ΑΡΧΑΪΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, ΠΙΝΔΑΡΟΣ - •Πυθιονίκαις VI - Ξενοκράτει Ἀκραγαντίνῳ ἅρματι (6.28-6.54)

ἔγεντο καὶ πρότερον Ἀντίλοχος βιατὰς [στρ. δ]
νόημα τοῦτο φέρων,
30 ὃς ὑπερέφθιτο πατρός, ἐναρίμβροτον
ἀναμείναις στράταρχον Αἰθιόπων
Μέμνονα. Νεστόρειον γὰρ ἵππος ἅρμ᾽ ἐπέδα
Πάριος ἐκ βελέων δαϊχθείς· ὁ δ᾽ ἔφεπεν
34/35 κραταιὸν ἔγχος· Μεσσανίου δὲ γέροντος
δονηθεῖσα φρὴν βόασε παῖδα ὅν,

χαμαιπετὲς δ᾽ ἄρ᾽ ἔπος οὐκ ἀπέριψεν· αὐτοῦ [στρ. ε]
μένων δ᾽ ὁ θεῖος ἀνήρ
πρίατο μὲν θανάτοιο κομιδὰν πατρός,
40 ἐδόκησέν τε τῶν πάλαι γενεᾷ
ὁπλοτέροισιν ἔργον πελώριον τελέσαις
ὕπατος ἀμφὶ τοκεῦσιν ἔμμεν πρὸς ἀρετάν.
43/44 τὰ μὲν παρίκει· τῶν νῦν δὲ καὶ Θρασύβουλος
45 πατρῴαν μάλιστα πρὸς στάθμαν ἔβα,

πάτρῳ τ᾽ ἐπερχόμενος ἀγλαΐαν {ἔδειξεν} ἅπασαν. [στρ. Ϛ]
νόῳ δὲ πλοῦτον ἄγει,
ἄδικον οὔθ᾽ ὑπέροπλον ἥβαν δρέπων,
σοφίαν δ᾽ ἐν μυχοῖσι Πιερίδων·
50 τίν τ᾽, Ἐλέλιχθον, ἄρχεις ὃς ἱππιᾶν ἐσόδων,
μάλα ἁδόντι νόῳ, Ποσειδάν, προσέχεται.
52/53 γλυκεῖα δὲ φρὴν καὶ συμπόταισιν ὁμιλεῖν
μελισσᾶν ἀμείβεται τρητὸν πόνον.

***
Έζησε και πρωτύτερα ο Αντίλοχος [στρ. δ]ο αντρειωμένος που φρόνημα είχε παρόμοιο.30Αυτός για τον πατέρα του σκοτώθηκε,σαν αντιτάχθηκε στον Μέμνονα τον αντροφονιά,των Αιθιόπων τον στρατηλάτη.Γιατί ένα απ᾽ τα άτια του Νέστορα το λάβωσαντου Πάρη οι σαΐτες, και το άρμα κρατούσε ακίνητο,34/35ενώ ο Μέμνονας εκράδαινε το τρομερό κοντάρι.Τότε ο νους του Πύλιου γέροντα ταράχτηκεκαι φώναξε του γιου του.
Και η κραυγή δεν πήγε στα χαμένα· [στρ. ε]ο ισόθεος άντρας πίσω δεν έκανεκαι με τον θάνατό του πλήρωσε τη σωτηρία του πατέρα·40εφάνηκε έτσι ανάμεσα στους νέους του παλιού καιρού,για το τρανό που έκανε έργο,πως ήταν για τους γονιούς του το πιο ενάρετο παιδί.Αλλά αυτά είναι πια περασμένα· νά όμως και τώραπου κι ο Θρασύβουλος ακολουθεί πιστά45της πατρικής της προσδοκίας τον δρόμο
και σ᾽ όλη του την αρχοντιά στου θειου του πάει τα χνάρια. [στρ. Ϛ]Ξέρει να κυβερνά με σύνεση τον πλούτο.Με άδικες και αλαζονικές πράξεις το άνθος της νιότης τουδεν δρέπει· στων Πιεριδών τους μυχούς τη γνώση του γυρεύει·50και δείχνει σέβας ξέχωρο σε σένα, γαιοσείστη Ποσειδώνα,που τους ιππικούς ορίζεις τους αγώνες.52/53Οι τρόποι του είναι γλυκιοί και μες στις συντροφιές των συμποτώντων μελισσών ξεπερνάει την τρυπητή κερήθρα.

Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

  Ὅσῳ γάρ αὐτίτης καί μονώτις εἰμί,

φιλομυθότερος γέγονα[1].

 

Όσο πιο απομονωμένος είμαι, όσο πιο μόνος με τον εαυτό μου, τόσο πιο φλύαρος γίνομαι.

Αριστοτέλης 

 

            Εξόριστος στη Χαλκίδα, απομονωμένος από τους «συμφιλοσοφούντας» αλλά νιώθοντας το ασίγαστο πάθος του ερευνητή-πανεπιστήμονα, ο Αριστοτέλης σε επιστολή που αποστέλλει στον πιστό του φίλο Αντίπατρο περιγράφει την ψυχολογία στην οποία έχει περιέλθει.

 

«Τόσο πιο φλύαρος γίνομαι μέσα στην απομόνωσή μου». Χωρίς παραδοξολογίες, χωρίς φληναφήματα και μωρολογίες το έργο του Αριστοτέλη είναι «φλύαρο». Είναι φλύαρα  ευφυές μα ικανό να φωτίσει το έρεβος των επερχόμενων αιώνων, παραμένοντας ταυτόχρονα ακμαίο και συνακόλουθο της διανοίας που το παρήγαγε.   Η Γνώση η ίδια, η γνώση για τη γνώση, αυτή που μας δίνει ο στοχασμός πάνω στην πλατιά πραγματικότητα στο κέντρο της οποίας παραμένει το ανθρώπινο λογικό, για το Σταγειρίτη φιλόσοφο αποτελεί τη βάση και το τεκμήριο της φιλοσοφικής σκέψης.

 

Με το γκρέμισμα του αρχαίου κόσμου, «το πνεύμα έχασε το αντρίκιο του σφρίγος, το λογικό χαλάρωσε και βυθίστηκε μέσα στη θολούρα του συναισθηματισμού και της φαντασίας»[2]. Κεντρική θέση στη διανόηση παίρνει η ενασχόληση με το Θεό και γύρω σ΄ αυτόν σαν γύρω στον ήλιο, γυρίζει η σκέψη κι όλη η πράξη. Η ανώτατη επιστήμη, που την υπηρετούν όλες οι άλλες επιστήμες είναι η επιστήμη του Θεού. Η θεολογία και οι αποδείξεις για την ύπαρξή του είναι η ευγενικότερη ασχολία. Η θρησκεία ορίζει το τι πρέπει να πιστεύει και τι πρέπει να πράττει ο άνθρωπος. Στη φιλοσοφία απομένει το πολύ, κάποια θεωρητική εργασία, δηλαδή να στηρίξει το λόγο με την πίστη. Έτσι η φιλοσοφία του μεσαίωνα διαδραμάτισε ρόλο υπηρετικό έναντι της θεολογίας (ancilla theologiae), έχοντας δάσκαλο και οδηγό τον Αριστοτέλη με τη Λογική και τη Μεταφυσική του.

 

Πρόσμιξη αριστοτελισμού και Αραβικής σκέψης

Η διδασκαλία του Αριστοτέλη βρήκε, ωστόσο, θερμούς υποστηρικτές από Άραβες επιστήμονες και φιλοσόφους. Ο Αβικέννας (980-1037), του οποίου η φήμη βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην αριστοτελική φιλοσοφία και ιατρική εισήγαγε τη γνωσιοθεωρία όπου η λογική γνώση έχει γι΄ αυτόν εμβέλεια φυσική και μεταφυσική. «Η λογική του όπως και του Αριστοτέλη, θεμελιώνεται πάνω στη βασική διάκριση του αρχικού αντικειμένου της νοήσεως που είναι η υπαρκτή και συγκεκριμένη υποκειμενική οντότητα, και του δεύτερου αντικειμένου της νοήσεως που είναι αυτή η ίδια η γνώση της πραγματικότητας»[3].

 

Ο ευνοούμενος της βασιλικής αυλής Άραβας της Ισπανίας Αβερρόης (1126-1198)-Σχολιαστής του Αριστοτέλη στη λατινική Δύση- ενστερνίζεται τον Αριστοτελισμό σε βαθμό που θεωρούσε τον Αριστοτέλη πρακτικά Θεό. Δέχεται ότι όλος ο κόσμος δημιουργήθηκε εξαρχής από το Θεό και ότι η δημιουργία είναι συνεχής και αιώνια. Συμπορεύεται δε με την άποψή του Αριστοτέλη, ότι στην ανθρώπινη ψυχή ενυπάρχουν δυο νοητικές δυνάμεις: ο εν δυνάμει νους και ο ποιητικός. Ο μεν πρώτος σκέπτεται, ο δε δεύτερος καθιστά νοητά τα πράγματα. Σύμφωνα με τον Αβερρόη, ο ποιητικός νους είναι αθάνατος, αλλά είναι εκτός και υπεράνω του ατόμου, το οποίο είναι θνητό. Σε ότι αφορά μάλιστα τα περί μελλούσης ζωής ο Αβερροϊσμός τα θεωρεί επικίνδυνα αποκυήματα της φαντασίας, προτείνοντας την αρετή ως μέσο απόκτησης της ευτυχίας. Οι μεσαιωνικοί αντίπαλοι του Αβερρόη του απέδωσαν την περίφημη θεωρία της «διπλής αλήθειας κατά την οποία δύο «αλληλοαποκλειόμενες διδασκαλίες μπορούν να αληθεύουν ταυτόχρονα, η μια για το Λόγο και τη φιλοσοφία, η άλλη για την πίστη και τη θρησκεία»[4]. Οπωσδήποτε αυτό παραποιεί κατάφορα την οξυδερκή διάκριση των διαφόρων επιπέδων της γνώσης.

 

Ο Αβερροϊσμός καταπολεμήθηκε σφοδρότατα καθ΄ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα από τους χριστιανούς θεολόγους ως συνώνυμη έννοια με την αθεΐα.

 

Χριστιανική Ευρώπη και Αριστοτέλης

Η πρόσληψη του Αριστοτελισμού ωστόσο και η αφομοίωσή του στη Χριστιανική Ευρώπη θα καταστεί σαφής στη διάρκεια του 13^ου αιώνα με το έργο του Θωμά Ακινάτη το οποίο και αποτέλεσε την κορυφαία έκφραση της προσπάθειας συγκερασμού Λόγου και πίστης. με το έργο του Σίζερ και άλλων, με το οποίο ο Λόγος αναβαθμίζεται σε βαθμό που να προκαλέσει αντίδραση με αποκορύφωμα την κρίση του 1277 και μέσω της αντιπαράθεσης με τον αριστοτελισμό που εξέφρασε ο Μποναβεντούρα η φιλοσοφία του οποίου απηχούσε νεοαυγουστινιακές θέσεις.

 

Ο Μποναβεντούρα και το σύστημά του

            Ο Μποναβεντούρα (1221-1274) στηρίζει το σύστημά του στις βασικές ιδέες του Αυγουστίνου, ενώ κομβικά σημεία του ήταν η δημιουργία εκ του μηδενός, ο παραδειγματισμός, η σχέση μίμησης όλων των όντων προς το Θεό και η Θεία Φώτιση. Ο Μποναβεντούρα χρησιμοποιεί αριστοτελικούς όρους αλλά δεν ακολουθεί το πνεύμα του Σταγειρίτη.

 

Ο Θωμάς Ακινάτης πίστευε ότι η νόηση σχηματίζει ότι κατανοεί, από αισθητηριακά δεδομένα και δημιουργεί πρώτες αρχές, οι οποίες γίνονται στη συνέχεια εργαλεία που δημιουργούν ολόκληρο το οικοδόμημα. Ο Μποναβεντούρα από την άλλη, πίστευε ότι η νόηση βρίσκει στον ίδιο τον εαυτό της ότι κατανοεί, και ότι κατανοεί δεν έχει σχηματισθεί από τα αισθητηριακά δεδομένα αλλά έχει ληφθεί από τον ΈΝΑ.

 

Στο έργο του «Ξαναζητώντας τις τέχνες στη Θεολογία» «De reductione artium ad theologiam» αναφέρεται σε μια «εξάπλωση του φωτός το οποίο παρέχεται από την Αγία Γραφή, από τις αισθήσεις, από τις μηχανικές γνώσεις, από την ορθολογική φιλοσοφία, από τη φυσική και ηθική φιλοσοφία». Αυτοί οι έξι φωτισμοί αντιστοιχούν στις 6 μέρες της Γένεσης…και όπως όλα τα δημιουργήματα έχουν την πηγή τους σε ένα φως [το φως της πρώτης μέρας της Δημιουργίας], έτσι και όλοι αυτοί οι κλάδοι της γνώσης είναι χειροτονημένοι για τη γνώση της Αγίας Γραφής. Περιέχονται σε αυτήν, τελειοποιούνται απ΄ αυτήν και μέσω αυτής χειροτονούνται για την αιώνια φώτιση. Στο έργο αυτό σε αντίθεση με τους σχολιαστικούς, θεωρεί την Αγία Γραφή ως το ύψιστο φως, από το οποίο πηγάζει κάθε γνώση. Το φως αυτό φωτίζει το λογικό και κινεί την αγάπη, ενώ η αποκτηθείσα γνώση υπηρετεί όλες τις πνευματικές δυνάμεις. Κάθε άλλο φως, εξωτερικό, το οποίο προκύπτει από τη δημιουργία και το φως της ανθρώπινης γνώσης και αντίληψης, γεννά μια δεξιότητα και γνώσεις, αλλά δεν φθάνει τον ύψιστο σκοπό, ο οποίος επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την αποκάλυψη. Γι΄ αυτόν το λόγο η θεολογία ως επιστήμη της αποκάλυψης στηρίζεται σε άλλες επιστήμες αλλά καταλαμβάνει την ανώτατη βαθμίδα καθώς είναι η μόνη η οποία φέρνει σε αυτήν τον αυτοσκοπό.

 

Στο έργο του «Initerium metis in Deum» εκθέτει την οδό της ανυψώσεως της ψυχής προς τον Θεό. Κατά το συγγραφέα 3 οδοί χρησιμεύουν προς επίτευξη του υψίστου καλού και της μακαριότητας. Ο άνθρωπος, ορμώμενος από τη θεωρία του ορατού κόσμου «ως θείον κάτοπρον» διεισδύει στο εσωτερικό αυτού για να ανυψωθεί τελικά στο απόλυτο.

 

Στο έργο του «Centiloquim» περιλαμβάνονται οι θεμελιώδεις αρχές της ηθικής. Ο ίδιος διακρίνει τριών ειδών ηθικής: 1) την ηθική του κοινού ανθρώπου ο οποίος ρυθμίζει τις πράξεις του σύμφωνα με τους νόμους, 2) την ηθική του αληθινού χριστιανού ο οποίος ακολουθεί το ευαγγελικό πρόσταγμα και 3) την ηθική των ασκητών.

 

Μάλιστα τις απόψεις περί ηθικής αναπτύσσει και στο έργο «Soliloquim» το οποίο περιέχει διάλογο του ανθρώπου με την ίδια του την ψυχή. Σ΄ αυτό το έργο αποδεικνύει πως «η ψυχή πρέπει κλιμακηδόν να ανέλθει στην απόλαυση της ουράνιας χαράς».[5]

 

Ο Μποναβεντούρα συνέβαλε αποφασιστικά στην πολύχρονη προεργασία της κρίσης του 1277 από την πλευρά της επίσημης εκκλησίας.

 

Θωμάς Ακινάτης: η δεσπόζουσα μορφή στη μεσαιωνική θεολογία

            Αναντίρρητα ο Θωμάς Ακινάτης (1225-1274), ο μελλοντικός «αγγελικός διδάσκαλος» δεσπόζει στη μεσαιωνική θεολογία χωρίς να είναι ο τελευταίος εκπρόσωπός της. Όπως όλοι οι μεσαιωνικοί στοχαστές έτσι και ο Θωμάς Ακινάτης έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη σχέση του λόγου με τη φύση. Ο Άγιος Θωμάς αποδίδει αξία στο λόγο με ένα δικό του τρόπο και μάλιστα στο βαθμό που αυτός δεν είναι δυνατόν να αναιρεθεί και να χάσει την αυτονομία του. Τέτοιες αναιρέσεις και παρόμοιες διδασκαλίες ο ίδιος δεν τις επιτρέπει. «Πάσχιζε να γίνει η θεολογία επιστήμη, περιορίζοντας το πεδίο εφαρμογής του λόγου χάριν του πεδίου της πίστης»[6].

 

Στηρίχθηκε στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, την οποία τροποποίησε στα μέτρα της καθολικής εκκλησίας όπου απ΄ αυτήν πέταξε κάθε ζωντανό της στοιχείο. Ο Θωμισμός, το φιλοσοφικό σύστημα του Θωμά Ακινάτη, στηρίζεται στη θεωρία βάση της οποίας, υποστηρίζεται ο μετριοπαθής σχολαστικιστικός ρεαλισμός, όπου «οι έννοιες των πραγμάτων προϋπάρχουν των ιδιαίτερων αντικειμένων»[7]. Θεωρία βέβαια, που είναι εχθρικά αντίθετη σε κάθε επιστημονική και υλιστική σκέψη. Σε κάθε περίπτωση όμως, η καθολική εκκλησία τον τιμά θεωρώντας τη διδασκαλία του «σαν την καθαρότερη εκδήλωση της φιλοσοφίας».[8]

 

Ο Θωμάς Ακινάτης έστρεψε τους θεολόγους της Δύσης στη μελέτη των έργων του Αριστοτέλη, προκειμένου να αντιληφθούν τον τρόπο αλλά και να μάθουν να χρησιμοποιούν τις αυστηρές επιστημονικές μεθόδους που απορρέουν από τη μελέτη του φυσικού κόσμου. Πίστευε ότι ο άνθρωπος μέσα από την προσεκτική παρατήρηση έφθανε στη βέβαιη γνώση.

 

Για το Θωμά Ακινάτη «οι ανθρώπινες αισθήσεις και η ανθρώπινη γνώση δίνουν τη σωστή εικόνα του κόσμου και συνεπώς τίθεται το δίλημμα της διπλής αλήθειας»[9]. Ο Ακινάτης δεν υιοθετεί την άποψη των Λατίνων Αβερροϊστών για τη διπλή αλήθεια.

 

Σίγηρας της Βραβάντης - Κρίση του 1277

Κορυφαίος εκπρόσωπος της σχολής του ριζοσπαστισμού ή ετερόδοξου Αριστοτελισμού που εμφανίστηκε στο Παρίσι όταν οι λατινικές μεταφράσεις ελληνικών και αραβικών φιλοσοφικών έργων προσέφεραν νέο γνωστικό υλικό για διερεύνηση, υπήρξε ο Σίγηρας της Βραβάντης (1240-1284). Μαζί με το Βοήθιο της Δανίας εξέφρασαν τον «κοσμικό αριστοτελισμό». Αντίθετος με τον Αλβέρτο το Μέγα και το Θωμά Ακινάτη που προσπάθησαν να εναρμονίσουν τον αριστοτελισμό με το χριστιανισμό, ο ίδιος προσπάθησε να μελετήσει τον αριστοτελισμό.

 

Με αφετηρία το έτος 1260, ο Σίγηρας και μερικοί καθηγητές του Πανεπιστημίου του Παρισιού, εγκαινίασαν νέα σειρά μαθημάτων καθαρού ορθολογισμού ερμηνεύοντας τα έργα του Αριστοτέλη χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την καθιερωμένη εκκλησιαστική διδασκαλία η οποία είχε αναμείξει τον ορθόδοξο Αριστοτελισμό με την χριστιανική πίστη. Αποφασισμένοι να παραμείνουν ανυποχώρητοι τόσο στη χριστιανική πίστη τους όσο και στην αφοσίωση προς τον Αριστοτέλη, η θέση τους γίνεται δύσκολη από τη στιγμή που ο Αριστοτέλης έρχεται σε αντίθεση με τη Βίβλο. Οι αντίπαλο[ τους κατηγορούν ότι υπεκφεύγουν υψώνοντας έναν τοίχο ανάμεσα στη θρησκεία και στη φιλοσοφία (θεωρία της διπλής αλήθειας). Μέσα στον ακραίο αριστοτελισμό του Σίγηρα δύο κυρίως ήταν οι θέσεις που προκαλούσαν τους θεολόγους: «από τη μια μεριά η πίστη στην αιωνιότητα του κόσμου με το πόρισμά της για την αιώνια επιστροφή και από την άλλη μεριά η διδασκαλία της μοναδικότητας του ποιητικού νου για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος»[10]. Αυτή η ιδέα κυρίως φάνηκε επικίνδυνη για την προσωπική αθανασία της ψυχής, και ενάντια σε αυτή ο Θωμάς συνέγραψε το πονημάτιο «De unitate intellectus contra averroistas».

 

Στο έργο «Πραγματεία περί της Μούσας Ψυχής» ο Σίγηρας της Βραβάντης, πραγματεύεται τη βασική άποψη σύμφωνα με την οποία η νοούσα ψυχή είναι μόνο μια για το ανθρώπινο είδος και κατά συνέπεια μια είναι και η βούληση. Μολονότι αυτή η ψυχή είναι αιώνια, οι άνθρωποι δεν είναι αθάνατοι. Η άποψη αυτή, αν και δεν διατυπώθηκε με σαφήνεια, καταμαρτυρεί την περιφρόνηση του Σίγηρα προς τον εκκλησιαστικό δογματισμό καθώς και την εμμονή του στη διατήρηση της αυτονομίας της φιλοσοφίας ως αυτάρκους επιστημονικού κλάδου.[11]

 

Ο επίσκοπος του Παρισιού  Εtienne Tempier καταδίκασε δυο φορές (1270 και 1277) τον παρισινό αβερροϊσμό. Στην πρώτη καταδίκη, καταδίκασε δεκατρείς φιλοσοφικές προτάσεις τις οποίες δίδασκε ο Σίγηρας και οι υπόλοιποι ακραιφνείς αριστοτελικοί. Η απειλή παρουσιαζόταν ευρύτερη και σοβαρότερη το 1277 καθώς είχε γίνει «φανερό ότι η προηγούμενη καταδίκη δεν είχε εξαλείψει τον ακραίο Αριστοτελισμό και οι συντηρητικοί μέσα στη σχολή της θεολογίας αποφάσισαν να κινηθούν πιο δυναμικά για να αντιμετωπίσουν όλα όσα συνιστούσαν κατ΄ αυτούς την αυξανόμενη απειλή»[12].

 

Ο Σίγηρας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την έδρα του πηγαίνοντας στην Ιταλία, ο προσανατολισμός του όμως επέζησε και θα κάνει πάλι την εμφάνισή του τον δέκατο τέταρτο αιώνα με τον Ιωάννη Jandun και τον Μαρσίλιο της Πάδουας.[13]

 

Η αιωνιότητα του σύμπαντος κόσμου και η Δημιουργία εκ του μηδενός,  ο μονοψυχισμός, η αιτιοκρατία, η άρνηση της Θείας Πρόνοιας, η άρνηση της ελεύθερης βούλησης ήταν μερικά από τα σημεία στα  οποία ο αριστοτελισμός ήρθε σε ανοιχτή σύγκρουση με τη χριστιανική διδασκαλία. Η ανάδυση τριών ιδεολογικών ρευμάτων, εκείνων δηλαδή που προσπάθησαν να συγκεράσουν το Λόγο με την Πίστη (Θωμάς Ακινάτης κ.ά), των Νεοαυγουστινιανών (Μποναβεντούρα) και των ριζοσπαστικών αριστοτελικών που επικράτησαν στο Παρίσι, είχαν ως αναμενόμενο αποτέλεσμα τη σύγκρουση, με παρεπόμενο την κρίση του 1277 με τις γνωστές καταδίκες που ακολούθησαν οι οποίες έχουν μελετηθεί και ταξινομηθεί. Από την καταδίκη προέκυψαν 219 «αφορισμοί» που γράφτηκαν υπό την πίεση των υπαρχόντων δεδομένων και αποτελεσμάτων. Οι 179 προτάσεις-αφορισμοί είναι φιλοσοφικού χαρακτήρα ενώ οι 49 έχουν θεολογική και θεοκρατική βάση και προσανατολισμό. 15-20 προτάσεις δε, προέρχονται από τη διδασκαλία του Θωμά Ακινάτη.

 

Μπορούμε να γνωρίσουμε τη φύση του Θεού σύμφωνα με την πρόταση 24 για παράδειγμα «Ότι ο Θεός είναι αιώνιος στην πράξη και στην κίνηση, ακριβώς όπως είναι αιώνιος στην ύπαρξη. Διαφορετικά ο Ίδιος, θα καθοριζόταν από κάτι άλλο που θα υπήρχε πριν από Αυτόν»[14] ή επίσης να αντιληφθούμε την ικανότητα που διαθέτει ο άνθρωπος προκειμένου να γνωρίσει το Θεό π.χ. πρόταση 9 «Ότι μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό από την ουσία Του σε αυτή τη θνητή ζωή»[15].

 

Το γεγονός ότι ο κόσμος είναι αιώνιος αποτελεί άποψη προς διερεύνηση καθώς επίσης και τα θέματα της αναγκαιότητας και του τυχαίου. Άλλες προτάσεις αφορούν επίσης την ενότητα της διάνοιας η οποία οδηγεί στην άρνηση της ατομικής αιωνιότητας της ψυχής[16] ενώ άλλες προτάσσουν το δικαίωμα στην αλήθεια ανάμεσα σε θεολόγους και φιλοσόφους.

 

Πολλές ήταν οι επικρίσεις ιστορικών για την καταδίκη του 1277. Ο μεσαιωνολόγος Duhem διατύπωσε την άποψη ότι οι καταδίκες αυτές ήταν πράξη γένεσης της επιστήμης των νέων χρόνων επειδή καθιέρωσαν τη δυνατότητα μελέτης μη αριστοτελικών θέσεων. O E. Grant θεωρεί ότι οι προτάσεις αυτές άλλαξαν το κλίμα στη φυσική φιλοσοφία της αμέσως επομένης περιόδου. Σύμφωνα με τον Lindberg «το άρθρο κατά της αστρολογίας που καταδίκαζε την ιδέα ότι η ιστορία θα επαναληφθεί σε 36.000 χρόνια, όταν τα πλανητικά σώματα επιστρέψουν στην αρχική τους θέση, έδωσε αφορμή στον Nicole Oresme (1320-82) να γράψει μια ολόκληρη μαθηματική πραγματεία στην οποία διερευνούσε ερωτήματα σχετικά με τη συμμετρότητα και την ασυμμετρότητα και καταδείκνυε ότι η πιθανότητα να επιστρέψουν όλα τα πλανητικά σώματα στην αρχική τους θέση σε ένα πεπερασμένο χρονικό διάστημα είναι ιδιαίτερα μικρή»[17].

  

Εν κατακλείδι

Οι αντιθέσεις που εκδηλώνονται στην τελευταία φάση της μεσαιωνικής φιλοσοφίας έχουν γενικότερη σημασία: καταδεικνύουν σε θεωρητικό επίπεδο τη γεμάτη αυτοπεποίθηση ενίσχυση της κοσμικής παιδείας σε σχέση με την εκκλησιαστική. Το υπόγειο ρεύμα που επί χίλια χρόνια συνόδευε το κυρίαρχο θρησκευτικό κίνημα της πνευματικής ζωής των δυτικών λαών – ανέβηκε τώρα στην επιφάνεια. Και η νίκη που κατέκτησε ύστερα από μακρά πάλη αποτελεί σ΄ αυτούς τους μεταβατικούς αιώνες ουσιαστική ένδειξη για το πέρασμα στους νεότερους χρόνους.

 

Η έλευση των νεότερων χρόνων εκδηλώνεται και με τη διαμόρφωση διαφορετικού τρόπου ζωής στα διάφορα έθνη. Η εποχή των κοσμοκρατοριών έχει παρέλθει. Η Ρώμη και το Παρίσι παύουν να είναι τα κυρίαρχα κέντρα του δυτικού πολιτισμού. Ιδρύονται νέα θρησκευτικά κέντρα. Η εσωτερικότητα της πίστης, που είχε ήδη εξεγερθεί τον Μεσαίωνα κατά της εκκοσμίκευσης της θρησκευτικής ζωής, με τη μορφή του μυστικισμού έπαιρνε τώρα μορφή νικηφόρας απελευθέρωσης.

 

«Το νεότερο πνεύμα, που είχε συνείδηση της συγγένειάς τους με το αρχαίο, στράφηκε αρχικά προς την αρχαιότητα παρόλη τη γεμάτη πάθος ορμή του προς το νέο. Δέχτηκε με λαχτάρα τη γνώση της αρχαίας φιλοσοφίας, που του την πρόσφερε η ανθρωπιστική κίνηση, και με την έντονη αντίθεση προς τη μεσαιωνική παράδοση ανανέωσε τα συστήματα της ελληνικής φιλοσοφίας»[18].

 

Βιβλιογραφία

• Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.
• Δυοβουνιώτης, Κ.Ι., Μποναβεντούρα, άγιος, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παύλου Δρανδάκη, Εκδόσεις «ΦΟΙΝΙΞ».
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάνικα,  Σιζέ ντε Μπραμπάν, τόμος 54, Πάπυρος, 1996.
• Θεοδωρίδη, Χ., Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Μεσαιωνική Φιλοσοφία, σελ. 44, Εκδόσεις βιβλιοπωλείον της «Εστίας».
• Παναγιωτόπουλος, Δ., Η Φιλοσοφία στο ιστορικό και κοινωνικό επίπεδο, σελ. 181, Καρανάσης, Αθήνα, 1985.

• During, Ingemar Ο Αριστοτέλης, παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1991.
• Lindberg, C., D., Οι απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1997.
• Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.
• Windelband, W-Heimsoeth, H., Εγχειρίδιο ιστορίας της Φιλοσοφίας, Β΄ Τόμος, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα 1986.

 -------------------------

[1] βλ. During, Ingemar, Ο Αριστοτέλης, παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1991.

[2] Θεοδωρίδη, Χ., Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Μεσαιωνική Φιλοσοφία, σελ. 44, Εκδόσεις Εστία.

[3] Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάνικα, Αβικέννας, σελ. 84, τόμος πρώτος, Πάπυρος, 1996.

[4] Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.

[5] Δυοβουνιώτης, Κ.Ι., Μποναβεντούρα, άγιος, σελ. 692, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παύλου Δρανδάκη, Εκδόσεις «ΦΟΙΝΙΞ».

[6] Παναγιωτόπουλος, Δ., Η Φιλοσοφία στο ιστορικό και κοινωνικό επίπεδο, σελ. 181, Καρανάσης, Αθήνα, 1985.

[7] Παναγιωτόπουλος, Δ., Η Φιλοσοφία στο ιστορικό και κοινωνικό επίπεδο, σελ. 181, Καρανάσης, Αθήνα, 1985.

[8] Χ. Θεοδωρίδη, Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Μεσαιωνική Φιλοσοφία, σελ. 44, Εκδόσεις Εστίας.

[9] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 83, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[10] Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.

[11] Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάνικα,  Σιζέ ντε Μπραμπάν, σελ. 35, τόμος 54, Πάπυρος, 1996.

[12] Lindberg, C., D., Οι απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, σελ. 332, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1997.

[13] Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.

[14] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 83, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[15] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 100, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[16] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 100, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[17] Lindberg, C., D., Οι απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, σελ. 334, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1997.

[18] Windelband, W-Heimsoeth, H., Εγχειρίδιο ιστορίας της Φιλοσοφίας, Β΄ Τόμος, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα 1986

O φόβος της ανάληψης της (αληθινής) ευθύνης

Κάποιες φορές ή τις περισσότερες φορές, κόντρα στην κοινωνική πεποίθηση, ζεις τις ίδιες εμπειρίες ξανά και ξανά, όχι για να αλλάξεις τακτική, συμπεριφορά ή επιλογή /απόφαση. Αλλά για να αποδεκτείς επιτέλους πως δεν ήσουν λάθος, πως είχες λόγο όμως τον ξέχασες. Πως πάλι από την αρχή, τα ίδια θα έκανες και κάνεις. 

Μας διδάσκει η ενοχική και αλαζονική εκπαίδευση/προγραμματισμός μας πως είμαστε λάθος, πως πρέπει να αναθεωρήσουμε, να ζητήσουμε συγχώρεση. Πόσο λάθος είναι το μονομερές, το "απόλυτο μισό", η καταδίκη του εαυτού μας!

Για χρόνια κουβαλάμε βάρη που δεν μας ανήκουν προσπαθώντας να γίνουμε κάτι που δεν είμαστε. Επειδή και μόνο καταφέρνουμε να κατηγορούμε τον εαυτό μας, παγιδευμένοι σε μια επιβλητική ηθική που δεν αμφισβητήσαμε.

Ο φόβος της ατιμωρησίας, ο φόβος της ανάληψης της (αληθινής) ευθύνης που στην γραμμική ηθική της επιφάνειας μεταφράζεται σε κατηγορία, ο φόβος της έλλειψης ελέγχου και πολλοί άλλοι φόβοι και "δεισιδαιμονίες", μάς κρατάνε δέσμιους της άγνοιας, που αναγκαστικά επαναλαμβάνει την ίδια συνειδητότητα, αλλάζοντας μόνο τη διάταξη των πιονιών, στο ίδιο όμως παιχνίδι.

 

Άγνωστες λέξεις η αθωότητα, η ειλικρίνεια με τον Εαυτό μας, η αγνότητα που νομίζουμε πως βλέπουμε μόνο στα παιδιά (ενώ δεν είναι). Κι εμείς γέροι, σκυφτοί, ανεξάρτητα από τη βιολογική ηλικίας μας, μόλις αρχίσουμε να χτίζουμε και να στοιβάζουμε το φορτίο της αυτοκαταδίκης μας. Θα συνεχίσουμε να μεγαλώνουμε παιδιά-γέρους, το ίδιο παγιδευμένα και δυστυχισμένα όπως είμαστε εμείς, μέχρι να απαλλαγούμε από το δικό μας φορτίο, μέχρι να απενεχοποιήσουμε ολιστικά και πραγματικά τον δικό μας Εαυτό.

 

Τόσο απλά το πετάς από πάνω σου που τόσο αποτελεσματικά έμαθες να κουβαλάς; Που πλέον έχει γίνει ένα με σένα και νομίζεις πως είναι μέρος της ύπαρξής σου, τους σώματός σου, του νου, της ψυχής σου; Όχι βέβαια, γι' αυτό και τα λόγια αυτά μάλλον θα παρεξηγηθούν... δεν θα γίνουν όμως κατανοητά ούτε μπορούν να χρησιμοποιηθούν, άρα δεν πειράζει που τα γράφω.

Ο τροχός πρέπει να γυρίσει, ο κύκλος πρέπει να κλείσει. Κι αυτό είναι ΜΟΝΟ ατομική υπόθεση, εντελώς προσωπική συνειδητοποίηση, βιωματικά! Και ο χρόνος διαμορφώνεται ανάλογα...
 

Έτσι περνάμε τη ζωή μας ψάχνοντας λύτρωση ή υπεκφυγές, από κάτι όμως που δεν καταφέρνουμε να αναδύσουμε στην επιφάνεια της συνείδησής μας, αφού ανατρέπει όοοοολη την πλαστή πνευματικότητα και ηθική, που υιοθετούμε (ακόμα) άκριτα. Οι προφήτες της, οι δάσκαλοι και και οι ειδικοί της, πολλοί!

 

Μέχρι να κάνουμε τον κύκλο, ΟΛΟ τον κύκλο μας! Με ταπεινότητα, ακλόνητη θέληση, απόλυτη αφοσίωση και πειθαρχία! Μέχρι να φτάσουμε σε εκείνη τη μια μοναδική στιγμή, που ανατρέπουμε όλο το παρελθόν μας, όλες τις ιστορίες, τις εικόνες μας, όλα τα προηγούμενα συμπεράσματα του νου μας. 

 

Όταν στιγμιαία πια, σηκώνονται τα πέπλα, όταν γκρεμίζονται τα τείχη, οι θεωρίες, και μπορούμε να δούμε τον Εαυτό μας με αθωότητα όχι ανευθυνότητα, με γνώση όχι κατηγορία, με συμμετοχή χωροχρονική όχι θυματοποίηση. Όταν ο χρόνος στο παρόν γίνεται ενιαίος και συνθέτονται όλα τα κομματάκια του τεράστιου πάζλ μας. Όταν το ασήκωτο βάρος μας εξανεμίζεται ακαριαία και μπορούμε, με γνώση να έχουμε διάκριση πια.

 

Η διαφορετική αυτή θέαση δεν ακυρώνει τίποτα όπως κάνουμε συχνά και βολευόμαστε στην αναπαράσταση και συνεχή εξιστόρηση των παραμυθιών μας. Τα παραμύθια ενισχύουν την προηγούμενη ερμηνεία μας. Δεν προσφέρουν, όμως η ανάγκη να τα αναπαράγουμε τα κάνει πιο αληθινά απ' ότι είναι στην πραγματικότητα. Τρέφεται το εγώ, ενώ πιστεύουμε πως ενισχύουμε τον Εαυτό μας. Η διαφορετική θέαση (που είναι θέμα δουλειάς και κατάκτησης) αποκαλύπτει, συνθέτει και απενεχοποιεί. Αυτή η τόσο διαφορετική θέαση ενώνει ό,τι ήταν διαχωρισμένο, θεραπεύει ότι ήταν διαμελισμένο, ελαφραίνει ότι ήταν επιβαρυμένο.
 

Και έχεις νέα πνοή δύναμης και θάρρους, μα που δεν έχουν ανάγκη να κομπάζουν. Βλέπεις μια νέα πραγματικότητα που δεν έχεις ανάγκη να επιβάλεις ή να αποδείξεις σε κανέναν. Όμως, οι αποφάσεις σου, τα βήματά σου, έχουν πλέον, μια νέα ανάλαφρη πατημασιά στη ζωή! Ξέρεις, πως δεν υπάρχει έννοια ή κατάσταση πλέον που να ΜΗΝ τολμάς να αμφισβητήσεις, που μπορεί να σε παρασύρει να χάσεις τον Εαυτό σου, να αποποιηθείς το κέντρο, τον πυρήνα, την ουσία της ύπαρξής σου.
 

Γιατί ό,τι ξανακάνεις ή συνεχίζεις να κάνεις, που επιμένεις να κατηγορείς, σε βυθίζει όλο και πιο βαθιά στα άδυτα του σκότους. Όπου δε βλέπεις, ψαχουλεύεις αλλά δεν αναγνωρίζεις, και πρέπει να περιμένεις... Γιατί επιμηκύνεις το χρόνο, γιατί παρατείνεις την κατάβαση και η άνοδος πρέπει να γίνεται σταδιακά, μεθοδικά...μόνο έτσι αντέχει το σύστημά σου για να μην εκραγεί, να μην ακυρωθεί η διαδρομή σου.
 

Είναι όμως και αυτή απόφασή σου... Το ταξίδι, το βάθος, η απόσταση, ο χρόνος... μόνο που βλέπουν τα μάτια μας ευθείες, και δεν είναι! Είναι ο κύκλος της ζωής... πολλοί κύκλοι, όλοι συνδεδεμένοι μεταξύ τους, που μόνο το πνεύμα σου μπορεί να θαυμάσει, ανοίγοντας το νου, απελευθερώνοντας την καρδιά, ανατρέποντας την εκπαίδευση, αφαιρώντας τον προγραμματισμό γιατί δεν τον χρειάζεσαι όταν Είσαι ελεύθερος... και νοιώθω ανάλαφρα, παρόλο το βαρύ θέμα του, τις πολύπλοκες διαδρομές που περιλαμβάνει πίσω από τις λέξεις του, την αφαίρεση (επιτέλους) της "Μεγάλης Πτώσης" που κουβαλάμε στα κύτταρα και στον προγραμματισμό μας!

Όλα εν σοφία! Όλα ορθά! Όλα με Λόγο! Αλλά η πίστη είναι φτωχή (επίμονη δε!)....πολύ φτωχή αντικατάσταση της Αλήθειας, που μπορεί να είναι ΜΟΝΟ βιωματική!

Πτολεμαία: Οι Ολυμπιακοί αγώνες των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο

Μήνας Ολυμπιακών Αγώνων ο Αύγουστος και το ενδιαφέρον των περισσοτέρων είναι στραμμένο σε αυτούς. Κάποιοι τους κατακρίνουν, γιατί λένε πως έχουν εμπορευματοποιηθεί κι έχουν χάσει το αρχικό ιδεώδες.

 Όμως, αν ψάξουμε λίγο καλύτερα στην ιστορία, θα δούμε πως αυτό δεν είναι σύμπτωμα μόνο των ημερών μας. Για παράδειγμα, στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων, τότε που η Αλεξάνδρεια ήταν η μεγαλύτερη και πλουσιότερη πόλη στον κόσμο, είχαν καθιερωθεί... τα Πτολεμαία (μεγάλοι αγώνες, ισάξιοι των Ολυμπιακών). Τις μέρες των αγώνων, αθλητές, καλλιτέχνες, θεωροί (επίσημοι απεσταλμένοι πόλεων) και απλοί θεατές συνέρρεαν απ’ όλη την Ελλάδα στην πόλη και τη γέμιζαν ασφυκτικά. Μαζί τους, όμως, έφταναν διψασμένοι για κέρδος, έμποροι, πλανόδιοι μικροπωλητές, μικροαπατεώνες και πόρνες.

Οι επίσημοι καλεσμένοι έμεναν στους βασιλικούς ξενώνες, οι πλούσιοι στα πανδοχεία κι ο λαός κατασκήνωνε στις αλάνες της πόλης. Μόλις άρχιζαν οι εκδηλώσεις, τα στάδια και τα θέατρα γέμιζαν από κόσμο. Αθλητικοί αγώνες και αρματοδρομίες εναλλάσσονταν με μουσικούς και δραματικούς αγώνες, όπου οι συμμετέχοντες αγωνιζόντουσαν με στόχο τα μεγάλα χρηματικά έπαθλα, που είχαν αντικαταστήσει το ταπεινό στεφάνι από κλαδί ελιάς.

Τα βράδια τα φώτα της πόλης δεν έσβηναν ποτέ. Το πλήθος, ακούραστο, πηγαινοερχόταν στις ταβέρνες της πόλης και κατανάλωνε διψασμένο ό,τι έβρισκε μπροστά του, από τα καλύτερα κρασιά μέχρι την πιο φτηνή μπίρα. Παντού ήταν στημένοι πάγκοι, όπου πουλούσαν τρόφιμα, αναμνηστικά και ό,τι άλλο μπορούσε να βάλει ο νους του ανθρώπου.

Μετά το τέλος των αγώνων ακολουθούσε μεγαλειώδης παρέλαση με άρματα. Στα πεζοδρόμια, πολλές χιλιάδες λαού παρακολουθούσαν ζητωκραυγάζοντας.

Προπορευόταν η βασιλική φρουρά, που οδηγούσε την πομπή. Στο πρώτο άρμα ήταν τοποθετημένο το άγαλμα του Δία Σωτήρα. Στο επόμενο ήταν το άγαλμα του θεού Διονύσου, ντυμένο με πορφυρό χιτώνα. Από πίσω ερχόταν το άρμα με το άγαλμα του Πτολεμαίου Σωτήρα, του θεοποιημένου ιδρυτή της δυναστείας των Πτολεμαίων. Ακολουθούσε ο ίδιος ο βασιλιάς, που φορούσε κοντό χιτώνα κι από πάνω το βασιλικό έμβλημα, την πορφυρή χλαμύδα, για να θυμίζει σε όλους τη μακεδονική του καταγωγή. Χρυσά άρματα μετέφεραν τους πρίγκιπες και τη βασιλική οικογένεια. Ακολουθούσαν οι ιερείς, Έλληνες και Αιγύπτιοι και οι αξιωματούχοι. Μετά είχαν σειρά οι θησαυροί της χώρας και του βασιλιά. Κάρα με φανταχτερές πολύχρωμες τέντες, που τα έσερναν μουλάρια, ήταν γεμάτα με σκλάβους από την Ινδία. Καμήλες φορτωμένες με μεγάλες ποσότητες από λιβάνι, κρόκο, μύρο και κανέλλα. Αιθίοπες σκλάβοι κουβαλούσαν δεκάδες κρατήρες γεμάτους χρυσάφι και ασήμι, εκατοντάδες χαυλιόδοντες από ελέφαντες και χιλιάδες κορμούς από έβενο. Κάρα γεμάτα δούλους, μοίραζαν κρασί στον κόσμο και μετά, ακόμα περισσότεροι δούλοι, εξωτικά ζώα και θησαυροί.

Η πομπή κατέληγε στο κέντρο της πόλης, όπου γινόταν η μεγάλη θυσία και ακολουθούσε γλέντι με κρασί και φαγητό, που μοίραζε ο βασιλιάς στον λαό. Ο ίδιος παρέθετε επίσημο συμπόσιο προς τους αντιπροσώπους των ελληνικών πόλεων. Μπορεί να μην ξέρουμε λεπτομέρειες για το τι σερβίριζαν στο δείπνο αυτό, έχουμε όμως μια ωραία περιγραφή του χώρου. Ήταν μια σκηνή που εντυπωσίαζε τους πάντες με τις διαστάσεις και την πολυτέλειά της. Παραλληλόγραμμη, είχε από πέντε ξύλινους στύλους στις μεγάλες πλευρές και τέσσερις στις μικρές. Οι στύλοι αυτοί στήριζαν ένα επιστύλιο και τη στέγη, που παρίστανε έναν κόκκινο ουρανό, κεντημένο με άσπρη κλωστή. Διακοσμημένη με υφάσματα από τη Φοινίκη και χαλιά από την Ανατολή, η σκηνή είχε χώρο για εκατό χρυσά ανάκλιντρα, που είχαν πόδια σε σχήμα σφίγγας. Από τους στύλους κρέμονταν πίνακες Σικυώνιων ζωγράφων, με σκηνές από τη μυθολογία. Στο δάπεδο ήταν απλωμένα λουλούδια (που σχημάτιζαν περίπλοκα σχέδια σαν χαλιά) και από την οροφή ήταν κρεμασμένα λουλούδια, δάφνες και μυρτιές. (Καλλίξενος ο Ρόδιος, στον Αθήναιο)

Οι λόγοι που είναι καλό να είστε «κακιά» μαμά!

Είναι πολύ εύκολο για ένα παιδί να απονείμει στη μαμά του τον τίτλο της κακιάς μαμάς ή ακόμα και της χειρότερης στον κόσμο. Συνήθως όμως αυτό σημαίνει ότι απλά κάνετε σωστά τη δουλειά σας.

Όχι, οι «κακές» μαμάδες για τις οποίες μιλάμε δεν είναι αυτές που αδιαφορούν για τα παιδιά τους, που δεν τα αγκαλιάζουν ποτέ ή που τα εκθέτουν σε διάφορους φυσικούς και ψυχικούς κινδύνους. Είναι εκείνες που επιβάλλουν κανόνες και εννοούν να τους τηρήσουν με κάθε κόστος, εκείνες που πιστεύουν στη σημασία του να υπάρχει σειρά και πρόγραμμα κι εκείνες που απλά αδιαφορούν αν όλα τα άλλα παιδάκια στη Δευτέρα δημοτικού έχουν το δικό τους iPad. Μία από αυτές είναι η Ντενίζ Σκιπάνι, μια αμερικανίδα μαμά και συγγραφέας. Είναι μάλιστα τόσο περήφανη που είναι «κακιά» που έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο Mean Moms Rule: Why Doing the Hard Stuff Now Creates Good Kids Later, όπου εξηγεί γιατί είναι καλό να είσαι κακιά!

1. Οι «κακές» μαμάδες δεν χάνουν τον εαυτό τους μέσα στη μητρότητα
Οι καλές μαμάδες νιώθουν τόσο πολύ την υποχρέωση να βάλουν σε προτεραιότητα τα παιδιά τους που ξεχνούν ότι πρέπει να φροντίσουν και τον εαυτό τους. Μόλις γεννήσουν, αντικαθιστούν τα κομψά ρούχα τους με άνετες φόρμες, αποκτούν μαύρους κύκλους στα μάτια και θεωρούν τον εαυτό τους τυχερό εάν προλάβουν να κάνουν ένα γρήγορο ντους το πρωί. Οι «κακές» μαμάδες ακούν όλα αυτά και νιώθουν ένα ανακάτεμα στο στομάχι. «Τα παιδιά υποτίθεται ότι προσθέτουν στη ζωή μας, γιατί πρέπει να εξαφανίζουν ακόμα και αυτά που θεωρούσαμε βασικά;», λέει στο βιβλίο της η Σκιπάνι. Το να χάσεις την προσωπικότητά σου για χάρη της μητρότητας είναι κακό για σένα (για προφανείς λόγους) αλλά και για τα παιδιά σου. Πώς θα τους μάθεις να σέβονται τον εαυτό τους όταν δεν κάνεις το ίδιο;

2. Οι «κακές» μαμάδες δεν φοβούνται να πουν «όχι»
Το «όχι» δεν είναι παρά μια μικρή, γλυκιά δόση πατρικής αγάπης. Μην φοβάστε να το πείτε. Πολλοί γονείς παγιδεύονται στη… δικτατορία του «ναι», θεωρώντας ότι η θετική διάθεση είναι υποχρέωσή τους. Όμως το «ναι» είναι σαν ένα κομμάτι γλυκό που ανεβάζει τα επίπεδα της γλυκόζης απότομα και σου δίνει ένα αίσθημα ενέργειας το οποίο όμως πολύ γρήγορα κατακρημνίζεται. Το «όχι» είναι σαν ένα μπολ με θρεπτικά δημητριακά ολικής άλεσης που απελευθερώνουν την ενέργεια λίγο λίγο ώστε να διαρκέσει πολύ. Και σου δίνει τη δυνατότητα να διδάξεις στα παιδιά πολλά πράγματα για τα οικονομικά της οικογένειας, τις ηθικές αξίες και τις επιλογές σου. Δοκίμασε να το πεις. Χωρίς ενοχές. Χωρίς δικαιολογίες. Απλά, πες το όποτε το εννοείς.

3. Οι «κακές» μαμάδες δεν νιώθουν την υποχρέωση να κάνουν ό,τι οι άλλες
Θυμάστε όταν ήσασταν στο λύκειο και έπρεπε να φοράτε ένα συγκεκριμένο τζην ή να έχετε τα μαλλιά σας χτενισμένα με ένα συγκεκριμένο τρόπο προκειμένου να ανήκετε στα… κουλ κορίτσια; Ε, λοιπόν, μπορεί να μεγαλώσατε αλλά αυτή η ομάδα των «κουλ» υπάρχει ακόμα. Είναι, πλέον, οι μαμάδες που αποφασίζουν για το πώς θα συμπεριφέρεστε σε ό,τι αφορά το παιδί σας. Επιβάλλουν κανόνες όπως πόσο πρέπει να θηλάσετε το μωρό σας, σε ποια ηλικία πρέπει να κοιμάται όλη νύχτα, σε ποιο σχολείο πρέπει να πάει ή με πόσες εξωσχολικές δραστηριότητες να ασχοληθεί. Αγνοήστε τις και πάρτε τις δικές σας αποφάσεις με βάση τις δικές σας απόψεις και ακολουθώντας το ένστικτό σας.

4. Οι «κακές» μαμάδες δεν διστάζουν να απογοητεύουν τα παιδιά τους λίγο κάθε μέρα
Όσο είναι μωρά είναι σημαντικό να ανταποκρινόμαστε άμεσα στις ανάγκες τους. Να τους προσφέρουμε γάλα τη στιγμή που θα το ζητήσουν, να τα κρατήσουμε αγκαλιά όταν κλάψουν και να τα καθαρίσουμε μόλις λερωθούν. Όμως οι «κακές» μαμάδες, καθώς τα παιδιά τους μεγαλώνουν, αφήνουν λίγο λίγο να περνάει όλο και περισσότερος χρόνος ανάμεσα στο «Μαμάαααα» και το «Έρχομαι, αγάπη μου». Αφήνοντας τα παιδιά μας να ζήσουν μερικές μικρές απογοητεύσεις επειδή δεν σπεύδουμε να τα βοηθήσουμε να βρουν το παιχνιδάκι που έχασαν ή επειδή δεν ζητάμε από τη μαμά του συμμαθητή τους να δώσει και στο βλαστάρι μας πρόσκληση για το πάρτι, τους επιτρέπουμε να χτίσουν την ευελιξία και την αυτάρκεια που χρειάζονται για να ωριμάσουν. Σκεφτείτε: μικρές αποτυχίες σήμερα = μεγάλες επιτυχίες αργότερα!

5. Οι «κακές» μαμάδες έχουν τον έλεγχο στο σπίτι τους
Γιατί πρέπει να νιώθετε ενοχές επειδή θέλετε να έχετε άποψη για το τι υπάρχει μέσα στο ψυγείο σας, για το πότε ανοίγει και κλείνει η τηλεόραση ή για το ποια είναι η ώρα του ύπνου. «Έχω τον έλεγχο» δεν σημαίνει απαραίτητα «είμαι αυταρχική», όμως τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι κάποιος ενήλικας κρατάει το τιμόνι! Οι γονείς που βάζουν κανόνες και όρια (και τα κρατούν) μεγαλώνουν χαρούμενα παιδιά με αυτοπεποίθηση. Μην πέσετε στην παγίδα να θέλετε να είστε φίλοι ούτε να παίρνετε μαζί τις αποφάσεις. Αν θέλετε να μπορούν εκείνα να είναι απλώς παιδιά, θα πρέπει εσείς να είστε οι γονείς! Τόσο απλά…

6. Τα παιδιά των «κακών» μαμάδων ξέρουν να κάνουν δουλειές
Οι «κακές» μαμάδες μαθαίνουν στα παιδιά τους να είναι αυτόνομα, να μπορούν να καθαρίζουν, να μαγειρεύουν, να επιδιορθώνουν τα πράγματά τους, τα τακτοποιούν το δωμάτιό τους, να κατεβάζουν τα σκουπίδια, να βάζουν πλυντήριο. Αυτό δεν είναι μόνο εξυπηρετικό για τις ίδιες, αφού δεν χρειάζεται να αναλαμβάνουν μόνες όλες τις δουλειές του σπιτιού αλλά είναι ιδιαίτερα χρήσιμο και για τα ίδια τα παιδιά που κάποτε θα χρειαστεί να επιβιώσουν μακριά από τους γονείς. Επιπλέον, τους δίνει ένα αίσθημα αυτοπεποίθησης, δηλαδή κερδίζουν όλοι. Τέλειο!

7. Οι «κακές» μαμάδες μεγαλώνουν παιδιά έτοιμα να κατακτήσουν τον κόσμο (όχι παιδιά που νιώθουν ότι ο κόσμος τούς χρωστάει)
Σίγουρα έχετε ακούσει ιστορίες για γονείς που ζήτησαν από κάποιο γνωστό να πάρει το παιδί τους στη δουλειά του ή για μαμάδες που παραπονιούνται στους καθηγητές του λυκείου επειδή δεν έβαλαν καλό βαθμό στο γιο ή την κόρη τους. Υπάρχουν γονείς που συνεχίζουν να λύνουν τα προβλήματα των παιδιών τους ακόμα κι όταν αυτά έχουν μεγαλώσει (πολύ). Αναγκάζονται να το κάνουν επειδή ποτέ δεν τους έμαθαν ότι πρέπει να στέκονται στα δικά τους πόδια. Εάν λοιπόν στην πρώτη δημοτικού κάνει λάθη στην ορθογραφία, μην του τα διορθώσετε. Είναι δικά του λάθη, όχι δικά σας. Αφήστε το να τα κάνει, έχει να μάθει πολλά από αυτά!

Ανακαλύφθηκε πόσος χρόνος χρειάζεται για να να ερωτευτούμε κάποιον

Η επιστήμη ανακάλυψε πόσο χρόνο μας παίρνει για να ερωτευτούμε κάποιον.

Έρωτας με την πρώτη ματιά ή όχι; Αυτό το δίλημμα έχει βασανίσει εκατομμύρια κόσμο τα τελευταία χρόνια καθώς και οι δύο πλευρές υποστηρίζουν ότι αυτοί έχουν δίκαιο.

Εσύ τι να κάνεις όμως τώρα; Ποιον να πιστέψεις; Όχι τίποτα άλλο δεν ξέρεις πως να αντιδράσεις και στο φλερτ του τύπου στο μπαρ, γιατί ενδέχεται να ερωτευτείτε κεραυνοβόλα αλλά ας είμαστε ειλικρινείς πιο πιθανό είναι να πας σπίτι αγκαλιά με την κολλητή σου.

Μια νέα έρευνα πάντως υποστηρίζει ότι: 1/5 του δευτερολέπτου αρκεί για να ερωτευτείς κάποιον καθώς τόσο χρόνο χρειάζεται ο εγκέφαλος μας να πλημμυρίσει από τα χημικά που τον κάνουν να αισθάνεται υπέροχα- όπως ακριβώς συμβαίνει και όταν κάνεις χρήση κοκαΐνης. Καλά έλεγε η Kesha πως 'Your love is my drug'.

Αυτά τα χημικά επηρεάζουν 12 διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου μας και είναι υπεύθυνα για τα διαφορετικά είδη αγάπης που βιώνουμε. ''Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η αγάπη είναι κάτι παραπάνω από ένα συναίσθημα, δεν είναι κάτι τόσο απλό όπως νομίζουμε όλοι''.

Διαλεκτική: η τέχνη του διαλέγεσθαι

Γενικότερα ο όρος διαλεκτική υποδηλώνει την αντιπαραβολή των αντιθέσεων και την ανάπτυξη του διαλόγου τους, με αποτέλεσμα την άρση, την εναρμόνιση ή τη νέα σύνθεσή τους.

Η διαλεκτική υπήρξε μέθοδος τόσο των αρχαίων σοφιστών όσο και του Πλάτωνα. Ενώ όμως οι σοφιστές τη χρησιμοποίησαν ως μέθοδο απόδειξης της υποκειμενικής «δόξας» (γνώμης) κατά τη διαλογική πάλη και τη δίδαξαν ως ρητορική τέχνη, απαραίτητη στους πολιτικούς αγορητές της αθηναϊκής δημοκρατίας, o Πλάτων τη θεώρησε ως μέθοδο για την εύρεση της αντικειμενικής αλήθειας. Κατά την πλατωνική διαλεκτική, η οποία δεν παύει να αποτελεί τέχνη του διαλόγου, όπως δείχνει η μορφή των πλατωνικών έργων, ο σκοπός που επιδιώκεται είναι η πρόσβαση στην ανώτατη πραγματικότητα, την ιδέα. Αυτό επιτυγχάνεται με την εναλλαγή ανάλυσης και σύνθεσης των εννοιών, με τη διαδοχική προσθήκη θετικών και αρνητικών κατηγορημάτων στις συζητούμενες έννοιες, έως την τελική άρση των αντιθέσεων μέσα από την αποκάλυψη του υποκρυπτόμενου απόλυτου, της ιδέας, όπου δεν υφίστανται αντιθέσεις.

O Αριστοτέλης παραμέρισε αργότερα τη διαλεκτική μέθοδο, στο πλαίσιο της επιδίωξής του να διατυπώσει τις σταθερές αρχές της ορθής λογικής μεθόδου. Οι αρχές αυτές ανάγονται βασικά στην αρχή της ταυτότητας: έγκυρος είναι ένας συλλογισμός που στο συμπέρασμά του περικλείει ακριβώς τα στοιχεία που περιέχονται στις «προκείμενες» προτάσεις. Σκέπτομαι σωστά, όταν η σκέψη μου παραμένει σύμφωνη με τον εαυτό της. Στην αρχή αυτή στηρίζονται τα μαθηματικά καθώς και καθετί πραγματικό, κατά τον Αριστοτέλη: πραγματικό ov είναι μόvo αυτό που συμφωνεί με τον εαυτό του, ενώ όπου υπάρχει αντίθεση υπάρχει και κίνηση, όχι όμως και το πραγματικό ον, το αντικείμενο της επιστήμης.

Έτσι, στον κλασικό ιδεαλισμό όλα απορρέουν από ένα αιώνιο σταθερό ον, συνήθως από τον Θεό. Ωστόσο, και ο κλασικός υλισμός αναγνωρίζει το κύρος της αρχής της ταυτότητας· με βάση πρωταρχικά σταθερά στοιχεία (π.χ. άτομα) επιδιώκεται να περιγραφεί κάθε ειδικό ον, να ανευρεθούν μέσα του αυτά τα στοιχεία και να ερμηνευθεί με αναγωγή σε αυτά.

Γενικά, κατά τη μη διαλεκτική σκέψη, από το όμοιο εξάγεται το όμοιο, χωρίς δυνατότητα ουσιαστικής ανανέωσης. Η παραδοχή, όμως, ότι η λογική διέπεται από την αρχή της ταυτότητας δημιουργεί ένα δίλημμα σε σχέση με την κίνηση και την ανανέωση: είτε την αρνείται κανείς, τη βλέπει ως ασήμαντη περιπέτεια, απλή φαινομενικότητα, ως ασταθές γίγνεσθαι στο οποίο αντέτασσαν οι αρχαίοι το σταθερό ον, είτε την αναγνωρίζει ως μέρος της πραγματικότητας αλλά θεωρεί αδύνατη την προσέγγιση και τη νόησή της με τη λογική.

Η τελευταία αυτή άποψη αποτελεί τη βάση της διδασκαλίας του Μπέρξον, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια της «διάρκειας», αρνείται στη λογική (και πάλι υπό την έννοια ότι αυτή καθορίζεται από την αρχή της ταυτότητας) την αρμοδιότητα να διεισδύει στην ουσιαστική όψη της πραγματικότητας και την υποκαθιστά με μια βαθύτερη ανθρώπινη γνωστική δύναμη, την ενόραση.

Αυτό ακριβώς τo δίλημμα επιχειρεί να ξεπεράσει η διαλεκτική λογική. Η λογική αυτή αρνείται την αρχή της ταυτότητας ως στεγανό καθοριστικό πλαίσιο της νόησης και υποστηρίζει τη θέση ότι από το όμοιο μπορεί να προκύψει λογικά το ανόμοιο.

Η πρώτη διατύπωση των διαλεκτικών θέσεων, όπως νοούνται σήμερα, ανάγεται στον Ηράκλειτο τον Εφέσιο και στον μαθητή του, Πρόκλο. Η εισήγηση, όμως, και η συστηματική επεξεργασία της διαλεκτικής λογικής στους νεότερους χρόνους είναι έργο του Χέγκελ. Εξετάζοντας την ιστορία της φιλοσοφίας, o Χέγκελ κατέληξε στη διαπίστωση ότι κάθε φιλοσόφημα είναι αναγκαστικά μερικό· ικανοποιεί το πνεύμα μερικώς, γιατί φωτίζει μία όψη της πραγματικότητας, το απογοητεύει όμως από την άλλη πλευρά, γιατί το πνεύμα διαβλέπει την ανεπάρκεια της συγκεκριμένης ερμηνείας.

Προκύπτει έτσι η τάση γέννησης μιας αντίθετης άποψης, για να πληρωθεί το κενό: η «θέση» κυοφορεί την «αντίθεση». Η αντιπαράθεση όμως θέσης και αντίθεσης δεν ικανοποιεί και πάλι το πνεύμα, καθώς τα επιχειρήματα που προβάλλει η καθεμία από την πλευρά της είναι έγκυρα καθαυτά, αλλά ασυμβίβαστα μεταξύ τους. Η αντίθεση αυτή κινείται έτσι προς το ξεπέρασμά της μέσα σε μια νέα νοητική σύλληψη, που περιέχει ως ανώτερη ενότητα τις δύο προηγούμενες: αυτή είναι η «σύνθεση». Η σύνθεση αυτή δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να συγχέεται με τον συμβιβασμό των αντιθέσεων· είναι μία ολότελα νέα σύλληψη και όχι μία λίγο ή πολύ εκλεκτική ανάμειξη των αντιθέσεων. Η νέα άλλωστε αυτή σύνθεση αποκαλύπτεται με τη σειρά της ανεπαρκής, διεγείρει σε ανώτερη βαθμίδα μια νέα αντίθεση, ύστερα μια νέα σύνθεση κ.ο.κ.

Έτσι, ο διάλογος μαθητών και δασκάλου των πλατωνικών έργων γίνεται διάλογος μεταξύ διαδοχικών φιλοσοφημάτων και παραπέρα μεταξύ των αντίθετων στοιχείων κάθε έννοιας, ως σύγκρουση αρχικά, και ως σύνθεση στη συνέχεια. Η αντιθετική αυτή κίνηση προέρχεται από την τάση για καθολική ενότητα, για ολότητα, την οποία κανένα μερικό στοιχείο δεν μπορεί να πραγματοποιήσει. Η διαλεκτική πορεία είναι, κατά τον Χέγκελ, νόμος του πνεύματος αλλά και της πραγματικότητας, που στην ιδεαλιστική της μορφή ταυτίζεται με το πνεύμα, τον «λόγο»· πραγματικότητα είναι το πνεύμα που αποκτά σταδιακά συνείδηση του εαυτού του στην ιστορική διαδικασία.

Η άποψη αυτή αντιμετωπίστηκε κριτικά από τον Μαρξ, κατά τον οποίο η διαλεκτική των αντιθέσεων ενυπάρχει στην ίδια την αντικειμενική πραγματικότητα και αντανακλάται στην ανθρώπινη συνείδηση, υπό ορισμένες προϋποθέσεις που φέρνουν σε επαφή και συσχετισμό τον άνθρωπο με την πραγματικότητα αυτή. Ο Ένγκελς στη Διαλεκτική της φύσης (Naturdialektik) υποδεικνύει ότι η ίδια η διαδικασία και νομοτέλεια των φυσικών φαινομένων έχει διαλεκτικό χαρακτήρα, και συνεπώς μόνο με τις διαλεκτικές μεθόδους μπορεί η σκέψη να κατανοήσει τα φαινόμενα αυτά. Η μαρξιστική διαλεκτική, ο διαλεκτικός υλισμός, αποβλέπει, όπως έχει ειπωθεί, να «στηρίξει την εγελιανή διαλεκτική στα πόδια της».

Ο Σαρτρ στην Κριτική της διαλεκτικής λογικής (Critique de la raison dialectique) αποδίδει στην ανθρώπινη υποκειμενικότητα τον διαλεκτικό χαρακτήρα της σκέψης· η μετάβαση από το αντίθετο στο αντίθετο για χάρη της ολικής ενότητας έχει νόημα, κατά τον Σαρτρ, για το ανθρώπινο υποκείμενο, ενώ οι διαλεκτικές διαδικασίες στον οικονομικό ή κοινωνικό τομέα προκύπτουν από το γεγονός ότι πρόκειται για την ανθρώπινη πρακτική δράση, έστω και αλλοτριωμένη. Ανεξάρτητα, πάντως, από τις διάφορες απόψεις και τους προβληματισμούς ή αμφισβητήσεις που διατυπώνονται σχετικά με τη διαλεκτική μέθοδο, υπάρχει στην επιστημονική πράξη μια γενική παραδοχή, ότι οι παραδοσιακές αρχές της τυπικής αριστοτελικής λογικής δεν επαρκούν στη σύγχρονη επιστημονική μεθοδολογία και ότι η διαλεκτική αντίληψη των αντιθέσεων και της κίνησης είναι αναγκαία για την ερμηνεία των πολυσύνθετων ενοτήτων και των σχέσεών τους, τόσο στα φυσικά όσο και στα κοινωνικά φαινόμενα.

Σύμφωνα με έρευνα, η τεμπελιά είναι σημάδι...υψηλής ευφυΐας

Αμερικανική ερευνητική αμερικανική ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πνευματώδεις άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο ανεμελιάς από ότι οι τριγύρω τους και ότι βαριούνται πιο δύσκολα με αποτέλεσμα να περνάνε περισσότερο χρόνο σκεπτόμενοι.

 

Μπορεί οι πιο ενεργητικοί άνθρωποι να κάνουν περισσότερες φυσικές δραστηριότητες καθώς χρειάζεται να ενεργοποιήσουν τους εγκεφάλους τους με εξωτερικές δραστηριότητες ή να ξεφύγουν από τις σκέψεις τους ή γιατί βαριούνται εύκολα.

 

Οι ερευνητές από το Florida Gulf Coast University έκαναν σε μία ομάδα φοιτητών ένα κλασικό τεστ το οποίο μετράει 3 δεκαετίες ύπαρξης. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο Journal of Health Psychology και χαρακτηρίστηκαν ως «υπερβολικά σημαντικά».

 

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Todd McElroy, επέλεξαν 30 σκεπτόμενους φοιτητές και 30 μη σκεπτόμενους από τους συμμετέχοντες. Για τις επόμενες 7 ημέρες και οι 60 φορούσαν μια συσκευή στον καρπό τους η οποία μετρούσε τα βήματά τους και τα επίπεδα δραστηριοτήτων τους, δίνοντας πληροφορίες για το πόσο ενεργοί είναι.

 

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα των σκεπτόμενων ήταν πολύ λιγότερο δραστήρια μέσα στην εβδομάδα από ότι οι μη σκεπτόμενοι.

Εξαφανίστηκε ο περισσότερος άνθρακας στις πρώτες στιγμές του ηλιακού συστήματος

Λόγω της μεγάλης θερμοκρασίας που επικρατούσε στο εσωτερικό του ηλιακού συστήματος τις πρώτες στιγμές του, μπορεί να είχε ‘καεί’ η μεγαλύτερη ποσότητα του άνθρακα τόσο στη Γη όσο και στους άλλους εσωτερικούς πλανήτες.

 

Αν και ο πλανήτης μας υποστηρίζει τη ζωή που έχει σαν βάση τον άνθρακα, έχει ένα μυστηριώδες έλλειμμα του άνθρακα. Το στοιχείο αυτό είναι χιλιάδες φορές πιο πλούσιο σε κομήτες στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα από ό,τι υπάρχει στη Γη, σε σχέση όμως με την ποσότητα του πυριτίου που περιέχει κάθε σώμα. Ο ήλιος, επιπλέον, είναι εξίσου πλούσιος σε άνθρακα.

"Δεν υπάρχει πράγματι τόσος πολύς άνθρακας πάνω Γη σε σύγκριση με ό,τι υπήρχε  διαθέσιμος στο διάστημα", λέει ο Edwin Bergin του Πανεπιστημίου στο Ann Arbor στην πολιτεία του Μίσιγκαν.

 

Η συμβατική εξήγηση για το έλλειμμα του άνθρακα υποστηρίζει ότι στην εσωτερική περιφέρεια του δίσκου της σκόνης όπου σχηματίστηκε η Γη, οι θερμοκρασίες υπερέβαιναν τους 1800 Kelvin, αρκετές για να ‘ψηθεί’ ο άνθρακας. Όμως παρατηρήσεις της ανάπτυξης των ηλιακών συστημάτων δείχνουν ότι στην απόσταση που βρίσκεται η Γη από τον ήλιο, η θερμοκρασία θα έπρεπε να είναι πολύ ψυχρή για να εξατμιστεί η σκόνη του άνθρακα.

 

Τελευταία μια ομάδα αστρονόμων υποστηρίζει ότι γι αυτό το φαινόμενο είναι υπεύθυνη η μεγάλη θερμοκρασία. Θερμά άτομα οξυγόνου μέσα στο δίσκο της σκόνης θα ήταν πολύ εύκολο να ενωθούν με τα άτομα του άνθρακα για την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων, γράφει ο Jeong-Eun Lee Sejong του Πανεπιστημίου στη Σεούλ, και οι συνεργάτες του, συμπεριλαμβανομένου και του Edwin Bergin, σε μια δημοσίευση στο Astrophysical Journal Letters. Υπολόγισαν λοιπόν ότι ο στερεός άνθρακας στο εσωτερικό του ηλιακού μας συστήματος θα είχε καταστραφεί μέσα σε λίγα χρόνια.

 

Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι ο άνθρακας είναι άφθονος στην αστεροειδή ζώνη που περιβάλλει τους εσωτερικούς πλανήτες, και αυξάνει όσο πιο μακριά πάμε από τον ήλιο.

 

Ο άνθρακας που περιέχει τώρα η Γη πρέπει να είχε φτάσει αργότερα σε αυτήν από αστεροειδείς και κομήτες, οι οποίοι σχηματίστηκαν πέρα από τα όρια της αρχικής καυτής περιοχής, λένε οι ερευνητές. Αυτό βέβαια μπορεί να είχε κι ένα κρυφό όφελος: οι χημικές αντιδράσεις στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα θα μπορούσαν να είχαν μετατρέψει τις απλές ενώσεις του άνθρακα σε πιο πολύπλοκα μόρια, όπως τα αμινοξέα, που αποτελούν τα βασικά συστατικά της ζωής, συμπληρώνει ο Bergin.

Η αντιύλη αιτία ισχυρών αστρικών εκρήξεων

Αστρονόμοι προτείνουν μια νέα θεωρία που σχετίζεται με τον πυρήνα των πολύ μεγάλων άστρων. Λένε συγκεκριμένα, πως όταν τα εσωτερικά μέρη των εν λόγω ουράνιων σωμάτων καθίστανται υπερβολικά θερμά, αρχίζουν να σχηματίζονται ζεύγη ύλης-αντιύλη. Φυσικά, όταν αυτό συμβεί, οι βασικοί νόμοι της φυσικής υπαγορεύουν μια βίαιη εξαύλωση μεταξύ τους, και αυτό φαίνεται στο εξωτερικό ως μια τεράστια έκρηξη. Για να ενισχύσουν την καινούργια ιδέα τους, οι εμπειρογνώμονες παρουσίασαν το παράδειγμα του μακρινού άστρου Y-155, το οποίο εξερράγη πριν από επτά δισεκατομμύρια χρόνια περίπου, όταν ολόκληρο το Σύμπαν ήταν περίπου στη μισό της τρέχουσας ηλικίας του.

Τα κατάλοιπα του άστρου Y-155 βρίσκονται στο νότιο αστερισμό του Κήτους

Στην αρχή, τα μοντέλα έδειχναν ότι το Y-155 ήταν πιθανότατα περίπου 200 φορές μεγαλύτερο από τον ήλιο. Ωστόσο, καθώς αυτό μεγάλωσε, έγινε τόσο καυτό ώστε να εισέλθει σε καμιά φάση, που οι αστροφυσικοί ονομάζουν "αστάθεια ζεύγους". Όπως υποδηλώνει και το όνομα, κανένα αστέρι δεν μπορεί να αντισταθεί σε αυτή την κατάσταση για πολύ καιρό, κι έτσι το ουράνιο σώμα αναγκαστικά εξερράγη. Αυτό έγινε με τέτοια δύναμη, που το φως από την έκρηξη έγινε ορατό μέχρι τα μισά της έκτασης του τότε σύμπαντος. Οι φυσικοί δε πιστεύουν πως η βάση της ισχυρής έκρηξης ήταν μια ανεξέλεγκτη θερμοπυρηνική αντίδραση. Η εργασία αυτή καθοδηγήθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Notre Dame, με επικεφαλής τον αστρονόμο Peter Garnavich.

"Σε εικόνες μας, το Y-155 εμφανίστηκε ένα εκατομμύριο φορές πιο αμυδρά από ότι μπορεί το γυμνό μάτι να ανιχνεύσει, αλλά αυτό το νούμερο είναι τεράστιο, λόγω της απόστασής του. Αν λοιπόν το Y-155 εξερράγη μέσα στο Γαλαξία μας τότε θα μας είχε ζαλίσει από την λαμπρότητα του”, είπε ο αστρονόμος κατά την 215η συνεδρίαση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας (AAS). Το αστέρι μπορεί να βρεθεί στον αστερισμό του Κήτους.

Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε το τεσσάρων μέτρων τηλεσκόπιο Blanco στη Χιλή για τις παρατηρήσεις της.

Το αστρικό κατάλοιπο ήταν μόνο μία από τις 200 πιο αδύναμες αστρικές εκρήξεις που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια της εξαετούς έρευνας σουπερνόβα ESSENCE. ¨Η έρευνα ESSENCE βρήκε πολλές εκρήξεις στα 6 χρόνια αναζήτησης, αλλά το Y-155 ξεχώρισε ως το πιο ισχυρό και ασυνήθιστο αντικείμενο όλων των ανακαλύψεων μας," τόνισε ο Garnavich κατά τη συνεδρίαση. Πρόσθεσε δε ότι ο στόχος του πρότζεκτ ήταν να συγκεντρωθούν περισσότερα στοιχεία σχετικά με τη φευγαλέα σκοτεινή ενέργεια, η οποία πιστεύεται ότι φταίει για την επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος. Το πρότζεκτ αυτό πραγματοποιήθηκε με κονδύλια από το αμερικανικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (NSF).

Γιατί η απόσταση της Γης από τον Ήλιο αλλάζει – Φταίει μήπως η σκοτεινή ύλη;

Κατά τα τελευταία χρόνια, οι αστρονόμοι έχουν παρατηρήσει κάποια αρκετά περίεργη γεγονότα στο μήκος  μεταξύ Ήλιου και Γης (λέγεται και μία αστρονομική μονάδα AU). Αυτή η μονάδα μέτρησης χρησιμοποιείται πολύ στην αστρονομία, κυρίως επειδή οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι είναι σταθερή. Ωστόσο, πρόσφατες παρατηρήσεις φαίνεται ότι σημειώνουν κάτι περίεργο, δηλαδή βλέπουν ότι η AU μεγαλώνει. Αν και κανείς δεν ξέρει ακριβώς γιατί συμβαίνει αυτό, πολλοί ειδικοί λένε ότι αυτό μπορεί να έχει κάτι να κάνει με το ότι ο Ήλιος συγκεντρώνει ολοένα και περισσότερη σκοτεινή ύλη γύρω από αυτόν, καθώς ταξιδεύει μέσα από το Τοπικό Χνούδι (Fluff), στο εσωτερικό του Γαλαξία. Ίσως αυτό το φαινόμενο να έχει να κάνει και με τις ανωμαλίες στην θέση των Pioneer 10 και 11.

 

Η Αστρονομική Μονάδα είναι ίση με το μισό του μεγάλου άξονα της ελλειπτικής τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο, συνεπώς κάθε αλλαγή της τιμής της υπαινίσσεται τροποποιήσεις αυτής της απόστασης. Μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν από διάφορες έρευνες αποδεικνύουν ότι, τα τελευταία πέντε χρόνια η απόσταση αυτή αυξάνεται κατά περίπου 15 εκατοστά ανά έτος, συν ή πλην  τρία εκατοστά. Μια ομάδα Ιταλών φυσικών από το Εθνικό Ινστιτούτο Πυρηνικής Φυσικής στην Πίζα, με επικεφαλής τον εμπειρογνώμονα Lorenzo Iorio, πιστεύει ότι η σκοτεινή ύλη θα μπορούσε να ήταν η αιτία γι ‘αυτό το περίεργο φαινόμενο. Αν και η σκοτεινή ύλη δεν μπορεί να μετρηθεί άμεσα ακόμα, πιστεύεται πως διαποτίζει όλο το Σύμπαν, και ότι ασκεί τη μεγαλύτερη επιρροή της μέσω της βαρυτικής έλξης της πάνω στην συνηθισμένη ύλη.

 

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου 10^-25 γραμμάρια σκοτεινής ύλης υπάρχουν σε κάθε κυβικό εκατοστό του Γαλαξία μας. Οι ίδιες μελέτες δείχνουν ότι η πυκνότητα είναι πιθανότατα μεγαλύτερη γύρω από πολύ βαριά αντικείμενα, όπως οι μαύρες τρύπες και τα αστέρια. Θα ήταν τότε αυτονόητο, λένε οι ιταλοί ερευνητές, ότι  ο Ήλιος συσσωρεύει όλο και περισσότερες ποσότητες σκοτεινής ύλης στο αόρατο φωτοστέφανο γύρω του. Οι φυσικοί έχουν ακόμη καταφέρει να υπολογίσουν τη συνολική πυκνότητα της ύλης αυτής γύρω από το μητρικό μας αστέρι, και λένε ότι φθάνει τα 10^-19 g / cm³ .

 

Ο Lorenzo Iorio πιστεύει ότι η συσσώρευση της σκοτεινής ύλης έχει τη δυνατότητα να αλλάξει την πορεία και τις τροχιές των αντικειμένων γύρω από τον Ήλιο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση με τις ελλειπτικές τροχιές, όπως εκείνης της Γης γύρω από τον Ήλιο, το φωτοστέφανο (που είναι αόρατο) της σκοτεινής ύλης προκαλεί μια αλυσίδα γεγονότων, στα οποία ο μεγάλος ημιάξονας σταδιακά αυξάνει λόγω της μείωσης της έλξης γύρω  από τον ήλιο, Οι υπολογισμοί του έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση κατά περίπου επτά εκατοστά ανά έτος, συν ή πλην πέντε εκατοστά. Αυτές οι τιμές  είναι πολύ κοντά σε εκείνες που καταχωρήθηκαν άμεσα από μερικούς αστρονόμους, έτσι μπορεί να υπάρχει κάποια αλήθεια πίσω από αυτή την σκέψη.

 

Τα δύο διαστημόπλοια Pioneer 10 και 11 από τη μελέτη της θέσης τους φαίνεται να επιβραδύνονται. Ανεπαίσθητα μεν, αλλά γίνεται. Η βαρύτητα φαίνεται να έχει αποκλειστεί ως την αιτία που φταίει για αυτή την επιβράδυνση, διότι ενεργεί πάνω και σε άλλα σώματα στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα. Τι λοιπόν να συμβαίνει;

 

“Η ανωμαλία Pioneer”, όπως λέγεται πρόκειται για μια επιβράδυνση ανεξήγητη των δύο διαστημοπλοίων 10 και 11, που ξεκίνησαν για το διάστημα κατά τη δεκαετία του εβδομήντα. Η δύναμη που φαίνεται να δρα πάνω σε αυτά άρχισε μόλις ξεπρόβαλαν έξω από το Ηλιακό μας Σύστημα. Η επιβράδυνση αυτή είναι πολύ μικρή: μόνο (8,74 ± 1,33) × 10^-10 × ms ^-2. Αλλά το μεγάλο ερώτημα είναι: τι την προκαλεί;

 

Μια πιθανότητα είναι ότι η επιβράδυνση είναι το αποτέλεσμα μιας βαρυτικής δύναμης από άλλα αντικείμενα, τα οποία δεν έχουμε δει στη Γη. Αλλά αν ήταν έτσι, τότε η δύναμη αυτή θα πρέπει να ενεργεί σε πολλά αντικείμενα στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα κι όχι μόνο στα δύο διαστημόπλοια.

Όμως αρχές του χρόνου, έγινε μια μελέτη της τροχιάς του Πλούτωνα η οποία όμως δεν ήταν σε θέση να αποκλείσει το ενδεχόμενο ότι μια δύναμη ενεργεί πάνω του, διότι η τροχιά του Πλούτωνα είναι ακόμα πολύ λίγο γνωστή.

 

Πιθανόν οι διαταραχές στην τροχιά του Pioneer να μην οφείλονται σε μια εξωτική αλλαγή της βαρύτητας, λένε οι επιστήμονες, επειδή οι ασυνήθιστες διαταραχές που αυτή θα συνεπάγεται θα είναι τόσο μεγάλες, που δεν θα αποφεύγουν τον εντοπισμό τους.

 

"Η πιθανότητα ότι η ανωμαλία του Pioneer μπορεί να είναι ένα εξωτικό φαινόμενο της βαρύτητας φαίνεται πλέον να ανατραπεί", δήλωσε ο Iorio.

Η αναζήτηση της «άλλης Γης» σε νέα διάσταση

Τον 19ο αιώνα, οι αστρονόμοι πέρασαν πολύ χρόνο αναζητώντας με τα τηλεσκόπια τους σκιές που περνούν μπροστά από τον ήλιο. Σκοπός ήταν ο εντοπισμός του Βόλκαν, ενός υποτιθέμενου πλανήτη στην εσωτερική τροχιά του Ερμή, ψάχνοντας για διελεύσεις του. Πρόκειται για τις στιγμές που ο πλανήτης θα πέρναγε μπροστά από τον ήλιο και η σκιά του θα γινόταν ορατή από τη Γη. Δυστυχώς, η ύπαρξη του Βόλκαν δεν αποδείχθηκε ποτέ, η μέθοδος αναζήτησης του ήταν απόλυτα λογική. Μάλιστα, με αυτό το σκεπτικό λειτουργεί το Κέπλερ, το αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο που αναζητά ίχνη πλανητών που περνούν μπροστά από τους δικούς τους ήλιους.

Το Κέπλερ κοιτά ταυτόχρονα και χωρίς διακοπή περισσότερα από 150.000 αστέρια, καταγράφοντας την ποσότητα φωτός που εκπέμπουν. Αυτό που ψάχνει είναι μικρές, περιοδικές μειώσεις στη φωτεινότητα που μπορεί να προκαλείται από τη διέλευση πλανητών. Μάλιστα, η Αμερικανική Κοινότητα Αστρονομίας ανακοίνωσε ότι έχει ήδη εντοπίσει πέντε τέτοιες περιπτώσεις, μετά από έξι μόλις εβδομάδες πλήρους λειτουργίας του Κέπλερ.

Οι παρατηρήσεις των τελευταίων 15 ετών έδειξαν ότι πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από ήλιους δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Περισσότεροι από 400 τέτοιοι πλανήτες έχουν εντοπιστεί παρατηρώντας ταλαντώσεις στα άστρα που προκαλούν οι πλανήτες. Ωστόσο, μία αξιοσημείωτη ταλάντωση μπορεί να προκληθεί μόνο από τεράστιους πλανήτες, γεγονός που αποκλείει από την αναζήτηση πλανήτες με το μέγεθος της Γης. Το Κέπλερ, από την άλλη, μπορεί εύκολα να εντοπίσει μικρότερους πλανήτες. Η Γη, όταν περνά μπροστά από τον ήλιο μειώνει τη φωτεινότητα του κατά 0,01%, ποσοστό που μπορεί να ανιχνεύσει το Κέπλερ.

Προς το παρόν, οι πλανήτες που έχει εντοπίσει το τηλεσκόπιο είναι σημαντικά μεγαλύτεροι από το δικό μας. Τέσσερις είναι λίγο μεγαλύτεροι από τον Δία, το μεγαλύτερο πλανήτη του δικού μας ηλιακού συστήματος, ενώ ο πέμπτος έχει το μέγεθος του Ποσειδώνα, τέταρτου μεγαλύτερου στο ηλιακό σύστημα. Επίσης, έχουν πολύ πιο σύντομες τροχιές που κυμαίνονται από 3,3 έως 4,9 γήινες ημέρες.

Κανένα από αυτά τα δεδομένα δε προκαλεί έκπληξη στους αστρονόμους. Ακόμη και με τη μέθοδο της διέλευσης, μεγάλοι πλανήτες είναι ευκολότερο να εντοπιστούν σε σχέση με τους μικρότερους για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η μείωση της φωτεινότητας να οφείλεται στο ίδιο το άστρο, θα πρέπει να συμβαίνει ανά ίσα διαστήματα. Εκατοντάδες μεταβολές στη φωτεινότητα άστρων έχουν παρατηρηθεί από το Κέπλερ, που θα μπορούσαν να οφείλονται από περιστρεφόμενους πλανήτες, ακόμη όμως δεν έχουν επιβεβαιωθεί γιατί λείπει το στοιχείο της τακτικής, προβλέψιμης επανάληψης.

Η κοντή τροχιά σημαίνει ότι οι πλανήτες βρίσκονται πολύ πιο κοντά στο άστρο τους σε σχέση με την απόσταση Γης- ήλιου και, άρα, πολύ πιο ζεστοί. Δεν είναι όμως τόσο ζεστοί όσο άλλες ανακαλύψεις που έκανε το Κέπλερ. Το τηλεσκόπιο έχει εντοπίσει δύο ουράνια σώματα σε μέγεθος πλανητών, με θερμοκρασίες 12-13.000 βαθμούς Κελσίου, που μάλιστα δε δικαιολογείται από την απόσταση που έχουν από τον ήλιο τους. Σύμφωνα με μία θεωρία, πρόκειται για νεαρούς πλανήτες, που εκλύουν θερμότητα λόγω της εσωτερικής κατάρρευσης που προκαλεί η ίδια τους η βαρύτητα.

Πάντως, καμία από αυτές τις πρόσφατες ανακαλύψεις δεν ενισχύει τους λόγους που η αναζήτηση μακρινών πλανητών είναι τόσο δημοφιλής, ή γιατί έχει τόσο συχνά αποτελέσει αντικείμενο της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου. Για να υπάρχει κάποια σοβαρή πιθανότητα εύρεσης της «άλλης Γης», ανεξάρτητα από το αν θα μπορέσουμε ποτέ να πάμε εκεί, απαιτούνται περισσότερα στοιχεία και αναλύσεις για την ύπαρξη οξυγόνου στην ατμόσφαιρα. Η αναζήτηση πάντως, έχει ξεκινήσει για τα καλά και αν πλανήτες παρόμοιοι με τη Γη υπάρχουν κάπου εκεί έξω, υπάρχουν καλές πιθανότητες σύντομα να τους βρούμε.

Οι διασημότεροι ολυμπιονίκες της αρχαιότητας και οι εντυπωσιακές τους ιστορίες

«Αλίμονο Μαρδόνιε, με ποιους μας βάζεις να πολεμήσουμε, αυτούς που όχι για χρήματα, αλλά για την καλή τους φήμη αγωνίζονται μόνο!» είπε ο αρχηγός των Μήδων, Τιγράνης, στον στρατηγό του Ξέρξη, όταν έμαθε πως οι Έλληνες αθλητές αγωνίζονται για να λάβουν μονάχα ένα ταπεινό στεφάνι.

Αυτό όμως το ταπεινό στεφάνι από σέλινο, δάφνη ή αγριελιά, άλλαζε τη ζωή του νικητή για πάντα. Ιδιαίτερα του ολυμπιονίκη. Αποκτούσαν το δικαίωμα να στήσουν το άγαλμά τους στην Ολυμπία, και συχνά τους έστηναν άγαλμα και στην πόλη της καταγωγής τους, όπου οι συμπολίτες τους υποδέχονταν ως ήρωες και τους τιμούσαν για την υπόλοιπη ζωή τους. Λάμβαναν ένα εισόδημα από το κράτος και απαλλάσσονταν από τις φορολογικές υποχρεώσεις. Κάποιοι όμως, αγαπήθηκαν περισσότερο από τους άλλους και έμειναν στην ιστορία ως οι διασημότεροι ολυμπιονίκες.

 

Είναι οι μεγάλοι αστέρες της εποχής τους, πρόσωπα που θα κοσμούσαν τους τοίχους των εφηβικών δωματίων και τα εξώφυλλα των περιοδικών, αν είχαν εφευρεθεί.

Μίλων ο Κροτωνιάτης, ο πυθαγόρειος παλαιστής

Ο θρυλικός Μίλων παρέμεινε πρωταθλητής της πάλης επί 24 έτη, πέντε φορές περιοδονίκης, δηλαδή νικητής και στους τέσσερις πανελλήνιους Αγώνες του ίδιου κύκλου. Δέκα φορές νίκησε στους αγώνες των Ισθμίων, εννέα φορές στους αγώνες της Νεμέας και πέντε φορές στους Πυθικούς Αγώνες των Δελφών. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες νίκησε έξι φορές. Μία φορά το 540 π.Κ.Χ στον αγώνα των εφήβων και πέντε φορές στους αγώνες ανδρών στις Ολυμπιάδες από το 532 ως το 516 π.Κ.Χ (62η έως 66η). Αγωνίστηκε και στην επόμενη Ολυμπιάδα, αλλά δεν κατάφερε να νικήσει, όχι επειδή βρέθηκε κάποιος με μεγαλύτερη δύναμη, αλλά επειδή ο ίδιος ήταν ήδη σαράντα ετών, με αποτέλεσμα ο νεαρός αντίπαλός του, ο Τιμασίθεος,  να καταφέρει αμυνόμενος να τον εξουθενώσει.

Η δύναμή του ήταν παροιμιώδης και την ξόδευε γενναιόδωρα τόσο για να διασκεδάζει τους φίλους του με επιδείξεις, όσο και για να τους προστατέψει. Σε μία συγκέντρωση των πυθαγορείων (ήταν κι ο ίδιος οπαδός του Πυθαγόρα και ίσως γαμπρός του), άρχισε να καταρρέει η στέγη του οικοδομήματος. Ο Μίλων κρατούσε με τα χέρια του το κεντρικό δοκάρι μέχρι να διασωθούν όλοι του οι φίλοι και ύστερα κατάφερε να σωθεί κι ο ίδιος.

 

Στον Μίλωνα χρωστούσαν οι Κροτωνιάτες, όχι μόνο τη δόξα που έφερνε τόσα χρόνια στην κοινή τους πατρίδα, αλλά και τη νίκη τους στον πόλεμο εναντίον των Συβαριτών. Η μάχη κρίθηκε υπέρ τους, σύντομα μόλις ο Μίλων όρμησε φορώντας το ολυμπιακό του στεφάνι, ντυμένος με δέρμα λιονταριού σαν τον Ηρακλή.

 

Δυστυχώς, ο Μίλων δεν είχε το ένδοξο τέλος που θα του ταίριαζε. Κάποια μέρα είδε στο δάσος έναν κορμό δέντρου που είχε αφεθεί μισοσχισμένος με τις σφήνες ακόμα επάνω του. Μπήκε στον πειρασμό να δοκιμάσει τη δύναμή του και επιχείρησε να σχίσει το δέντρο με τα χέρια του. Όταν όμως οι σφήνες γλίστρησαν έξω, τα χέρια του παγιδεύτηκαν στον κορμό. Έμεινε εκεί εγκλωβισμένος και μέσα στη νύχτα τον κατασπάραξαν οι λύκοι.

Θεαγένης ο Θάσιος, ο θεός – θεραπευτής

Τον αποκαλούσαν γιο του Ηρακλή, αλλά στην πραγματικότητα ήταν γιος του Τιμοσθένη, ο οποίος ήταν ιερέας στον ναό του Ηρακλή (μπορείτε και σήμερα να δείτε τα ερείπια του ναού στο ακρωτήρι Εβραιόκαστρο).

 

Όταν ήταν ακόμα παιδί, ο Θεαγένης πήρε από την αγορά της Θάσου ένα χάλκινο άγαλμα και κάποιου θεού και το κουβάλησε μόνος του ως το σπίτι του. Οι συμπατριώτες του εξοργίστηκαν και πολλοί από αυτούς ήθελαν να καταδικαστεί σε θάνατο για την ιεροσυλία που διέπραξε. Ένας γέροντας όμως τους έπεισε να δείξουν επιείκεια. Ο μικρός Θεαγένης επέστρεψε το άγαλμα στη θέση του και οι Θάσιοι δεν στέρησαν την πατρίδα τους από τη μεγάλη δόξα που τους επεφύλασσε ο άτακτος μικρός.

 

Το 480 π.Κ.Χ, λίγους μήνες πριν την ένδοξη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο Θεαγένης κέρδισε το πρώτο του στεφάνι στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο αγώνισμα της πυγμαχίας και στην επόμενη Ολυμπιάδα νίκησε στο παγκράτιο. Έλαβε μέρος σε πολλούς ακόμα αγώνες και στέφθηκε νικητής δέκα φορές στα Ίσθμια, εννέα φορές στα Νέμεα και τρεις φορές στα Πύθια, στα αγωνίσματα της πυγμαχίας και του παγκρατίου. Μία ακόμα φορά αγωνίστηκε ως δρομέας αντοχής στη Φθία, σε αγώνες προς τιμήν του Αχιλλέα και κέρδισε την πρώτη θέση κι εκεί. Σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του νίκησε 1400 φορές.

 

Μπορούμε να υποθέσουμε πως ήταν ο διασημότερος κάτοικος της Θάσου στην εποχή του, όπως συνέβαινε με τους ολυμπιονίκες. Όταν πέθανε, οι Θάσιοι έστησαν σε περίοπτη θέση το άγαλμά του για να τον τιμούν για πάντα. Υπήρχε, όμως, ανάμεσά τους κάποιος που επί χρόνια δεν μπορούσε να ξεπεράσει τον θυμό του εναντίον του μεγάλου αυτού αθλητή. Είχε επιχειρήσει πολλές φορές να τον νικήσει στους αγώνες, χωρίς όμως επιτυχία. Πήγαινε λοιπόν κάθε τόσο μέσα στη νύχτα και χτυπούσε το άγαλμα προσπαθώντας να ξεθυμάνει, μέχρι που κάποια στιγμή, εκείνο ξεκόλλησε από τη βάση του, έπεσε επάνω του και τον σκότωσε. Οι γιοι του ζήτησαν από το δικαστήριο να τιμωρηθεί το άγαλμα, ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη για τον νεκρό τους πατέρα. Οι δικαστές αποφάσισαν να το πετάξουν στη θάλασσα.

 

Λίγο καιρό αργότερα, στο νησί έπεσε μεγάλη ξηρασία, και όταν η κατάσταση έγινε επικίνδυνη, οι Θάσιοι ζήτησαν χρησμό από το Μαντείο των Δελφών. Η Πυθία απεφάνθη πως έπρεπε να επαναφέρουν στη Θάσο όλους τους εξόριστους, όπως και έκαναν. Η ξηρασία όμως επέμενε. Σε έναν δεύτερο χρησμό, τους αποκαλύπτεται πως ξέχασαν να επαναφέρουν τον Θεαγένη. Οι ψαράδες του νησιού κατάφεραν να εντοπίσουν το άγαλμα στον βυθό και το επέστρεψαν στη θέση του. Η ξηρασία υποχώρησε και από τότε, ο Θεαγένης θεοποιήθηκε και λατρευόταν ως θεραπευτής.

Διαγόρας ο Ρόδιος, ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου

Ο Διαγόρας ήταν απόγονος του βασιλιά της Ιαλυσσού Δαμάγετου, της οικογένειας των Ερατιδών.

Ο πυγμάχος από τη Ρόδο υπήρξε το υπόδειγμα του ενάρετου αθλητή κι έμεινε στην ελληνική παράδοση ως γιος του θεού Ερμή. Αυτός ο «πελώριος, αγέρωχος άνδρας» έμεινε στην ιστορία, όχι μόνο για τις νίκες του, αλλά και για τον ακέραιο χαρακτήρα του. Ο Πίνδαρος, στην ωδή που έγραψε υμνώντας την νίκη του στην Ολυμπιάδα του 464 π.Κ.Χ προσεύχεται γι’  αυτόν στον Δία:

«…δώσε τιμή στον άνδρα που αρίστευσε με την πυγμή του, και ας τον τιμούν με σεβασμό όλοι οι πολίτες κι οι ξένοι. Διότι ίσια βαδίζει στον δρόμο που μισεί η ύβρις, βαθιά σεβόμενος τη σοφία των σωφρόνων προγόνων του…»

 

Η ωδή αυτή είχε χαραχθεί με χρυσά γράμματα στον ναό της θεάς Αθηνάς της Λίνδου.

 

Ο Διαγόρας νίκησε τέσσερις φορές στα Ίσθμια, δύο φορές στα Νέμεα, τουλάχιστον μία στα Πύθια, ενώ διακρίθηκε πολλές φορές σε τοπικούς αγώνες της Ρόδου και άλλων ελληνικών πόλεων. Αλλά, και όταν πια αποσύρθηκε, η δόξα δεν τον εγκατέλειψε. Έζησε αρκετά για να δει τους γιους του να φορούν το στεφάνι της νίκης στην Ολυμπία. Το 448 π.Κ.Χ, ο Δαμάγετος νικούσε για δεύτερη φορά στο παγκράτιο και ο Ακουσίλαος στην πυγμαχία. Τα δύο αδέλφια σήκωσαν τον πατέρα τους στους ώμους, ενώ το πλήθος από τις κερκίδες τους επευφημούσε με ενθουσιασμό και τους έραινε με λουλούδια. Κάποια στιγμή ένας από τους θεατές φώναξε στον Διαγόρα: «Πέθανε, Διαγόρα, δεν πρόκειται να ανέβεις και στον Όλυμπο», που σημαίνει πως αυτό ήταν το ανώτερο επίπεδο δόξας που μπορούσε να επιτύχει ένας θνητός άνθρωπος. Εκείνη τη στιγμή της υπέρτατης δόξας πέθανε ο Διαγόρας μέσα στην αγκαλιά των γιων του, ως ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου!

 

Ο σεβασμός που απολάμβανε η οικογένεια του Διαγόρα γίνεται φανερή από ένα περιστατικό που καταγράφεται κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Συνέβη τότε, σε μία ναυμαχία να συλλάβουν οι Αθηναίοι τον Δωριέα, τον τρίτο γιο του Διαγόρα, νικητή του παγκρατίου σε τρεις διαδοχικές Ολυμπιάδες και περιοδονίκη από το 432 ως το 424 π.Κ.Χ. Σύμφωνα με τη συνήθεια, θα έπρεπε είτε να ζητήσουν λύτρα για να τον απελευθερώσουν ή να τον θανατώσουν. Εκείνοι όμως τον απελευθέρωσαν αμέσως, χωρίς δεύτερη σκέψη.

 

Οι εγγονοί του Διαγόρα, Ευκλής και Πεισίροδος στέφθηκαν επίσης Ολυμπιονίκες της πυγμαχίας το 404 π.Κ.Χ.