Η Πολιτεία του Σπινόζα – Η Λογική στην Εξουσία

Ο Μπαρούχ Σπινόζα γεννήθηκε στο Άμσταρνταμ το 1632 και πέθανε 44 ετών στη Χάγη, μάλλον από φυματίωση.

Ο Σπινόζα που διαβάζουμε στο έργο «Πολιτεία – Πολιτική Πραγματεία» δεν είναι ο αφαιρετικός μεταφυσικός της «Ηθικής», αλλά ένας οξύνους πολιτικός στοχαστής που απευθύνεται σε προβλήματα της εποχής του.

Προβάλλει εδώ τη λογική σαν τον κατεξοχήν οδηγό οργάνωσης και διακυβέρνησης του κράτους. Ακόμα κι αν το πολίτευμα είναι η βασιλεία, πρέπει να ακολουθεί της επιταγές της λογικής, ειδάλλως σφάλλει, και αν η Πολιτεία δεν έχει νόμους που συνάδουν με τους φυσικούς νόμους της λογικής, πρέπει να βλέπουμε σ’ αυτήν όχι κάτι που ανήκει στη φύση, αλλά μια χίμαιρα. (4.4)

Αν πούμε πως η Πολιτεία έχει δικαίωμα να διατάξει τους πολίτες να κάνουν αυτό που η ανθρώπινη φύση αποστρέφεται, όπως να μην αποφύγει τον θάνατό του, να σκοτώσει τους αγαπημένους του, να γίνει μάρτυρας εναντίον του εαυτού του, είναι σαν να λέμε ότι ένας άνθρωπος έχει το δικαίωμα να είναι παράφρων ή να παραληρεί. «Με ποιες υποσχέσεις ή ποιες απειλές ένας άνθρωπος θα μπορούσε να αγαπήσει εκείνο που μισεί ή να μισήσει εκείνο που αγαπά;» (3.8). Αυτό που κάνει τους ανθρώπου καλούς πολίτες είναι η ανικανότητα να ζήσουν μόνοι τους, η ελπίδα ότι μια καλή Πολιτεία θα τους χαρίσει την ελευθερία και την ειρήνη και ο φόβος αντιποίνων αν δεν υπακούσουν στις προσταγές της. «Εκείνοι που δεν έχουν ούτε φόβο ούτε ελπίδα δεν εξαρτώνται παρά από τους ίδιους τους εαυτούς τους και είναι εχθροί του κράτους, στους οποίους έχουμε το δικαίωμα να επιβάλλουμε έναν καταναγκασμό.» (3.8). Οπότε από τη μια ο εξουσιαστής πρέπει να σεβαστεί τις ανάγκες των πολιτών του και από την άλλη οι πολίτες οφείλουν να υπακούν στους νόμους. «Κάθε πολίτης εξαρτάται όχι από τον ίδιο τον εαυτό του, αλλά από την Πολιτεία, στις ρητές διαταγές της οποίας είναι υποχρεωμένος να υπακούει…ακόμα κι αν ο υπήκοος κρίνει άδικες τις διαταγές της πολιτείας, είναι ωστόσο υποχρεωμένος να υποτάσσεται σε αυτές.» (3.5)

Σε επίπεδο κρατών, ο Σπινόζα πρότεινε τη συνεργασία, πάντα με οδηγό τη λογική και την αναγκαιότητα. «Αν δύο Πολιτείες θέλουν να αλληλοβοηθούνται, θα έχουν μαζί περισσότερη δύναμη και άρα περισσότερα δικαιώματα» (3.12). Η συνθήκη θα διατηρείται όσο καιρό ισχύει η αιτία που τη συνέστησε, δηλαδή είτε ο κίνδυνος ενός κακού ή η ελπίδα μιας ωφέλειας, αλλιώς η καθεμιά έχει δικαίωμα να σπάσει τη συμφωνία. «Όσο περισσότερες χώρες υπάρχουν που συμφωνούν για την ειρήνη, τόσο λιγότερο η καθεμιά από αυτές είναι επίφοβη στις άλλες». (3.16)

«Αν μια Πολιτεία παραπονιέται πως εξαπατήθηκε, δεν μπορεί να καταγγείλει το νόμο της ομόσπονδης Πολιτείας, αλλά να μέμφεται μάλλον τη δική της επιπολαιότητα: εμπιστεύθηκε τη σωτηρία της σε μια άλλη ανεξάρτητη Πολιτεία, για την οποία η σωτηρία του δικού της κράτους είναι ο υπέρτατος νόμος.» (3.14)

Στη συνέχεια, ο Σπινόζα απευθύνεται στο πρόβλημα του πώς θα εναρμονιστούν οι ανάγκες και οι επιθυμίες των πολιτών με τις επιταγές του κράτους. “Η πείρα έχει διδάξει στους πολιτικούς ότι όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχουν προβλήματα» (1.2)

«Ένα πράγμα είναι βέβαιο, ότι οι άνθρωποι είναι αναγκαστικά υποταγμένοι σε αδυναμίες, είναι φτιαγμένοι κατά τέτοιον τρόπο, που νοιώθουν οίκτο για εκείνους που βρίσκονται στη δυστυχία, ζήλεια για εκείνους που απολαμβάνουν την ευτυχία, ότι φέρονται πολύ περισσότερο προς την εκδίκηση παρά προς τον οίκτο, επιπλέον ο καθένας επιθυμεί να ζουν και οι άλλοι σύμφωνα με την δική του διάθεση, να εγκρίνουν εκείνο που αυτός ο ίδιος εγκρίνει, ν’ απορρίπτουν εκείνο που αυτός ο ίδιος απορρίπτει.» (1.5)

Ο Σπινόζα θεωρεί ότι σκοπός του κράτους είναι να μετριάσει αυτές τις φυσικές αδυναμίες των πολιτών, να τους κάνει να παραμερίσουν τα πάθη τους και να ενστερνιστούν τη λογική. Μόνο αυτός που ζει κάτω από την καθοδήγηση της λογικής μπορεί να αποκαλεστεί ελεύθερος. Ακόμα κι αν ο δεσπότης καταφέρει να ελαχιστοποιήσει τη βία και την ανυπακοή, αν το καταφέρει αυτό μόνο εξαναγκαστικά, το κράτος θα πρέπει να αποκαλείται «ερημιά», όχι Πολιτεία, και οι πολίτες καταντούν δούλοι και βάρβαροι, όχι ελεύθεροι υπήκοοι.

Το όραμα του Σπινόζα για μια ιδεατή κοινωνία, αφορά μια δυναμική σχέση μεταξύ υπηκόου και εξουσιαστή, όπου «οι άνθρωποι δε γέννιουνται πολίτες, γίνονται» (5.2) και «η ειρήνη δεν είναι η απλή απουσία πολέμου, είναι μια αρετή, γιατί η υπακοή είναι μια σταθερή θέληση να κάνεις εκείνο που πρέπει να γίνει σύμφωνα με το κοινό δίκαιο της Πολιτείας.» (5.4). Η ειρήνη δεν πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας αδράνειας των υπηκόων που οδηγούνται σαν κοπάδι. Αυτοί που νομίζουν ότι ένας μόνο άνθρωπος μπορεί να έχει το υπέρτατο δικαίωμα στην Πολιτεία διαπράττει μεγάλο λάθος, καθώς η δύναμη μόνο ενός ανθρώπου είναι αδύνατον να κρατήσει ένα τόσο μεγάλο βάρος.

Έτσι, «το κράτος που νομίζουμε πως είναι απόλυτα μοναρχικό, είναι στην πραγματικότητα αριστοκρατικό, κι αυτό όχι με φανερό τρόπο, αλλά καμουφλαρισμένο, και γι’ αυτό είναι κακό.» (6.5). Εφόσον οι καλοί πολίτες (αυτοί που υπακούν στη λογική) είναι σπάνιοι και ο βασιλιάς θα θέλει να κρατήσει την εξουσία του, θα φοβάται περισσότερο τους εσωτερικούς εχθρούς παρά τους εξωτερικούς, με αποτέλεσμα να καταπιέζει τους πολίτες.

Χρησιμοποιεί την ιστορία με τον Οδυσσέα και τις σειρήνες, όπου αυτός είχε δώσει εντολή στους συντρόφους του να τον δέσουν στο κατάρτι και όσο κι αν τους διέταζε να τον ελευθερώσουν στο κάλεσμα των σειρήνων, να μην τον υπακούσουν. Έτσι και ο μονάρχης δεσμεύεται από τους νόμους που βρήκε όταν πήρε την εξουσία, γιατί οι πολίτες έχουν συμφωνήσει να του δώσουν αυτήν την εξουσία στη βάση αυτών των νόμων. «Πρέπει κάθε νόμος να εκφράζει μια θέληση του βασιλιά, αλλά όχι και κάθε θέληση του βασιλιά να έχει ισχύ νόμου.» (7.1). Ακόμα και ένας βασιλιάς περιορίζεται από τους νόμους του κράτους, και οι πολίτες οφείλουν να μην τον υπακούσουν όταν αυτός διατάζει κάτι που είναι ενάντιο σε αυτούς.

Αφού λοιπόν ο μονάρχης δεν μπορεί να κυβερνήσει εντελώς μόνος του και οι ενέργειές του πρέπει να μην είναι ανεξέλεγκτες, θα περιβάλλεται από συμβούλους, οι οποίοι είναι πολίτες από κάθε φυλή ή τάξη πολιτών που θα τον βοηθούν να παίρνει αποφάσεις αλλά και στους οποίους θα λογοδοτεί. Επειδή όμως ο εγωισμός είναι σύμφυτος με τον άνθρωπο, αναφέρει κάποιους κανόνες που θα ισχύουν στη λειτουργία και των συμβούλων. Δεν πρέπει να εκλέγονται ισόβια, διαφορετικά το πλειοψηφούν μέρος του πληθυσμού δε θα είχε καμιά ελπίδα να φτάσει σε αυτή την τιμή. Επιπλέον αυτοί, μην έχοντας να φοβηθούν τιμωρία από διαδόχους, θα φέρονταν όσο δεσποτικά τους επέτρεπε η ασυδοσία τους. Η θητεία τους πρέπει να είναι μικρή για να αποτρέπεται και η διαφθορά τους με δωροδοκίες. (7.13)

Επίσης, όταν πράττει ο βασιλιάς, είτε ωθούμενος από φόβο προς τη μάζα του πληθυσμού είτε επειδή θέλει να πάρει με το μέρος του την πλειοψηφία των υπηκόων του είτε ακόμα κι αν πράττει από γενναιοψυχία για το δημόσιο συμφέρον, πάντα θα δίνει ισχύ νόμου στη γνώμη που έχει η πλειοψηφία, έτσι ώστε όσο το δυνατόν να τον ακολουθήσει το σύνολο των πολιτών. (7.11)

Εν τέλει, η ιδανική μοναρχία του Σπινόζα προσομοιάζει αρκετά τη δημοκρατία. Φαίνεται να θεωρεί ότι η δύναμη της πλειοψηφίας είναι εγγενές χαρακτηριστικό της Πολιτείας και αυτή είναι που δίνει στο πολίτευμα δικαιοδοσία, γιατί η πλειοψηφία έχει τη δύναμη, και η δύναμη δίνει το δικαίωμα. Παρατηρούμε στη συνέχεια τη σκέψη του να απομακρύνεται από τη μοναρχία προς την αριστοκρατία, σαν μια βελτιωμένη μορφή πολιτεύματος.

Τα μέσα που έχει ένας παντοδύναμος βασιλιάς για να κυριαρχήσει μας τα έδειξε ο Μακιαβέλι, που μάλλον ήθελε να μας δείξει πόσο πρέπει να προφυλάσσεται ο πληθυσμός από το να αφήνει τη σωτηρία του σε έναν μόνο άνδρα, ο οποίος ή θα πρέπει να είναι αφελής και να νομίζει πως είναι αρεστός σε όλους ή θα πρέπει συνεχώς να φοβάται κάποια ενέδρα και επαγρυπνώντας για τη δική του σωτηρία να καταπιέζει το λαό, παρά να επαγρυπνεί για αυτόν. (5.7)

Στην αριστοκρατία έχουμε περισσότερο έλεγχο του εξουσιαστή και μεγαλύτερη διάχυση της πολιτικής εξουσίας. Αντί να υπάρχει ένας μονάρχης που ελέγχεται από τους Συμβούλους, η εξουσία και η θέσπιση νόμων ανήκει σε μια πολυάριθμη Σύνοδο που εκφράζει σε μεγαλύτερο βαθμό τη βούληση ολόκληρου του λαού.

Οι Σύνοδοι δεν χρειάζονται σύμβουλους όπως ο βασιλιάς και η λειτουργία τους διαιωνίζεται, καθώς η θητεία των μελών τους δεν είναι μεγάλη, σε αντίθεση με τον βασιλιά που είναι θνητός. Μαζί με τον βασιλιά πεθαίνει και η Πολιτεία κατά κάποιον τρόπο, και πρέπει τον διάδοχό του να τον δεχτεί εκ νέου ο λαός, για να έχει πραγματική εξουσία. Σε περίπτωση ασθένειας του μονάρχη, ή μεγάλης ηλικίας, ή παράλογων μεταβολών στη βούλησή του, η νομοθεσία υποφέρει κάτω από την πλήρη εξουσία του. Καθώς οι νόμοι είναι «η ψυχή του κράτους» (10.9), αυτό θα είναι πιο σταθερό χάρη στη συνέχεια που διατηρεί η Σύνοδος με την αέναη εναλλαγή των μελών της (8.3), σε σχέση πάντα με το τη μοναρχία.

Όμως οι νόμοι παραβιάζονται εύκολα, όταν αυτοί που πρέπει να τους τηρήσουν είναι ακριβώς εκείνοι που είναι σε θέση να τους παραβιάσουν. Χρειάζεται μια δικλείδα ασφαλείας, ένα δεύτερο συμβούλιο Συνδίκων που θα επαγρυπνεί ώστε να μην παραβιάζονται οι βασικοί νόμοι του κράτους που αφορούν τη Σύνοδο και τους δημόσιους υπαλλήλους. Οι Σύνδικοι αυτοί θα εκλέγονται ισόβια για να μην φοβούνται ανταπόδοση από τους διαδόχους τους (που αναγκαστικά θα ανέρχονταν από δημόσια αξιώματα) και θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους ένα μέρος στρατιωτικής δύναμης υπό τις διαταγές τους. (8.19) (8.23)

Ένα τρίτο όργανο του κράτους στην αριστοκρατία είναι η Γερουσία, που έχει το δικαίωμα να καθορίζει τον τρόπο διάθεσης των φόρων, να στέλνει πρεσβευτές όπου κρίνει ότι χρειάζονται, να δίνει οδηγίες στο στρατό και να κηρύττει πόλεμο. Πρέπει σε αυτούς λοιπόν να δίνεται τέτοια αμοιβή ώστε να τους συμφέρει η ειρήνη και όχι ο πόλεμος. Η αμοιβή τους πρέπει να είναι ποσοστό των εξαγόμενων προϊόντων, δεδομένου ότι εν καιρώ πολέμου το εμπόριο μειώνεται. (8.19) (8.31)

Τα μέλη των οργάνων αυτών, σύμφωνα με τον Σπινόζα, είναι υποχρεωμένοι να συγκεντρώνονται και να συγκροτούν συμβούλιο, και οι απουσιάζοντες τιμωρούνται με σημαντικό χρηματικό πρόστιμο. Ειδάλλως, πολλοί θα παραμελούν τις κρατικές υποθέσεις για να ασχοληθούν με τις ιδιωτικές τους. (8.16)

Σε μια τελευταία αξιολόγηση της αριστοκρατίας σε σχέση με τη μοναρχία, ο Σπινόζα αναφέρει ότι μπορεί μεν οι αμοιβές των μελών της Συνόδου, των Συνδίκων και των Γερουσιαστών να είναι μεγάλο έξοδο για το κράτος, αλλά η αυλή του βασιλιά είναι αιτία για μεγαλύτερες δαπάνες και που μάλιστα δεν έχουν στόχο την διαφύλαξη της ειρήνης. Επίσης, σε μια μοναρχία όλο αυτό το χρήμα πηγαίνει μόνο σε ένα μικρό μέρος του πληθυσμού, ενώ στην αριστοκρατία σ’ έναν μεγάλο αριθμό ατόμων. Επιπλέον, ο βασιλιάς και η αυλή του δεν σηκώνουν οι ίδιοι το βάρος των εξόδων αυτών, ενώ η Σύνοδος, οι Σύνδικοι και οι Γερουσιαστές, που πάντα στην αριστοκρατία εκλέγονται μεταξύ των πιο πλούσιων, σηκώνουν μεγάλο μερίδιο των δημοσίων δαπανών.

Τέλος, τα οικονομικά βάρη σε μια μοναρχία, προέρχονται περισσότερο από μυστικές δαπάνες του βασιλιά που δεν απαιτείται η δικαιολόγησή τους, παρά από φανερές. (8.31)

Οι νόμοι παρόλα αυτά, είναι δυνατόν να νικηθούν, και ο μεγάλος εχθρός για τον Σπινόζα είναι ο φόβος. «Όσο καλά κι αν είναι ρυθμισμένη η Πολιτεία, όσο εξαίρετοι οι θεσμοί της, στις στιγμές της αγωνίας, όταν όλοι καταλαμβάνονται από τον πανικό, κάνουν ό,τι τους επιβάλλει ο φόβος και παραδίδονται στον μόνο άνθρωπο, γνωστό για τις ικανότητές του, με τον οποίο κατανικιέται ο φόβος, χωρίς να ενδιαφερθούν ούτε για το μέλλον ούτε για τους νόμους, και όλων τα πρόσωπα στρέφονται προς τον άνδρα που τον ανέδειξαν οι νίκες του. Τον βάζουν πάνω από τους νόμους, παρατείνουν την εξουσία του και του εμπιστεύονται όλα τα δημόσια πράγματα.» (10.10)

Η απάντηση που δίνει ο Σπινόζα είναι ότι σε μια Δημοκρατία δεν μπορεί ο φόβος να οδηγήσει σε τέτοια αποτελέσματα, καθώς σε μια Δημοκρατία δεν μπορεί ένας μόνο άνδρας να έχει μια φήμη τόσο λαμπρή που να στραφούν όλοι προς αυτόν. Αναγκαστικά θα έχει πολλούς ανταγωνιστές που θα έχουν από πολλούς οπαδούς ο καθένας. (10.10)

Δυστυχώς ο Σπινόζα πέθανε πριν εμβαθύνει στο δημοκρατικό πολίτευμα όσο στο μοναρχικό και το αριστοκρατικό, οπότε η Πολιτική του Πραγματεία έμεινε ημιτελής. Μπορούμε όμως να διακρίνουμε σε αποσπάσματα καθ’ όλη την έκταση του κειμένου την προτίμησή του για τη δημοκρατία. Ακόμα και στα απολυταρχικά καθεστώτα παρουσιάζει την χρησιμότητα ύπαρξης δημοκρατικών στοιχείων.

Όταν δικαιολογεί την αναγκαιότητα ύπαρξης της Συνόδου στη διαδικασία της νομοθεσίας, και σαν μέσο αποκέντρωσης της εξουσίας από τον βασιλιά στους εκλεκτούς αριστοκράτες, γράφει: «Αν υπάρχει μια απόλυτη εξουσία, δεν είναι παρά εκείνη που κατέχει όλος ο λαός.» (8.3). Οι διαφορές στην ικανότητα μεταξύ ατόμων και η αγραμματοσύνη εμφανίζονται μόνο επειδή ο λαός κρατιέται σε άγνοια για τα σημαντικά θέματα του κράτους (7.4). Διαφορετικά, «η φύση είναι η ίδια για όλους και κοινή σε όλους» (7.27)

Θεωρεί ότι οι ικανότητες ενός μόνο άνδρα δεν είναι αρκετές για να οδηγήσουν την Πολιτεία στην ειρήνη. «Το πνεύμα των ανθρώπων, πραγματικά, δεν είναι πάρα πολύ οξύ για να μπορούν να εμβαθύνουν σ’ όλα τα ζητήματα με μιας, αλλά συζητώντας και ακούγοντας, οξύνεται, και όλο και ψάχνοντας, οι άνθρωποι βρίσκουν τελικά τη λύση που αναζήτησαν και που εξασφαλίζει την επιδοκιμασία όλων.» (9.14)

 «Η θέληση μιας Συνόδου αρκετά πολυάριθμης, θα καθοριστεί λιγότερο από την όρεξη παρά από τη λογική» (8.6). Οι συλλογικές αποφάσεις σπρώχνουν τους ανθρώπους στην κοινή κατευθυντήρια λογική σκέψη και στο να «επιθυμούν το καλό, ή τουλάχιστον αυτό που φαίνεται ότι είναι καλό» (8.6)

Περαιτέρω, σε προηγούμενο έργο του, τη «Θεολογικό-Πολιτική Πραγματεία», γράφει:

«Σε μια δημοκρατία υπάρχει μικρότερος κίνδυνος για μια κυβέρνηση να φερθεί ανορθολογικά, καθώς είναι πρακτικά αδύνατο για την πλειοψηφία μιας συνέλευσης, αν είναι κάποιου μεγέθους, να συμφωνήσει στην ίδια ανοησία.»

«Αυτό το σύστημα διακυβέρνησης (η δημοκρατία) είναι αναμφίβολα το καλύτερο και τα μειονεκτήματά του είναι λιγότερα επειδή είναι πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση.»

Όσο για τη θρησκεία; Ο Σπινόζα ήταν σφοδρός υποστηρικτής της ανεκτικότητας. Εκκλησίες δεν πρέπει να χτίζονται με έξοδα του κράτους, αλλά με έξοδα εκείνων που τους δόθηκε η ελευθερία να ασκούν όποια θρησκεία είναι της αρεσκείας τους, εφόσον δεν είναι επαναστατικές και δεν καταστρέφουν τα θεμέλια της Πολιτείας. (6.39)

Ο στρατός πρέπει να αποτελείται μόνο από πολίτες, όχι από ξένους, και όλοι οι πολίτες πρέπει να έχουν όπλο και να εκπαιδευτούν σε αυτό. Ένας ένοπλος είναι περισσότερο κύριος του εαυτού του από έναν άοπλο, έχει περισσότερη δύναμη και άρα περισσότερα δικαιώματα.(6.10) (7.17) 

Η δραματική αυτοκτονία του Σενέκα

Σενέκας, Λεύκιος Ανναίος (4πχ – 65μχ)

 

Με δυό λόγια για τις σκέψεις του όσον αφορά τη συντομία του ανθρώπινου βίου.

 

Γράφει λοιπόν ο Σενέκας: «Το θέμα δεν είναι ότι έχουμε λίγο χρόνο ζωής, αλλ’ ότι σπαταλάμε μεγάλο μέρος του». Το πρόβλημα με τη ζωή δεν είναι η βραχύτητά της αλλά το γεγονός ότι τη χαραμίζουμε σαν να μην πρόκειται ποτέ να τελειώσει, σαν να έχουμε απεριόριστη ζωή στη διάθεσή μας.

 

Ζούμε με μια κίβδηλη αίσθηση αθανασίας, αφήνουμε να μας παραπλανά ο ευσεβής μας πόθος ότι δε θα πεθάνουμε ποτέ και έτσι συγκαλύπτουμε το φόβο του θανάτου που λανθάνει πίσω από την επιθυμία αυτή. Σύμφωνα με τα λόγια του Σενέκα: «Έχετε όλους τους φόβους των θνητών και όλες τις επιθυμίες των αθανάτων». Η ορθή φιλοσοφική στάση είναι η ακριβώς αντίστροφη.

 

Κατά τη γνώμη του, φιλόσοφος είναι εκείνος που νιώθει άνετα δίπλα σε οποιονδήποτε και που δεν του λείπει ποτέ ο χρόνος. Όπως παρατηρεί και ο Βιτγκενστάιν στο Πολιτισμός και Αξίες, «Να πώς θάπρεπε να χαιρετιούνται οι φιλόσοφοι αναμεταξύ τους: “Μη φείδου χρόνου”». Ο φιλόσοφος σου δείχνει πώς να πηγαίνεις με το πάσο σου και σε διδάσκει πώς να πεθάνεις. Για το Σενέκα, το άγχος προκαλείται από το φόβο για το μέλλον· και στο φόβο αυτό οφείλεται η κλάψα για τη βραχύτητα του βίου. Αναφέρει ως παράδειγμα το βασιλιά των Περσών Ξέρξη, που αν και ο στρατός του καταλάμβανε πεδιάδες απέραντες όταν αναπτυσσόταν, ο ίδιος τον έβλεπε και θρηνούσε, επειδή σ’ εκατό χρόνια ούτ’ ένας από τους άντρες του δε θα ήταν ζωντανός. Όλοι μας, ή έστω οι περισσότεροι, έχουμε φανταστεί τον κόσμο χωρίς εμάς ή χωρίς εκείνους που αγαπάμε. Αλλά όταν αυτό γίνεται αγωνία για το μέλλον, τότε μας παραλύει και μας κάνει να νιώθουμε τη ζωή πολύ μικρή.

Ο φιλόσοφος, για το Σενέκα, μακροημερεύει επειδή δε νοιάζεται για τη συντομία του βίου. Ο φιλόσοφος ζει στο παρόν και η μόνη αθανασία, κατά τη γνώμη μου, την οποία μπορεί να μας υποσχεθεί η φιλοσοφία είναι ότι θα μας επιτρέψει να βιώσουμε το παρόν χωρίς να νοιαζόμαστε για το μέλλον. Όλες οι τιμές, τα αξιώματα, τα μνημεία και τα δημόσια κτίρια, όλα καταστρέφονται, όλα ξεχνιούνται σύντομα. Όμως ο φιλόσοφος διαφέρει, λέει ο Σενέκας:

Είναι ευνόητο λοιπόν ότι η ζωή του φιλοσόφου έχει μπροστά της ευρύτατο χρονικό πεδίο, χωρίς να περιορίζεται από τα στενά περιθώρια που δεσμεύουν όλους τους άλλους ανθρώπους. Μόνο αυτός είναι ελεύθερος από τους περιορισμούς της ανθρώπινης φύσης, όλοι [sic] οι αιώνες τον υπηρετούν σαν να ήταν θεός. Έχει περάσει κάποιος χρόνος; Τον συλλαμβάνει με την ανάμνηση. Είναι ο χρόνος μπροστά του; Τον χρησιμοποιεί. Είναι μελλοντικός; Τον προλαμβάνει. Επιμηκύνει, έτσι, τη ζωή του συνδέοντας όλους τους αιώνες.

 

Αυτό που αναζητεί και προσπαθεί να διδάξει ο φιλόσοφος είναι «κάτι το μεγάλο, το εξαίσιο και το πλησιέστατο προς το θείο» - μια ακλόνητη στιβαρότητα του πνεύματος, μια αταραξία, στην οποία ο νους προσπαθεί να μην ξεστρατίσει, να παραμείνει σε κατάσταση ισορροπίας. Αλλά δεν πρόκειται για τη γαλήνη του Λουκρήτιου και του Επίκουρου, που ως υλιστές πίστευαν ότι η ψυχή είναι θνητή. Για τους Στωικούς σαν το Σενέκα, τον Επίκτητο και το Μάρκο Αυρήλιο, ο άνθρωπος είναι κράμα σώματος και ψυχής, και θάνατος είναι ο διαχωρισμός αυτών των δύο. Όμως παρά την επιρροή του Στωικισμού στο χριστιανισμό, η συγκεκριμένη αντίληψη περί ψυχής δεν είναι η χριστιανική. Η ψυχή για τους Στωικούς είναι «θεία πνοή», της οποίας δείγμα είναι και η λογική μας, το επονομαζόμενο ηγεμονικόν. Η λογική αυτή ψυχή αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της παγκόσμιας ψυχής, που είναι θεϊκή. Έτσι, με την εικόνα που αξιοποιούσαν συχνά οι Στωικοί και που είδαμε νωρίτερα στο Χρύσιππο, η ατομική ψυχή είναι ο μικρόκοσμος του ζωοποιού θεϊκού μακρόκοσμου. Σε αυτό το μακρόκοσμο επιστρέφουμε τη στιγμή του θανάτου, στην οικουμενική και υπέρτατα θεϊκή ουσία.

«Ζει άσχημα όποιος δεν ξέρει πώς να πεθαίνει ωραία» έγραψε ο Σενέκας. Το σημαντικό είναι να είμαστε έτοιμοι για το θάνατο, θαρραλέοι. Ο θάνατος μπορεί να μας χτυπήσει την πόρτα ανά πάσα στιγμή. Και όπως είδαμε ήδη, με εργοδότη του τον αυτοκράτορα Νέρωνα, ήξερε τι έλεγε. Η διατριβή Περί της Πνευματικής Γαλήνης κλείνει με ιστορίες φιλοσόφων που παρέμεναν ατάραχοι, ό,τι και αν τους λάχαινε. Όταν ο Ζήνων ο Κιτιεύς έχασε όλη του την περιουσία στο ναυάγιο, είπε: «Η τύχη μού παραγγέλλει να ακολουθήσω τώρα ανετότερα τη φιλοσοφία», σχόλιο που θα επαναλάβει αργότερα και ο Σπινόζα. Ακόμη κι αυτοκράτορας, νυν ή επίδοξος, να απειλεί τους φιλόσοφους, εκείνο που δεν πρέπει ούτε στιγμή να χάνουν είναι η γαλήνη.

 

Όταν ο Ιούλιος Κάνος καταδικάστηκε σε θάνατο από τον Καίσαρα, το πιο αξιοσημείωτο ήταν πόσο ήρεμος περίμενε την εκτέλεσή του. Η εντολή να τον σκοτώσουν έφτασε την ώρα που εκείνος έπαιζε πεσσούς. Μέτρησε τα κομμάτια του και είπε στον αντίπαλό του: «Πρόσεξε μην πεις ψέματα μετά το θάνατό μου ότι με κέρδισες». Βλέποντας τη θλίψη των φίλων του, τους είπε: «Γιατί είσαστε θλιμμένοι; Σεις αναρρωτιέστε αν οι ψυχές είναι αθάνατες· εγώ όμως σύντομα θα το ξέρω». Και καταλήγει ο Σενέκας: «Κανείς ποτέ δεν έφτασε σε απώτερο σημείο τη φιλοσοφία του».

 

Και αυτό μας φέρνει -έμμεσα, ομολογουμένως-, στα ευεργετικά αποτελέσματα του αλκοόλ. Ο Σενέκας παραθέτει μερικά γοητευτικά επιχειρήματα υπέρ της οινοποσίας και υπερασπίζεται τη μέθη ως μέσο για τη διατήρηση της ψυχραιμίας.

Γράφει:

Θα πρέπει κάποτε να φτάνουμε ακόμη και στην ελαφρά μέθη και να πίνουμε αρκετά, χωρίς όμως να μεθούμε εντελώς.

 

Αν λοιπόν βρεθείτε να βουλιάζετε -για να μην πω «να πνίγεστε»- στο ποτό, θυμηθείτε το Σενέκα και προσπαθήστε να παραμείνετε ψύχραιμοι.

H φιλία στο ντιβάνι

«Αυτό δεν το περίμενα ποτέ από εσένα», «το μόνο που δε συγχωρώ είναι η προδοσία», «μετά από τόσα χρόνια με πρόδωσε», «δε στάθηκε στο πλευρό μου όταν ήθελα», «είμαστε οι καλύτεροι φίλοι ή όχι;», «εμένα οικογένεια είναι οι φίλοι μου». Βροχή από κλισέ, αλλά ποιος από εμάς δεν τα έχει χρησιμοποιήσει; Μάλλον ποιος από εμάς δεν έχει αισθανθεί έστω για μια φορά, ένα από τα παραπάνω;

Τι είναι η φιλία τελικά; Μια σειρά από φαντασιώσεις που τσακίζονται επάνω στην πραγματικότητα; Μια σειρά θεωρίες που σκοντάφτουν στην πράξη; Υπάρχουν μερικές πτυχές της που δε θα ξεκαθαρίσουμε ποτέ. Κάποιες άλλες μπορούν να απαντηθούν. Με τα ερωτήματα για τη φιλία ανά χείρας, κατευθείαν στο «ντιβάνι» του ψυχίατρου και συγγραφέα Νίκου Σιδέρη.

— Οι φιλίες είναι ένας τύπος νέας οικογένειας;

Αυτό είναι ένα σχήμα λόγου το οποίο δείχνει ακριβώς τις φαντασιώσεις των ανθρώπων για να υποκαταστήσουν κάτι που τους λείπει ή δεν είναι όπως θα ήθελαν. Αλλά με αυστηρό τρόπο μιλώντας, δεν είναι δυνατόν μια φιλία να χαρακτηριστεί ως οικογένεια. Έχει ένα κοινό η οικογένεια και η φιλία, ότι σχηματίζουν δίκτυα κοινωνικής υποστήριξης. Έχουν έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό μέσα τους. Μπορεί να μην είναι μονοσήμαντες ή να είναι κατασκευές, αυτό όμως είναι ένα κοινό τους στοιχείο. Όμως υπάρχουν ριζικές διαφορές ανάμεσα στα δυο. Δηλαδή και στις δυο περιπτώσεις έχουμε τους «δικούς μου ανθρώπους», αλλά με πάρα πολύ διαφορετικό τρόπο. Είναι μια εύκολη διέξοδος να πούμε ότι «η οικογένειά μου δεν είναι αυτό που ήθελα, με πληγώνει και δε μου αρέσει και τη φτιάχνω αλλιώς».

Αυτό είναι μια εγωκεντρική διαδικασία, μια ναρκισσιστική φαντασίωση στην πραγματικότητα. Δηλαδή εσύ δημιουργείς και την οικογένειά σου. Αυτό είναι λίγο, όχι μόνο εξωπραγματικό, αλλά και λίγο επισφαλές σαν βάση για να ισορροπήσει κανείς.

Επειδή μέσα σε μια σχέση είναι πολύ πιθανό να συμβούν αστοχίες, και διαψεύσεις, και απογοητεύσεις, τόσο που μπορεί να σε πληγώσουν, η αληθινή μεγάλη φιλία βασίζεται στο να μπορείς να συγχωρείς εβδομηκοντάκις.

Στη φιλία εξιδανικεύει όχι το μέρος αλλά το όλον. Αποδέχεσαι, δηλαδή, το φίλο σου με το ελάττωμά του. Δηλαδή, αποδέχεσαι και κάτι από τις αδυναμίες του αλλά όλα αυτά τα βάζεις σε μια προοπτική εξιδανίκευσης.

— Μπορείτε να μου εξηγήσετε αυτή τη διαφορά;

Θα σας εξηγήσω το γιατί. Γιατί το πρώτο που χαρακτηρίζει μια οικογένεια είναι ότι υπάρχουν δεσμοί οικογενειακής φύσης και αφοσίωσης. Δηλαδή κάθε γενιά συνδέεται με την επόμενη και την προηγούμενη. Αυτό στη φιλία δεν υπάρχει. Δηλαδή, ή θα χάσεις φιλίες, ή θα αρχίσεις καινούριες, και έτσι τελειώνουν όλα. Αυτό από μόνο του κάνει τεράστια διαφορά.

Το δεύτερο είναι ότι την οικογένεια δεν τη διαλέγεις, τους φίλους σου τους διαλέγεις. Η αυταπάτη σε εμποδίζει να διαλέξεις ό,τι σου αρέσει σε αυτό τον κόσμο, να φτιάξεις ό,τι σου αρέσει, και τα υπόλοιπα να τα πετάξεις. Αυτό είναι μια αδύνατη συνθήκη, εξωπραγματική, στην ανθρώπινη ζωή. Δηλαδή, είναι σαν να ζεις μέσα σε έναν κόσμο ψεύτικο, αγαλματένιο, ο οποίος, μόνο από μεγάλη τύχη δεν θα σκάσει πολύ άσχημα την ώρα που θα χρειαστεί να έχεις κάτι πολύ πιο στέρεο από την φιλία, όπως είναι η οικογένεια, όπως είναι οι δεσμοί της οικογένειας.

Οπότε, θεωρώ, λοιπόν, ότι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό μιας κουλτούρας του εγωκεντρισμού, της φιλοσοφία του εγωκεντρισμού, της νοοτροπίας του εγωκεντρισμού, που καλλιεργείται μέσα σε ένα σύγχρονο μοντέλο ζωής και δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.

— Πιστεύετε ότι εκτός από μια ναρκισσιστική ανάγκη θα μπορούσε να είναι αυτό και μια ουσιαστική ανάγκη;

Η ουσιαστική ανάγκη αναφέρεται στο ότι οι άνθρωποι χρειάζονται κοινωνικά την υποστήριξη, που να μην είναι μόνο τεχνικού – θεσμικού χαρακτήρα, όπως η κοινωνική πρόνοια κλπ, αλλά να έχει μια συναισθηματική βάση, και κυρίως μια συναισθηματική τροφοδοσία, να παρέχεις και να λαμβάνεις.

— Φαντάζομαι ότι θα ακούτε συχνά περί φίλων και προδοσίας. Τι γνώμη έχετε γι αυτό;

Εξαρτάται τι εννοούμε μιλώντας για προδοσίες, γιατί πολλές φορές έχουμε μια υπερβολή στο να λέμε ότι με πρόδωσε ο φίλος μου. Υπάρχουν τρία συναφή σχήματα και είδη σχέσεων: ο έρωτας, η φιλία, και η αγάπη. Ο έρωτας εξιδανικεύει το μέρος «είμαι ερωτευμένος με τα μάτια σου», όπως λέει και το τραγούδι, τα υπόλοιπα διαφεύγουν, έτσι μόνο τα μάτια φθάνουν για να ερωτευτώ.

Στον έρωτα υπάρχει και το στοιχείο της διεκδίκησης. Στη φιλία εξιδανικεύει όχι το μέρος αλλά το όλον. Αποδέχεσαι, δηλαδή, το φίλο σου με το ελάττωμά του. Δηλαδή, αποδέχεσαι και κάτι από τις αδυναμίες του αλλά όλα αυτά τα βάζεις σε μια προοπτική εξιδανίκευσης. Δηλαδή στο φίλο συναντάς ή έχεις την εντύπωση ότι συναντάς αυτό που θα ήθελες να είναι. Ένα ιδεώδες σαν καθρεπτισμό σου. Υπάρχουν και παροιμίες: «Δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι. Όμοιος τω ομοίω αεί πελάζει».

Δηλαδή αυτό είναι πασίγνωστο, ότι καθρεπτιζόμαστε μέσα στους φίλους μας Σε αυτό το καθρέπτισμα, λοιπόν, το εξιδανικευμένο, παρά το ότι υπάρχει καταρχήν σύσταση, γνώση, επίγνωση του ότι να αγαπά ς τον φίλο σου και με το ελάττωμά του, πολλές φορές είναι τόση η ένταση της εξιδανίκευσης που μπορεί να βρεθεί κανείς προδομένος. Να αισθανθεί προδομένος επειδή ο άλλος δεν ήταν στο ύψος των προσδοκιών, δηλαδή, αυτού του εξιδανικευμένου πλάσματος που είχε δημιουργήσει στο μυαλό του.

Έχει ένα κοινό η οικογένεια και η φιλία, ότι σχηματίζουν δίκτυα κοινωνικής υποστήριξης. Έχουν έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό μέσα τους. Μπορεί να μην είναι μονοσήμαντες ή να είναι κατασκευές, αυτό όμως είναι ένα κοινό τους στοιχείο.

— Αυτό συμβαίνει και με την έννοια της τυφλής αφοσίωσης;

Ναι, γιατί πολλές φορές δεν είναι κάποιος τόσο τυφλά αφοσιωμένος όσο θα θέλαμε. Ότι δηλαδή οφείλει ο φίλος μου να με έχει πρώτο στη λίστα του και να έχω και το αποκλειστικό, ότι δηλαδή είμαι ο πρώτος μακράν. Αν, λοιπόν, έχουν την ίδια προσδοκία δέκα φίλοι του ίδιου ανθρώπου τότε υπάρχει πρόβλημα μεγάλο. Τουλάχιστον σε νεαρές ηλικίες.

Από μόνη της η φιλία έχει αυτό το στοιχείο της εξιδανίκευσης, δηλαδή να έχεις πάρα πολύ υψηλές απαιτήσεις από τον άλλο και από το είδος της σχέσης και όλα αυτά οδηγούν στη διάψευση της προσωπικής μου αυτογνωσίας.

Από εκεί και πέρα συμβαίνουν πολλές διαψεύσεις ή μέρος των διαψεύσεων που λέγονται προδοσία που εισάγονται στο μυαλό μας, παραπονιόμαστε ή τον κατηγορούμε ότι μας πρόδωσε, όπως το ότι του λέμε «ποτέ δεν το περίμενα αυτό από εσένα». Το ότι εσύ δεν το περίμενες δεν είναι σφάλμα του άλλου, εσύ είχες προσδοκίες. Είναι το «εγώ περίμενα αυτό και δεν περίμενα άλλα». Αλλά δεν είναι η απεικόνιση της πραγματικότητας, η σχέση με το φίλο. Απλώς κάποια στιγμή συνάντησες και την άλλη πλευρά του φίλου και ξέρεις ότι δεν θα έχει μόνο έναν φίλο και εκεί τελειώνει όλος ο υπόλοιπος κόσμος του. Έχει και άλλους φίλους, και οικογένεια, έχει έρωτες, έχει πολλά συγκρουόμενα πεδία. Το αποτέλεσμα είναι ότι η προδοσία είναι ο πάτος που καραδοκεί στις φιλίες λόγω της εξιδανίκευσης. Όσο μεγαλύτερη είναι η εξιδανίκευση τόσο μεγάλη είναι η πιθανότητα της απογοήτευσης, που εκλαμβάνεται ως προδοσία. Το απόλυτο συστατικό της μεγάλης φιλίας είναι η συγχώρεση. Από εκεί και πέρα όλα τα κριτήρια θα αναπτυχθούν.

— Ποια θα θεωρούσατε εσείς μεγάλη φιλία, μια ισορροπημένη φιλία, δηλαδή ποιες είναι οι αποδοχές, ποιες είναι οι συγκρούσεις, επειδή όλα αυτά εμπεριέχονται σε μια σχέση.

Για μένα η μεγάλη φιλία πλησιάζει σε αυτό που ιδεωδώς περιγράφει ο Ιησούς για την αδελφική σχέση. Τον αδελφό σου τον συγχωρείς όχι επτά, εβδομηκοντάκις επτά. Δηλαδή στην πολύ μεγάλη φιλία πρέπει να συγχωρείς εβδομηκοντάκις επτά ό,τι κι αν έχει κάνει ο φίλος σου. Πρέπει να συγκρατείσαι σε αυτό το επίπεδο του εβδομηκοντάκις επτά σε συγχωρώ.

— Άρα, θεωρείτε ότι ταυτίζεται η μεγάλη φιλία με την έννοια της συγχώρεσης.

Ναι, αυτό θεωρώ ότι είναι το όριο και εκεί δοκιμάζονται πραγματικά οι μεγάλες φιλίες, Εκεί, είναι για μένα το απόλυτο συστατικό της μεγάλης φιλίας. Από εκεί και πέρα όλα τα κριτήρια θα αναπτυχθούν. Δηλαδή, εάν δεν σε εγκαταλείψει, όταν βγάζει από την τσέπη του και το τελευταίο ευρώ για να στο δώσει και σε παρακαλά να το πάρεις λέγοντάς σου ότι είναι υποχρέωσή σου για να κρατηθεί η φιλία ζωντανή. Κυρίως, για μένα φαίνεται, επειδή μέσα σε μια σχέση είναι πολύ πιθανό να συμβούν αστοχίες, και διαψεύσεις, και απογοητεύσεις, τόσο που μπορεί να σε πληγώσουν, η αληθινή μεγάλη φιλία βασίζεται στο να μπορείς να συγχωρείς εβδομηκοντάκις.

— Πιστεύετε ότι η εποχή μας ευνοεί αυτού του είδους τις σχέσεις, τις φιλίες;

Είναι μια πάρα πολύ αντιφατική κατάσταση γιατί κυρίως ο οδηγός ζωής στο σημερινό άνθρωπο είναι κεντρικός, που σημαίνει ότι αυτομάτως το φίλο σου τον βλέπεις λίγο στη θέση του πιστού αυλικού, περισσότερο, ή δορυφόρου που καθρεπτίζει τη δική σου λάμψη. Και τα δύο είναι πολύ κακές συνθήκες για να έχουμε αληθινές φιλίες. Είναι δηλαδή φιλίες όταν ο άνεμος είναι ούριος άνεμος.

Γενικώς, για να δίνουμε νόημα στη ζωή μας. Δεν ξέρω πως ευνοεί η κουλτούρα του εγωκεντρισμού τη φιλία. Η φιλία έχει ένα στοιχείο βάσει του οποίου είναι το άλφα και το ωμέγα. Ο εγωκεντρισμός λέει βάζω το φίλο κάτω από εμένα, και στην ουσία εξυπηρετώ το ναρκισσισμό μου. Αυτό από μόνο του δημιουργεί μια πολύ μεγάλη αστάθεια. Προφανώς, και ο ναρκισσισμός και ο εγωκεντρισμός κρύβει μέσα του μια μεγάλη μοναξιά, δηλαδή, οι νάρκισσοι είναι πραγματικά κούφιοι άνθρωποι και είναι και πολύ συχνά συναισθηματικά βαμπίρ. Που σημαίνει, είτε ότι τον εξολοθρεύουν τον άλλο, τον ρημάζουν συναισθηματικά σε πολύ σύντομο διάστημα, με αποτέλεσμα στο τέλος να λιμοκτονούν και αυτοί συναισθηματικά. Είναι, μάλλον, όπως αποκαλούμε φιλία αυτή στο facebook, όταν έχεις χιλιάδες φίλους και από αυτούς δεν υπάρχει κανείς δίπλα σου στις δύσκολες στιγμές.

Μη ζηλεύεις ξένες ευτυχίες. Φτιάξε τη δική σου

Πάντα έβλεπα την ευτυχία των άλλων και την ζήλευα. Από μικρό παιδί. Όμως, κακία δεν έτρεφα μέσα μου, για κανέναν. Τί έφταιγαν εκείνοι που ήταν ευτυχισμένοι; Τι έφταιγαν που εγώ τους ζήλευα. Τι έφταιγαν που εγώ ήμουν δυστυχισμένος;

Ήμουν ένα μικρό παιδί που καθώς μεγάλωνε προσπαθούσε να φτάσει την ευτυχία μα εκείνη τον προσπέρναγε ειρωνικά.

Στην καρδιά μου μόνο θλίψη υπήρχε. Θλίψη και ένα σωρό από αναπάντητα γιατί; Τα οποία καθώς μεγάλωνα μεγάλωναν και αυτά.

 

Γιατί οι άλλοι να έχουν περισσότερη ευτυχία από εμένα; Τι έκαναν περισσότερο για να την αξίζουν;

Γιατί εγώ να μην έχω μία οικογένεια ενωμένη όπως των άλλων;
Γιατί να μην είμαι άριστος μαθητής;
Γιατί οι γονείς μου να αγαπούν περισσότερο τον αδερφό μου;

Γιατί να μην έχω έναν φίλο αληθινό;
Γιατί η σχέση μου να μην είναι ιδανική όπως των άλλων;

Γιατί να μην έχω μία δουλειά που να αγαπώ;
Γιατί να μην είμαι ικανός να με θαυμάζουν;

Γιατί να μην έχω το θάρρος της γνώμης μου;
Γιατί να φοβάμαι τόσο;
Γιατί να πονάω τόσο;

Γιατί; Γιατί; Γιατί;

Κοιτάζω τους άλλους και επιθυμώ την δική τους ευτυχία.
Κοιτάζω τους άλλους που χαμογελούν και αναρωτιέμαι; Ξανά και ξανά.
Ποιο να είναι το λάθος μου;
Κι ύστερα σκέφτομαι. Ίσως απλά να στάθηκαν πιο τυχεροί ή ίσως να πάλεψαν πιο πολύ.

Μήπως τελικά δεν προσπάθησα αρκετά; Κι όμως, σε όλη μου τη ζωή δεν έχω σταματήσει να κυνηγώ την ευτυχία. Δεν έχω σταματήσει να την περιμένω να έρθει.

Θέλω τόσο πολύ να χαμογελάσω. Να κοιτάξω στον καθρέφτη και να αντικρύσω ένα πρόσωπο χαμογελαστό. Ευτυχισμένο. Αληθινά ευτυχισμένο! Που η εικόνα του στον καθρέφτη να ραγίσει από δάκρυα χαράς και όχι λύπης. Βαρέθηκα να σκορπάω ψεύτικα χαμόγελα παντού. Και να αναρωτιέμαι που έχω κάνει λάθος! Γιατί σίγουρα κάπου φταίω κι εγώ. ..

Κάπου δεν έπραξα το σωστό ώστε να μπορώ τώρα να είμαι ευτυχισμένος. Ίσως και να απορροφήθηκα τόσο από τη ζωή των άλλων που να ξέχασα τη δική μου ζωή. Τις δικές μου επιθυμίες, τα δικά μου όνειρα.

Ίσως τότε να ήταν που η ευτυχία μου χτύπησε την πόρτα αλλά εγώ δεν την άκουσα. Ίσως τότε να έπρεπε να ανέβω στο τρένο αλλά να μην ανέβηκα. Ίσως να θεώρησα το ταξίδι μικρό και άσκοπο. Δίχως σημαντικό προορισμό.

 

Κι όμως έπρεπε να καταλάβω ότι οι μικροί προορισμοί είναι εκείνοι που μπορεί να μας κάνουν αληθινά ευτυχισμένους.

Η ευτυχία δεν μας χαρίζεται έτσι απλόχερα είναι οι ευκαιρίες που αν δεν τις αρπάξεις την κατάλληλη στιγμή χάνονται και δεν ξαναγυρνάνε. Και αν μας χαριστεί πρέπει να παλέψουμε με νύχια και με δόντια για να την κρατήσουμε. Γιατί εκεί που θα την θεωρήσουμε δεδομένη εκεί και θα τη χάσουμε. Θα ανοίξει τα πελώρια της φτερά και θα πάει να αγκαλιάσει μία άλλη πονεμένη καρδιά. Μια καρδιά που θα αξίζει να είναι ευτυχισμένη. Μια καρδιά που περιμένει πως και πώς να της ανοίξει την πόρτα για να χυθεί το διάπλατο φως μες το σπίτι της και να την ζεστάνει.

Γι’ αυτό, λοιπόν, μην προσπαθείς να ζήσεις τη ζωή σου μέσα από την ευτυχία των άλλων.

Μην θεωρείς τη δική σου ευτυχία κατώτερη από των άλλων, πάλεψε για εκείνη και κάνε την πιο δυνατή.

Που ξέρεις; Ίσως και οι άλλοι να θεωρούν τη δική σου ευτυχία πιο όμορφη από τη δική τους! O κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται την ευτυχία με έναν τρόπο διαφορετικό και μοναδικό για εκείνον. Μπορεί εσύ να έχεις αυτό το κάτι που κάποιος άλλος να ζηλεύει και να θεωρεί προσωπική ευτυχία. Το έχεις σκεφτεί ποτέ αυτό;

Για αυτό ζήσε την κάθε στιγμή και έχε πάντα ανοιχτές τις πόρτες της ψυχής σου γιατί κάθε μέρα υπάρχουν εκείνες οι μαγικές στιγμές που μπορεί να σε κάνουν ευτυχισμένο. Μέσα από τα απλά τα πράγματα, τα καθημερινά.

Η ανάγκη κρύβει την εξάρτηση

Τι θα συνέβαινε άραγε αν δεν εξαρτιόταν τίποτα από εμάς;

       

Αν γνωρίζαμε ότι τα σχέδια που κάνουμε για την ζωή μας είναι μια ουτοπία;
Πως θα μας φαινόταν αν δεν μπορούσαμε να ελέγξουμε τους άλλους ή να προκαθορίσουμε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα στην ζωή μας;
Τι θα συνέβαινε αν παρατούσαμε τις συνεχείς προσπάθειες , για οποιοδήποτε προσδοκία  που έχουμε στο μυαλό μας;
Τι θα γινόταν αν παρατηρούσαμε την ζωή να μας μιλά μέσα από ψιθύρους και ακολουθούσαμε την ροη των πραγμάτων όπως μας παρουσιάζονται ΤΩΡΑ;
Μήπως θα αφήναμε την ζωή να πάρει τον δρόμο της;
Όλη η κούραση προκύπτει από τις αντιστάσεις να αφήσουμε ανθρώπους και καταστάσεις να φύγουν από την πραγματικότητα μας, μια πραγματικότητα όμως επίπλαστη γιατί είναι η πραγματικότητα του παραμυθιού που έπλασε και ταυτίστηκε ο νους μας .
Έτσι κρατάμε το παραμύθι και αρνιόμαστε να αποταυτιστούμε από αυτό.
Δεν βλέπουμε ότι το παραμύθι που κρατάμε με νύχια και με δόντια κρύβει πάντα μια ανάγκη μας από πίσω.Η ανάγκη κρύβει την εξάρτηση κι η εξάρτηση δεν επιτρέπει στον εαυτό μας να βιώσει την πληρότητα με ότι υπάρχει στην πραγματικότητα του.
Και το παραμύθι θα παραμείνει παραμύθι όσο εμείς μ αυτό καλύπτουμε την ανάγκη (εξάρτηση) μας.
Πάμε κόντρα στην ροή του ποταμού της ζωής, όσο κρατιόμαστε από τους βράχους των εσωτερικών μας αντιστάσεων.

Εστιαζόμαστε σ αυτά που δεν έχουμε κι όχι σ αυτά που έχουμε.
Κάθε μία εσωτερική μας αντίσταση, δημιουργεί μία εξωτερική.
Ξεχνάμε πως ότι είναι κατάλληλο για εμάς, υπάρχει στο ΤΩΡΑ μας και ότι δεν είναι κατάλληλο δεν έχει λόγο ύπαρξης στην στιγμή μας και στην ζωή μας.
Πολλοί άνθρωποι κάνουν φαύλους κύκλους γύρω από μια σχέση ή μια κατάσταση προσπαθώντας ξανά και ξανά , γιατί μπαίνουν σε διαπραγμάτευση με τον νου τους που θέλει να επιτύχει ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Έτσι έχουν ένα διαρκές μπίρι, μπίρι στο κεφάλι τους, ( αν έκανα αυτό ή εκείνο ή τι έκανα λάθος; )
Χάνουν έτσι ενέργεια και χρόνο. Ενώ η ζωή τους δείχνει ξεκάθαρα ποιος είναι καταλληλος να μείνει και ποιος να φύγει από την πραγματικότητα τους.
Όταν κάποιος ή κάτι είναι κατάλληλος για εμάς η σχέση στο μεταξύ τους έχει ροή και όχι εμπόδια ή διαπραγματεύσεις.

Η παραίτηση από το αποτέλεσμα που θέλει ο νους για μερικούς σημαίνει, αποτυχία ή παθητικότητα.
Στην πραγματικότητα όμως απαλλάσσεις τον εαυτό σου από χαμένο χρόνο και υπερπροσπάθεια γιατί ένα παραμύθι είναι πάντα ένα παραμύθι.
Ποιος ξέρει τελικά τι εμπειρίες ή τι ευκαιρίες χάνουμε στην ζωή μας αντιστεκόμενοι στο  <επιτρέπω ανθρώπους , καταστάσεις και προσδοκίες , που δεν προσφέρουν, να φύγουν από την ζωή μου>.
Κρατούμε τον χώρο της ζωής μας κατειλημμένο, προσκολλούμενοι στο προσδοκώμενο του νου μας.
Αρνιόμαστε πεισματικά να ζήσουμε και να αναπνεύσουμε σε έναν ελεύθερο χώρο δικό μας γιατί έχουμε το φόβο της απώλειας, της προσωπικότητας που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
Ποιος/ποια θα είμαι άραγε αν σκέπτομαι ή ενεργώ διαφορετικά απ ότι σκεπτόμουν ή ενεργούσα  μέχρι εχτές;

Ξεχνάμε ότι εμείς επιλεγούμε για εμάς κι εμείς αποφασίζουμε για εμάς, ΟΧΙ οι άλλοι.
Όταν αποφασίζει ο άλλος για εμάς, γινόμαστε έρμαιο του δράματος που δημιουργούμε εμείς και φυλακίζουμε τον εαυτό μας πίσω από την δικαιολογία της απόφασης κάποιου άλλου, έτσι διατηρούμε την θέση μας στο αναποφάσιστο.

ΔΕΝ ΣΥΜΦΙΛΙΩΝΟΜΑΣΤΕ  ΕΥΚΟΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΟΝΑΧΙΚΟΤΗΤΑ ΜΑΣ, ΓΙΑΤΙ ΤΗΝ ΚΡΙΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΑΥΤΙΖΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΜΟΝΑΞΙΑ.

Δεν υπάρχει όμως περίπτωση να μάθουμε να σχετιζόμαστε με τους άλλους αν δεν μάθουμε πρώτα τι σημαίνει σχετίζομαι με τον εαυτό μου.
Όσο ταυτιζόμαστε με το δράμα, τόσο ισχυροποιούμε το εγώ μας.
Χάνουμε την πίστη μας στην ζωή ότι θα μας στηρίξει και θα μας φέρει αυτό που χρειαζόμαστε την στιγμή που το χρειαζόμαστε και προσκολλούμαστε σε ανέλπιδες καταστάσεις, νιώθουμε κολλημένοι και δυστυχισμένοι.
Δεν μπορούμε να κολυμπήσουμε και να περάσουμε στην απέναντι ακτή αν δεν αφήσουμε πρώτα το σωσίβιο που κρατιόμαστε με τόση δύναμη.
Όταν αφηνόμαστε στο ρεύμα που μας κατευθύνει , αφήνουμε στο ποτάμι της ζωής να σηκώσει το βάρος.

Μ' αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε ότι είναι ασφαλές να αφήνεσαι.
Ας απελευθερώσουμε πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις από την ζωή μας.
Ας επιτρέψουμε να φύγουν κρατώντας την εμπειρία που αποκομίσαμε και ας δημιουργήσουμε νέο χώρο για νέες και ολόφρεσκες εμπειρίες στην ζωή μας.Ας επιτρέψουμε την αγάπη να εισέλθει στην ζωή μας και ας την καλωσορίσουμε με τις κατάλληλες τιμές.

Αβάσταχτο, το κενό της ψευδαίσθησης

Μπορούμε να ζήσουμε με ασφάλεια, ηρεμία, σκοπό, ισορροπία, σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, φαίνεται να χάνεται και να τρέφεται ακόμα με ψευδαισθήσεις;

Οι απαντήσεις είναι πάντα απλές, φτάνει να τολμούμε τις ερωτήσεις. Φτάνει να αναζητούμε πραγματικά. Γιατί οι περισσότεροι κάνουμε τις ερωτήσεις μόνο νοητικά, μόνο θεωρητικά, συμπληρώνοντας αυτόματα τις γνώριμες απαντήσεις που έχουμε συνηθίσει να δίνουμε. Ένα πρόγραμμα που επαναλαμβάνεται μέσα μας, κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου, εντελώς χωρίς τη δική μας συνειδητή βούληση.

Οι άνθρωποι φοβούνται το κενό, όπως φοβούνται και το θάνατο και τη ζωή. Δεν αντέχουν να μην ξέρουν, να μην παρασύρονται από αυτά που οι αισθήσεις τους παρουσιάζουν. Αγνοούν πως οι αισθήσεις υπηρετούν το πρόγραμμα, πως δεν τους ανήκει πια τίποτα. Τίποτα δεν είναι πραγματικά δικό τους.

Είναι αδύνατον να αντιληφθεί οποιοσδήποτε το παιχνίδι που παίζεται κάτω από τη μύτη του, από τον ίδιο του το νου, αυτόματα, αυτόβουλα. Αναγκαστικά όμως, πρέπει να υποθέσει πως γνωρίζει τα παιχνίδια που παίζονται στην κοινωνία, από άλλους, από «το σύστημα» γιατί διαφορετικά μένει ακάλυπτος, παραμένει ανασφαλής…ή έτσι πιστεύει.

Οπότε, συμπληρώνει τα εσωτερικά κενά με θεωρίες συνομωσιολογίας που δεν καταλαβαίνει και πολύ, όμως υιοθετεί. Ξεκινά και διεξάγει άπειρους πολέμους, επαναστάσεις, αλλαγές, όλα βασισμένα στις «καλύτερες προθέσεις» για έναν «καλύτερο κόσμο», που θεωρεί πως επιχειρεί.

Ακόμα κι αν σταματήσει για λίγο για να αναρωτηθεί, γιατί δεν δουλεύουν οι αλλαγές, γιατί δεν έχουν αποτέλεσμα οι επαναστάσεις, γιατί δεν επικρατεί το «καλό», το «ωφέλιμο», το «σωστό», συμπληρώνει άμεσα, ακαριαία το εσωτερικό κενό, με γνώριμα, αποδεκτά συμπεράσματα:

Οι άλλοι δεν θέλουν/δεν προσπαθούν αρκετά.

Το σύστημα δεν το επιτρέπει.

Οι δυνατοί/οι ελίτ/οι κακοί μας πολεμούν.

Θέλει πολύ χρόνο να επικρατήσει κάτι καλό.

Εγώ θα είμαι ο μάρτυρας που φυτεύει το σπόρο.

Κάποια μέρα θα γίνει.

Χρειάζονται περισσότεροι για να γίνει η ανατροπή.

Και μετά επιστρέφει στη γωνίτσα του, θεωρώντας αλαζονικά πως αυτός διαφέρει από «τους υπόλοιπους» που δεν έχουν πάρει μυρωδιά τι πραγματικά συμβαίνει. Διαφορετικά, δημιουργεί μια ομάδα, στην οποία κλείνεται, εκφράζεται, ανήκει, για να αισθάνεται ασφάλεια με τους ομοίους του. Οποιαδήποτε ερώτηση, αμφισβήτηση, διαφωνία έρθει «απ’ έξω» είτε την αγνοεί, δείχνοντας «ανωτερότητα», ενώ ουσιαστικά δεν μπορεί να την απαντήσει, είτε απαντάει με λόγια άλλων και παραπομπές, που θεωρεί δικά του.

Όμως, η φθορά και το γκρέμισμα συνεχίζονται, άσχετα αν κάποιοι (πολλοί) θέλουν να ζουν τα δικά τους παραμύθια. Αθέατο, αδυσώπητο, κατακλυσμιαίο, όμως σε τέτοια «αργή κίνηση» λόγω της πυκνότητας της ενέργειας, που δεν γίνεται αντιληπτό.

Οι υπεκφυγές εξακολουθούν να είναι όσες και οι άνθρωποι. Πού να τις εντοπίσεις; Ειδικά αν θέλεις να τις αγνοείς.

Σε κάθε κατακλυσμιαίο γκρέμισμα, ακμάζουν ταυτόχρονα, άπειρες θεωρίες αναστύλωσης, διατήρησης του «ορθού», προσπάθειες δημιουργίας, που παγιδεύουν τους φοβικούς και παρασύρουν τους ευκολόπιστους. Είναι πάγια λειτουργία ανά τους αιώνες που έχουμε μάθει και εύκολα βασιζόμαστε σε αυτήν για να μας «λυτρώσει» από την άγνοιά μας. Έτσι καταφέρουν, εικονικά, να ξεχωρίζουν οι «καλοί» από τους «κακούς» σπρώχνοντας επικίνδυνα τις πολικότητες σε σύγκρουση.

Τίποτα από όλα αυτά δεν φαίνεται. Δεν μπορεί κάποιος να σου τα φανερώσει. Πρέπει να μπορείς να τα δεις μόνος σου, εσύ με τον Εαυτό σου. Είναι βιωματική διαδικασία, που ο νους, η προσωπικότητα, η κοινωνία, το «σύστημα» δεν θα σε αφήσει να κάνεις. Πρέπει να το παλέψεις… όχι όπως έμαθες να παλεύεις. Γιατί, το σύστημα είσαι εσύ, εγώ, ο διπλανός σου. Κανείς, και τίποτ' άλλο!

Πρέπει να το θέλεις πάνω από όλα, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο και πρέπει να είσαι κάθε στιγμή αφοσιωμένος σε αυτό, να ξεμάθεις για να μάθεις, να απαλλαγείς από τα έτοιμα προγράμματα που διατηρείς, να εγκαταλείψεις τη γνώση που πιστεύεις πως έχεις. Κάθε φορά!

Διαφορετικά, ο δρόμος είναι ήδη στρωμένος. Θα ξυπνάς κάθε πρωί, νομίζοντας πως έχεις τη μέρα σου (και τη ζωή σου) στρωμένη μπροστά σου, κυνηγώντας τις άπειρες ψευδαισθήσεις σου και θα πέφτεις για ύπνο το βράδυ με άπειρα ερωτήματα που θα βιάζεσαι να απαντάς με τις υπάρχουσες ελκυστικές θεωρίες:

Πρόσεχε τη διατροφή σου

Να κάνεις το καλό όπου μπορείς

Κάνε οικονομία

Γυμνάσου

Επέλεξε εναλλακτικούς τρόπους ζωής

Καλλιέργησε την τροφή σου

Άλλαξε τη δουλειά σου

Φτιάξε κοινότητα με τους ομοίους σου.

Βρες τον/την  ιδανικό σύντροφο.

Απομάκρυνε όσους δεν σε εμπνέουν, κλπ κλπ

 Όμως, παρόλα αυτά, θα συνεχίζεις να πονάς, να ψάχνεις, να θυμώνεις (αν και το κρύβεις γιατί έχεις διαβάσει για το νόμο της έλξης)), να αισθάνεσαι ενοχή (την οποία θα προσπαθείς να ξεφορτωθείς, χωρίς να το εντοπίζεις όμως), να συναντάς τοίχους και αδιέξοδα, να αρρωσταίνεις, να συρρικνώνεσαι, να απομονώνεσαι… Και φυσικά να υποστηρίζεις ακόμα πιο σθεναρά τις απόψεις σου.

Γιατί φοβάσαι, τρέμεις, αυτόν τον κόσμο που φαίνεται να χάνεται και εσύ έχεις ταχθεί να αναστυλώσεις, να διατηρήσεις... ή να υπερβείς! Πώς όμως να παραιτηθείς απ' όλα όσα έμαθες, πιστεύεις και υποστηρίζεις; Πώς να υπάρξεις χωρίς την πανίσχυρη προσωπικότητα που φαίνεται να είναι το Παν και ονοματίζει τα πάντα, καταχωρώντας τα σε κουτάκια, που ούτε καν γνωρίζεις πως υπάρχουν ή πού;

Γιατί, η πραγματική δύναμη δεν επιβάλλεται, η αληθινή γνώση δεν πείθει, η εσωτερική ηρεμία δεν χρειάζεται οπαδούς, η ζωή δεν είναι παζάρια!

Είναι όλα αυτά «καταστροφολογία»; Και ναι και όχι. Ο εκπαιδευμένος σου νους σίγουρα θα τα απορρίψει, θα πάει παρακάτω, σε κάτι πιο «ελπιδοφόρο» που έχεις ακόμα ανάγκη να πιστεύεις και να διατηρείς. Αλλά έτσι πρέπει να γίνει… γιατί η ελευθερία θέλει «αρετή και τόλμη» και δεν μπορεί να είναι για όλους. Σίγουρα δεν προσφέρεται η Γνώση «δωρεάν», με κρυφά ανταλλάγματα ή με δάνεια, όπως εκπαιδευτήκαμε να λαμβάνουμε τα πάντα στον "πολιτισμένο" κόσμο μας.

Τι προσφέρει ο Άλλος Δρόμος;

Το γκρέμισμα. Το τέλος των ψευδαισθήσεων.

Την αληθινή Γνώση που δεν υπάρχει σε πακεταρισμένα κουτάκια με όμορφες κορδέλες.

Την αμφισβήτηση του εικονικού κόσμου σου.

Το τσούξιμο των ματιών σου.

Το ξεβόλεμα.

Την ειλικρίνεια με το πραγματικό της νόημα.

Τη δημιουργική, αυθεντική σκέψη.

Τη μοναχικότητα.

Το άγνωστο.

Κάπου εδώ αποφασίζεις.... προσπερνάς ή ξαναδιαβάζεις. Έπειτα, αποφασίζεις ξανά. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, τίποτα ξεκάθαρο. Όμως εσύ θα δράσεις, σύμφωνα πάντα με τη Βούλησή Σου. Και αυτό είναι δίκαιο! Γιατί, έχεις παραπλανηθεί: η Γνώση αποκαλύπτεται ΜΕΤΑ το γκρέμισμα, η Αλήθεια φανερώνεται μετά το τέλος των ψευδαισθήσεων. Δεν παίρνεις τίποτα μαζί σου. Ξαναγεννιέσαι εκ νέου. Αναγκαστικά! Ή συνεχίζεις όλα όσα ήδη γνωρίζεις....εκεί υπάρχουν πολλοί να σου κάνουν παρέα...

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

Κρυμμένα στα υλικά της ίδιας της κατασκευής τους, τα αρχιτεκτονικά σχέδια των αρχαίων ναών έρχονται στο φως με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας.

Εδώ και πολλούς αιώνες, οι άνθρωποι κοιτάζουν τους αρχαίους ελληνικούς ναούς με δέος και θαυμασμό για τον εξαίρετο σχεδιασμό και την άψογη κατασκευή τους. Οι αρχιτέκτονες γνωρίζουν, ωστόσο, ότι στην κατασκευή τους είχαν παρεισφρήσει εσκεμμένα κάποια αρχιτεκτονικά “λάθη”, τα οποία συμβάλλουν στην οπτική αρμονία τους, με αποτέλεσμα να μοιάζουν γεωμετρικά τέλειοι.

Παρ’ όλα αυτά, ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί σε ποιο στάδιο της κατασκευής τους αποφασίστηκε να γίνουν αυτά τα λάθη, εφόσον για να γίνει αυτό απαιτούνταν τα αρχικά σχέδιά τους.

Βέβαια, όπως όλοι γνωρίζουμε, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να βρεθούν τα αρχικά σχέδια μετά από τόσους αιώνες. Ή μήπως όχι;

Προς μεγάλη έκπληξη των αρχιτεκτόνων και των αρχαιολόγων, τα σχέδια βρίσκονταν κάτω από τη μύτη τους και περίμεναν να αποκαλυφθούν.

Το μυστικό αποκαλύφθηκε στον ερειπωμένο ναό του Απόλλωνα στα Δίδυμα. Ο ναός άρχισε να κατασκευάζεται μερικά χρόνια μετά την άφιξη του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Μικρά Ασία, το 334 π.Χ., αλλά οι εργασίες προχωρούσαν με πολύ αργούς ρυθμούς. Η κατασκευή του σταμάτησε τον τρίτο αιώνα μ.Χ., χωρίς όμως να φθάσει στην τελική φάση του, και ο μισοτελειωμένος ναός κατέρρευσε τον 15ο αιώνα, εξαιτίας ενός σεισμού.

Ωστόσο, ακόμη και τα ερείπια που απόμειναν είναι αρκετά, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, για να δείξουν ότι επρόκειτο για έναν από τους μεγαλύτερους και εντυπωσιακότερους ναούς της αρχαιότητας. Η βάση του έχει ύψος 4 μέτρα, και οι διαστάσεις της είναι 60 επί 120 μέτρα. Από τις 108 κολώνες που βρίσκονταν επάνω της –κάθε μία από τις οποίες είχε ύψος 20 μέτρα– έχουν απομείνει όρθιες τρεις.Για ένα τόσο μεγαλόπρεπο έργο, σίγουρα χρειαζόταν ένας ιδιαίτερος και πολύπλοκος αρχιτεκτονικός σχεδιασμός. Όμως, σε τι μορφή και τι υλικό είχαν αποτυπωθεί τα σχέδια του ναού, και που βρίσκονταν, δεδομένου ότι απαιτήθηκαν δεκάδες χρόνια για να κατασκευαστεί –παρόλο που δεν έφτασε στο τελικό στάδιο– και οι αρχιτέκτονές του Παιώνιος και Δάφνις δεν βρίσκονταν εν ζωή;Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα δόθηκε μια ημέρα, τον Οκτώβρη του 1979. Εκείνη την περίοδο ο Γερμανός αρχαιολόγος Λόθαρ Χασελμπέρκερ, από το Πολυτεχνείο του Μονάχου, μελετούσε την αρχιτεκτονική του ναού του Απόλλωνα, όταν, χωρίς να το περιμένει, ανακάλυψε τα σχέδια του ναού. Επάνω στα μάρμαρα ορισμένων από τους κατώτερους τοίχους του, διέκρινε δεκάδες λεπτές, αβαθής χαραγματιές.

Η επεξεργασία σε υπολογιστή αποκαλύπτει το κρυμμένο σχέδιο στο Βουλευτήριο της Πριήνης στη Μικρά Ασία.

 

Ήταν η πρώτη φορά που έβλεπε αυτές τις γραμμές, παρόλο που δεκάδες φορές είχε περιδιαβεί τα ερείπια του ναού. Σταμάτησε, λοιπόν, έκπληκτος και προσπαθούσε να συνειδητοποιήσει το τι είχε ανακαλύψει, όταν σιγά-σιγά άρχισαν να ξεθωριάζουν οι γραμμές, να “κρύβονται” ξανά στο λευκό μάρμαρο, καθώς ο ήλιος μετακινούνταν αργά στον ουρανό.Με άλλα λόγια, οι γραμμές αποκαλύφθηκαν χάρη στο ότι ο Χασελμπέρκερ βρέθηκε στο σωστό σημείο την κατάλληλη στιγμή, όταν η θέση του ήλιου ήταν τέτοια που επέτρεψε να γίνουν ορατά τα “μυστικά χαράγματα”.Ο Χασελμπέρκερ εξακολούθησε να πηγαίνει στον ναό τις επόμενες ημέρες, και σε διαφορετικές ώρες, αναζητώντας παρόμοια χαράγματα και σε άλλους τοίχους του. Έτσι, ανακάλυψε πολλές ευθείες γραμμές, κύκλους, τεταρτοκύκλια, ακόμη και πιο σύνθετα σχήματα.Το πάχος των γραμμών ήταν τόσο όσο αυτών ενός μολυβιού, και το βάθος τους έφθανε το μισό χιλιοστό. Σε κάποια σημεία είχαν σβήσει εξαιτίας της διάβρωσης δύο χιλιάδων ετών, ενώ σε άλλα είχαν καλυφθεί από ασβεστολιθικό ίζημα, το οποίο είχε δημιουργηθεί από την εξάτμιση του βρόχινου νερού από το μάρμαρο.Ωστόσο, στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν ακόμη ορατές, παρ’ όλους τους αιώνες που είχαν περάσει από την χάραξή τους και το ότι ήταν εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα.Τα μυστικά των αρχαίων σχεδιαστών

 

Αρχίζοντας να αντιγράφει τις γραμμές σε χαρτί, ο Χασελμπέρκερ διαπίστωσε ότι ήταν τόσο καλοσχεδιασμένες και ακριβείς, ώστε συμπέρανε ότι αυτοί που τις είχαν χαράξει ήταν εξαιρετικοί τεχνίτες, αν όχι και οι ίδιοι αρχιτέκτονες. Τα σχέδια του ναού, λοιπόν, ήταν αποτυπωμένα επάνω στα δομικά υλικά του και κάλυπταν μια τεράστια έκταση εκατοντάδων τετραγωνικών μέτρων. Τα περισσότερα ήταν σε φυσικό μέγεθος, και έτσι φαίνονταν ακόμη και ορισμένα σημεία όπου είχαν γίνει αλλαγές από τους αρχιτέκτονες.

Σχέδιο της βάσης ιονικού κίονα από το άδυτο του ναού του Απόλλωνα στα Δίδυμα της Ιωνίας, όπως τον αποτύπωσε ο Λόθαρ Χασελμπέργκερ.

 

Όσον αφορά τις κολόνες, εξαιτίας του μεγάλου ύψους τους, είχαν αποδοθεί πλαγίως και μόνο το μισό τους, εφόσον το άλλο μισό ήταν ακριβές αντικαθρέφτισμα του σχεδίου. Ακριβώς στα σχέδια αυτά ήταν που ο Χασελμπέρκερ ανακάλυψε ορισμένα από τα εσκεμμένα λάθη των αρχιτεκτόνων.Η γιγάντια βάση του ναού, όπου βρίσκονταν οι κίονες, δεν ήταν απολύτως επίπεδη, αλλά διογκωνόταν κατά 11 εκατοστά προς το κέντρο της.Ακόμη, οι επιφάνειες των κιόνων δεν ήταν παράλληλες, αλλά διογκώνονταν κατά 4,65 εκατοστά καθώς ανέβαιναν προς τα πάνω, σχηματίζοντας μια ελαφρά καμπύλη προς τα έξω, και λέπταιναν πάλι καθώς έφθαναν στην κορυφή τους.Για να δημιουργήσουν ένα μέλος του ναού που απαιτούσε πολύπλοκο σχεδιασμό (όπως η βάση μιας κολόνας) οι αρχαίοι αρχιτέκτονες χάρασσαν αρκετούς γεωμετρικούς συνδυασμούς ίσιων γραμμών, τις οποίες διαιρούσαν στη συνέχεια σε τρίτα. Κατόπιν χάρασσαν κύκλους διαφορετικών διαμέτρων και τους συνδύαζαν, με βάση γεωμετρικές αρχές, με τις γραμμές. Αυτό τους έδινε το ζητούμενο σχήμα που θα έπρεπε να είχε το μέλος του ναού.Στο σημείο αυτό, ωστόσο, σταματούσε η γεωμετρία και έμπαιναν οι αρχές της οπτικής, “ενσαρκωμένες” στο πρόσωπο του αρχιτέκτονα. Μια ελαφρώς μεγαλύτερη καμπύλη, ή μια ευθεία που σε κάποιο σημείο της καμπύλωνε ελαφρά, χαραγμένη συνήθως χωρίς διαβήτη, ελεύθερα, από το χέρι του καλλιτέχνη, υποδείκνυε τα σημεία των παρεμβάσεων∙ εκεί που θα έπρεπε να γίνει η υπέρβαση της γεωμετρίας προς χάρη της αισθητικής. Έτσι, εμφανιζόταν η “ατέλεια” στην αρχιτεκτονική του ναού, η οποία ονομαζόταν ένταση.Μετά την ανακάλυψη του Χασελμπέρκερ, οι αρχαιολόγοι ανά τον κόσμο άρχισαν να ψάχνουν τα αρχαία μνημεία και τους ναούς, προσδοκώντας σε παρόμοιες ανακαλύψεις. Από πρακτικής πλευράς, ήταν δύσκολο να βρεθούν άλλα σχέδια, εφόσον αυτά που βρίσκονταν στη βάση, θα είχαν σκεπαστεί από ό,τι είχε κτιστεί, ενώ αυτά στους τοίχους –σε όσους είχαν μείνει ανέπαφοι– θα είχαν σβηστεί από την αρχαιότητα.

Το εσωτερικό του ναού του Απόλλωνα στα Δίδυμα της Ιωνίας.

 

Μετά την ολοκλήρωση ενός ναού, το τελικό στάδιο στην κατασκευή του ήταν η λείανση των τοίχων του, πράγμα που σήμαινε αφαίρεση τουλάχιστον ενός χιλιοστού της επιφάνειάς τους. Κάποιο αρχαιολόγοι, ωστόσο, φάνηκαν τυχεροί εφόσον βρέθηκαν αρκετά από τα θεωρούμενα χαμένα σχέδια, όπως αυτά του ναού της Αθηνάς στην Πριήνη ή της Άρτεμης στις Σάρδεις.

Αυτή η πολύπλοκη τεχνική αποτύπωσης αρχιτεκτονικών σχεδίων στα δομικά υλικά του ίδιου του κτιρίου είναι μια μοναδική επινόηση των αρχαίων Ελλήνων, την οποία δανείστηκαν αργότερα οι Ρωμαίοι. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι επίσης χρησιμοποιούσαν την ίδια τεχνική σε πιο απλή μορφή, ενώ η εφαρμογή της φτάνει έως και τις πολύ πρόσφατες εποχές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα χρήσης της είναι τα αρχιτεκτονικά σχέδια που ανακαλύφθηκαν στους τοίχους και τα πατώματα των Καθεδρικών στην πόλη του Γιορκ, στη Σαρτρ και στην Ρεμς.Χάρη στην τύχη (ή στην αφύπνιση γνώσεων απ’ το παρελθόν) λύθηκε ένα μυστήριο που βασάνιζε επί δεκαετίες τους αρχαιολόγους. Τεχνικές αποτύπωσης και διαφύλαξης πληροφοριών αφάνταστες για τους σύγχρονους που απαιτούν ιδιαίτερες συνθήκες για να αποκαλυφθούν.Παράλληλα δημιουργήθηκε ένα νέο πεδίο έρευνας για την αρχιτεκτονική των αρχαίων κτιρίων, που πιθανόν να οδηγήσει σε περαιτέρω ενδιαφέροντα στοιχεία, όσον αφορά τις αρχιτεκτονικές επιλογές διαφόρων αρχαίων πολιτισμών, και τις ιδιαιτερότητες (ακουστικές και οπτικές) που προσφέρουν αυτές.

Τελειομανία: Καταστροφικές οι συνέπειες…

Οι τελειομανείς πολλές φορές υποφέρουν συναισθηματικά, καθώς τείνουν να αισθάνονται απελπισία, ψυχολογική κατάπτωση και έντονο στρες.

Σύμφωνα με τον κ. Gordon Flett καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο York, η τελειομανία σχετίζεται πολύ πιο άμεσα με την αυτοκτονία από ότι ίσως πιστεύαμε.

Ο ίδιος, μάλιστα, εφιστά την προσοχή στις καταστροφικές της συνέπειες, τονίζοντας ότι η τελειομανία πρέπει να συμπεριληφθεί στις επίσημες κλινικές οδηγίες, ως ξεχωριστός παράγοντας που αυξάνει την πιθανότητα αυτοκτονίας.

Περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως επιχειρούν να αυτοκτονήσουν κάθε χρόνο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών για το 2012.

Σε ένα ερευνητικό δημοσίευμα, ο Flett και οι συνεργάτες του, Paul Hewitt και Marmin Heisel, υπογραμμίζουν ότι οι γιατροί, οι δικηγόροι και οι αρχιτέκτονες, των οποίων τα επαγγέλματα απαιτούν ακρίβεια, καθώς και άνθρωποι που έχουν ρόλους εξουσίας, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν αυτοκτονικές τάσεις λόγω τελειομανίας.

Οι συγγραφείς του άρθρου εξηγούν το πώς η έκθεση ορισμένων ανθρώπων σε αμείλικτες απαιτήσεις προκειμένου να είναι τέλειοι, συνδέεται άμεσα με ένα αίσθημα απελπισίας, καθώς και με αυτοκτονικές τάσεις.

Όχι! Το λέω και το εννοώ!

Για πολλούς ανθρώπους το "όχι" είναι μια λέξη που σπάνια βγαίνει από το στόμα τους. Όσοι συναναστρέφονται μαζί τους τους χαρακτηρίζουν είτε "καλά παιδιά", δοτικούς, ευγενικούς κλπ. είτε "θύματα", και εδώ ακριβώς εντοπίζεται το πρόβλημα. Οι ίδιοι που δεν μπορούν να πουν όχι, συνήθως νιώθουν θύματα και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Με λίγα λόγια, δεν είναι τόσο δοτικοί από άποψη όντας ευτυχισμένοι με αυτή τη στάση ζωής, αλλά υποφέρουν βουβά εγκλωβισμένοι στην αδυναμία τους.

Τα χαρακτηριστικά των παιδιών του "ναι"
Αν γνωρίσετε έναν τέτοιο άνθρωπο μην βιαστείτε να τον χαρακτηρίσετε δειλό και άτολμο. Το πρόβλημα του είναι η ανασφάλεια. Ενδεχομένως από παιδί προσπαθούσε να γίνει αποδεκτός στους γύρω του με το να "εξαγοράζει" την εύνοιά τους κάνοντας τους όλα τα χατίρια. Να είναι πάντα πρόθυμος για όλους, να εξυπηρετεί όλους και ποτέ να μην τους κακοκαρδίζει. Ίσως ένιωθε πως με αυτό τον τρόπο ξεπληρώνει τη φιλία τους και την αποδοχή τους στην παρέα ή και μέσα στην ίδια την οικογένεια του. Αυτό σημαίνει πως δεν έμαθε να πιστεύει στον εαυτό του, πως έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και φοβάται πως δεν θα είναι αρεστός με το να είναι απλά ο εαυτός του. Έμαθε να είναι όπως θα τον ήθελαν οι άλλοι να είναι.

Όμως, ας έρθουμε στο σήμερα. Στον ενήλικα ώριμο άνθρωπο, που ακόμα δεν μπορεί να πει "όχι". Και αν εσείς που διαβάζετε αυτές τις γραμμές νιώθετε ότι είστε ένας από αυτούς, ανεξάρτητα από τους παράγοντες που σας οδήγησαν εδώ, να ξέρετε πως ποτέ δεν είναι αργά να το αλλάξετε. Αν πραγματικά σας βασανίζει αυτή η αδυναμία σας, δείτε τι μπορείτε να κάνετε για να την μετατρέψετε σε δύναμη και να νιώσετε καλά με τον εαυτό σας.

Μαθαίνω να λέω "όχι"
Δεν θα πω το τετριμμένο "πιστέψτε στον εαυτό σας" και "αποκτήστε αυτοπεποίθηση", λες και είναι κάτι που μπορείς να κάνεις από τη μια στιγμή στην άλλη πατώντας ένα κουμπί. Θα σας πω απλά να κάνετε ένα τεστ. Αν σας ζητήσουν κάτι που δεν θέλετε να το κάνετε, να πείτε "όχι". Στους φίλους σας, στον σύντροφό σας, στους συγγενείς σας, στους συνάδελφους σας. Από το να πάτε να τους πάρετε τσιγάρα, μέχρι το να τους δανείσετε χρήματα, οτιδήποτε και αν σας ζητήσουν που δεν θέλετε ή νιώθετε ότι δεν μπορείτε να το κάνετε, να τους αρνηθείτε. Αφεθείτε απλά στο να είστε ο εαυτός σας. Χωρίς δεύτερες σκέψεις, χωρίς φόβο απόρριψης, χωρίς να σκέφτεστε καμία συνέπεια. Πείτε αυθόρμητα, αλλά σταθερά "όχι", χωρίς καν να πρέπει να απολογηθείτε γι’ αυτό. Απαντήστε με χαμόγελο "δεν μπορώ, λυπάμαι", ή "δεν θα το ήθελα αυτή τη στιγμή" ή "δεν με βρίσκει σύμφωνο κάτι τέτοιο, δεν μου ταιριάζει, δεν θέλω να το κάνω." Χωρίς εκνευρισμό πάντα με ευγένεια, περνώντας ξεκάθαρα το μήνυμα σε όποιον έχετε απέναντι σας, ότι οφείλει να σεβαστεί την άρνηση σας.

Και ερχόμαστε στο "μετά". Τι μπορεί να συμβεί μετά; Ο φίλος που του αρνηθήκατε τη χάρη σάς γύρισε την πλάτη; Επειδή είπατε πως δεν θέλατε να βγείτε εκείνο το βράδυ ή δεν σας άρεσε το έργο που πρότεινε να δείτε ή για τους δικούς σας λόγους δεν δεχτήκατε να του δώσετε το αυτοκίνητό σας ή τα κλειδιά του εξοχικού σας, σας θύμωσε και δεν θέλει πια την παρέα σας; Σε μια τέτοια περίπτωση, έχετε ήδη καταλάβει πως αυτός δεν ήταν φίλος σας ποτέ. Δεν σας αγαπάει γι’ αυτό που είστε, παρά βολεύεται κοντά σας για όσα του δίνετε. Το "τεστ" στο οποίο τον υποβάλλατε έβγαλε το αποτέλεσμα του και εσείς δεν έχετε να κάνετε τίποτα άλλο παρά να το δεχτείτε. Και να πάτε παρακάτω. Με τον καιρό θα καταλάβετε ποιοι είναι οι πραγματικοί σας φίλοι και θα κρατήσετε κοντά σας αυτούς που σας αξίζουν. Και όχι γιατί θα τους διώξετε, αλλά γιατί θα φύγουν από μόνοι τους. Και πολύ καλά θα κάνουν.

Η θέσπιση ορίων αποκαλύπτει τους πραγματικούς ανθρώπους
Μην φοβάστε τη μοναξιά. Είναι πολύ χειρότερη και πιο επώδυνη η μοναξιά μέσα σε πολλούς ανθρώπους που δεν μας αγαπούν πραγματικά. Όταν το συνειδητοποιήσετε αυτό, θα νιώσετε ελεύθεροι και θα αγαπήσετε τον εαυτό σας περισσότερο. Όταν αγαπάτε τον εαυτό σας και τον σέβεστε, δεν επιτρέπετε σε κανέναν να σας εκμεταλλεύεται και να σας χρησιμοποιεί. Δεν χρειάζονται στρατηγικές, γίνεται από μόνο του. Θα είστε πολύ πιο ευτυχισμένοι γνωρίζοντας ότι αυτοί που είναι δίπλα σας, έστω και λίγοι, σας εκτιμούν και σας αγαπούν γι’ αυτό που είστε. Ό, τι και να είναι αυτό που είστε. Το σημαντικότερο είναι ότι εσείς θα έχετε βάλει όρια και οι άλλοι θα πρέπει να τα σεβαστούν, εφόσον σας θέλουν στη ζωή τους.

Μπορείτε να είστε πολύ καλοί φίλοι γιατί νοιάζεστε για τον φίλο σας, τον ακούτε, του συμπαραστέκεστε, τον συμβουλεύετε, αλλά δεν θέλετε να του δανείζετε το αυτοκίνητό σας. Και εκείνος θα εκτιμάει όλα αυτά που είστε και του προσφέρετε σε συναισθηματικό επίπεδο, σεβόμενος την -έστω- ιδιοτροπία σας, να μην δανείζετε τα πράγματά σας. Γι’ αυτό άλλωστε και το ρητό λέει "αγάπα τον φίλο σου με τα ελαττώματά του." Δεν υπάρχει καμιά σοφή ρήση που να λέει "αγάπα τον φίλο που δεν σου λέει ποτέ όχι! "

Η ώρα της αλλαγής
Είναι ωραίο το να κάνουμε τα χατίρια σε ανθρώπους που αγαπάμε. Να ξεβολευόμαστε για χάρη τους, να υποχωρούμε σε κάτι που θέλουν πολύ και ας μην το θέλουμε εμείς εξίσου, μόνο και μόνο για να τους δώσουμε χαρά. Αυτό είναι αγάπη, είναι μοίρασμα. Προκύπτει όμως από τη δική μας επιθυμία να δώσουμε χαρά. Και έτσι παίρνουμε κι εμείς χαρά. Όταν όμως αυτές οι καταστάσεις αρχίζουν να μας πιέζουν, μας κάνουν να νιώθουμε θλίψη και ρίχνουν την αυτοεκτίμηση, πιστεύοντας για τον εαυτό μας ότι είμαστε αδύναμοι και θύματα των άλλων, τότε έχει έρθει η ώρα να αλλάξουμε τα πράγματα. Όταν το "όχι" ξεσηκώνεται μέσα μας και μας πνίγει, οφείλουμε να ανοίγουμε το στόμα μας και να το εκφράζουμε. Το οφείλουμε σε εμάς τους ίδιους να κάνουμε τα πράγματα που πραγματικά θέλουμε. Και αν πρόκειται για το "χατίρι" κάποιου άλλου, να το κάνουμε ναι, εφόσον το νιώθουμε. Αν αυτό μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα με τον εαυτό μας, αν μας φέρει το αίσθημα εκείνο της πληρότητας που φέρνει η προσφορά, ναι. Διαφορετικά, ας βάλουμε τα όριά μας. Και δεν υπάρχει ισχυρότερο και πιο ακλόνητο όριο από ένα "όχι", που το λέω και το εννοώ..

Μα έλα που φοβάμαι…

«Φοβάμαι να αγαπήσω, να εμπιστευτώ, να αφεθώ, να μοιραστώ, να πλησιάσω, να έρθω κοντά, να νιώσω, να…, να…, να… φοβάμαι να ζήσω».

Κι ενώ ως ενός ορισμένου σημείου ο ρόλος του φόβου είναι χρήσιμος και προστατευτικός (αλίμονο αν αγαπούσαμε, εμπιστευόμασταν και αφηνόμασταν αδιακρίτως σε όποιον γνωρίζαμε χωρίς να υπάρξει προηγουμένως το απαραίτητο φιλτράρισμα), όταν ξεπερνάει το σημείο αυτό, τότε εύκολα μετατρέπεται από προστασία σε εμπόδιο.

Ο στόχος δεν είναι να μη φοβηθούμε ποτέ, το φόβο τον χρειαζόμαστε στο κατάλληλο μέτρο. Στόχος είναι να μάθουμε να τον διαχειριζόμαστε, να μη τον αφήνουμε να μας κατακλύζει, να μας κρατάει πίσω και να μας περιορίζει.

Γιατί φοβάμαι;
Από τη μια πλευρά τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου, από την άλλη ο συνδυασμός τους με τις εμπειρίες που έχει βιώσει ο καθένας επηρεάζουν τον τρόπο που κανείς σκέφτεται, αισθάνεται και εν τέλει συμπεριφέρεται. Καθορίζουν λοιπόν το πώς αξιολογούμε το φόβο και πώς εκτιμούμε τις ενδείξεις και τα σημάδια που τον προκαλούν, στο κατά πόσο τον ενισχύουμε, τον γενικεύουμε κι εγκλωβιζόμαστε σ’ αυτόν ή αντίθετα στο κατά πόσο προσπαθούμε να τον ξεπεράσουμε τολμώντας και δοκιμάζοντας.

Τι όμως πραγματικά φοβάμαι;
Κατ’ ουσίαν ο κοινός παρονομαστής σ’ όλα τα παραπάνω είναι πως φοβάμαι να απορριφθώ.

Φοβάμαι να δεσμευτώ,
γιατί (φοβάμαι) αν αποκαλυφθώ στον άλλον, αν τον αφήσω να με δει όπως είμαι χωρίς μάσκες και κοστούμια, αν του φανερωθώ με τις αδυναμίες, την τρωτότητα και ευαλωτότητά μου,
τότε (φοβάμαι ότι) θα την «πατήσω», θα απογοητευτώ, θα πληγωθώ, θα πονέσω,
καθώς (φοβάμαι πως) ο άλλος δε θα με θέλει πια, θα με αφήσει, θα με απορρίψει.

Οπότε δίνω τη λύση στο φόβο μου κι αποφασίζω να κρατήσω αποστάσεις ασφαλείας, να «παίξω» μέχρι το σημείο που αντέχω, ως εκεί που δε μου κοστίζει, ρισκάρω όσο ξέρω ότι δεν έχω τίποτα να χάσω κι όταν το όριο αυτό πλησιάζει να ξεπεραστεί, τότε μαζεύομαι και κουμπώνω. Όταν έρχομαι κοντά, όταν νιώθω πως απειλούμαι από την εγγύτητα και την οικειότητα, όταν οι όροι αλλάζουν, τότε φροντίζω να δημιουργήσω απόσταση, τότε αλλάζω το τροπάρι και κλειδώνω, αφήνω τον άλλον πριν με αφήσει, τον προλαβαίνω πριν να με προλάβει, τον απορρίπτω προτού με απορρίψει κι έτσι δεν πληγώνομαι, δεν απογοητεύομαι, δεν πονάω, δε στεναχωριέμαι, τότε με προστατεύω κι αποφεύγω τόσο το συναισθηματικό δέσιμο από τη μία, όσο και το συναισθηματικό πόνο ως εκ τούτου. Και μ’ αυτό τον τρόπο συμβαίνει το εξής οξύμωρο «Φοβάμαι το τέλος της σχέσης, άρα δεν επενδύω (υιοθετώντας όποια στάση και συμπεριφορά βολεύουν για να το πετύχω), γεγονός που οδηγεί στο τέλος της σχέσης». Αφού αληθινή σχέση σημαίνει πλησίασμα, οικειότητα, αποκάλυψη, δέσμευση.

Μπορούμε λοιπόν να κρατήσουμε το φόβο μας και να καθίσουμε στην άκρη ή μπορούμε να τον ξεπεράσουμε. Ευτυχώς ή δυστυχώς, βεβαιώσεις και εγγυήσεις ότι όλα θα είναι εύκολα και χωρίς πόνο δεν υπάρχουν. Πέφτουμε, κλαίμε, σηκωνόμαστε, προχωράμε, συνεχίζουμε και πηγαίνουμε μπροστά, εκτός αν προτιμούμε να μείνουμε πίσω… Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η ζωή συνεχίζεται…εμείς επιλέγουμε το πώς…

Η ζωή, συμβαίνει. Ο φόβος ή η αγάπη, είναι η επιλογή μας που θα τη σχηματίσει.

Κατέβηκα προχτές μια βόλτα στην κόλαση.

Είδα εκεί ανθρώπους που βασανίζονταν επειδή ήταν εγωιστές, άπληστοι, χαιρέκακοι, αλαζόνες, ζηλιάρηδες, οργισμένοι, μικρόψυχοι, άρπαγες, λαίμαργοι, δολοφόνοι, βιαστές, υποκριτές, εκμεταλλευτές, φιλοτομαριστές, εαυτούληδες και χαραμοφάηδες. Ότι και να ήταν, αυτό που τους χαρακτήριζε ήταν, ότι ποτέ δεν μπορούσαν να δουν πέρα από τον εαυτό τους και τα πάθη τους οδηγούμενοι από τους φόβους τους.

Στο χώρο που βρισκόντουσαν, μια γκριζόμαυρη καταχνιά συνόδευε ένα νεκρωμένο από φύση τοπίο. Μόνο τα ουρλιαχτά τους, οι θυμοί τους και η επιδειξιμανία τους βασίλευαν στο μουντό και τεχνητό τους περιβάλλον.

Χτες, ανέβηκα για μια βόλτα στον παράδεισο.

Είδα ανθρώπους με χαμόγελο, με ευγενικά αισθήματα, πράους, ευγενικούς και λειτουργικούς, με σεβασμό στο συνάνθρωπο, με εκτίμηση στην ατομικότητα, με υπομονή για την μοναδικότητα, με κατανόηση για τη διαφορετικότητα, με θέληση για συνύπαρξη. Είδα ανθρώπους, που αυτό που τους χαρακτήριζε ήταν, ότι αυτό που ήθελαν, το ήθελαν και για όλους τους άλλους, απλά γνώριζαν πως δεν χρειάζεται να το επιβάλλουν, αλλά μόνο να γίνουν οι ίδιοι το ζωντανό παράδειγμα. Γιατί είχαν επιλέξει την αγάπη για οδηγό τους.

Είδα όμως και άλλα πράγματα.

Είχε στον παράδεισο όλων των ειδών τα φυτά, τα παλαιότερα και τα νεότερα, καθώς και όλους τους μικροοργανισμούς, τα βακτήρια, τα μονοκύτταρα και τα πολυπλοκότερα συστήματα, τα πτηνά, τα ψάρια και όλο το ζωικό βασίλειο. Ήταν μαζεμένη εκεί όλη η ευφυΐα, με την αναπαραγωγική της διαδικασία, την ομορφιά της, και τη διάθεσή της για αύξηση της ζωής. Η παρέμβαση του ανθρώπου, ήταν συμπληρωματική του εκπληκτικού περιβάλλοντος.

Πολύ τα σκέφτομαι τα συμπεράσματα που έβγαλα από αυτές τις δύο βόλτες.
Επειδή και τις δύο φορές, σε διαφορετικές γειτονιές της πόλης μου βρέθηκα.
Οι άνθρωποι ήταν που είχαν κάνει τις επιλογές τους.

Η ζωή, συμβαίνει. Ο φόβος ή η αγάπη, είναι η επιλογή μας που θα τη σχηματίσει.

Πείτε ΟΧΙ στις 5 μεγάλες αυταπάτες που μας ταΐζουν

Αν θέλετε πραγματικά να ζήσετε ελεύθεροι, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσετε τα πράγματα που σας εμποδίζουν να το κάνετε αυτό. Η ζωή δεν είναι αυτό που ήταν κάποτε. Το να γεννηθείς στις μέρες μας δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το να γεννιόσουν 5.000 χρόνια πριν.
Τότε, γεννιόσουν, ξεπλενόσουν σε κάποιο ποτάμι και μεγάλωνες μαθαίνοντας πως να εργάζεσαι και το κυνηγάς. Τώρα, όταν γεννιέσαι, σου δίνεται ένας αριθμός κοινωνικής ασφάλισης, ένα πιστοποιητικό γέννησης από την κυβέρνηση, σε γαλουχούν με μία στοιβάδα έτοιμων ιδεών, που ξεκινούν από ένα έτοιμο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα και φυσικά επέρχεται η πλύση του εγκεφάλου σας πάντα σύμφωνα με τις κοινωνικές προσδοκίες των συνθηκών της εποχής.
Το «Matrix» είναι ένας συνδυασμός φιλοσοφιών, ιδεών, ιδρυματικών θεσμών, κοινωνικών δομών και διατάξεων που έχουν αυτοσκοπό να ρίξουν τη στάχτη στα μάτια μας, που μας εμποδίζει να δούμε τη ζωή όπως είναι στην πραγματικότητα. Μερικοί άνθρωποι είναι τόσο βαθιά υπνωτισμένοι στη μήτρα που νομίζουν ότι έτσι είναι τα πράγματα και πως η μορφή της ζωής τους είναι φυσιολογική.
Εδώ είναι μια λίστα με τις πέντε μεγαλύτερες αυταπάτες που κρατούν την ανθρωπότητα υπόδουλη στο Μάτριξ. Αν θέλετε να σπάσετε τα δεσμά σας, πρέπει πρώτα να μάθετε τι είναι αυτό που χρειάζεστε για να απελευθερωθείτε από τη μήτρα. Μετά την ανάγνωση αυτού του άρθρου, θα κατανοήσετε ξεκάθαρα ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι ένα μεγάλο Matrix σχεδιασμένο να μας κρατάει κοιμισμένους.

1) Η αυταπάτη της επιλογής και της ελευθερίας.

Η κυβέρνησή σας μπορεί να τονίζει καθημερινά το πόσο ελεύθεροι είστε, αλλά αναλογιστείτε λίγο τι θα συμβεί σε περίπτωση που προσπαθήσετε να καλλιεργήσετε ένα συγκεκριμένο είδος φυτού στο μπαλκόνι η στον κήπο σας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς ή για ψυχαγωγικούς σκοπούς όπως γίνεται σε άλλες χώρες; Πως μπορείς να είσαι ελεύθερος, αν ζεις σε μια κοινωνία που έχει ανακηρύξει φυτά που μεγαλώνουν στη φύση της παράνομα;
Ξέρατε ότι άνθρωποι έχουν συλληφθεί επειδή καλλιεργούσουν τους δικούς τους κήπους, ή ότι κοινοτικοί κήποι έχουν κλείσει, επειδή ήρθαν σε σύγκρουση με συμφέροντα μεγάλων επιχειρήσεων; Σωστά. Σύμφωνα με μια έκθεση ειδήσεων πριν από μερικά χρόνια, ένας άνδρας από τη Γεωργία μηνύθηκε από τη νομοθεσία με πρόστιμο 5.000 δολαρίων για καλλιέργεια υπερβολικά πολλών λαχανικών…
Μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο για κατούρημα σε ένα δάσος ή για περπάτημα χωρίς να φοράς μπλούζα. Τηλεφωνικές κλήσεις σας μπορούν να καταγραφούν ανά πάσα στιγμή. Η αναζήτηση στο διαδίκτυο παρακολουθείται. Το E-mail σας μπορεί να προσεγγιστεί από Υπηρεσίες Πληροφοριών ανά πάσα στιγμή. Στις Η.Π.Α αν πεις ένα λάθος πράγμα για τον πρόεδρο, η CIA μπορεί να εμφανιστεί στην πόρτα σου την επόμενη ημέρα.
Σε ορισμένες πολιτείες, δεν επιτρέπεται καν η κινηματογράφηση δημοσίων υπαλλήλων (αστυνομικών) για προστασία των πολιτών και καλά. Δεν είσαι ελεύθερος. Έχεις την ψευδαίσθηση της ελευθερίας η οποία έχει «συνταγογραφηθεί» από το 1% των «ανθρώπων» που ελέγχουν τον πλανήτη μας.

2) Το πολιτικό σύστημα.

Πιστεύετε ότι η ψήφος σας έχει σημασία; Οι ψήφοι θα είχαν σημασία μόνο αν ζούσατε σε μια υγιή δημοκρατία! Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια obligarchy. Αυτό σημαίνει ότι οι νόμοι και οι πολιτικές του συστήματος διαμορφώνονται γύρω από τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων και την οικονομική ελίτ, αντί να διαμορφώνονται σε σχέση τις επιθυμίες και την ευημερία των πολιτών.
Το κεντρικό σημείο που προκύπτει από την έρευνά είναι ότι η οικονομική ελίτ και οργανωμένες ομάδες που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των επιχειρήσεων προσδίδουν σημαντικές επιπτώσεις στην ανεξάρτητη κυβερνητική πολιτική των ΗΠΑ, καθώς βασίζεται σε πλαίσια ομαδικών συμφερόντων όπου οι μέσοι πολίτες έχουν μικρή ή και καμία επίδραση.

Τι να πρωτο-αναφέρεις για την κατάσταση της Ελλάδας όπου μια ολόκληρη χώρα είναι υποδουλωμένη σε ένα κατασκευασμένο χρέος το οποίο εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, το οποίο πληρώνει δυσβάσταχτα ο μέσος Έλληνας χωρίς να έχει ερωτηθεί ποτέ αν θέλει και αν πρέπει να το κάνει, από την εκάστοτε κυβέρνηση.

3) Το εκπαιδευτικό σύστημα.

Το σχολείο σου διδάσκει πώς να απομνημονεύεις, να επαναλαμβάνεις και να αναμασάς. Ακριβώς το skillset που χρειάζεται για να περάσεις τη ζωή σου εργαζόμενος για την πραγματοποίηση των όνειρων κάποιου άλλου. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο δίνεται έμφαση περισσότερο στην απομνημόνευση της γνώσης και λιγότερο τη δημιουργικότητα και την κατανόηση.
Πριν από μερικά χρόνια, όταν ήμουν στο Φιλοσοφικό, πήρα μια γεύση για το πώς η εκπαίδευση πρέπει να είναι. Οι τέχνες είναι το μόνο πράγμα που αναστηλώνουν την πίστη στο σχολικό σύστημα, διότι ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη, την οργάνωση της σκέψης και την δημιουργικότητα. Το εκπαιδευτικό σύστημα έχει σχεδιαστεί αλλιώς όμως.
Το σύστημα έχει σχεδιαστεί έτσι: Πήγαινε σχολείο, πειθαρχημένος με το κεφάλι κάτω. Απομνημόνευσε όσο μπορείς και επανέλαβε ξανά και ξανά! Έτσι θα πάρεις καλούς βαθμούς, θα πάρεις και το πολυπόθητο πτυχίο που θα σε προσγειώσει στη συνέχεια μια «δουλειά», στην οποία θα είσαι ένας εργαζόμενος κάποιου άλλου για όλη σου τη ζωή.
Τι κοινό έχουν οι Oprah, Μπιλ Γκέιτς, ο Michael Dell, Tiger Woods, ο Richard Branson, ο Simon Cowell, Walt Disney, ο Albert Einstein και ο Τόμας Έντισον; Είναι όλοι εξαιρετικά επιτυχημένες περσόνες (κάποιοι είναι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι) και κανένας από αυτούς δεν έχει πτυχίο κολεγίου. Στην πραγματικότητα, περίπου οι μισοί από αυτούς δεν έβγαλαν ούτε το γυμνάσιο.
Πάρτε χαμπάρι πως το σχολείο δεν θα σας διδάξει να βρείτε το πάθος σας, την έκφρασή σας και τη δική σας ταυτότητα. Απλώς σε προετοιμάζει για να γίνεις ένα αξιοπρεπέστατο μορφωμένο πιόνι του συστήματος που θα δουλεύει για κάποιον «Βασιλιά» μέχρι να πεθάνει και να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο.

4) Το κυνήγι της Ευτυχίας.

Αυτή είναι μια αδιέξοδη επιδίωξη καθώς έχουμε υποστεί πλύση εγκεφάλου από το μάρκετινγκ, τη διαφήμιση και την προπαγάνδα ώστε να πιστεύουμε πως η ευτυχία έρχεται με τη μορφή της ύλης και των υλικών αγαθών. Τι είναι όμως η ευτυχία στην πραγματικότητα;
Σχέσεις αγάπης. Πνευματικότητα. Φύση. Διαλογισμός. Προβληματισμός. Σχέση με τον Θεό. Αυτο-ανακάλυψη και προσωπική ανάπτυξη. Αυτοπραγμάτωση. Ζώντας την παρούσα στιγμή. Συναισθηματική / διανοητική γνώση. Αυτά είναι τα πράγματα που περιλαμβάνουν την ευτυχία, αλλά μας έχουν μάθει ότι το να βρεις μια δουλειά, να παντρευτείς έναν εταίρο, το να αγοράσεις ένα σπίτι και η ανατροφή των παιδιών σου είναι ο μοναδικός δρόμος που σε οδηγεί στην ευτυχία. Αν ήταν έτσι, τότε γιατί οι μισοί γάμοι καταλήγουν σε διαζύγιο; Γιατί η αυτοκτονία η 10η κύρια αιτία θανάτου στην Αμερική; Γιατί η κατάθλιψη, το άγχος και οι ψυχικές ασθένειες βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο;
Γεννιόμαστε μέσα σε μία κοίλη κοινωνία που σχεδιάστηκε για να μας κρατήσει μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε μία καταναλωτική εμμονή όπου αγοράζεις πράγματα για να καλύψεις το κενό σου το οποίο έχει δημιουργηθεί με τη σειρά του λόγω της κενότητας της γυάλινης κοινωνίας στην οποία ζούμε. Παρερμηνεύσαμε και ταυτίσαμε «την επιδίωξη της ευτυχίας», με την επιδίωξη του υλικού κέρδους.

5) Ιδεολογίες και θρησκείες.

Καπιταλισμός, Κομμουνισμός, Σοσιαλισμός, Φασισμός, εθνικισμός, Μουσουλμανισμός, Χριστιανισμός, Βουδισμός.
Όλοι οι παραπάνω τίτλοι και άλλοι πολλοί που τελειώνουν σε (-σμος) δηλαδή εθισμός!
Καταπιάνομαι με ένα θέμα που ο άνθρωπος πάλεψε για να λέγεται κοινωνία και να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα όντα, αρχικά να μπορούν να έχουν κοινές αποφάσεις για την επιβίωση έναντι άλλων ομάδων σε ποιο εύπορα μέρη με ποιο υγιή διαμονή!

Αρχηγοί και μάγοι έδεσαν το ανθρώπινο ον με κομματικό-θρησκευτικά δεσμά και σε ηθικοπλαστικούς εκβιασμούς για να υπάρχουν δούλοι και τεμπέληδες αφεντικά!

Σήμερα έχουμε υποτίθεται εξελιχτεί σαν ανώτερο ον και αντί να είμαστε ελεύθερα πνεύματα, είμαστε δούλοι των ψεύτικων δυνάμεων που σε αποπροσανατολίζουν από το αληθινό μέλλον σου, που είναι η ολοκλήρωση της αποστολής να ανακαλύψεις την προέλευση σου και τον σκοπό της ύπαρξη σου μέσα στο σύμπαν!