμιου φαινομένου. Για του λόγου το ασφαλές το Amazon πουλά πάνω από 900 βιβλία για το θέμα σχεδόν σε καθημερινή βάση, ενώ το Instagram έχει περισσότερα από 3 εκατομμύρια αναρτήσεις με το hashtag #hygge.

Η Αμερικανίδα συγγραφέας και ψυχολόγος Jessica Alexander, που έχει συνεργαστεί με τη Δανή ψυχοθεραπεύτρια Iben Sandahl για τη συγγραφή και κυκλοφορία του βιβλίου «The Danish Way of Parenting: What the Happiest People in the World Know About Raising Confident, Capable Kids» εξηγεί πως τα σχολεία στη σκανδιναβική αυτή χώρα διδάσκουν την ενσυναίθηση. Ο βασικός τρόπος εκμάθησης της σχετίζεται με την ομαδική εργασία.Οι δάσκαλοι μαθαίνουν στα παιδιά να μην αποκλείουν τους άλλους αλλά να αναλαμβάνουν την ευθύνη να βοηθούν εκείνους που δεν διαθέτουν τα ίδια προσόντα.

Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι η Δανία αποτελεί μια χώρα με εξαιρετικό εργασιακό περιβάλλον για όλες τις ηλικίες.

Ο ανταγωνισμός πρέπει να αφορά μόνο τους εαυτούς μας και όχι τους άλλους, είναι ένα ακόμα επιμέρους σημαντικό κεφάλαιο του ίδιου μαθήματος. Για το λόγο αυτό άλλωστε στη Δανία δεν δίνονται βραβεία ή διακρίσεις στα παιδιά που πρωτεύουν, αλλά επιβραβεύονται τα κίνητρα για βελτίωση του κάθε μαθητή ξεχωριστά.

«Οι Δανοί προσφέρουν στα παιδιά πολύ ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι, στη διάρκεια του οποίου μαθαίνουν την ενσυναίσθηση και αποκτούν διαπραγματευτικές ικανότητες. Το παιχνίδι στη Δανία θεωρείται εκπαιδευτικό εργαλείο από το 1871», εξηγεί η Jessica Alexander.

Εξίσου σημαντικό είναι και το κεφάλαιο της εκμάθησης στο πλαίσιο μιας ομάδας. Στη διάρκεια του γίνονται ομάδες παιδιά διαφορετικών δυνατοτήτων και αδυναμιών που αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας ένα συγκεκριμένο έργο, μια ξεχωριστή αποστολή. Σκοπός είναι να μάθουν τα παιδιά από πολύ νωρίς ότι δεν μπορούν να πετύχουν μόνα τους και ότι χρειάζονται τους άλλους για να έχουν καλύτερα αποτελέσματα.

«Ένα παιδί που είναι φυσικό ταλέντο στα μαθηματικά, εάν δε μάθει να συνεργάζεται με τους συμμαθητές του, δεν θα φτάσει ψηλά. Είναι ένα πολύ σημαντικό μάθημα για όλους μας, καθώς κανείς μας δεν προχωράει στη ζωή ολομόναχος», καταλήγει η Jessica Alexander.

Συμβίωση κι εξέλιξη μέσα σε μια συντροφική σχέση

Σχεδόν πάντα τα ζευγάρια δεν ξεκαθαρίζουν την κατάσταση μεταξύ τους. Ελπίζετε ότι ο άλλος θα κατανοήσει και το ίδιο συμβαίνει και με το άλλο άτομο: πιστεύει ότι θα καταλάβετε. Δεν υπάρχει επικοινωνία, τα προβλήματα δεν έχουν τεθεί ποτέ με σαφήνεια.

Πρέπει να θέσετε την κατάσταση καθαρά. Τότε πρέπει να βρεθεί κάποιος τρόπος για να επιλύσετε τις δυσκολίες. Μπορείτε να παραμείνετε μαζί και παρ' όλα αυτά να διατηρήσετε την ατομικότητα και την ελευθερία σας. Εάν και οι δύο σύντροφοι αγαπιούνται πραγματικά, τότε θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Αλλά αυτό που συμβαίνει είναι ότι ποτέ δεν ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα μεταξύ μας. Συνεχίζουμε να ελπίζουμε ότι ο άλλος θα ξέρει τηλεπαθητικά. Κανείς δεν ξέρει τηλεπαθητικά!

Ο άλλος δεν είναι μάντης, πρέπει να θέσετε με ακρίβεια το ζήτημα. Αλλά αυτό που συμβαίνει είναι ότι το πραγματικό πρόβλημα συνήθως δεν συζητιέται.

Κατανοώντας την ανάγκη για χώρο

Δημιουργήστε κατανόηση, συζητήστε και κατανοήστε ότι μερικές φορές θέλετε να είστε με τον σύντροφό σας και εκείνος θέλει να είναι μόνος του -τίποτα δεν μπορεί να γίνει γι' αυτό. Τότε πρέπει να καταλάβετε και να τον αφήσετε ήσυχο. Μερικές φορές θέλετε εσείς να είστε μόνοι και ο/η σύντροφος θέλει να έρθει σε εσάς, τότε χρειάζεται να μοιραστείτε την ανάγκη σας για χώρο.

Δημιουργήστε όλο και περισσότερη κατανόηση. Αυτό είναι που χάνουν οι εραστές: έχουν αρκετή αγάπη, αλλά καθόλου κατανόηση.

Γι αυτό η αγάπη τους πεθαίνει στα βράχια της παρεξηγήσεως. Η αγάπη δεν μπορεί να ζήσει μόνη, χωρίς κατανόηση. Μόνη της, η αγάπη είναι ανόητη. Με την κατανόηση, η αγάπη μπορεί να ζήσει μια μακρά ζωή, μια μεγάλη ζωή - με πολλές χαρές που μοιράζονται, με πολλές όμορφες στιγμές που μοιράζονται, με μεγάλες ποιητικές εμπειρίες. Αλλά αυτό συμβαίνει μόνο μέσω της κατανόησης.

Μόνο η κατανόηση μπορεί να σας δώσει βαθιά οικειότητα. Τότε, ακόμα κι αν κάποια μέρα χωρίσετε, η κατανόηση θα έχει μείνει και στους δυο σας και αυτό θα είναι ένα δώρο της αγάπης που έχετε κάνει ο ένας στον άλλο. Οι εραστές μπορεί να χωρίσουν, αλλά η κατανόηση που έχει αποκτηθεί μέσω του άλλου, στην παρουσία του άλλου, θα είναι πάντα μαζί τους.

Αυτό θα παραμείνει σαν δώρο, δεν μπορεί να υπάρξει άλλο δώρο. Αν αγαπάτε ένα άτομο, το μόνο πολύτιμο δώρο που μπορείτε να του δώσετε είναι αρκετή κατανόηση.

Αντιμετωπίζοντας τα αρνητικά συναισθήματα

Η αγάπη είναι πάντα όμορφη στην αρχή, επειδή δεν φέρνετε τις καταστροφικές σας ενέργειες σε αυτή. Στην αρχή φέρνετε τις θετικές σας ενέργειες σε αυτή. Και οι δύο συσσωρεύουν την ενέργειά τους θετικά, το πράγμα πηγαίνει φανταστικά. Σταδιακά όμως οι αρνητικές ενέργειες θα αρχίσουν να ξεχειλίζουν. Δεν μπορείτε να τις κρατήσετε πίσω για πάντα. Και μόλις τελειώσετε με τη θετική σας ενέργεια, ο μήνας του μέλιτος τελειώνει και ξεκινάει το αρνητικό μέρος.

Τόσο όμορφη σχέση, γιατί έγινε έτσι, αναρωτιέστε ξαφνικά όλοι;

Εάν κάποιος βρίσκεται σε εγρήγορση από την αρχή, η αγάπη μπορεί να σωθεί. Ρίξτε τις θετικές σας ενέργειες σε αυτή, αλλά θυμηθείτε ότι αργά ή γρήγορα το αρνητικό θα αρχίσει να έρχεται. Και όταν αρχίσει να έρχεται, πηγαίνετε σε ένα δωμάτιο μόνος/η σας και απελευθερώστε το αρνητικό. Δεν υπάρχει λόγος να το πετάξετε στο άλλο πρόσωπο.

Αν θέλετε να ουρλιάξετε και να φωνάξετε και να είστε θυμωμένοι, πηγαίνετε σε ένα δωμάτιο και κλείστε την πόρτα -φωνάξτε, θυμώστε, χτυπήστε το μαξιλάρι αν σας βγει. Κανείς δεν πρέπει να είναι τόσο βίαιος ώστε να πετάει πράγματα σε άλλους ανθρώπους. Είναι καλύτερα να πετάξετε όλα όσα είναι αρνητικά στον κάδο των σκουπιδιών. Αν παραμείνετε σε εγρήγορση, θα εκπλαγείτε όταν δείτε ότι είναι εφικτό. Και μόλις απελευθερωθεί το αρνητικό, πάλι το θετικό ξεχειλίζει.

Το αρνητικό μπορεί να απελευθερωθεί μαζί με τον σύντροφο αργότερα σε μια σχέση, όταν αυτή έχει εδραιωθεί καλά.

Η διάλυση των παλαιών μοτίβων σχέσης

Αφιερώστε ένα εικοσιτετράωρο και καταγράψτε όλα όσα μπορείτε να θυμηθείτε για το πώς σαμποτάρατε τις σχέσεις σας στο παρελθόν, καταγράψτε τα πάντα λεπτομερώς.

Κοιτάξτε το παρελθόν σας από κάθε γωνία και μετά μην το επαναλάβετε. Αυτό θα γίνει διαλογισμός. Το αν η αγάπη θα παραμείνει σε μια νέα σχέση ή όχι είναι άνευ σημασίας. Εάν μπορείτε να παραμείνετε συνειδητοποιημένοι μέσα σε αυτή, αυτό θα αξίζει κάτι.

Το γνωρίζετε καλά, όλοι το γνωρίζουν, επειδή είναι αδύνατον να μην ξέρετε τι κάνετε στις σχέσεις σας. Στις διαυγείς στιγμές σας ξέρετε πολύ καλά. Στις τρελές σας στιγμές ξεχνάτε. Οπότε πριν έρθουν αυτές οι τρελές στιγμές, κοιτάξτε.

Γράψτε όλα όσα κάνατε πάντοτε για να σαμποτάρετε τις σχέσεις σας. Κάθε φορά που εμφανίζεται και το παλιό μοτίβο μπορεί να επαναληφθεί, κοιτάξτε το χαρτί.

Οπότε πρώτα θα εντοπίσετε όλα αυτά τα σημεία και μετά δεν θα τα κάνετε. Και θα νιώσετε τόσο ευτυχισμένοι μόνο με το γεγονός ότι είστε σε θέση να μην τα κάνετε, θα νιώσετε μια κάποια απελευθέρωση. Αυτά τα πράγματα είναι εμμονές, είναι σαν μια νεύρωση, ένα είδος τρέλας.

Και κάθε φορά που δύο άνθρωποι είναι ερωτευμένοι, βρίσκονται εκεί για να είναι ευτυχισμένοι: κανείς δεν βρίσκεται εκεί για να είναι δυστυχισμένος.

Πως θα ήταν η ανθρωπότητα χωρίς θρησκεία;

Είναι η θρησκεία πραγματικά απαραίτητη; Είναι ένα ερώτημα που θέτουν πολλοί άνθρωποι.

Ας το δούμε εν συντομία καθώς το τελικό συμπέρασμα ανήκει σε εσάς.

Στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να υπάρχει θρησκεία για να πιστέψετε σε κάτι. Απλώς αν είστε μέλος μιάς θρησκευτικής ομάδας σημαίνει πως αποδέχεστε -με έναν τρόπο- τις απόψεις τους ή μερικές από αυτές...

Ας δούμε όμως πρώτα πως θα ήταν η ανθρωπότητα χωρίς την επιστήμη καί την φιλοσοφία καθώς η σύγκριση έτσι μπορεί να γίνει -υπάρχει κάτι άλλο;

Θα πεθαίναμε στα 40 μας θα χάναμε τα δόντια μας στα 30 και θα είμασταν στα 35 παππούδες. Ένα 99% της ανθρωπότητας θα είχε περάσει ολόκληρη τη ζωή του στη γεωργία -γιά την επιβίωση μέσω της χειρωνακτικής εργασίας όπως κάναμε για χιλιάδες χρόνια. Χωρίς την επιστήμη μακροπρόθεσμα η ανθρωπότητα θα εξαφανισθεί στην πρώτη πλανητική καταστροφή πού θα βρεί στον δρόμο της.

Εάν στηριζόμαστε στη θρησκεία αντί της επιστήμης -για τη ζωή- δεν θα είχαμε ούτε ηλεκτρική ενέργεια πόσο μάλλον φάρμακα. Δεν θα υπήρχαν εργαλεία δεν υπήρχαν φώτα. Η ζωή χωρίς την επιστήμη θα ήταν φευγαλέα και ζωώδη.

Ίσως τότε θα θέλατε να καλέσετε κάποιους φίλους σας για δείπνο μέχρι θανάτου και να τους σύρετε σε μια σπηλιά...

Χωρίς την επιστήμη είμαστε απλά ζώα. Η επιστήμη καί η φιλοσοφία ήταν καί είναι ο ακρογωνιαίος λίθος. Είναι οι 4 γωνίες οι τοίχοι και η οροφή ενός οικοδομήματος καί είναι αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό.

Αλλά ας αφήσουμε -προς το παρόν τι είναι η επιστήμη καθώς οι αναγνώστες μπορούν να αναζητήσουν πως θα ήταν ο κόσμος μας χωρίς επιστήμη- καί ας έρθουμε το ερώτημα.

Αρχικά η "θρησκεία" δημιουργήθηκε γιά να απαντήσει στα ζητήματα της υπάρξεώς μας. Ορισμένες από αυτές τις προσπάθειες της δεν περιλάμβαναν την έννοια του ΄'θεού'' ή των ''θεών''. Ερωτήματα όπως: ''Γιατί είμαστε εδώ πως φτάσαμε ως εδώ κάποιος μας έβαλε εδώ;.. Πως πρέπει να αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλον... Υπάρχει κάτι άλλο μετά από εδώ;''... και λοιπά.

ΔΕΣ: Είναι το Σύμπαν σχεδιασμένο;

Αυτά τα ερωτήματα όμως είχαν τεθεί ήδη στην φιλοσοφία όπου εκεί υπήρχαν καί υπάρχουν απαντήσεις γιά το μεταφυσικό. Το πλήθος όμως ακολούθησε την θρησκεία καί όχι την φιλοσοφία. Η απάντηση είναι η προφανής. Δυσνόητα κείμενα γιά μερικούς αρκετούς όπου θέτονται ερωτήματα αντίθετα με την θρησκεία όπου είναι μιά ομάδα χειραγωγήσιμων ανθρώπων με ''απόψεις'' πού θέτουν τέτοιες ερωτήσεις καί θεωρούν πως κατέχουν την ''απόλυτη'' αλήθεια...

Αυτή η ''απόλυτη'' αλήθεια λειτουργεί παρόμοια με τον ισχυρισμό πως η Γη είναι ''επίπεδη''. Η διαφορά μεταξύ φιλοσοφίας καί θρησκείας είναι πως η δεύτερη έχει σκοπό να κερδίζει οπαδούς καί έτσι μπορεί να γίνει οργανωμένη.

Η φιλοσοφία δεν έχει τέτοιες απαιτήσεις. Οι περισσότεροι πολιτισμοί σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας ''αποφάσισαν'' ότι υπάρχει πιθανόν ένα είδος ''Δημιουργού'' προφανώς όμως δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτήν την εικασία επειδή έτσι απλώς το αποφάσισαν....

Έτσι η απάντηση στό ερώτημα: ''πως θα ήταν η ανθρωπότητα χωρίς θρησκεία;'' δεν έχει κανένα ουσιαστικό νόημα αφού αν όλες οι θρησκείες καταργηθούν σήμερα την επόμενη θα δημιουργηθούν καί πάλι. Η θρησκεία εικάζει πράγματα που δεν υπάρχουν. Ισχυρίζεται πράγματα που δεν μπορούν να αποδειχτούν ''βλέπει'' πράγματα που δεν υπάρχουν αναφέρει ψευδείς δηλώσεις επειδή δεν έχει καταβάλει καμία προσπάθεια να ανακαλύψει την αλήθεια φαίνεται να είναι αλαζονική υποθέτει πώς οι άνθρωποι είναι το κέντρο του σύμπαντος χωρίς να σκεφτεί ότι το σύμπαν είναι τεράστιο καί ότι αυτό... ελέγχεται από έναν γενειοφόρο άντρα στον ''ουρανό'' -τι είναι αυτό;- είναι δογματική χωρίς αποδεικτικά στοιχεία καί έχει μια εγωιστική άποψη γιά τον κόσμο μας με δυό λόγια σας διδάσκει πώς να λέτε ψέματα.

ΔΕΣ: Έλληνες Φιλόσοφοι vs Θεοκρατία

Αμφιβάλετε; Ξαναδείτε την θρησκεία από την αρχή. Η φύση του σύμπαντος είναι η αλήθεια. Τα ψέματα είναι ακριβώς το αντίθετο της αλήθειας. Χωρίς την επιστήμη η σύγχρονη θρησκεία δεν θα υπήρχε αλλά χωρίς την θρησκεία η επιστήμη θα εξακολουθούσε και θα εξακολουθεί να υπάρχει. Ο λόγος είναι προφανής και περιγράφεται πιό πάνω με λίγες λέξεις.

Η επιστήμη είναι μια αναγκαιότητα. Η επιστήμη και η τεχνολογία αποτελούν το κλειδί για την επιβίωσή μας ως είδος. Η θρησκεία είναι μια πολυτέλεια διαθέσιμη σε όσους δεν θα είχαν ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ χωρίς την τεχνολογία.

ΔΕΣ: 

Χριστιανισμός και επιστήμη
Μπορεί η θρησκεία να αποτελέσει «επιστημονική υπόθεση»;
Επιστήμη και Θρησκεία

Μιά θρησκεία όντως μπορεί να παρέχει κάποια πράγματα στην κοινωνίας μας. Διαφωνώ... Δυστυχώς όμως η ανορθολογική πίστη της σε υπερφυσικά όντα και γεγονότα είναι το δόλωμα των περισσότερων θρησκειών οπότε κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Θυμηθείτε πως η ιστορία του κόσμου μας ορίζεται από θρησκευτικές συγκρούσεις.

Ο τερματισμός της πίστης σε υπερφυσικούς θεούς της πέτρινης εποχής - ή καί πιο πρόσφατους αν θέλετε - δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τερματίζεται μιά «θρησκεία» ως ανθρώπινη πρακτική. Μπορεί απλώς να βασίζεται στον ανθρωπισμό αντί στον δογματισμό. Υπάρχουν θρησκείες πού έχουν εξαλείψει τις απαιτήσεις του δόγματος τους και διατήρησαν το καλό με την ανθρωπιστική έννοια.

Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι ακόμη στην μέση και δεν προβλέπεται να αλλάξει καθόλου σύντομα κατά την γνώμη μου. Αποθαρρύνουν την αλλαγή την καινοτομία και την αληθινή δημιουργικότητα. Στον σημερινό συνδεδεμένο κόσμο μας -πού γίνεται όλο και πιο ενημερωμένος- μπορεί κανείς να δει πιο ξεκάθαρα από ποτέ ότι η θρησκεία δρα ως διαχωριστική δύναμη και παρεμποδίζει την πρόοδο. Αν εξακολουθήσει αυτήν την τακτική δεν έχει κάποιο λόγο ύπαρξης. Διότι η θρησκεία που χρησιμοποιεί τον έλεγχο του νού χρησιμοποιώντας την δεισιδαιμονία, τον φόβο, το ψέμα και την άγνοια ποτέ δεν μπορεί είναι μια αληθινή θρησκεία.

Δεν θα βρείτε το ίδιο σκεπτικό στην Φιλοσοφία παρά τις όποιες ατέλειές της. Κάποιοι άνθρωποι λένε ότι η θρησκεία είναι το θεμέλιο του νόμου αλλά αυτό ασφαλώς δεν ισχύει σήμερα. Οι άνθρωποι χρειάζονται δομή και θεσμούς για να εξυπηρετήσουν δεοντολογικές ανάγκες και ευημερία και αυτός είναι ο ρόλος που εξυπηρετούσε παραδοσιακά η θρησκεία αλλά αλλά θέτει πίστη και αυταρχισμό πριν από τη λογική την ατομική ευθύνη καί κυριαρχία. Αυτό είναι επικίνδυνο.

Το ερώτημα λοιπόν μπορεί να έχει μια απάντηση. Αν σκεφτούμε -τι θα συμβεί αν ξαφνικά το επόμενο δευτερόλεπτο πάψει να υπάρχει η επιστήμη και η φιλοσοφία καί την επιστροφή του ανθρώπου στη πέτρινη εποχή- ξεκινώντας από την αρχή καί πάλι με μια θρησκεία μπορεί κανείς να καταλάβει όλα τα επακόλουθα... Η κατάργηση της θρησκείας είναι απαραίτητη καθώς έχει ήδη χάσει τον πραγματικό της ρόλο καί λόγο σταματά να είναι αυτό που πρέπει να είναι και παύει να χρειάζεται να υπάρχει ως τέτοια.

ΔΕΣ: Τι πρέπει να ξέρετε για τον Αθεϊσμό

Η ικανότητα να αλλάζεις τον κόσμο

Είμαστε τόσο πολύ ερωτευμένοι με το δικό μας φάσμα δραστηριοτήτων, ώστε δεν αντιλαμβανόμαστε πως το μεγαλύτερο μέρος της δράσης του Σύμπαντος ξετυλίγεται έξω από το δικό μας φάσμα και συμβαίνει σε ταχύτητες τόσο πιο αργές ή τόσο πιο γρήγορες από τη δική μας ώστε κρύβεται από τις αισθήσεις μας σαν από ένα πέπλο.

Πιστεύουμε ότι τα αντικείμενα που συναντάμε στην καθημερινή ζωή μας είναι άκαμπτα, εντελώς προβλέψιμα στερεά, παγωμένα στο χώρο και στο χρόνο, κάτι που μας κάνει να τα θεωρούμε κατώτερά μας.

Πώς είμαστε όμως τόσο σίγουροι για το τι κάνουν αυτά τα αντικείμενα όταν δεν τα κοιτάζουμε;

Ή όταν η όρασή μας είναι ανεπαρκής για να τα κοιτάξουμε όπως πρέπει;

Κάθε άνθρωπος δεν έχει μόνο εντυπώσεις προερχόμενες από τις αισθήσεις του αλλά και τη θέληση να δέχεται τέτοιες εντυπώσεις, όχι μόνο την ικανότητα να παρατηρεί τον κόσμο αλλά και την ικανότητα να αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο παρατηρεί- μια ικανότητα που σε τελική ανάλυση, είναι η ικανότητα να αλλάζεις τον ίδιο τον κόσμο.

Τα άτομα εκείνα που αναγνωρίζουν ότι η φαντασία είναι ο δάσκαλος της πραγματικότητας τα ονομάζουμε «σοφούς» ενώ εκείνα που το γνωρίζουν αυτό και ενεργούν ανάλογα, τα ονομάζουμε «καλλιτέχνες». Ή και τρελούς.

Η μεταμόρφωση της ρουτίνας

Τι είναι ακριβώς μια συνήθεια;

Μια συγκεκριμένη τεχνική εξοικονόμησης ενέργειας. Γεννιέται από την αρχή της συντήρησης: να μη χρειάζεται να ξαναφτιάχνουμε τα πάντα κάθε πρωί, να έχουμε δημιουργήσει αντανακλαστικά για να αφομοιώσουμε το τυχαίο, το ιδιαίτερο συμβάν.

Η ζωή δίχως τη συνήθεια θα ήταν ένας εφιάλτης, μια και αφού γίνεται δεύτερη φύση μας, μας απαλλάσσει από επαναλαμβανόμενες προσπάθειες. Μας επιτρέπει να γίνουμε κύριοι μιας τέχνης ή ενός επαγγέλματος που στην αρχή μας αποθάρρυνε. Κρατούμε τις συνήθειές μας επειδή εντυπώνουν τους ρυθμούς της ζωής μας, συνιστώντας τη σπονδυλική της στήλη. Δεν είναι απλώς μια ρουτινιάρικη επανάληψη, μαρτυρούν επίσης και αν είμαστε πιστοί στον εαυτό μας.

Αν τις απαρνηθούμε, απαρνούμαστε τον ίδιο τον εαυτό μας. Η μεγάλη τέχνη δεν είναι μόνο να σπας τη ρουτίνα, αλλά και να ξέρεις να παίζεις σαν ζογκλέρ με πολλές, δίχως να εξαρτάσαι από καμιά. Και μέσα από πολλές παλιές μας συνήθειες επινοούμε μια καινούρια. Αυτό ονομάζεται αναγέννηση.

Υπάρχει επίσης και μια ηδονή της επανάληψης που η ύστατη πονηριά της είναι να χάνεται, να περνάει απαρατήρητη τη στιγμή ακριβώς που κυριαρχεί ολοκληρωτικά. Με αυτήν ο χρόνος εξαφανίζεται, επειδή επανέρχεται διαρκώς ίδιος και απαράλλαχτος. Η Δύση, στοιχειωμένη από την ιδέα της πρωτοτυπίας, καλλιεργεί μια υπερβολικά αρνητική εικόνα της επαναληπτικότητας. Υπάρχουν κουλτούρες όπου η επιστροφή του ίδιου θέματος, όπως γίνεται στην αραβική και την ινδική μουσική, η ακινησία μιας νότας κρατημένης απεριόριστα τελικά δημιουργούν ανεπαίσθητες διαφορές. Αυτές οι φαινομενικώς αφόρητα μονότονες μελωδίες είναι δουλεμένες με απειροελάχιστες παραλλαγές. Συναγωνίζονται τη σιωπή και μας υπνωτίζουν με τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο προχωρούν παραμένοντας στην ίδια θέση.

Τελικά, αυτό που σκοτώνει τη ζωή δεν είναι η κανονικότητα, αλλά η ανικανότητά μας να τη δοξάσουμε εντάσσοντάς τη σε μια τέχνη ζωής που πνευματοποιεί αυτό που ανήκει στην τάξη του βιολογικού και ανυψώνει την πιο μικρή στιγμή στο επίπεδο μιας τελετουργίας. Και ίσως εδώ να βρίσκεται το διαχωριστικό σημείο μεταξύ των δύο τμημάτων του δυτικού κόσμου, έστω κι αν τείνουν σε μια αλληλοπροσέγγιση. Οι Αμερικάνοι, σαν άξιοι ωφελιμιστές, πιστεύουν στην ευτυχία, την έχουν εγγράψει στο Σύνταγμά τους, και είναι έτοιμοι να τη διδάξουν, να την καταστήσουν υποχρεωτική για όλους. Ενώ οι Ευρωπαίοι, πιο σκεπτικιστές, δίνουν έμφαση στις τέρψεις και στα σαβουάρ βιβρ που, σμιλεμένο από μια μακρόχρονη παράδοση, αποτελεί ένα είδος συλλογικής ευγένειας που καλύπτει χαρές και λύπες.

Κοιτάξτε την αντίθεση ανάμεσα στο φαστ-φουντ που υπόκειται στην αρχή της γρήγορης, μοναχικής και φτηνής διατροφής, και τη γαστρονομία που απαιτεί συντροφική καλοφαγία και κατανάλωση χρόνου.

Δυο τρόποι να αντιμετωπίζεις τη διάρκεια: ή τη σκοτώνεις συντομεύοντας αυτό που επαναλαμβάνεται, ή την κάνεις σύμμαχό σου ανάγοντάς την στο επίπεδο μιας ιεροτελεστίας.

Ο πρώτος τρόπος ανήκει σε μια κοινωνία παροχής υπηρεσιών, επικεντρωμένη στο βολικό και το άμεσο, ο άλλος σε μια κοινωνική εθιμική που μέσα στην πολιτιστική της κληρονομιά βλέπει θησαυρούς ευφυΐας και λεπτότητας που θα ήταν έγκλημα να ξεχαστούν. Η γοητεία του Παλαιού Κόσμου έγκειται στην ποικιλία των πολιτισμών του, που αντιστέκονται στην πλανητική ισοπέδωση. Ο μαγνητισμός που εξασκεί πάνω μας ο Καινούριος οφείλεται στο αντανακλαστικό του της συστηματικής καινοτομίας. Σε μας, το να γεννιέσαι σημαίνει πως πριν από εσένα προηγήθηκαν άλλοι, πως είσαι κάτοχος μιας πολύχρονης γνώσης. Εκεί, σημαίνει πως ακυρώνεις αυτούς που προηγήθηκαν και κάνεις ένα άλμα προς τη Γη της Επαγγελίας, που αποκαλείται μέλλον.

Η αλήθεια είναι πως μας ελκύουν και οι δυο στάσεις και πως θα θέλαμε να χαιρόμαστε τα καλά του παρελθόντος δίχως τα άσχημά του, και τα πλεονεκτήματα του παρόντος μείον την απογύμνωσή του. Παιδιά μιας σύνθετης κληρονομιάς, ταλαντευόμαστε ανάμεσα στη νοσταλγία του τελετουργικού και τα οράματα της μεγάλης απλούστευσης.

Ό,τι βλέπεις στον κόσμο είναι η αντανάκλαση σου

Είναι γεγονός πως όλα πηγάζουν από μέσα μας, η καλοσύνη, η αγάπη, ο θυμός. Αναλόγως σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε έχουμε την τάση να τα βλέπουμε όλα από αυτό το πρίσμα.

Πόσες φορές έχουμε ακούσει ή και πει πως ο κόσμος είναι άδικος; Ότι είναι ανταγωνιστικός; Ότι δεν με αγαπά;

Εσύ αγαπάς; Eαν αγαπάς δεν χρειάζεται να περιμένεις τίποτα, θα έρθει πίσω σε εσένα. Εσύ είσαι δίκαιος και συμπονετικός; Αν είσαι και παραμείνεις, τότε και ο κόσμος γύρω σου θα είναι ακριβώς το ίδιο.

Εμείς βαφτίζουμε τις καταστάσεις, στο χέρι μας είναι πως θα τις δούμε.

Όταν έρθει η στιγμή που θα τα βλέπεις όλα μαύρα, ξεκίνα απ' την αρχή!

Σύνδεσε το μυαλό με την καρδιά σου, μάθε να πράττεις και με τα δύο. Μα κυρίως νιώσε την καρδιά σου, αυτή ξέρει πάντα να σου απαντήσει ορθά.

Καθώς η καρδιά έχει 40.000 ειδικά κύτταρα (αισθητιαριακούς νευρίτες) στην ουσία είναι σαν τα εγκεφαλικά κύτταρα τα οποία βρίσκονται στην καρδιά. Αυτά τα κύτταρα σκέφτονται ανεξάρτητα από τους νευρώνες του εγκεφάλου. Έχουν ανεξάρτητη μνήμη, μαθαίνουν διαφορετικά από τον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος παίρνει πολλές οδηγίες για το τι να κάνει από την καρδιά. Όταν κάνουμε τα δύο όργανα σε ένα νευρωνικό δίκτυο, έχουμε μια τρομερή εμπειρία. Αυτή που σίγουρα κάποιοι θεωρούνε μεταφυσική, που την βιώνουν σαμάνοι, μοναχοί. Στην πραγματικότητα κάθε άλλο από μεταφυσικό είναι. Είμαστε φτιαγμένοι για να ζούμε τέτοιες εμπειρίες.

Ο λόγος που κάποιες φορές νιώθουμε διαχωρισμένοι από τον κόσμο, είναι γιατί κι εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε σε ισορροπία. Για να έρθουμε στα κέντρα μας, αγγίζουμε την καρδιά μας και ακούμε τι θέλει να μας πει. Όπου το σώμα νιώθει το άγγιγμα, εκεί μετατοπίζεται αυτόματα η συνειδητότητα. Στη δύση μας έχουν μάθει να σκεφτόμαστε μόνο με τον εγκέφαλο, στην ανατολή μαθαίνουν να σκέφτονται μόνο με την καρδιά. Ο λόγος που έχουμε και τα δύο στο έσω μας, δεν είναι τυχαίος. Ο κόσμος στη δύση έχει περισσότερο στρες γι αυτόν τον λόγο, γιατί αναλύουμε ποιο είναι το σωστό, ποιο είναι το λάθος και ποια η λογική, με αποτέλεσμα να παραγκωνίζουμε την διαίσθηση της καρδιάς. Σκοπός μας είναι, να έχουμε το καλύτερο δυνατό σήμα ανάμεσα στην καρδιά και στον εγκέφαλο.

Πως; Mε δύο πολύ απλούς τρόπους.

1. Βασικό μέλημα μας είναι να νιώθουμε ασφάλεια για να μπορούμε να διεισδύσουμε στον ψυχικό μας κόσμο. Με πέντε δευτερόλεπτα εισπνοής και πέντε δευτερόλεπτα εκπνοής λαμβάνουμε σήμα ασφάλειας, το όποιο σήμα πυροδοτείται απ την καρδιά! Από εκεί πηγάζει.

2. Κάθε ημέρα φέρνουμε στο μυαλό μας 4 λέξεις. Τα συναισθήματα που μας προκαλούν αυτές οι λέξεις, δίνουμε εικόνα, με πρόσωπα και καταστάσεις.

Ευγνωμοσύνη
Εκτίμηση
Φροντίδα
Συμπόνια

Με αυτές τις πολύ απλές τεχνικές, ο εγκέφαλος με την καρδιά βρίσκονται σε κοινό άξονα. Όταν λοιπόν πιάσουμε τον εαυτό μας να κατηγορούμε τον κόσμο, καλό είναι να μπούμε στην διαδικασία να σκεφτούμε πως αυτό είναι ανέφικτο να συμβεί. Δεν γίνεται να ξέρω όλο τον κόσμο. Δεν γίνεται να μπορώ να βγάλω τέτοιο συμπέρασμα. Εγώ τι κάνω για να βελτιώσω τον κόσμο; Εγώ σαν κρίκος στην αλυσίδας της ανθρωπότητας, κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ; Κι όταν θα φτάσω να βλέπω τον κόσμο όμορφο, με καλοσύνη, με χαρά, τότε έχω κάνει ένα σπουδαίο βήμα.

Κάποιες φορές μπορεί να ακούγονται βαρύγδουπα και περίεργα όλα αυτά πριν μπούμε στην διαδικασία να τα εφαρμόσουμε, όμως θα πρέπει να θυμόμαστε πως είμαστε περισσότερα από αυτό που φανταζόμαστε. Και πως σε τελική ανάλυση, ό,τι βλέπω είναι η αντανάκλαση μου.

FRIEDRICH NIETZSCHE: Ριγμένος σε μια θορυβώδη και πληβεία εποχή

Να ζεις με τρομερή και περήφανη αταραξία· πάντοτε εκείθεν.

– Να έχεις και να μην έχεις τα αισθήματά σου, τα υπέρ και τα κατά σου, κατά βούληση, να αφήνεσαι να τα έχεις και να κάθεσαι πάνω τους όπως πάνω σε άλογα, συχνά όπως σε γαϊδάρους – γιατί πρέπει να ξέρεις να χρησιμοποιείς την ηλιθιότητά τους τόσο καλά όσο και τη φωτιά τους. Να κρατάς τα τριακόσια πρώτα πλάνα σου, αλλά και τα μαύρα γυαλιά σου: γιατί υπάρχουν περιπτώσεις όπου κανένας δεν πρέπει να κοιτά μέσα στα μάτια σου, κι ακόμη λιγότερο στους “λόγους” σου. Και να διαλέγεις για παρέα εκείνο το ευδιάθετο και μπερμπάντικο ελάττωμα, τη φιλοφροσύνη. Και να μένεις κύριος των τεσσάρων αρετών σου, του θάρρους, της διανοητικής διόρασης, της συμπάθειας, της μοναξιάς. Γιατί η μοναξιά είναι σε μας αρετή: είναι μια έξοχη ορμή και κλίση για καθαρότητα, που μαντεύει ότι κάθε επαφή μεταξύ ανθρώπων – “στην κοινωνία” – πρέπει αναπόφευκτα να είναι ακάθαρτη.

Κάθε κοινότητα σε κάνει κάπως, κάπου, κάποτε – “κοινό”.

Ριγμένος σε μια θορυβώδη και πληβεία εποχή…

“Τι σου συνέβη όμως;”

– “Δεν ξέρω”, απάντησε εκείνος διστακτικά· “ίσως πέταξαν οι Άρπυιες πάνω από το τραπέζι μου”.
Συμβαίνει συχνά σήμερα ένας άνθρωπος ήπιος, μετρημένος, επιφυλακτικός, να ξεσπάει ξαφνικά με μανία, να σπάζει τα πιάτα, να αναποδογυρίζει το τραπέζι, να φωνάζει, να λυσσά, να προσβάλλει τους πάντες – και στο τέλος να πηγαίνει στην άκρη, ντροπιασμένος, οργισμένος με τον εαυτό του – που; γιατί;

Για να πεθάνει της πείνας μόνος του;

Για να πνιγεί στις αναμνήσεις του;

– Όποιος έχει τις επιθυμίες μιας ανώτερης εκλεκτικής ψυχής και μόνο σπάνια βρίσκει το τραπέζι του στρωμένο και το φαγητό του έτοιμο, θα αντιμετωπίζει πάντα μεγάλο κίνδυνο: σήμερα όμως ο κίνδυνος αυτός έχει γίνει εξαιρετικός. Ριγμένος σε μια θορυβώδη και πληβεία εποχή, με την οποία δεν θέλει να φάει από το ίδιο πιάτο, μπορεί εύκολα να πεθάνει από πείνα και δίψα ή, αν ενδεχομένως “συμμετάσχει”, να χαθεί από ξαφνική αηδία.

– Έχουμε φάει ήδη όλοι σε τραπέζια στα οποία δεν ανήκαμε· και ακριβώς οι πνευματικότεροι από μας, που είναι και δυσκολότερο να τραφούν, γνωρίζουν εκείνη την επικίνδυνη δυσπεψία, που προέρχεται από μια ξαφνική διόραση κι απογοήτευση για το φαγητό και τους συνδαιτυμόνες μας – την αηδία του απόδειπνου.

ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΝΙΤΣΕ, ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ

Ο ΙΕΧΩΒΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ ΚΑΤΕΛΥΘΗ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ;

"Ὁ μὲν γὰρ Ἑλληνισμὸς πανταχοῦ τῆς γῆς ἐκταθεὶς καὶ τὰς ἁπάντων ἀνθρώπων ψυχὰς κατασχὼν οὕτως ὕστερον μετὰ τὴν τοσαύτην ἰσχὺν καὶ τὴν ἐπίδοσιν ὑπὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ κατελύθη δυνάμεως".

(Ιωάννης ο Χρυσοστόμος, Λόγος εις τον Μακάριον Βαβύλα και κατά Ιουλιανού, ή κατά Ελλήνων)

Από την εποχή που το ορμητικό και κακόβουλο πνεύμα του Ιεχωβά, του εθνικού θεού ενός σημιτικού λαού της Μεσοποταμίας, μόλυνε τις Eλληνικές αρχέγονες προγονικές κοσμοαντιλήψεις, είχαμε την βάναυση αποκοπή του Ελληνικού λαού από την Οδυσσειακή κοσμοθεώρηση και από τον ηρωικό τρόπο ζωής. Έτσι έγινε η διάρρηξη, η αποκοπή, το σπάσιμο των ριζών του λαού μας από τους ζωογόνους χυμούς του πανάρχαιου Ελληνικού δένδρου. Έτσι διαταράχθηκε η υλική και η πνευματική θέση και σχέση του Έλληνα με τον περιβάλλοντα κόσμο και το Σύμπαν. Ο πνευματικός κόσμος της Ελληνικής ράτσας μπήκε σε ένα ατελείωτο φαύλο κύκλο, σε μια διανοητική καταιγίδα, σε μια βάναυση και αλλόκοτη δηλητηριώδη φρενίτιδα χωρίς τέλος και χωρίς σκοπό.

Τα χαρακτηριστικά του, εκ της Χαλδαιο-Ιουδαίας προερχόμενου, δηλητηρίου, που εισέρρευσε άφθονο στις Ελληνικές φλέβες ήταν: Η υποχρεωτική πίστη σε ένα μοναδικό αλλόκοτο εβραιοχαλδαίο θεό, ξένο προς τις ελληνικές θεολογικές αντιλήψεις. Η γιαχβική αποκλειστικότητα καλλιέργησε στους Έλληνες μία πνευματική και ψυχική μιζέρια και μία ελπιδολάγνα αποχαύνωση, για ένα μέλλον (εγκόσμιο και υπερκόσμιο), που ποτέ δεν ερχόταν. 

Αυτά οδήγησαν το μυαλό του Έλληνα σε ατελείωτες συστηματικές θρησκευτικές αυταπάτες και η νοημοσύνη του αναλώθηκε σε βλακώδεις θεολογικούς γρίφους με την γνωστή γλώσσα της ασυνάρτητης θεολογούσας απεραντολογίας. Τους κατ’ εξοχήν προσγειωμένους Έλληνες τους κατέλαβε ένα, τελείως ανθελληνικό, ντελίριο: η απόσυρση από τα εγκόσμια για τηνκατάκτηση μιας (ανύπαρκτης) μεταθανάτιας ζωής (αναχωρητισμός). Αυτό τους καλούσε να κάνουν ο αρχηγός αυτής της Γιαχβικής θρησκείας λέγοντας: «Δεύτε προς με πάντες οι κεκοπιώντεςκαι πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς». Κι πράγματι τους ανάπαυσε καλά. Το πνεύμα των παραπλανημένων και αλλοτριωμένων Ελλήνων στοιχειώθηκε, από την συστηματική θανατολαγνεία που καλλιεργούσε η νέα θρησκεία, με την ταυτόχρονη λατρεία ταριχευμένων πτωμάτων. Έτσι οι ταλαίπωροι Δαναοί παράτησαν την πατροπαράδοτη ενασχόληση με την φιλοσοφία και την επιστήμη, τις τέχνες και τον αθλητισμό, κατήργησαν τα θέατρα και τους Ολυμπιακούς αγώνες και ξεπατώθηκαν, για εκατοντάδες χρόνια, σε ατελείωτες δεήσεις, προσευχές, λιτανείες, παρακλήσεις, κραυγές και γογγυσμούς, μπας και φθάσουν οι φωνές τους στα (ανύπαρκτα) αυτιά ενός αιμοβόρου σημιτικού θεού – τέρατος με την ονομασία Γιαχβέ – Μολώχ.

Όλα τα παραπάνω υποβίβασαν δραματικά την γενική ευφυΐα του Eλληνικού λαού.
Έτσι σήμερα η μέση εξυπνάδα του Eλληνικού λαού υπολογίζεται γύρω στις 80 μονάδες, λίγο πιο πάνω για να μην χαρακτηριστεί τελείως καθυστερημένος.

Αυτό πέτυχαν για τον Eλληνικό λαό.

Ο ευφυέστερος παγκοσμίως λαός, κατάντησε λαός καθυστερημένων δούλων.

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ:

ΟΥΚ ΕΙΘΙΣΤΑΙ ΤΟΙΣ ΕΛΛΗΣΙ ΠΡΟΣΚΥΝΕΕΙΝ.

«Ού ποτε δουλική κεφαλή ιθεία πέφυκεν, άλλ' αιει σκολιή, καυχένα λοξόν έχει, Ούποτε υπό ζυγόν δύσλοφον αυχένα θήσω, ούδ'εί μοι Τμώλος έπεστι κάρη». (Ελεγ. 535 και 985).

Μετάφραση:

«Όσοι γεννήθηκαν και αισθάνονται δούλοι, θα σκύβουν πάντα τα κεφάλια
τους και θα προσκυνούν. Εγώ, ο Έλληνας Θέογνις, δεν θα προσκυνήσω ποτέ,
ακόμα και αν το όρος Τμώλος πέσει πάνω στο κεφάλι μου».
Ποιητής Θέογνις ο Μεγαρεύς (ΣΤ' αι. π.Χ.).

Οι αντιξοότητες “χτυπούν” περισσότερο εκείνους που δεν τις περιμένουν

Για τους Ρωμαίους Στωικούς, η ζωή είναι γεμάτη αντιξοότητες, και ένα από τα βασικά καθήκοντα της φιλοσοφίας είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τα πάνω και τα κάτω της ζωής.

Κανείς δεν το ξέρει αυτό καλύτερα από τον Σενέκα, που η ζωή του απείχε πολύ από το ιδανικό της γαλήνης που υποστήριζε. Στη διάρκεια του ταραχώδους 1ου αιώνα μ.Χ., ο Σενέκας έπρεπε να αντιμετωπίσει τον θάνατο του γιου του, την εξορία του στην Κορσική για μια δεκαετία περίπου, τη διάσωσή του από την εξορία (αλλά μόνο με τον όρο να αναλάβει τον ρόλο του δασκάλου του νεαρού Νέρωνα), την καριέρα ως συμβούλου του Νέρωνα, την οποία δεν μπορούσε εύκολα να αφήσει, τον θάνατο ενός στενού φίλου και, πάνω απ’ όλα, τη δική του αναγκαστική αυτοκτονία. 

Όταν ο Σενέκας θεωρήθηκε ύποπτος συμμετοχής σε συνωμοσία εναντίον του αυτοκράτορα, ο Νέρωνας απαίτησε τον θάνατο του παλιού του δασκάλου. Η γυναίκα του Σενέκα επέμεινε να ακολουθήσει τη μοίρα του, κι έτσι και οι δύο έκοψαν τις φλέβες τους. Κανείς δεν πέθανε γρήγορα. Η γυναίκα του Παυλίνα επέζησε, ενώ στον Σενέκα έδωσαν τελικά κώνειο και τον αποτέλειωσαν με ένα ατμόλουτρο. Αυτό σίγουρα δεν ήταν μια ήσυχη «φιλοσοφική ζωή».

Κανείς σώφρων άνθρωπος δεν επιζητεί τις αντιξοότητες, ακόμα κι αν μπορούν να μας δώσουν κάποια χρήσιμα μαθήματα. Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων, όμως, για να τις αντιμετωπίσουμε όταν προκύψουν –γιατί θα προκύψουν-, μπορεί μόνο να μας ωφελήσει.

Τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, λέει ο Σενέκας σε μια επιστολή στη μητέρα του, για όσους δεν τις περιμένουν, αλλά οι αντιξοότητες αντιμετωπίζονται πολύ πιο εύκολα όταν είσαι προετοιμασμένος. Αυτή η ιδέα αναπτύσσεται και σε μια άλλη επιστολή, παρηγορητική αυτή τη φορά, προς τη Μαρκία, μια φίλη του που πάλευε με τη θλίψη. Είχε χάσει έναν από τους γιους της τρία χρόνια νωρίτερα, ωστόσο ο πόνος της δεν είχε υποχωρήσει. Η φυσική περίοδος του πένθους είχε τελειώσει και τώρα ο πόνος της είχε γίνει μια εξουθενωτική πνευματική κατάσταση. Είχε έρθει η ώρα να παρέμβει κάποιος.

Το πιο ενδιαφέρον σημείο της απάντησης του Σενέκα για αυτή την κατάσταση είναι αυτό που συχνά ονομάζουμε πρόβλεψη των μελλοντικών κακών. Είναι κάτι που είχε αναφερθεί νωρίτερα από προγενέστερους Στωικούς, όπως ο Χρύσιππος. Η ιδέα ότι κάποιος πρέπει να σκέφτεται τα άσχημα πράγματα που θα μπορούσαν να συμβούν, ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένος γι’ αυτά αν τελικά συμβούν. Μέρος του προβλήματος της Μαρκίας, σύμφωνα με τον Σενέκα, είναι ότι δεν αναλογίστηκε ποτέ την πιθανότητα θανάτου του γιου της. Κι όμως, όλοι ξέρουμε ότι από τη στιγμή που γεννιέται κάποιος είναι προορισμένος να πεθάνει. Αυτό δεν είναι κάτι που θα μπορούσε να συμβεί, είναι κάτι που θα συμβεί απαραιτήτως.

Το πένθος χτυπά δυνατά τους ανθρώπους, λέει ο Σενέκας, γιατί δεν το περιμένουν από πριν. Βλέπουμε και ακούμε συνεχώς τον θάνατο και τις κακοτυχίες να χτυπούν τους άλλους, ειδικά στην εποχή της τόσο γρήγορης μετάδοσης των ειδήσεων, αλλά σπάνια αναλογιζόμαστε πώς θα αντιδρούσαμε εμείς σε ανάλογη περίσταση. Ο Σενέκας λέει στη Μαρκία -και σε εμάς μια σειρά από πράγματα που θα προτιμούσαμε να μην ακούσουμε: είμαστε όλοι ευάλωτοι. Οι αγαπημένοι μας θα πεθάνουν αναπόφευκτα, και αυτό θα μπορούσε να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Όποια ευημερία και ασφάλεια κι αν απολαμβάνουμε μπορεί να χαθεί ανά πάσα στιγμή από δυνάμεις που δεν είναι υπό τον έλεγχό μας. Ακόμα κι όταν πιστεύουμε ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, πάντα είναι πιθανόν να γίνουν ακόμα χειρότερα. Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα αν η τύχη στραφεί εναντίον μας; Θα αντιδράσουμε ήρεμα και αδιάφορα, όπως όταν ακούμε στις ειδήσεις να συμβαίνουν τέτοια πράγματα σε ξένους κάπου μακριά μας; Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως βλέπουμε τον πόνο αυτό ως κομμάτι της ζωής, κάτι δυσάρεστο αλλά αναπόφευκτο. Είναι εύκολο να «φιλοσοφείς» όταν δεν συμβαίνει σ’ εσένα ή στους αγαπημένους σου, αλλά τι γίνεται όταν έρθει η δική σου σειρά;

Είναι απλώς παράλογο, λέει ο Σενέκας, να σκέφτεται κάποιος ότι «δεν περίμενα να συμβεί σ’ εμένα» κάποια κακοτυχία, ειδικά όταν ξέρει ότι θα μπορούσε να του συμβεί και έχει δει να συμβαίνει σε πολλούς άλλους. Γιατί όχι και σ’ εσάς; Στην περίπτωση του πένθους, ακόμα περισσότερο, δεδομένης της αναπόφευκτης φύσης του θανάτου κάθε ζωντανού πλάσματος στη γη. Θα συμβεί κάποια στιγμή, οπότε γιατί όχι τώρα; Είναι παράλογο να περιμένει κάποιος ότι η τύχη του θα κρατήσει για πάντα. Ο Σενέκας πιστεύει ότι, αν σκεφτόμαστε τις αντιξοότητες που μπορεί να συμβούν μαζί με όσες πρέπει να συμβούν κάποια στιγμή, θα βοηθήσουμε να μειωθεί το χτύπημα όταν τελικά προκύψουν. Θα μειωθεί το σοκ και θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι να τις αντιμετωπίσουμε.

ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ: Το Ρεύμα της Ζωής

(Στο Θέατρο της Ζωής)

Αν θέλαμε να δώσουμε ένα πραγματικό ορισμό της Ζωής, που να μπορεί να συμπεριλάβει «κάθε μορφή ζωής», θα έπρεπε να ορίσουμε την Ζωή σαν Κίνηση Μεταβολή, Εξέλιξη και Επιστροφή (Θα εξηγήσουμε πιο κάτω γιατί συμπεριλαμβάνουμε σε αυτό τον ορισμό την «επιστροφή»). Αυτό δεν είναι ένας γενικός ορισμός, τόσο ευρύς που μπορεί να τα χωρέσει όλα. Αντίθετα, από την άλλη μεριά μπορεί να είναι περιοριστικός αφού αποκλείει από την ζωή ό,τι δεν αλλάζει: Αυτό σημαίνει πολύ απλά τρία πράγματα:

Πρώτον η Ζωή είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, συνδυασμός στοιχείων και συνεχής αλλαγή των σχέσεών τους που εμφανίζεται σαν εξέλιξη.

Δεύτερον η Ζωή είναι μια Διαρκής Αλλαγή (τουλάχιστον όπως εμφανίζεται).

Τρίτον Ολόκληρη η Ύπαρξη (αόρατη και ορατή) είναι ζωντανή. Το ορατό σύμπαν είναι όλο (σχεδόν) ζωντανό.

Η Ζωή είναι Μια Διαρκής Αλλαγή χωρίς τίποτα σταθερό: Θα έπρεπε να μιλάμε για Ρεύμα Ζωής κι όχι για φαινόμενο ζωής, όντα, για ζωντανά πλάσματα, κλπ. (γιατί είναι ανακριβείς όροι).

Που όμως Ξεκινάει το Ρεύμα της Ζωής; Κι υπάρχουν πραγματικά στεγανά χωρίσματα ανάμεσα στις διάφορες μορφές της Ζωής; Μεταβολή υπάρχει στην Ίδια την Επίγνωση. Αλλαγή υπάρχει στην Σκέψη. Διαφοροποίηση υπάρχει στην Δύναμη της ζωής. Και συνεχής ροή και εξέλιξη υπάρχει στα φαινόμενα της αντίληψης και των κόσμο των αισθήσεων: Υπάρχουν πολλοί Κόσμοι κι Επικοινωνούν μεταξύ τους κι αλληλοπεριέχονται κι αλληλοεπιδρούν.

Αν και οι θρησκευτικές παραδόσεις μιλούν, εδώ και χιλιάδες χρόνια, για Αόρατους Κόσμους, εντούτοις κανένας δεν μπορεί να αποδείξει ή να πείσει κάποιον (παρεκτός με την λογική των επιχειρημάτων) ότι υπάρχουν αυτοί οι Κόσμοι, ο Κόσμος της Ενότητας της Κοσμικής Συνείδησης, ο Νοητικός Κόσμος του Πλάτωνα, ο Αστρικός Κόσμος των Αποκρυφιστών. Ακόμα ακόμα και η Υπερφύση κάποιων επιστημόνων που βλέπουν ότι η ζωή δεν μπορεί να κλειστεί μέσα στα στενά βιολογικά όρια.

Πως Εκδηλώνεται στην πραγματικότητα η Ζωή; Μέσα σε ένα Ομοιογενές Ενεργό Περιβάλλον υπάρχει ένας συνδυασμός στοιχείων σε ένα μέρος του περιβάλλοντος κι ένας πρώτος διαχωρισμός από το περιβάλλον, ένα «κέντρο ζωής», μια ατομική μορφή που διαχωρίζεται από το περιβάλλον και αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον. Αυτή είναι η Βασική Αρχή της Ζωής πάνω στην οποία θα σχεδιάσει η Ζωή ξανά και ξανά όλες τις ατομικές μορφές και θα δημιουργήσει όλα τα ατομικά όντα. Αυτό συμβαίνει τόσο στους Ανώτερους Αόρατους Κόσμους κι αυτό συμβαίνει και στο υλικό σύμπαν, τόσο σε μακροσκοπικό επίπεδο όσο και στον μικρόκοσμο.

Στο υλικό σύμπαν θεωρητικά (άρα λογικά, άρα πιθανά) υπάρχουν αμέτρητες μορφές ζωής. Ολόκληρο το σύμπαν είναι σε κίνηση και σε εξέλιξη. Το Ιδανικό Περιβάλλον που θα επέτρεπε την ανάδυση των ατομικών μορφών ζωής δεν είναι κατ’ ανάγκη το ίδιο με αυτό της γης. Η υλική, η ενεργειακή ή βιολογική βάση και ζωή κάλλιστα μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή της γήινης ζωής. Υπάρχουν «εξωτικές» μορφές ζωής. Ίσως όντα από ενέργεια ή φτιαγμένα από διαφορετικά στοιχεία από αυτά της γης και που ζουν σε τελείως διαφορετικό περιβάλλον… Και αν η Επίγνωση (η Συνείδηση) έχει εξωυλική προέλευση γιατί δεν θα μπορούσε η Συνείδηση να εκδηλωθεί μέσα σε τέτοια όντα;…

Ακόμα-ακόμα υπάρχουν εκατομμύρια πλανήτες στους αμέτρητους γαλαξίες που έχουν συνθήκες παρόμοιες με αυτές της γης. Γιατί λοιπόν η γήινη ζωή (όπως την ορίζουμε) να αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στο σύμπαν; Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι ζωή ανάλογη με την γήινη έχει αναπτυχθεί σε εκατομμύρια πλανήτες. Το γεγονός ότι το μέγεθος του σύμπαντος είναι πολύ μεγάλο και οι δυνατότητες των όντων πολύ περιορισμένες και δεν επιτρέπουν την επικοινωνία δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν όλοι αυτοί οι «πολιτισμοί».

Έτσι, φαντάζει, το λιγότερο ηλίθιο να ισχυρίζεται κάποιος ότι ο άνθρωπος είναι το μοναδικό δημιούργημα Κάποιου Θεού, ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι ανεπανάληπτη, ότι τέλος πάντων όλα αυτά που συμβαίνουν εδώ στη γη δεν συμβαίνουν πουθενά αλλού. Τι φαντασία!

Επίσης το να λένε οι οπαδοί των θρησκειών ότι η γη είναι ο μοναδικός ζωντανός πλανήτης κι ότι εδώ ήρθε Κάποια Ενσάρκωση του Θεού, ο Βούδας, ο Χριστός για να σώσουν το (μοναδικό υποτίθεται) ανθρώπινο είδος είναι επίσης η μεγαλύτερη ανοησία που διατυπώθηκε ποτέ από άνθρωπο. Αυτό δεν έχει να κάνει τίποτα, βεβαίως, με τους Μεγάλους Διδασκάλους της Ανθρωπότητας, τους Οποίους (όλους ανεξαιρέτως) Σεβόμαστε, Τιμούμε, κι Ακολουθούμε (σε Ό,τι Δίδαξαν). Αναφερόμαστε σε αυτούς που εκμεταλλεύονται το Όνομα των Διδασκάλων, που θεωρούν το Θεό Ιδιοκτησία τους και αυτοχαρακτηρίζονται σαν αντιπρόσωποί του στη γη. Σιγά, Αυτός που Είναι Πανταχού Παρών, να μην χρειάζεται «μεσολαβητές». Τι θράσος!

Άραγε ο Κρίσνα, ο Βούδας, ο Χριστός, επισκέφτηκαν και τα εκατομμύρια πλανήτες που κατοικούνται στο σύμπαν; Ή μήπως πρόκειται να τους επισκεφτούν στο μέλλον; Ή μήπως όλοι αυτοί οι πλανήτες δεν έχουν σημασία για τον Θεό και μόνο η γη έχει σημασία;… Για όνομα του Θεού, δεν ασεβούμε απέναντι στους Διδασκάλους, απλά ειρωνευόμαστε τους επιχειρηματίες της θρησκείας που το μόνο που υπερασπίζονται είναι όχι η Αλήθεια αλλά τα προνόμιά τους… Καλά υπάρχει σοβαρός άνθρωπος που να πιστεύει ότι ο Δαλάι Λάμα ή ο Πάπας η οποιοσδήποτε άλλος θρησκευτικός ηγέτης εκπροσωπεί κάτι περισσότερο από το μικρό εγώ του; Η δράση τους αποδεικνύει τι είναι αυτοί οι άνθρωποι.

Καθίστε, αγαπητοί φίλοι, κι αναλογιστείτε, όλοι αυτοί οι θεματοφύλακες της «Γνώσης» στα πανεπιστήμια και στα σχολεία και στην κοινωνία τι ανοησίες κάθονται και διδάσκουν τους νέους ανθρώπους που έρχονται στη ζωή… Αναλογιστείτε, ποια Φυσική Ιστορία διδάσκουν, ποια Ιστορία Πολιτισμού, ποια Πολιτική Ιστορία, Ποια Δικαιοσύνη, ποια Θρησκεία… Με τα πανεπιστήμια και τα σχολεία, με τα μέσα μαζικής αποβλάκωσης, με την παραπληροφόρηση και την κοινωνική προπαγάνδα κατασκευάζουν πειθήνιους ηλίθιους… Όχι ότι αυτοί που μετέχουν της εξουσίας και του πλούτου έχουν περισσότερη νοημοσύνη, αλλά σίγουρα ζουν καλύτερα από τις εξαθλιωμένες μάζες, που αυτοί εξαθλιώνουν, ακριβώς για να ζουν αυτοί καλύτερα. Όμορφη κοινωνία, Έννομη, Δημοκρατική, Ειρηνική και Ήσυχη! Σαν τα μαντριά στην επαρχία!

Ασφαλώς ο Άνθρωπος Έχει Ένα Βάθος Ύπαρξης Απροσμέτρητο (που Οφείλει να Διερευνήσει για να Συνειδητοποιήσει την Αληθινή Ουσία του, την Πραγματική Φύση του)…

Ασφαλώς ο Άνθρωπος Πρέπει να Ακολουθήσει το Μονοπάτι της Αυτογνωσίας για να μάθει όχι μόνο τι Είναι Αυτός ο Ίδιος αλλά και τι είναι ο εξωτερικός κόσμος…

Ασφαλώς ο Άνθρωπος και Όντα ανάλογα στα εκατομμύρια κατοικημένους πλανήτες του σύμπαντος μαθαίνουν και εξελίσσονται, άλλοι πιο μπροστά, άλλοι πιο μετά…

Αλλά το να περιορίζουμε την Ζωή την ιστορία, τον πολιτισμό μόνο στον ασήμαντο πλανήτη της γης αυτό δεν είναι απλά ηθελημένη άγνοια, καταντά πραγματικά πρόκληση στη νοημοσύνη μας, ένα χονδροειδές αστείο. Μόνο που δεν γελάμε!