Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΔΡΑΜΑ - ΤΡΑΓΩΔΙΑ, ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Ἠλέκτρα

Ο θρήνος της Ηλέκτρας

Η Ηλέκτρα συγκαταλέγεται από αρκετούς μελετητές στα όψιμα έργα του Σοφοκλή, αν και μια πρωιμότερη χρονολόγηση είναι εξίσου πιθανή. Στο συγκεκριμένο έργο δραματοποιείται το επεισόδιο του μύθου των Ατρειδών που αφορά στην εκδίκηση του Ορέστη για τον φόνο του Αγαμέμνονα, που διέπραξαν η Κλυταιμήστρα και ο Αίγισθος. Είναι το ίδιο θέμα που πραγματεύεται ο Αισχύλος στις Χοηφόρες και ο Ευριπίδης στην δική του Ηλέκτρα,η δραματουργική όμως επεξεργασία του παραδοσιακού αυτού υλικού από τον Σοφοκλή παρουσιάζει σημαντικές διαφορές. Συγκεκριμένα, στη σοφόκλεια εκδοχή η πράξη της εκδίκησης είναι συνειδητή επιλογή του ήρωα και δεν επιβάλλεται, συμπίπτει απλώς με τον χρησμό του Απόλλωνα· επιπλέον δεν απορρέει από τον κύκλο ενοχής και τιμωρίας που ως προγονική κατάρα περνά από γενιά σε γενιά, ενώ ο προβληματισμός για τη μητροκτονία αποτελεί δευτερεύον θέμα. Στο έργο αυτό ο Σοφοκλής τοποθετεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του τη μορφή της Ηλέκτρας και τα ακραία συναισθήματά της: το πάθος της εκδίκησης από το οποίο δονείται, την οδύνη για τον άδικο θάνατο του πατέρα και τη στέρηση του Ορέστη, αλλά και τη λύτρωση που έρχεται στο τέλος με την αποκατάσταση της τάξης στον οίκο των Ατρειδών.

Το έργο αρχίζει με την άφιξη στο παλάτι των Μυκηνών του Ορέστη, του Πυλάδη και του γέροντα Παιδαγωγού. Ο Ορέστης αναφέρεται στον χρησμό του Απόλλωνα και ανακοινώνει το σχέδιό του για την πραγματοποίηση της εκδίκησης. Εν συνεχεία, ενώ οι τρεις άνδρες εγκαταλείπουν τη σκηνή για να προσφέρουν χοές στον τάφο τον Αγαμέμνονα, εμφανίζεται η Ηλέκτρα η οποία θα παραμείνει στο εξής στη σκηνή σχεδόν αδιαλείπτως. Η θρηνητική μονωδία που εκτελεί σε λυρικούς αναπαίστους (οι ανθολογούμενοι εδώ στ. 86-120) αποσκοπεί στην παρουσίαση της δραματικής κατάστασης της ηρωίδας. Ο ατελεύτητος θρήνος, η ζωντανή ανάμνηση του φόνου, τραυματικές εικόνες από την άνομη σχέση Κλυταιμήστρας-Αίγισθου, ο πόθος για εκδίκηση που ενσαρκώνει η επιστροφή του Ορέστη, είναι τα θέματα που θίγονται. Η μονωδία κλείνει με την επίκληση των χθονίων θεοτήτων να έρθουν αρωγοί στο έργο της εκδίκησης.

Ἠλέκτρα 86-120

ΗΛΕΚΤΡΑ

ὦ φάος ἁγνὸν
καὶ γῆς ἰσόμοιρ᾽ ἀήρ, ὥς μοι
πολλὰς μὲν θρήνων ᾠδάς,
πολλὰς δ᾽ ἀντήρεις ᾔσθου
90 στέρνων πλαγὰς αἱμασσομένων,
ὁπόταν δνοφερὰ νὺξ ὑπολειφθῇ·
τὰ δὲ παννυχίδων κήδη στυγεραὶ
ξυνίσασ᾽ εὐναὶ μογερῶν οἴκων,
ὅσα τὸν δύστηνον ἐμὸν θρηνῶ
95 πατέρ᾽, ὃν κατὰ μὲν βάρβαρον αἶαν
φοίνιος Ἄρης οὐκ ἐξένισεν,
μήτηρ δ᾽ ἡμὴ χὠ κοινολεχὴς
Αἴγισθος, ὅπως δρῦν ὑλοτόμοι
σχίζουσι κάρα φονίῳ πελέκει.
100 κοὐδεὶς τούτων οἶκτος ἀπ᾽ ἄλλης
ἢ ᾽μοῦ φέρεται, σοῦ, πάτερ, οὕτως
αἰκῶς οἰκτρῶς τε θανόντος.
ἀλλ᾽ οὐ μὲν δὴ
λήξω θρήνων στυγερῶν τε γόων,
105 ἔστ᾽ ἂν παμφεγγεῖς ἄστρων
ῥιπάς, λεύσσω δὲ τόδ᾽ ἦμαρ,
μὴ οὐ τεκνολέτειρ᾽ ὥς τις ἀηδὼν
ἐπὶ κωκυτῷ τῶνδε πατρῴων
πρὸ θυρῶν ἠχὼ πᾶσι προφωνεῖν.
110 ὦ δῶμ᾽ Ἀίδου καὶ Περσεφόνης,
ὦ χθόνι᾽ Ἑρμῆ καὶ πότνι᾽ Ἀρά,
σεμναί τε θεῶν παῖδες Ἐρινύες,
αἳ τοὺς ἀδίκως θνῄσκοντας ὁρᾶθ᾽,
αἳ τοὺς εὐνὰς ὑποκλεπτομένους,
115 ἔλθετ᾽, ἀρήξατε, τείσασθε πατρὸς
φόνον ἡμετέρου,
καί μοι τὸν ἐμὸν πέμψατ᾽ ἀδελφόν.
μούνη γὰρ ἄγειν οὐκέτι σωκῶ
120 λύπης ἀντίρροπον ἄχθος.

***

ΗΛΕΚΤΡΑ

Καθάριο φως
κι αγέρα, της γης αδελφέ,
πόσες ακούς θρήνων κραυγές,
πόσες ακούς βροντερές χτυπιές
στέρνων καταματωμένων, κάθε φορά90
που η ζοφερή νύχτα στερεύει.
Όσο για τα νυχτέρια μου, το μισερό
το ξέρει στρώμα του θλιβερού σπιτιού
πόσο θρηνώ για το δυστυχισμένο
τον πατέρα μου που σε βάρβαρη γη95
δεν του χάρισε θάνατο ο Άρης,
η μάνα μου όμως κι ο εραστής ο Αίγισθος,
καθώς οι ξυλοκόποι πελεκούν βελανιδιά,
με φονικό τσεκούρι το κεφάλι τού σκίζουν.
Κι άλλος από μένα κανένας100
δε σε πόνεσε, πατέρα, που τέτοιο
φριχτό, πικρό θάνατο βρήκες.
Μα ποτέ δε θα πάψω να θρηνώ,
να βογγώ γοερά,
όσο θα βλέπω των άστρων το φέγγος105
να τρέμει κι όσο της μέρας το φως·
να σκούζω σαν αηδόνα¹ που τα παιδιά της έχασε
και στα πατρικά πεζούλια ο λάλος
να πηγαινοφέρνει τον αντίλαλο.
Της Περσεφόνης και του Χάρου κατοικιά,110
του Κάτω Κόσμου Ερμή, Αρά-κατάρα,²
κόρες θεών, Ερινύες σεμνές³
που βλέπετε τους αδικοχαμένους,
αλλά κι όσους τρυπώνουν σε κρεβάτια ξένα,⁴
ελάτε, συντρέχτε, πληρώστε του δικού μου115
πατέρα το φόνο
και στείλτε μου τον αδερφό·
γιατί μόνη μου πια δεν μπορώ, δε βαστάω
το βαρύ τ᾽ αντιζύγι της λύπης.
--------------

¹ Για τους αρχαίους το κελάδημα του αηδονιού ήταν λυπητερό. Η αιτιολογική εξήγηση που έδιναν ήταν ότι επρόκειτο για τον θρήνο της μεταμορφωμένης σε αηδόνα Πρόκνης, της κόρης του βασιλιά της Αθήνας Πανδίονα, η οποία θρηνούσε για τον γιο της, τον Ίτυ. Σύμφωνα με τον μύθο, ο θρακικής καταγωγής σύζυγος της Πρόκνης Τηρέας εβίασε την αδελφή της Φιλομήλα και στη συνέχεια, για να μην αποκαλυφθεί ο βιασμός, της έκοψε τη γλώσσα· όταν η Φιλομήλα βρήκε τον τρόπο (με ένα κέντημα της) να αποκαλύψει την αλήθεια, η Πρόκνη, για να εκδικηθεί τον Τηρέα, σκότωσε τον γιο του, τον Ίτυ, και με τις σάρκες του παρέθεσε δείπνο στον Τηρέα. Εκείνος, όταν εκ των υστέρων έμαθε την αλήθεια, κατεδίωκε τις δύο αδελφές. Οι θεοί μεταμόρφωσαν και τους τρεις σε πουλιά: την Πρόκνη σε αηδόνι, τη Φιλομήλα σε χελιδόνι και τον Τηρέα σε τσαλαπετεινό.

² Πρόκειται για την κατάρα που ξεστόμισε ο Αγαμέμνων κατά των δολοφόνων του τη στιγμή του φόνου. Η "κατάρα" αποκαλείται πότνια· ο προσδιορισμός χρησιμοποιείται συνήθως για θεές.

³ Οι Ερινύες ήταν χθόνιες θεότητες που εκδικούνταν εγκλήματα τα οποία σχετίζονταν κατά κύριο λόγο με την οικογένεια.

⁴ Ο πληθυντικός υπονοεί τη διπλή αποπλάνηση: ο Αίγισθος είχε αποπλανήσει τη γυναίκα του Αγαμέμνονα, όπως ο πατέρας του Θυέστης τη γυναίκα του Ατρέα (πατέρα του Αγαμέμνονα).

 

Στη σφενδόνη

Ενώ η Ηλέκτρα θρηνεί περιμένοντας να επιστρέψει ο Ορέστης ως εκδικητής και ενώ η Κλυταιμηστρα, ταραγμένη από κάποιο όνειρο, προσφέρει χοές, ο Ορέστης, συνοδευόμενος από τον Πυλάδη και τον Παιδαγωγό, βρίσκεται ήδη στο Άργος, αλλά δεν πρέπει να αποκαλύψει ακόμα την ταυτότητά του, επειδή ένας χρησμός του Απόλλωνα όριζε ότι πρέπει να πάρει εκδίκηση με δόλο, άοπλος και χωρίς στρατό. Έτσι, εμφανίζεται πρώτος στο παλάτι ο Παιδαγωγός, που έρχεται, υποτίθεται, σταλμένος από τον Φανοτέα τον Φωκέα και φέρνει στην Ηλέκτρα και την Κλυταιμήστρα την "ψευδή είδηση" ότι ο Ορέστης, έπειτα από λαμπρή παρουσία σε άλλα αγωνίσματα των Πυθικών αγώνων, σκοτώθηκε στην αρματοδρομία, λίγο πριν από την κατάκτηση της νίκης. Η μακρότατη ρήση του Παιδαγωγού, που ανθολογείται εδώ, συνδυάζει, με τρόπο μοναδικό, την αφηγηματική τέρψη με τη δραματική ένταση. Στο βάθος της σοφόκλειας αφήγησης βρίσκονται τα ομηρικά Ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ (Ψ). Από τη ρήση του Παιδαγωγού αφορμάται ο Σεφέρης στο Μυθιστόρημα (ΙϚ᾽).

Ἠλέκτρα 678-763

ΚΛΥΤΑΙΜΗΣΤΡΑ

σύ μὲν τὰ σαυτῆς πρᾶσσ᾽, ἐμοὶ δὲ σύ, ξένε,
τἀληθὲς εἰπέ, τῷ τρόπῳ διόλλυται;

ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

680 κἀπεμπόμην πρὸς ταῦτα καὶ τὸ πᾶν φράσω.
κεῖνος γὰρ ἐλθὼν εἰς τὸ κλεινὸν Ἑλλάδος
πρόσχημ᾽ ἀγῶνος Δελφικῶν ἄθλων χάριν,
ὅτ᾽ ᾔσθετ᾽ ἀνδρὸς ὀρθίων γηρυμάτων
δρόμον προκηρύξαντος, οὗ πρώτη κρίσις,
685 εἰσῆλθε λαμπρός, πᾶσι τοῖς ἐκεῖ σέβας·
δρόμου δ᾽ ἰσώσας τῇ φύσει τὰ τέρματα
νίκης ἔχων ἐξῆλθε πάντιμον γέρας.
χὤπως μὲν ἐν παύροισι πολλά σοι λέγω,
οὐκ οἶδα τοιοῦδ᾽ ἀνδρὸς ἔργα καὶ κράτη·
690 ἓν δ᾽ ἴσθ᾽· ὅσων γὰρ εἰσεκήρυξαν βραβῆς,
{†δρόμων διαύλων πένταθλ᾽ ἃ νομίζεται,†}
τούτων ἐνεγκὼν πάντα τἀπινίκια
ὠλβίζετ᾽, Ἀργεῖος μὲν ἀνακαλούμενος,
ὄνομα δ᾽ Ὀρέστης, τοῦ τὸ κλεινὸν Ἑλλάδος
695 Ἀγαμέμνονος στράτευμ᾽ ἀγείραντός ποτε.
καὶ ταῦτα μὲν τοιαῦθ᾽· ὅταν δέ τις θεῶν
βλάπτῃ, δύναιτ᾽ ἂν οὐδ᾽ ἂν ἰσχύων φυγεῖν.
κεῖνος γὰρ ἄλλης ἡμέρας, ὅθ᾽ ἱππικῶν
ἦν ἡλίου τέλλοντος ὠκύπους ἀγών,
700 εἰσῆλθε πολλῶν ἁρματηλατῶν μέτα.
εἷς ἦν Ἀχαιός, εἷς ἀπὸ Σπάρτης, δύο
Λίβυες ζυγωτῶν ἁρμάτων ἐπιστάται·
κἀκεῖνος ἐν τούτοισι Θεσσαλὰς ἔχων
ἵππους, ὁ πέμπτος· ἕκτος ἐξ Αἰτωλίας
705 ξανθαῖσι πώλοις· ἕβδομος Μάγνης ἀνήρ·
ὁ δ᾽ ὄγδοος λεύκιππος, Αἰνιὰν γένος·
ἔνατος Ἀθηνῶν τῶν θεοδμήτων ἄπο·
Βοιωτὸς ἄλλος, δέκατον ἐκπληρῶν ὄχον.
στάντες δ᾽ ὅθ᾽ αὐτοὺς οἱ τεταγμένοι βραβῆς
710 κλήροις ἔπηλαν καὶ κατέστησαν δίφρους,
χαλκῆς ὑπαὶ σάλπιγγος ᾖξαν· οἱ δ᾽ ἅμα
ἵπποις ὁμοκλήσαντες ἡνίας χεροῖν
ἔσεισαν· ἐν δὲ πᾶς ἐμεστώθη δρόμος
κτύπου κροτητῶν ἁρμάτων· κόνις δ᾽ ἄνω
715 φορεῖθ᾽· ὁμοῦ δὲ πάντες ἀναμεμειγμένοι
φείδοντο κέντρων οὐδέν, ὡς ὑπερβάλοι
χνόας τις αὐτῶν καὶ φρυάγμαθ᾽ ἱππικά.
ὁμοῦ γὰρ ἀμφὶ νῶτα καὶ τροχῶν βάσεις
ἤφριζον, εἰσέβαλλον ἱππικαὶ πνοαί.
720 κεῖνος δ᾽ ὑπ᾽ αὐτὴν ἐσχάτην στήλην ἔχων
ἔχριμπτ᾽ ἀεὶ σύριγγα, δεξιὸν δ᾽ ἀνεὶς
σειραῖον ἵππον εἶργε τὸν προσκείμενον.
καὶ πρὶν μὲν ὀρθοὶ πάντες ἕστασαν δίφροις·
ἔπειτα δ᾽ Αἰνιᾶνος ἀνδρὸς ἄστομοι
725 πῶλοι βίᾳ φέρουσιν, ἐκ δ᾽ ὑποστροφῆς
τελοῦντες ἕκτον ἕβδομόν τ᾽ ἤδη δρόμον
μέτωπα συμπαίουσι βαρκαίοις ὄχοις·
κἀντεῦθεν ἄλλος ἄλλον ἐξ ἑνὸς κακοῦ
ἔθραυε κἀνέπιπτε, πᾶν δ᾽ ἐπίμπλατο
730 ναυαγίων Κρισαῖον ἱππικῶν πέδον.
γνοὺς δ᾽ οὑξ Ἀθηνῶν δεινὸς ἡνιοστρόφος
ἔξω παρασπᾷ κἀνοκωχεύει παρεὶς
κλύδων᾽ ἔφιππον ἐν μέσῳ κυκώμενον.
ἤλαυνε δ᾽ ἔσχατος μέν, ὑστέρας ἔχων
735 πώλους, Ὀρέστης, τῷ τέλει πίστιν φέρων·
ὅπως δ᾽ ὁρᾷ μόνον νιν ἐλλελειμμένον,
ὀξὺν δι᾽ ὤτων κέλαδον ἐνσείσας θοαῖς
πώλοις διώκει, κἀξισώσαντε ζυγὰ
ἠλαυνέτην, τότ᾽ ἄλλος, ἄλλοθ᾽ ἅτερος
740 κάρα προβάλλων ἱππικῶν ὀχημάτων.
καὶ τοὺς μὲν ἄλλους πάντας ἀσφαλής δρόμους
ὠρθοῦθ᾽ ὁ τλήμων ὀρθὸς ἐξ ὀρθῶν δίφρων·
ἔπειτα, λύων ἡνίαν ἀριστερὰν
κάμπτοντος ἵππου λανθάνει στήλην ἄκραν
745 παίσας· ἔθραυσε δ᾽ ἄξονος μέσας χνόας,
κἀξ ἀντύγων ὤλισθε· σὺν δ᾽ ἑλίσσεται
τμητοῖς ἱμᾶσι· τοῦ δὲ πίπτοντος πέδῳ
πῶλοι διεσπάρησαν ἐς μέσον δρόμον.
στρατὸς δ᾽ ὅπως ὁρᾷ νιν ἐκπεπτωκότα
750 δίφρων, ἀνωτότυξε τὸν νεανίαν,
οἷ᾽ ἔργα δράσας οἷα λαγχάνει κακά,
φορούμενος πρὸς οὖδας, ἄλλοτ᾽ οὐρανῷ
σκέλη προφαίνων, ἔστε νιν διφρηλάται,
μόλις κατασχεθόντες ἱππικὸν δρόμον,
755 ἔλυσαν αἱματηρόν, ὥστε μηδένα
γνῶναι φίλων ἰδόντ᾽ ἂν ἄθλιον δέμας.
καί νιν πυρᾷ κέαντες εὐθὺς ἐν βραχεῖ
χαλκῷ μέγιστον σῶμα δειλαίας σποδοῦ
φέρουσιν ἄνδρες Φωκέων τεταγμένοι,
760 ὅπως πατρῴας τύμβον ἐκλάχοι χθονός.
τοιαῦτά σοι ταῦτ᾽ ἐστίν, ὡς μὲν ἐν λόγοις
ἀλγεινά, τοῖς δ᾽ ἰδοῦσιν, οἵπερ εἴδομεν,
μέγιστα πάντων ὧν ὄπωπ᾽ ἐγὼ κακῶν.

***

ΚΛΥΤΑΙΜΗΣΤΡΑ

Εσύ κοίταζε τα δικά σου.¹ Εσύ όμως, ξένε, λέγε μου την αλήθεια:
με ποιον τρόπο εχάθηκε;

ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

Και μ᾽ έστειλαν γι᾽ αυτό και θα σου πω τα πάντα.680
Εκείνος ήλθε στο καύχημα της Ελλάδας,
τους πολυθρύλητους αγώνες,²
για τη δόξα των δελφικών επάθλων.
Όταν άκουσε την οξύτατη φωνή
του ανδρός που εκήρυξε το αγώνισμα του δρόμου,
που κρίνεται πρώτο,
μπήκε στο στίβο, έλαμπε,685
όλοι όσοι βρέθηκαν εκεί τον θαύμαζαν.
Το τέρμα του δρόμου υπήρξε ισάξιο με τη μορφή του·
βγήκε κρατώντας το βαρύτιμο έπαθλο της νίκης.
Και για να σου λέω πολλά με λίγα λόγια:
τέτοιου ανδρός έργα και θριάμβους δεν γνωρίζω.
Ένα να ξέρεις: σε όσους αγώνες κήρυξαν οι αγωνοθέτες690
απέσπασε όλα τα έπαθλα·
τα πλήθη τον εμακάριζαν, ενώ ακουγόταν το «Αργείος,
το όνομα του Ορέστης, γιος του Αγαμέμνονα
που σήκωσε κάποτε τη δοξασμένη στρατιά της Ελλάδας».³695
Έως εδώ, όλα καλά· όταν όμως κάποιος θεός σε κατατρέχει,
δεν μπορείς να ξεφύγεις, όσο και αν είσαι δυνατός.
Έτσι, μιαν άλλη μέρα, όταν, την ώρα που έβγαινε ο ήλιος,
άρχιζε ο ταχύς αγώνας των αρμάτων,
μπήκε στο στίβο μαζί με πολλούς αρματηλάτες.700
Ένας ήταν Αχαιός, ένας από τη Σπάρτη,
δύο Κυρηναίοι, κυβερνήτες ζυγωτών αρμάτων·⁴
κοντά σ᾽ αυτούς πέμπτος εκείνος με φορβάδες Θεσσαλικές·⁵
ο έκτος ήταν Αιτωλός με ξανθά πουλάρια·
ο έβδομος κάποιος από την Μαγνησία705
ο όγδοος είχε άλογα λευκά και ήταν από το γένος των Αινιάνων·⁶
ο ένατος από την Αθήνα τη θεόκτιστη·
και ακόμα ένας, Βοιωτός, συμπληρώνοντας το δέκατο άρμα.
Στάθηκαν εκεί όπου τους έταξαν με κλήρο οι ορισμένοι κριτές
και όπου παρέταξαν τα άρματα·710
όταν ήχησε η χάλκινη σάλπιγγα, πέταξαν·
οι αρματηλάτες φώναξαν στ᾽ άλογα
και με τα δυο τους χέρια τίναξαν τα ηνία·
το κροτάλισμα των αρμάτων απλώθηκε σε όλο το στίβο·
η σκόνη ανέβαινε ψηλά·
όλοι τους πλάι-πλάι μαστίγωναν τους ίππους χωρίς έλεος,715
θέλοντας ο καθένας ν᾽ αφήσει πίσω τους κύκλους των τροχών
και τα ρουθουνίσματα των αλόγων.
Γιατί τα νώτα των αναβατών, τους τροχούς των αρμάτων
τα έβρεχε ο αφρός, τα ζέσταινε η ανάσα των αλόγων.
Εκείνος, οδηγώντας το άρμα του σύρριζα στην έσχατη στήλη,⁷720
την άγγιζε ξυστά σε κάθε γύρο με τον άξονα των τροχών,
ενώ χαλάρωνε δεξιά το ακραίο άλογο
και ανέκοπτε τον άλλον που ακολουθούσε κατά πόδας.
Στην αρχή έστεκαν όλοι ορθοί πάνω στα άρματα·
άξαφνα όμως αφηνιάζουν τα ατίθασα πουλάρια του Αινιάνα725
και πάνω στη στροφή, την ώρα που τέλειωναν τον έκτο γύρο
και έμπαιναν ήδη στον έβδομο,
συγκρούονται καταμέτωπα με το άρμα της Κυρήνης.
Από κει και πέρα χτυπούσε ο ένας πάνω στον άλλον
και συντρίβονταν, με τη συμφορά να τους ενώνει·
τα ναυάγια των αρμάτων εσκέπασαν όλο τον κάμπο της Κρίσας.730
Βλέποντάς τους ο έξοχος ηνίοχος των Αθηνών,
εκτρέπει το άρμα και το συγκρατεί,
αφήνοντας να προσπεράσει το κύμα των αρμάτων
που στροβιλίζονταν στη μέση του στίβου·
έσχατος οδηγούσε το άρμα του ο Ορέστης,
που κρατούσε παραπίσω τις φορβάδες του, βέβαιος για την έκβαση·735
μόλις όμως βλέπει τον Αθηναίο να ᾽χει απομείνει μόνος,
αφήνει οξύτατη κραυγή, που σφυρίζει στ᾽ αυτιά των γρήγορων αλόγων,
και τον ακολουθεί· ευθυγραμμίζεται ζυγός με ζυγό,
τα δύο άρματα τρέχουν,
πότε προβάλλει εμπρός το κεφάλι του ενός740
πότε του άλλου.
Όλους τους άλλους γύρους ο δύσμοιρος, χωρίς να πέσει,
κρατήθηκε ορθός με το άρμα του όρθιο·
όταν όμως χαλάρωσε το αριστερό λουρί,
την ώρα που το άλογο βρέθηκε πάνω στη στροφή,
χωρίς να το νιώσει, χτυπάει την άκρη της στήλης,
σπάζουν οι τροχοί εκεί που δένουν με τον άξονα,745
γλιστράει από το άρμα και τυλίγεται στους σχιστούς ιμάντες.
Και καθώς εκείνος έπεφτε στο χώμα,
τα άλογα σκορπίστηκαν στη μέση του δρόμου.
Το πλήθος, όταν τον είδε να εκτινάσσεται από το άρμα,
σπάραξε για το παλληκάρι750
που έπραξε τέτοια έργα
και του έλαχε τέτοια μοίρα,
άλλοτε να σέρνεται με το πρόσωπο στο χώμα,
και άλλοτε τα πόδια του να δείχνουν τον ουρανό,
ώσπου κάποτε οι αρματηλάτες
έκοψαν με κόπο την ορμή των αλόγων
και τον έλυσαν αιμόφυρτο.755
Κανείς από αυτούς που τον αγάπησαν,
αν έβλεπε το θλιβερό κορμί του, δεν θα τον γνώριζε.
Και αφού τον έκαψαν στη νεκρική πυρά,
οι ορισμένοι άντρες από τη Φωκίδα, χωρίς να βραδύνουν,
φέρνουν μέσα σε μικρό χαλκό το μέγα σώμα της πικρής στάχτης,
για να λάβει ως κλήρο τάφο στη γη των πατέρων του.760
Έτσι έγινε αυτό που έγινε, θλιβερό να το λες,
όμως γι᾽ αυτούς που το είδαν -για μας που το είδαμε-
από τα κακά που έχω δει ποτέ μου
το μέγιστο.
-------------

¹ Απευθύνεται στην Ηλέκτρα.

² Τα Πύθια γιορτάζονταν κάθε οχτώ χρόνια στους Δελφούς προς τιμήν του Απόλλωνος.

³ Η αναγόρευση του νικητή, που ακολουθούσε έπειτα από κάθε αγώνισμα, περιλάμβανε το όνομα, το πατρώνυμο και το όνομα της πόλης του.

⁴ Έλληνες από την πόλη και την περιοχή της Κυρήνης (στο πρωτότυπο: Λίβυες). Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Έλληνες έμαθαν από τους Λίβυες να ζεύουν τέσσερα άλογα μαζί στο ζυγό (σνζευγνύναι, βλ. ζνγωτών). Κατ᾽ άλλους το επίθετο ζυγωτών είναι απλώς κοσμητικό.

⁵ Οι Θεσσαλοί ήσαν φημισμένοι ιππείς.

⁶ Οι Αινιάνες κατοικούσαν στην περιοχή της Οίτης και στην κοιλάδα του Σπερχειού.

⁷ Ο λόγος είναι για τη λίθινη στήλη στο πιο απομακρυσμένο σημείο του σταδίου, όπου τα άρματα έκαναν στροφή για να επανακάμψουν στην αφετηρία.

 

 

 

 

Ο γιος του Αλκιβιάδη

Παιδιά στην αναζήτηση της ηδονής

Οι απολαύσεις ξεκινούν νωρίς στην Ελλάδα. Αν οι πόρνες συχνά είναι παιδιά, βρίσκουμε κι ανάμεσα σε όσους συχνάζουν μ’ αυτές εφήβους καλών οικογενειών, σχεδόν το ίδιο μικρούς. Τα αγόρια αυτά αναζητούν απαγορευμένες ακόμα απολαύσεις, ηδονές που εξάπτουν περισσότερο τις επιθυμίες τους αφού κατά βάση δεν επιτρέπονται στα παιδιά. Το γλέντι είναι περισσότερο ελκυστικό από το σχολείο και κάθε μέσο επιστρατεύεται για να εισχωρήσουν, κρυφά ή μη, σ’ αυτό το γεμάτο σαγήνη κόσμο.

Μια ιδιαίτερα αξιοσημείωτη περίπτωση πρόωρων δραστηριοτήτων ορισμένων παιδιών ή εφήβων μας δίνει ο γιος του ξακουστού Αλκιβιάδη. Στερημένος απ’ τον πατέρα του που είχε καταδικαστεί σε εξορία όταν αυτός γεννιόταν, δεν περιμένει να ενηλικιωθεί για να μιμηθεί τις χειρότερες ακολασίες του. Από τα έντεκά του περίπου σκανδαλίζει όλους τους Αθηναίους, συμμετέχοντας σε συμπόσια μαζί με τα πιο διεφθαρμένα άτομα της πόλης, γλεντώντας με τις πόρνες - και δε φτάνει αυτό, το κάνει κι ολοφάνερα, κάτι που αποτελεί πρόσθετο επιβαρυντικό στοιχείο!

«Φερόταν σαν τους προγόνους του και σκεφτόταν ότι δε θα γινόταν διάσημος όταν θα ενηλικιωνόταν, αν κατά την παιδική του ηλικία δεν έκανε σαν το χειρότερο αλήτη»

Και όπως φαίνεται οι κηδεμόνες του δεν μπορούν να εμποδίσουν αυτή του τη δράση.

Αυτό το χαριτωμένο παιδί δεν περιορίζεται εξάλλου στο να συμμετέχει ενεργά στα αθηναϊκά όργια. Στήνει μια μηχανορραφία -άξιος γιος του πατέρα του που είναι πάντα εξόριστος· στα δώδεκά του χάνει όλη την περιουσία του στα ζάρια· ξεφορτώνεται ενοχλητικούς συντρόφους του πετώντας τους στη θάλασσα και, σαν επιστέγασμα στα κατορθώματά του, βιάζει την αδελφή του! Θα μπαίναμε στον πειρασμό να πιστέψουμε ότι υπάρχει μεγάλη δόση υπερβολής σ’ αυτές τις κατηγορίες που απηύθυνε ο Λυσίας κατά του νεαρού Αλκιβιάδη. Ωστόσο ο ρήτορας μπορεί δύσκολα να παραποιήσει την πραγματικότητα σ’ αυτό το λόγο που εκφωνεί κατά του νεαρού. Πράγματι ο τελευταίος είναι πασίγνωστος στην Αθήνα και ανυπόστατες κατηγορίες δε θα ήταν αληθοφανείς για τους δικαστές.

Εξάλλου ο νεαρός Αλκιβιάδης, συχνάζοντας στους κύκλους της μεγαλύτερης ασέλγειας στην Αθήνα, το μόνο που κάνει είναι να ακολουθεί μια οικογενειακή παράδοση και η συμπεριφορά του θυμίζει εκείνη του πατέρα του. Όμως ο τελευταίος μάλλον είχε περισσότερη γοητεία απ’ το γιο του ώστε οι ακολασίες του να γίνονται αποδεκτές.

Λυσία, Κατά Αλκιβιάδου, 25.

Οι Αποθεωθήναι

<Λευκοθέα_ Jean Jules Allasseur_Λούβρο.

Στο Ελληνικό Πάνθεον της Μυθολογίας περιλαμβάνονται θνητοί ήρωες και ηρωίδες που «προήχθησαν» σε θεότητες μέσω μιας διαδικασίας που οι Έλληνες ονόμαζαν Αποθέωση. Ορισμένοι έλαβαν το προνόμιο ως ανταμοιβή για την εν γένει προσφορά στην ανθρωπότητα όπως επί παραδείγματι ο Ηρακλής, ο Ασκληπιός και ο Αρισταίος, άλλοι μέσω γάμου με θεούς, όπως η Αριάδνη, ο Τιθωνός και η Ψυχή και ορισμένοι από τύχη όπως ο Γλαύκος. Οι εν λόγω θεότητες χαρακτηρίζονται ως «Αποθεωθήναι»
 

Παρακάτω παρατίθεται αλφαβητικά ο πλήρης κατάλογος των εν λόγω θεοτήτων με συνοπτική αναφορά ανά περίπτωση.

Αίακος: Βασιλέας της Αίγινας, ο οποίος μετά το θάνατό του, διορίστηκε στον Άδη ως κριτής των νεκρών. Οι τρείς κριτές και ημίθεοι του Κάτω Κόσμου ήσαν ο Ραδάμανθυς, ο Μίνως και ο

Αίακος, οι οποίοι ήσαν αρχικά θνητοί γιοι του Δία, που αποθεώθηκαν μετά θάνατον ως ανταμοιβή για την συνεισφορά τους στην θέσπιση νόμων. Ο Αίακος ήταν φύλακας των κλειδιών του Άδη και κριτής των ανθρώπων της Ευρώπης, ο Ραδάμανθυς ήταν άρχοντας των Ηλυσίων και κριτής των ανθρώπων της Ασίας και ο Μίνωας ήταν ο κριτής με την τελική ψήφο. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι υπήρχε και τέταρτος κριτής ονόματι Τριπτόλεμος που έκρινε τις ψυχές των Μυημένων στα Μυστήρια. Το όνομα Αίακος προέρχεται από τις Ελληνικές λέξεις αίακτος – αιάζω που σημαίνουν θρήνος – θρηνώ.

Αίολος: Βασιλέας των ανέμων ο οποίος φύλασσε τους θυελλώδεις ανέμους (Θύελλαι & Αίλλαι) ασφαλισμένους στην νήσο Αιολία και τους απελευθέρωνε κατόπιν εντολής των θεών. Δεδομένου ότι οι άνεμοι στην αρχαιότητα λόγω σχήματος θεωρούνταν πνεύματα αλόγου, ο Αίολος ονομάζετο και Ιπποτάδης. Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Αίολος είχε μερικές ομοιότητες με τον Ουρανό του Ησιόδου, καθότι αμφότεροι αναφέρονται να έχουν έξι γιους και έξι κόρες και φύλασσαν τι θύελλες σε χάλκινο σκεύος. Στην περίπτωση του Ουρανού, τα δώδεκα παιδιά ήσαν οι Τιτάνες, ενώ θύελλες ήσαν οι Εκατόγχειρες και οι Κύκλωπες. Ο Αίολος επίσης προσομοιάζει με τον Τιτάνα Αστραίο, ο οποίος ήταν θεός των ανέμων και των άστρων. Ο Στησίχορος επιβεβαιώνει αυτήν την σύνδεση όταν περιγράφει τον Αίολο Ιπποτάδη ως εξάδελφο της Ίριδας Θαυμαντίας (θαυμαστό ουράνιο τόξο). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι λέξεις αίολος (λαμπερός) – αιολόχρους (αστροποίκιλτος) και αστραίος (έναστρος) είναι επίθετα που αποδίδονται στον νυχτερινό έναστρο ουρανό. Ορισμένοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι ο βασιλέας και ο θεός των ανέμων είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα.

Αλάβανδος: Ήρωας της πόλης Αλαβάνδου (Μικρά Ασία) ο οποίος εξελίχθηκε σε θεότητα.

Αμφιάραος: Ήρωας του πολέμου των Επτά επί Θήβαις τον οποίο «κατάπιε» η γη και μεταμορφώθηκε σε δαίμονα προφήτη, το μαντείο του οποίου στον Ωρωπό ήταν από τα πλέον σεβαστά στην αρχαία Ελλάδα.

Αριάδνη: Πριγκίπισσα της Κρήτης, που εγκαταλείφθηκε από τον Θησέα στο νησί της Νάξου, όπου την ανακάλυψε ο θεός Διόνυσος και την έκανε γυναίκα του. Η Αριάδνη μεταφέρθηκε στον Όλυμπο ως αθάνατη και σύζυγος θεού. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι πρώτα ανακτήθηκε από τον Άδη.

Αρισταίος: Αγροτικός Θεσσαλικός ήρωας που επινόησε τις τεχνικές της Μελισσοκομίας, παραγωγής ελαιολάδου, κυνηγιού και βοσκής. Αυτός επίσης καλούσε τα μελτέμια για να ανακουφίσουν τον καύσωνα τους καλοκαιρινούς μήνες. Ως ανταμοιβή για τις φιλανθρωπικές δράσεις θεοποιήθηκε και εντάχθηκε στην ακολουθία του Διόνυσου.

Ασκληπιός: Θεσσαλός ιατρός του οποίου η εξαιρετική ικανότητα επέτρεπε να ανασταίνει τους νεκρούς. Ωστόσο, επειδή αυτό ήταν αντίθετο με την φυσική τάξη των πραγμάτων, ο Δίας τον έπληξε με κεραυνό. Αργότερα ανακτήθηκε από τον πατέρα του Απόλλωνα από τη γη των νεκρών και εισήλθε στον Όλυμπο ως θεός. Ήταν ο Θεός της ιατρικής και πρόγονος του Ασκληπιάδη.

Άττις: Νέος που αγαπήθηκε από την θεά Κυβέλη. Όταν πρόδωσε την αγάπη της αυτή τον ανάγκασε να αυτοευνουχισθεί θέτοντάς τον σε κατάσταση παροξυσμού.

Αυτονόη: Σύζυγος καταγόμενη από την Θήβα, του αγροτικού ήρωα Αρισταίου και ακόλουθος του θεού Διονύσου, στην οποία χορηγήθηκε αθανασία όπως στον σύζυγο και τις αδελφές της, Ινώ (Λευκοθέα) και Σεμέλη (Θυώνη).

Βολίνα: Ήταν Αλιάδα ή Ναϊάδα νύμφη της πόλης Βολίνα στην Αχαΐα που αγαπήθηκε από το θεό Απόλλωνα και της χορηγήθηκε αθανασία.

Βριτομάρτις: Κρητική νύμφη που πήδηξε στη θάλασσα για να ξεφύγει από την λάγνα καταδίωξη του βασιλιά Μίνωα. Όταν έφτασε στην ηπειρωτική χώρα εντάχθηκε στην συνοδεία της Αρτέμιδος και της χορηγήθηκε αθανασία από τη θεά.

Δαίμονες Χρυσοί: Οι άνδρες του Χρυσού Γένους (Έργα & Ημέρες του Ησιόδου) μεταμορφώθηκαν σε πνεύματα του καλού τα οποία μετά θάνατον, κατοίκησαν τους ουρανούς. Είχαν ως αποστολή να επιτηρούν τις πράξεις των ανθρώπων και να αναφέρουν τυχόν αδικίες στον Δία. Αριθμούσαν 30.000 μέλη τα οποία στην θνητή ζωή τους είχαν διάγει ενάρετο βίο. Ήσαν ανώτεροι των Αργυρών Δαιμόνων, καθότι οι πρώτοι κατοικούσαν στον ουρανό ενώ οι δεύτεροι στην γη.

Δαίμονες Αργυροί: Οι άνδρες του Αργυρού Γένους (απόγονοι των προηγουμένων) στους οποίους χορηγήθηκε αθανασία, αφού μεταμορφώθηκαν σε πνεύματα τα οποία παρείχαν στους ανθρώπους πλούσιες σοδειές και θεωρούνται συνεχιστές του Χρυσού Γένους.

Διόνυσος ή Βάκχος: Ο θεός του οίνου μερικές φορές περιγράφεται ως θνητός ήρωας που υπέστη αποθέωση. Ήταν ο μεγάλος Ολύμπιος θεός του οίνου, της βλάστησης, της χαράς και της γιορτής. Απεικονιζόταν είτε ως γηραιός γενειοφόρος θεός, είτε ως μακρυμάλλης νέος. Στα χαρακτηριστικά του περιλαμβάνονται ο θύρσος (τελετουργικό εξάρτημα εν είδει σκήπτρου με απόληξη σε σχήμα κουκουναριού) πόσιμο κύπελλο, προβιά λεοπάρδαλης και καρποί αμπέλου. Συνήθως συνοδευόταν από τους Σάτυρους και τις Μαινάδες.

Διόσκουροι: Δίδυμοι ήρωες της Σπάρτης που ονομάζονταν Κάστωρ και Πολυδεύκης. Όταν στον Πολυδεύκη χορηγήθηκε αθανασία, από τον πατέρα του Δία, αυτός επέμεινε να μοιρασθεί το προνόμιο με τον δίδυμο αδελφό του Κάστορα. Ο Δίας συμφώνησε, αλλά ως αντίτιμο έπρεπε οι αδελφοί να μοιράζουν το χρόνο τους μεταξύ ουρανού και Άδη. Οι Διόσκουροι ήσαν προστάτες των ιππέων, των αγώνων και των δαιμόνων που εμφανίζονταν στη θάλασσα με τη μορφή του αγίου Νικόλη (καιρικό φαινόμενο το οποίο δημιουργεί φωτεινό πλάσμα και όταν εμφανιζόταν στους ναυτικούς αυτοί πίστευαν ότι οφείλετο σε τελώνια).

Γανυμήδης: Όμορφος νεαρός πρίγκιπας από την Τροία, τον οποίο έφερε ο Δίας στον Όλυμπο, επειδή θαύμαζε την ομορφιά του. Ο Γανυμήδης έγινε ο οινοχόος των θεών.

Γλαύκος: Ψαράς από τη Βοιωτική πόλη Ανθηδόνα, ο οποίος αφού έφαγε ένα μαγικό βότανο που βρήκε στην ακτή της θάλασσας, μεταμορφώθηκε σε θαλάσσια θεότητα με ουρά ψαριού.

Εκαέργη: Υπερβόρεια σύντροφος της θεάς Αρτέμιδος, η οποία πέθανε πρόωρα και αποθεώθηκε ευθύνη της θεάς.

Ελένη: Βασίλισσα της Σπάρτης η οποία απήχθη από τον Πάρη στην Τροίας. Σε αυτήν και στον σύζυγό της Μενέλαο απονεμήθηκε αθανασία και μεταφέρθηκαν στα Ηλύσια πεδία.

Έλλη: Βοιωτή (Ορχομενό) πριγκίπισσα η οποία γλύτωσε την θυσία μαζί με τον αδελφό της Φροίξο, διαφεύγοντας στην πλάτη ενός ιπτάμενου κριού, απ’ όπου γλίστρησε και έπεσε στον Ελλήσποντο. Την έσωσε ο θεός Ποσειδών, ο οποίος της έκανε αθάνατη.

Ενδυμίων: Βασιλέας της Ηλείας τον οποίον ερωτεύθηκε η θεά Σελήνη. Κέρδισε την αθανασία ως σύντροφος θεάς, αλλά με το αντίτιμο του αιώνιου ύπνου.

 

Έπαφος: Αιγυπτιακής καταγωγής γιος της νύμφης Iούς, ο οποίος είχε κλαπεί από τους Τιτάνες, αλλά η μητέρα του τον βρήκε και του εξασφάλισε τον θρόνο της Αιγύπτου. Αμφότεροι αποθεώθηκαν όπως οι θεοί Όσιρις και Ίσις.

 

Ημιθέα: Πριγκίπισσα του Αιγαίου, γνωστή ως Μολπαδία, η οποία έπεσε στη θάλασσα για να ξεφύγει από τον οργισμένο πατέρα της και μετατράπηκε σε θεά, από τον Απόλλωνα.

Ηπιόνη: Σύζυγος του θεού της Ιατρικής Ασκληπιού στην οποία χορηγήθηκε αθανασία και έγινε θεά της ανακούφισης από τον πόνο. Υπήρξε η μητέρα θεοτήτων, όπως η Υγεία, Πανάκεια και Ιασώ.

 

Ηρακλής: Ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων. Ενώ καιγόταν κατά την αποτέφρωσή του, η θεά Αθηνά κατέβηκε από τον ουρανό και τον έβαλε στο άρμα της, μεταφέροντάς τον στον Όλυμπο. Εκεί παντρεύτηκε την θεά Ήβη και ορίστηκε θεματοφύλακας των Ουράνιων Πυλών.

Θυώνη: Πριγκίπισσα των Θηβών, που αρχικά ονομαζόταν Σεμέλη. Αγαπήθηκε από τον Δία, αλλά καταστράφηκε από τους κεραυνούς του θεού, όταν εξαπατήθηκε από την Ήρα η οποία εμφανιζόμενη ως παραμάνα της είπε να ζητήσει από τον Δία να εμφανισθεί ενώπιόν της σε πλήρη μορφή όπως με την Ήρα. Όταν λοιπόν ο Δίας εκπλήρωσε την επιθυμία της την σκότωσε κατά λάθος από το εκτυφλωτικό φως και τους κεραυνούς που συνόδευαν την εμφάνισή του. Ο γιος της, ο θεός Διόνυσος, αργότερα την ανέσυρε από τον Άδη και την τοποθέτησε μεταξύ των θεών του Ολύμπου.

 

Ιασίων: Πρίγκηπας της Σαμοθράκης τον οποίο ερωτεύθηκε η θεά Δήμητρα και τον οποίο σκότωσε ο Δίας με κεραυνό όταν πληροφορήθηκε τον δεσμό του. Ανακτήθηκε από τον Άδη (πιθανώς) από την Περσεφόνη.

Ιώ: Πριγκίπισσα του Άργους που αγαπήθηκε από τον Δία. Αυτή βασανίσθηκε από την Ήρα που την ανάγκασε να περιπλανάται στη γη με τη μορφή αγελάδας, την οποία καταδίωκε τσιμπώντας, ένας οίστρος (μύγα βοδιών). Όταν αυτή πλησίασε στην Αίγυπτο ο Δίας αποκατέστησε την ανθρώπινη μορφή και την μεταμόρφωσε στην θεά Ίσιδα με την οποία απέκτησε έναν γιό τον μετέπειτα ταυρόμορφο θεό Άπι.

Λευκιππίδες: Δύο Μεσσήνιες πριγκίπισσες που απήχθησαν από τους Διόσκουρους. Όταν οι δίδυμοι απέκτησαν την αθανασία συνέβη το ίδιο και με αυτές.

Λευκοθέα: Θηβαία πριγκίπισσα, γνωστή και ως Ινώ. Αυτή και ο σύζυγός της Αθάμας ήσαν θετοί γονείς του θεού Διονύσου. Όταν το έμαθε η Ήρα, οδήγησε τον Αθάμαντα σε δολοφονική μανία, με αποτέλεσμα η Ινώ να αναγκασθεί να πηδήξει στην θάλασσα μαζί με τον γιό της Μελικέρτη για να γλυτώσει. Αμφότερους ο Δίας έχρισε θαλάσσιες θεότητες.

Λοξώ: Υπερβόρεια νύμφη η οποία κέρδισε την αθανασία από την ερωμένη της, θεά Αρτέμιδα.

Μίνως: Βασιλέας της Κρήτης ο οποίος μετά θάνατον ορίσθηκε δικαστής των νεκρών στον Κάτω Κόσμο μαζί με τον Αίακο και τον Ραδάμανθυ.

Ούπις: Υπερβόρεια νύμφη η οποία κέρδισε την αθανασία από την ερωμένη της, θεά Αρτέμιδα.

Παλαίμων: Πρίγκιπας των Θηβών, γνωστός ως Μελικέρτης. Ο πατέρας του Αθάμαντας τρελάθηκε από την θεά Ήρα, όταν αυτή έμαθε ότι είχε υιοθετήσει τον θεό Διόνυσο. Ο Μελικέρτης μαζί με την μητέρα του Λευκοθέα ή Ινώ προκειμένου να γλυτώσουν από την δολοφονική μανία βούτηξαν στην θάλασσα όπου ο Δίας τους αποθέωσε σε θαλάσσιες θεότητες.

Παρθένος: Πριγκίπισσα της Νάξου η οποία βούτηξε στην θάλασσα, προκειμένου να γλυτώσει από την οργή του πατριού της Σταφύλου. Τελικά αυτή και η αδελφή της Ημιθέα μεταμορφώθηκαν σε θεότητες από τον Απόλλωνα.

Πολύβοια: Νεανίδα της Σπάρτης η οποία αποθεώθηκε από τις Μοίρες μαζί με τον αδελφό της Υάκινθο.

 

Ραδάμανθυς: Νομοθέτης από την Κρήτη στον οποίον χορηγήθηκε αθανασία ως βασιλέας των Ηλυσίων και δικαστή των νεκρών.

Σίσυφος: Βασιλέας της Κορίνθου που προσπάθησε να εξαπατήσει τον θάνατο, πρώτα με την διαφυγή από τον Κάτω Κόσμο και στη συνέχεια συλλαμβάνοντας το πνεύμα του θανάτου. Κατέληξε να καταδικαστεί σε αιώνια βασανιστήρια στα Υπόγεια των Καταραμένων.

Τάνταλος: Βασιλέας της Λυδίας που λόγω εύνοιας των θεών προσκαλέστηκε να δειπνήσει μαζί τους. Σε ανταπόδοση όμως έκλεψε την Αμβροσία και το Νέκταρ και καταδικάστηκε σε αιώνια βασανιστήρια στα Υπόγεια των Καταραμένων.

Τέννης: Ήρωας της νήσου Τενέδου και γιός του Κύκνου, ο οποίος αποθεώθηκε μετά θάνατον.

Τιθωνός: Όμορφος πρίγκιπας της Τροίας που απήχθη από την θεά Ηώ. Ο Δίας του έδωσε αθανασία, αλλά η Ηώ λησμόνησε να ζητήσει την αιώνια νεότητα και ο σύζυγός της γέρασε.

Τριπτόλεμος: Ελευσίνιος πρίγκιπας και συνοδός της θεάς Δήμητρας, στον οποίο ανατέθηκε να μυήσει την ανθρωπότητα στην τέχνη της γεωργίας. Αργότερα του χορηγήθηκε αθανασία από την θεά, αναγορεύοντάς τον σε θεότητα των Ελευσινίων μυστηρίων.
 

Τροφώνιος: Μινυακός (Μινύες=αυτόχθονες κάτοικοι του Αιγαίου) ήρωας, τον οποίο κατάπιε η γη και μεταμορφώθηκε σε αθάνατο δαίμονα (πνεύμα) από μια μάντη του Βοιωτικού μαντείου. Παρόμοιος του Αμφιάραου.
 

Υάκινθος: Όμορφος Σπαρτιάτης πρίγκηπας ο οποίος αγαπήθηκε από τον θεό Απόλλωνα και μετά τον θάνατό του μεταφέρθηκε από τις Μοίρες στον Όλυμπο.

 

Φαέθων: Όμορφος νέος & γιός της Ηούς τον οποίον απήγαγε η Αφροδίτη, η οποία τον μεταμόρφωσε σε θεό των άστρων (να μην συγχεέται με τον Φαέθωνα γιό της Κλυμένης και του Απόλλωνα).
 

Φιλονόη: Πριγκίπισσα της Σπάρτης κόρη του βασιλέα Τυνδάρεως η οποία αποθεώθηκε μετά τον πρόωρο θάνατό της με την μεσολάβηση της θεάς Αρτέμιδος.
 

Ψυχή: Πριγκίπισσα την οποία ερωτεύθηκε ο Έρως (θεός της αγάπης). Η Αφροδίτη την υπέβαλλε σε πολλές & σκληρές δοκιμασίες πριν την κάνει αποδεκτή μεταξύ των θεών, ως σύζυγο του Έρωτα.

 

Ωρείθυια: Πριγκίπισσα των Αθηνών την οποία απήγαγε στην Θράκη ο θεός των Βορείων Ανέμων Βορέας και έτσι αποθεώθηκε ως σύζυγός του.

Η καρδιά μιας σχέσης, η αγάπη

Πολλοί άνθρωποι μπερδεύουν την αγάπη με άλλες έννοιες και νομίζουν πως αυτό που αισθάνονται οι ίδιοι ή οι άλλοι άνθρωποι για αυτούς είναι ερωτική αγάπη, ενώ είναι άλλα αισθήματα που μπορεί να σχετίζονται με αυτήν, δεν είναι όμως απαραίτητα αγάπη.

Η έγνοια, με την έννοια του ενδιαφέροντος, χρειάζεται σε μια σχέση, γιατί κάνει και τους δυο ανθρώπους να νιώθουν πως περιβάλλονται, αλλά δεν δηλώνει απαραίτητα αγάπη και μάλιστα, αν υπάρχει μόνο αυτή, η σχέση μοιάζει περισσότερο με μητρική ή πατρική ή αδερφική ή φιλική θαλπωρή.

Η επιβεβαίωση με την έννοια του θαυμασμού χρειάζεται και εκείνη, γιατί μέσω αυτής βλέπουν τον εαυτό τους με μια νέα οπτική, πιο λαμπερή, σαν να έχουν ένα καθρέφτη που αντανακλά το φως και επομένως παρατηρούν ευδιάκριτα τις ικανότητες τους και τις υποστηρίζουν. Και αυτή η έννοια όμως δεν δηλώνει απαραίτητα αγάπη και, αν υπάρχει μόνο αυτή, η σχέση λειτουργεί κυρίως για να βοηθά ο ένας τον άλλον να αποκαταστήσουν τον ελλειμματικό τους καθρέφτη, οι διαθέσεις γίνονται χειριστικές και εξαρτητικές, και η σχέση φθίνει.

Η αποδοχή είναι χρήσιμη σε μια σχέση, γιατί μέσα από εκείνη εκτιμούν τον εαυτό τους περισσότερο και αποδέχονται πλευρές που μέχρι πρότινος τις έκριναν, κάτι που τους εμπόδιζε να δουν τον εαυτό τους ενοποιημένο.

Η εκτίμηση και ο σεβασμός είναι προϋπόθεση για την αγάπη, γιατί δηλώνει πως κάποιος βλέπει τον άλλον άνθρωπο διαφοροποιημένο από τις ανάγκες του, τον σέβεται σαν άνθρωπο και στρέφεται σε εκείνον, όχι για να καλύψει κάτι μέσα από αυτόν, αλλά για να μοιραστεί μαζί του συναισθήματα που του γεννά η σχέση. Όμως και αυτές οι έννοιες, παρόλο που είναι υψηλότερης βαθμίδας σε αξία από τις προηγούμενες, δεν σημαίνουν απαραίτητα αγάπη.

Η θυσία, η υπερπροσφορά συναισθημάτων και πράξεων, γίνεται κυρίως επειδή το πρόσωπο που θυσιάζεται επιθυμεί στο βάθος να θυσιαστεί ο άλλος για αυτόν, κάτι που δεν έκανε η μητέρα ή ο πατέρας του και επειδή αρνείται να δει τις αλήθειες του, προσπαθεί να αποκαταστήσει το παρελθόν του μέσω ενός άλλου προσώπου. Η θυσία δεν μοιάζει με την αυταπάρνηση, η οποία αποτελεί απαραίτητο στοιχείο στην αγάπη, γιατί η αυταπάρνηση προϋποθέτει έναν εαυτό ολοκληρωμένο, που αισθάνεται πως δίνοντας επιτυγχάνει την πληρότητα και την ολοκλήρωση και εκτιμά κάθε δόσιμο ως αξία για κείνον.

Στη θυσία κάθε φορά που σε αυτό που «προσφέρθηκε» δεν υπάρχει ανταπόκριση, προκαλείται παράπονο και θυμός, γιατί υπάρχει απαίτηση για επιστροφή ως απόσβεση χρέους για την προσπάθεια. Στη θυσία το πρόσωπο που επιλέγεται δεν εκτιμάται, γιατί έχει και εκείνο μεγάλα ελλείμματα στην αγάπη και άρα δεν μπορεί να αγαπήσει, ενώ στην αγάπη προσφέρει τα συναισθήματά του με αυταπάρνηση στο πρόσωπο που επιλέγει με κριτήριο την ικανότητά του να αγαπά και να αγαπιέται.

Η ταύτιση είναι η προσπάθεια να «διαβάσει» κάποιος τον άλλο, ώστε να αποτυπώσει τα χαρακτηριστικά του, για να πετύχει την δική του βελτίωση.

Τον «συναισθάνεται» νοητικά κυρίως με στόχο όχι να κατανοήσει τα συναισθήματά του αλλά να τα ερμηνεύσει, ώστε να φορέσει το ψυχικό του δέρμα και να το αποτυπώσει, για να γεμίσει το κενό που τον κατακλύζει. Αυτό βέβαια δεν είναι αγάπη αλλά είναι απλά μιμητισμός. Πολλοί άνθρωποι παρερμηνεύουν τη διάθεση για ταύτιση ως ενσυναίσθηση, ενώ δεν είναι.

Η συναισθηματική κατανόηση είναι απαραίτητη σε μια σχέση, γιατί νιώθουν και οι δυο πως υπάρχει κάποιος να αφουγκραστεί τα συναισθήματά τους κατανοώντας τα, αλλά και αυτό από μόνο του δεν φτάνει.

Όλα τα προηγούμενα είναι ο κορμός και τα μέλη μιας σχέσης, αλλά δεν εκφράζουν την καρδιά της. Και η αλήθεια είναι πως ένα σώμα μπορεί να επιβιώσει χωρίς όλα τα μέλη, αλλά ποτέ χωρίς καρδιά. Η καρδιά μιας σχέσης είναι η γνήσια, αληθινή αγάπη που κάνει το σώμα και την ψυχή να δονείται από ζωή.

Αγάπη είναι η τόλμη να διεισδύσεις στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου που αγαπάς και επιθυμείς ερωτικά, ώστε να νιώσεις τα συναισθήματά του, όπως τα βιώνει ο ίδιος, όπως τα αισθάνεται μέσα στην ψυχή του. Συμμετέχεις ψυχικά σε αυτό που συμβαίνει, όχι μόνο με την ακοή σου, ή με την όρασή σου αλλά με όλες σου τις αισθήσεις και ενώνεσαι αδιαίρετα μαζί του.

Δεν είναι εύκολο για το καθένα να το κάνει αυτό, γιατί αν έρθει σε επαφή με τα αυθεντικά συναισθήματα του ανθρώπου του, τότε αυτό σημαίνει πως θα συναντηθεί με δύσκολα συναισθήματα τα οποία, επειδή κάποια από αυτά αφορούν τον ίδιον, αν δεν είναι αρκετά δυνατός, τον διώχνουν μακριά και εγκαταλείπει την προσπάθεια του.

Μέσα μας νιώθουμε όλη την γκάμα των συναισθημάτων, σαν ένας πίνακας που έχει ανάγκη όλα του τα χρώματα για να αποδοθεί σωστά. Ακόμα και στις πιο δυνατές σχέσεις αγάπης, ο ένας για τον άλλον, κατά περιόδους, τρέφει επιθετικά συναισθήματα, κυρίως λόγω της διαφορετικότητάς μας που δημιουργεί συγκρούσεις μέσα μας και εγείρει τις ανασφάλειες και τους φόβους μας.

Αν έρθουμε λοιπόν σε επαφή με αυτά τα συναισθήματα, θα πρέπει, αν αγαπάμε αληθινά τον άνθρωπό μας και τον εαυτό μας φυσικά, να τολμήσουμε να δούμε την αλήθεια του, όπως και την δική μας. Αν αυτή η αλήθεια μάς εμπεριέχει, με την έννοια πως υπάρχει ανεξάντλητη επιθυμία του ενός προς τον άλλον και η οποία αντανακλάται στο πνεύμα, στην ψυχή και στο σώμα μας, τότε καλούμαστε να κολυμπήσουμε στα ταραγμένα νερά της αγάπης και να μυηθούμε σε αυτά, εμπιστευόμενοι τις ικανότητες μας και τα συναισθήματα του ανθρώπου μας.

Η αγάπη εμπεριέχει την αυταπάρνηση, με την έννοια πως βάζουμε στην άκρη τις ατομιστικές μας διαθέσεις, με στόχο να καλύψουμε τις ελλειμματικές μας ανάγκες και δινόμαστε μεγαλόκαρδα σε εκείνους που η αγάπη τους διαπνέεται από ελεύθερα ιδεώδη. Το μοίρασμα είναι πηγή χαράς και για τους δυο μας, γιατί η προσφορά από μόνη της μας χαρίζει όμορφα συναισθήματα που γεμίζουν τον ψυχικό μας κόσμο.

Η αγάπη λοιπόν είναι το ψυχικό μοίρασμα που οδηγεί στη συναισθηματική αμοιβαιότητα, η οποία ωθεί δυο ανθρώπους που κινούνται αρχικά σε δυο διαφορετικούς δρόμους, με διαφορετικές αποσκευές, να ενώνουν την επιθυμία τους ο ένας για τον άλλον, πλάθοντας τις διαφορές τους, σμιλεύοντας την κοινή τους πορεία με εμπιστοσύνη και ασφάλεια. Μέσα από αυτό το συναίσθημα αισθάνονται πως περιέχονται, πως ο ένας χωρά στην ψυχή και στο σώμα του άλλου. Νιώθει ο ένας πως ο άλλος αποτελεί για εκείνον ένα σθεναρό ‘κράτημα’, χάρη στο οποίο πιάνεται από την ζωή και αγκαλιάζεται με το νόημά της.

Όταν αγαπάμε και αγαπιόμαστε, αγαπάμε περισσότερο τη ζωή και τον κόσμο ολόγυρά μας, γιατί πιστεύουμε πως η ζωή μας έχει νόημα, πως αξίζει να υπάρχουμε σε αυτήν και γευόμαστε συναισθήματα που μάς κάνουν να αισθανόμαστε γαλήνη, πληρότητα, ομορφιά και ένα εσωτερικό φως ζεσταίνει κάθε μόριο της ψυχής και του σώματος μας, που λαχταρά για ένωση με τον άνθρωπό μας.

Ποιά είναι η ιδανική θερμοκρασία για να κοιμηθούμε;

Αν ανήκετε στην κατηγορία όσων δυσκολεύονται να κοιμηθούν, τότε το παρακάτω θέμα σας αφορά! Κι αυτό γιατί πριν "καταθέσετε τα όπλα" στο θέμα ύπνος, καλό θα είναι προηγουμένως να βεβαιωθείτε πως πέρα από ένα ζεστό μπάνιο ή ένα ποτήρι γάλα, όπως μέχρι σήμερα ενδεχομένως να συμπεριλαμβάνατε στην καθημερινή σας ρουτίνα, έχετε τσεκάρει και τη θερμοκρασία στο υπνοδωμάτιό σας...

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η θερμοκρασία της περιοχής που κοιμάστε αλλά και πώς αισθάνεστε σε αυτή επηρεάζει τόσο την ποιότητα όσο και τη διάρκεια του ύπνου σας. Κι αυτό διότι όπως εξηγεί στο WebMD ο Craig Η Heller, PhD, καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ: "Όταν πας για ύπνο, η θερμοκρασία που προσπαθεί να φθάσει ο εγκέφαλός μας κατεβαίνει". Και συμπληρώνει: "Σκεφτείτε το σαν το εσωτερικό θερμοστάτη. Εάν είναι πάρα πολύ κρύο ή πολύ ζεστό, το σώμα παλεύει να επιτύχει αυτό το σημείο ρύθμισης".

Αυτή η ήπια πτώση της θερμοκρασίας σώματος προκαλεί τον ύπνο, ενώ γνωρίζουμε επίσης ότι αυτή η "θερμοκρασία- κλειδί" της κρεβατοκάμαρας παίζει επίσης ρόλο στην ποιότητα της φάσης REM στο ύπνο, κατά την οποία ονειρεύεστε. Γι' αυτό και αν βρίσκεται σε ένα ψυχρότερο- συγκριτικά με ένα υπερβολικά ζεστό- δωμάτιο, είναι ευκολότερο να αποκοιμηθείτε. Ωστόσο, αν το δωμάτιο είναι άβολα ζεστό ή παγωμένο, είναι πιθανότερο τελικά να καταλήξετε άυπνοι.

Αριθμητικά τώρα μιλώντας, οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως δεν είναι εύκολο να προτείνει κάποιος μία συγκεκριμένη θερμοκρασία για όλους, καθώς ανάλογα με το άτομο αλλάζουν και οι προτιμήσεις. Όμως μία τυπική σύσταση είναι να κρατάμε το δωμάτιο μεταξύ 18 και 22 βαθμών Κελσίου και να βάζουμε κάλτσες, καθώς ειδικά τα παγωμένα πόδια μπορούν να μας καταστρέψουν τον ύπνο.

Έχει ενδιαφέρον πάντως και η προσέγγιση της Αμερικανικής Εταιρείας Ιατρικής Ύπνου, οι επιστήμονες της οποίας μας συμβουλεύουν να σκεφτόμαστε το υπνοδωμάτιο ως σπηλιά. Δηλαδή θα πρέπει να είναι δροσερό, ήσυχο και σκοτεινό. Οι νυχτερίδες άλλωστε που ακολουθούν αυτή τη λογική είναι πρωταθλητές στον ύπνο με 16 ώρες την ημέρα...

Αν δεν είσαι εύθραυστος, γίνε

Πάντα αναρωτιόμουνα γιατί οι ευχές για το νέο χρόνο είναι τόσο άσεμνα κλισαρισμένες και τα τελευταία χρόνια τόσο προκλητικά ανόητες. Και κυρίως ελλειπτικές. Ευχόμαστε ροδομάγουλη υγεία, ευτυχισμένους έρωτες, χρήματα και επιτυχία. Και αμνησία για όλες τις δύσκολες στιγμές που ζήσαμε.

Αποφεύγουμε να μιλήσουμε για τις σκοτεινές όψεις της ζωής, για τα στραβοπατήματα, τις ατυχίες, τα εμπόδια, τα δάκρυα, την απελπισία, τον θάνατο. Ευχόμαστε έναν «καλό χρόνο» υπονοώντας ένα χρόνο που θα ζήσουμε με τεχνητό Αλτσχάιμερ, βουτηγμένοι σε ένα χυλό ευτυχίας που η ζωή θα μοιάζει με επιτυχημένη λοβοτομή. Που θα αισθανόμαστε συνεχώς καλά με τον εαυτό μας, λες και όλος ο ελληνοδυτικός πολιτισμός δεν εξελίσσεται μόνο και μόνο γιατί ΔΕΝ αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας. Είμαστε ο μοναδικός πολιτισμός στον πλανήτη που η ζωή δεν είναι κορόνα γράμματα ανάμεσα στην πλήξη και τη φρίκη. Το ξεχνάμε και κάνουμε σοβαρό λάθος.

Τι εννοούμε όμως όταν λέμε ότι περάσαμε μια «κακή χρονιά»; Εννοούμε ότι ήταν η χρονιά που πονέσαμε από ένα χωρισμό, που βρεθήκαμε μετέωροι στα επαγγελματικά, που χάσαμε κάποιον άνθρωπο που αγαπούσαμε, που η ευτυχία στάθηκε τσιγκούνικη, που απογοητευτήκαμε, που διαψευστήκαμε, που θεωρήσαμε ότι η Δαμόκλειος σπάθη απειλούσε κάθε στιγμή να πέσει στο κεφάλι μας, που το σώμα μας μας πρόδωσε, που το γρασίδι του διπλανού ήταν πιο πράσινο από το δικό μας, που η αποτυχία ήταν πιο αλμυρή από αλάτι στα χείλη, που η καθημερινότητα έμοιαζε δυσβάστακτη, Που το παιδί μέσα μας έμοιαζε εγκαταλειμμένο, φοβισμένο, ορφανό. Που η μοναξιά θόλωνε σαν πάχνη οτιδήποτε γύρω μας. Που ο κόσμος ήταν στενό παπούτσι που σε εμπόδιζε να προχωρήσεις.

Κι όμως, αυτές οι χρονιές είναι που σε κάνουν να αναρωτιέσαι για το νόημα της ζωής, που σου σπάνε τη ραχοκοκαλιά της αλαζονείας, που σε κάνουν να αισθάνεσαι ανίσχυρος, που ο εγωισμός βυθίζεται σε μία κινούμενη άμμο και που τελικά αποτελούν τις πιο σημαντικές εποχές της ζωής μας. Μόνο όταν αισθανθείς Μηδέν μισανοίγει η πόρτα για να μεταμορφωθείς σε Κάτι. Μόνο αντιμέτωπος με την αλλαγή, που πολλές φορές σού επιβάλλεται άτσαλα, μπορείς να κερδίσεις την αθανασία σου. Και τι σημαίνει αθανασία; Ότι κάθε φορά μπορείς να κάνεις μια καινούργια αρχή.

Ναι, ζούμε σε μία τραυματική κοινωνική πραγματικότητα, που δυσχεραίνει το συναίσθημα, εντείνει την έλλειψη και παίζει τυφλόμυγα με την απόρριψη: κι όμως, είναι τα τρία συστατικά που κάνουν τον άνθρωπο ζωντανό ον. Δεν κάνω μια ελεγεία της πτώσης, δεν μαγεύομαι με την ένδεια, δεν λέω ότι η Αποκάλυψη που ζούμε είναι ιερή. Στα μεσάνυχτα της ιστορίας μιλάω για τον πυρήνα μας, που τρώθηκε από την κατανάλωση και χρειάζεται να ξαναγίνει ανθρώπινος. Η γενιά των baby boomers -ένα μέσος πατέρας και μια μέση μητέρα- μετέδωσαν στα παιδιά τους αυτό που ζούσαν, μετέδωσαν αυτό που πρέσβευαν: «Αποκτήστε όσο περισσότερα μπορείτε, χαρείτε όσο γίνεται περισσότερο, όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα και επουσιώδη».

Ένα απλό παράδειγμα που ελπίζω να έχει ατονήσει στις μέρες μας αλλά ενδεικτικό της κοινωνίας που δημιουργήσαμε. Όταν τα παιδιά πριν χρόνια είχαν τα γενέθλιά τους, τα υπόλοιπα παιδάκια ερχόντουσαν φέρνοντας δώρα. Σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο. Σε πάρτι-υπερπαραγωγές, που όσο περνούσαν τα χρόνια εμπλουτίζονταν με τέτοια χλιδή και θέαμα που έτειναν να μοιάζουν με μίνι Ντίσνεϊλαντ, το παιδί που γιόρταζε τα γενέθλιά του -δηλαδή οι γονείς του, αισθάνονταν την υποχρέωση να μοιράσουν στα άλλα παιδιά που ερχόντουσαν δώρα μικρότερης αξίας βέβαια, αλλά δώρα, γιατί δεν ήταν ανεκτό πλέον τα παιδιά να νιώθουν την «απίστευτη στέρηση» του να παίρνουν δώρα μόνο στα γενέθλιά τους. Κάθε φορά που μοιράζεται ένα δώρο, πρέπει κι αυτά να έχουν δώρα, έστω μικρότερα. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς Φρόιντ για να καταλάβει τι σημαίνει αυτή η χειρονομία για τις σχέσεις των παιδιών που σε λίγο θα γίνουν ενήλικες με το αίσθημα της στέρησης, με την πραγματικότητα, με τη δυνατότητα αναβολής της ευχαρίστησης και ποιο είναι το αποτέλεσμα. Το παιδί μπαίνει σε έναν κόσμο μάταιο, όπου πνίγεται αμέσως σε μία πληθώρα παιχνιδιών και σκουπιδοπροϊόντων και σκυλοβαριέται μέσα σε όλα αυτά: αναίσθητο στην ευχαρίστηση, αμάθητο στη ματαίωση, ναρκωμένο στον πόνο, σε έναν κόσμο που η μία ασημαντότητα αντικαθίσταται από άλλη.

Μόνο εξυμνώντας τον πυρετό σου μπορείς να βρεις τον εαυτό σου και να ζήσεις τη μοναδικότητά σου. Οπότε οι ευχές για την καινούργια χρονιά χρειάζεται να αναδιατυπωθούν κάπως έτσι: «Σου εύχομαι για αυτή τη χρονιά τόσα καλά όσα θα ευχόμουνα και για τον εαυτό μου και είθε να αντιμετωπίσεις (και να υπομείνεις) τον πόνο που θα σου δώσει την ευκαιρία να φύγεις από αυτή τη ζωή λιγότερο ανόητος από ό,τι ήρθες».

Πλάτων και δουλεία

ΕΑΝ κάποιος ερευνητής θελήσει να εκπονήσει μια μελέτη για την δουλεία στην αρχαία Αθήνα βασισμένος στη γραμματεία του 5ου και 4ου π. Χ. αιώνα, θα πρέπει οπωσδήποτε να μελετήσει και τον Πλάτωνα. Οι πληροφορίες που παραδίδει δεν είναι πολλές, είναι διάσπαρτες και περιστασιακές. Εάν ρίξετε ένα βλέφαρο στους Νόμους του (720 b-d, 776c-777e, 966b) θα το επιβεβαιώσετε. Είναι όμως πολύτιμες – δεν θα τις βρούμε σε άλλους συγγραφείς. Αυτή είναι η μία πλευρά του ζητήματος, με την οποία δεν θα ασχοληθούμε σήμερα. Υπάρχει όμως και άλλη μία, πιο σημαντική: επηρέασε η δουλεία τη σκέψη, τη φιλοσοφική εξέλιξη του Πλάτωνος;

Με αυτό το θέμα θα ασχοληθούμε σήμερα. Γνωρίζουμε ότι ο Πλάτων ήταν γόνος πλούσιας οικογένειας αριστοκρατών γαιοκτημόνων, δουλοκτητών. Ο ίδιος ήταν γαιοκτήμονας, όχι πολύ μεγάλος, και κάτοχος δούλων – η διαθήκη του είναι σαφής. Οι μαρτυρίες που διαθέτουμε, και που θα εξετάσουμε σήμερα, δεν αφήνουν κανένα απολύτως περιθώριο αμφιβολίας: η δουλεία επηρέασε τη σκέψη του Πλάτωνος καθοριστικά – ανατρέχει συχνά στη σχέση Κυρίου – δούλου, την οποία μεταχειρίζεται και μεταφορικά.

ΕΙΝΑΙ βέβαιο ότι η ιδανική του Πολιτεία του είναι μια δουλοκτητική κοινωνία. Η διαπίστωση αυτή περνάει απαρατήρητη. Διαθέτουμε μια σαφή και μια έμμεση μαρτυρία. Στο 433d της Πολιτείας επαναλαμβάνει άλλη μία φορά πως εννοεί τη δικαιοσύνη γράφοντας για άλλη μια φορά ότι τίποτα δεν συντελεί στην αρετή της πόλεως,δηλαδή τίποτα άλλο δεν εξασφαλίζει την αμεταβλησία της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης (αυτή είναι η πλατωνική δικαιοσύνη) από την προδιάθεση του παιδιού, της γυναίκας, του δούλου, του ελεύθερου, του τεχνίτη, του Κυρίου και του υποτελούς, του υπηκόου να κάνει ο καθένας τη δουλειά του και να μην ανακατεύεται σε πολλές δουλείες – να μη φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν, θα λέγαμε εμείς σήμερα. Ενώ στο 471c ο Σωκράτης λέει ότι του αρέσει η συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στους βαρβάρους, υπαινισσόμενος ότι η συμπεριφορά αυτή θα συνεχιστεί και όταν θα εγκαθιδρυθεί η ιδανική πόλις. Δεν υπάρχει καμιά απολύτως αμφιβολία για ποια συμπεριφορά πρόκειται: την υποδούλωση των αιχμαλώτων του πολέμου.

Ο Πλάτων ήταν αριστοκράτης, μέλος μιας πολύ μικρής μειονότητας αριστοκρατών της Αθήνας. Το έργο του μας βοηθάει να κατανοήσουμε την αντίληψη που είχε σχηματίσει για τους αριστοκράτες Κυρίους, και όλους τους υπόλοιπους, τους υποτελείς- ελεύθερους μικροκαλλιεργητές και ακτήμονες (θήτες) αλλά και τους δούλους. Ο Πλάτων διαπιστώνει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους Κυρίους και τους Υποτελείς: οι πρώτοι διαθέτουνλόγον, οι δεύτεροι δόξαν. Ο λόγος είναι η έλλογη σκέψη, είναι η μόνιμη γνώση, η αμετάβλητη· η δόξα είναι η γνώμη, η οποία κι αν ακόμα είναι αληθής έχει το μειονέκτημα ότι μεταβάλλεται. Αυτός που διαθέτει λόγον είναι ικανός να βρίσκεται σε άμεση σχέση με τα αμετάβλητα Είδη, όχι όμως κι αυτός που διαθέτει δόξαν. Μπορεί να κυβερνά μόνο αυτός που έχει λόγον διότι μόνο αυτός μπορεί να γνωρίζει την Ιδέα του Αγαθού, η οποία δεν είναι άλλη βέβαια από την Ιδέα της Ισχύος. Κατά συνέπεια, αυτός που διαθέτει δόξαν δεν μπορεί να άρχει, άρα είναι καταδικασμένος να είναι Υποτελής. Οι Κύριοι γνωρίζουν το καλό της πόλεως και με την πειθώ και τη βία το επιβάλλουν στους Υποτελείς, οι οποίοι αφού δεν διαθέτουν λόγον δεν μπορούν να το γνωρίζουν.

Αφού λοιπόν οι τελείως πεφωτισμένοι αριστοκράτες είναι ένα πολύ μικρό τμήμα του πληθυσμού και μόνο αυτοί διαθέτουν λόγον, μόνο αυτοί γνωρίζουν το Αγαθόν (με δικά μας λόγια, μόνο αυτοί διαθέτουν Ισχύ), μόνο αυτοί γνωρίζουν και το δικό τους καλό και το καλό της πόλεως, τότε όλοι οι άλλοι ελεύθεροι δεν μπορεί παρά, κατά κάποιο τρόπο, να είναι δούλοι! Τις λέξεις δουλεία και δουλεύειν ο Πλάτων τις μεταχειρίζεται με δύο σημασίες: αφενός με την πρωταρχική, γνωστή σημασία και αφετέρου με τη σημασία της υπακοής η οποία δεν αποσπάται με τη βία ή με την πειθώ αλλά είναι αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης εκ μέρους του ελεύθερου Υποτελούς ότι δεν μπορεί να ζει και να δρα μόνος του παρά μόνο με την καθοδήγηση του Κυρίου του. Με την υποταγή αυτή εξασφαλίζει αποτελεσματικότητα, καλή τύχη, υγεία και ως εκ τούτου δεν μπορεί παρά να είναι μια χαρούμενη, μια ευχάριστη υποταγή. Το γράφει με σαφήνεια στην Πολιτεία (590cd): σε αυτή την περίπτωση, σε αυτή την υποταγή, θα είμαστε όλοι, όσο γίνεται, όμοιοι και φίλοι (εις δύναμιν πάντες όμοιοι ώμεν και φίλοι. . .)

Η σχέση λοιπόν Κυρίου – δούλου είναι για τον Πλάτωνα το πρότυπο κάθε κοινωνικής και πολιτικής σχέσης. Θα εκθέσω μία μόνο μαρτυρία που είναι τόσο σαφής ώστε δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας. Στον διάλογος Πολιτικός (259bc) γράφει ότι η διακυβέρνηση είναι μία ενιαία επιστήμη, ταύτην δέ είτε βασιλικήν είτε πολιτικήν είτε οικονομικήν τις ονομάζει. Λίγο πιο πάνω διευκρινίζει ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως διαφορά μεταξύ μεγάλης κατοικίας (εννοεί με πολλούς δούλους) και μικρής πόλεως (μεγάλης σχήμα οικήσεως ή σμικράς αυ πόλεως όγκος μων τι προς αρχήν διοίσειν; Ουδέν.). Ο Πλάτων δεν πρωτοτυπεί – επαναλαμβάνει μια αριστοκρατική κοινοτοπία. Ο Ξενοφών επαναλαμβάνει σχεδόν τα ίδια λόγια (Απομνημονεύματα, ΙΙΙ, 4,12): η επιμέλεια του οίκου, των ιδιωτικών υποθέσεων, κατά το πλήθος (των Υποτελών) μόνο διαφέρει από την επιμέλεια των κοινών, κατά τα άλλα είναι όμοια. Εάν λοιπόν η σχέση Κυρίου- δούλου είναι η κυρίαρχη σχέση, σύμφωνα με τον Πλάτωνα αλλά και όλους τους αριστοκράτες, κι αν η σχέση αυτή είναι τελείως λογική και φυσική, τότε συνάγεται το συμπέρασμα ότι ηδημοκρατία είναι αφύσικη και παράλογη! Οι ένθερμοι υποστηρικτές της αθηναϊκήςδημοκρατίας (οι κλασικιστές του 19ου αιώνα και οι σύγχρονοι απόγονοί τους) δέχονται μεν ότι υπήρχε δουλεία αλλά δεν την λαμβάνουν υπόψη τους και πολύ στα σοβαρά, αγνοώντας πλήρως τη σχέση Κυρίου – δούλου που εμπότιζε όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Ο μεν Πλάτων υπερτονίζει τη σχέση Κυρίου – δούλου, οι δε υπέρμαχοι της δημοκρατίαςτην αποσιωπούν.

Η σχέση Κυρίου – δούλου έχει εμποτίσει τόσο βαθιά τη σκέψη του Πλάτωνος που θα την συναντήσουμε και σε άλλες πτυχές της σκέψης του – τη μεταφυσική, την ηθική και τη φυσιολογία. Πολύ συχνά ο Πλάτων γράφει ότι η ψυχή κυβερνά το σώμα όπως ο Κύριος τον δούλο. Θα παραθέσω ένα σαφές εδάφιο από τον Τίμαιον, το οποίο ο Βασίλης Κάλφας στη μετάφρασή του του γάμησε τη μάνα από τ΄ αφτιά και από τις μασχάλες. Γράφει λοιπόν ο Πλάτων (34c) ότι ο θεός, ο δημιουργός, ο τεχνίτης, έπλασε τη ψυχή πριν από το σώμαως δεσπότιν και άρξουσαν αρξομένου. Η ψυχή είναι δεσπότις και άρχων του αρχομένου σώματος, έχει μια σχέση με το σώμα σαν αυτή του δεσπότου (κυρίου [πότης] του οίκου [δεμ -], δηλαδή των δούλων του οίκου) προς τους δούλους του. Ο Βασίλης Κάλφας μεταφράζει (εκδ. Πόλις, σελ. 207) για να δεσπόζει και να διοικεί το σώμα!

Αν αφήσουμε τη μεταφυσική και τη φυσιολογία και πάμε στην κοσμολογία θα διαπιστώσουμε ότι και εδώ η ψυχή κυβερνά το σύμπαν όπως η ψυχή το σώμα, ο κύριος τους δούλους του και ο πολιτικός τους υπηκόους του. Η τάξη του σύμπαντος είναι η τάξη του σώματος, του οίκου, της πόλεως. Η τάξη αυτή, σε όλες της τις μορφές, είναι αποτέλεσμα της επιβολής του Κυρίου, με την πειθώ, κι αν αυτή είναι αναποτελεσματική, και με τη βία. Το καλύτερο είναι η πειθώ, μας λέει ο Πλάτων, και σε αυτήν καταφεύγει ο δημιουργός, ο σοφότατος των Κυρίων. Το βασικό του μέλημα είναι να πείσει την Ανάγκην, όπου Ανάγκη είναι η υλική αναγκαιότητα, κατά συνέπεια, είναι ταυτόσημη με τη δουλεία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Πλάτων στον Τίμαιο χαρακτηρίζει την Ανάγκην, την υλική αναγκαιότητα, δυο φορές ως υπηρέτρια (46c, 68e). Θα παραθέσω ένα εύγλωττο εδάφιο, σε ελεύθερη απόδοση, από τον Τίμαιον (48a) και θα τελειώσω για σήμερα:
Ο κόσμος στον οποίο ζούμε προήλθε από ανάμειξη της ανάγκης, της υλικής αναγκαιότητας, και του νου (μεμειγμένη γάρ ουν η τούδε του κόσμου γένεσις εξ ανάγκης τε και νου συστάσεως εγεννήθη· ). Είναι το αποτέλεσμα ενός πολέμου, στον οποίο ο νους νίκησε την ανάγκη πείθοντάς την βελτιώσει τα περισσότερα από αυτά που έχει πλάσει ο δημιουργός (νου δε ανάγκης άρχοντος τω πείθειν αυτήν των γιγνομένων τα πλείστα επί το βέλτιστον άγειν,). Και ό,τι έγινε, έγινε μόνο επειδή η ανάγκη ηττήθηκε από την λογική πειθώ (ταύτη κατά ταύτα τε δι΄ ανάγκης ηττωμένης υπό πειθούς έμφρονος ούτω κατ΄ αρχάς συνίστατο τόδε το παν.)

Άθικτοι, περήφανοι Άνθρωποι

Γενναιοδωρία είναι να δίνεις περισσότερα απ όσα μπορείς… Περηφάνια είναι να παίρνεις λιγότερα από αυτά που χρειάζεσαι…Είναι κάποιοι άνθρωποι που χαράζουν μια πορεία στην ζωή τους, επιμένοντας να ακολουθούν αξίες που μπορεί να μην εκτιμούνται πια .. κάποιοι μπορεί να τους βλέπουν «μικρούς», μα μέσα τους να ζηλεύουν την δύναμή που αυτοί δείχνουν. Σαν έναν Δον Κιχώτη που τολμά να τα βάζει με ανεμόμυλους ενώ αυτοί φοβούνται.

Άλλοι όμως, κρυφά τους θαυμάζουν, και τους θυμούνται για πάντα, ως φάρους που τους ενέπνευσαν, που δεν άφησαν τις ανθρώπινες αξίες να χαθούν όταν υπήρχε τρικυμία…Έλεγε κάποτε ένας τέτοιος «άθικτος» άνθρωπος, μάρτυρας σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, ότι ενώ προσπαθούσε να απεγκλωβίσει τον κόσμο από τα άμορφα σίδερα…κοίταξε για μια στιγμή γύρω του, είδε αρκετούς να παρακολουθούν διστακτικά… τον παραξένεψε γιατί απλά κοιτούσαν…ίσως να δίσταζαν, ίσως να «μάθαιναν» από το παράδειγμά του.. Μακάρι να ήταν αυτό…να «μάθαιναν»…Ο ίδιος ντρεπόταν που φαινόταν «ήρωας», δεν ήθελε να «ξεχωρίζει»… Μου είπε την φράση… «ίσως πρέπει να έχεις βιώσει τον ανθρώπινο πόνο, για να μπορείς να τον καταλάβεις και να θες να τον σταματήσεις, όπου υπάρχει…»

Οι περήφανοι άνθρωποι λοιπόν είναι αυτοί που δεν ζητούν χάρες για να διακριθούν, δεν θυσιάζουν τον εαυτό τους για να πάρουν εύκολα μία θέση που θα τους δώσει αξία, αναγνώριση των ικανοτήτων τους… Αντίθετα δίνουν οι ίδιοι αξία στην θέση που έχουν, όποια και αυτή να είναι, βοηθώντας τους γύρω τους… Οι τίτλοι ξέρουν, δεν δίνουν αξία. Αυτοί οι άνθρωποι βλέπουν «μέσα» στους ανθρώπους, τον πυρήνα τους, αυτός τους ενδιαφέρει.

Θέλουν ότι επιτυγχάνουν να οφείλεται στην αξία τους και μόνο και δεν τους ενδιαφέρει πόσο σπουδαίοι δείχνουν στους άλλους. Ξέρουν ότι μπορεί ποτέ να μην αναγνωριστεί το καλό που κάνουν, προσφέρουν για να βλέπουν το χαμόγελο στα πρόσωπα των άλλων, και συνήθως τους βρίσκεις μέσα στον «απλό» κόσμο…
Ένας από αυτούς τους ανθρώπους δούλευε υπάλληλος μεταμεσονύχτια βάρδια σε ένα περίπτερο. Μία σοκολάτα να έτρωγε, θα άφηνε τα χρήματα στο ταμείο…Οι γνώσεις του πολλές, γενικές όχι εξειδικευμένες, καλύτερες από σαράντα πτυχία. Πάντα με το χαμόγελο, παρότι δεν προλάβαινε να δει το παιδί του… Κι ο κόσμος έκανε ουρά για να μιλήσει μαζί του όταν, νιώθοντας μοναξιά, έβγαινε να αγοράσει κάτι, ζητώντας ουσιαστικά, άνθρωπο για να μιλήσει… Κι εκείνος, αν και είχε κιβώτια να τακτοποιήσει, ντρεπόταν πάντα να τους διακόψει ενώ του μιλούσαν…

Έχουν δοκιμαστεί καιρό στα δύσκολα αυτοί οι άνθρωποι, μπορεί μέσα στην οικογένειά τους, μπορεί πιο μετά στη ζωή… Μπορεί να στηρίχτηκαν κι αυτοί από κάποιον Δον Κιχώτη να παλέψουν, και μετά αυτός έγινε το πρότυπό τους στη ζωή… Γι αυτό και ζητάνε πολύ λίγα για να περάσουν καλά στη ζωή, ανθρώπινα πράγματα, όχι υλικά, μια Δουλτσινέα ίσως…

Έχουν ισχυρή αυτοεκτίμηση γιατί δεν μετράνε τον εαυτό τους και τους άλλους με το τι έχουν στην τσέπη, μα συγκρίνονται με το χειρότερο, και νιώθουν πάντα πολύ πλούσιοι…

Κι έτσι αντέχουν πολύ καιρό σε κακουχίες γιατί είναι ολιγαρκείς, κι έτσι, πάντα ελεύθεροι στην σκέψη… Είναι πάντα ελεύθεροι γιατί δεν ασχολούνται με το τι θα μπορούσαν να κατέχουν… Αυτό τους δίνει ένα εντυπωσιακό πείσμα να παλεύουν για την αξιοπρέπεια, την δική τους ή των άλλων.

Οι άθικτοι άνθρωποι λοιπόν είναι θεματοφύλακες ιδεών και ιδανικών, ακόμη και όταν αυτά κατακτηθούν, και πολλοί τα ξεχάσουν γιατί τα νόμισαν δεδομένα…Στους δύσκολους καιρούς θα είναι εκεί όταν χρειαστεί να τα ξαναθυμίσουν…και θα ξεκινήσουν πρώτοι για τους ανεμόμυλους…

Πως μπορούμε ν' αντιμετωπίσουμε την Ανηδονία;

Κατά τη διάρκεια της συμβίωσης τους, πολλά ζευγάρια αντιμετωπίζουν κάποιες σεξουαλικές δυσλειτουργίες, μεταξύ των οποίων είναι και η Ανηδονία. Σύμφωνα με έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι πολλές φορές η κατάθλιψη σχετίζεται με το φαινόμενο της σεξουαλικής ανηδονίας.

Η ανηδονία είναι η κατάσταση που βιώνει ένα άτομο, όπου τίποτα δεν το ευχαριστεί, ούτε του προκαλεί ψυχική ευφορία και ικανοποίηση. Στην σεξουαλική του ζωή το άτομο αυτό σχεδόν πάντα βιώνει σεξουαλική ανηδονία. Δηλ. δεν μπορεί να βιώσει ευχαρίστηση κατά την σεξουαλική πράξη σε επίπεδο ψυχολογικό ή σωματικό ή και τα δυο.

Συνήθως σε μια τέτοια κατάσταση, το ζευγάρι επικεντρώνεται κυρίως στη σεξουαλική δυσλειτουργία, μη λαμβάνοντας υπόψιν το ψυχολογικό κομμάτι.

Από θεραπευτικής προσέγγισης θεωρείται ως αποτελεσματικότερο ν' αντιμετωπιστεί πρωταρχικά η κατάθλιψη και σε δεύτερη φάση να εστιασθούμε στην σεξουαλική ανηδονία. Οι λόγοι είναι οι εξής:

-Πιο συχνά η κατάθλιψη οδηγεί σε σεξουαλική ανηδονία παρά η σεξουαλική ανηδονια σε κατάθλιψη

     - Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις ατόμων που θεραπεύοντας πρώτα την σεξουαλική ανηδονια να θεραπευτεί και η κατάθλιψη. Συνήθως όταν αντιμετωπίσουμε τα καταθλιπτικά συναισθήματα εμφανίζεται και η σεξουαλική ενεργητικότητα.

- Με έρευνες έχει αποδειχτεί ότι κάποια αντικαταθλιπτικά σκευάσματα σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την απώλεια σεξουαλικής ευχαρίστησης. Μια αλλαγή της φαρμακευτική αγωγής, ίσως ν' άλλάξει τη διάθεση .

- Τέλος ειδικά για τη γυναίκα που βρίσκεται σε κατάσταση λοχείας, υπάρχει περίπτωση να εμφανίζει μαζί κατάθλιψη και σεξουαλική ανηδονια. Καλό είναι να περιμένει να περάσουν τουλάχιστον 6 μήνες, πριν θεωρηθεί πρόβλημα.

Ο/Η σύντροφος σαφώς και μπορεί να βοηθήσει, όπως παρακάτω:

Ενισχύοντας τη συντροφικότητα

Επειδή είναι και για τους δύο (ζευγάρι) μια πραγματικά δύσκολη κατάσταση, είναι απαραίτητο ο/η σύζυγος που δεν έχει το ''πρόβλημα'' να προσπαθήσει να ελέγξει το θυμό του/της και να αποφεύγει οποιαδήποτε παρόρμηση για επίκριση και παράπονα. Είναι πολύ άσχημο να χαρακτηρίζει το ταίρι του 'προβληματικό'. Πάντα βοηθάει να αναφέρεται στην κατάσταση αυτή ως 'το πρόβλημα μας'.
Με αυτό τον τρόπο τονίζει και ενισχύει την συντροφικότητα στη σχέση τους και βοηθά το σύντροφο του/της να κατανοήσει ότι είναι ''σύμμαχοι'' και ''συνοδοιπόροι'' σε αυτή τη δύσκολη - και για τους δύο τους- στιγμή.
Η αποφυγή λεκτικών αντιπαραθέσεων βοηθάει ούτως ώστε το πρόβλημα να μη διαιωνίζεται. Σαφώς και χρειάζεται βοήθεια από ειδικό για υποστήριξη που όμως η παρουσία στη θεραπεία ή η συνεργασία και του άλλου συντρόφου με τον ειδικό, θεωρείται επιβεβλημένη και άκρως βοηθητική. Να θυμόμαστε ότι ποτέ δεν αφήνουμε το/τη σύντροφό μας μόνο/η σε μια τέτοια κατάσταση.

Δίνοντας ενσυναίσθηση

Είναι λογικό και ανθρώπινο να μην αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι σε τι ψυχολογική κατάσταση μπορεί να βρίσκεται ένας άνθρωπος. Ακόμη και ο/η σύντροφό τους. Αν προσπαθήσουμε όμως, έχοντας ως κυρίαρχο τοσυναίσθημα της Αγάπης, μπορούμε να ''νοιώσουμε'' σε ένα μεγάλο ποσοστό τον/την σύντροφο μας στο τι αισθάνεται.

Είναι δύσκολο, αλλά αν πραγματικά μας ενδιαφέρει ο/η σύντροφός μας, θα αισθανθεί ότι τον/την ''νιώθουμε 'και ότι αποδεχόμαστε με ευσπλαχνία και κατανόηση αυτή την κατάσταση.

Με αυτή τη στάση μας ενισχύουμε το κίνητρο που έχει ο/η σύντροφός μας, να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει αυτό που βιώνει. Πάντα η επαφή με κάποιον ψυχολόγο ή ψυχίατρο, βοηθάει και τη δική μας ψυχολογία και μας ενισχύει στην συμπαράσταση του συντρόφου μας.

Μην ξεχνάμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας.

Στην δύσκολη προσπάθεια να υποστηρίξουμε το σύντροφο μας, μην ξεχνάμε και τη φροντίδα προς τον εαυτό μας, γιατί αν δεν είμαστε εμείς ''καλά'', δεν θα είμαστε σε θέση να προσφέρουμε βοήθεια.
Να το έχουμε υπόψιν μας ότι θα χρειαστούμε κι εμείς κάποια ενίσχυση και υποστήριξη από κάποιον ειδικό, γιατί μια τέτοια κατάσταση απαιτεί ψυχικά αποθέματα και ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης του ατόμου που τις βιώνει και καλό θα είναι να μην στερήσουμε από τον εαυτό μας, μια οργανωμένη και επιστημονική βοήθεια.

Θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους – αντιμετωπίζοντας την πραγματικότητα

Οι καταστάσεις αυτές απαιτούν χρόνο και υπομονή. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές σε ότι και να μας συμβαίνει. Με μια μοναδική συνάντηση με κάποιον ειδικό είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να εξαλειφθεί το πρόβλημα.

    Από έρευνες που έχουν γίνει, σε πολλά ζευγάρια, διαπιστώθηκε ότι το συγκεκριμένο ''πρόβλημα´' είχε σταθεί ως αφορμή για την εμφάνιση και άλλων δυσλειτουργιών, μέσα στο ζευγάρι. (Δυσλειτουργικά σχήματα).

Και βεβαίως αντιμετωπίζοντας το ''πρόβλημα'', επεξεργάστηκαν και άλλα θέματα που τους απασχολούσαν, μέσα στη σχέση τους. (Θεραπεία Ζεύγους).

   Πολλές φορές, - εκτιμώ πως το έχουμε διαπιστώσει πολλοί εξ ημών- μια άσχημη κατάσταση γίνεται αφορμή για να έχουμε ένα θετικό αποτέλεσμα, σε άλλες καταστάσεις που μάλλον τις είχαμε υποψιαστεί, αλλά ίσως δεν θέλαμε να τις παραδεχτούμε.

   Αν είμαστε ρεαλιστές και ''ανοικτοί'' στις εμπειρίες της ζωής,και έχουμε την ταπεινότητα και το θάρρος να παραδεχόμαστε ότι μας αναλογεί (ειδικά τις άσχημες πλευρές του εαυτού μας και τις πράξεις μας), όλα μπορούν να ξεπεραστούν.

Να είστε όλοι/ες πάντα υγιείς και χαρούμενοι!!!

Το χρωματιστό ποτάμι Caño Cristales στην Κολομβία

Το εκπληκτικό ποτάμι Caño Cristales στην Κολομβία διαθέτει μια σπάνια ποικιλία πετρωμάτων, μερικά από τα οποία είναι τα αρχαιότερο στον κόσμο. Κάθε χρόνο, από τις αρχές Ιουλίου μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου, ο μοναδικός συνδυασμός της τοπικής χλωρίδας και διαφόρων ορυκτών δημιουργούν ένα συνδυασμό χρωμάτων που είναι μοναδικό στον κόσμο.

 

Ορχιδέα παράγει ανθρώπινες οσμές για να έλκει κουνούπια!

Οι ορχιδέες είναι πραγματικοί μάστορες της παραπλάνησης, με πολλά είδη να μοιάζουν και να μυρίζουν σαν θηλυκά έντομα για να προσελκύουν ερωτοχτυπημένους επικονιαστές. Όπως φαίνεται όμως υπάρχει και ένα είδος που δεν μιμείται έντομα αλλά τον άνθρωπο. Αμερικανοί βιολόγοι αναφέρουν ότι η ορχιδέα Platanthera obtusata, είδος που φύεται σε βάλτους της Βορείου Αμερικής, απελευθερώνει στον αέρα ουσίες που υπάρχουν στην ανθρώπινη μυρωδιά.

Προσελκύει έτσι κουνούπια, τα οποία μεταφέρουν γύρη από λουλούδι σε λουλούδι και επικονιάζουν την πονηρή ορχιδέα.Οι ερευνη τές κάλυψαν άνθη της ορχιδέας με αεροστεγείς σακούλες, συνέλεξαν τα τα χημικά που εκπέμπονται και τα ανέλυσαν με τις τεχνικές της αέριας χρωματογραφίας και της φασματοσκοπίας μάζας. Εκτός από ουσίες που υπάρχουν και σε άλλα άνθη, η ανάλυση αποκάλυψε ορισμένα χημικά που έχουν ανιχνευθεί και στον ανθρώπινο ιδρώτα, αναφέρει ο δικτυακός τόπος της επιθεώρησης «Science».

Η «ανθρώπινη μυρωδιά» της ορχιδέας μόλις που διακρίνεται από την ανθρώπινη μύτη, φαίνεται όμως ότι ανοίγει την όρεξη στα κουνούπια: εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι η έκθεση των εντόμων στη μυρωδιά πυροδοτεί ηλεκτρική δραστηριότητα στις νευρικές απολήξεις των κεραιών τους, ανακοίνωσαν οι ερευνητές σε συνέδριο Συγκριτικής Βιολογίας στο Όρεγκον. Η ερευνητική ομάδα πραγματοποιεί τώρα συμπεριφορικές μελέτες για να επιβεβαιώσει τα ευρήματα και να ανακαλύψει χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται ως δόλωμα σε εντομοπαγίδες.

Ζήσε σαν Κατεργάρης

Ασε το Χάος να Βάλει Τάξη!

Λένε ότι το μέλλον και το παρόν ενός ανθρώπου εξαρτάται από αυτές τις μικρές αρχές που ακολουθεί, με σύνεση, επιμονή κι επανάληψη. Αυτός είναι ένας οδηγός καθημερινής επιβίωσης στην ζούγκλα των τσιμεντουπόλεων που το ανθρώπινο ζώο με έπαρση κι εγωπάθεια αποκαλεί «πολιτισμένη ζωή» Είναι ένας χρήσιμος οδηγός επιβίωσης και συμβίωσης με τους άλλους και με τον εαυτό. Ακολουθήστε τον για ψυχαγωγία και καλή διάθεση γιατί μόνο έτσι αξίζει να ζει ο άνθρωπος την ζωή του. Με ΧΑΡΑ και ΠΑΘΟΣ

Οι αρχές ζωής του Κατεργάρη
*Μόνον οι ηλίθιοι δεν νοιάζονται για την επιτυχία
*Η Ανάγκη καταρρίπτει όλους τους νόμους. Φρόντισε να ιεραρχήσεις τις ανάγκες σου
*Αν δεν έχεις εντοπίσει το κορόιδο στον περίγυρο σου, τότε είσαι εσύ.
*Μια πόρνη μοναχή που διώχτηκε, πάντα βρίζει το μοναστήρι της
*Πολλά λόγια πολλά ψέματα και μπορείς να σβήσεις μια φωτιά, αλλά όχι τον καπνό της
*Μόλις 1 γραμμάριο τύχης είναι σημαντικότερο απ’ όλη την σοφία και τον πλούτο. Σκέψου τον Τιτανικό.
*Το αρκετό δεν είναι τα πάντα, είναι απλώς αρκετό
*Αν είσαι το αμόνι κάνε υπομονή, αν είσαι το σφυρί χτύπα. Αυτές οι καταστάσεις εναλλάσσονται στο χαοτικό σύμπαν που βρισκόμαστε, όμως πρόσεξε μην κάνεις το αντίθετο.
*Να σφίγγεις με σθένος [όχι δυνατά] το χέρι αυτού που χαιρετάς.
*Η λάθος επιλογή για το μυαλό είναι η σωστή για την καρδιά και τούμπαλιν.
*Δεν είναι απαραίτητο να διαλέγεις τους φίλους, είναι όμως σοφία να διαλέγεις τους εχθρούς σου
*Ποτέ μην κάνεις εχθρό χωρίς λόγο, ούτε και φίλο
*Όποιος χτυπάει πρώτος χτυπάει και τελευταίος. Φρόντισε να είσαι ΕΣΥ αυτός
*Μην δένεις έναν σκύλο με λουκάνικο
*Να κοιτάζεις τους ανθρώπους στα μάτια, ευθυτενώς κι όχι επιθετικά.
*Τραγούδα με χαρά στο ντους.
*Οι συμφωνίες γίνονται για να σπάνε.
*Τα εύκολα λεφτά είναι 3 φορές πιο γλυκά απ’ αυτά που ‘βγαλες με τον ιδρώτα σου, αλλά απ’ την πολύ γλύκα κινδυνεύεις από ζάχαρο.
*Αγόρασε ένα μεγάλο, καλής ποιότητας στερεοφωνικό για το σπίτι και χρησιμοποίησε το.
*Σε μια διαμάχη όρμησε πρώτος κι όρμησε σκληρά. Αμα πετύχεις την καλή λαβή τότε βγάλε τον αντίπαλο νοκ-αουτ
*Να κρατάς μυστικά, ειδικά τα μυστικά σημαντικών ανθρώπων. Όταν γίνεις κι εσύ σημαντικός θα καταλάβεις αυτή την αξία
*Ποτέ μην εγκαταλείπεις, θαύματα συμβαίνουν καθημερινά, ειδικά όταν δεν τα περιμένει κανείς.
*Να αποδέχεσαι με χαρά ένα τεντωμένο χέρι. Ο αετός δεν πειράζει τις μύγες.
*Να είσαι γενναίος. Ακόμα κι αν δεν είσαι, προσποιήσου ότι είσαι. Κανείς δεν μπορεί να δει τη διαφορά.
*Σφύριξε ξέγνοιαστος, ειδικά όταν υπάρχουν δυσκολίες
*Απόφυγε κριτικά, σαρκαστικά, πικρόχολα σχόλια προς τους άλλους.
*Επέλεξε τον σύντροφο της ζωής σου προσεκτικά. Από αυτή σου την απόφαση θα εξαρτηθεί το 90% της ευτυχίας ή της δυστυχίας σου.
*Να κάνεις καλές πράξεις και να μην το φωνάζεις.
*Να δανείζεις μόνο τα βιβλία που δεν πρόκειται να ξαναδιαβάσεις ποτέ και ποτέ ΠΟΤΕ ΠΟΤΕ τα σημαντικά.
*Μην στερήσεις ποτέ από κάποιον την ελπίδα. Ίσως αυτή να είναι το μόνο που του έχει απομείνει.
*Όταν παίζεις παιχνίδια με παιδιά, άφησε τα να κερδίζουν, με τέχνη.
*Δώσε στους ανθρώπους και μια δεύτερη ευκαιρία. Αλλά ποτέ τρίτη.
*Από τους 15 κόλακες οι 20 είναι ψεύτες
*Να είσαι ρομαντικός αλλά όχι συναισθηματικός. Οι συναισθηματισμοί είναι για τους μαλάκες
*Γίνε ο πιο αισιόδοξος κι ο πιο ενθουσιώδης άνθρωπος που γνωρίζεις.
*Χαλάρωσε. Χαλάρωσε. Εκτός από θέματα που αφορούν σοβαρά προβλήματα υγείας, τίποτα δεν είναι τόσο σημαντικό όσο νομίζεις και πολλές φορές ούτε κι αυτά.
*Μην αφήνεις το τηλέφωνο να διακόπτει σημαντικές στιγμές. Το τηλέφωνο υπάρχει για να εξυπηρετεί εσένα κι όχι αυτόν που σε καλεί.
*Να μάθεις να χάνεις αλλά να μάθεις και να κερδίζεις.
*Να ξέρεις την διαφορά του “παίζω για να κερδίσω” από το “παίζω για διασκέδαση”
*Σκέψου το δύο φορές πριν επιβαρύνεις κάποιος με το μυστικό σου.
*Όταν κάποιος σε αγκαλιάζει, άφησε τον να φύγει πρώτος.
*Να έχεις ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΩ σου. Πολλοί έχουν πετύχει περισσότερα από εσένα πριν καν γεννηθείς.
*Κράτησε τη ζωή σου απλή, μην έχεις εξαρτήσεις.
*Να γνωρίζεις πως ότι εμπίπτει στον «κοινό νου» είναι πάντα λάθος
*Ο αντίπαλος σου δεν είναι ποτέ τόσο δυνατός όσο φαντάζεσαι. Ούτε κι εσύ είσαι.
*Μην κλείνεις το τηλέφωνο πριν το κλείσει ο απέναντι.
*Να προσέχεις πολύ αυτούς που δεν έχουν να χάσουν τίποτα.
*Μην γκρεμίζεις γέφυρες. Θα εκπλαγείς πόσες φορές πρέπει να διασχίσεις το ίδιο ποτάμι.
*Ζήσε τη ζωή σου έτσι, ώστε στο τέλος να πεις: «Δεν μετανιώνω για τίποτα».
*Να είσαι τολμηρός και θαρραλέος. Όταν κοιτάς πίσω στη ζωή, μετανιώνεις για τα πράγματα που δεν έκανες και όχι για αυτά που έκανες.
*Ποτέ μην χάνεις την ευκαιρία να πεις σε κάποιον ότι τον αγαπάς και τον αγαπάς ΜΟΝΟΝ ΑΝ ΤΟΝ ΘΑΥΜΑΖΕΙΣ.
*Να θυμάσαι ότι κανείς δεν τα καταφέρνει ποτέ μόνος του. Θυμήσου να πεις «Ευχαριστώ» σε αυτούς που σε βοήθησαν.
*Πάρε τον έλεγχο της συμπεριφοράς σου. Μην αφήνεις άλλους να το κάνουν για σένα.
*Μην κουράζεσαι να κόψεις τα αχλάδια, άστα θα πέσουν μόνα τους
*Να επισκέπτεσαι φίλους και συγγενείς που βρίσκονται στο νοσοκομείο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μείνεις μαζί τους για λίγα λεπτά.
*Ξεκίνα τη μέρα ακούγοντας μερικά από τα αγαπημένα τραγούδια και συνέχισε έτσι.
*Που και που στη ζωή, να ακολουθείς την ωραιότερη διαδρομή κι όχι την πιο σύντομη.
*Να στέλνεις πολλές ευχετήριες κάρτες την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Γράψε σε κάθε κάρτα: «Κάποιος που πιστεύει ότι είσαι καταπληκτική».
*Να απαντάς στο τηλέφωνο με φωνή γεμάτη ενθουσιασμό κι ενέργεια.
*Ιεράρχησε τις προτεραιότητες σου. Αν βρεθείς να κολυμπάς σε μια λίμνη με κροκόδειλους, πρώτη σου προτεραιότητα: αποξήρανε την λίμνη.
*Να ‘χεις πάντα ένα σημειωματάριο και ένα μολύβι στο κομοδίνο δίπλα στο κρεβάτι. Οι καλές ιδέες συνήθως σε επισκέπτονται τα ξημερώματα.
*Να μιλάς με σεβασμό σ’ όσους εργάζονται για να ζήσουν. Ανεξάρτητα από το πόσο ασήμαντη σας φαίνεται η δουλειά τους.
*Στείλτε στην αγαπημένη σου λουλούδια. Θα σκεφτείς έναν καλό λόγο αργότερα.
*Υπάρχουν πάνω από 2.598.960 συνδυασμοί στο πόκερ, αλλά εσύ έχεις κάθε φορά μόνον έναν. Το ωραίο είναι ότι δεν χρειάζεσαι τον καλύτερο συνδυασμό για να κερδίσεις.
*Φτιάξε τη μέρα του αγνώστου που οδηγεί το αυτοκίνητο πίσω σου, πληρώνοντας και τα δικά του διόδια.
*Γίνε ο ήρωας κάποιου.
*Αν αφήσεις τους άλλους (εχθρούς και φίλους) να σκεφτούν ότι είστε ίσια κι όμοια, σύντομα θα σκεφτούν ότι είναι ανώτεροι σου. Κράτα τον καθένα στην θέση που του αξίζει.
*Μάθε την άποψη του «κοινού νου» σχετικά μ’ ένα πρόβλημα και μετά ξέχασε την
*Να υπομένεις τους ηλίθιους, μερικές φορές είναι χρήσιμοι, αλλά ΠΟΤΕ μην διαφωνείς μαζί τους.
*Να παντρευτείς από αγάπη κι αμοιβαία ιδιοτέλεια.
*Όσοι έχουν κλειστά τα μάτια δεν σημαίνει ότι κοιμούνται
*Υπομονή 1 λεπτού ισούται με ησυχία για πολλά χρόνια
*Μέτρησε και γράψε όλα αυτά για τα οποία είσαι χαρούμενος. Είναι πιο πολύτιμα και περισσότερα από αυτά που σε στεναχωρούν.
*Πες έναν καλό λόγο για το φαγητό όταν είσαι καλεσμένος στο σπίτι κάποιου.
*Χαιρέτισε χαμογελαστός τα παιδιά που περνούν με το σχολικό λεωφορείο.
*Να θυμάσαι ότι το 80% της επιτυχίας σε οποιαδήποτε εργασία, βασίζεται στην ικανότητά να συναναστρέφεσαι με τους ανθρώπους και στην σωστή ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ.
*Μην έχεις αυταπάτες ότι η ζωή είναι δίκαιη ή λογική, δεν είναι.
*Αν έχεις μπόλικο χρόνο στην διάθεση σου, ποτέ δεν θα καταφέρεις τίποτε σημαντικό
*Μάθε να προσφέρεις χωρίς να περιμένεις ανταπόδοση
*Τα μεγάλα τύμπανα ακούγονται καλά μόνο από μακριά.
*Αν πρέπει να τα βάλεις με κάποιον όταν είσαι θυμωμένος, σε καμία περίπτωση μην τα βάλεις με τον εαυτό σου.
Όταν θυμώνεις κλείσε το στόμα κι άνοιξε τα μάτια και τ’ αυτιά
*Να αναλαμβάνεις την ΕΥΘΥΝΗ της ζωής σου και να θυμάσαι πως ακόμη και τα ποντίκια έχουν στην φωλιά τους τρεις εξόδους διαφυγής.
*Να ΣΕΒΕΣΑΙ τους πάντες και τα πάντα ακόμη κι αυτούς που δεν το αξίζουν, ειδικά αυτούς.
*Μην επιτρέπεις σε όποιους δεν ΘΑΥΜΑΖΕΙΣ να ‘χουν λόγο στην ζωή σου.
*Μην προσπαθείς ν’ αλλάξεις τους άλλους, απλώς μάθε να τους ελέγχεις.
*Μάθε να λες, «δεν ξέρω», «ΟΧΙ», «δεν με νοιάζει» και να τα εννοείς
*Να θαυμάζεις και να φροντίζεις τον εαυτό σου και τις δυνατότητες του, μην περιμένεις να το κάνουν οι άλλοι για λογαριασμό σου
*Αν δεν μπορείς να είσαι ο νικητής κάνε στον εχθρό σου την νίκη του ανυπόφορη.
*Να θυμάσαι: Κανένας δεν πεθαίνει δυό φορές και το ψάρι φτάνει στο τηγάνι επειδή ανοίγει το στόμα του.

Ύλη: Το φάντασμα της ανθρώπινης αυταπάτης

Από τα παιδικά μας χρόνια, πολλές φορές, η κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε και αποκτούμε εμπειρίες, δημιουργεί μέσα μας ένα πλήθος εννοιών και πεποιθήσεων τις οποίες δεν μπορούμε να ορίσουμε επακριβώς και να αποδείξουμε με ένα χειροπιαστό και πρακτικό τρόπο αλλά απλά τις καταλαβαίνουμε διαισθητικά.
Κάποια από τα διαισθητικά αυτά υπονοούμενα αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ένας πολιτισμός αντιλαμβάνεται κάποιες θεμελιώδεις επιστημονικές έννοιες.

Μέσα σ’ αυτές τις έννοιες συγκαταλέγεται και η έννοια της ύλης η οποία ναι μεν είναι διαισθητικά παρούσα παντού γύρω μας, αλλά ωστόσο κανένας μέχρι σήμερα δεν μπόρεσε να της δώσει έναν επιστημονικά αντικειμενικό ορισμό.
Όπως λέει και ο καθηγητής φιλοσοφίας Ευτύχης Μπιτσάκης: «H έννοια της ύλης είναι ένα φιλοσοφικό κατηγόρημα και όχι κάτι χειροπιαστό και αντικειμενικά προσδιορισμένο».
Και όμως πάνω σ’ αυτή την μη αντικειμενικά προσδιορισμένη έννοια δομήθηκαν οι θετικές επιστήμες.
Όπως είναι φυσικό λοιπόν αν οι απόψεις μας για το τι είναι ύλη αλλάξουν, θα αλλάξει συγχρόνως ολόκληρο το οικοδόμημα των θετικών επιστημών.
Αυτή η μεγάλη αλλαγή της επιστημονικής άποψης μας για το τι είναι ύλη έχει συντελεστεί και πάνω σ’ αυτή τη νέα αντίληψη για το τι είναι ύλη έχει στηριχτεί η μεγάλη επιστημονική επανάσταση του 20ου αιώνα. Μια επανάσταση που όταν γίνει γνωστή στο ευρύτερο κοινό είναι σίγουρο ότι θα ανατρέψει την σημερινή κλασική «Ανθρώπινη κοινή λογική».
Ας δούμε λοιπόν τι είναι αυτό που η ψευδαίσθηση των ανθρώπινων αισθήσεών μας ονομάζει και αντιλαμβάνεται ως ύλη.

Η κλασσική έννοια της Ύλης
Αρχικά η αντίληψη μας για το τι είναι ύλη υπήρξε πολύ πρακτική, εφόσον με τον όρο αυτόν περιγράφονταν τα φυσικά αντικείμενα τα οποία είχαν την δυνατότητα να τα επεξεργάζονται οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες.
Ύλη ήταν αυτό που μπορούσα να βλέπω, να ακουμπάω, να σμιλεύω και να χρησιμοποιώ για τις καθημερινές μου ανάγκες.
Ύλη ήταν ένα βουνό, ένα λουλούδι, ένα τραπέζι, ένα σύννεφο, το σώμα ενός ανθρώπου, το νερό που κυλάει στο ποτάμι.
Μπορούσαμε να υποδείξουμε άπειρα υλικά αντικείμενα και να συμφωνήσουμε όλοι για την υλικότητά τους όμως λίγοι συνειδητοποιούσαν ότι κανένας δεν μπορούσε να δώσει έναν αντικειμενικό ορισμό του τι είναι ύλη.
Η ύλη είχε γνωστές και υπολογιζόμενες ιδιότητες, είχε όρια καθορισμένα, χρώμα, βάρος, σκληρότητα δεν είχε όμως έναν επιστημονικά αντικειμενικό ορισμό. Οριζόταν μόνο έμμεσα μέσω των ιδιοτήτων που γίνονταν αντιληπτές από τις ανθρώπινες αισθήσεις και τα όργανα μέτρησης.
Με βάση αυτές τις αντιλήψεις συγκροτήθηκε το οικοδόμημα των θετικών επιστημών στη δύση αλλά και ένα σύνολο φιλοσοφικών ρευμάτων τα οποία με ένα κοινό όνομα ονομάζουμε υλιστικά.
Ολόκληρο δηλαδή το οικοδόμημα της επιστήμης και της τεχνολογίας στηρίχθηκε πάνω σε ένα φιλοσοφικό κατηγόρημα και όχι σε κάτι πρακτικά καθορισμένο.
Έτσι η ύλη αποτέλεσε μία από τις πιο θεμελιώδεις έννοιες του Διαλεκτικού Yλισμού, του φιλοσοφικού συστήματος που θεμελίωσε ο Kάρολος Mαρξ.
H ύλη στον Mαρξισμό αντιπροσωπεύει την αντικειμενική πραγματικότητα, η οποία είναι διάφορη και ανεξάρτητη από την ανθρώπινη συνείδηση.

Η Ύλη της Ατομικής Φυσικής και των Στοιχειωδών Σωματιδίων
Οι ιδέες για το τι είναι ύλη άλλαξαν ριζικά τον εικοστό αιώνα μετά την ανάπτυξη της ατομικής φυσικής και της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων.
Ήταν η εποχή που μάθαμε ότι αυτό που ονομάζαμε ύλη, δεν είναι συνεχές, αλλά αποτελείται από επιμέρους δομικά συστατικά, τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια και τα νετρόνια.
Mε την πάροδο όμως του χρόνου ανακαλύφθηκε ότι οι δομικοί λίθοι του υλικού κόσμου δεν ήταν τα πρωτόνια ή τα νετρόνια.
Ως βάση της δημιουργίας των υποατομικών συστατικών μπορούσαμε να διακρίνουμε νέες ομάδες μικρότερων σωματιδίων, που ονομάστηκαν στοιχειώδη σωμάτια.
Τα στοιχειώδη αυτά σωμάτια ονομάστηκαν φερμιόνια και χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες τα κουάρκς και τα λεπτόνια.
Tα κουάρκς είναι έξι τον αριθμό και φέρουν τις ονομασίες: «επάνω, κάτω, γοητευτικό ή μαγευτικό, παράξενο (ή παράδοξο), κορυφή ή αληθινό, πυθμένας ή όμορφο».
Tα έξι λεπτόνια φέρουν τις ονομασίες ηλεκτρόνιο, νετρίνο ηλεκτρονίου ή ηλεκτρονικό νετρίνο, μιόνιο, νετρίνο μιονίου ή μιονικό νετρίνο, ταυ ή τ-λεπτόνιο και τ-νετρίνο ή νετρίνο ταυ.
Σήμερα πλέον διατυπώνεται η άποψη ότι δεν έχουμε φτάσει ακόμα στην ουσιαστική δομική ρίζα της ύλης και ότι και τα στοιχειώδη σωμάτια θα πρέπει και αυτά να δημιουργούνται από ένα άγνωστο ακόμα πρωταρχικό και μοναδικό δομικό συστατικό, το οποίο ίσως είναι η βάση της συμπαντικής δημιουργίας
Αυτό το οποίο θα πρέπει να σημειώσουμε είναι το γεγονός ότι τελικά τα στοιχειώδη σωμάτια δεν είναι τίποτα άλλο από ρεύματα ενέργειας το οποίο ξεχύνεται έξω και πέρα από αυτό που ονομάζουμε αισθητό όριο των αντικειμένων.

Η Ύλη στη Θεωρία της Σχετικότητας
Η Θεωρία της Σχετικότητας έφερε μιαν επανάσταση στις ιδέες μας για το τι είναι ύλη.
H ύλη πλέον σύμφωνα με πολλούς ερευνητές είναι ένα πύκνωμα κάποιου ενεργειακού ρεύματος, ως εκ τούτου αποτελεί μια μορφή ενέργειας.
Στο πλαίσιο του χωρόχρονου του Aϊνστάιν η ύλη δεν αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα, αλλά είναι απλώς μια ιδιομορφία του πεδίου. Ειδικότερα η πυκνότητα κάθε υλικού ταυτίζεται ως έννοια με μια καμπυλότητα του μαθηματικού χώρου, και εκφράζεται με έναν καθαρό αριθμό, έναν αριθμό δηλαδή χωρίς μονάδες μέτρησης.
Έτσι το στοιχειώδες σωμάτιο για τον σπουδαίο φυσικό είναι ένα είδος στροβίλου, που μεταδίδεται μέσα στο πεδίο και έχει την ιδιότητα κάτω από κάποιες συνθήκες να αυξάνει η να μειώνει την ταχύτητα στροβιλισμού του. Επειδή όμως η έννοια της ταχύτητας συνδέεται άμεσα με την έννοια της καμπυλότητας, η μεταβολή του στροβιλισμού δεν αποτελεί παρα μια μεταβολή της καμπυλότητας του χώρου.
Το σωματίδιο στρόβιλος θα πρέπει να παρουσιάζει σφαιρική συμμετρία. Ουσιαστικά μιλάμε για έναν τετραδιάστατο μη Ευκλείδειο άρα και μη αισθητό σφαιρικό στρόβιλο. Η ανθρώπινη πρακτική λογική θα μπορούσε να αντιληφθεί έναν τέτοιο περίεργο σφαιρικό στρόβιλο σαν μια απειρία κλασικών κωνικών στροβίλων, προσανατολισμένων προς όλες τις διευθύνσεις, με κοινή όμως κορυφή
Έτσι αυτό το οποίο εμείς ανιχνεύουμε μέσω των οργάνων μας σαν στοιχειώδες σωμάτιο δεν είναι παρά η προβολική σκιά αυτού του μη αισθητού σφαιρικού στροβίλου πάνω στον τρισδιάστατο Ευκλείδειο χώρο (χώρος Μινκόφσκι) που μπορεί να γίνεται αντιληπτός από τις αισθήσεις μας.
Τελικά σύμφωνα με τη Θεωρία της Σχετικότητας το Σύμπαν, είναι μια ενιαία μη αισθητή οντότητα η οποία διατρέχεται από μη αισθητούς σφαιρικούς στροβίλους πυκνότητας (καμπυλότητας). Οι προβολές αυτών των στροβίλων στον τρισδιάστατο Ευκλείδειο χώρο των αισθήσεών μας γίνεται αντιληπτή από τις ανθρώπινες αισθήσεις ως υλική αντικειμενική πραγματικότητα.
Αυτή την νέα άποψη για το τι είναι ύλη εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο ο Tσάρλς Mιούζες στο βιβλίο του «Συνείδηση και πραγματικότητα». Όπως αναφέρει: «…ένα δέντρο, ένα τραπέζι, ένα σύννεφο, μια πέτρα. Όλα αυτά διαλύονται από την επιστήμη του εικοστού αιώνα σε κάτι που συνίσταται από το ίδιο υλικό. Aυτό το κάτι είναι ένα συνονθύλευμα στροβιλιζόμενων σωματιδίων που υπακούουν στους νόμους της κβαντικής φυσικής. Tούτο σημαίνει ότι όλα τα αντικείμενα που μπορούμε να παρατηρήσουμε είναι τρισδιάστατες εικόνες που σχηματίζονται από κύματα, στάσιμα ή κινούμενα κάτω από την επίδραση ηλεκτρομαγνητικών και πυρηνικών διαδικασιών».
Ενδιαφέρουσες όμως είναι οι απόψεις του Gaston Bachelard περί της ουσίας της έννοιας «ύλη» όπως αυτές παρουσιάζονται στο έργο του «Το νέο Επιστημονικό Πνεύμα». Γράφει ο πολύ γνωστός αυτός Φυσικός:
«Ποια από τα φαινομενικά γνωρίσματα της ύλης θα θεωρηθούν σημαντικότερα; Μα βέβαια αυτά που αφορούν την ενέργειά της. Η ύλη πρέπει πριν από όλα να αντιμετωπίζεται ως ένας ενεργειακός μετασχηματιστής, ως μία πηγή ενέργειας.
Μια ολόκληρη επιστημονική σχολή ισχυρίζεται άλλωστε πως η έννοια ύλη της είναι περιττή. …Έτσι η μελέτη της ενέργειας προκαλεί, πιστεύω, μίαν κατάργηση του υλισμού. Θα έλθει η ώρα όταν θα μπορούμε να μιλάμε αντί για ύλη για αφηρημένη διάταξη ενέργειας, για ένα σχηματισμό χωρίς σχήμα».

Η ανακάλυψη της Αντιύλης
Ο Φυσικός Κόσμος φαινόταν αρκετά τακτικά φτιαγμένος από λεπτόνια και κουάρκς όταν το 1929 ο Άγγλος θεωρητικός φυσικός P. A. Dirac, λύνοντας τις μαθηματικές εξισώσεις του πρόβλεψε την ύπαρξη ενός αγνώστου μέχρι τότε σωματιδίου το οποίο ήταν σαν κατοπτρικό είδωλο του ηλεκτρονίου. Ενώ δηλαδή το ηλεκτρόνιο ήταν αρνητικά φορτισμένο, το νέο αυτό σωμάτιο ήταν θετικά φορτισμένο
Tο σωμάτιο αυτό ονομάστηκε ποζιτρόνιο (ή θετικό ηλεκτρόνιο), μολονότι θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε αντιηλεκτρόνιο
Βέβαια ήταν πάρα πολλοί οι διαπρεπείς επιστήμονες εκείνης της εποχής που χλεύασαν τον Dirac.
Όμως το 1932, ο C. Anderson, μπόρεσε να επιβεβαιώσει και πειραματικά την ύπαρξη ποζιτρονίων που θεμελίωσε την έννοια της αντιύλης.
Από εδώ και πέρα οι εξελίξεις ήταν καταιγιστικές αφού το 1955 ανακαλύφθηκε το αντιπρωτόνιο και το φθινόπωρο του 1956 το αντινετρόνιο.
Από τότε, είναι κοινή η πεποίθηση μεταξύ των θεωρητικών φυσικών ότι για κάθε σωμάτιο της ύλης που υπήρχε στο Σύμπαν ή παραγόταν τεχνητά, υπήρχε και το αντισωμάτιό του, συνεπώς στην ύλη αντιστοιχούσε μια άλλη κατοπτρική ύλη με περίεργες ιδιότητες, η αντιύλη.
H ανακάλυψη του ποζιτρονίου, αντιπρωτονίου και αντινετρονίου δημιούργησε στην επιστημονική κοινότητα μια σειρά ερωτημάτων.
H βασική ερώτηση ήταν: «Εφόσον υπάρχουν τα αντίστοιχα αντισωμάτια, γιατί να μην είναι δυνατή η συγκρότηση αντιστοιχείων, όπως αντιυδρογόνου, αντιηλίου κ.ά., και γενικότερα αντιύλης;»
Bεβαίως εξαρχής ήταν γνωστό ότι δεν μπορεί να συνυπάρχει ύλη και αντιύλη, αφού η σύγκρουση σωματίου με το αντισωμάτιό του επιφέρει τον εκμηδενισμό της μάζας τους και τη μετατροπή της σε τεράστια ποσά ενέργειας
Και στο πρόβλημα αυτό δόθηκε απάντηση όταν το 1995, ο καθηγητής Walter Oelert και οι συνεργάτες του κατόρθωσαν να παρασκευάσουν για πρώτη φορά αντιυδρογόνο. Ήταν η πειραματική επιβεβαίωση της αντίστοιχης θεωρίας.
Για ιστορικούς λόγους, αναφέρουμε την άποψη του M. Goldhaber γύρω από το πώς δημιουργήθηκαν αρχικά τα σύμπαντα ύλης και αντιύλης.
O Goldhaber, αντί του αρχικού υπερατόμου τού Lemaitre υποστήριξε την άποψη ότι πρωταρχικά υπήρχε ένα μοναδικό υπερσωμάτιο, το universon. To υπερσωμάτιο αυτό διαιρέθηκε αμέσως σε δύο σωματίδια, το cosmon και το anticosmon. Από τα δύο σωματίδια ξεπήδησε αντίστοιχα ο γνωστός μας αισθητός κόσμος της αισθητής ύλης και ο αντικόσμος της αντιύλης, που είναι μη αισθητός και παρατηρήσιμος.
Για το θέμα της αντιύλης, ο αείμνηστος καθηγητής Aστρονομίας του Πανεπιστημίου Aθηνών Δημήτριος Kωτσάκης έγραφε σε άρθρο του το 1963:
«O κόσμος της αντιύλης θα πρέπει να έχει τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα του δικού μας κόσμου.
Aν υπάρχουν λογικά όντα, υλικώς θα αποτελούνται από αντιύλη, η μορφή όμως του κόσμου και η έρευνά της από αυτά θα ακολουθεί την πορεία την οποία ακολουθούν οι πειραματικοί και θεωρητικοί επιστήμονες του δικού μας κόσμου, εφόσον θα βρίσκονται στο αυτό σημείο προόδου και πολιτισμού».

Η Ύλη στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
Όμως το ότι η έννοια της ύλης δεν είναι κάτι το απτό και αντικειμενικά ορισμένο αλλά έξω από την εποπτεία των ανθρώπινων αισθήσεων, το διατύπωσαν πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες της κλασικής περιόδου.
Ο Αναξίμανδρος θεωρεί ότι αρχικά υπήρχε μια πρωταρχική υλική ουσία, έξω από την εποπτεία των ανθρώπινων αισθήσεων η οποία ήταν αθάνατη, και ανώλεθρη. Από την ουσία αυτή δημιουργείται η υλική αντικειμενική πραγματικότητα η οποία αφού διατρέξει έναν κύκλο ζωής επιστρέφει σ’ αυτήν. Την πρωταρχική αυτή ουσία την ταύτισε με την έννοια του απείρου.
Ο Πλάτωνας δίδασκε ότι αρχικά υπήρχε μια πρωταρχική αγαθοποιός ουσία η οποία δεν ήταν δυνατόν να γίνει αντιληπτή από τις ανθρώπινες αισθήσεις παρά μόνο από τον Νου. Την ουσία αυτή την ονόμασε Πρώτη Ιδέα η οποία εκδηλώνεται πρωτογενώς μέσα σε έναν μη αισθητό αλλά νοητικά προσεγγίσιμο Κόσμο των Ιδεών.
Από αυτήν την Πρώτη Ιδέα μέσω κάποιων αιτίων γεννήθηκε η εμπειρική και αντικειμενικά προσεγγίσιμη από τις ανθρώπινες αισθήσεις ύλη.
Τέλος η ύλη κατά τον Αριστοτέλη ήταν κάτι διάφορο από την πραγματωμένη και αισθητή μορφή του κάθε αντικειμένου και αποτελούσε το ακαθόριστο και μη αισθητό στοιχείο που ενυπάρχει δυνάμει μέσα του
Τι είναι λοιπόν αυτό που οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται σαν υλική πραγματικότητα?
Κάθε τι γύρω μας το οποίο ονομάζουμε υλικό αντικείμενο δεν είναι τίποτα άλλο από έναν ωκεανό στροβιλιζόμενης μη αισθητής ενέργειας η οποία ξεχύνεται πέρα από τα όρια του σχήματός του μέχρι το άπειρο.
Η ενέργεια αυτή ενώνεται και μπλέκεται με την ενέργεια όλων των σωμάτων του σύμπαντος δημιουργώντας μια ενιαία και αδιάσπαστη ενότητα.
Τα όρια των υλικών αντικειμένων που τα διακρίνουν μεταξύ τους, το χρώμα τους, η σκληρότητά τους, η γεύση τους δεν είναι παρά κατασκευάσματα των ατελών αισθήσεών μας. Μια πλάνη των αισθήσεων.

Το Σύμπαν κι εμείς είμαστε ένα.
Ευτυχισμένες οι γενιές που θα νιώσουν με την ψυχή και το Νου αυτή την ενότητα. Μια ενότητα Ειρήνης, Γαλήνης και συμπαντικής Αγάπης.