ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τοῦ στεφάνου (306-313)

[306] Ταῦτα καὶ τοιαῦτα πράττειν, Αἰσχίνη, τὸν καλὸν κἀγαθὸν πολίτην ἔδει, ὧν κατορθουμένων μὲν μεγίστοις ἀναμφισβητήτως ὑπῆρχεν εἶναι καὶ τὸ δικαίως προσῆν, ὡς ἑτέρως δὲ συμβάντων τὸ γοῦν εὐδοκιμεῖν περίεστι καὶ τὸ μηδένα μέμφεσθαι τὴν πόλιν μηδὲ τὴν προαίρεσιν αὐτῆς, ἀλλὰ τὴν τύχην κακίζειν τὴν οὕτω τὰ πράγματα κρίνασαν·

[307] οὐ μὰ Δί᾽ οὐκ ἀποστάντα τῶν συμφερόντων τῇ πόλει, μισθώσαντα δ᾽ αὑτὸν τοῖς ἐναντίοις, τοὺς ὑπὲρ τῶν ἐχθρῶν καιροὺς ἀντὶ τῶν τῆς πατρίδος θεραπεύειν, οὐδὲ τὸν μὲν πράγματ᾽ ἄξια τῆς πόλεως ὑποστάντα λέγειν καὶ γράφειν καὶ μένειν ἐπὶ τούτων βασκαίνειν, ἂν δέ τις ἰδίᾳ τι λυπήσῃ, τοῦτο μεμνῆσθαι καὶ τηρεῖν, οὐδέ γ᾽ ἡσυχίαν ἄγειν ἄδικον καὶ ὕπουλον, ὃ σὺ ποιεῖς πολλάκις.

[308] ἔστι γάρ, ἔστιν ἡσυχία δικαία καὶ συμφέρουσα τῇ πόλει, ἣν οἱ πολλοὶ τῶν πολιτῶν ὑμεῖς ἁπλῶς ἄγετε. ἀλλ᾽ οὐ ταύτην οὗτος ἄγει τὴν ἡσυχίαν, πολλοῦ γε καὶ δεῖ, ἀλλ᾽ ἀποστὰς ὅταν αὐτῷ δόξῃ τῆς πολιτείας (πολλάκις δὲ δοκεῖ), φυλάττει πηνίκ᾽ ἔσεσθε μεστοὶ τοῦ συνεχῶς λέγοντος ἢ παρὰ τῆς τύχης τι συμβέβηκεν ἐναντίωμα ἢ ἄλλο τι δύσκολον γέγονεν (πολλὰ δὲ τἀνθρώπινα)· εἶτ᾽ ἐπὶ τούτῳ τῷ καιρῷ ῥήτωρ ἐξαίφνης ἐκ τῆς ἡσυχίας ὥσπερ πνεῦμ᾽ ἐφάνη, καὶ πεφωνασκηκὼς καὶ συνειλοχὼς ῥήματα καὶ λόγους συνείρει τούτους σαφῶς καὶ ἀπνευστεί, ὄνησιν μὲν οὐδεμίαν φέροντας οὐδ᾽ ἀγαθοῦ κτῆσιν οὐδενός, συμφορὰν δὲ τῷ τυχόντι τῶν πολιτῶν καὶ κοινὴν αἰσχύνην.

[309] καίτοι ταύτης τῆς μελέτης καὶ τῆς ἐπιμελείας, Αἰσχίνη, εἴπερ ἐκ ψυχῆς δικαίας ἐγίγνετο καὶ τὰ τῆς πατρίδος συμφέροντα προῃρημένης, τοὺς καρποὺς ἔδει γενναίους καὶ καλοὺς καὶ πᾶσιν ὠφελίμους εἶναι, συμμαχίας πόλεων, πόρους χρημάτων, ἐμπορίου κατασκευήν, νόμων συμφερόντων θέσεις, τοῖς ἀποδειχθεῖσιν ἐχθροῖς ἐναντιώματα.

[310] τούτων γὰρ ἁπάντων ἦν ἐν τοῖς ἄνω χρόνοις ἐξέτασις, καὶ ἔδωκεν ὁ παρελθὼν χρόνος πολλὰς ἀποδείξεις ἀνδρὶ καλῷ τε κἀγαθῷ, ἐν οἷς οὐδαμοῦ σὺ φανήσει γεγονώς, οὐ πρῶτος, οὐ δεύτερος, οὐ τρίτος, οὐ τέταρτος, οὐ πέμπτος, οὐχ ἕκτος, οὐχ ὁποστοσοῦν, οὔκουν ἐπί γ᾽ οἷς ἡ πατρὶς ηὐξάνετο.

[311] τίς γὰρ συμμαχία σοῦ πράξαντος γέγονεν τῇ πόλει; τίς δὲ βοήθεια ἢ κτῆσις εὐνοίας ἢ δόξης; τίς δὲ πρεσβεία, τίς διακονία δι᾽ ἣν ἡ πόλις ἐντιμοτέρα; τί τῶν οἰκείων ἢ τῶν Ἑλληνικῶν καὶ ξενικῶν, οἷς ἐπέστης, ἐπηνώρθωται; ποῖαι τριήρεις; ποῖα βέλη; ποῖοι νεώσοικοι; τίς ἐπισκευὴ τειχῶν; ποῖον ἱππικόν; τί τῶν ἁπάντων σὺ χρήσιμος [εἶ]; τίς ἢ τοῖς εὐπόροις ἢ τοῖς ἀπόροις πολιτικὴ καὶ κοινὴ βοήθεια χρημάτων; οὐδεμία.

[312] ἀλλ᾽, ὦ τᾶν, εἰ μηδὲν τούτων, εὔνοιά γε καὶ προθυμία· ποῦ; πότε; ὅστις, ὦ πάντων ἀδικώτατε, οὐδ᾽ ὅθ᾽ ἅπαντες, ὅσοι πώποτ᾽ ἐφθέγξαντ᾽ ἐπὶ τοῦ βήματος, εἰς σωτηρίαν ἐπεδίδοσαν, καὶ τὸ τελευταῖον Ἀριστόνικος τὸ συνειλεγμένον εἰς τὴν ἐπιτιμίαν, οὐδὲ τότ᾽ οὔτε παρῆλθες οὔτ᾽ ἐπέδωκας οὐδέν, οὐκ ἀπορῶν, πῶς γάρ; ὅς γ᾽ ἐκεκληρονομήκεις μὲν τῶν Φίλωνος τοῦ κηδεστοῦ χρημάτων πλεῖν ἢ πέντε ταλάντων, διτάλαντον δ᾽ εἶχες ἔρανον [δωρεὰν] παρὰ τῶν ἡγεμόνων τῶν συμμοριῶν ἐφ᾽ οἷς ἐλυμήνω τὸν τριηραρχικὸν νόμον.

[313] ἀλλ᾽ ἵνα μὴ λόγον ἐκ λόγου λέγων τοῦ παρόντος ἐμαυτὸν ἐκκρούσω, παραλείψω ταῦτα. ἀλλ᾽ ὅτι γ᾽ οὐχὶ δι᾽ ἔνδειαν οὐκ ἐπέδωκας, ἐκ τούτων δῆλον, ἀλλὰ φυλάττων τὸ μηδὲν ἐναντίον γενέσθαι παρὰ σοῦ τούτοις οἷς ἅπαντα πολιτεύει. ἐν τίσιν οὖν σὺ νεανίας καὶ πηνίκα λαμπρός; ἡνίκ᾽ ἂν κατὰ τούτων τι δέῃ, ἐν τούτοις λαμπροφωνότατος, μνημονικώτατος, ὑποκριτὴς ἄριστος, τραγικὸς Θεοκρίνης.

***
[306] Σ᾽ αυτές και σε παρόμοιες προς αυτές ενέργειες είχε χρέος να προβεί, Αισχίνη, ο καλός και έντιμος πολίτης, που αν είχαν στεφθεί από επιτυχία, θα γινόμασταν αναμφισβήτητα πολύ μεγάλοι και θα μας άξιζε. Αλλά, μολονότι η εξέλιξη των πραγμάτων ήταν διαφορετική, μας έμεινε τουλάχιστον το καλό όνομα και το ότι κανείς δεν κατηγορεί την πόλη ούτε και την πολιτική που ακολούθησε, αλλά κακίζει την τύχη που όρισε να πάρουν τα πράγματα τέτοια τροπή.

[307] Μά τον Δία, όχι, δεν έπρεπε ένας τέτοιος πολίτης, κρατώντας αποστάσεις από τα συμφέροντα της πόλης και πουλώντας το τομάρι του στους εχθρούς έναντι αμοιβής, να περιμένει τις κατάλληλες ευκαιρίες χάρη των εχθρών και όχι χάρη της πατρίδας του. Ούτε και όφειλε να βλέπει με κακό μάτι εκείνον που είχε το κουράγιο να προτείνει στους λόγους και στα ψηφίσματά του μέτρα αντάξια της πόλης και να τα υποστηρίζει με πάθος. Ούτε πάλι, αν κάποιος τον βλάψει ως άτομο, να το θυμάται και να του το φυλάει ούτε και να προσποιείται τον ήσυχο πολίτη με τρόπο ανέντιμο και ύπουλο, στάση που εσύ πολύ συχνά τηρείς.

[308] Υπάρχει βέβαια, υπάρχει ήσυχος βίος, έντιμος και ωφέλιμος για την πόλη, που εσείς οι περισσότεροι από τους πολίτες περνάτε χωρίς επιτήδευση. Ο Αισχίνης όμως δεν ζει μια τέτοια ήσυχη ζωή, κάθε άλλο μάλιστα. Αλλά αποσύρεται από την ενεργό δράση, όταν το κρίνει σκόπιμο (και το κάνει αυτό κατ᾽ επανάληψη) και καιροφυλακτεί πότε θα χορτάσετε από την πολυλογία του ομιλητή ή πότε θα συμβεί από την τύχη κάποια αναποδιά ή θα παρουσιαστεί κάτι άλλο δυσάρεστο (πολλά συμβαίνουν στον κόσμο). Τότε με την ευκαιρία αυτή βγαίνει από την αδράνεια και εμφανίζεται ξαφνικά ο ρήτορας σαν σίφουνας. Έχει κάνει τις σχετικές πρόβες για την απαγγελία, έχει συγκεντρώσει λέξεις και φράσεις, τις έχει συρράψει και τις απαγγέλλει με έμφαση, χωρίς να πάρει ανάσα, λέξεις και φράσεις που δεν αποφέρουν καμιά ωφέλεια ούτε και συντελούν στην απόκτηση κανενός αγαθού, αλλά προξενούν συμφορά στον πρώτο τυχόντα πολίτη και ντροπή σε όλους.

[309] Και όμως, αν αυτή η προσπάθεια και φροντίδα πήγαζε από ψυχή δίκαιη, που είχε σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της πόλης, θα έπρεπε να αποφέρει καρπούς πλούσιους, εξαιρετικούς και ωφέλιμους σε όλους, όπως συμμαχίες πόλεων, πηγές χρημάτων, οργάνωση και ανάπτυξη εμπορίου, θέσπιση νόμων ωφέλιμων, προσκόμματα στους δηλωμένους εχθρούς της πόλης.

[310] Τον παλαιό καιρό όλα αυτά αποτελούσαν δοκιμασία της ικανότητας των πολιτικών, αλλά και ο χρόνος που πέρασε πρόσφερε πολλές ευκαιρίες σε έναν σωστό και τίμιο πολίτη να δοκιμαστεί· πουθενά όμως δεν θα φανεί ότι εσύ συγκαταλέγεσαι μεταξύ αυτών των πολιτών· δεν ήσουν ούτε πρώτος ούτε δεύτερος ούτε τρίτος ούτε τέταρτος ούτε πέμπτος ούτε έκτος ούτε σε οποιαδήποτε θέση, τουλάχιστον όχι όσον αφορά σ᾽ αυτά με τα οποία γινόταν η πόλη ισχυρότερη.

[311] Ποιά δηλαδή συμμαχία έχει κάνει η πόλη με δικές σου ενέργειες; Ποιά αποστολή βοήθειας πραγματοποίησε; Ποιούς φίλους ή φήμη απέκτησε χάρη σε σένα; Ποιά αντιπροσωπεία στο εξωτερικό ανέλαβες; Ποιά υπηρεσία πρόσφερες, χάρη στην οποία η πόλη ανέβασε το γόητρό της; Ποιά από τις υποθέσεις τις δικές μας ή των Ελλήνων γενικά ή έστω των συμμάχων, που εσύ ανέλαβες, έχει στεφθεί από επιτυχία; Ποιές τριήρεις; Ποιό πολεμικό υλικό; Ποιοί ναύσταθμοι; Ποιά οχυρωματικά έργα; Ποιό ιππικό; Σε τί από όλα όσα μπορούσαν να γίνουν φάνηκες εσύ χρήσιμος; Ποιά η πολιτική σου για τους εύπορους ή άπορους πολίτες; Ποιά η οικονομική βοήθεια κοινής ωφέλειας; Καμιά.

[312] Μα φίλε μου, θα μπορούσες να πεις, και αν ακόμη δεν έκανα τίποτε από αυτά, τουλάχιστον έδειξα καλή διάθεση και προθυμία. Σε ποιό ζήτημα; Πότε; Μα εσύ, ο χειρότερος από όλους τους ανθρώπους, ούτε και όταν όλοι, όσοι μίλησαν από το βήμα, πρόσφεραν για τη σωτηρία της πόλης, και πρόσφατα μάλιστα, όταν ο Αριστόνικος πρόσφερε το χρηματικό ποσό που είχε συγκεντρώσει για εξαγορά των πολιτικών του δικαιωμάτων, ούτε και τότε ακόμη παρουσιάστηκες ούτε και πρόσφερες τίποτε. Όχι επειδή ήσουν φτωχός· πώς ήταν δυνατό αυτό; Είχες κληρονομήσει από την περιουσία του κουνιάδου σου του Φίλωνα περισσότερα από πέντε τάλαντα, είχες και δύο τάλαντα από τους επικεφαλής των συμμοριών ως ανταμοιβή για την ακύρωση εκ μέρους σου του νόμου περί τριηραρχίας.

[313] Αλλά, για να μη βγω από τον σημερινό μου στόχο πηγαίνοντας από το ένα θέμα στο άλλο, θα τα παραλείψω. Ωστόσο, από αυτά που ανέφερα έγινε φανερό ότι ο λόγος για τον οποίο δεν πρόσφερες δεν ήταν η ένδεια αλλά ο φόβος σου να κάνεις κάτι αντίθετο προς αυτούς, χάρη των οποίων γίνονται όλες οι πολιτικές σου ενέργειες. Σε ποιές λοιπόν περιστάσεις κάνεις τον παλικαρά; Πότε δείχνεις όλο σου το μεγαλείο; Όταν βέβαια είναι να πεις κάτι εναντίον αυτών εδώ· τότε αποκτάς την υπέροχη φωνή σου, τότε τα θυμάσαι όλα, γίνεσαι άριστος ηθοποιός, σωστός Θεοκρίνης του δράματος.

Η αμφιβολία υπήρχε σ’ όλες τις εποχές

Αντικαθιστώ τη μελαγχολία με το θάρρος, την αμφιβολία με τη βεβαιότητα, την απελπισία με την ελπίδα, την κακία με την καλοσύνη, τη μεμψιμοιρία με το καθήκον, το σκεπτικισμό με την πίστη, τα σοφίσματα με την ψυχρότητα της ηρεμίας, τον εγωισμό με την ταπεινοφροσύνη.

Οι ποιητικές θρηνωδίες αυτόν του αιώνα δεν είναι παρά σοφίσματα.
Τα βασικά αξιώματα δεν πρέπει να αμφισβητούνται.
Δέχομαι τον Ευριπίδη και το Σοφοκλή, όχι όμως και τον Αισχύλο.
Μη δείχνετε έλλειψη της πιο στοιχειώδους ευπρέπειας και ακαλαισθησία απέναντι στο δημιουργό.
Απωθήστε την ασέβεια: θα μου δώσετε μεγάλη χαρά.
Δεν υπάρχουν δύο είδη ποίησης- υπάρχει μόνο ένα.

Έχει κλειστεί μια συμφωνία, όχι και τόσο σιωπηρή, ανάμεσα στο συγγραφέα και τον αναγνώστη, ότι ο πρώτος θα θεωρείται άρρωστος και θα δέχεται τον άλλο σα νοσοκόμο. 0 ποιητής είναι αυτός που παρηγορεί την ανθρωπότητα! Οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί αυθαίρετα.

Οι καλύτεροι μυθιστοριογράφοι και δραματουργοί θα εκφυλίζανε σιγά σιγά την περίφημη ιδέα τον καλού, αν οι δάσκαλοι, θεματοφύλακες της δικαιοσύνης, δε συγκροτούσαν τις νέες και τις παλιότερες γενιές της εντιμότητας και φιλοπονίας.

Στ’ όνομα αυτής της ιδέας, και ερήμην της, πρέπει ν’αρνηθώ, με αδάμαστη θέληση και σιδερένια επιμονή, το αποτρόπαιο παρελθόν της κλαψιάρας ανθρωπότητας. Ναι: θέλω να υμνήσω την ομορφιά με χρυσή λύρα, αφού πρώτα πετάξω τις αρρωστιάρικες λύπες και τις ανόητες αλαζονείες που χαλάνε, στην πηγή της ακόμα, τη λιμνασμένη ποίηση αυτού του αιώνα. Θα τσαλαπατήσω με τα πόδια μου τα στυφά στιχουργήματα του σκεπτικισμού, που δεν έχουνε κανένα λόγο ύπαρξης. Τώρα που η κρίση βρίσκεται στο κορύφωμα της δύναμής της, επιτακτική κι αποφασιστική, χωρίς να κλυδωνιστεί ούτε στιγμή μες στις αβεβαιότητες ενός ανεδαφικού οίχτου, τις καταδικάζει χρησμοδοτικά, σαν εισαγγελέας. Πρέπει να ελέγχουμε ακατάπαυστα τις πυώδεις αϋπνίες και τους οξύθυμους εφιάλτες.

Περιφρονώ κι απεχθάνομαι τον εγωισμό και τις αισχρές ηδονές μιας ειρωνείας που σβήνει τα πάντα. που μετακινεί την ευθυκρισία της σκέψης.

Πρέπει να μάθουμε να δρέπουμε κάθε λογοτεχνική ομορφιά, ακόμα κι απ’ τους κόλπους του θανάτου. Όμως αυτή η ομορφιά δεν ανήκει στο θάνατο. 0 θάνατος αντιπροσωπεύει εδώ ένα στοιχείο εντελώς περιστασιακό. Αυτό που μετράει δεν είναι το μέσον αλλά ο σκοπός, που δεν είναι ο θάνατος.

Οι αιώνιες και αναγκαίες αλήθειες, που χαρίζουνε δόξα στα έθνη, και που η αμφιβολία μάταια προσπαθεί να τις κλονίσει, άρχισαν να θεμελιώνονται από πανάρχαιους χρόνους. Είναι αξίες που δε θα πρεπε να τις θίξουμε με κανένα τρόπο. Όσοι θέλουνε να δημιουργήσουν αναρχία στο χώρο της λογοτεχνίας με το πρόσχημα του νεωτερισμού, φτάνουνε στον παραλογισμό.

Αν είστε δυστυχισμένοι, δε χρειάζεται να το λέτε στον αναγνώστη. Κρατήστε το για τον εαυτό σας.
Η αμφιβολία υπήρχε σ’ όλες τις εποχές, αλλά σε μικρό βαθμό. Στον αιώνα μας έχει γίνει καθεστώς. Σήμερα, την παραβίαση του καθήκοντος την αναπνέουμε απ’ τους πόρους του σώματός μας. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορα- και δεν πρόκειται να ξανασυμβεί στο μέλλον.

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ, ΚΟΜΗΣ ΛΩΤΡΕΑΜΟΝ

Μια λάθος απόφαση είναι καλύτερη από καμία απόφαση

Είναι καλύτερο να πάρεις μία λάθος απόφαση στη ζωή σου απ’ το να μην πάρεις καμία απόφαση στη ζωή σου! Γιατί το να μην πάρεις καμία απόφαση στη ζωή σου είναι το μεγαλύτερο και το πιο τραγικό λάθος που μπορείς να κάνεις. Ο λόγος; Γιατί θα αποφασίσει κάποιος άλλος για εσένα!

Αυτή τη στιγμή στη ζωή σου έχεις κάποια αποτελέσματα τόσο σε προσωπικό επίπεδο σε σχέση με τον εαυτό σου όσο και σε σχέση με τον σύντροφο σου, τα οικονομικά σου, τα επαγγελματικά σου, τα παιδιά σου, τους φίλους σου κ.ο. Ο λόγος που έχεις αυτά τα αποτελέσματα είναι γιατί κάποια στιγμή στη ζωή σου πήρες κάποιες αποφάσεις. Μπορεί και όχι. Αλλά και το να μην πάρεις αποφάσεις στη ζωή σου και αυτό είναι μια απόφαση. Άρα είτε αποφασίζεις, είτε δεν αποφασίζεις, αυτό είναι μια απόφαση στη ζωή σου. Έτσι λοιπόν η ζωή σου καθορίζεται από τις αποφάσεις που παίρνεις.

Εάν θέλεις λοιπόν να προβλέψεις το μέλλον σου, εάν θέλεις να ξέρεις πώς θα είναι η ζωή σου σε 6 μήνες, σε 12 μήνες, σε 3 χρόνια, 5 χρόνια, 10 χρόνια κ.ο. χρειάζεται να πάρεις μία απόφαση. Να αρχίσεις να αποφασίζεις. Αυτό με άλλα λόγια ξέρεις πως λέγεται; “Παίρνω την απόφαση να πάρω την ευθύνη της ζωής στα χέρια μου”. Γιατί ξέρω πως αν δεν αποφασίσω εγώ για εμένα κάποιος άλλος θα αποφασίσει για εμένα.

Αν λοιπόν μάθεις να αποφασίζεις τι θα κερδίσεις;
Θα κερδίσεις:

1. Χρόνο
2. Χρήματα
3. Συναισθηματική ενέργεια, συναισθηματική ευεξία, συναισθηματική δύναμη

Το Νο 3 είναι και το πιο σημαντικό. Γιατί; Γιατί αν τα συναισθηματικά σου αποθέματα στερέψουν τότε αργά ή γρήγορα θα έρθει ο θυμός, η λύπη, ο φόβος, θα έρθει η αποτυχία. Θα έρθει αυτό που δεν θέλεις εσύ, αλλά και κανένας άνθρωπος δεν θέλει.

Έτσι λοιπόν το πρώτο βήμα και το πιο σημαντικό είναι να πάρεις την ευθύνη της ζωής στα χέρια σου παίρνοντας μία απόφαση: Να αρχίσεις να αποφασίζεις.

Το επόμενο βήμα που χρειάζεται να κάνεις είναι να αρχίσεις να εξασκείσαι πάνω σε αυτή την δεξιότητα και να παίρνεις τις κατάλληλες αποφάσεις. Αλλά όπως γνωρίζεις τα πάντα είναι θέμα εξάσκησης. Εάν θέλεις να αποφασίζεις τέλεια και να παίρνεις τις καλύτερες αποφάσεις χρειάζεται να το κάνεις πολλές φορές, να αποφασίζεις συνέχεια! Αυτό είναι μια δεξιότητα και όπως όλες οι δεξιότητες όσο πιο πολύ κάνεις κάτι, όσο πιο πολύ αποφασίζεις δηλαδή, τόσο πιο καλός θα γίνεις.

Έτσι ακριβώς, πάρε την απόφαση τώρα να αρχίσεις να αποφασίζεις συνέχεια, συνέχεια, συνέχεια…
Αλλά, να βάλω μία άνω τελεία εδώ, όταν λέω να αποφασίζεις συνέχεια εννοώ συνειδητά. Σίγουρα είτε το κάνεις είτε δεν το κάνεις είναι και αυτό μια απόφαση. Αλλά θέλω να την πάρεις συνειδητά αυτή την απόφαση.

Θέλω να πάρεις συνειδητά την απόφαση ότι θα γίνεις εσύ ο υπεύθυνος της ζωής σου. Θέλω να πάρεις συνειδητά την απόφαση ότι θα εξασκηθείς σε αυτή τη δεξιότητα για να παίρνεις τις καλύτερες αποφάσεις που αφορούν την δικιά σου ζωή. Γιατί αν δεν το κάνεις εσύ για εσένα ποιος θα το κάνει; Είμαι σίγουρος ότι μπορείς να το κάνεις. Γιατί; Γιατί είσαι εδώ και διαβάζεις αυτό το άρθρο. Για να είσαι εδώ σημαίνει ότι κάτι ζητάς. Αφού λοιπόν ζητάς να βελτιώσεις την ζωή σου κάνε αυτό που ξέρεις ότι πραγματικά θα δώσει αξία σε αυτήν και σε 6 μήνες από τώρα η ζωή σου θα είναι εντελώς διαφορετική.

Όπως όμως γνωρίζεις όλες οι γνώσεις είναι και παραμένουν γνώσεις. Αυτό που κάνει την διαφορά είναι το αν εσύ θα χρησιμοποιήσεις αυτές τις γνώσεις. Για να τις χρησιμοποιήσεις χρειάζεται να πάμε στο επόμενο στάδιο που είναι η δράση. Πάρε ένα στυλό, πάρε ένα χαρτί και γράψε ποιοι είναι οι στόχοι σου για τον επόμενο χρόνο. Τι θέλεις σε 6 μήνες, σε 12 μήνες από τώρα; Και από κάτω γράψε τι χρειάζεται να αποφασίσεις σχετικά με εσένα. Χρειάζεται να ξυπνάς νωρίς το πρωί; Χρειάζεται να κάνεις καλύτερη διατροφή; Χρειάζεται να κάνεις γυμναστική; Χρειάζεται να κάνεις καινούργιες συνεργασίες;

Ό,τι και να χρειάζεται να κάνεις ας το δούμε λίγο σε βάθος. Τι χρειάζεται να αποφασίσεις να κάνεις, να αλλάξεις, να προσπεράσεις στον εαυτό σου για να μπορέσεις να φτάσεις σε 6 μήνες εκεί που θέλεις; Δεσμεύσου να ακολουθήσεις το πρόγραμμα γιατί εάν εσύ προδίδεις τον εαυτό σου τότε μην περιμένεις τίποτα από τους άλλους ανθρώπους, μην κατηγορείς τους άλλους ανθρώπους και μην τους κρίνεις. Και, δεν λέω ότι εσύ το κάνεις, λέω όμως εάν εσύ το έκανες, ή αν κάνεις κάτι παρόμοιο, ψάξε μέσα σου και σταμάτα να το κάνεις αυτό. Όλα, τα πάντα, αφορούν εμάς. Εμένα τον δικό μου εαυτό, εσένα τον δικό σου εαυτό.

Να θυμάσαι λοιπόν, αν και το γνωρίζεις πολύ καλά, ότι είσαι υπέροχος, είσαι μοναδικός, είσαι σπουδαίος. Ότι είσαι το θαύμα της φύσης και ότι οφείλεις στον εαυτό σου να τον αγαπάς και να ζεις με πάθος

ΣΕΞ, ΕΡΩΤΑΣ Κ' ΑΓΑΠΗ: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥΣ...

...ΤΡΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΟΥΝ ΜΕ ΑΓΑΠΗ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ

Όταν ξεκινά κανείς μια σχέση αισθάνεται έντονα συναισθήματα, τα οποία δεν είναι πάντα απαραιτήτως αγάπη. Ωστόσο, το ερωτευμένο άτομο συχνά δεν αναγνωρίζει ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο, και μπερδεύει αυτά τα συναισθήματα με την αληθινή αγάπη. Το αποτέλεσμα είναι ότι καταλήγει να βρίσκεται μπερδεμένο, απογοητευμένο, ή ακόμα και προδομένο από τον/τη σύντροφό του, γιατί έγινε παρεξήγηση και ο άλλος δεν εννοούσε αυτά που ο ερωτευμένος πίστεψε ότι άκουσε.

Πόθος/Ερωτική Έλξη

Αυτό το έντονο συναίσθημα που τόσοι άνθρωποι έχουν νιώσει και σε τόσες πολλές περιπτώσεις το έχουν μπερδέψει με την αγάπη. Πρόκειται περισσότερο για έντονη «χημεία», οι φερομόνες (χημικά στοιχεία που έχει κάθε άνθρωπος) του ενός ατόμου που ταιριάζουν όπως το κλειδί στην κλειδαριά με τις φερομόνες ενός άλλου ατόμου και δημιουργούν τη σπίθα του σωματικού πάθους. Αυτό το συναίσθημα της έντονης ερωτικής έλξης συχνά το αποκαλούμε «έρωτας με την πρώτη ματιά» ή «κεραυνοβόλος έρωτας», αφού πράγματι η ένταση του συναισθήματος είναι τέτοια, που συγκλονίζει αυτόν που το αισθάνεται.

Τρεις λόγοι που μπερδεύει κανείς τον πόθο με την αγάπη:

Όταν κάποιος αισθάνεται πόθο για κάποιο άλλο άτομο, συνήθως μπερδεύει αυτό το συναίσθημα με την αγάπη για τρεις λόγους:

η έλξη είναι ακαριαία και εντονότατη, επομένως μοιάζει να είναι «μοιραίο γεγονός».

Κατά δεύτερο λόγο, το ότι πρόκειται για δύο αγνώστους σημαίνει ότι κανείς μπορεί να φανταστεί ό,τι επιθυμεί για το άλλο άτομο (άρα δε βασίζεται στην πραγματικότητα του ποιος είναι ο άλλος, αλλά στο τι θα ήθελε να είναι ο άλλος) και, βέβαια, οι φαντασιώσεις είναι πάντα τέλειες!

Τέλος, ο ερωτοχτυπημένος δεν έχει αντικρίσει το ποιος στ’ αλήθεια είναι ο σύντροφός του, γιατί είναι παγιδευμένος στη δίνη της σεξουαλικής έντασης και του πάθους, οπότε βλέπει αυτό που θέλει να δει. Αν ο έρωτας είναι τυφλός, τότε το πάθος από μόνο του βγάζει τα μάτια αυτού που το αισθάνεται και δεν αφήνει χώρο για λογικές σκέψεις.

Είναι φυσιολογικό;

Είναι λοιπόν φυσιολογικό να αισθάνεται κανείς πόθο και έντονη ερωτική έλξη; Η απάντηση είναι: βεβαιότατα! Όμως, θα πρέπει κανείς να γνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στον πόθο και την αγάπη, ώστε να μην τα μπερδέψει.

Τον πρώτο καιρό μιας σχέσης είναι φυσιολογικό να αισθάνεται κανείς έντονο ερωτικό πόθο και να μην μπορεί να «ξεκολλήσει» από τον άλλον, όμως, καθώς η γνωριμία προχωράει και βλέπει κανείς τον χαρακτήρα και τα ελαττώματα του άλλου, αποφασίζει αν πρόκειται για αγάπη ή για πάθος.

Συχνά, όταν κανείς «δει» το αντικείμενο του πόθου του στο φως της ημέρας, συνειδητοποιεί ότι δεν του αρέσει όσο νόμιζε ή φανταζόταν, με αποτέλεσμα η σχέση να πάρει τέλος. Η αγάπη δεν είναι ταυτόσημη με την σκέτη σωματική έλξη (παρόλο που η ερωτική έλξη είναι σημαντικό στοιχείο της), αλλά χρειάζεται και άλλα συστατικά, και, κυρίως χρόνο και υπομονή για να καλλιεργηθεί.

Και βέβαια, πολλές φορές το ξεκίνημα της αγάπης και μιας βαθιάς, ουσιαστικής σχέσης ξεκινάει από έντονο σεξουαλικό πάθος (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το σεξουαλικό πάθος από μόνο του οδηγεί κάθε φορά στην αγάπη).

Έμμονη Ιδέα

Όταν το άλλο άτομο γίνει έμμονη ιδέα στον ερωτευμένο, συνήθως αυτός το εκλογικεύει λέγοντας «αφού δεν μπορώ να σκεφτώ κανέναν άλλον, άρα είμαι ερωτευμένος/η με και αγαπάω αυτό το άτομο». Η εμμονή είναι παρόμοια με το πάθος, αλλά είναι ακόμα πιο παραπλανητική και καταστροφική. Ενώ ο πόθος είναι περαστικός και ξεθωριάζει όταν οι ερωτευμένοι γνωριστούν καλύτερα και διαπιστώσουν τις διαφορές τους, η έμμονη ιδέα παραμένει, ακόμα και όταν ο ερωτευμένος δει τα ελαττώματα του άλλου. Και ενώ το σεξουαλικό πάθος μπορεί να οδηγήσει σε μια ουσιαστική ερωτική σχέση, η εμμονή σκοτώνει την αγάπη.

Η εμμονή σκοτώνει την αγάπη

Όσο περισσότερο χρόνο και προσπάθεια επενδύσει κανείς σε μια άρρωστη εμμονή για ένα πρόσωπο ή μια σχέση, τόσο πιο σίγουρο είναι ότι τα πράγματα θα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Οι άνθρωποι που είναι σε κατάσταση έμμονης ιδέας με κάποιον άλλον, λόγω του ότι σκέφτονται μόνο σχετικά με τον άλλο και τη σχέση τους, συχνά χάνουν την επαφή με τον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτή η απώλεια του εαυτού και της ατομικότητας δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο συμπεριφοράς όπου το άτομο με την εμμονή γίνεται όλο και πιο εξαρτημένο από το αντικείμενο του έρωτά του και από τη σχέση.

Έρωτας χωρίς ανταπόκριση

Ακόμα και η αγάπη χωρίς ανταπόκριση (όπου ο ένας είναι μόνος ερωτευμένος και του έχει γίνει έμμονη ιδέα ο άλλος, ο οποίος δεν είναι ερωτευμένος) μπορεί να γίνει έμμονη ιδέα με καταστροφικές ψυχολογικές συνέπειες.

Όταν το ένα άτομο είναι ερωτευμένο φουλ και το άλλο δεν είναι, όταν πιστεύει ότι έχει μια σχέση και το άλλο άτομο δεν το πιστεύει, όταν το ένα άτομο είναι αφοσιωμένο και το άλλο δεν το έχει πάρει στα σοβαρά, τότε υπάρχει η βάση για να δημιουργηθεί εμμονή.

Τα σημάδια της εμμονής:

Αν όλος ο χρόνος και κόπος σας πηγαίνει σε ένα άτομο (που δεν ανταποκρίνεται)

Αν διαρκώς προσπαθείτε να ευχαριστήσετε τον/τη σύντροφό σας

Αν η σχέση σας δεν έχει αμοιβαιότητα (από άποψη σεβασμού, βαθμό αφοσίωσης) και διαρκώς κάνετε συμβιβασμούς και υποχωρήσεις,

τότε, πιθανότατα η σχέση σας βασίζεται σε έμμονα συναισθήματα και όχι σε αληθινή αγάπη.

Ριμπάουντ (Rebound)

Όπως ο γνωστός όρος στο μπάσκετ, έτσι και στις σχέσεις: όταν μια σχέση ξεκινά ξαφνικά, πριν καλά-καλά τελειώσει η προηγούμενη. Αυτές οι σχέσεις σπάνια βασίζονται στην αγάπη και αποτελούν έναν τρόπο για να τονώσει το άτομο -του οποίου τελείωσε η σχέση- την αυτοπεποίθησή του και να νιώσει όμορφα και συντροφικά. Πολλές φορές το συναίσθημα μοιάζει με αγάπη, γιατί οι άνθρωποι που τελειώνουν μια σχέση θέλουν να ξαναγαπήσουν, όμως όταν αυτό γίνεται πολύ σύντομα, δεν προλαβαίνει να τελειώσει μέσα του η συναισθηματική αναταραχή της προηγούμενης σχέσης για να επενδύσουν στην επόμενη.

Το άτομο που βγαίνει από την προηγούμενη σχέση και αμέσως κάνει μια νέα, έχει συνηθίσει να είναι ερωτευμένο, θέλει να έχει μια σχέση και, χωρίς πολλή σκέψη, επιλέγει κάποιο νέο πρόσωπο για να είναι μαζί του, πείθοντας τον εαυτό του ότι έχει ερωτευτεί ξανά. Συχνά το άτομο αυτό επιθυμεί και αναπολεί ακόμα την προηγούμενή του σχέση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θέλει πίσω τον παλιό του σύντροφο, απλώς θέλει μια σχέση. Σε μια τέτοια ριμπάουντ φάση, το άτομο θέλει απλώς κάποιον, οποιονδήποτε σύντροφο και δεν είναι έτοιμο να επενδύσει πραγματικά σε μια νέα σχέση. Έτσι, πρόκειται για σχέση-ψυχολογικό τραυμαπλάστ, αφού οι παλιές πληγές δεν έχουν ακόμα επουλωθεί.

Σημάδια της ριμπάουντ σχέσης:

Όταν η παλιά σχέση με κάποιον τρόπο μπερδεύεται με τη νέα

Το άτομο φέρνει τα προβλήματα της προηγούμενης στη νέα σχέση

Υπάρχουν εκκρεμότητες από την προηγούμενη σχέση

Ο/η σύντροφος από την προηγούμενη σχέση επανεμφανίζεται (είτε ως φυσικό πρόσωπο είτε ως παράδειγμα)

Είναι λοιπόν σημαντικό να μπορεί κανείς να αξιολογήσει αν τα συναισθήματά του εμπίπτουν σε μία από τις τρεις κατηγορίες της έντονης ερωτικής έλξης, της εμμονής, ή της ριμπάουντ σχέσης, ώστε να ξέρει που βρίσκεται, τι ζητάει, και -κυρίως- τι μπορεί να πάρει από τη σχέση του.

 ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΣΤΑΔΙΑ ΠΟΥ ΠΕΡΝΑΕΙ ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ

Δύο άνθρωποι πριν καταλήξουν να είναι «επισήμως» ζευγάρι, περνάνε από διάφορες δοκιμασίες και διάφορα στάδια. Τα πιο βασικά στάδια είναι τα ακόλουθα σύμφωνα με την S. Campbell (Το Μυθικό ταξίδι του ζευγαριού εκδ. Δίαυλος).

Πρώτο Στάδιο – Ειδύλλιο

Είναι το στάδιο όπου όλα είναι μαγικά. Γνωρίζουμε κάποιον, μας ελκύει, αρχίζουμε να νιώθουμε τη φλόγα να ανάβει. Αισθανόμαστε ότι είναι ξεχωριστός, μοναδικός. Πιστεύουμε πως το σύμπαν συνωμότησε για να τον βρούμε, αναζητάμε γύρω μας σημάδια που να επιβεβαιώνουν ότι είναι το άλλο μας μισό, η αδελφή ψυχή μας. Για παράδειγμα, αν δεν καθυστερούσαμε στο ραντεβού μας με τη φίλη μας, δεν θα πέφταμε πάνω του, αν δεν χρειαζόταν να κάνουμε τα σεμινάρια ηλεκτρονικών υπολογιστών, δεν θα τον γνωρίζαμε, αν δεν μέναμε από λάστιχο, δεν θα τον συναντούσαμε, και η λίστα συνεχίζεται. Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι μέσα στην πεζή και πολλές φορές άχαρη πραγματικότητα που ζούμε υπάρχει κάτι μαγικό που «τυχαία» βρίσκεται στο δρόμο μας και μας συνεπαίρνει.

Η ζωή σαν παραμύθι

Ό έρωτας από μόνος του έχει κάτι ξεσηκωτικό.Έχει την ικανότητα να μας κάνει να πετάμε, να ταξιδεύουμε νοερά, παρόλο που είμαστε κολλημένοι στη γη. Μας ενεργοποιεί, μας ζωντανεύει, μας κινητοποιεί. Όταν, λοιπόν, βρούμε το πρόσωπο αναφοράς, αφηνόμαστε στη διαδικασία και ευελπιστούμε να ρουφήξουμε την κάθε στιγμή. O σύντροφος μας δεν μπορεί παρά να είναι ο πρίγκιπας του παραμυθιού.

Εμφανίστηκε για να μας σώσει από την καθημερινότητά μας. Κοντά του νιώθουμε πριγκίπισσες, λαμπερές, αέρινες. Αφού είναι πρίγκιπας, δε δικαιούται να έχει ψεγάδια, ελαττώματα. Δεν μπορεί παρά να είναι τέλειος. Είναι πάντα εκεί όταν τον χρειαζόμαστε, μας ακούει συνέχεια ό,τι και να του λέμε, δεν βαριέται, δεν γκρινιάζει, δεν κουράζεται. Μαντεύει κάθε μας σκέψη πριν ακόμη την εξωτερικεύσουμε, βρίσκει χαριτωμένο κάθε ελάττωμά μας, συμφωνεί με τις επιλογές μας. Έχουμε τόσο πολύ απορροφηθεί ο ένας από τον άλλον, ώστε κόβουμε κάθε επαφή με τον έξω κόσμο. Ζούμε την απόλυτη ταύτιση. Έχουμε την πεποίθηση πως είμαστε πλασμένοι ο ένας για τον άλλον. Η ερωτική μας διάθεση είναι στα καλύτερά της! Είναι, όμως, πράγματι έτσι;

Τα αρνητικά συναισθήματα κάτω από το χαλί

Σε αυτό το στάδιο εξιδανικεύουμε τον σύντροφο μας καταπιέζοντας όποια αρνητικά συναισθήματα μπορεί να προκύψουν. Χρησιμοποιούμε τον σύντροφο μας σαν ένα μαγικό χάπι που μόλις το πάρουμε θα γίνουμε αμέσως καλά, ό,τι και να συνεπάγεται για τον καθένα μας αυτό: για κάποιους μπορεί να είναι να αφήσουμε πίσω τη μοναξιά μας, για άλλους μπορεί να είναι να βγούμε από μία σχέση που δεν μας ικανοποιεί πια, κ.ο.κ. Μέσα από τα σημάδια που βρίσκουμε στο περιβάλλον μας (αποκαλώντας τα «τύχη», «πεπρωμένο», «κισμέτ», «μοίρα») διατηρούμε το ζωτικό μύθο ψέματος που μας βοηθάει να συνεχίσουμε να ζούμε. Η αλήθεια πολλές φορές πονάει, και είναι αποκαρδιωτική.

Στο μυθιστόρημα της Ασένα «Ούτε Έρωτας Υπάρχει»(εκδ. Ωκεανίδα), διαβάζουμε:

«Ο έρωτας τελειώνει τη στιγμή που γνωρίζεις καλά εκείνον με τον οποίο είσαι ερωτευμένη. Γιατί ο άνθρωπος ερωτεύεται ένα όνειρο που δημιουργεί για τον εαυτό του. Ταυτίζει αυτό το όνειρο με τον εαυτό του, του αποδίδει χαρακτηριστικά ίδια με τα δικά του. Όμως ο άλλος δεν είναι ο εαυτός του, ούτε έχει καμιά σχέση με τις ιδιότητες, τις ομορφιές που του αποδίδει εκείνος που είναι ερωτευμένος μαζί του… γι’ αυτό οι ερωτευμένοι των θρύλων, που ποτέ δεν συναντιούνται, διατηρούν μέχρι τις μέρες μας την αίγλη τους.»

Ένα όμορφο ψέμα, λοιπόν, είναι ό,τι έχουμε περισσότερο ανάγκη. Πόσο καιρό, όμως, μπορούμε να βιώνουμε αυτήν την κατάσταση; Προσγειωνόμαστε κάποτε στην πραγματικότητα; Τι προϋποθέτει αυτό;

Επαφή με την πραγματικότητα

Δεν μπορούμε να βιώνουμε αυτήν την κατάσταση εσαεί, γιατί οι σχέσεις εξελίσσονται, δε μένουν στάσιμες. Εκεί έχουμε, λοιπόν, την πρώτη ρήξη: ή θα αποδεχτούμε την πραγματικότητα και θα περάσουμε στο επόμενο στάδιο, ή με τις πρώτες δυσκολίες θα προσγειωθούμε ανώμαλα και θα το βάλουμε στα πόδια. Το να μπορέσουμε να περάσουμε στο επόμενο στάδιο προϋποθέτει ότι έχει έρθει η ώρα να κατέβουμε από το ροζ συννεφάκι μας και να μετουσιώσουμε όλο αυτό το αχαλίνωτο πάθος σε οικειότητα και συντροφικότητα. Σημαίνει ότι δεν έχουμε πια ανάγκη τη φαντασιωτική εικόνα που έχουμε φτιάξει για τον άλλον για να μπορούμε να συνυπάρχουμε. Ξέρουμε ποιος είναι ο άλλος και που στέκεται και επιθυμούμε να είμαστε μαζί του πάραυτα. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ωριμάσει, έχουμε ενηλικιωθεί συναισθηματικά.

Στο ίδιο μυθιστόρημα της Ν. Ασένα, η ηρωίδα συνειδητοποιεί την πραγματικότητα:

«Εγώ κοιτάζω συνέχεια τον Γκιουρκάν… Αγωνίζομαι μέσα μου για να νιώσω ένα συναίσθημα. Δεν νιώθω τίποτα… Τι περίεργο… Πώς ήμουνα τρελή από έρωτα γι’ αυτό τον άνθρωπο, και πώς έκλαιγα από θλίψη όταν έφευγε για τη δουλειά, κι έλεγα, χωρίζουμε, δεν θα τον δω μέχρι το βράδυ, πώς έβγαινα τα βράδια στους δρόμους περιμένοντας να γυρίσει. Πώς τρελαινόμουν από τη λαχτάρα μου να τον αγγίξω… Και πώς, αργότερα, έφτανα σε καταστάσεις αλλοφροσύνης από τα νεύρα όταν με άγγιζε.

Φαίνεται λοιπόν πως τίποτα δεν είναι σημαντικό παρά μόνο για εκείνη τη στιγμή. Φαίνεται πως ακόμα και τα πιο έντονα συναισθήματα είναι σημαντικά μόνο για εκείνη τη στιγμή. Φαίνεται πως όλα περνούν και μπορούν, εκατό τα εκατό, ν’ αλλάξουν πρόσωπο. Φαίνεται πως στην πραγματικότητα τίποτα δεν είναι σημαντικό. Φαίνεται πως τίποτα δεν είναι αληθινό…»

Ανώμαλη προσγείωση

Τι συμβαίνει, όμως, όταν αρνούμαστε να βγούμε από αυτό το στάδιο; Κάποιοι από μας δεν αντέχουμε να βλέπουμε το όνειρο να μετατρέπεται σε εφιάλτη, θέλουμε να βρισκόμαστε σε μία σχέση με την προϋπόθεση να υπάρχει αυτό το έντονο πάθος. Η έλλειψη αυτού κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι έφτασε το τέλος. Δεν είμαστε διατεθειμένοι να μείνουμε σε μία σχέση εφόσον υπάρχουν αρνητικά σημάδια. Αφού μπορούμε να έχουμε το καλύτερο, γιατί να συμβιβαστούμε με τη »φθορά; Έτσι, είτε θα παραμείνουμε σε μία δυσλειτουργική σχέση όπου θα χωρίζουμε και θα επανασυνδεόμαστε ώστε να κρατιέται η φλόγα ζωντανή, είτε θα ψάχνουμε συνέχεια καινούρια πρόσωπα αναφοράς να εναποθέτουμε τις ελπίδες και το πάθος μας μέχρι αυτό να σβήσει.

Ο Α. Μποττόν στο βιβλίο του «Μικρή Φιλοσοφία του Έρωτα» (εκδ. Πατάκης) μας δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα:

«Ο Μποντλαίρ έχει γράψει ένα ποίημα σε πρόζα για κάποιον που περνάει όλη τη μέρα περιδιαβαίνοντας το Παρίσι μαζί με μια γυναίκα, την οποία αισθάνεται έτοιμος να ερωτευτεί. Επειδή συμφωνούν σε μύρια όσα, κατά το απόβραδο έχει σιγουρευτεί ότι βρήκε την τέλεια σύντροφο, με την ψυχή της οποίας μπορεί να ενωθεί η δική του. Διψασμένοι, πηγαίνουν σ’ ένα λαμπρό νέο καφέ στη γωνία ενός βουλεβάρτου, κι αυτός παρατηρεί να στέκονται απ’ έξω τα μέλη μιας εξαθλιωμένης εργατικής οικογένειας, που χάσκουν μπροστά στις τζαμαρίες, κοιτάζοντας τους κομψούς πελάτες, τους κατάλευκους τοίχους και τα επίχρυσα στολίδια. Τα μάτια των ταλαίπωρων θεατών είναι γεμάτα δέος μπροστά σε τόσο πλούτο και ομορφιά, γεγονός που προκαλεί οίκτο στον αφηγητή και τον κάνει να ντραπεί για την προνομιούχο θέση του.

Στρέφεται τότε προς την αγαπημένη του, ελπίζοντας ότι θα δει τις δικές του σκέψεις να ανακλώνται στα μάτια της. Αλλά η γυναίκα με την ψυχή της οποίας ετοιμαζόταν να ενωθεί η δική του λέει ορθά κοφτά ότι δεν τους αντέχει αυτούς τους άθλιους και του ζητά να πει στον ιδιοκτήτη να βάλει αμέσως να τους διώξουν. Δεν έχει τέτοιες στιγμές κάθε ειδύλλιο; Αντί για μάτια που να καθρεφτίζουν τη σκέψη μας, μια (κωμικοτραγική) απόκλιση- και αδιάφορο αν αιτία είναι η πάλη των τάξεων ή ένα ζευγάρι παπούτσια.»

Προσωπική ευθύνη

Το να ψάχνουμε συνέχεια το πάθος στη ζωή μας συμβολίζει τη συνεχή μας ανάγκη να εξελίσσουμε τη ζωή μας, να τη γεμίζουμε συνέχεια με έντονες εμπειρίες. Φοβόμαστε να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα, φοβόμαστε να ωριμάσουμε. Προφανώς έχουν υπάρξει στη ζωή μας διάφορες δυσάρεστες καταστάσεις (π.χ. απώλειες) που μας έχουν πείσει ότι μόνο όταν βιώνουμε έντονα τις καταστάσεις και είμαστε σε διαρκή αναζήτηση της ευτυχίας, τότε μόνο ζούμε. Έτσι, αν τα πράγματα αρχίσουν να μην πηγαίνουν καλά στη σχέση μας, είναι προτιμότερο να αποδώσουμε ευθύνες στο σύντροφο μας από το να πάρουμε εμείς την ευθύνη στο κομμάτι που μας αναλογεί. Είναι για μας προτιμότερο να φύγουμε από τη σχέση παρά να μείνουμε και να δουλέψουμε πάνω σε αυτήν.

Τα άτομα, όμως, που θα παραμείνουν στη σχέση ξεπερνώντας τα εμπόδια του πρώτου σταδίου, θα περάσουν στο δεύτερο στάδιο:

Δεύτερο Στάδιο - Αγώνας για Επικράτηση

Εδώ έρχεται η συνειδητοποίηση ότι ο σύντροφος μας δεν είναι αυτό που θέλουμε να πιστεύουμε, και ότι πιθανόν να μην ήταν αλλά ούτε και να γίνει ποτέ. Η ελπίδα και ο ενθουσιασμός δίνουν τη θέση τους στη ματαίωση και στην απογοήτευση αντίστοιχα. Συμπεριφορές που παλιά τις βρίσκαμε χαριτωμένες και τις ενισχύαμε, τώρα μας εκνευρίζουν. Κάποιοι συμβιβασμοί που κάναμε στην αρχή της σχέσης για το καλό της σχέσης ξεχνιούνται. Μας ενοχλεί, ακόμη, που ο σύντροφος μας αναπνέει. Αναρωτιόμαστε που πήγε το πρόσωπο που ερωτευτήκαμε και τη θέση του πήρε αυτός ο ξένος. Αντιστεκόμαστε στην αλλαγή που έχει επιφέρει η ίδια η σχέση και ίσως ακόμα να διατηρούμε την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να αλλάξουμε τον άλλον, να τον κάνουμε να συμμορφωθεί με τη φαντασιωτική εικόνα που έχουμε για αυτόν.

Όταν διαπιστώνουμε ότι δεν είναι δυνατό να αλλάξουμε το σύντροφο μας, λειτουργούμε με διάφορους τρόπους: είτε γινόμαστε επιθετικοί με τον άλλον (αποδίδοντάς του εξ’ ολοκλήρου ευθύνες), είτε αποσυρόμαστε και κλεινόμαστε στον εαυτό μας (και έτσι γινόμαστε μελαγχολικοί και καταθλιπτικοί’), είτε βγάζουμε παθητική επιθετικότητα (δηλαδή βγάζουμε το θυμό μας με ύπουλο τρόπο, όπως με κλάμα, με πείσμα, με σιωπή, που είναι έμμεσες μορφές κακοποίησης).

Μπαίνουμε σε μία διαδικασία εκδίκησης του άλλου, επειδή τόλμησε να μην ανταποκριθεί στις προσδοκίες μας. Το παιχνίδι που παίζουμε είναι εξουσιαστικό, θέλουμε να δείξουμε στον άλλον ότι έχουμε τη δύναμη να κινούμε τα νήματα, ότι δε μας έχει «του χεριού του». Στην προσπάθεια αυτή ο στόχος μας δεν είναι να διεκδικήσουμε τον άλλον, αλλά να του δείξουμε ότι έχουμε το πάνω χέρι. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό;

Παιδική ηλικία

Στην πραγματικότητα, αυτή μας η στάση έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία όπου είχαμε βιώσει απώλεια (των γονέων μας, της παιδικής μας ηλικίας, της αθωότητάς μας) και έτσι ζητάμε από τον σύντροφο μας να μας γιατρέψει τις παλιές πληγές και να μας θεραπεύσει από τα βαθιά παιδικά μας τραύματα. Βιώνουμε μία σύγκρουση: από τη μία θέλουμε να φέρουμε τα πρόσωπα του παρελθόντος στο παρόν (νοερά, σε ασυνείδητο επίπεδο) για να ταχτοποιήσουμε τους ανοιχτούς μας λογαριασμούς μαζί τους, ενώ από την άλλη θέλουμε να ζήσουμε κάτι διαφορετικό μέσα από το πρόσωπο του συντρόφου μας και μέσα από τη νέα μας σχέση. Νομίζουμε ότι αυτή τη φορά θα τα καταφέρουμε, γιατί έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης. Άλλωστε, δεν είμαστε πια παιδιά…

Γνώριμα μοτίβα συνδιαλέξεων

Με τα πρώτα σημάδια που θα μας θυμίσουν παρελθοντικές σχέσεις, χάνουμε τον έλεγχο και ερχόμαστε σε ρήξη με το σύντροφο μας. Αντιγράφουμε παλιά μοτίβα συμπεριφοράς, τα οποία μας είναι οικεία και ξέρουμε πώς να τα χειριζόμαστε. Αυτό δε σημαίνει ότι τα χειριζόμαστε με ώριμο τρόπο, απλά ότι τα αντιμετωπίζουμε. Και πάλι κολλάμε, και πάλι αναβιώνουμε συγκρούσεις, και πάλι πονάμε, και πάλι αναρωτιόμαστέ «μα γιατί αυτό να συμβαίνει πάντα σε μένα;». Δε βλέπουμε καθόλου ότι εμείς το προκαλέσαμε. Δεν καταλαβαίνουμε ότι συνέχεια θα το κάνουμε αυτό (καταναγκασμός της επανάληψης) μέχρι να συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει και πόσο από αυτό που μας συμβαίνει είναι δικό μας κομμάτι. Όταν το συνειδητοποιήσουμε, θα μπορέσουμε να αποδεχτούμε εμάς, το σύντροφο μας, αλλά και τις εξελίξεις της σχέσης, που θα μας πάνε στο επόμενο στάδιο.

Τρίτο Στάδιο – Σταθερότητα

Σε αυτό το στάδιο αρχίζουμε να παίρνουμε την ευθύνη για τα κομμάτια που μας αναλογούν. Ψάχνουμε να βρούμε πού φταίξαμε, αν μπορούμε να διορθώσουμε κάτι στη συμπεριφορά μας και πώς μπορεί να γίνει αυτό. Αποδεχόμαστε και τις αδυναμίες τις δικές μας, αλλά και του συντρόφου μας. Κατανοούμε ότι οι άλυτες συγκρούσεις μέσα μας εκφράζονται ουσιαστικά σα συγκρούσεις μεταξύ ημών και ίων συντρόφων μας. Δηλαδή, γίνεται ένα καθρέφτισμα στη σχέση των εσωτερικών μας συγκρούσεων. Τι κάνουμε σε αυτήν την περίπτωση;

Αντιμετώπιση πραγματικότητας

Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρέπει να δούμε τι συμβαίνει. Τι φέρνουμε εμείς στη σχέση; Τι φέρνει ο σύντροφος μας στη σχέση; Τι φέρνει η μεταξύ μας χημεία στη σχέση; Τι μας χωρίζει; Τι μας κρατάει ενωμένους; Πώς να αντέξουμε την αβεβαιότητα και να την κάνουμε να λειτουργήσει υπέρ μας;

Οι λύσεις είναι μέσα μας, δεν θα έρθουν από έξω. Πολλές φορές έχουμε την χάση να πιστεύουμε ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα αν π.χ., πάμε ένα ταξίδι, αν βρούμε μία δουλειά που να μη μας αγχώνει, αν καταφέρουμε να αποκτήσουμε περισσότερα χρήματα ώστε να μη δυσκολευόμαστε με την καθημερινότητα κλπ. Αυτά, όμως, είναι δικαιολογίες να μην δούμε τι γίνεται στην πραγματικότητα. Αν θέλουμε να είμαστε καλά μεταξύ μας, θα πρέπει να μάθουμε να μην επηρεαζόμαστε από τις συνθήκες. Πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες και εμπόδια στη ζωή μας αλλά δεν είναι η ύπαρξη αυτών που δυσχεραίνει τη σχέση μας. Αυτά όλα είναι αφορμές. Η αιτία είναι ο εσωτερικός μας αναβρασμός που πατάει πάνω στις δυσκολίες και βρίσκει έδαφος να εκφραστεί. Πρέπει να έχουμε/να αποκτήσουμε σταθερή ταυτότητα ώστε να μην κλονιζόμαστε με το παραμικρό.

Παγίδα του 3ου σταδίου

Έτσι, σε αυτό το στάδιο χρησιμοποιούμε τις συγκρούσεις όχι για να επιβληθούμε (βλ. Στάδιο 2), αλλά για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας. Επίσης, μπορούμε και αφήνουμε κάποιες φορές να περνάνε οι συγκρούσεις χωρίς να εμμένουμε σε αυτές, αλλά αυτό γίνεται επειδή το επιλέγουμε ως την καλύτερη λύση τη δεδομένη στιγμή κι όχι από φόβο μην επέλθει η ρήξη (βλ. Στάδιο 1). Υπάρχει, όμως, μία παγίδα σε αυτό το στάδιο: η σταθερότητα μπορεί να οδηγήσει στη ρουτίνα, στο «βόλεμα», με κίνδυνο να επαναπαυόμαστε και να μην δημιουργούμε τις κατάλληλες συνθήκες για τη δοκιμή καινούριων πραγμάτων. Αν δε ρισκάρουμε κατά καιρούς, και δεν καλοδεχόμαστε κάποιες αλλαγές, μπορεί να βαλτώσουμε. Αν, όμως, συνδυάσουμε τη σταθερότητα με ανανέωση τότε προχωράμε στο επόμενο στάδιο.

Στο βιβλίο του Μποττόν «Μικρή φιλοσοφία του Έρωτα» ο ήρωας συνειδητοποιεί:

«Στο απόγειο του έρωτα, λοιπόν, αισθανόμαστε και οι δυο τον πειρασμό να τερματίσουμε πρόωρα τη σχέση, για να μη δούμε τη λήξη της να υποκινείται από τον άλλο ή από τη ρουτίνα ή από την οικειότητα. Μερικές φορές κυριαρχούσε μέσα μας μια παρόρμηση (εμφανής στους άσκοπους καβγάδες μας) να σκοτώσουμε το ειδύλλιο μας πριν φτάσει στο φυσικό του τέλος, με φόνο που δε θα τον διαπράτταμε από μίσος αλλά από υπερβολικό έρωτα- ή, μάλλον, από το φόβο που μπορεί να επιφέρει ο υπερβολικός έρωτας. Οι ερωτευμένοι είναι πάντα πιθανό να δολοφονήσουν την ερωτική τους ιστορία, επειδή αδυνατούν να ανεχτούν την αβεβαιότητα, το ρίσκο που αποφέρει ο πειραματισμός τους με την ευτυχία.»

Τέταρτο Στάδιο – Δέσμευση

Σε αυτό το στάδιο δενόμαστε ουσιαστικά με τον άλλον, γνωρίζοντας την πλήρη εικόνα του αλλά και την δική μας εικόνα μέσα στη σχέση. Είναι το στάδιο που ενώ αγαπάμε τον άλλον ξέρουμε συνειδητά ότι δε μας αρέσουν όλα πάνω του. Παρόλα αυτά, εν γνώσει μας επιλέγουμε να είμαστε μαζί του. Η σχέση μας σε αυτό το σημείο φέρνει ένα νέο συμβόλαιο: να συμβιώνουμε χωρίς να είμαστε εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον (πράγμα, το οποίο, όπως προαναφέρθηκε, είναι δύσκολο όταν έχουμε πίσω μας «μισοτελειωμένες» δουλειές από το παρελθόν). Στόχος μας είναι η προσωπική ανάπτυξη του εαυτού μας αλλά και του συντρόφου μας.

Μαζί, αλλά με έναν άλλο τρόπο

Είναι δύσκολο να συνταιριάξουμε αυτονομία με οικειότητα και συντροφικότητα αλλά και την ωριμότητα με τις ευθύνες που αυτό συνεπάγεται. Χρειάζεται αποδοχή άνευ όρων, δηλαδή να δεχόμαστε τον άλλον για αυτό που είναι και να μην θέλουμε να τον αλλάξουμε. Η ματαιόδοξη προσπάθεια για αλλαγή κάνει τον άλλον να αμύνεται, να αντιστέκεται, και μοιραία αυτό οδηγεί σε αδιέξοδο. Το να έχουμε μία υγιή σχέση συνεπάγεται ότι δεν έχουμε ανάγκη να εξουσιάσουμε και να επιβληθούμε στον άλλον, ότι δεν είναι απαραίτητο να σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο ούτε να αισθανόμαστε το ίδιο για όλα τα θέματα, αλλά ούτε και να είμαστε απορροφημένοι από τον άλλον σε τέτοιο σημείο ώστε να χάνουμε την ατομικότητά μας.

Εδώ ισχύει το παλιό ρητό που λέει: «αν αγαπάς κάτι, άφησέ το να φύγει. Αν γυρίσει, θα είναι για πάντα δικό σου. Αν δεν γυρίσει, δεν ήταν και ούτε θα είναι ποτέ». Επομένως, χρειάζεται να νιώθει ο άλλος ελεύθερος στη σχέση του μαζί μας, έτσι ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή να φύγει αλλά να μην το κάνει γιατί επιλέγει να είναι μαζί μας, γιατί νιώθει έντονα την αίσθηση του ανήκειν. Έτσι, μπορούμε να προχωρήσουμε και στο επόμενο στάδιο.

Πέμπτο Στάδιο – Συν-δημιουργία

Είναι το στάδιο όπου εμείς ως ζευγάρι δημιουργούμε κάτι από κοινού και το μοιραζόμαστε με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μία κοινή καλλιτεχνική έκφραση, ένα βιβλίο/άρθρο που γράφουμε και οι δύο, αλλά ακόμη και ένα παιδί που φέρνουμε μαζί στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι συνεργαζόμαστε με τον σύντροφο μας γνωρίζοντας, πλέον, από τα προηγούμενα στάδια πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο.

Εμείς οι δύο και ο περίγυρος μας

Μας ενδιαφέρει να βγούμε από τη δυαδικότητα της σχέσης και να εμπεριέξουμε και άλλους μέσα στους κόλπους της. Η αγάπη, η χαρά, η ευτυχία, είναι από τα λίγα συναισθήματα που όταν τα μοιραζόμαστε πολλαπλασιάζονται, θέλουμε να κάνουμε αυτό το άνοιγμα, γιατί μας δυναμώνει ως ζευγάρι. Παύουμε να ασχολούμαστε με τη σχέση αυτή καθ’ αυτή, αλλά αντιμετωπίζουμε τη σχέση ως εφαλτήριο για να πειραματιστούμε με νέες καταστάσεις και καινούρια πρόσωπα βασισμένοι στις εμπειρίες που στην πάροδο του χρόνου έχουμε αποκομίσει ως ζευγάρι.

Παγίδα του 5ου σταδίου

Η ανάγκη μας αυτή να κοιτάμε προς τα έξω, μπορεί να γίνει μπούμερανγκ και να αποδυναμώσει τη μεταξύ μας σχέση. Χρειάζεται να δούμε κατά πόσο χρησιμοποιούμε τη σχέση για να την διευρύνουμε μέσα από τους άλλους ή χρησιμοποιούμε τους άλλους για να μπορεί να υφίσταται η σχέση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μπορεί να είναι η γέννηση ενός παιδιού που και οι δύο θέλαμε πολύ, αλλά μετά από αυτήν εμείς λειτουργούμε σχεδόν αποκλειστικά ως γονείς καταπιέζοντας ή και αγνοώντας τις ανάγκες μας ως ζευγάρι, θεωρητικά, σε αυτό το στάδιο θα πρέπει η γέννηση του παιδιού να μας δέσει αφού είναι το δικό μας δημιούργημα, η δική μας επιθυμία που πήρε σάρκα και οστά.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

i. Τα στάδια είναι ενδεικτικά

Όσον αφορά στα στάδια, υπάρχει μία δυσκολία να περάσουμε από το ένα στάδιο στο άλλο. Πολλοί από μας καθηλώνονται (κολλάνε) σε κάποιο στάδιο για αρκετό καιρό μέχρι να δουλέψουμε το θέμα που μας απασχολεί και προβληματίζει. Μπορεί, δηλαδή, να μη φτάσουμε καν στο τελευταίο στάδιο. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε όλοι από το πρώτο στάδιο (του ειδυλλίου). Κάποιοι από μας έχουμε γνωρίσει το σύντροφο μας αρχικά ως φίλο, και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα γίναμε ζευγάρι. Συν τοις άλλοις, δεν υπάρχει κανόνας ότι πρέπει όλοι να περάσουμε από όλα αυτά τα στάδια με την ίδια ακριβώς σειρά. Υπάρχουν ατομικές διαφορές αλλά και το κάθε ζευγάρι ξεχωριστά θέτει τους δικούς του κανόνες.

ίί. Προϋποθέσεις για διαπροσωπικές σχέσεις

Το σημαντικό που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι υπάρχουν κάποιες αρχές για τη δημιουργία αλλά και διατήρηση υγιών σχέσεων όπως το να σεβόμαστε τα όρια του εαυτού μας και του συντρόφου μας, να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητά μας, να φροντίζουμε για τη συνεχή μας ανάπτυξη και πρόοδο, να ενθαρρύνουμε τη συνισότητα αλλά και τη συμπληρωματικότητα, αλλά και να αντέχουμε τη μη τελειότητα.

ίίί. Οι σχέσεις θέλουν δουλειά

Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζουμε τη σχέση ως πρόκληση και να δουλεύουμε πάνω σε αυτήν χωρίς να καταβαλλόμαστε από τα εμπόδια που κατά καιρούς προκύπτουν. Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι ως προς τους στόχους μας οι οποίοι προκύπτουν από την κοινή εμπειρία με το σύντροφο μας. Μέσα από τους κοινούς μας στόχους και το μοίρασμα διαμορφώνεται η οικειότητα, και αυτό δηλώνει ότι υπάρχει αγαπητική σχέση, δόσιμο, προσφορά. Έχει ιδιαίτερη σημασία να ξέρουμε ότι από όλους τους πιθανούς συντρόφους που θα μπορούσαμε να έχουμε επιλέγουμε να είμαστε με τον συγκεκριμένο, και αυτό είναι που κάνει τελικά τη διαφορά.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ: ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ vs ΥΠΟΤΑΓΜΕΝΟΣ

Στους περισσότερους από εμάς η λέξη σαδομαζοχισμός (S-M) φέρνει στο μυαλό την εικόνα από την ταινία 50 αποχρώσεις του γκρι, ενός κόκκινου δωματίου με μαστίγια. Ο σαδομαζοχισμός ταυτίζεται με την σεξουαλική συμπεριφορά και τον σωματικό πόνο. Όταν μια ρομαντική σχέση ή ένας γάμος έχει βασικά γνωρίσματα τον απόλυτο έλεγχο (σαδιστικά στοιχεία) και την υποταγή (μαζοχιστικά στοιχεία), τότε τα σαδομαζοχιστικά στοιχεία παίρνουν μια άλλη ψυχοκοινωνική διάσταση, που επηρεάζουν την δυναμική στη σχέση.

Το ποιος θα υπερισχύσει σε μια σχέση όταν και οι δυο έχουν έντονες προσωπικότητες, θυμίζει τη μάχη των δυο φύλων. Τα σαδομαζοχιστικά στοιχεία δεν είναι στατικά, μεταβάλλονται, κάποιος ο οποίος είναι υποτακτικός μπορεί να θελήσει να αλλάξει ρόλο (swing) και ο φαύλος κύκλος εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου συνεχίζεται. Αυτό συμβαίνει, διότι η ανασφάλεια στη μία περίπτωση εκφράζεται επιθετικά, ενώ στην άλλη παθητικά.

Τα παιχνίδια εξουσίας αρχίζουν από τον/τη σύντροφο που πιστεύει ότι πρέπει να έχει τον έλεγχο της σχέσης. Στα παιχνίδια εξουσίας, στόχος είναι η ανισότητα στους συντροφικούς ρόλους και το μέσο οι χειριστικές συμπεριφορές. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι κανόνες της σχέσης και οι απαιτήσεις διατυπώνονται ευθέως στον/στη σύντροφο υπό τη μορφή προφορικού συμβολαίου -π.χ. «για να είμαστε μαζί, δεν θα κάνεις τίποτα, χωρίς να με ρωτήσεις».

Το πρόβλημα συνήθως προκύπτει, όταν ο κυρίαρχος φορά τη μάσκα του «εμείς» και καθώς εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη, αποκαλύπτει το πραγματικό προσωπείο του «εγώ». Όταν ο/η σύντροφος που θέλει να κυριαρχήσει αντιμετωπίζει αντίδραση, τότε επικαλείται τη δύναμη της συνήθειας, την χρησιμοποίει με μεθοδικότητα, ώστε να κάνει τον/τη σύντροφο να συνηθίσει να αποδέχεται κάθε παράλογη απαίτηση, ως φυσιολογική. Σε αυτή την περίπτωση, ο κυρίαρχος μπορεί να ανταμείβει την ανοχή του υποταγμένου με δώρα, προκειμένου να συγκαλύψει τα μελανά σημάδια της σχέσης.

«Πώς μπορεί όμως κάποιος, ο οποίος βιώνει συγκρούσεις εξουσίας στη σχέση του, να μπορεί να διακρίνει αν έχει το ρόλο του κυρίαρχου ή του υποταγμένου;».

Σύμφωνα με έρευνες, το 80% των γυναικών είναι πιο πρόθυμες να αναλάβουν το ρόλο της υποτακτικής, όταν συναντήσουν το σωστό κυρίαρχο αρσενικό. Το αίτιο, σύμφωνα με την εξελικτική ψυχολογία, είναι η αρχέγονη πεποίθηση ότι, αν ένας άνδρας δεν μπορεί να κουμαντάρει μια γυναίκα, τότε δεν θα μπορέσει ούτε να την προστατεύσει. Σαφώς και οι χειραφετημένες γυναίκες έχουν και αυτές δίψα για εξουσία, συνεπώς οι σαδομαζοχιστικές τάσεις δεν έχουν αρσενική ή θηλυκή ταυτότητα.

Κυρίαρχος/συναισθηματικό Βαμπίρ: «Μπορεί να παραπονιέται, αλλά έτσι θέλει να του/της φέρομαι, δεν καταλαβαίνει αλλιώς»

Οι κυρίαρχοι στην αρχή μοιάζουν πολύ τέλειοι για να είναι αληθινοί. Στην πορεία της σχέσης βγάζουν προς τα έξω ένα χαρακτήρα εγωιστή, επίμονο, και αναίσθητο.

Δίνουν προτεραιότητα στις δικές τους ανάγκες, αδιαφορώντας για τα «θέλω» και τις ανάγκες του/της συντρόφου τους. Η σχέση τους με ένα άτομο υποτακτικό λειτουργεί ως μέσω επιβεβαίωσης της ανωτερότητάς τους. Το γεγονός ότι υπερισχύουν στη σχέση τους, τους δεσμεύει και τους εμποδίζει να ζητήσουν βοήθεια, διότι κάτι τέτοιο θα κλόνιζε την εικόνα τους ως ανεξάρτητων και ισχυρών.

Ο ρόλος τους είναι καθοδηγητικός (έμμεσα ή άμεσα) και αυταρχικός: αρέσκονται να δίνουν εντολές, π.χ. «έλα», «φύγε», και να έχουν απαιτήσεις. Τους αρέσει να συμβουλεύουν, χωρίς να δέχονται το αντίστροφο. Οι κυρίαρχοι παίρνουν αποφάσεις για τον/τη σύντροφό τους από τα πιο ασήμαντα, όπως το τι εκπομπή θα δουν στην τηλεόραση, τι θα φάνε το βράδυ, ακόμα με ποιους θα συναναστρέφονται. Οι κυρίαρχοι αποθαρρύνουν τις πρωτοβουλίες του/της συντρόφου τους, με πάγια τακτική την επίκριση -π.χ. «το φόρεμα που αγόρασες δεν σου πάει», «έπρεπε να με ρωτήσεις πριν αγοράσεις tablet, δεν ξέρεις από αυτά!». Τα πικρόχολα σχόλια μπορεί να σας κάνουν να αναρωτηθείτε: «Μα, γιατί κάθεται μαζί μου, εφόσον δεν του/της αρέσω;».

Ο ουσιαστικός διάλογος για να επιλυθούν τυχόν διαφορές είναι σχεδόν ανύπαρκτος, γιατί οι κυρίαρχοι δεν πρόκειται ποτέ να παραδεχτούν ότι κάνουν λάθος, προβάλλοντας δικαιολογίες και υπερασπίζοντας την στάση τους. Μπορεί να είναι τιμωρητικοί -π.χ. να μην παρέχουν στον άλλο αυτό που χρειάζεται, όπως τα χρήματα για να μπορέσει να αγοράσει αυτό που θέλει. Στο χειρότερο σενάριο ενδεχομένως να ασκήσουν λεκτική ή σωματική βία. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, για τους κυρίαρχους ο δυναμισμός «χρωματίζεται» μέσα από επιθετική συμπεριφορά.

Υποταγμένος/ πειθήνιο όργανο: «Γιατί κάθομαι και ανέχομαι τα πάντα; Μήπως τελικά είμαι μαζόχα;».

Επειδή οι κυρίαρχοι θέλουν να έχουν πάντα τον έλεγχο της κατάστασης, δημιουργούν τις συνθήκες και επιλέγουν να κάνουν σχέση με άτομα που έχουν κάποια χαρακτηριστικά προθυμοποιημένου θύματος, έτσι ώστε όχι απλά να ανέχονται, αλλά και να... γουστάρουν τη σαδιστική συμπεριφορά.

Οι εν δυνάμει υποτακτικοί από την άλλη έλκονται από την ανάγκη των κυρίαρχων να αγαπηθούν. Οι υποτακτικοί συνήθως είναι χαμηλών τόνων και αποφεύγουν να τραβάνε την προσοχή (προκλητικό ντύσιμο, συμπεριφορά). Από το πρώτο ραντεβού στοχοποιούν τον εαυτό τους ως πειθήνιο όργανο, εν ολίγοις προτρέπουν τους άλλους να πάρουν αποφάσεις -π.χ. ποιο εστιατόριο να επιλέξουν, τι να παραγγείλουν από το μενού, τι ώρα να επιστρέψουν σπίτι κτλ.

Είναι άτομα που έχουν μάθει να υπακούν, προσαρμόζονται εύκολα σε καινούργιες καταστάσεις και είναι πρόθυμοι να κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους, για να πετύχει η σχέση. Επειδή έχουν πλούσιο συναισθηματικό κόσμο και αντιλαμβάνονται το πώς νιώθει ο άλλος (ενσυναίσθηση) -δυστυχώς, όμως, υποθέτουν ότι και οι άλλοι καταλαβαίνουν-, κάνουν πολλές φορές το λάθος να μην συζητάνε ανοιχτά για τις δικές τους ανάγκες, γιατί πιστεύουν ότι οι άλλοι θα καταλάβουν. Προσδοκούν από τον/τη σύντροφο την προστασία, την εμπιστοσύνη και την αφοσίωση.

Καμιά σύγχρονη κοινωνία δεν επιβάλει σε κάποιον να είναι υποτακτικός, χωρίς τη συγκατάθεση του. Εύλογο λοιπόν είναι το ερώτημα γιατί κάποιοι που είναι δυναμικοί, εργατικοί και φιλόδοξοι, επιλέγουν συνειδητά να είναι/έχουν το ρόλο του πειθήνιου οργάνου στη σχέση τους.

Η απάντηση κρύβεται στην απελευθέρωση από την ανάληψη ευθυνών. Η παράδοση άνευ όρων δημιουργεί συναισθηματική απελευθέρωση των καταπιεσμένων συναισθημάτων τους.

Οι υποτακτικοί μέσα από τη σχέση τους με τον/την κυρίαρχο αναβιώνουν συναισθήματα και καταστάσεις που είναι γνώριμες από την παιδική τους ηλικία. Μπορεί οι υποτακτικοί να αποφεύγουν να παίρνουν αποφάσεις, αυτό όμως δεν σημαίνει και ότι δεν θέλουν να ρωτάνε τη γνώμη τους.

Οι υποτακτικοί, για να παραδώσουν τον έλεγχο της σχέσης, πρέπει να νιώθουν ένα είδος ασφάλειας. Γι' αυτό το λόγο, οι κυρίαρχοι πρέπει να είναι αξιόπιστοι και να κρατάνε το λόγο τους.

Ο αγώνας ανάμεσα στο ζευγάρι στο ποιος θα βάλει τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες σε προτεραιότητα παρεμποδίζουν την καλλιέργεια ενσυναίσθησης, συνεργασίας και επικοινωνίας ανάμεσα στο ζευγάρι και σίγουρα αποτελούν μια ένδειξη μη υγιούς σχέσης.

Στην προσπάθεια οι κυρίαρχοι να αλλάξουν τους συντρόφους τους, ώστε να προσαρμοστούν στις δικές τους προσδοκίες, καταλήγουν να «συνθλίβουν» την ιδιαιτερότητα των συντρόφων τους.

Η σχέση εξάρτησης που καλλιεργούν οι κυρίαρχοι περιορίζει την προσωπική ανάπτυξη των συντρόφων τους -θα έλεγε κανείς ότι μια τέτοιου είδους σχέση μοιάζει με... χρεοκοπία. Ένα άλλο πρόβλημα που μπορεί να προκύψει σε μια τέτοια είδους σχέση, είναι ότι οι κυρίαρχοι μπορεί να καταχραστούν την εξουσία και εκεί συναντάμε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας.

Σε αυτήν την περίπτωση, οι υποτακτικοί ναι μεν αντισταθμίζουν τις απώλειες που απορρέουν από την έλλειψη λήψης αποφάσεων με την σταθερότητα που παίρνουν από τη σχέση, όμως μόνο όταν οι κυρίαρχοι συμπεριφέρονται με τη μάσκα του σεβασμού.

Τα παιχνίδια εξουσίας σε μια σχέση συνοδεύονται από συνεχείς διαπραγματεύσεις και καβγάδες, που ενδέχεται να την κλονίσουν. Σαφώς και ανούσιες αφορμές, όπως που θα πάνε διακοπές το καλοκαίρι, μπορεί να προκαλέσουν καβγάδες και ίσως να καταλήξουν σε χωρισμό. Το πραγματικό αίτιο της σύγκρουσης, όμως, είναι το ποιος έχει το πάνω χέρι στην σχέση.

Εν κατακλείδι, όπως και το τάνγκο, η ρομαντική σχέση είναι δυαδική και αφορά στο «εμείς», χωρίς να αποδυναμώνει το «εγώ». Ο μόνος τρόπος να σπάσει ο φαύλος κύκλος των παιχνιδιών εξουσίας, είναι με μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά μας και με αναγνώριση των ρεαλιστικών αναγκών του/της συντρόφου μας. Αν τον/την αγαπάτε, τολμήστε την αλλαγή!

Ο ήλιος μας μπορεί να έχει ένα δίδυμο άστρο, τη Νέμεσις, γιατί όλα τα αστέρια σαν αυτόν σχηματίζονται ανά ζεύγη.

Οι αστρονόμοι εδώ και καιρό προβληματίζονται από το γεγονός ότι ο ήλιος μας δεν έχει κανένα δίδυμο άστρο. Επειδή τα περισσότερα παρόμοια αστέρια είναι μέρος ενός δυαδικού, ή ακόμα και τριπλού συστήματος. Τώρα όμως επιστήμονες μπορεί να επιβεβαιώσουν μια μακροχρόνια θεωρία: Ο ήλιος είχε κάποτε ένα δίδυμο άστρο που έχει ονομαστεί «Νέμεσις».

Εικόνα ενός πολύ μικρού δυαδικού συστήματος αστέρων, ηλικίας μικρότερου από 1 εκατομμυρίων ετών, που σχηματίστηκε μέσα σε ένα πυκνό πυρήνα (ωοειδές περίγραμμα) στο μοριακό νέφος του Περσέα. Όλα τα αστέρια πιθανόν να σχηματίζουν δυαδικά συστήματα μέσα σε πυκνούς πυρήνες.

Οι επιστήμονες Sarah Sadavoy και Steven Stahler μελετούσαν το μοριακό νέφος του Περσέα, γεμάτο με νεοσυσταθείσα αστέρια, για να καθορίσουν ποιο είναι το ποσοστό των άστρων σαν τον ήλιο μας που σχηματίζονται σε ζεύγη. (Τα νεαρά αστέρια μέσα στον Περσέα είναι μικρότερα των 4 εκατομμυρίων ετών, ενώ ο ήλιος μας είναι περίπου 4,6 δισεκατομμυρίων ετών. Η άποψη τους ότι η πλειοψηφία των αστεριών δεν αποτελούνται από μοναχικά αστέρια, δεν είναι καινούργια. Πόσα όμως σαν τον ήλιο μας αστέρια σχηματίζονται ως δυαδικά;

Για να βρουν την απάντηση, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τα υπάρχοντα δεδομένα από μια έρευνα στο αστρικό φυτώριο του Περσέα. Αυτό που ανακάλυψαν τους εξέπληξε: Φαίνεται σαν όλα τα άστρα σαν τον ήλιο μας να σχηματίζονται αρχικά ως δυαδικά, με μια απόσταση 500 AU μεταξύ τους (σε απόσταση 17 φορές εκείνη του Ποσειδώνα με τον ήλιο μας). Κατά τη διάρκεια των πρώτων εκατομμυρίων ετών της ζωής των άστρων, τα συστήματα, είτε συρρικνώνονται σε ένα πραγματικά δυαδικό σύστημα ή διασπώνται, όπως ο ήλιος και η Νέμεσις.

Παρόλα τα θεωρητικά μοντέλα, η δίδυμη αδερφή του Ήλιου μας, η Νέμεσις, δεν έχει βρεθεί. Σύμφωνα με τη μυθολογία η Νέμεσις είναι η θεία δίκη και από τους επιστήμονες θεωρείται ως η εκδικητική δίδυμη αδερφή. Δεδομένα από παρατηρήσεις δεν έχουν επιβεβαιώσει την ύπαρξή της. Τα μοντέλα υποστηρίζουν ότι η Νέμεσις θα πρέπει να δημιουργήθηκε σε απόσταση 17 αστρονομικών μονάδων πιο μακριά από τον πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος Ποσειδώνα, πέρα από το νέφος Όορτ, τα οποία πρέπει να επιβεβαιωθούν.

Παλαιότερες θεωρίες αναφέρουν ότι κατά καιρούς αλληλεπιδρά με το νέφος Όορτ με αποτέλεσμα να είναι υπεύθυνη για την συχνότητα εμφάνισης αστεροειδών κοντά στη Γη και κυρίως για τον αστεροειδή που έπεσε στη Γη και πιθανώς ευθύνεται για την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Μελέτες όμως δεν επαληθεύουν κάτι τέτοιο, οπότε η ύπαρξη της Νεμέσεως παραμένει ένα ερωτηματικό.

“Ο ήλιος μας δεν ανήκει σε διπλό αστρικό σύστημα. Δεν έχουν υπάρξει ποτέ (παρατηρησιακά) δεδομένα που να υποδηλώνουν την ύπαρξη συντρόφου. Η ιδέα έχει διαψευσθεί από πολλές μελέτες του ουρανού στο υπέρυθρο, οι πιο πρόσφατες με την αποστολή WISE. Αν υπήρχε ένας σύντροφος μελανός νάνος, αυτά τα ευαίσθητα υπέρυθρα τηλεσκόπια θα τον είχαν εντοπίσει.” είχε πει το 2012 χαρακτηριστικά ο αστροβιολόγος David Morrison.

Αλλά μήπως βρούμε ποτέ τον μοναχικό σύντροφο του ήλιου μας, τη Νέμεση; Είναι απίθανο.

«Με βάση αυτό το μοντέλο, ο πιθανός αδελφός του ήλιου πιθανότατα δραπέτευσε και μπόρεσε να αναμιχθεί με όλα τα άλλα αστέρια στην κοντινή περιοχή του Γαλαξία μας, οπότε δεν θα τον δούμε ποτέ ξανά.»

Αν και η μελέτη αυτή έχει συναρπαστική επιπτώσεις για ό, τι ξέρουμε για το πώς γεννιούνται τα αστέρια, υπογραμμίζει επίσης το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμα πολλά να μάθουμε για το δικό μας αστέρι, γι ‘αυτό η NASA έχει ξεκινήσει το Parker Solar Probe, το πρώτο διαστημόπλοιο που μπορεί να αγγίξει την ατμόσφαιρα του ήλιου, το 2018.

Παραγωγή καυσίμου υδρογόνου από φως και λιπίδια

Νέα έρευνα Αμερικανών και Ρώσων επιστημόνων οδήγησε στην ανάπτυξη ενός συνθετικού υλικού που μπορεί να παράγει υδρογόνο για χρήση καυσίμου με πιο αποδοτικό τρόπο, απαιτώντας μόνο ηλιακό φως και λιπίδια. Η καύση υδρογόνου σε κυψέλες καυσίμου παράγει μόνο νερό ως υποπροϊόν. Ωστόσο, η κατασκευή κυψελών καυσίμου υδρογόνου σε μεγαλύτερη κλίμακα δεν είναι τόσο εύκολη, καθώς απαιτεί πολύπλοκα και ακριβά υλικά.

 

Kαλλιτεχνική απεικόνιση μιας μονάδας παραγωγής καυσίμου υδρογόνου με τη χρήση ηλιακής ενέργειας.

 

Η ομάδα ερευνητών από το Εθνικό Εργαστήριο Αργκόν του Ιλινόι, μαζί με επιστήμονες του Ινστιτούτου Φυσικής και Τεχνολογίας της Μόσχας, ανακάλυψαν έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής υδρογόνου από το νερό, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό ηλιακού φωτός και φωτοευαίσθητων λιπιδίων.

 

Αυτή η νέα έρευνα προσφέρει ένα δυνητικά πιο αποδοτικό και οικονομικό τρόπο παραγωγής καυσίμου υδρογόνου, εξάγοντάς το από το νερό μέσω ηλιακής ενέργειας, χρησιμοποιώντας ειδικά συστατικά ως φωτοκαταλύτες, όπως το διοξείδιο του τιτανίου. Η ερευνητική ομάδα εισήγαγε μια φωτοευαίσθητη πρωτεΐνη σε νανοδίσκους, κατασκευασμένη από κυκλικά θραύσματα κυτταρικής μεμβράνης αποτελούμενη από μία λιπιδική διπλοστοιβάδα, ώστε να μιμηθεί μια φυσική κυτταρική μεμβράνη που ονομάζεται βακτηριοδοψοπίνη.

Για να προκαλέσουν τη φωτοκατάλυση, οι ερευνητές διέλυσαν τους νανοδίσκους σε νερό μαζί με το διοξείδιο του τιτανίου, και πρόσθεσαν πλατίνα στο μείγμα, για να καταστήσουν την αντίδραση πιο αποτελεσματική. Οι δοκιμές χρησιμοποίησαν πράσινο και λευκό φως, με το τελευταίο να παράγει 74 φορές περισσότερο υδρογόνο. Και στις δύο περιπτώσεις, η εκπομπή υδρογόνου διατηρήθηκε σε σχεδόν σταθερό ρυθμό για περίπου δύο έως τρεις ώρες.

 

«Τα εργαστήριά μας που δουλεύουν με μεμβρανικές πρωτεΐνες, ιδίως με νανοδίσκους, επικεντρώνονται κυρίως σε βιοφυσικά και ιατρικά θέματα», δήλωσε ο Vladimir Chupin, μέλος της ερευνητικής ομάδας, σε δελτίο τύπου. «Η μελέτη αφορά συνήθως έρευνα κατά της γήρανσης Ωστόσο, η πρόσφατη κοινή μελέτη με τους συναδέλφους μας από τις ΗΠΑ δείχνει ότι συνδυάζοντας βιολογικά και τεχνικά υλικά, οι νανοδίσκοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απόκτηση υδρογόνου», πρόσθεσε.

Φιλοσοφία της πολιτικής

Ο μαζάνθρωπος της πολιτικής

· Τι μας επιτρέπουν οι καιροί να κατανοούμε υπό τη φράση: ο μαζάνθρωπος της πολιτικής;
· α) εκείνο τον άνθρωπο που υπηρετεί αποστεωμένους μηχανισμούς και χωρίς στοιχειώδη δημιουργική σκέψη επιχειρεί να αλώσει την εξουσία και να κυριαρχήσει στη δημόσια ζωή για προσωπικό όφελος.
· β) Τον άνθρωπο που «βρίσκει ευχαρίστηση στο βόρβορο» (Ηράκλειτος), γιατί δεν γνωρίζει από σταθερά και σαφή ιδεώδη, αλλά ζει στην αντίπερα όχθη των ιδεολογικών ψευδαισθήσεων και της πολιτικής απάτης,
· γ) τον άνθρωπο που δεν διαθέτει ούτε τις πιο στοιχειώδεις ικανότητες, για να ελέγξει τις προκλήσεις της εποχής, και ως αντιστάθμισμα εισάγει στην πολιτική ζωή την αρχηγία της αδράνειας (Καστοριάδης).
· Όσο πιο μαζάνθρωπος είναι ο πολιτικός της αδράνειας, τόσο δεν αναγνωρίζει καμιά άλλη αυθεντία πέραν του εαυτού του.
· Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, οι μαζάνθρωποι της πολιτικής βλέπουν αφ’ υψηλού την πλειονότητα των ανθρώπων και θεωρούν ως δικό τους αποκλειστικό προνόμιο να παραχωρούν αυτοί τα δικαιώματα στον άνθρωπο, ακόμη και τα κατά φύση δικαιώματά του.
· Όταν η κοινωνία παρακμάζει, οι τοιούτοι μαζάνθρωποι προβάλλουν ως αντίδοτο την κοινωνία του θεάματος και πάντοτε προτάσσουν όχι τη δράση, αλλά την αντίδραση.
· Κατά τον Χάιντεγκερ, η ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να καταστεί πρωταγωνιστική και αληθινότερη μέσα στο παρόν, μόνο όταν η φιλοσοφία πραγματωθεί μέσα στην ιστορία ως αποδόμηση του σκοτεινιασμένου κόσμου.
· Πριν από τον Χάιντεγκερ, παρόμοια αποφάνθηκε και ο (πρώιμος) Μαρξ, κατά τον οποίο η λύτρωση της κοινωνίας των καταπιεσμένων περνάει μέσα από την πραγμάτωση της φιλοσοφίας.
· Εάν ο κόσμος, σύμφωνα με τον φιλόσοφο, κατανοείται πρωτίστως ως πνευματικός κόσμος, τότε ο σκοτεινιασμένος κόσμος υποδηλώνει τη διάλυση του πνεύματος, την παρανόησή του, την περιφρόνησή του.
· Όποιος περιφρονεί το πνεύμα, τη σκέψη, την αναζήτηση νοήματος, προκαλεί την αυτό-μαζοποίησή του.
· Οι μαζάνθρωποι της πολιτικής έχουν ως ευάρεστο έργο τους την ως άνω κονιορτοποίηση του εαυτού και κατ’ επέκταση την αποχαλίνωση της συσκότισης του κόσμου.
· Ακυρώνουν κάθε μορφή ανιδιοτελούς επικοινωνίας και βιάζονται να επιβάλουν τις δικές τους επιθυμίες για αρχή της κοινοτικής ζωής.
· Έτσι δικαιώνεται απόλυτα ο Δημόκριτος, όταν υποστηρίζει πως ο δόλιος άνθρωπος, όταν έρχεται στην εξουσία, απεργάζεται δημόσιες συμφορές.
· Πώς όμως μπορεί ο άνθρωπος να διανοίγεται στον αληθινό προορισμό του;
· «Μόνο ως ιστορικό ον που ερωτά, έρχεται στον εαυτό του και είναι ένας εαυτός» (Χάιντεγκερ). Και τούτη η απόφανση ας κατανοείται σε όλο της το εύρος και στην πιο υψηλή της ένταση.

Αριστοτέλης: πώς κουβεντιάζεται η εξουσία;

Τι είναι η εξουσία;

Η λέξη/έννοια ἐξουσία απαντά στον Αριστοτέλη, πριν απ’ όλα, με το ακόλουθο αρχέγονο νόημα: να έχει κανείς τη δυνατότητα να κάμνει το δικό του, να πράττει κατά το δοκούν, κατά βούληση, κατ’ αρέσκεια. Η λέξη παράγεται από το απρόσ. ρ. ἔξεστι, που σημαίνει είναι δυνατόν, επιτρέπεται. Ως εκ της ετυμολογικής της καταγωγής, η υπό συζήτηση έννοια περιέχει μια ισχυρή θετική σημασία: υποσημαίνει το δικαίωμα, τη δυνατότητα, την άδεια, την ελευθερία να λέγει και να πράττει κανείς κάτι. Πρόκειται, επομένως, για ένα είδος ελευθερίας, με το νόημα περισσότερο της παρρησίας, της ελευθερίας λόγου, γνώμης ή κρίσης, ελεύθερης [=ευάρεστης] επιλογής. Η λέξη βρίσκεται σε κείμενα διαφόρων συγγραφέων της ελληνικής αρχαιότητας. Έτσι, για παράδειγμα, τη συναντάμε σε έργα του Δημοσθένη, μεταξύ άλλων, ο οποίος γράφει στον Γ΄ Φιλιππικό (3):

«ὑμεῖς τὴν παρρησίαν ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων οὕτω κοινὴν οἴεσθε δεῖν εἶναι πᾶσι τοῖς ἐν τῇ πόλει, ὥστε καὶ τοῖς ξένοις καὶ τοῖς δούλοις αὐτῆς μεταδεδώκατε, καὶ πολλοὺς ἄν τις οἰκέτας ἴδοι παρ’ ἡμῖν μετὰ πλείονος ἐξουσίας ὅ τι βούλονται λέγοντας ἢ πολίτας ἐν ἐνίαις τῶν ἄλλων πόλεων … =Εσείς θεωρείτε, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, πως η ελευθερία του λόγου πρέπει να είναι τόσο κοινή σε όλους όσους ζουν σε τούτη την πόλη, ώστε να την έχετε παραχωρήσει και στους ξένους και στους δούλους· θα μπορούσε μάλιστα να δει κανείς σ' εμάς υπηρέτες να λένε ό,τι θέλουν με περισσότερη ελευθερία απ’ ό,τι πολίτες σε μερικές άλλες πόλεις».

Ο Πλάτων επίσης, ανάμεσα σε άλλα κείμενά του, γράφει στο Γοργία (461e2-3):

«εἰ Ἀθήναζε ἀφικόμενος οὗ τῆς Ἑλλάδος πλείστη ἐστὶν ἐξουσία τοῦ λέγειν = αν έφθανες στην Αθήνα, όπου υπάρχει η μεγαλύτερη ελευθερία του λόγου από κάθε άλλο μέρος της Ελλάδας».

Κατά το εύρος ωστόσο της χρήσης της λέξης/έννοιας ἐξουσία και μέσα από τις πολλαπλές ερμηνευτικές της εφαρμογές αποκτά ή περιέχει και μια εξίσου ισχυρή αρνητική σημασία: σημαίνει αλαζονεία, απόλυτη ισχύ ή δύναμη, αρχή, αξίωμα, εξ-ουσία με το σημερινό νόημα της κυριαρχίας, της επικράτησης, της δεσποτείας.

Ι. Ο Αριστοτέλης, που σε κάθε ανάλυσή του εκκινεί πάντα από το κοινώς ισχύον, συμπεριλαμβάνει, κατά τη χρήση της συγκεκριμένης έννοιας, όλες σχεδόν τις προαναφερθείσες αποχρώσεις. Έτσι, όταν τη χρησιμοποιεί με την αρνητική σημασία, αναφέρεται σε έκφυλους, απόλυτα διεφθαρμένους ανθρώπους της εξουσίας, που δεν νοιάζονται για τίποτα άλλο παρά πως θα μπορούν ανεξέλεγκτα και ανενδοίαστα να τίθενται πάνω από κάθε στοιχειώδη αρχή του βίου, να στρεψοδικούν, να είναι ακόλαστοι και στο τέλος να εκστομίζουν κι ό,τι χαμερπές, στρεβλό και βάρβαρο θεωρούν ως αληθές: καλή ώρα σαν τους πολιτικούς μας κλεφτοκοτάδες ‒ακατέργαστους, αμόρφωτους μέχρι αηδίας‒ που ανερυθρίαστα γράφουν και μιλούν βαρβαρικά, θεωρώντας μάλιστα τον εαυτό τους ως άλλο Δημοσθένη: π.χ. λένε, με όλη την ελαφρότητα του Είναι τους, για τον κόπρο του Αυγέα αντί για την κόπρο του Αυγεία. Όλοι οι τέτοιοι άνθρωποι της εξ-ουσίας δεν έχουν άλλη τιμή εκτός από το να διάγουν έναν έκλυτο βίο και να διέπονται από αχαλίνωτη εξουσιολαγνεία και φοβερά πάθη. Αναφέρει συγκεκριμένα ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια (1095b 20 κ.εξ.):

«οἱ μὲν οὖν πολλοὶ παντελῶς ἀνδραποδώδεις φαίνονται βοσκημάτων βίον προαιρούμενοι, τυγχάνουσι δὲ λόγου διὰ τὸ πολλοὺς τῶν ἐν ταῖς ἐξουσίαις ὁμοιοπαθεῖν Σαρδαναπάλλῳ = οι πολλοί έχουν πλήρως τα χαρακτηριστικά των σκλάβων, καθώς προτιμούν έναν βίο ίδιον των ζώων. Ωστόσο τους φέρνουμε σε κουβέντα, γιατί πολλοί από τους ανθρώπους της εξουσίας έχουν τις ίδιες προτιμήσεις με το Σαρδανάπαλο».

ΙΙ. Τι μας λέει εδώ ο Αριστοτέλης; Πως η πλειάδα των ανθρώπων της εξουσίας δεν διαφέρει σε τίποτα από τον Σαρδανάπαλο, τον άσωτο, τον αφάνταστα ακόλαστο και βίαιο βασιλιά της Ασσυρίας, σε ότι αφορά τα αισθήματα, την ενέργεια της ψυχής, τη δομή του χαρακτήρα και συναφώς τις προτιμήσεις. Εάν η ενέργεια της ψυχής αποβλέπει στα ανώτερα αγαθά, τότε διάγει κανείς πραγματικά ενάρετο βίο και είναι ευτυχισμένος. Η ενέργεια της ψυχής όμως των ανθρώπων της εξουσίας, με βίαιο τρόπο σχεδόν πάντα, αποβλέπει στην ηδυπάθεια, στη φιληδονία, στην ακολασία και τις ηδονές, ταυτίζοντάς τες με την «ευδαιμονία». Τότε συμβαίνει να κυριαρχεί το άλογο μέρος της ψυχής επί του λογικού και οι άνθρωποι αυτοί τελικά καταλήγουν να είναι «αναίσθητοι, αδιάφοροι, αγροίκοι» (Ηθ. Νικομάχεια 1104 κ.εξ.) και γίνονται εξίσου βίαιοι και ασυγκράτητα έκλυτοι, όπως ο προαναφερθείς βασιλιάς της Ασσυρίας, ο Σαρδανάπαλος. Εάν ο Αριστοτέλης ζούσε στις μέρες μας και έβλεπε τους σημερινούς μισθοφόρους και πραιτοριανούς της εξουσίας να ξεπουλούν τα πάντα για τον θώκο της εξουσίας, γευόταν κάτι λίγο από την αδιαντροπιά και την αμορφωσιά τους, και βίωνε τη σκοταδιστική, ολοκληρωτική τους αντίληψη και πράξη επί όλων των θεμάτων του Πολιτικού, θα θεωρούσε τον Σαρδανάπαλο ως το ύψιστο πρότυπο συνετής εξουσίας. Όπως προκύπτει και από ένα άλλο σημείο του ως άνω έργου του (1158a), οι άνθρωποι της εξουσίας δεν συσχετίζονται με ανθρώπους ενάρετους και χρήσιμους σε όμορφες πράξεις, αλλά με ηδονοθήρες και ικανούς να εκτελέσουν ό,τι τους διατάξουν οι χείριστοι των χειρίστων.