ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἰφιγένεια ἡ ἐν Αὐλίδι (440-470)

440 ΑΓΑ. ἐπῄνεσ᾽, ἀλλὰ στεῖχε δωμάτων ἔσω·
τὰ δ᾽ ἄλλ᾽ ἰούσης τῆς τύχης ἔσται καλῶς.
οἴμοι, τί φῶ δύστηνος; ἄρξωμαι πόθεν;
εἰς οἷ᾽ ἀνάγκης ζεύγματ᾽ ἐμπεπτώκαμεν.
ὑπῆλθε δαίμων, ὥστε τῶν σοφισμάτων
445 πολλῷ γενέσθαι τῶν ἐμῶν σοφώτερος.
ἡ δυσγένεια δ᾽ ὡς ἔχει τι χρήσιμον.
καὶ γὰρ δακρῦσαι ῥᾳδίως αὐτοῖς ἔχει,
ἅπαντά τ᾽ εἰπεῖν. τῷ δὲ γενναίῳ φύσιν
ἄνολβα ταῦτα. προστάτην δὲ τοῦ βίου
450 τὸν ὄγκον ἔχομεν τῷ τ᾽ ὄχλῳ δουλεύομεν.
ἐγὼ γὰρ ἐκβαλεῖν μὲν αἰδοῦμαι δάκρυ,
τὸ μὴ δακρῦσαι δ᾽ αὖθις αἰδοῦμαι τάλας,
εἰς τὰς μεγίστας συμφορὰς ἀφιγμένος.
εἶεν· τί φήσω πρὸς δάμαρτα τὴν ἐμήν;
455 πῶς δέξομαί νιν; ποῖον ὄμμα συμβαλῶ;
καὶ γάρ μ᾽ ἀπώλεσ᾽ ἐπὶ κακοῖς ἅ μοι πάρος
ἐλθοῦσ᾽ ἄκλητος. εἰκότως δ᾽ ἅμ᾽ ἕσπετο
θυγατρὶ νυμφεύσουσα καὶ τὰ φίλτατα
δώσουσ᾽, ἵν᾽ ἡμᾶς ὄντας εὑρήσει κακούς.
460 τὴν δ᾽ αὖ τάλαιναν παρθένον —τί παρθένον;
Ἅιδης νιν, ὡς ἔοικε, νυμφεύσει τάχα—
ὡς ᾤκτισ᾽· οἶμαι γάρ νιν ἱκετεύσειν τάδε·
Ὦ πάτερ, ἀποκτενεῖς με; τοιούτους γάμους
γήμειας αὐτὸς χὥστις ἐστί σοι φίλος.
465 παρὼν δ᾽ Ὀρέστης ἐγγὺς ἀναβοήσεται
οὐ συνετὰ συνετῶς· ἔτι γάρ ἐστι νήπιος.
αἰαῖ, τὸν Ἑλένης ὥς μ᾽ ἀπώλεσεν γάμον
γήμας ὁ Πριάμου Πάρις, ὃς εἴργασται τάδε.
ΧΟ. κἀγὼ κατῴκτειρ᾽, ὡς γυναῖκα δεῖ ξένην
470 ὑπὲρ τυράννων συμφορᾶς καταστένειν.

***
440 ΑΓΑ. Ευχαριστώ· έμπα τώρα μέσα· τα άλλα
καλά θα πάνε, όπως ορίζει η τύχη.
Ο αγγελιοφόρος μπαίνει στη σκηνή.
Αχ τί να πω; πούθε ν᾽ αρχίσω ο δόλιος;
Σε τί ζυγό μάς έχει βάλει η μοίρα!
Με τύλιξε ένας θεός· σοφότερο ήταν
το σχέδιο το δικό του απ᾽ το δικό μου.
Οι ανθρώποι του λαού καλά την έχουν.
Εύκολα κλαίνε κι ανοιχτά μιλούνε.
Στον άρχοντα όμως τούτα δεν ταιριάζουν.
Το μεγαλείο μας είναι της ζωής μας
450 ο ρυθμιστής· δούλοι είμαστε στον όχλο.
Να χύσω δάκρυα ντρέπομαι, και πάλι
ντρέπομαι ο δόλιος να μην κλάψω, αφού
στην πιο μεγάλη συμφορά έχω πέσει.
Ας είναι· τί να πω στην Κλυταιμήστρα;
και πώς να τη δεχτώ; πώς ν᾽ αντικρίσω
το βλέμμα της; Ακάλεστη όπως ήρθε,
με σύντριψε, προσθέτοντας καινούριες
πίκρες στις πρώτες. Κι όμως φυσικό ηταν
να ᾽ρθει μαζί, την κόρη να παντρέψει,
να δώσει στο γαμπρό την ακριβή της,
που εμένα φταίχτη θα με βρει σ᾽ αυτό.
460 Και το άμοιρο κορίτσι —τι κορίτσι;
γυναίκα του Άδη θα γινεί σε λίγο—
αχ πώς το κλαίω! Μου φαίνεται πως έτσι
θα με παρακαλεί: «Θα με σκοτώσεις,
πατέρα μου; Κι εσύ κι όπου αγαπάς
τέτοιο τέλος του γάμου σας να δείτε.»
Κοντά κι ο Ορέστης, μια φωνή θα βγάλει,
με νόημα, κι ας μη νιώθει αυτός, σα βρέφος.
Αχ, για να πάρει την Ελένη ο Πάρης,
χάθηκα εγώ· νά του κακού η αιτία.
ΚΟΡ. Πονώ κι εγώ, όσο στέκει μια ξένη
470 να κλαίει για συμφορά των βασιλιάδων.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ.: Η τέχνη της ελληνιστικής εποχής

8.3.3. Η Νίκη της Σαμοθράκης

Η Νίκη της Σαμοθράκης που βρίσκεται από το 1863 στο Μουσείο του Λούβρου είναι ένα από τα πιο γνωστά αρχαία ελληνικά αγάλματα, είναι όμως επίσης ένα ιστορικό μνημείο που συνδέεται με μια σημαντική ναυτική νίκη. Η αρχική θέση του αγάλματος είναι γνωστή χάρη στις ανασκαφικές έρευνες. Στη Σαμοθράκη υπήρχε ένα ιερό όπου λατρεύονταν με μια ιδιαίτερη μυστηριακή λατρεία δύο ανδρικές θεότητες, που αναφέρονται συχνά ως Κάβειροι από τους αρχαίους συγγραφείς, στο ίδιο το νησί όμως ονομάζονταν Μεγάλοι Θεοί. Οι θεότητες αυτές θεωρούνταν προστάτες των ναυτικών και ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ. είχαν την εύνοια των Μακεδόνων βασιλέων. 

Στα ελληνιστικά χρόνια το ιερό απέκτησε μεγάλη φήμη και άνθρωποι από διάφορα μέρη έρχονταν να μυηθούν στα μυστήρια των Μεγάλων Θεών, πιστεύοντας ότι έτσι εξασφάλιζαν την προστασία τους στα θαλασσινά ταξίδια. Επίσης βασιλείς και πόλεις στόλισαν το ιερό με οικοδομήματα και αναθήματα. Ένα από τα αναθήματα αυτά, στημένο σε περίοπτη θέση, επάνω από το θέατρο, ήταν το άγαλμα της Νίκης. Δεν είναι ως σήμερα απόλυτα βέβαιο με ποιο πολεμικό γεγονός συνδέεται αυτό το εντυπωσιακό ανάθημα· σύμφωνα με την πιθανότερη και πιο διαδεδομένη άποψη, το έστησαν οι Ρόδιοι μετά τις αποφασιστικές ναυτικές νίκες τους το 190 π.Χ., με συμμάχους τους Ρωμαίους, εναντίον του Αντιόχου Γ' της Συρίας κοντά στη Σίδη στη νότια ακτή της Μικράς Ασίας και στη Μυόννησο κοντά στην Τέω της Ιωνίας. Τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά του αγάλματος συμβιβάζονται με μια χρονολόγηση λίγο μετά το 190 π.Χ. και επιπλέον η σύνδεση του έργου με τη Ρόδο ενισχύεται από τη διαπίστωση ότι η βάση του, η οποία έχει τη μορφή πλώρης πολεμικού πλοίου, είναι από σκούρο ασβεστόλιθο που δεν αποκλείεται να προέρχεται από τη Ρόδο. Τέλος, μια αποσπασματική επιγραφή που βρέθηκε κοντά στην αρχική θέση της Νίκης αναφέρει έναν Ρόδιο γλύπτη.

Η ιδέα ενός αγάλματος Νίκης που πατάει επάνω σε πλώρη πλοίου δεν ήταν καινούργια. Όμως στην περίπτωση της Νίκης της Σαμοθράκης υπάρχει μια ιδιομορφία: η κατασκευή στην οποία ανήκε το άγαλμα ήταν πιθανότατα στημένη μέσα σε μια δεξαμενή με νερό και έδινε έτσι την εντύπωση ενός πλοίου που μπαίνει σε λιμάνι. Η μορφή είναι ντυμένη με λεπτό χιτώνα που κολλά επάνω στο σώμα καθώς κινείται ορμητικά προς τα εμπρός, σχηματίζοντας αλλού λεπτές και αλλού παχύτερες πτυχώσεις, ενώ ένα χοντρό ιμάτιο τυλίγεται γύρω από τα σκέλη της, αφήνοντας εν μέρει ακάλυπτο το αριστερό. Τα απλωμένα φτερά (από τα οποία σώζεται μόνο το αριστερό) τονίζουν και αυτά την έντονη κίνηση. Δεν γνωρίζουμε δυστυχώς τη θέση των χεριών και έτσι η αναπαράσταση του αγάλματος παραμένει προβληματική. Αυτό όμως δεν μειώνει τον θαυμασμό για τη δεξιοτεχνία με την οποία είναι δουλεμένο το άγαλμα.

Η Σούτρα του Βάθρου του Χούι-Νεγκ

Την Εποχή του Χούι-Νεγκ η Ταοϊστική Παράδοση μετρούσε ήδη πάνω από μία χιλιετία κι είχε διαποτίσει την αντίληψη των ανθρώπων που Ακολουθούσαν τον Δρόμο. Τι δίδασκε η Ταοϊστική Παράδοση; Δίδασκε ότι Υπάρχει Μία Φύση, που Στηρίζεται στον Εαυτό Της, που Εκδηλώνεται Αυθόρμητα, κι Ακολουθεί τον Δρόμο της με Φυσικό Τρόπο, και Πάλι Επιστρέφει στην Αρχή. Αυτή η Φύση Περιλαμβάνει (στην Πραγματικότητά Της) όχι μόνο την «Ουσία» Της αλλά και τις Εκδηλώσεις Της, όλα τα «Φαινόμενα»… δεν περιλαμβάνει όμως τις διαστρεβλώσεις, την «λανθασμένη αντίληψη, την λανθασμένη δράση…

Σοφία είναι να Ζεις σε Αρμονία με Αυτή την Φύση, να Ακολουθείς Αυτή την Αγνή Φύση (σε Ό,τι σου Παρουσιάζει), και να μην παρεμβαίνεις στην Δράση Της. Να την Ακολουθείς Παντού, στην Δράση της, στα Φαινόμενα, στην αντίληψη, στην σκέψη, στην ζωή, στην υλική ύπαρξη, χωρίς όμως να παρεμβαίνεις (όταν, για παράδειγμα, εκδηλώνεται η σκέψη, να την αφήνεις χωρίς να «σκέφτεσαι» πρόσθετα…). Αυτή η Εσωτερική «Μη-Συμμετοχή», η Απόσπαση από τα Φαινόμενα, αυτή η Μη-Δράση, είναι η Πραγματική Δράση, η Μόνη Αληθινή Δράση, που Οδηγεί στην Πλήρη Κατανόηση, στην Ελευθερία, στην Ζωή.

Δεν χρειάζεται Καμία Διδασκαλία, καμία Διδαχή, Καμία Πρακτική, και Καμία Ειδική Δραστηριότητα. Απλά Ζούμε. Ζούμε Συνειδητά, Ολοκληρωμένα. Η Φύση Είναι Εξαρχής και για Πάντα Αγνή κι Εκδηλώνεται Σοφά, Ειρηνικά, Φυσικά, κι Ολοκληρώνεται Μέσα στον Εαυτό Της. Πρέπει να την Αφήνουμε Ήσυχη στην Δράση Της. Το Δίδαγμα όμως είναι να Αφήνουμε την Φύση να Λειτουργεί (γιατί Πρέπει να Λειτουργεί και να Λειτουργεί Ελεύθερα), κι όχι τις διαστρεβλώσεις που «επιβάλλουμε». Όταν έχουμε ήδη «διαστρεβλώσει» την Φύση, το να υποστηρίζουμε ότι πρέπει αυτή την «διαστρεβλωμένη» Φύση να την αφήνουμε να λειτουργεί ελεύθερα, κάνουμε (συνειδητά ή ασυνείδητα) μια διαστρέβλωση του Μηνύματος. Προφανώς δεν έχουμε κατανοήσει τίποτα, ή συνειδητά παρερμηνεύουμε κι υποστηρίζουμε τον λάθος δρόμο.

Τι σημαίνει λοιπόν Απλά να Ζούμε, να Ζούμε Συνειδητά, Ολοκληρωμένα; Βιώνουμε την Ζωή Όπως Εκδηλώνεται, κι όχι μόνο στα εξωτερικά φαινόμενα αλλά και στα εσωτερικά επίπεδα, μέχρι αυτό του Απόλυτου Ταυτισμού με την Φύση Μας. Κάθε λοξοδρόμηση, παρέμβαση, αποτελεί εγκατάλειψη του Δρόμου της Ζωής. Στην πραγματικότητα ο Δρόμος της Ζωής είναι Χωρίς Προσπάθεια, ένας Φυσικός, εύκολος, κι Ειρηνικός Δρόμος. Αντίθετα, προσπάθεια, ενέργεια, κατανάλωση ενέργειας, χρειάζεται, η παρεκτροπή από την Φύση. Το να Ζούμε και να Αντιδρούμε Φυσικά, Σύμφωνα με την Φύση, είναι η Ελάχιστη Προσπάθεια. Αντίθετα χρειάζεται προσπάθεια και τεράστια ενέργεια να καθοδηγήσουμε και να αλλάξουμε δρόμο στην Φύση.

Από την άλλη μεριά ο Βουδισμός (την Εποχή του Χούι-Νεγκ) είχε πρόσφατα «εισαχθεί» στην Κίνα. Οι άνθρωποι που είχαν ζυμωθεί μέσα στην Ταοϊστική Παράδοση ήταν πολύ εύκολο να Κατανοήσουν τον Βουδισμό (το Μήνυμα του Βουδισμού). Μάλιστα, η Θρησκεία που ερχόταν από τον «Νότο» ενώ Συμφωνούσε σε Όλα με την Ταοϊστική Παράδοση (Αντίληψη και Δράση), Συμπλήρωνε την Ταοϊστική Παράδοση και Διευκρίνιζε ακόμα περισσότερο τον Ορθό Δρόμο. Τι δίδασκε η Βουδιστική Παράδοση, που μετρούσε επίσης πάνω από μια χιλιετία; Δίδασκε ότι η Πραγματικότητα Ως Έχει (το Ασαμσκρίτα του Βούδα, το Σουνυάτα, το Ταθάτα, το Νταρμακάγια, των άλλων Δασκάλων), όπως και το Τάο, Απλά Υπάρχει, Βιώνεται σαν Φύση (ή Εσώτερη Φύση, για τα όντα που έχουν εμπειρία των εξωτερικών φαινομένων διαφορετική από του Φωτισμένου), κι εφόσον Είναι, όπως και το Τάο, Χωρίς Ιδιότητες, δεν μπορεί να συλληφθεί από την αντίληψη, από την σκέψη. Βιώνεται αλλά δεν αναλύεται, δεν εντοπίζεται και δεν περιγράφεται από την σκέψη. Όταν δεν το Βιώνουμε, και δεν Κατανοούμε Αυτή την Πραγματικότητα, και προσπαθούμε να την συλλάβουμε με την αντίληψη, να την «πραγματοποιήσουμε», κλπ., γλιστράμε στην περιοχή της Άγνοιας, της σύγχυσης.

Είναι Σαφές (ή μπορεί να Κατανοηθεί) ότι δεν μπορείς να γίνεις «Αυτό που Είσαι Ήδη». Δεν μπορείς να έρθεις στην «Θέση Όπου Είσαι Ήδη». Όλη αυτή η δήθεν κίνηση να νοιώσουμε, να πραγματοποιήσουμε, να εξελιχθούμε, κλπ., είναι μια κίνηση της Φαντασίας. Συνεπώς Χρειάζεται να απορρίψουμε ακριβώς αυτή την διαστρεβλωτική λειτουργία της σκέψης, αυτή την παραμορφωτική διαδικασία, να σκεφτόμαστε, να ερμηνεύουμε, να φτιάχνουμε εικόνες για τα πράγματα.

Η λάθος δράση είναι ακριβώς η σκέψη. Η σκέψη ότι είμαστε «διαχωρισμένοι» από το Σώμα της Αλήθειας, ξεχωριστά όντα, που κινούνται «ανεξάρτητα» που πρέπει να εξελιχθούν, να πραγματοποιήσουν, να φωτιστούν, κλπ. Όλα αυτά είναι φαντασία. Κι η φώτιση που επιδιώκεται είναι μια ψεύτικη φώτιση. Κι η φώτιση που πραγματοποιείται είναι μια ψεύτικη φώτιση. Η Φώτιση δεν μπορεί ποτέ να γίνει «εμπειρία» ενός «εγώ».

Η Ορθή Δράση είναι ακριβώς η «μη-ανάπτυξη» της σκέψης. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα φαινόμενα αντιμετωπίζονται «ως έχουν», στην δική τους φύση, κι όχι μέσα από την διαστρεβλωτική σκέψη. Τότε όλα είναι στην θέση τους, όλα ακολουθούν την ειρηνική πορεία τους, κι όλα είναι Ολοκληρωμένα Κάθε Στιγμή.

Στην Κατανόηση των Πρώτων Δασκάλων της Κίνας, που γεννημένοι μέσα στην Ταοϊστική Παράδοση ήρθαν σε επαφή με την Βουδιστική Παράδοση, γίνεται Σαφές ότι είναι ακριβώς η «ανάμειξη της σκέψης» που δημιουργεί τα προβλήματα. Όχι τα φαινόμενα, που έτσι ή αλλιώς ακολουθούν τον δρόμο τους, αλλά η «ερμηνεία» που κάνουμε εμείς, η καθοδήγηση της αντίληψης και της δράσης. Όλη αυτή η δική μας παρέμβαση οδηγεί στην λάθος ζωή. Η Ζωή Έξω από τον Δρόμο, το Σαμσάρα των Βουδιστών, δεν είναι η ζωή των φαινομένων αλλά η λανθασμένη ερμηνεία, όλων αυτών που βιώνουμε… τα φαινόμενα εξελίσσονται ειρηνικά, μόνο μέσα στο κεφάλι μας υπάρχει ταραχή.

Έτσι ο Χούι-Νεγκ (η Σχολή του Χούι-Νεγκ) «θέσπισε την απουσία σκέψης, ως δοξασία» (κατά τα λεγόμενά του, Σούτρα, 17).

Εδώ όμως χρειάζονται κάποιες διευκρινήσεις, για να απομακρύνουμε ακριβώς τις παρεξηγήσεις, που δημιουργούνται από την ερμηνεία του Κειμένου, και τις μεταφραστικές αστοχίες, τόσο στην Αγγλική όσο (ακόμα περισσότερο) και στην Ελληνική γλώσσα. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε το Αληθινό Πνεύμα του Χούι-Νεγκ, το Πνεύμα του Τσαν (που έγινε Ζεν στην Ιαπωνία).

Το Τάο, η Πραγματικότητα Ως Έχει, η Φύση, Είναι Κάτι Ζωντανό και Δραστήριο. Η Φύση Λειτουργεί και Συνέχεια Εκδηλώνει Όλα τα Φαινόμενα. Αναδύονται Συνεχώς, αντίληψη, σκέψη, έλξεις, απώσεις, ακόμα κι αυτά που αναγνωρίζουμε (εμείς) σαν υλικά φαινόμενα. Η «Μη-ανάμειξη» στην Διαδικασία, η Απουσία σκέψης, δεν σημαίνει να μην αναγνωρίζουμε τα φαινόμενα αλλά να μην εμπλεκόμαστε και μπλοκάρουμε την ροή των πραγμάτων. Απουσία σκέψης σημαίνει απουσία ανάμειξης την στιγμή που εκδηλώνεται η σκέψη, έτσι ώστε τα φαινόμενα να εξελιχθούν μόνα τους.

Αυτό δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί (από τα ήδη «μπερδεμένα» μυαλά μας) και να πραγματοποιηθεί.

Η Φύση Αυτορυθμίζεται και Ικανοποιεί τις Ανάγκες Της (κι είναι όλα καλώς καμωμένα). Εμείς παρεμβαίνουμε και μεγιστοποιούμε ή διαστρέφουμε κάποιες ανάγκες, κι έτσι γεννιούνται όλα τα προβλήματα. Ούτε σημαίνει «μη-ανάμειξη», την στιγμή που έχουμε ήδη παρέμβει διαστρέφοντας την Δράση της Φύσης, να υποστηρίζουμε ότι (τώρα) δεν αναμειγνυόμαστε κι αφήνουμε την «φύση να εκδηλωθεί». Σε αυτή την περίπτωση αφήνουμε μόνο τα «πάθη» μας να εκδηλωθούν. Προφανώς αυτή είναι μια λάθος ερμηνεία της Παράδοσης.

Χρειάζεται λοιπόν Προσοχή, Επαγρύπνηση, κι Ετοιμότητα, κάθε Στιγμή, για να Αφουγκραζόμαστε (και να Ακολουθούμε) την Αληθινή Φύση μας και να μην ακολουθούμε τις αυταπάτες μας. Χρειάζεται ίσως να Αντιμετωπίσουμε Ειλικρινά τον Εαυτό μας, να Εντοπίσουμε τις «παρεκτροπές» μας, τις «διαστρεβλώσεις» μας, τα «πάθη» μας, και να Αποφασίσουμε, να «Καθαρίσουμε» τον εαυτό μας από τις «βρωμιές», της ζωής, της κοινωνίας, κι όσων μας έχουν «διδάξει» μέχρι σήμερα.

Χρειάζεται να Ζούμε Εδώ, Τώρα, σε Πραγματικό Χρόνο, στην Πραγματικότητα, να Παραμένουμε Ήρεμοι, Ατάραχοι, και να μην Αναμειγνυόμαστε στο Έργο της Φύσης. Είμαστε Ήδη στην Αγκαλιά της Πραγματικότητας. Δεν έχουμε να πάμε πουθενά, δεν έχουμε να γίνουμε κάτι, δεν έχουμε να κάνουμε κάτι. Απλά να Ζούμε Εδώ, Τώρα, Ολοκληρωμένα (Ολοκληρωμένα, όχι μέσα στην σύγχυση ή στην ψεύτικη ασφάλεια της φαντασίας μας).

Η Ενατένιση Αυτής της Φυσικής Δραστηριότητες της Φύσης, η Απουσία Ανάμειξης την Στιγμή που Εκδηλώνονται τα Φαινόμενα, είναι ο Αληθινός Διαλογισμός.

Ο Χούι-Νεγκ δεν δίδαξε τίποτα άλλο, (Σούτρα, 19). Αν νομίζουμε ότι αυτό είναι λίγο προφανώς δεν κατανοούμε.

Τελικά Δεν Υπάρχει Τίποτα να Πραγματοποιήσουμε, Τίποτα να Κάνουμε. Να Φανταζόμαστε μια Ψεύτικη Φύση, μια Ψεύτικη Φώτιση, είναι άσκοπη δραστηριότητα. Το να θέλεις να ελέγξεις, να ξεπεράσεις, να φωτίσεις την άγνοια, να διασώσεις το εγώ, είναι επίσης αυταπάτη. Δεν μπορείς να σώσεις κάτι που δεν έχει πραγματική υπόσταση, μια κατασκευή της σκέψης, (Σούτρα, 18).

Σε τελευταία ανάλυση τι διδάσκει ο Χού-Νεγκ; Καθόσον Όλα Είναι στην Θέση τους, και Λειτουργούν, δεν διδάσκει τίποτα. Κι αφού δεν υπάρχει τίποτα να πραγματωθεί, δεν υπάρχει καμία επιδίωξη, για τίποτα. Καμία βιασύνη για τίποτα, αλλά και καμία ανησυχία. Όλα Ρέουν Ειρηνικά. Αν το Αφήσουμε, θα Γίνει. Μπορούμε να το Ζήσουμε; Δεν Χρειάζεται Τίποτα Άλλο… Ο Χούι-Νεγκ το Ζούσε… και βοήθησε κάμποσους (ακόμα μέχρι σήμερα) να το Ζήσουν.

Αν κάποιος ονειρεύεται δεν υπάρχει τίποτα να κάνεις. Ίσως (και μόνο αν ζητηθεί) να υποδειχθεί αυτό που συμβαίνει. Αλλά σε τελευταία ανάλυση είναι αδιάφορο. Είναι η Φύση που «ονειρεύεται» κι η Φύση κάποια στιγμή, από Μόνη Της, θα Αφυπνισθεί. Αργά ή γρήγορα θα Ανατείλει η Κατανόηση (για όλα τα όντα που «ονειρεύονται» ότι είναι ένα ξεχωριστό εγώ). Αυτό, το να κατανοούμε έτσι, δεν είναι ούτε αδιαφορία, ούτε χάσιμο χρόνου, ή ευκαιρίας, για να επιτευχθεί η «φώτιση», η σωτηρία. Αντίθετα είναι η Υπέρτατη Κατανόηση, ότι η Πραγματικότητα, η Πραγματική Φύση, δεν έχει αλλοιωθεί, δεν έχει υποστεί τίποτα, κι ότι το όνειρο είναι απλά όνειρο, δηλαδή κάτι χωρίς υπόσταση, σημασία, κι αξία, κι είναι κάτι απόλυτα παροδικό. Τότε; Προς Τι όλη η Φασαρία;

Η Φύση Πορεύεται Ειρηνικά, κι ο Κόσμος Κυλάει Χωρίς Βιασύνη. Επιτέλους! Αφήστε τον Κόσμο Ήσυχο, αφήστε τους ανθρώπους ήσυχους, δεν χρειάζονται σωτηρία. Προπάντων δεν χρειάζονται σωτηρία με το ζόρι. Κι όλοι οι επίδοξοι σωτήρες του κόσμου είναι κοινοί απατεώνες, και επιλέγουν να παίξουν ένα βρώμικο ρόλο στο παγκόσμιο όνειρο των ανθρώπων… αλλά όλοι οι ρόλοι, τελικά, βρώμικοι είναι. Οι Αληθινοί Άνθρωποι έχουν κατέβει από την Σκηνή, δεν τους ενδιαφέρει πια το Θέατρο της ζωής, Απλά Ζουν… κι απλά υποδεικνύουν σε όσους θέλουν, να Ζήσουν. Αυτοί Είναι Απλά Άνθρωποι, χωρίς πρόσωπο, χωρίς ρόλο, δεν είναι ούτε φωτισμένοι, ούτε σωτήρες, ούτε τίποτα άλλο.

Αυτή είναι η Υπέρτατη Συμπόνια για «όλους» και «όλα» γιατί Αποκαθιστά την Αλήθεια. Αντίθετα θα ήταν υποκριτικό να υιοθετεί κάποιος την άγνοια, την φαντασία των όντων, ότι όλο αυτό το όνειρο είναι αληθινό, και να αναλάβει τον ρόλο του δασκάλου ή του υπερασπιστή της αλήθειας, ή του σωτήρα των όντων, και να θέλει να διδάξει την αλήθεια, και να σώσει τα όντα. Όλο αυτό το θέατρο της σωτηρίας δεν δείχνει ούτε καλοσύνη ούτε συμπόνια. Δείχνει άγνοια, διαχωρισμό στην αντίληψη, κι εκμετάλλευση των πιο αφελών που εκλαμβάνουν το όνειρο σαν αλήθεια και τους ψευτοδιδασκάλους σαν αληθινούς σωτήρες.

"Καλοί και μορφωμένοι φίλοι, σύμφωνα με την μέθοδο αυτή, το να καθόμαστε διαλογιζόμενοι, δεν σημαίνει, τελικά, ούτε να κοιτούμε την διάνοια ούτε να κοιτούμε την αγνότητα. Ούτε και να λέμε πως πρέπει να υπάρχει αταραξία. Ας υποθέσουμε ότι λέμε να κοιτάξουμε την διάνοια. Η διάνοια είναι, σε τελευταία ανάλυση, ψευδής. Δεδομένου ότι το να είναι κάτι ψευδές είναι το ίδιο με το να είναι ψευδαισθητικό, δεν υπάρχει τίποτα να κοιτάξουμε. Ας υποθέσουμε ότι λέμε να κοιτάξουμε την αγνότητα. Η φύση του ανθρώπου εξαρχής αγνή. Οι ψευδείς σκέψεις είναι αυτές που συσκοτίζουν την Απόλυτη Πραγματικότητα. Η πρωτότυπη φύση μας είναι αγνή όσο μένει αγνή ελεύθερη από ψευδείς σκέψεις. Αν κάποιος δεν συνειδητοποιεί ότι η φύση του είναι εξαρχής αγνή και αποφασίσει να κοιτάξει την αγνότητα, δημιουργεί μια ψευδή αγνότητα. Η αγνότητα αυτή δεν είναι καθόλου αντικειμενική ύπαρξη. Γνωρίζουμε, λοιπόν, ότι αυτό που κοιτούμε είναι ψευδές. Η αγνότητα δεν έχει ούτε υλική μορφή ούτε χαρακτήρα, αλλά ορισμένοι άνθρωποι καθορίζουν χαρακτήρες αγνότητας και λένε ότι αυτοί αποτελούν το αντικείμενο του έργου μας. Οι άνθρωποι αυτοί που διατηρούν αυτή την άποψη παρακωλύουν την πρωτότυπη φύση τους και δεσμεύονται από την αγνότητα. Αν όσοι καλλιεργούν την αταραξία αγνοούν τα σφάλματα και τα ελαττώματα των ανθρώπων, η φύση τους δεν θα διαταρασσόταν. Οι παραπλανημένοι άνθρωποι μπορεί να μην ταράσσονται οι ίδιοι σωματικά, αλλά, όποτε μιλούν, επικρίνουν τους άλλους και παραβιάζουν έτσι την Οδό. Κοιτώντας, λοιπόν, είτε την διάνοια είτε την αγνότητα, προκαλούμε εμπόδιο στην Οδό". (Σούτρα, 18)

Μετατόπιση εστίασης ελέγχου στην σημερινή κοινωνία: ένα ανεπίλυτο παράδοξο

Ο όρος Locus of Control (Εστίαση Ελέγχου) (LOC) δημιουργήθηκε από τον Julian B. Rotter το 1954 και αποτελεί την βάση για την θεωρία του πάνω στην κοινωνική μάθηση της προσωπικότητας (social learning theory of personality). H ιδέα είναι ότι oι άνθρωποι εστιάζουν σε έναν εσωτερικό έλεγχο όσων βιώνουν πιστεύοντας ότι μπορούν να ελέγξουν την δική τους ζωή ή εστιάζουν σε έναν εξωτερικό έλεγχο, πιστεύοντας ότι η ζωή τους ελέγχεται από εξωτερικούς παράγοντες, τους οποίους δεν μπορούν να επηρεάσουν, ότι η τύχη ή η μοίρα ελέγχουν την ζωή τους (Wikipedia). Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από τους ειδικούς της θεραπείας ψυχικού τραύματος ως Locus of Control Shift (LOCS – Μετατόπιση Εστίασης Ελέγχου) (Ross C. 2000 και Schwarz, L. et al. 2018), για να περιγράψει τον ασυνείδητο νευροχημικό μηχανισμό επιβίωσης που αναπτύσσουν τα παιδιά που κακοποιούνται από τους γονείς τους. Ο φόβος, η θλίψη, η οργή, η αηδία και η ντροπή ρυθμίζονται (γίνονται δηλαδή διαχειρίσιμα για το νευρικό σύστημα) με την υιοθέτηση της ευθύνης από το ίδιο το παιδί για αυτό που του συμβαίνει. Δημιουργείται η ψευδαίσθηση ισχύος/ελέγχου, και πολλές φορές αυτό ενθαρρύνεται από τον ίδιο τον γονέα, ότι «αν προσπαθήσω να είμαι καλύτερο παιδί θα σταματήσω την κακοποίηση ή θα λάβω την αγάπη και φροντίδα που έχω ανάγκη». Αυτός ο μηχανισμός επιβίωσης, όχι μόνο ρυθμίζει την υπερδιέγερση των συναισθημάτων που αναδύονται από το παράδοξο της κακοποίησης («ο γονέας με αγαπά – ο γονέας με μισεί»), αλλά επιτρέπει στο παιδί να συνεχίσει να αναζητά την πρόσδεση (με τον κακοποιητικό γονέα) έτσι ώστε να επιβιώσει από τον τρόμο της μη σύνδεσης. Αυτή είναι η πηγή της ντροπής και της αυτό-ακύρωσης που βιώνουν τα θύματα κακοποίησης στην ενήλικη ζωή τους. Είναι ένας μαθημένος νευροχημικός μηχανισμός διάσχισης (του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος) που εδραιώνεται στα πρώιμα χρόνια που το παιδί έχει ως μοναδικές φιγούρες πρόσδεσης τους γονείς, και γι’ αυτό είναι δύσκολη η επίλυση/θεραπεία του. 

Το άτομο δεν έχει επίγνωση αυτού του μηχανισμού, ως μηχανισμό ψυχολογικής επιβίωσης και εμφανίζεται με άρνηση της κακοποιητικής πλευράς του γονέα, αμνησία των τραυματικών γεγονότων και συναισθηματικών καταστάσεων, αυτοκαταστροφικών τάσεων, αυτο-υποτίμησης και ενοχής και ένα αφήγημα/γνωσία που λέει «μα με αγαπάει, δεν μπορεί να είναι κακός/η, μάλλον εγώ φταίω». Είναι το software που χτίζεται στην πορεία της ανάπτυξης και καθορίζει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και τους άλλους στην υπόλοιπη ζωή του. Μπορούμε να κατανοήσουμε πόσο ευρεία είναι ως ψυχική κατάσταση στον γενικό πληθυσμό, καθώς σύμφωνα με τις στατιστικές στις ΗΠΑ η παιδική κακοποίηση και παραμέληση αναφέρονται κάθε 10 δευτερόλεπτα (National Child Abuse and Neglect Data System – NCANDS) (δεν βρήκα σαφείς στατιστικές για την Ελλάδα). Το αφήγημα/γνωσία αυτού του software μας ακολουθεί ως ενήλικες σε όλες τις σχέσεις μας, και φυσικά καθορίζει την σχέση και στάση μας προς την κάθε μορφής εξουσίας.

Η παράδοξη αυτή «λύση» που δίνεται από το παιδί ως τρόπος επιβίωσης προέρχεται από μία “αποδιοργανωμένη κατάσταση πρόσδεσης” με τον κακοποιητικό γονέα (Ainsworth M., 1989) και είναι αποτέλεσμα αυτού που ονομάζουμε τραύμα πρόσδεσης. Τα προβλήματα με την γονική μέριμνα συνδέονται με πολλούς δυσμενείς στρεσογόνους παράγοντες όπως π.χ. σοβαρή χρόνια συζυγική σύγκρουση, περιγεννητική απώλεια προηγούμενου μωρού, επιλόχεια κατάθλιψη/ψύχωση, γονική ψυχιατρική νοσηρότητα και βίαιο περιβάλλον (Bifulco A. et al. 2009, George. C. et al. 2011). Η επιβίωση μας μέσα σε μία τραυματική πρόσδεση με τον γονέα είναι εφικτή μέσω του μηχανισμού διάσχισης (dissociation). Η παρουσία τραύματος συνεπάγεται την παρουσία διάσχισης. Η διάσχιση είναι μία ψυχολογική αμυντική απόκριση που προστατεύει από οδυνηρά συναισθήματα και αναμνήσεις και συγχρόνως μια οργανική και αυτόματη απόκριση σε άμεσο κίνδυνο (Van der Hart, Nijenhuis, & Steele, 2006). Με λίγα λόγια αποκοβόμαστε από τον αβάσταχτο πόνο για την προδοσία του γονέα γιατί αν δεν συνδεθούμε μαζί του, με οποιοδήποτε κόστος ο εγκέφαλός μας θα ενεργοποιήσει, αυτόματα πάλι, τον τρόμου θανάτου.

ΤΟ ΝΕΥΡΩΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΣΔΕΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟ ΝΑ ΑΝΑΓΚΑΖΕΙ ΕΓΓΕΝΩΣ ΕΝΑ ΜΩΡΟ/ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΣΤΑΘΕΡΑ ΜΕ ΜΙΑ ΦΙΓΟΥΡΑ ΠΡΟΣΔΕΣΗΣ (ΒΛ. ΓΟΝΕΑ), ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ.

Ακόμη και οι πιο δυσμενείς, επώδυνες εμπειρίες μπορούν να ενσωματωθούν σε αυτή την πρώιμη μορφή σχέσης (Opendak M, Sullivan RM.2019). Αυτό το παράδοξο λοιπόν, παραμένει ανεπίλυτο, παγιδεύοντάς μας σε μία κατάσταση συνεχούς αναζήτησης πρόσδεσης που προκαλεί τρόμο και συγχρόνως συνεχούς αναζήτησης διαφυγής από αυτό τον τρόμο (Siegel, D.J., 2010).

Επιστρέφοντας στον μηχανισμό Μετατόπισης Εστίασης Ελέγχου (Μ.Ε.Ε) σε διευρυμένο πεδίο, ως φαινόμενο στην κοινωνία, μπορούμε να παρατηρήσουμε την διαιώνιση αυτού του παράδοξου. Το κράτος-γονέας συστηματικά παραμελεί, κακοποιεί και παραβιάζει τα δικαιώματα του πολίτη-παιδιού. Ακόμη και στα αντικειμενικά πιο δημοκρατικά κράτη του πλανήτη, το φαινόμενο της χειραγώγησης, παραπλάνησης, παραμέλησης και κακοποίησης των πολιτών είναι πραγματικότητα, γι’ αυτό υπάρχουν κινήματα και αντιδράσεις σε διάφορα θέματα που επιβάλλονται από το κράτος που αφορούν στους πολίτες. Σε μία παγκόσμια επιβολή πρωτόγνωρων μέτρων, που διαπερνά και προσπερνά οποιαδήποτε γεωγραφικά τοποθετημένη εξουσία, ο κάθε πολίτης του πλανήτη Γη καλείται να κατανοήσει και να διαχειριστεί την σχέση με την εξουσία καθώς τα, πρότερα αυτονόητα, δικαιώματά του τίθενται σε αμφιβολία, με δικαιολογία το «κοινό καλό» και την «δημόσια υγεία». 

Ο μηχανισμός Μ.Ε.Ε. σε συλλογικό επίπεδο ενεργοποιείται έτσι ώστε ο φόβος, η αγωνία, ο θυμός, ο πανικός αλλά και η ντροπή, από την μη ασφαλή σύνδεση με το κράτος-γονέα, να κατευναστεί, να μην βιωθεί, δηλαδή να διασχιστεί, ειδικά όταν το κράτος-γονέας θέτει τον αδιαπραγμάτευτο όρο της αναγκαστικής υποταγής και συμμόρφωσης για το συλλογικό καλό, ενισχύοντας αυτή την επιβολή με πρόστιμο ή ακόμη και φυλάκιση. Εκεί όπου υπήρχαν προαιώνια παράπονα και διαμαρτυρίες για την μη-πρόνοια και κατάχρηση εξουσίας του κράτους (παραλληλία με την παραμέληση και κακοποίηση από τον γονέα προς το παιδί) τώρα ο πολίτης μεταθέτει την εστίαση ελέγχου στον εαυτό του, προσπαθώντας να είναι καλός και ώριμος πολίτης-παιδί, να λειτουργεί με τις νέες οδηγίες ακόμη κι αν του προκαλούν δυσφορία και πόνο, να μην αντιδρά ή αντιμιλά στις επιταγές του κράτους-γονέα και να παραμένει σταθερά προσδεδεμένος σε αυτό/ν …έτσι ώστε να επιβιώσει. 

Το παράδοξο λοιπόν, ενδυναμώνεται και επιφέρει το παρατηρούμενο φαινόμενο του εσωτερικού διχασμού, της άρνησης της πραγματικότητας, της άρνησης ότι το κράτος-γονέας μπορεί να είναι κακοποιητικό προς τον πολίτη, της υποταγής στην κακοποιητική σχέση για να κατευναστεί ο τρομαχτικός τρόμος θανάτου από την μη αποδοχή και την μη σύνδεση με κάτι μεγαλύτερο και ευρύτερο από τον ίδιο. Η παιδική άρρητη γνωσία που λέει «δεν μπορεί να είναι κακός ο γονέας, μάλλον εγώ φταίω» συνεχίζεται στην ενήλικη ζωή, καθώς αυτό το παράδοξο του τραύματος πρόσδεσης παραμένει ανεπίλυτο και μάλιστα διαιωνίζεται και μεταφέρεται και στους απογόνους, εφόσον δεν έχει επέλθει θεραπεία και συνειδητή κατανόηση και προσπάθεια αλλαγής αυτού του αυτόματου μηχανισμού. Έτσι, δημιουργούνται υποτακτικοί πολίτες που αναλαμβάνουν ολόκληρη την ευθύνη για την παραμέληση και κακοποίηση στην οποία υπόκεινται από το κράτος και δέχονται το αφήγημα των πολιτικών, δημοσιογράφων, ιατρών κ.α. θέσεων εξουσίας αγόγγυστα, χωρίς αμφισβήτηση αυτών … και πάλι ασυνείδητα και ως τρόπος επιβίωσης.

Παγιδευμένοι οι πολίτες-παιδιά, με ενεργοποιημένο αυτό τον ασυνείδητο μηχανισμό άμυνας απέναντι σε κάτι πιο τρομαχτικό από το να φοράνε μάσκα όλη μέρα παντού (…τον θάνατο), παραδίδουν τα αυτονόητα δικαιώματά τους για χάρη του «στοργικού κράτους που θέλει το καλό μας». Γι’ αυτό παρατηρείται το φαινόμενο του διευρυμένου φόβου, της μετάλλαξης στάσης των πρώην κοινωνικών αγωνιστών/ακτιβιστών σε πειθήνιους πολίτες, που εφαρμόζουν και υποστηρίζουν ακόμη και τις πιο παράλογες και διφορούμενες οδηγίες από όσους κρατούν την εξουσία στην σύγχρονη κοινωνία. Ένα ακόμη αξιοσημείωτο φαινόμενο που παρατηρείται είναι ότι όλη η γνώση που έχει ήδη αποκαλυφθεί στην ανθρωπότητα μέσω διαδικτύου, τις τελευταίες δεκαετίες, για τα σκάνδαλα των φαρμακοβιομηχανιών, των πολιτικών, των δημοσιογράφων παραδίδεται στην αμνησία, ή και την λήθη, και ο απλός, αλλά πρωτύτερα ενήμερος και ενεργός πολίτης, κατρακυλάει εξαιτίας του φόβου στην ψευδαίσθηση ότι τώρα, μπροστά σε έναν παγκόσμιο κίνδυνο για την υγεία του πληθυσμού όλοι προσπαθούνε για το κοινό καλό. Κι αυτή φυσικά είναι μια παγίδα που θολώνει την κρίση και την λογική επεξεργασία των δεδομένων, καθώς η βιολογία του φόβου κυριαρχεί αυτών βάσει της φυσιολογίας του ανθρώπου. Δεν χρειάζεται πολλή έρευνα στο διαδίκτυο για να διαπιστώσει κανείς πώς σε μία τέτοια παγκόσμια κρίση επωφελούνται οι λίγοι έχοντες την εξουσία και το χρήμα.

Όπως υποστηρίζει ο Collin Ross η βάση της θεραπείας έγκειται στην αντιστροφή του Μ.Ε.Ε., κάτι το οποίο θα επιφέρει το πένθος για τον γονέα(-κράτος) που δεν είχαμε ποτέ στην πραγματικότητα. Αυτό, όσο δύσκολο και να ακούγεται, είναι ο μόνος τρόπος να ενηλικιωθούμε ως πολίτες και να αναλάβουμε ουσιαστική δράση, χωρίς φόβο για την εξάλειψη του ψεύδους, της αδικίας, της χειραγώγησης και της βίας που ανεχόμαστε. Θα κλείσω με την φράση της ανεξάρτητης Αυστραλέζας δημοσιογράφου Caitlin Jonhstone “o κύριος λόγος που είναι πιο δύσκολο να πείσεις το κοινό ότι έχουν εξαπατηθεί από προπαγάνδα και δυσφημιστικές εκστρατείες είναι γιατί, για κάποιον χαζό λόγο, ένα από τα πιο ντροπιαστικά πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς στην κοινωνία μας είναι να εξαπατηθεί. Αν ξεπεράσουμε το κυρίαρχο αφήγημα των ιθυνόντων, είναι σημαντικό να μετατοπίσουμε αυτή την ντροπή από αυτούς που έχουν υποστεί εξαπάτηση σε εκείνους που τους έχουν εξαπατήσει”

Η δύναμη των λέξεων στη ζωή μας

Είναι αλήθεια ότι η χρήση της δύναμης των λέξεων μπορεί να επιφέρει εκπληκτικά οφέλη στη ζωή μας. Πράγματι, σε μια καθημερινότητα που τρέχει κι εμείς με τη σειρά μας τρέχουμε να την προλάβουμε, συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε τις ίδιες παλιές, χιλιοειπωμένες λέξεις, κατά μέσο όρο, κάθε μέρα.

Για παράδειγμα, αν είμαστε κουρασμένοι, απλώς περιγράφουμε αυτό το αίσθημα με τον ίδιο τρόπο που κάναμε χθες ή την προηγούμενη μέρα. Και έτσι, δίνουμε δύναμη σε αυτές τις λέξεις, οι οποίες με τη σειρά τους, δίνουν λιγότερη δύναμη σε εμάς.

Αξιοποιώντας τη δύναμη των λέξεων

Ο λόγος για τον οποίο η λέξη «κουρασμένος» αφαιρεί τη δύναμη από τη ζωή μας είναι ότι θεωρείται αρνητικός όρος. Και όπως πιθανώς ήδη γνωρίζετε, η αρνητικότητα και η θετικότητα μπορούν να καθορίσουν σημαντικά τη ζωή μας.

Χρειαζόμαστε δύναμη σε αυτά που λέμε, επομένως οι αρνητικές λέξεις δεν πρέπει να κυριαρχήσουν εδώ. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικούς τρόπους για να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμη της ομιλίας για να κάνουμε αλλαγές στη ζωή μας.

«Τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου» -Ludwig Wittgenstein

Επέκταση λεξιλογίου και θετικές εκφράσεις

Μια σημαντική πληροφορία που ίσως δεν γνωρίζετε: Η ελληνική γλώσσα, στην σημερινή της μορφή έχει κατά μέσο όρο 1.200.000 λέξεις, στις οποίες συνήθως χρησιμοποιούμε μόνο περίπου 2.000. Αυτό είναι μόνο το 2% της γλώσσας. Αυτή η έλλειψη στη χρήση της γλώσσας μάς επηρεάζει και συναισθηματικά.

Φαινόμαστε τεμπέληδες, πέφτοντας στον ίδιο γύρο λέξεων για να εκφράσουμε την καθημερινή μας ζωή. Έτσι, για να δημιουργήσετε μεγάλη αλλαγή στη ζωή σας, θα πρέπει να προσπαθείτε να επεκτείνετε τη γλώσσα σας, λίγο περισσότερο κάθε μέρα.

Μάθετε για τη μητρική σας γλώσσα, για τον αριθμό των λέξεων που αυτή έχει και, στη συνέχεια, προσπαθήστε να διευρύνετε τα όρια στο λεξιλόγιό σας.

Κατανοήστε τη δόνηση των λέξεων

Μην ξεχνάτε ποτέ ότι οι λέξεις μπορούν να δημιουργήσουν απίστευτα νοήματα και να συνοδεύσουν μοναδικές εμπειρίες. Οι θετικές και αρνητικές λέξεις πηγαίνουν σε δύο διαφορετικές κατευθύνσεις.

Εάν επιλέξετε να χρησιμοποιείτε αρνητική γλώσσα όλη την ώρα, πιθανότατα θα υποφέρετε. Από την άλλη πλευρά, αν επιλέξετε να μιλήσετε θετικά, η ζωή σας θα βελτιωθεί.

Είναι τόσο απλό. Για να έχετε μια ισχυρή γλώσσα, πρέπει να εξασκηθείτε δίνοντας ζωή στα λόγια σας. Και η αλήθεια είναι ότι οι «αναζωογονητικές» λέξεις μπορούν να σας βοηθήσουν έμμεσα στο να ανταπεξέλθετε στα προβλήματα της ζωής.

Σωπάστε τον εσωτερικό σας κριτή

Ο εσωτερικός σας κριτής είναι ο τύπος που σας δείχνει συνεχώς τα λάθη που κάνετε από μέρα σε μέρα. Εάν ακούσετε και επιλέξετε να υπακούσετε άκριτα αυτή τη φωνή, η ζωή σας δεν μπορεί να εξελιχθεί.

Ωστόσο, αν μάθετε να λέτε σε αυτόν τον τύπο να σταματήσει όταν αυτό χρειάζεται, η ζωή σας μπορεί να αλλάξει δραστικά και γρήγορα.

Όταν ο εσωτερικός κριτής αρχίζει να πολυλογεί, ισχυρές λέξεις που ενσαρκώνουν τη θετικότητα θα πρέπει να σηκωθούν για να του εναντιωθούν. Πείτε στον εαυτό σας ότι είστε άξιοι, δημιουργικοί, έξυπνοι και ευγενικοί. Αυτές οι λέξεις θα σας βοηθήσουν να βελτιωθείτε όταν αναλαμβάνετε δράση.

Αλλάξτε τις ερωτήσεις σας

Υπάρχουν στιγμές που αναρωτιέστε τον εαυτό σας, «Γιατί δεν μπορώ να κάνω τα σωστά πράγματα;» Ναι, αυτή η ερώτηση εξηγεί γιατί δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα. Ρωτάτε αρνητικές ερωτήσεις αντί θετικές. Εάν αλλάξετε τις ερωτήσεις που κάνετε, τότε θα λάβετε καλύτερες απαντήσεις που μεταφράζονται ως κίνητρα.

Με την πάροδο του χρόνου, κάνοντας θετικές ερωτήσεις, τα πράγματα στη ζωή σας θα αρχίσουν να κινούνται προς μια θετική κατεύθυνση. Για παράδειγμα, αντί να θέτετε αυτήν την αρνητικά προκατειλημμένη ερώτηση, αναρωτηθείτε αυτήν την ερώτηση: «Τι μπορώ να πετύχω σήμερα που θα με φέρει ένα βήμα πιο κοντά στους στόχους μου;» Κάντε αυτήν την ερώτηση, βρείτε μια απάντηση και μετά δώστε ζωή στην απάντηση.

Οι ευθύνες είναι προνόμια

Ένας ενδιαφέρον τρόπος για να χρησιμοποιήσετε τη δύναμη των λέξεων είναι ο εξής:

Αντί να πείτε ότι πρέπει να κάνετε κάτι, δοκιμάστε να πείτε ότι θα ξεκινήσετε να κάνετε κάτι. Ο χαρακτήρας του «πρέπει» είναι σίγουρα πιο καταναγκαστικός και σας προδιαθέτει αρνητικά.

Έτσι, όταν εφαρμόζετε αυτήν τη μικρή αλλαγή στον τρόπο που μιλάτε, μπορείτε να αλλάξετε τον τρόπο που αισθάνεστε για τις ευθύνες σας. Μπορεί να μην αλλάξει τα πράγματα από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά θα αλλάξει τις προοπτικές σας όταν χρησιμοποιείτε με συνέπεια.

Απαντήστε, μην αντιδράσετε

Αντί να αντιδρούμε αμέσως στα λόγια ή τις ενέργειες ενός άλλου ατόμου, θα πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο για να κατανοήσουμε χωρίς πίεση και θυμό, και στη συνέχεια να δώσουμε μια νηφάλια απάντηση. Αυτή η περίοδος αναμονής μας αποτρέπει από το να θυμώσουμε υπερβολικά και μας επιτρέπει να εξετάσουμε τα ζητήματα της ζωής μας ώριμα. Τότε μπορούμε να διατυπώσουμε ισχυρές λέξεις για να δώσουμε λογικές απαντήσεις.

Υπάρχει δύναμη στα λόγια

Προτού μπορέσουμε να αλλάξουμε οτιδήποτε, πρέπει να κατανοήσουμε τη δύναμη των λέξεων. Είναι πιο εύκολο από ό, τι νομίζετε να πείτε πράγματα που έχουν τέτοια επιρροή και επηρεάζουν τους άλλους.

Η ουσία είναι η εξής, πρέπει πάντα να σκεφτόμαστε δύο φορές και να μιλάμε μία φορά. Πρέπει να μάθουμε να ακούμε προσεκτικά και να απαντάμε όταν είμαστε έτοιμοι. Όταν χρησιμοποιούμε σωστά τις λέξεις, μπορούμε να αλλάξουμε σημαντικά και τη ζωή μας.

Όσο πιο ρηχός είναι κάποιος τόσο πιο πιθανό είναι να ενδώσει στο κακό

Για μένα υπάρχει μια σημαντικότατη διαφορά: "κοινοτοπία" είναι ό,τι συμβαίνει συνήθως, κοινώς, παρ' όλα αυτά κάτι μπορεί να είναι αβαθές, και δίχως ακόμη να είναι κοινό…

Εννοώ ότι, αν πάμε μέχρι τη ρίζα, το κακό δεν είναι ριζικό, δεν έχει βαθύτητα, και είναι ακριβώς για το λόγο αυτό που είναι τόσο τρομερά δύσκολο να συλλάβουμε με τη σκέψη, γιατί σκέφτομαι εξ ορισμού, σημαίνει φτάνω μέχρι τις ρίζες.

Το κακό είναι ένα φαινόμενο της επιφάνειας, και αντί να είναι ριζικό, είναι απλώς ακραίο.

Αντιστεκόμαστε στο κακό όχι παρασυρόμενοι από την επιφάνεια των πραγμάτων, αλλά σταματώντας και ξεκινώντας να σκεφτόμαστε – δηλαδή προσεγγίζοντας μια διάσταση διαφορετική από εκείνη του ορίζοντα της καθημερινής ζωής.

Με άλλα λόγια, όσο πιο ρηχός είναι κάποιος τόσο πιο πιθανό είναι να ενδώσει στο κακό.

Σήμερα είμαι της άποψης πως το κακό δεν είναι ποτέ "ριζικό", αλλά μονάχα ακραίο, και ότι δεν έχει ούτε βαθύτητα ούτε κάποια δαιμονική διάσταση.

Το κακό δύναται να κατακυριεύει τα πάντα και να σαρώνει τον κόσμο ολόκληρο, ακριβώς γιατί διασπείρεται σαν μύκητας.

Το κακό "προκαλεί" τη σκέψη, όπως είπα, γιατί η σκέψη προσπαθεί να αγγίξει το βάθος, να φτάσει στις ρίζες του και από τη στιγμή που καταπιάνεται με το κακό, απογοητεύεται, το εγχείρημα αποβαίνει μάταιο, γιατί δεν βρίσκει τίποτε, γιατί δεν υπάρχει τίποτε να βρει.

Εδώ έγκειται η “ρηχότητα” του.

Μόνο το καλό έχει βαθύτητα και μόνο το αγαθό μπορεί να είναι ριζικό.

Φως και σκιά: Σκιάς όναρ άνθρωπος

«Υπάρχει βαθιά σκιά εκεί όπου υπάρχει πολύ φως» (Γκαίτε).

Ανιχνεύοντας τη βαθύτερη ουσία της πραγματικότητας και διερευνώντας τα μυστικά δώματά της εύκολα διαπιστώνουμε τα ζεύγη των αντιθέτων που τη συνθέτουν. Μερικά από αυτά είναι εμφανή και άλλα δυσδιάκριτα ή αφανή. Ζεύγη που διαχέονται σε όλα τα επίπεδα της υλικής, πνευματικής, ψυχοσυναισθηματικής, κοινωνικής και ηθικής πραγματικότητας: Τέτοια ζεύγη είναι: Ζωή-Θάνατος, Ύλη-Πνεύμα, Καλό-κακό, Ωραίο-Άσχημο, Ελευθερία-Δουλεία, Χαρά-Λύπη, Προοδευτικός-Συντηρητικός, Εγώ-Εμείς, Ανατολή-Δύση, Κρύο-Ζέστη, Μέρα-Νύχτα….

Κυρίαρχη θέση στη δημιουργία αντιθετικών ζευγών κατέχει και το φως. Αυτό είτε ως έννοια είτε με την επιστημονική του εκδοχή αντιπαρατίθεται με το σκοτάδι, το έρεβος, το ζόφο, τη σκιά. Υπάρχουν τα αυτόφωτα ουράνια σώματα (ήλιος…) όπως και τα ετερόφωτα (σελήνη……) Μιλάμε για αυτόφωτους ανθρώπους (οι χαρισματικοί που εκπέμπουν δικό τους φως) αλλά και για ετερόφωτους (είναι αυτοί που δεν έχουν δικό τους φως αλλά φωτίζονται και φωτίζουν με φως που παίρνουν από αλλού.)

«Όταν ο ήλιος του πολιτισμού είναι χαμηλά στον ορίζοντα, ακόμα και οι νάνοι ρίχνουν μεγάλες σκιές» (Καρλ Κράους).

Το φως και το σκοτάδι έχουν ταυτιστεί με αντίστοιχες ιστορικές περιόδους. Ο μεσαίωνας (5ος-15ος αιώνας μ.Χ.) παραπέμπει σε σκοτεινούς χρόνους, όπου κυριαρχούσε η αμάθεια, οι προλήψεις και η παρακμή. Είναι οι αιώνες του πνευματικού σκοταδισμού και του ανορθολογισμού. Αντίθετα, η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός έχουν ταυτιστεί με το φως, αφού άκμασαν οι επιστήμες και στην ερμηνεία των φαινομένων κυριάρχησε η λογική εξήγηση και η απόδειξη (ορθολογισμός).

α. Το Φως και η Αλήθεια

Μεταφορικά το φως βαδίζει παράλληλα με την αλήθεια. Οι ζηλωτές της αλήθειας-σε όλες τις αποχρώσεις της-στοχεύουν στην αποκάλυψή της και στο εκτυφλωτικό της φως. Γνωστή εξάλλου είναι η φράση «να λάμψει η αλήθεια» ή «όλα στο φως». Αντίθετα το ψέμα γειτνιάζει με το σκοτάδι και το κρυφό. Όσοι χρησιμοποιούν το ψέμα στοχεύουν στην απόκρυψη κάποιων στοιχείων με ιδιοτελή κίνητρα. Επειδή το φως αποκαλύπτει και καθιστά εμφανείς όλες τις πλευρές της πραγματικότητας, φοβίζει τους ανθρώπους και ιδιαίτερα εκείνους που γαλουχήθηκαν στην πλάνη, στις ψευδαισθήσεις και στη μονομερή θέαση της πραγματικότητας.

Ο Καμύ διακήρυξε πως «η αλήθεια όπως και το φως, τυφλώνει». Για αυτό πολλοί αποφεύγουν το φως και την αλήθεια. Είναι αυτοί που δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα όπως ακριβώς είναι, αλλά μέσα από τους παραμορφωτικούς φακούς των δογμάτων και των διαφόρων ιδεολογικών.

β. Το σπήλαιο του Πλάτωνα

Ο Πλάτωνας αποτύπωσε με ενάργεια και διεισδυτικότητα τη σχέση του ανθρώπου με το φως που είναι ταυτισμένο με την αλήθεια. Οι δεσμώτες-στο μύθο του σπηλαίου-οχυρωμένοι στο δικό τους σύμπαν (σκιές, σκοτάδι…) φοβούνται να αντικρίσουν το φως του ήλιου (αλήθεια). Οι δεσμώτες είναι οι ακαλλιέργητοι και οι υποτακτικοί που ζουν με το φόβο της αποκάλυψης της πλάνης τους. Το φως το αντιπροσωπεύουν οι πνευματικοί άνθρωποι που είναι ταγμένοι να αφυπνίσουν τους συνανθρώπους τους (δεσμώτες) και όχι να ασκήσουν την εξουσία τους στους ακαλλιέργητους.

Τη σχέση της αλήθειας με το φως διατύπωσε και ο Μένανδρος με το αποφθεγματικό «Άγει δε προς φως την αλήθεια χρόνος». Αλλά και ο Χριστός πρόβαλε εμφαντικά τη σχέση του φωτός με την αλήθεια και την ίδια τη ζωή.

γ. Άνθρωπος και Σκιά

Εκείνη, όμως, η σχέση του φωτός που προκαλεί το ενδιαφέρον του ανθρώπου είναι αυτή με τη σκιά. Βαδίζουν παράλληλα, αφού η σκιά προϋποθέτει το φως και ταυτόχρονα αισθητοποιεί την απουσία του στο «σώμα» της. Στο σώμα της σκιάς ενυπάρχει εκείνο το κομμάτι του όντος που δεν φωτίζεται. Κάθε τι που υφίσταται ως υλική οντότητα έχει και τη σκιά του στο βαθμό που φωτίζεται. Το μηδέν, το κενό, το άυλο δεν παράγουν σκιά και ούτε αναγνωρίζονται από τη σκιά τους.

Το φως έχει ταυτιστεί με τη ζωή και με κάθε πηγή ενέργειας και δύναμης. Αντίθετα, η σκιά έχει δαιμονοποιηθεί και ταυτίστηκε με το θάνατο, τον Άδη και το κακό. Προκαλεί δέος, φόβο και τρόμο. Από τη φύση της η σκιά έχει ένα μυστηριακό χαρακτήρα γι’ αυτό και προκαλεί ανάμεικτα και περίεργα συναισθήματα στον άνθρωπο. Στην προσπάθειά μας να την ορίσουμε εννοιολογικά την αντιμετωπίζουμε ως κάτι που υφίσταται υλικά, τη στιγμή που δεν εμπίπτει στην κατηγορία των πραγμάτων που έχουν υλική ύπαρξη. Η σκιά, δηλαδή, είναι ταυτισμένη με την υλική οντότητα χωρίς να ταυτίζεται σημασιολογικά με αυτή. Για τη δημιουργία της σκιάς ισχύει το σχήμα: Φως-ον-σκιά.

Ωστόσο στενή είναι η σχέση της σκιάς με τον άνθρωπο. Μεταφορικά υποδηλώνει το εφήμερο, τη ματαιότητα και το ευμετάβλητο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Πίνδαρος χαρακτήρισε τον άνθρωπο ως όνειρο σκιάς «επάμεροι˙ τι δε τις; τί δ’ ού τις; σκιάς όναρ άνθρωπος…» (εφήμεροι, τι είναι κανείς και τί δεν είναι; Ίσκιος ονείρου ο άνθρωπος). Η θέση αυτή συμπληρώνει τη θέση του Ομήρου για την περατότητα της ανθρώπινης ζωής «οίη περ φύλλων γενεή, τοίη δε και ανδρών…» (Και των θνητών η γενεά των φύλλων ομοιάζει).

Αλλά και στις διανθρώπινες σχέσεις και δημόσιες υποθέσεις χρησιμοποιείται μεταφορικά η έννοια της σκιάς, εκφράζοντας την απουσία ή την ανάγκη φωτός και διαφάνειας. «Τις σχέσεις μας σκιάζει μία παλιά σύγκρουση» ή «η κυβέρνηση δεσμεύεται να ρίξει άπλετο φως στην υπόθεση για να μην υπάρχουν σκιές που μπορούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα δυσπιστίας…»

Εξίσου γνωστή και η αφοριστική φράση «η σκιά είναι μία ένδειξη του ότι υπάρχω». Υπερβαίνοντας το Καρτεσιανό «cogito, ergo sum» για πολλούς η σκιά είναι δηλωτικό της ύπαρξης, της κίνησης, της ζωής και γενικά της ενότητας του ανθρώπινου όντος.

Η «σκιά, λοιπόν, μας ακολουθεί παντού» ως ακοίμητος φρουρός και βεβαιώνει την παρουσία μας. Μας δεσμεύει, μας ελέγχει αλλά και μας απελευθερώνει από τις δεσμεύσεις της ύλης. Πολλές φορές μας φοβίζει αλλά και μας ενθαρρύνει, γιατί σύμφωνα και με την λαϊκή ρήση «Μη φοβάσαι τις σκιές˙ είναι απόδειξη πως υπάρχει φως».

Όταν πεθαίνουμε, πεθαίνει κι αυτή μαζί μας. Πολλές φορές, όμως, η σκιά μας πλανάται σε χώρους οικείους αλλά και στη συνείδηση ή στη μνήμη των ανθρώπων που μας αγάπησαν πολλοί ή μας μίσησαν.

Η σκιά τον «απόντων» άλλοτε ανακουφίζει την ψυχή μας κι άλλοτε μας τραυματίζει συναισθηματικά.

«Πάντα εμείς το φως και η σκιά…
Πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα
και πάντα εγώ η σκιά που μεγαλώνει» (Οδ. Ελύτης).

Ο γρίφος μιας καίριας επιλογής

Κατά την διάρκεια του βίου μας θα διανοιχθούν πάμπολλοι δρόμοι μπροστά μας που ο καθένας από αυτούς θα προσφέρει την δική του διαδρομή, τους δικούς του ρυθμούς, την δική του επίδραση και τα δικά του αποτελέσματα.

Είναι δεδομένο πως αν και οι επιλογές είναι ποικίλες, κάτι τέτοιο δεν πρέπει να μας θαμπώσει. Τα μονοπάτια σε αυτή την ζωή πάντοτε είναι υπέρογκα και τα περισσότερα από αυτά εύκολα μπορεί να τα διαβεί κανείς εύκολα και δίχως ιδιαίτερες δυσχέρειες.

Ακολουθώντας όμως μια τέτοια διαδρομή θα μας προσφερθούν όλα όσα επιζητούμε;

Το δίλημμα της επιλογής θα ανακύψει αρκετές φορές, κάποιες φορές σε ζητήματα μείζονος και άλλες σε ζητήματα ελάσσονος σημασίας, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν διαφοροποιεί τα δεδομένα της προβληματικής. Το όλο ζήτημα έγκειται στο ποια θα είναι η πιο ουσιαστική διαδρομή, καθώς και στο πως εμείς θα επωφεληθούμε αν ακολουθήσουμε τα χνάρια αυτής.

Θα μπορούσαμε κάλλιστα να παρομοιάσουμε την όλη μας περιγραφή με έναν μύθο από τα χρόνια του Ηρακλή, ο οποίος κάποτε σ’ ένα από τα πολλά του ταξίδια χάθηκε και βρέθηκε μπροστά σε ένα σταυροδρόμι.

Ο ένας δρόμος που ανοιγόταν μπροστά του ήταν αυτός της Τύχης-Κακίας και ο άλλος αυτός της Αρετής. Η απόφαση, βεβαίως, που έλαβε αυτός ο μυθικός ήρωας είναι γνωστή σε όλους μας. Με παρόμοιο τρόπο οφείλουμε να δρούμε κι εμείς, αν θέλουμε στο τέλος αυτής της διαδρομής να δικαιωθούμε, αλλά και να νιώθουμε ηθικοπνευματικά ανώτεροι με την λήψη της ορθότερης απόφασης.

Η λήψη της εκάστοτε απόφασης δεν είναι εύκολη υπόθεση, τουναντίον πρόκειται για μια δύσκολη, απαιτητική, ενώ για κάποιους άλλους συνιστά μια δυσβάσταχτη απόφαση. Απαιτείται ώριμο και ενσυνείδητο φρόνημα, καθώς και πνευματική ρωμαλεότητα. Και οι προαναφερθείσες αρετές κρίνονται απαραίτητες, διότι μόνο αυτές οδηγούν στην Ιθάκη και την Δουλτσινέα.

Η πρώτη διαδρομή του σταυροδρομιού κάνει αισθητή την παρουσία της με έναν εκκωφαντικό, σχεδόν εξωπραγματικό τρόπο. Η έλξη και η ισχύς της ασύγκριτη και «απροσπέλαστη», ενώ στην θέαση της θες να αφεθείς και να παραδοθείς, έχοντας προηγουμένως απαλλαχθεί από οποιαδήποτε αντίρρηση αφού η αφθονία του συνόλου τις κατακρεούργησε. Όπως η ομορφιά των ποταμών αλλοιώνεται όταν χάνονται στην απεραντοσύνη της θαλάσσης, έτσι και οι αρετές χάνονται απ’ τους αδύναμους και τους δειλούς στο κοίταγμα του πρώτου μονοπατιού.

Απ’ την άλλη απλώνεται το δεύτερο μονοπάτι, ή αλλιώς η δεύτερη επιλογή. Στο πρώτο κοίταγμα του είναι απλό, λιτό, δίχως στολίδια και αρώματα, σχεδόν άνοστο. Είναι δρόμος ανηφορικός, κοπιαστικός και από πρώτη όψη σίγουρα αποκρουστικός. Βέβαια, στον τερματισμό της κοπιώδους αυτής διαδρομής αχνοφαίνεται ένα φως, μια μικρή αχτίδα η οποία δίνει ένα άλλο νόημα και μια άλλη χροιά σε αυτό το δυσπρόσιτο μονοπάτι. Ο τολμηρός και ο ηθικοπνευματικά πεπαιδευμένος και καλλιεργημένος θα αψηφήσει τον δρόμο της άνεσης και της ματαιοδοξίας και θα στρέψει το βλέμμα του στον ενάρετο δρόμο, που είναι ο δρόμος του καμάτου, της εργατικότητας και της ευτυχίας. Είναι γλυκύτατοι και άκρως εύγεστοι οι καρποί της πικρής διαδρομής, ποιος έχει όμως το θράσος της πάλης;

Ρεαλιστικά και προπάντων ορθολογιστικά, θα κληθούμε πολλές φορές στην ζωή μας να λάβουμε κρίσιμες αποφάσεις. Πάντοτε η λύση που θα προκρίνουμε πρέπει να είναι λύση ουσίας, που θα παρέχει διδαχές και δεν θα μας επαναπαύει στον κόσμο των πολυάριθμων ευκολιών και ανέσεων, σ’ έναν κόσμο κούφιο που αποκοιμίζει και δεν επαγρυπνεί.

Κίνημα Steampunk: Οι Λάτρεις ενός “'Αλλου” Χωροχρόνου

Από τα τέλη του 1990, το κίνημα Steampunk αντιπροσωπεύει περισσότερα από ένα δημοφιλές δυστοπικό υποείδος στην Κουλτούρα του Φανταστικού.

Κίνημα Steampunk: Οι Λάτρεις ενός “'Αλλου” Χωροχρόνου

Για αρκετούς εκεί έξω, είναι μία πρόταση μόδας, τρόπος ζωής, και ένα πολιτισμικό κίνημα που αρκετές φορές έχει εξαπλωμένες τις κοινωνικές προεκτάσεις, με τις καταβολές του να τοποθετούνται πολύ νωρίτερα από το σημείο στο οποίο διαμορφώθηκε η πραγματική εμφάνιση του Steampunk όπως αναγνωρίζεται σήμερα.

H Margaret Killjoy, Πρώην αρθρογράφος του Online Περιοδικού Steampunk Magazine, σημειώνει πως η κοινωνικο-πολιτική επιρροή που ασκεί το κίνημα του Steampunk είναι αξιοσημείωτη, αν και όπως λέει:

«Δεν πιστεύουμε πως το Steampunk διαθέτει ή θα έπρεπε να διαθέτει μία συγκεκριμένη Κοινωνικο-πολιτική πλατφόρμα, αντίθετα το Steampunk διαθέτει μία μεγάλη και ολοένα αυξανόμενη κοινωνικο-πολιτική σημασία. Δεν ενδιαφερόμαστε για την στενή έννοια της Πολιτικής, αλλά πιστεύουμε πως η κουλτούρα του Steampunk και γενικότερα όλες οι υποκουλτούρες θα μπορούσαν να επηρεάζουν στο μέγιστο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε αλλά και οργανώνουμε την κοινωνία μας.»

Έτσι με τις μεγάλες επιρροές του κινήματος, αποτελεί έκπληξη το κατά πόσο έχει επηρεάζει την Λογοτεχνία και τα άλλα είδη της τέχνης το Steampunk. Το πρώτο Συνέδριο του Κινήματος πραγματοποιήθηκε το 2006, και η ίδια η λέξη κατοχυρώθηκε στον Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης πρόσφατα. Κι όμως ακόμα το κίνημα και οι προεκτάσεις τους δεν έχουν γίνει ευρέως γνωστές.

Τι είναι τελικά το Steampunk;

Ο Όρος Steampunk προέρχεται από τα Μυθιστορήματα Επιστημονικής Φαντασίας και οφείλεται στον Συγγραφέα Kevin Jeter που τον χρησιμοποίησε για να διαχωρίσει τον εαυτό του αλλά και συντρόφους του Συγγραφείς από τους Λάτρεις της Φουτουριστικής Υποκουλτούρας Κυβερνοπάνκ (Το κίνημα Cyberpunk, για το οποίο θα αφιερώσουμε άρθρο στην συνέχεια) όπως ο William Gibson. Το Steampunk σχεδόν αμέσως μεγάλωσε και υιοθέτησε το δικό του οπτικό στύλ και την δική του Φιλοσοφία που αφορά την μίξη του παλιού και του Νέου, συνδυάζοντας την χρησιμότητα της Σύγχρονης τεχνολογίας με τον αισθητικό σχεδιασμό και την Φιλοσοφία της Βικτοριανής Εποχής.

Κατά μία επιπόλαιη έννοια, φαίνεται σαν ένας τρόπος να προσδώσεις στην προσωπική σου Τεχνολογλία ένα Goth λουκ. Φαντάσου τον προσωπικό σου Υπολογιστή μεταμφιεσμένο σε μία παμπάλαιη γραφομηχανή. Είναι ένας εξ’ολοκλήρου βαθύτερος νέος τρόπος αντίληψης και ύπαρξης. Καθώς και μία χρωματιστή διαμαρτυρία ενάντια στην ανυποχώρητη εξέλιξη της ίδιας της τεχνολογίας. Το Steampunk είναι ένα κίνημα που εισχώρησε μέσα σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς: Από την Μόδα στον Κινηματογράφο, την Εσωτερική Διακόσμηση και τα Video Games.

Βέβαια το όλο λουκ του Steampunk προυπήρξε του ίδιου του όρου. Βικτωριανές High Tech επιρροές μπορούν να βρεθούν στην μεταφορά του Περίφημου «Ο Γύρος του κόσμου σε 80 Μέρες» του Ι. Βερν από την Ντίσνεϊ το 50 και το 60, αλλά και στο «20.000 Λεύγες κάτω από την θάλασσα». Πιο πρόσφατα, οι Δημιουργοί της Maverick όπως οι Terry Gilliam, Tim Burton και Alan Moore πήραν το Στυλ και το υιοθέτησαν σε ταινίες όπως οι «Βαρόνος Μυνχάουζεν» και «Η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων» αλλά και σε κόμικ όπως το «The League Of Extraordinary Gentlemen».

Το κίνημα Steampunk έχει επηρεάσει ακόμη περισσότερο τον σχεδιασμό προϊόντων, επαναφέροντας στο προσκήνιο την αγάπη για τα «παλιομοδίτικα» υλικά. Χαλκός και μπρούτζος, ξύλο και γυαλί, μηχανικές κατασκευές και επιγραφές. Μέσα στην κουλτούρα του κινήματος εμφανίζεται η αγάπη για την ανακύκλωση και την αγάπη προς το παλιό, το επιδιορθωμένο και το ατελές. Πλέον εκατοντάδες τέτοια αντικείμενα μπορούν να γίνουν δικά σου: από τραπέζια έως ρολόγια, αποδεικνύοντας Τα προϊόντα Steampunk γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή.

Το Steampunk Λουκ έχει αρχίσει να επηρεάζει ακόμη και τον Ρουχισμό. Τα ρούχα του κινήματος σαφώς και παραπέμπουν στο λουκ της Βικτοριανής εποχής – Εξερευνητές, στρατιώτες, κοντέσες, λόρδοι και πόρνες, όλα στυλ που θα τα δεις φορεμένα από τους λάτρες του Steampunk.

Εντωμεταξύ, τηλεοπτικές σειρές σαν το Sherlock Holmes του BBC και το Αμερικανικό Θρίλερ Warehouse 13 ίσως οφείλουν αρκετά στο Steampunk στυλ, αφού συνδύασαν την μίξη του 19ου και 21ου αιώνα, όπως έπραξαν και οι τελευταίες ταινίες του Harry Potter. Υπάρχουν επίσης αρκετά Steampunk παιχνίδια, όπως το Bioshock που αποτυπώνει ένα υποθαλάσσιο δυστοπικό κόσμο ανάλογης αισθητικής, αλλά και την σειρά Syberia.

Το κίνημα Steampunk φαίνεται πως εκφράζει και ένα μεγάλο ενδιαφέρον στο Παραφυσικό, τον Πνευματισμό και το Απόκρυφο. Η Hasbro έβγαλε στην κυκλοφορία έναν Πίνακα Ουιτζα που φέγγει στο σκοτάδι, και οι αναφορές του Κινήματος στην Μαγεία ολοένα και πληθαίνουν.

Μπορεί να φαίνεται αντίθετο στην κοινή λογική το γεγονός πως η Βικτοριανή εποχή θα διαμόρφωνε τις συνειδήσεις των νέων παιδιών που μεγάλωσαν σε μία κοινωνία γεμάτη τεχνολογία και Γκάτζετ. Στην πραγματικότητα όμως αφού γεννήθηκαν σε μία εποχή γεμάτη νέες ελευθερίες, όπου τα όρια συνεχώς θολώνουν, και απο γονείς που δεν περιορίζουν την ελευθερία αυτή με προκαταλήψεις και περιορισμούς, φαίνεται λογικός ο πειραματισμός σε «νέες» φαντασιακές πραγματικότητες . Αρκετοί έτσι στρέφονται σε εποχές, μόδες και κινήματα τέτοιου είδους. Η Ηλικία επίσης είναι μυστηριώδης, με τα φανταχτερά ρούχα και τις στολές, ειδικότερα από νεότερους που αποκτούν όλο και πιο ρετρό ενδιαφέροντα.

Το ρετρό Στυλ του κινήματος δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην Βικτοριανή εποχή. Τα στυλ διαφέρουν από το 19ο και 20ο Αιώνα. Ένα από τα δημοφιλέστερα λουκ είναι αυτό της Εντουαρτιανής Εποχής, όπου τα ρούχα μοιάζουν σαν και αυτά της σειράς Downton Abbey, με αερόπλοια και ιπτάμενα κυάλια να βρίσκονται σε αυτή την πραγματικότητα που συνδυάζεται από το παρόν και το μέλλον . Άλλοι επιλέγουν να ντύνονται σαν άνθρωποι του Μέλλοντος, λαμβάνοντας έμπνευση από τα Δυστοπικά Sci-Fi φιλμ που δείχνουν μετα-αποκαλυπτικές κοινωνίες που έχουν να αντιμετωπίσουν την Διαταραγμένη Τεχνολογία που εναντιώνεται στον Άνθρωπο, όπως το Blade Runner, την Τριλογία Matrix και το Mad Max.

Όποια Εποχή και αν διαλέξουν, οι Steampunk έχουν κοινά ενδιαφέροντα: Όλοι αγαπούν την Τεχνολογία μεταμορφωμένη με ένα ρετρό τρόπο, αγαπούν το DIY, τον ρομαντισμό και την σταθερότητα του παρελθόντος. Και επιλέγουν να δημιουργήσουν μία δική τους – παράλληλη – πραγματικότητα, ώστε να ξεφύγουν από ένα ανιαρό και πεζό παρόν.

Χρειαζόμαστε πάντα αληθινές στενές σχέσεις με άλλα ώριμα πρόσωπα για τη διαρκή μας ανάπτυξη

Η απομόνωση είναι μια εκφοβιστική έννοια για τα περισσότερα άτομα. Έχουμε βαθειά ανάγκη για συντροφικότητα, για τη δημιουργία σχέσεων. Έχουμε μια ισχυρή φυσική τάση για αισθησιακή και σεξουαλική ικανοποίηση. Χρειαζόμαστε στοργή, βοήθεια, ενθάρρυνση και αγάπη.

Είμαστε λοιπόν αντιμέτωποι με την επιλογή, είτε να μπούμε σε στενή σχέση, πράγμα που απαιτεί ένα βαθμό παραίτησης και αναπροσαρμογής από τον αποκτηθέντα εαυτό, είτε να απομονωθούμε. Η τελευταία εκλογή είναι πολύ βαρειά και απειλητική. Οι περισσότεροι θα επιλέξουν τις στενές σχέσεις με οποιοδήποτε αντίτιμο -γιατί η εναλλακτική λύση είναι η μοναξιά.

Χρειαζόμαστε πάντα τους άλλους για τη διαρκή μας ανάπτυξη και επιβεβαίωση. Η αληθινή στενή σχέση είναι μια θετική ισχύς μόνον αν είναι ο συνδυασμός δυνάμεων και ενέργειας με άλλα ώριμα πρόσωπα για τη συνεχή ανάπτυξη και των δύο. Είναι μια σκόπιμη παραίτηση ορισμένων πλευρών του αυτόνομου εαυτού κάποιου, με την επιθυμία να πάρει περισσότερα. Μέσα, κύρια, από τη στενή σχέση, τη διαρκή συντροφικότητα μπορούμε να δούμε τον γνήσιο κόσμο ενός άλλου ανθρώπου και να έχουμε μια γνήσια αντανάκλαση του δικού μας. Για το λόγο αυτό είναι τόσο εύκολο να αγαπάμε περιστασιακούς φίλους και τόσο δύσκολο να αγαπάμε εραστές. Η επένδυσή μας σ’ ένα φίλο είναι πολύ λιγότερο αποκαλυπτική και απαιτητική από εκείνη σ’ ένα σύντροφο στη ζωή μας, και επίσης, μακροπρόθεσμα, πολύ λιγότερο αποδοτική στην ανταμοιβή της για την ανάπτυξη.

Διαφορετικοί βαθμοί οικειότητας μπορούν να βρεθούν σε μια ποικιλία σχέσεων στο ξεκίνημά τους, που ικανοποιούν διάφορες ανάγκες οικειότητας, από περιστασιακές κοινωνικές και σεξουαλικές σχέσεις μέχρι βαθειές και παρατεταμένες φιλίες και προσπάθειες δημιουργίας μιας μόνιμης ένωσης, όπως ο γάμος. Οι περιστασιακές σχέσεις και φιλίες μπορούν να δώσουν στο άτομο την ευκαιρία σύντομων κοινών εμπειριών και την ανταλλαγή πληροφοριών, συναισθημάτων και ιδεών που μπορούν ν’ αποτελέσουν τον αντίποδα των συναισθημάτων απομόνωσης και πλήξης. Μελέτες όμως έχουν δείξει ότι μόνον οι στενές σχέσεις που εκτείνονται πέραν της κοινωνικότητας και προσφέρουν τις προϋποθέσεις για παρατεταμένη συντροφικότητα, όπως η συμβίωση ή ο γάμος, μπορούν να μας δώσουν το πιο παραγωγικό αναπτυξιακό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας και να εκφραζόμαστε ελεύθερα σ’ ένα αξιόπιστο, ασφαλές, δεκτικό, ενθαρρυντικό και έμπιστο περιβάλλον. Μας δίνουν την πιο ζωτική προϋπόθεση για να ξεπεράσουμε τη μοναξιά, να αναλάβουμε και να εξερευνήσουμε την ανθρώπινη εμπειρία χωρίς φόβο και παραλογισμό.

Λέγεται συχνά ότι η καλύτερη ένδειξη της ωριμότητάς μας βρίσκεται στην ικανότητά μας να δημιουργούμε αναπτυσσόμενες, γεμάτες και διατηρούμενες σχέσεις. Όπως παρατηρεί ο Έριχ Φρομ, “Ο ώριμος άνθρωπος βρίσκει τον εαυτό του και τις ρίζες του μόνο σε δημιουργική σχέση με τον κόσμο και την αίσθηση της ενότητας με όλους τους ανθρώπους και τη φύση”.

“Πλαγίως” ξαναγράφεται η (385 εκατομμυρίων ετών) ιστορία του σεξ

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ανακάλυψαν τις απαρχές της συνουσίας και τα αρχαιότερα γεννητικά όργανα, που επέτρεψαν σε δύο οργανισμούς να κάνουν σεξ με διείσδυση του αρσενικού μορίου στο θηλυκό, αν και όχι ακριβώς με τον τρόπο που το φανταζόμαστε. Η ανακάλυψη οδηγεί στο να ξαναγραφτεί η πανάρχαια ιστορία του σεξ στον πλανήτη μας.

Η «πρωτιά» συνέβη ανάμεσα σε ψάρια (πλακόδερμα) που ζούσαν πριν από περίπου 385 εκατομμύρια χρόνια.

Η σεξουαλική πράξη κατά πάσα πιθανότητα γινόταν κάπως ασυνήθιστα, με το πλαϊνό μέρος και των δύο συντρόφων, καθώς το αρσενικό γεννητικό όργανο ήταν ένα οστό σε σχήμα αγγλικού γράμματος L, ενώ το θηλυκό ψάρι διέθετε μια μικρή ανατομική δομή στο πίσω μέρος του, δύο μικρά οστά, ανάμεσα στα οποία «κλείδωνε» το αρσενικό μόριο που μετέφερε το σπέρμα

Τα πλακόδερμα είναι οι αρχαιότεροι σπονδυλωτοί πρόγονοι των ανθρώπων. Μετά από μακρά εξέλιξη 70 εκατ. ετών, εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς πριν από περίπου 360 εκατ. χρόνια.

Σημερινά ανατομικά χαρακτηριστικά όπως τα σαγόνια, τα δόντια και τα δύο ζεύγη άκρων για πρώτη φορά εμφανίστηκαν στα πλακόδερμα, που πήραν το όνομά τους από το γεγονός ότι διέθεταν μια εξωτερική οστέινη «πανοπλία» για να προστατεύονται στα επικίνδυνα νερά όπου κυκλοφορούσαν.

Οι ερευνητές από πολλές χώρες, με επικεφαλής τον καθηγητή παλαιοντολογίας Τζον Λονγκ του Πανεπιστημίου Φλίντερς της Αδελαϊδας της Αυστραλίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Nature, σύμφωνα με το BBC, τα πρακτορεία Reuters και Γαλλικό και το New Scientist, δήλωσαν ότι ουσιαστικά επρόκειτο για μια τυχαία ανακάλυψη.

Όπως ανακοίνωσαν, μελετώντας απολιθώματα ξεχασμένα σε διάφορα παλαιοντολογικά μουσεία ανά τον κόσμο, ανακάλυψαν πως το ψάρι Microbrachius dicki, μήκους οκτώ εκατοστών, το οποίο ζούσε σε αρχαίες λίμνες στη σημερινή Σκωτία, στην Εσθονία και στην Κίνα, είναι το πρώτο γνωστό ζώο που εγκατέλειψε την έως τότε πρακτική της εξωτερικής γονιμοποίησης (εκτόξευση σπερματοωαρίων και ωαρίων στο νερό, όπου γονιμοποιούνται), για να υιοθετήσει την πρακτική της εσωτερικής γονιμοποίησης μέσω διείσδυσης του ενός γεννητικού οργάνου στο άλλο.

Πιο απλά, το εν λόγω ψάρι εφηύρε το σεξ!

«Προσδιορίσαμε το συγκεκριμένο σημείο της εξέλιξης, όπου άρχισε η καταγωγή της εσωτερικής γονιμοποίησης σε όλα τα ζώα. Πρόκειται για πραγματικά μεγάλο βήμα», δήλωσε ο κ. Λονγκ και πρόσθεσε ότι, όπως φαίνεται από την ιδιόμορφη ανατομία των πρώτων αυτών γεννητικών οργάνων, τα ψαράκια έπρεπε να κάνουν περίεργες χορευτικές «πιρουέτες» κατά τη συνουσία τους.

«Δεν θα μπορούσαν να το κάνουν στην τυπική ‘ιεραποστολική’ στάση. Η πρώτη-πρώτη πράξη της συνουσίας θα έγινε σε πλαϊνή στάση», πρόσθεσε, ενώ διευκρίνισε ότι το σχήματος L όργανο του αρσενικού ήταν δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το μήκος του ζώου.

Το αξιοπερίεργο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι ότι αυτή η πρώτη προσπάθεια εσωτερικής γονιμοποίησης μέσω σεξ εγκαταλείφθηκε στη συνέχεια, στην πορεία της εξέλιξης, καθώς τα ψάρια επέστρεψαν στην πρακτική της εξωτερικής γονιμοποίησης στο νερό. Χρειάστηκαν να περάσουν 20 έως 40 εκατομμύρια ακόμη χρόνια, έως ότου η εσωτερική γονιμοποίηση υιοθετηθεί ξανά από τους προγόνους των καρχαριών και των σαλαχιών – και αυτή τη φορά όχι σε πλαϊνή στάση.

ΚΙΡΚΕΓΚΑΡΝΤ: Φιλοσοφία του ανθρώπινου ατόμου

ΚΙΡΚΕΓΚΑΡΝΤ: Η ανακάλυψη του αληθινού ατόμου

§1

Το ερώτημα: Το ανθρώπινο άτομο έχει μεγαλύτερη αξία ή το είδος; Η συγκεκριμένη εκάστοτε ατομική ύπαρξη τίθεται πάνω από τη γενικότητα, από την καθολικότητα ή το αντίστροφο; Με βάση τη δυναμική του ερωτήματος, από την αρχαία εποχή έως και σήμερα έχει αναπτυχθεί ένας πλούσιος, όχι σπάνια αντιθετικός, φιλοσοφικός προβληματισμός χωρίς αρχή και τέλος. Αυτό δείχνει ότι η ουσία του ατόμου δεν είναι κάτι το αυτονόητο και προφανές. Απασχολεί σοβαρά τη φιλοσοφία και κάθε αντίστοιχη θεώρηση αποτελεί έναν σχετικό, όχι απόλυτο οδοδείκτη. Το να καταλαβαίνουμε νωρίς τον προορισμό μας, το να βρίσκουμε την αλήθεια που προσιδιάζει σε μας, την ιδέα που μας «κατευθύνει προς ένα αστέρι» (Χάιντεγκερ), όλα αυτά είναι στοιχεία που δεν αντιπροσωπεύουν τα πράγματα, την εξωτερική πραγματικότητα, αλλά τη μοναδικότητα της ατομικότητάς μας, την οντολογική μας συνθήκη και συνδέονται με μια καθορισμένη εκάστοτε μαρτυρία ζωής.

§2

Μια τέτοια μαρτυρία ζωής είναι ο ίδιος ο Κίρκεγκαρντ (1813–1855). Τι μαρτυρεί η ζωή του; Πως είχε μαζέψει όλη την καταιγίδα, τη σχετική με τον αφανισμό της ανθρώπινης-ατομικής ύπαρξης. Η ανθρώπινη ύπαρξη κινδυνεύει καθημερινά να αφανιστεί μέσα στην ανεξέλεγκτη εξωτερικότητα. Η ζωή μας είναι παγιδευμένη στη διχαστική και πολωτική αντίθεση υποκειμενικότητας και αντικειμενικότητας. Ο Χέγκελ επιχείρησε να υπερβεί αυτή την αντίθεση μέσα από τον διαλεκτικό Λόγο του πνεύματος, του απόλυτου: η αλήθεια είναι το όλο. Ο Κίρκεγκαρντ επιδίδεται σε έναν ενδοσκοπικό συλλογισμό γύρω από το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης: ο άνθρωπος δεν προορίζεται να είναι οικονομικό μέγεθος, εξάρτημα μηχανών και μηχανισμών, υπήκοος ενός σιδερόφρακτου συστήματος του κόσμου. Απεναντίας ανάγει την ουσία του στο άτομο, μέσα από το οποίο πρέπει να περάσει η ιστορία, ο χρόνος, ο ανθρώπινος κόσμος ως ολότητα.

§ 3

Ο Κίργκεγκαρντ τοποθετεί τον εαυτό του μέσα στην αγωνία, έτσι όπως τη βίωνε ως αγωνία έναντι στο μηδέν και έναντι στο υπάρχειν. Τον διαχώριζε από το Εγώ άλλων φιλοσόφων που ύψωναν/υψώνουν συστήματα για θέα και όχι για οίκηση. Όπως έλεγε, δεν ωφελεί να κτίζει κανείς λαμπρά οικοδομήματα, όπως κάνουν οι φιλόσοφοι, και να μένει σε καλύβα. Με αυτό ήθελε να πει ότι πρέπει να οικούμε την αλήθεια άμεσα, βιωματικά και όχι να ομιλούμε αφηρημένα για αυτή. Πρέπει να έχουμε κοινό πεπρωμένο με την αλήθεια, να γινόμαστε οι ίδιοι αλήθεια. Αλλά ποια αλήθεια; Εκείνη του ζην όχι ως μιας βιολογικής διαπόρευσης, αλλά ως υποστασιακής εγρήγορσης, ως υψηλής αυτοσυνειδησίας, ως υπόστασης που τείνει διαρκώς να υπερβαίνει τον εαυτό της ως προφάνεια, ως αντι-κειμενικότητα. Η αλήθεια επομένως, για τον φιλόσοφο, δεν αφορά σε κάποιο διανοητικό, ιδεολογικό ή κοσμοθεωρητικό σχήμα που καθιστά το άτομο αντι-κείμενο, πράγμα, αλλά στον εαυτό της ως εκείνον τον εαυτό που το ανθρώπινο άτομο καλείται κάθε φορά να προτάσσει ως αίτημα ζωής.

ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (409a-410c)

[409a] Δικαστὴς δέ γε, ὦ φίλε, ψυχῇ ψυχῆς ἄρχει, ᾗ οὐκ ἐγχωρεῖ ἐκ νέας ἐν πονηραῖς ψυχαῖς τεθράφθαι τε καὶ ὡμιληκέναι καὶ πάντα ἀδικήματα αὐτὴν ἠδικηκυῖαν διεξεληλυθέναι, ὥστε ὀξέως ἀφ᾽ αὑτῆς τεκμαίρεσθαι τὰ τῶν ἄλλων ἀδικήματα οἷον κατὰ σῶμα νόσους· ἀλλ᾽ ἄπειρον αὐτὴν καὶ ἀκέραιον δεῖ κακῶν ἠθῶν νέαν οὖσαν γεγονέναι, εἰ μέλλει καλὴ κἀγαθὴ οὖσα κρινεῖν ὑγιῶς τὰ δίκαια. διὸ δὴ καὶ εὐήθεις νέοι ὄντες οἱ ἐπιεικεῖς φαίνονται καὶ εὐεξαπάτητοι [409b] ὑπὸ τῶν ἀδίκων, ἅτε οὐκ ἔχοντες ἐν ἑαυτοῖς παραδείγματα ὁμοιοπαθῆ τοῖς πονηροῖς.Καὶ μὲν δή, ἔφη, σφόδρα γε αὐτὸ πάσχουσι.
Τῷ τοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, οὐ νέον ἀλλὰ γέροντα δεῖ τὸν ἀγαθὸν δικαστὴν εἶναι, ὀψιμαθῆ γεγονότα τῆς ἀδικίας οἷόν ἐστιν, οὐκ οἰκείαν ἐν τῇ αὑτοῦ ψυχῇ ἐνοῦσαν ᾐσθημένον, ἀλλ᾽ ἀλλοτρίαν ἐν ἀλλοτρίαις μεμελετηκότα ἐν πολλῷ χρόνῳ διαισθάνεσθαι οἷον πέφυκε κακόν, ἐπιστήμῃ, οὐκ [409c] ἐμπειρίᾳ οἰκείᾳ κεχρημένον.
Γενναιότατος γοῦν, ἔφη, ἔοικεν εἶναι ὁ τοιοῦτος δικαστής.
Καὶ ἀγαθός γε, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὃ σὺ ἠρώτας· ὁ γὰρ ἔχων ψυχὴν ἀγαθὴν ἀγαθός. ὁ δὲ δεινὸς ἐκεῖνος καὶ καχύποπτος, ὁ πολλὰ αὐτὸς ἠδικηκὼς καὶ πανοῦργός τε καὶ σοφὸς οἰόμενος εἶναι, ὅταν μὲν ὁμοίοις ὁμιλῇ, δεινὸς φαίνεται ἐξευλαβούμενος, πρὸς τὰ ἐν αὑτῷ παραδείγματα ἀποσκοπῶν· ὅταν δὲ ἀγαθοῖς καὶ πρεσβυτέροις ἤδη πλησιάσῃ, ἀβέλτερος [409d] αὖ φαίνεται, ἀπιστῶν παρὰ καιρὸν καὶ ἀγνοῶν ὑγιὲς ἦθος, ἅτε οὐκ ἔχων παράδειγμα τοῦ τοιούτου. πλεονάκις δὲ πονηροῖς ἢ χρηστοῖς ἐντυγχάνων σοφώτερος ἢ ἀμαθέστερος δοκεῖ εἶναι αὑτῷ τε καὶ ἄλλοις.
Παντάπασι μὲν οὖν, ἔφη, ἀληθῆ.
Οὐ τοίνυν, ἦν δ᾽ ἐγώ, τοιοῦτον χρὴ τὸν δικαστὴν ζητεῖν τὸν ἀγαθόν τε καὶ σοφόν, ἀλλὰ τὸν πρότερον· πονηρία μὲν γὰρ ἀρετήν τε καὶ αὑτὴν οὔποτ᾽ ἂν γνοίη, ἀρετὴ δὲ φύσεως παιδευομένης χρόνῳ ἅμα αὑτῆς τε καὶ πονηρίας ἐπιστήμην [409e] λήψεται. σοφὸς οὖν οὗτος, ὥς μοι δοκεῖ, ἀλλ᾽ οὐχ ὁ κακὸς γίγνεται.
Καὶ ἐμοί, ἔφη, συνδοκεῖ.
Οὐκοῦν καὶ ἰατρικήν, οἵαν εἴπομεν, μετὰ τῆς τοιαύτης δικαστικῆς κατὰ πόλιν νομοθετήσεις, αἳ τῶν πολιτῶν σοι [410a] τοὺς μὲν εὐφυεῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχὰς θεραπεύσουσι, τοὺς δὲ μή, ὅσοι μὲν κατὰ σῶμα τοιοῦτοι, ἀποθνῄσκειν ἐάσουσιν, τοὺς δὲ κατὰ τὴν ψυχὴν κακοφυεῖς καὶ ἀνιάτους αὐτοὶ ἀποκτενοῦσιν;
Τὸ γοῦν ἄριστον, ἔφη, αὐτοῖς τε τοῖς πάσχουσιν καὶ τῇ πόλει οὕτω πέφανται.
Οἱ δὲ δὴ νέοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, δῆλον ὅτι εὐλαβήσονταί σοι δικαστικῆς εἰς χρείαν ἰέναι, τῇ ἁπλῇ ἐκείνῃ μουσικῇ χρώμενοι ἣν δὴ ἔφαμεν σωφροσύνην ἐντίκτειν.
Τί μήν; ἔφη.
[410b] Ἆρ᾽ οὖν οὐ κατὰ ταὐτὰ ἴχνη ταῦτα ὁ μουσικὸς γυμναστικὴν διώκων, ἐὰν ἐθέλῃ, αἱρήσει, ὥστε μηδὲν ἰατρικῆς δεῖσθαι ὅτι μὴ ἀνάγκη;
Ἔμοιγε δοκεῖ.
Αὐτά γε μὴν τὰ γυμνάσια καὶ τοὺς πόνους πρὸς τὸ θυμοειδὲς τῆς φύσεως βλέπων κἀκεῖνο ἐγείρων πονήσει μᾶλλον ἢ πρὸς ἰσχύν, οὐχ ὥσπερ οἱ ἄλλοι ἀθληταὶ ῥώμης ἕνεκα σιτία καὶ πόνους μεταχειριεῖται.
Ὀρθότατα, ἦ δ᾽ ὅς.
Ἆρ᾽ οὖν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὦ Γλαύκων, καὶ οἱ καθιστάντες [410c] μουσικῇ καὶ γυμναστικῇ παιδεύειν οὐχ οὗ ἕνεκά τινες οἴονται καθιστᾶσιν, ἵνα τῇ μὲν τὸ σῶμα θεραπεύοιντο, τῇ δὲ τὴν ψυχήν;
Ἀλλὰ τί μήν; ἔφη.
Κινδυνεύουσιν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀμφότερα τῆς ψυχῆς ἕνεκα τὸ μέγιστον καθιστάναι.
Πῶς δή;
Οὐκ ἐννοεῖς, εἶπον, ὡς διατίθενται αὐτὴν τὴν διάνοιαν οἳ ἂν γυμναστικῇ μὲν διὰ βίου ὁμιλήσωσιν, μουσικῆς δὲ μὴ ἅψωνται; ἢ αὖ ὅσοι ἂν τοὐναντίον διατεθῶσιν;
Τίνος δέ, ἦ δ᾽ ὅς, πέρι λέγεις;

***

[409a] Ενώ απεναντίας, φίλε μου, ο δικαστής κυβερνά με την ψυχή την ψυχή, που δεν της είναι συχωρεμένο να ανατρέφεται από νέα και να σχετίζεται με διεφθαρμένες ψυχές, ούτε να ᾽χει κι η ίδια διαπράξει και περάσει απ᾽ όλα τα αδικήματα, ώστε να μπορεί μεμιάς από τα δικά του να μαντεύει και του άλλου τα αδικήματα, όπως ο γιατρός από τις δικές του κι ενός άλλου κορμιού τις αρρώστιες· αλλά καθαρή πρέπει να ᾽ναι από νέα και ανέγγιχτη από κάθε διαφθορά, ώστε να μπορεί, τέλεια καθώς θα είναι, να κρίνει με ασφάλεια τα δίκαια. Γι᾽ αυτό και οι χρηστοί άνθρωποι φαίνονται, όταν είναι νέοι, ευήθεις κι εύκολα μπορεί να τους απατούν [409b] οι άδικοι, επειδή δεν έχουν [409c] από τη δική του την πείρα αλλά από την επιστημονική της μελέτη, τί φοβερό κακό είναι.
Αυτός πραγματικώς θα είναι ο αληθινός δικαστής.
Μα και ο καλός δικαστής, που ρωτούσες· γιατί εκείνος που έχει καλή ψυχή είναι και καλός. Ενώ ο τετραπέρατος εκείνος, που υποπτεύεται παντού το κακό, που έχει περάσει ο ίδιος απ᾽ όλες τις αδικίες και πανουργίες και περηφανεύεται πως είναι ξεσκολισμένος σ᾽ αυτά, όταν έχει να κάμει με όμοιούς του ανθρώπους, φαίνεται πραγματικώς τετραπέρατος, επειδή τον κάνουν προσεκτικό τα δικά του τα παραδείγματα που έχει μέσα του· όταν όμως βρεθεί με ανθρώπους χρηστούς και προχωρημένους πια στην ηλικία, τότε δείχνει [409d] όλη του την ανικανότητα, γιατί είναι δύσπιστος και εκεί που δεν πρέπει και δεν γνωρίζει τί είναι τα χρηστά ήθη, αφού δεν έχει τέτοια παραδείγματα μέσα του. Επειδή όμως βρίσκει μπρος του πιο πολλούς πάντα πονηρούς παρά χρηστούς, γι᾽ αυτό περνά περισσότερο για σοφός παρά για αμαθής, και το πιστεύει κι ο ίδιος και άλλοι πολλοί.
Πέρα και πέρα είν᾽ αλήθεια όλ᾽ αυτά.
Δεν πρέπει λοιπόν να είναι τέτοιος ο σοφός και αγαθός δικαστής που ζητούμε, αλλά σαν και κείνο τον πρώτο που είπαμε· επειδή η πονηρία δεν μπορεί να γνωρίσει την αρετή μα ούτε και τον ίδιο τον εαυτό της· ενώ η έμφυτη αρετή, όσο εκπαιδεύεται, με τον καιρό θ᾽ αποκτήσει και του εαυτού της και της πονηρίας συγχρόνως την επιστημονική [409e] γνώση. Ώστε αυτός μου φαίνεται πως θα είναι ο σοφός, και όχι ο άλλος εκείνος ο κακός.
Κι εγώ συμφωνώ σ᾽ αυτό.
Δε θα νομοθετήσεις λοιπόν στην πολιτεία μας τέτοιαν ιατρική και δικαστική, που να θεραπεύουν [410a] μόνο εκείνους που έχουν από φυσικού τους γερά σώματα και ψυχές, ενώ τους άλλους, που δεν έχουν τέτοια σώματα, θα τους αφήνουν να πεθαίνουν, και θα καταδικάζουν σε θάνατο όσους έχουν ψυχές διεφθαρμένες και αθεράπευτες;
Αυτό αποδείχτηκε πως είναι το καλύτερο και για τους ίδιους τους άρρωστους και για την πολιτεία.
Είναι λοιπόν φανερό πως οι νέοι μας αναθρεμμένοι με την απλή εκείνη μουσική, που είπαμε πως γεννά μέσα τους τη σωφροσύνη, θα το έχουν για ντροπή τους να λαβαίνουν την ανάγκη δικαστών.
Πώς όχι;
[410b] Αν λοιπόν εκείνος που έχει τέτοια μουσική μόρφωση, θελήσει ν᾽ ακολουθήσει τα ίδια αυτά ίχνη και για τη γυμναστική, δεν θα προτιμήσει να μη χρειαστεί ποτέ του γιατρό, εκτός σε απόλυτη ανάγκη;
Μου φαίνεται.
Ώστε θα υποβάλλεται στα γυμνάσια και τους κόπους με το σκοπό να τονώσει την ψυχική του δύναμη περισσότερο και όχι τη σωματική, όπως οι άλλοι οι κοινοί αθληταί που μόνο για να αυξήσουν τη δύναμη του κορμιού των υποβάλλονται σε ορισμένη δίαιτα και ασκήσεις.
Πολύ σωστά.
Έτσι λοιπόν και εκείνοι που ορίζουν [410c] να εκπαιδεύονται οι νέοι με μουσική και γυμναστική το κάνουν όχι για το λόγο που φαντάζονται μερικοί, για να μορφώνουν δηλαδή με τη μια το σώμα και με την άλλη την ψυχή;
Αλλά για τί άλλο;
Μα σα να μου φαίνονται πως όρισαν και τις δυο για χάρη της ψυχής το περισσότερο.
Πώς αυτό;
Δεν παρατήρησες ποιά διάθεση παίρνει ο χαρακτήρας εκείνων που σ᾽ όλη τους τη ζωή καταγίνονται αποκλειστικά με τη γυμναστική, χωρίς να γευτούν διόλου από μουσική μόρφωση; ή και όταν συμβαίνει το εναντίο;
Για τί πράγμα λες;