Καταγωγή του Δαίδαλου
Αθηναίος αρχιτέκτονας, γλύπτης και εφευρέτης μηχανών, γιος του Παλαίμονα ή του Μητίονα και εγγονός του Ερεχθέα ή, μεταθέτοντας τη γέννησή του κατά δύο γενιές αργότερα, γιος του Ευπάλαμου και της Αλκίππης που είχε ρίζες στη γενιά του πρώτου βασιλιά της Αθήνας Κέκροπα. Η, οπωσδήποτε, αθηναϊκή καταγωγή του αναφέρεται τον 5ο αι. π.Χ. από τον Φερεκύδη και τον Πλάτωνα (Ίων 533a7), ενώ η κατά δύο γενιές μετατόπιση της γέννησής του (Διόδ. Σ. 4.76) και η εφεύρεση καινούριων προγόνων αιτιολογεί τη συνύπαρξή του με τον Θησέα.
Ο Δαίδαλος στην Αθήνα*
Ο Δαίδαλος εργάστηκε στην Αθήνα και κοντά του μαθήτευσε ο Τάλως, γιος της αδελφής του Πέρδικας. Λέγεται ότι ο Τάλως διακρινόταν για τη δεξιοτεχνία του και την ημέρα που ανακάλυψε το πριόνι, εμπνευσμένος από το σαγόνι ενός φιδιού, ο Δαίδαλος ζήλεψε τόσο πολύ που τον σκότωσε, ρίχνοντάς τον από την Ακρόπολη. Ωστόσο, το έγκλημα αποκαλύφθηκε και ο Δαίδαλος, αφού καταδικάστηκε από τον Άρειο Πάγο, κατέφυγε στην Κρήτη, βρίσκοντας άσυλο στο παλάτι του Μίνωα.
Ο Δαίδαλος στην Κρήτη
Ο Δαίδαλος έγινε τακτικός αρχιτέκτονας και γλύπτης του βασιλιά Μίνωα. Κατασκεύασε παλάτια με πολυτελείς αίθουσες, αγάλματα, βωμούς, λουτρά, τον λαβύρινθο, κατά τα πρότυπα του αιγυπτιακού λαβύρινθου**, μαρμάρινο χοροστάσι (Ιλ., Σ 590-592) όπου η Αριάδνη με τις φίλες της χόρευαν στις μεγάλες γιορτές του χρόνου.
Όταν η γυναίκα του Μίνωα, Πασιφάη***, ερωτεύτηκε έναν ταύρο, παρακάλεσε τον Δαίδαλο να τη βοηθήσει να ικανοποιήσει τον πόθο της. Ο Δαίδαλος κατασκεύασε ομοίωμα ξύλινης αγελάδας, κούφιας εσωτερικά.
Από την παράδοξη αυτή ένωση του ταύρου και της Πασιφάης, γεννήθηκε ο Μινώταυρος που κατοικούσε στο Λαβύρινθο, έργο επίσης του Δαίδαλου, και τρεφόταν με ανθρώπινη σάρκα. Η πράξη του αυτή προκάλεσε την οργή του Μίνωα. Άλλη εκδοχή αποδίδει τη δυσμένεια του Μίνωα στο γεγονός ότι ο Αθηναίος τεχνίτης έδωσε στην κόρη του Μίνωα Αριάδνη τον περίφημο μίτο, με τον οποίο ο βασιλιάς της Αθήνας Θησέας κατόρθωσε να βγει σώος από τον Λαβύρινθο, αφού πρώτα σκότωσε το Μινώταυρο. Όταν ο Μίνωας πληροφορήθηκε τις ενέργειες του Δαίδαλου, φυλάκισε αυτόν και τον γιο του Ίκαρο στον Λαβύρινθο.
Ωστόσο, ο πολυμήχανος Δαίδαλος κατασκεύασε φτερά, τα οποία, αφού τα στερέωσε στους ώμους με κερί, χάρισαν σε αυτόν και το γιο του την ελευθερία. Ο Ίκαρος παρακούοντας τις συμβουλές του πατέρα του να μην πλησιάζει πολύ το φωτεινό δίσκο του ηλίου και λιώσει το υλικό από το οποίο είχε κατασκευάσει τα φτερά, έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε.
Μια πιο ορθολογική προσέγγιση του μύθου έλεγε ότι η Πασιφάη, προκειμένου να βοηθήσει τον Δαίδαλο να γλιτώσει την τιμωρία από τον Μίνωα, τον επιβίβασε σε πλοίο**** μαζί με τον γιο του Ίκαρο που είχε αποκτήσει από τη Ναυκράτη, μια σκλάβα του βασιλιά, το όνομα της οποία σχετίζεται με τη θάλασσα, είναι αυτή που κρατά το πλοίο, αντίστοιχη μορφή με τον πλοηγό Ναύπλιο, τον πλοίαρχο Ναυσιμέδοντα, τον Οίακα που κρατά το πηδάλιο, που ο μύθος κάνει πατέρα, τον πρώτο, και αδέλφια, τους άλλους δύο, του σοφού Παλαμήδη. Πλέοντας ανατολικά των Κυκλάδων, ο Ίκαρος παραπάτησε και έπεσε στη θάλασσα. Ο Δαίδαλος τον έθαψε στο νησί που ονόμασε Ικαρία και το πέλαγος γύρω από αυτό Ικάριο. Άλλοι λένε ότι ο Ηρακλής βρήκε και ενταφίασε το πτώμα του νέου. Από ευγνωμοσύνη προς τον Ηρακλή, ο Δαίδαλος του έφτιαξε άγαλμα*****, προσφορά στο Ηράκλειο (ιερό του Ηρακλή) των Θηβών και μέχρι τα χρόνια του Παυσανία ο Θηβαίοι το επιδείκνυαν ως έργο του Δαιδάλου. Παραλλαγή θέλει το άγμαλμα του Ηρακλή σε φυσικές διαστάσεις και τόσο πραγματικό, με τη φυσική κίνηση και τους φουσκωμένους μύες, που ο ήρωας το πήρε για πραγματικό άνθρωπο και το λιθοβόλησε.
Άλλη παραλλαγή, που βασίζεται στο γεγονός ότι ο Δαίδαλος μόνο με καράβι θα μπορούσε να φύγει από την Κρήτη, θέλει τον Μίνωα, που έλεγχε όλα τα πλοία, να υπόσχεται πολύ χρυσάφι σε όποιον έβρισκε τον Δαίδαλο. Και επειδή από θαλάσσης είχε αποκλειστεί κάθε διέξοδος διαφυγής, ο Δαίδαλος έφτιαξε τα φτερά, ώστε πατέρας και γιος να δραπετεύσουν από αέρος. Μια πιο ορθολογική ερμηνεία αυτής της εκδοχής είναι ότι πατέρας και γιος έφυγαν με καράβι με πανί, που πρώτοι εκείνοι επινόησαν. Το πλοίο αυτό έγινε ταχύτερο από τα κωπήλατα μινωικά και επειδή το πανί από μακριά φαινόταν σαν φτερό προέκυψε η εκδοχή της κατασκευής των φτερών. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Δαίδαλος δραπέτευσε για την πατρίδα του, την Αθήνα. Και ο Μίνωας ζήτησε ένα δικό τους κάθε χρόνο για τροφή στον Μινώταυρο.
Ο Δαίδαλος στη Δύση
Μετά την απώλεια του Ίκαρου, ο Δαίδαλος συνέχισε το πτητικό εγχείρημα και έφτασε αρχικά στην Ιταλική χερσόνησο, στην παλιά αποικία των Ευβοέων, την Κύμη, ή στην Κύμη της Εύβοιας (πέντε πόλεις αναφέρει με το όνομα αυτό ο Στέφανος Βυζάντιος). Πάντως, είτε στη μία Κύμη είτε στην άλλη, ο Δαίδαλος αφιέρωσε τα φτερά του στον Απόλλωνα και ύστερα έχτισε ναό προς τιμή του θεού του φωτός με πάγχρυσον στέγη (Βιργ., Αιν. 6.18-19).
Έπειτα συνέχισε το ταξίδι του στη Σικελία, που τότε ονομαζόταν Σικανία******, στο παλάτι του Κώκαλου, βασιλιά της Κάμικου ή Ίνικου, όπου αργότερα κτίστηκε ο Ακράγας. Ο Μίνωας καταδίωξε το δραπέτη, έφτασε μέχρι τη Σικελία, και προκειμένου να τον κάνει να αποκαλυφθεί, έθετε ένα γρίφο η λύση του οποίου πολύ θύμιζε τον μίτο της Αριάδνης· κρατούσε ένα κέλυφος σαλιγκαριού και μια κλωστή και ζητούσε να περάσουν την κλωστή στο κέλυφος έναντι αμοιβής. Η πρόθυμη απάντηση του Κώκαλου ότι θα μπορούσε να περάσει την κλωστή αποκάλυψε τον τόπο όπου κρυβόταν ο Δαίδαλος. Πράγματι, ο Δαίδαλος τρύπησε το πίσω μέρος του όστρακου, έδεσε την κλωστή στο πόδι ενός μυρμηγκιού και το έβαλε μέσα στο κέλυφος· σε λίγο το μυρμήγκι βγήκε από την άλλη πλευρά. Τότε ο Μίνωας ζήτησε από τον Κώκαλο να του παραδώσει τον Δαίδαλο, απειλώντας τον με τον στόλο του. Εκείνος προσποιήθηκε ότι δέχεται, ζήτησε μάλιστα από τις θυγατέρες του να προσφέρουν στο φιλοξενούμενο ένα θερμό λουτρό. Το νερό όμως ήταν τόσο καυτό, που ο βασιλιάς της Κρήτης πνίγηκε στο μπάνιο του. Άλλη παραλλαγή θέλει τον Δαίδαλο να έρχεται σε συνεννόηση με τις κόρες, να τρυπά την οροφή του λουτρού και από εκεί να χώνει ένα σωλήνα που έβγαινε πάνω ακριβώς από τον λουτήρα. Σε αυτόν διοχέτευσε καυτό νερό. Έτσι πέθανε ο Μίνωας.
Έργα του Δαίδαλου στη Σικανία
Μετά από αυτό, ο Δαίδαλος έμεινε μόνιμα στη Σικελία και κατασκεύασε πολυάριθμα οικοδομήματα, προκειμένου να ευχαριστήσει τον οικοδεσπότη του. Του αποδίδονται: α) Μια τεχνητή λίμνη κοντά στα σικελικά Μέγαρα απ' όπου ο ποταμός Αλαβών χυνόταν στη θάλασσα. β) Η απόρθητη ακρόπολη στην Κάμικο, με στενή ανάβαση και πολλές στροφές, οπότε μπορούσε να φυλαχτεί από πολύ λίγους πολεμιστές, τρεις ή τέσσερις. γ) Η αξιοποίηση μιας σπηλιάς με ατμό κοντά στον Σελινούντα για θεραπεία. δ) Αναλημματικό τείχος σε γκρεμό στον Έρυκα, προκειμένου να κατασκευάσει ναό της Αφροδίτης (Διόδωρος, 4.78).
Δαίδαλος και Ήφαιστος
Ο Δαίδαλος υπήρξε αντίστοιχη μορφή με άλλους εφευρέτες και επινοητές, όπως ο Παλαμήδης και ο Προμηθέας, κυρίως όμως ο Ήφαιστος, ο οποίος κατασκευάζει τον κρητικό γίγαντα Τάλο αλλά και ένα χοροστάσι πάνω στην ασπίδα του Αχιλλέα σαν εκείνο που είχε κατασκευάσει ο Δίδαλος για την Αριάδνη στην Κνωσό. Σύμφωνα πάλι με μια άλλη γενεαλογική παράδοση, Ραδάμανθυς μὲν Ἡφαίστου , ῞Ηφαιστος δὲ εἴη Τάλω, Τάλων δὲ εἶναι Κρητὸς παῖδα (Παυσ. 8.53.5.5-6). Σε αυτή την περίπτωση μοιάζει σαν ο επονομαζόμενος Δαίδαλος να είναι παλαιά θεότητα, αντίστοιχη του Ήφαιστου στο δωδεκάθεο, που όμως περιέπεσε σε λήθη.
Όπως και να έχει, ο Δαίδαλος σχετίζεται με τη φωτιά, την κατεργασία των μετάλλων, την αρχιτεκτονική και τη γλυπτική, ενώ η εξέλιξη που επέφερε σχετίζεται προφανώς και με την επινόηση καινούριων εργαλείων. Γύρω από τη μορφή και το όνομά του αναπτύχθηκε μια μυθοπλασία για την τεχνολογική πρόοδο και την πολιτιστική ανάπτυξη που συνόδευε την πολιτική ακμή της Κρήτης. Ο μύθος τον θέλει να ζει στην Αθήνα, την Κρήτη, τη Σικελία, την Αίγυπτο*******, γιατί με κάποιον τρόπο έπρεπε να εξηγηθούν μνημεία ανάλογα με του μινωικού πολιτισμού και για να υποδηλωθούν πρότυπα σε ορισμένες μορφές τέχνης. Τα ίχνη από προϊστορικά μνημεία ανάλογα με τα μινωικά τροφοδότησαν τον μύθο για τη φυγή του Δαίδαλου στη Σικελία και την παραμονή του στην Αίγυπτο, όπου λεγόταν ότι κατασκεύασε τα προπύλαια της Μέμφιδας και ένα μεγάλο λαβύρινθο πριν από αυτόν της Κρήτης· του είχαν μάλιστα και ναό αφιερωμένο στο όνομά του. Η μετάβασή του από την Αθήνα στην Κρήτη υποδηλώνει με τρόπο ακριβώς αντίστροφο τη διάδοση της ξυλογλυπτικής από την Κρήτη στην ηπειρωτική Ελλάδα. Εδώ, στη διαμόρφωση του μύθου σημαντικό ρόλο παίζει η Αθήνα -από άποψη πολιτική ήταν τίτλος τιμής να είναι η πρώτη που ανακαλύπτει ή εφευρίσκει και μετά αυτό διαδίδεται σε άλλους.
Ο Δαίδαλος μνημειώνει την τέχνη της αγαλματοποιίας στην παλαιότερη φάση της, την ξυλογλυπτική. Μυθοπλασία πρέπει να είναι και το όνομα του Δαίδαλου < δαίδαλα = ξυλόγλυπτα. Οι Δαιδαλίδες στην Αθήνα, με επώνυμο δήμο, ήταν ξυλογλύπτες και μαρμαρογλύπτες· από αυτούς προέρχονταν ο Σωκράτης και ο πατέρας του Σωφρονίσκος, αγαλματοποιοί, Δαιδαλίδες στην Αθήνα του χρυσού αιώνα. Η λεπτομέρεια του μύθου του που τον θέλει να εγκαθίσταται σε αυτόν τον δήμο μετά τον φόνο του ανεψιού του και από αυτόν να κρατούν οι Δαιδαλίδες είναι μάλλον αιτιολογική.
---------------------
*Ο Δαίδαλος στην Αθήνα
1. Ο Δαίδαλος ήταν Αθηναίος την καταγωγή και ήταν ονομαστός ως ένας από τη γενιά των Ερεχθειδών, γιατί ήταν γιος του Μητίονα που ήταν γιος του Ευπάλαμου του γιου του Ερεχθέα· καθώς από φύση του ήταν πολύ ανώτερος απ' όλους τους άλλους, αφοσιώθηκε στην αρχιτεκτονική, στην κατασκευή αγαλμάτων και στην επεξεργασία της πέτρας. Υπήρξε ο εφευρέτης πολλών που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της τέχνης του και κατασκεύασε έργα θαυμαστά σε πολλά μέρη της οικουμένης.
2. Ως προς την κατασκευή, μάλιστα, των αγαλμάτων, ξεπέρασε τόσο πολύ όλους τους άλλους, ώστε οι μεταγενέστεροι έπλασαν γι' αυτόν τον μύθο ότι τα αγάλματα που κατασκεύαζε ήταν απολύτως όμοια με τα ζωντανά πρότυπά τους· διότι έβλεπαν, περπατούσαν και γενικά διατηρούσαν συνολικά μια τέτοια κατάσταση σώματος, ώστε να θεωρείται πως το κατασκεύασμα είναι ζωντανό και έμψυχο.
3. Καθώς πρώτος εκείνος έβαλε μάτια κι έφτιαξε τα πόδια ανοιχτά, κατασκεύαζε επίσης και τα χέρια απλωμένα, είναι φυσικό που οι άνθρωποι τον θαύμαζαν· διότι, πριν από εκείνον, οι τεχνίτες κατασκεύαζαν τα αγάλματα με μάτια κλειστά και με χέρια πεσμένα, κολλημένα στα πλευρά.
4. Ο Δαίδαλος, λοιπόν, μολονότι τον θαύμαζαν για την τέχνη του, εκδιώχτηκε από την πατρίδα του, όταν καταδικάστηκε για φόνο για τις εξής αιτίες. Ο Τάλως, ο γιος της αδελφής του Δαιδάλου, μαθήτευε πλάι στον Δαίδαλο, από παιδί ακόμη·
5. καθώς ήταν πιο ευφυής από τον δάσκαλό του, ανακάλυψε τον τροχό της κεραμικής και κάποτε που βρήκε ένα σαγόνι φιδιού, πριόνισε μ' αυτό ένα ξυλαράκι και προσπάθησε να μιμηθεί την τραχύτητα των δοντιών του φιδιού· έτσι, λοιπόν, κατασκεύασε πριόνι σιδερένιο, με το οποίο πριόνιζε τα ξύλινα μέρη των έργων του, και απέκτησε τη φήμη πως ανακάλυψε κάτι πολύ χρήσιμο στην ξυλουργική τέχνη. Καθώς ανακάλυψε τον τόρνο και μερικά άλλα εργαλεία απέκτησε μεγάλη φήμη.
6. Ο Δαίδαλος, που φθόνησε το παιδί και θεώρησε πως θα ξεπεράσει σε φήμη τον δάσκαλό του, το δολοφόνησε. Την ώρα που το έθαβε κάποιος τον είδε, κι όταν ρωτήθηκε ποιον θάβει, απάντησε πως παραχώνει ένα φίδι. Αξίζει να θαυμάσει κανείς το παράδοξο του πράγματος, ότι, δηλαδή, το ζώο που οδήγησε στην ανακάλυψη του πριονιού ήταν εκείνο μέσω του οποίου έτυχε να αποκαλυφθεί ο φόνος.
7. Μετά την κατηγορία και την καταδίκη για φόνο από τους Αρεοπαγίτες, στην αρχή κατέφυγε σ' έναν από τους δήμους της Αττικής, του οποίου οι κάτοικοι ονομάστηκαν από εκείνον Δαιδαλίδες. (Διόδωρος Σ. 4.76.1-7)
**Ο αιγυπτιακός και ο κρητικός λαβύρινθος
Οι Αιγύπτιοι ανάκτησαν την εξουσία κι έβαλαν δικό τους βασιλιά, τον Μένδη, που μερικοί ονομάζουν Μάρρο. Πολεμικό έργο αυτός δεν έκανε κανένα, αλλά κατασκεύασε για τον εαυτό του τάφο, τον λεγόμενο λαβύρινθο, θαυμαστό όχι τόσο για το μέγεθος όσο για την εξαιρετικά δύσκολη μίμησή του ένεκα της ευφυέστατης σχεδίασης του· γιατί όποιος μπει σ' αυτόν δεν μπορεί εύκολα να βρει την έξοδο, εκτός αν τον συνοδεύει πολύ έμπειρος οδηγός. Μερικοί μάλιστα λένε πως και ο Δαίδαλος ήρθε στην Αίγυπτο, θαύμασε την τέχνη του κτίσματος και μετά κατασκεύασε για τον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα λαβύρινθο όμοιο με της Αιγύπτου, όπου βρισκόταν κατά τον μύθο ο λεγόμενος Μινώταυρος. Αλλά ο λαβύρινθος στην Κρήτη εξαφανίστηκε τελείως, είτε επειδή τον γκρέμισε κάποιος δυνάστης είτε από το καταστροφικό έργο του χρόνου, ενώ στην Αίγυπτο διατηρήθηκε στο ακέραιο η όλη κατασκευή μέχρι των ημερών μας. (Διόδωρος Σ. 1.61)
***Ο Δαίδαλος στην Κρήτη
Αργότερα ο Δαίδαλος διέφυγε από την Αττική στην Κρήτη, όπου τον θαύμαζαν για τη δόξα που είχε αποκτήσει λόγω της τέχνης του· έτσι έγινε φίλος του βασιλιά Μίνωα. Η παράδοση διέσωσε τον μύθο ότι η Πασιφάη, η γυναίκα του Μίνωα, ερωτεύτηκε τον ταύρο και ο Δαίδαλος κατασκεύασε ομοίωμα αγελάδας και βοήθησε την Πασιφάη να ικανοποιήσει το πάθος της. 2. Οι μυθογράφοι λένε ότι ο Μίνωας, πριν από αυτό το γεγονός, κάθε χρόνο συνήθιζε να αφιερώνει στον Ποσειδώνα τον ωραιότερο ταύρο της αγέλης του και να τον θυσιάζει σε αυτόν τον θεό. Αλλά όταν γεννήθηκε ένας ταύρος με ξεχωριστή ομορφιά, ο Μίνωας θυσίασε στη θέση του κάποιον άλλον από αυτούς που ήταν λιγότερο όμορφοι. Και ο Ποσειδώνας οργίστηκε με τον Μίνωα και ενέπνευσε στην Πασιφάη τον έρωτα του ταύρου. 3. Χάρη στην εφευρετικότητα και την τέχνη του Δαίδαλου η Πασιφάη ενώθηκε με τον ταύρο και γέννησε τον Μινώταυρο, γνωστό από τους μύθους. Αυτό το πλάσμα λένε ήταν δίμορφο. Στο πάνω μέρος του σώματος ως τους ώμους ήταν ταύρος, στο υπόλοιπο ήταν άνθρωπος. 4. Για τη διαμονή αυτού του τέρατος λένε ότι ο Δαίδαλος κατασκεύασε τον λαβύρινθο με περίπλοκους διαδρόμους, που ήταν πολύ δύσκολο για όσους δεν ήξεραν να βγουν από αυτόν. Σε αυτόν τον λαβύρινθο, λοιπόν, έμενε ο Μινώταυρος και εκεί καταβρόχθιζε τους εφτά νέους και τις εφτά νέες που αποστέλλονταν από την Αθήνα. (Διόδωρος Σ. 4.77.1-4)
****Η φυγή του Δαίδαλου και του Ίκαρου από το νησί της Κρήτης
Αλλά ο Δαίδαλος, λένε, μαθαίνοντας ότι ο Μίνωας τον απειλούσε για την κατασκευή της αγελάδας, φοβήθηκε την οργή του βασιλιά και αναχώρησε από την Κρήτη με τη βοήθεια της Πασιφάης που του προμήθευσε ένα πλοίο. 6. Μαζί του έφυγε και ο γιος του Ίκαρος και έφτασαν σε κάποιο νησί στο ανοιχτό πέλαγος, όπου ο Ίκαρος πήγε να αποβιβαστεί απρόσεκτα, έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε· σε ανάμνησή του το πέλαγος ονομάστηκε Ικάριο και το νησί Ικαρία. Ο Δαίδαλος απέπλευσε και από αυτό το νησί με κατεύθυνση προς τη Σικελία, στην περιοχή που βασίλευε ο Κώκαλος, ο οποίος υποδέχθηκε τον Δαίδαλο και τον έκανε στενό του φίλο για την ευφυΐα και τη δόξα του. 7. Μερικοί μυθογράφοι αναφέρουν ότι, όταν ο Δαίδαλος ήταν ακόμη στην Κρήτη και κρυβόταν από την Πασιφάη, ο βασιλιάς Μίνωας, που ήθελε να τιμωρήσει τον Δαίδαλο αλλά δεν μπορούσε να τον βρει, ερευνούσε όλα τα πλοία στο νησί και υποσχέθηκε να δώσει πολλά χρήματα σε όποιον ανακαλύψει τον Δαίδαλο. 8. Τότε ο Δαίδαλος, αφού έχασε κάθε ελπίδα διαφυγής από τη θάλασσα, κατασκεύασε με θαυμαστή τέχνη φτερούγες, πολύ σοφά σχεδιασμένες και κολλημένες θαυμάσια με κερί. Και εφαρμόζοντάς τες στο σώμα του γιου του και στο δικό του, τις άπλωσε και μπόρεσε, προς έκπληξη όλων, να πετάξουν και να διαφύγουν πάνω από το Κρητικό πέλαγος. 9. Και ο Ίκαρος, με την απειρία της νιότης, πέταξε πολύ ψηλά και έπεσε στη θάλασσα, γιατί ο ήλιος έλιωσε το κερί που συγκρατούσε τις φτερούγες, ενώ αυτός [ο Δαίδαλος], πετώντας σε μικρό ύψος πάνω από τη θάλασσα και υγραίνοντας κατ' επανάληψη τις φτερούγες, κατόρθωσε παραδόξως να φτάσει σώος στη Σικελία. (Διόδωρος Σ. 4.77.5-9)
*****Η φυγή από την Κρήτη με πλοιάρια και ο πνιγμός του Ίκαρου
Οι Θηβαίοι πιστεύουν πως το αρχαίο ξόανο [του Ηρακλή] είναι έργο του Δαίδαλου. Και εγώ νομίζω πως έτσι είναι. Λέγεται πως το είχε αφιερώσει ο ίδιος ο Δαίδαλος, επειδή ο Ηρακλής τον είχε ευεργετήσει. Όταν ήθελε να φύγει από την Κρήτη, ναυπήγησε δύο πλοιάρια, ένα για τον ίδιο και ένα για τον γιο του Ίκαρο, επινόησε τα ιστία, που ως τότε δεν είχαν εφευρεθεί, και τα έβαλε στα πλοία αυτά, ώστε να ξεφύγει από το ναυτικό του Μίνωα, τα πλοία του οποίου κινούνταν με κουπιά. Και ο ίδιος σώθηκε αλλά λένε πως ο Ίκαρος, άμαθος στη ναυσιπλοΐα, πνίγηκε, γιατί ανατράπηκε το πλοίο του· το πτώμα του ξεβράστηκε σε νησί πάνω από τη Σάμο, ανώνυμο ως τότε. Ο Ηρακλής βρήκε τον νεκρό, τον αναγνώρισε και τον έθαψε στο σημείο που και σήμερα υπάρχει ένας όχι ιδιαίτερα μεγάλος σωρός από χώμα, σε ακρωτήρι πιο ψηλά στο Αιγαίο (Παυσανίας 11.4-5).
******Ο Δαίδαλος στη Σικανία (Σικελία)
Ο Δαίδαλος έμεινε αρκετό καιρό στον Κώκαλο και στους Σικανούς, όπου θαυμάστηκε για την εξαιρετική του τέχνη. Σ' αυτό το νησί, μάλιστα, κατασκεύασε και κάποια έργα που διασώζονται μέχρι σήμερα. Κοντά στη Μεγαρίδα, για παράδειγμα, έφτιαξε με μεγάλη τέχνη την ονομαζόμενη κολυμπήθρα [πιθανώς αποχετευτική δεξαμενή ή κάποιο μηχάνημα ή άλλο έργο για τον έλεγχο της ροής του ποταμού], από την οποία μέγας ποταμός εκβάλλει στην κοντινή θάλασσα, ο λεγόμενος Αλαβών. Στην περιοχή, επίσης, του Ακράγαντα, στον λεγόμενο Καμικό ποταμό, έχτισε πάνω σε βράχους πόλη, την πιο οχυρή της Σικελίας, απόρθητη και στις πιο βίαιες επιθέσεις· γιατί σχεδίασε και κατασκεύασε τον δρόμο που ανέβαζε σ' αυτή στενό και ελικοειδή, ώστε να μπορούν να τον φρουρούν τρεις τέσσερις άνθρωποι. Γι' αυτό ακριβώς και ο Κώκαλος σ' εκείνη την πόλη έκανε το παλάτι του και αποθήκευσε τους θησαυρούς του και την κράτησε απόρθητη χάρη στο εφευρετικό πνεύμα του τεχνίτη. Τρίτο, κατασκεύασε σπήλαιο στην περιοχή του Σελινούντα, όπου ρύθμιζε τον ατμό που έβγαινε από τη φωτιά μέσα του με τόση επιτυχία, ώστε από τη βαθμιαία επενέργεια της θερμότητας να ιδρώνουν σταδιακά και ανεπαίσθητα όσοι κάθονταν στη σπηλιά και να θεραπεύουν με ευχαρίστηση το σώμα τους, χωρίς να ενοχλούνται στο παραμικρό από τη θερμοκρασία. Στον Έρυκα, επίσης, όπου υπάρχει βράχος απότομος με ύψος δυσθεώρητο και το στενό μέρος, όπου βρίσκεται το ιερό της Αφροδίτης, τους υποχρέωνε να τον κτίσουν στην απότομη κορυφή του βράχου, αυτός κατασκεύασε πάνω σ' αυτόν τον γκρεμό έναν τοίχο προεκτείνοντας με αυτόν τον εκπληκτικό τρόπο το επίπεδο της κορυφής του βράχου. Λένε, ακόμη, ότι φιλοτέχνησε ένα χρυσό κριάρι για την Αφροδίτη την Ερυκίνη, δουλεμένο με πολύ τέχνη, ώστε να μοιάζει απαράλλαχτα με αληθινό κριάρι. Μιλούν και για πολλά άλλα έργα του στη Σικελία, που καταστράφηκαν από τον χρόνο.
(Διόδωρος Σ. 4.78)
*******Ο Δαίδαλος στην Αίγυπτο
Όσο για τον Δαίδαλο, λένε πως μιμήθηκε την πολυπλοκότητα του λαβύρινθου, που σώζεται μέχρι σήμερα, τον οποίο έχτισε, άλλοι λένε, ο Μένδης, κι άλλοι, ο βασιλιάς Μάρρος, πολλά χρόνια πριν τη βασιλεία του Μίνωα. Ο ρυθμός των αρχαίων ανδριάντων της Αιγύπτου είναι ίδιος με τον ρυθμό των αγαλμάτων που κατασκεύασε ο Δαίδαλος στους Έλληνες. Όσο για το ωραιότατο πρόπυλο του ναού του Ηφαίστου στη Μέμφιδα λένε πως χτίστηκε επίσης από τον Δαίδαλο, που επειδή θαυμάστηκε πολύ, τιμήθηκε με ξύλινο άγαλμα που σκάλισε με τα ίδια του τα χέρια και στήθηκε στον εν λόγω ναό, και πέρα απ αυτά απέκτησε μεγάλη δόξα για την ευφυΐα του και τιμήθηκε σαν θεός για τις πολλές του ανακαλύψεις· γιατί σ ένα νησί προς τη Μέμφιδα υπάρχει ακόμη ιερό του Δαιδάλου που τιμούν οι κάτοικοι της περιοχής. (Διόδωρος Σ. 1.97.5-7)
775 Μοῦσα, σὺ μὲν πολέμους ἀπ- [στρ.]
