ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ - Ὕμνος εἰς Ἄρτεμιν (3.225-3.268)

πότνια, πουλυμέλαθρε, πολύπτολι, χαῖρε Χιτώνη,
Μιλήτῳ ἐπίδημε· σὲ γὰρ ποιήσατο Νηλεύς
ἡγεμόνην, ὅτε νηυσὶν ἀνήγετο Κεκροπίηθεν.
Χησιάς, Ἰμβρασίη, πρωτόθρονε, σοὶ δ᾽ Ἀγαμέμνων
πηδάλιον νηὸς σφετέρης ἐγκάτθετο νηῷ,
230 μείλιον ἀπλοΐης, ὅτε οἱ κατέδησας ἀήτας,
Τευκρῶν ἡνίκα νῆες Ἀχαιίδες ἄστεα κήδειν
ἔπλεον, ἀμφ᾽ Ἑλένῃ Ῥαμνουσίδι θυμωθεῖσαι.
ἦ μέν τοι Προῖτός γε δύω ἐκαθίσσατο νηούς,
ἄλλον μὲν Κορίης, ὅτι οἱ συνελέξαο κούρας
235 οὔρεα πλαζομένας Ἀζήνια, τὸν δ᾽ ἐνὶ Λούσοις
Ἡμέρῃ, οὕνεκα θυμὸν ἀπ᾽ ἄγριον εἵλεο παίδων.
σοὶ καὶ Ἀμαζονίδες πολέμου ἐπιθυμήτειραι
ἔν κοτε παρραλίῃ Ἐφέσῳ βρέτας ἱδρύσαντο
φηγῷ ὑπὸ πρέμνῳ, τέλεσεν δέ τοι ἱερὸν Ἱππώ·
240 αὐταὶ δ᾽, Οὖπι ἄνασσα, περὶ πρύλιν ὠρχήσαντο,
πρῶτα μὲν ἐν σακέεσσιν ἐνόπλιον, αὖθι δὲ κύκλῳ
στησάμεναι χορὸν εὐρύν· ὑπήεισαν δὲ λίγειαι
λεπταλέον σύριγγες, ἵνα ῥήσσωσιν ὁμαρτῇ·
—οὐ γάρ πω νέβρεια δι᾽ ὀστέα τετρήναντο,
245 ἔργον Ἀθηναίης, ἐλάφῳ κακόν— ἔδραμε δ᾽ ἠχώ
Σάρδιας ἔς τε νομὸν Βερεκύνθιον· αἱ δὲ πόδεσσιν
οὖλα κατεκροτάλιζον, ἐπεψόφεον δὲ φαρέτραι.
κεῖνο δέ τοι μετέπειτα περὶ βρέτας εὐρὺ θέμειλον
δωμήθη· τοῦ δ᾽ οὔτι θεώτερον ὄψεται ἠώς
250 οὐδ᾽ ἀφνειότερον· ῥέα κεν Πυθῶνα παρέλθοι.
τῷ ῥα καὶ ἠλαίνων ἀλαπαξέμεν ἠπείλησε
Λύγδαμις ὑβριστής· ἐπὶ δὲ στρατὸν ἱππημολγῶν
ἤγαγε Κιμμερίων ψαμάθῳ ἴσον, οἵ ῥα παρ᾽ αὐτόν
κεκλιμένοι ναίουσι βοὸς πόρον Ἰναχιώνης.
255 ἆ δειλὸς βασιλέων, ὅσον ἤλιτεν· οὐ γὰρ ἔμελλεν
οὔτ᾽ αὐτὸς Σκυθίηνδε παλιμπετές, οὔτε τις ἄλλος
ὅσσων ἐν λειμῶνι Καϋστρίῳ ἔσταν ἅμαξαι,
νοστήσειν· Ἐφέσου γὰρ ἀεὶ τεὰ τόξα πρόκειται.
πότνια, Μουνιχίη, λιμενοσκόπε, χαῖρε Φεραίη.
260 μή τις ἀτιμήσῃ τὴν Ἄρτεμιν —οὐδὲ γὰρ Οἰνεῖ
βωμὸν ἀτιμάσσαντι καλοὶ πόλιν ἦλθον ἀγῶνες—
μηδ᾽ ἐλαφηβολίην μηδ᾽ εὐστοχίην ἐριδαίνειν
—οὐδὲ γὰρ Ἀτρεΐδης ὀλίγῳ ἔπι κόμπασε μισθῷ—
μηδέ τινα μνᾶσθαι τὴν παρθένον —οὐδὲ γὰρ Ὦτος
265 οὐδὲ μὲν Ὠαρίων ἀγαθὸν γάμον ἐμνήστευσαν—
μηδὲ χορὸν φεύγειν ἐνιαύσιον — οὐδὲ γὰρ Ἱππώ
ἀκλαυτὶ περὶ βωμὸν ἀπείπατο κυκλώσασθαι.
χαῖρε μέγα κρείουσα καὶ εὐάντησον ἀοιδῇ.

***
Σεβαστή, πολυανάκτορη, με πολλές πόλεις, χαίρε Χιτώνη
κάτοικε της Μιλήτου που ο Νηλέας σ᾽ έκανεοδηγό του, όταν με πλοία ανοίχτηκες, από τη χώρα φεύγοντας του Κέκροπα.Χησιάδα, Ιμβρασία, πρωτόθρονη, σ᾽ εσένα ο Αγαμέμνοναςστο ναό σου το πηδάλιο του πλοίου του αφιέρωσε,230παρακλητήριο δώρο για την άπλοια, όταν εσύ είχες δέσει τους ανέμους,την ημέρα που των Αχαιών τα πλοία έπλεαν να κάψουνε των Τεύκρων πόλειςεπειδή πολύ είχαν θυμώσει με τη Ραμνουσίδα Ελένη.Προς τιμή σου ο Προίτος δύο οικοδόμησε ναούς.Τον ένα της Κορίας Άρτεμης, που μάζεψες τις κόρες του235στα Αζήνια όρη που περιπλανιούνταν, και τον άλλο στους Λουσούς,για την ήμερη Αρτέμιδα, που των παιδιών του γλύκανες τον άγριο θυμό.Προς τιμή σου κάποτε και Αμαζόνες πολεμόχαρεςξόανο στα παράλια σου ᾽στησαν της Εφέσουκάτω από βαλανιδιά, και τέλεσε για σένα η Ιππώ θυσία.240Και οι ίδιες, Ούπη άνασσα, τριγύρω σου χορέψαν,πρώτα με ασπίδες, ένοπλες, κι έπειτα κυκλικά,στήνοντας χορό πλατύ που ήχος τον συνόδευεαπό σύριγγες λεπτόφωνες και με τα πόδια τους το έδαφος χτυπούσαν.Γιατί τα ελαφίσια οστά δεν είχαν αποκτήσει ακόμα τρύπες245εφεύρεση της Αθηνάς, σκληρής στα ελάφια — κι έδραμε η ηχώώσμε τις Σάρδεις και το Βερεκύνθιο νομό. Και με τα πόδια τουςκροτούσαν δυνατά κι αντιδονούσαν οι φαρέτρες.Μετέπειτα, γύρω απ᾽ το ξόανο εκείνο, ανοίχτηκε θεμέλιον ευρύ,και οικοδομήθηκε ναός απ᾽ τον οποίο τίποτε δεν θα δει θεϊκότερο το φως της μέρας250ούτε και πλουσιότερο. Με την Πυθώνα θα μπορούσε να παραβληθεί.Το ναόν αυτό από παραφροσύνη απείλησε να καταστρέψειο Λύγδαμις ο υβριστής. Για τούτο και στρατόν από φοραδοαρμεχτάδεςΚιμμέριους οδήγησε, πολλούς όσο και η άμμος, που μαζί τουστον πόρο κατοικούνε της βοϊδόμορφης κόρης του Ινάχου.255Ο άθλιος αυτός ανάμεσα στους βασιλιάδες, πόσο γελάστηκε! Δεν έμελλεούτε αυτός να επιστρέψει στη Σκυθία ούτε άλλος κανείς,απ᾽ όσους στο λειμώνα του Καΰστρου άμαξες συγκέντρωσαν πολεμικές.Γιατί μπροστά στην Έφεσο για πάντα έχουν στηθεί τα προστατευτικά σου τόξα.Ω σεβαστή, Μουνυχία, λιμενοπροστάτισσα, χαίρε ω Φεραία.260Μην προσβάλει την Άρτεμη κανένας, γιατί ούτε στου Οινέα την πόλη,που το βωμό της πρόσβαλε, ήρθαν καλοί αγώνες,ούτε στο ελαφοκυνήγι, ούτε στην ευστοχία να φιλονικεί κανείς μαζί της—αφού ούτε του Ατρέα ο γιος τον κομπασμό του πλήρωσε φτηνά—.Κι ούτε κανείς σε γάμο να ζητήσει την παρθένα —αφού ούτε κι ο Ώτος,265ούτε ο Ωρίων κάμανε καλόν γάμο—,μήτε ν᾽ αποφύγει τον ετήσιο χορό — ούτε η Ιππώέμεινε δίχως κλάματα, όταν αρνήθηκε χορό να σύρει γύρω απ᾽ το βωμό.Χαίρε η παντοδύναμη κι άκου μ᾽ ευμένεια τούτο το τραγούδι.

Η σωκρατική ηθική

Στους (πλατωνικούς) διαλόγους βλέπουμε τον Σωκράτη να αναζητεί μια θεωρία που να εφαρμόζεται στην ανθρώπινη αρετή. Σε μερικές περιπτώσεις δε αναζητεί μια θεωρία ενός από τα συστατικά στοιχεία της αρετής δηλαδή μια ιδιαίτερη αρετή (όπως η θεοσέβεια στον Ευθύφρονα, το θάρρος στον Λάχη και η σωφροσύνη στον Χαρμίδη), ενώ σε άλλους διαλόγους (Μένων, Πρωταγόρας) αναζητεί μια γενική θεωρία της αρετής. Σε όλους αυτούς τους διαλόγους η έρευνα είναι, τουλάχιστον φαινομενικά, ανεπιτυχής, αφού κάθε διάλογος τελειώνει με την παραδοχή Σωκράτη και των συνομιλητών του ότι δεν έχουν φθάσει στην περιγραφή της αρετής ή των στοιχείων της που αναζητούσαν. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικές ευδιάκριτες διαφορές στους διαλόγους.

 

Στους τρεις που πραγματεύονται τις ιδιαίτερες αρετές, η συζήτηση είναι πιο ανιχνευτική, ο Σωκράτης δεν ταυτίζεται πρόθυμα με καμία συγκεκριμένη γνώμη, και είναι τουλάχιστον εύλογο να δεχθούμε το τελικό αδιέξοδο που δημιουργείται.

 

Στον Μένωνα και τον Πρωταγόρα από την άλλη πλευρά, ο Σωκράτης επιχειρηματολογεί σταθερά υπέρ της θέσης ότι η αρετή είναι γνώση.

 

Υπάρχει, λοιπόν, ακόμη και μέσα στους διαλόγους που πραγματεύονται τους ορισμούς, μια εξέλιξη της εικόνας του Σωκράτη, από έναν καθαρά κριτικό ερευνητή σε έναν υποστηρικτή θεωρίας.

 

Η βάση της θεωρίας είναι ο συνδυασμός της αντίληψης της αρετής ως της ιδιότητας που εγγυάται συνολική επιτυχία στη ζωή με την πραγματική θέση ότι εκείνο που στην πραγματικότητα εγγυάται αυτή την επιτυχία είναι η γνώση του τι είναι καλύτερο για το υποκείμενο. Αυτό με τη σειρά του βασίζεται σε μια περιεκτική θεωρία των ανθρώπινων κινήτρων δηλαδή στο ότι η αντίληψη του υποκειμένου για το τι είναι συνολικά το καλύτερο γι’ αυτόν ή αυτήν (π.χ. τι προάγει με τον καλύτερο τρόπο την ευδαιμονία, τη συνολική επιτυχία στη ζωή) είναι επαρκής για να προκαλέσει τη δράση με σκοπό την πραγματοποίηση του στόχου.

 

Αυτό το κίνητρο συμπεριλαμβάνει την επιθυμία καθώς και την πίστη· ο Σωκράτης υποστηρίζει (Μένων 77c – 78b) ότι όλοι επιθυμούν τα ενάρετα πράγματα. Γι’ αυτόν το λόγο, εκείνο που απαιτείται για την ορθή συμπεριφορά είναι η ορθή εστίαση, η οποία πρέπει να είναι μια ορθή αντίληψη για τη συνολική ευδαιμονία του υποκειμένου.

 

Κάθε υποκείμενο αποβλέπει πάντα σε αυτό που θεωρεί ότι είναι το καλύτερο για εκείνον ή για εκείνη και η αποτυχία να επιτύχει αυτόν το σκοπό πρέπει να εξηγηθεί από την αποτυχία να τον κατανοήσει σωστά, δηλαδή από μια γνωσιολογική έλλειψη και όχι από οποιαδήποτε έλλειψη κινήτρου. Ο Σωκράτης το εξηγεί αυτό με σαφήνεια στον Πρωταγόρα με την προϋπόθεση, την οποία αποδίδει στους ανθρώπους γενικά, ότι το συνολικό συμφέρον του υποκειμένου πρέπει να ορισθεί με ηδονιστικούς όρους, όπως ακριβώς συμβαίνει με τη ζωή η οποία προσφέρει την ισορροπία ανάμεσα στην ηδονή και τη θλίψη.

 

Δεδομένης αυτής της προϋπόθεσης, είναι αφελές να εξηγήσουμε ότι η αδικία οφείλεται στο ότι υπερνικάται κανείς από την ηδονή ή από οποιοδήποτε είδος επιθυμίας· κάποιος θα έχει κάνει απλώς λάθος στην εκτίμηση του για το τι θα έφερνε τη μεγαλύτερη ηδονή ή από οποιοδήποτε είδος επιθυμίας. Όπως λέει ο Σωκράτης (358d), «δεν είναι στην ανθρώπινη φύση να είναι πρόθυμη να επιλέγει αυτό που θεωρεί κάποιος ότι είναι κακό μάλλον παρά καλό». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, η άποψη πως η αντίληψη του υποκειμένου για το καλό είναι η μοναδική εστία κινήτρου (που υποστηρίζεται επίσης στον Μένωνα) ανήκει στον Σωκράτη.

 

Αυτή η περιγραφή της αρετής ως γνώσης προέρχεται άμεσα από τον περίφημο ισχυρισμό του Σωκράτη, ότι ο άνθρωπος εάν γνωρίζει ποιο είναι το αγαθό δεν το πράττει ή αντίστροφα, εάν γνωρίζει ότι είναι κακό, δεν έχει τη δύναμη να αντισταθεί και να μην το πράξει (ακρασία)· σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (Ηθικά Νικομάχεια 1145b 26-7) ο Σωκράτης υποστήριξε ότι «κανένας δεν ενεργεί αντίθετα με αυτό που πιστεύει ότι είναι το καλύτερο, αλλά το κάνει αυτό λόγω σφάλματος», θέση η οποία εκφράζεται πιο συνοπτικά με το απόφθεγμα «κανείς δεν κάνει λάθος από πρόθεση» [«οὑδεὶς ἑκὼν ἁμαρτάνει» (Πρωταγόρας, 345e)].

 

Ως εδώ η θεωρία ταυτίζει την αρετή με την ιδιότητα που εγγυάται ευδαιμονία στη ζωή, και την ιδιότητα αυτή, μέσω της θεωρίας του κινήτρου, με την γνώση αυτού που είναι καλύτερο για το υποκείμενο. Ωστόσο, η παραπάνω θεωρία στερείται ηθικού περιεχομένου· τίποτε σε αυτή δεν δηλώνει, ούτε καν υπονοεί, ότι αυτό που είναι το καλύτερο για το υποκείμενο είναι να ζει μια ενάρετη ζωή. Αλλά αν υπάρχει κάτι που είναι χαρακτηριστικό στον Σωκράτη, αυτό είναι η επιμονή του για την υπεροχή της ηθικότητας. Όπως είδαμε, στην Απολογία λέει ότι γνωρίζει πως, ότι και αν συμβεί, δεν πρέπει να παρανομήσει παραβαίνοντας τη θεϊκή εντολή να φιλοσοφεί, και στον Κρίτωνα η θεμελιώδης θέση ότι δεν πρέπει ποτέ κανείς να παρανομεί (ή να διαπράττει αδικία») αποτελεί την καθοριστική αρχή της απόφασης του να μην επιχειρήσει να δραπετεύσει από τη φυλακή (49a-b). Η σύνδεση με τη θεωρία του κινήτρου εδραιώνεται με τη θέση ότι η καλύτερη ζωή για το υποκείμενο είναι εκείνη σύμφωνα με τις επιταγές της ηθικής. Δεδομένης αυτής της θέσης, η ρήση ότι κανείς δεν αδικεί από πρόθεση προσλαμβάνει την ηθική διάσταση ότι κανένας δεν αδικεί με τη θέλησή του, αλλά όσοι παρανομούν το κάνουν ακουσίως (Γοργίας, 509e). Έτσι καταγράφεται η πλήρης ηθική ερμηνεία αυτού που έχει γίνει γνωστό ως «Σωκρατικό παράδοξο».

 

Η θέση ότι η ηθική ζωή είναι η καλύτερη ζωή για το υποκείμενο διαδραματίζει συνεπώς τον κεντρικό ρόλο της σύνδεσης των διαισθήσεων του Σωκράτη για την υπεροχή της ηθικότητας με τη θεωρία του ιδιοτελούς κινήτρου, που είναι η θεμελίωση της συνταύτισης της αρετής, με τη γνώση. Εδώ βρίσκεται ο ακρογωνιαίος λίθος. Με δεδομένη αυτή τη σπουδαιότητα, προκαλεί, ωστόσο, κατάπληξη το πόσο μικρή επιχειρηματολογική υποστήριξη δέχεται. Στον Κρίτωνα 47e, η δικαιοσύνη και η αδικία περιγράφονται ως αντίστοιχη της υγείας και της νόσου της ψυχής· γι’ αυτόν το λόγο, όπως ακριβώς δεν αξίζει να ζει κανείς μ’ ένα νοσηρό και μολυσμένο σώμα, έτσι δεν αξίζει να ζει με μια νοσηρή και διεφθαρμένη ψυχή. Αυτό, όμως, δεν συνιστά επιχείρημα.

 

Ο Πλάτων προσφέρει μερικά επιχειρήματα στον Γοργία, αλλά είναι αδύνατα. Ο Σωκράτης επιχειρηματολογεί κατά του Πώλου ότι οι επιτυχημένοι τύραννοι, οι οποίοι, όπως συμφωνούν και οι δύο, επιδεικνύουν το έπακρο της αδικίας, δεν εξασφαλίζουν τη καλύτερη ζωή για τους εαυτούς τους, όπως ισχυρίζεται ο Πώλος. Αντιθέτως, ποτέ δεν αποκτούν αυτό που αληθινά θέλουν, γιατί αυτό που θέλουν είναι να φροντίζουν για τους εαυτούς τους, ενώ η αδικία τους βλάπτει τους ίδιους. Η απόδειξη ότι βλάπτει αυτούς (473e-475c) αρχίζει από την παραδοχή του Πώλου ότι το να ενεργούν άδικα, αν και είναι καλό (αγαθόν) για το υποκείμενο, είναι αισχρό για το σύνολο. Ο Σωκράτης, στη συνέχεια, εξασφαλίζει τη σύμφωνη γνώμη του Πώλου για την αρχή πως οτιδήποτε είναι αισχρό είναι έτσι, είτε επειδή είναι δυσάρεστο είτε επειδή είναι επιζήμιο.

 

Αργότερα στο διάλογο (503e-504d), ο Σωκράτης  επιχειρηματολογεί κατά του Καλλικλή ότι, αφού το καλό των πάντων (π.χ. μιας βάρκας ή ενός σπιτιού) εξαρτάται από τη σωστή αναλογία και τάξη των συστατικών του μερών, το καλό του σώματος και της ψυχής θα πρέπει να εξαρτάται από τη σωστή αναλογία κα τάξη των συστατικών τους μερών: αντιστοίχως υγεία για το σώμα και δικαιοσύνη και αυτοπειθαρχία για την ψυχή. Ο παραλληλισμός της σωματικής υγείας και της αρετής, που απλώς διακηρύχθηκε στον Κρίτωνα, εδώ υποστηρίζεται από τη γενική αρχή ότι η αρετή εξαρτάται από την οργάνωση των στοιχείων που την αποτελούν.

 

Το φιλοσοφικό δόγμα ότι η αρετή είναι γνώση αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση της επονομαζόμενης Ενότητας των Αρετών, που υποστηρίζεται από το Σωκράτη στον Πρωταγόρα. Σε αυτόν το διάλογο, ο Πρωταγόρας δέχεται ως δεδομένη τη παραδοσιακή εικόνα των αρετών ως συνόλου ιδιοτήτων διακριτών η μια από την άλλη, όπως, για παράδειγμα, είναι διακριτές οι διαφορετικές σωματικές αισθήσεις. Ένα ανθρώπινο ον  που λειτουργεί σωστά πρέπει να τις έχει όλες σε σωστή λειτουργία, είναι όμως δυνατό να έχει μερικές και να στερείται κάποιες άλλες· ειδικότερα, είναι δυνατό να διαθέτει φοβερό θάρρος και να υπολείπεται σημαντικά, όσον αφορά τις άλλες αρετές (329d-e). Αντιθέτως ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι τα ονόματα των διακριτών αρετών, θάρρος, αυτοπειθαρχία κ.α., είναι όλα «ονόματα του ενός και ιδίου πράγματος» (329c-d) και στη συνέχεια του διαλόγου διασαφηνίζει πως πρέπει να γίνει αυτό κατανοητό, δηλώνοντας (316b) ότι «προσπαθεί να δείξει ότι όλα τα είδη, δικαιοσύνη, αυτοπειθαρχία και θάρρος είναι γνώση». Το πλαίσιο μέσα στο οποίο καθεμία από τις αρετές είναι γνώση αποτελεί το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη θεωρία του κινήτρου που περιγράφηκε παραπάνω, η γνώση αυτού που είναι καλύτερο για το υποκείμενο είναι αναγκαία και επαρκής, ώστε να εγγυάται τη σωστή συμπεριφορά σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής εφαρμόζεται η γνώση. Δεν θα έπρεπε να θεωρήσουμε τις διακριτές αρετές ως διαφορετικά είδη μιας γενικής γνώσης· σύμφωνα με αυτό, η ευσέβεια είναι η γνώση των θρησκευτικών και το θάρρος είναι η γνώση που έχει να κάνει με ότι είναι επικίνδυνο, και τα δύο, όμως, είναι τόσο διαφορετικά όσο, για παράδειγμα, η γνώση της αριθμητικής και η γνώση της γεωμετρίας, που είναι διαφορετικά είδη μαθηματικής γνώσης, ενώ ισχύει και η πιθανότητα ότι κάποιος μπορεί να έχει το ένα χωρίς το άλλο. Η Σωκρατική θεώρηση ισοδυναμεί με το ότι υπάρχει μια και μόνη ενοποιημένη γνώση -γνώση του τι είναι καλύτερο για το υποκείμενο-, που εφαρμόζεται σε διάφορους τομείς της ζωής και της οποίας τα διαφορετικά ονόματα ισχύουν σχετικά με αυτούς τους διαφορετικούς τομείς.

 

Η θεωρία της αρετής ως γνώσης, όπως είδαμε, είναι ρευστή, με την έννοια ότι μια από τις βασικές της προτάσεις, ότι δηλαδή η αρετή είναι πάντα προς όφελος του υποκειμένου, δεν υποστηρίζεται επαρκώς πουθενά στους Σωκρατικούς διαλόγους. Τη διακρίνει επίσης ένα βαθύτερο μειονέκτημα, καθώς στερείται συνοχής. Η έλλειψη συνοχής ανακύπτει όταν ρωτάμε «Τίνος πράγματος γνώση είναι η αρετή;» Η απάντηση στον Μένωνα και τον Πρωταγόρα είναι ότι η αρετή συνιστά γνώση του καλού του υποκειμένου, επειδή, δεδομένου του διαρκούς κινήτρου για την επίτευξη του καλού, το να γνωρίζει κάποιος ποιο είναι αυτό το καλό, θα είναι αναγκαίο, αν πρέπει να το επιδιώξει αποφασιστικά και να εξασφαλίσει με τη γνώση την επιτυχή έκβαση στην επιδίωξη του αυτή. Αυτό, όμως, απαιτεί το καλό του υποκειμένου να είναι κάτι διαφορετικό από τη γνώση, που εγγυάται ότι κάποιος θα επιτύχει αυτό το καλό: «η αρετή είναι γνώση του καλού του υποκειμένου» είναι ανάλογο με το «η ιατρική είναι γνώση της υγείας».

 

Η έλλειψη συνοχής της θεωρίας, λοιπόν, συνίσταται στο γεγονός ότι ο Σωκράτης υποστηρίζει τόσο ότι η αρετή είναι γνώση του καλού του υποκειμένου όσο και ότι η αρετή είναι το καλό καθεαυτό, θέσεις που είναι ασυμβίβαστες η μια με την άλλη. Έτσι, αν ο Σωκράτης επιθυμεί να εμμείνει στον ισχυρισμό ότι η αρετή είναι γνώση, πρέπει είτε να καθορίσει αυτή τη γνώση ως γνώση κάποιου πράγματος διαφορετικού από αυτό που είναι το καλό του υποκειμένου, είτε να εγκαταλείψει τη θέση ότι η αρετή είναι το καλό του υποκειμένου.

 

Ο Πλάτων παρουσιάζει τον Σωκράτη να ασχολείται με αυτό το πρόβλημα στον Ευθύδημο. Ο συγκεκριμένος διάλογος αποτυπώνει μια αναμέτρηση ανάμεσα σε δύο φιλοσοφικές αντιλήψεις, που εκπροσωπούνται αντίστοιχα από τον Σωκράτη και τους δύο σοφιστές, τους αδελφούς Ευθύδημο και Διονυσόδωρο. Οι τελευταίοι παρουσιάζουν την αντίληψη τους προσθέτοντας μια εντυπωσιακή επίδειξη των τεχνικών των απατηλών επιχειρημάτων, που τους επιτρέπει να «μάχονται με επιχειρήματα και να αντικρούουν οτιδήποτε λέει οποιοσδήποτε, είτε είναι αληθές είτε ψευδές» (272a-b). Από την πλευρά του, ο Σωκράτης επιδιώκει να επιχειρηματολογήσει υπέρ του κεντρικού ρόλου της σοφίας στην επίτευξη της ευδαιμονίας. Το πρώτο μέρος αυτού του επιχειρήματος (278e - 281e) είναι κατ’ ουσίαν το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιείται στον Μένωνα (87d – 89a), για να αποδείξει ότι η αρετή είναι γνώση∙ η γνώση ή η σοφία (οι όποιοι εναλλάσσονται) συνιστά το μόνο ανεπιφύλακτα καλό, αφού όλα τ’ άλλα αγαθά, είτε αγαθά της τύχης, είτε επιθυμητικά γνωρίσματα του χαρακτήρα, είναι ωφέλιμα για το υποκείμενο, μόνο αν χρησιμοποιούνται ορθά, και χρησιμοποιούνται ορθά μόνο αν κατευθύνονται από τη σοφία. Έως αυτού του σημείου, ο Σωκράτης αναπαράγει τη θέση του Μένωνα, αλλά στο δεύτερο μέρος του επιχειρήματος του (288d – 292e) προχωρά πιο πέρα. Εδώ τονίζει πως το προηγούμενο επιχείρημα έχει δείξει ότι η επιδεξιότητα που εξασφαλίζει την ευδαιμονία του υποκειμένου είναι εκείνη που συντονίζει την παραγωγή και χρήση όλων των υποδεέστερων αγαθών, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων όλων των άλλων επιδεξιοτήτων. Υπάρχει, συνεπώς, μια επιδεξιότητα που κατευθύνει ή κυβερνά και ονομάζεται πολιτική ή βασιλική τέχνη. Όμως, ποιος είναι ο σκοπός της βασιλικής τέχνης; Όχι πάντως να παρέχει στους ανθρώπους αγαθά, όπως ο πλούτος ή η ελευθερία, αφού το προηγούμενο επιχείρημα έδειξε ότι τα αγαθά, είναι τέτοια, μόνο με την προϋπόθεση ότι κατευθύνονται από τη σοφία. Ο σκοπός, λοιπόν, της βασιλικής τέχνης μπορεί να είναι μόνο η δημιουργία σοφών ανθρώπων. Αλλά σοφών σε τι; ως εκ τούτου, ο σκοπός της βασιλικής τέχνης δεν μπορεί να είναι άλλος από το να καταστήσει τους ανθρώπους επιδέξιους στην ίδια τη βασιλική τέχνη. Όμως όπως παραδέχεται ο Σωκράτης (292d-e), αυτό είναι απολύτως μη κατατοπιστικό, αφού στερούμαστε οποιαδήποτε ιδέας για το τι είναι η βασιλική τέχνη.

 

Ο Σωκράτης αφήνει το γρίφο άλυτο και αυτό μπορεί κάλλιστα να οφείλεται στο γεγονός ότι ο Πλάτων δεν ανακάλυψε τη δική του διέξοδο από το γρίφο. Αυτό που δείχνει ο συγκεκριμένος διάλογος είναι ότι ο Πλάτων είχε αντιληφθεί την έλλειψη συνοχής του συστήματος της Σωκρατικής ηθικής, τα δύο κεντρικά αξιώματα της οποίας είναι ότι η αρετή είναι γνώση (του ανθρώπινου καλού) και ότι η αρετή είναι ανθρώπινο αγαθό. Αν το ανθρώπινο αγαθό πρέπει να ταυτιστεί και με τη γνώση και με την αρετή, τότε αυτή η γνώση πρέπει να έχει ένα σκοπό διαφορετικό από τον εαυτό της. Η τελική λύση του Πλάτωνα ήταν να αναπτύξει (στην Πολιτεία) μια αντίληψη του ανθρώπινου αγαθού ότι αυτό έχει να κάνει με την ίδια την προσωπικότητα, στην οποία οι μη ορθολογιστικές παρορμήσεις κατευθύνονται από τη νόηση, που διαποτίζεται από τη γνώση όχι του ανθρώπινου καλού αλλά της ίδιας της αρετής, η οποία με τη σειρά της, συνιστά καθολική αρχή της λογικότητας. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη α) ανθρώπινο αγαθό είναι η αρετή, β) η αρετή δεν είναι ταυτόσημη με τη γνώση, αλλά κατευθύνεται από αυτήν, και γ) η υπό αμφισβήτηση γνώση αποτελεί γνώση του καθολικού αγαθού. Είναι ασφαλώς εύλογο να θεωρήσουμε ότι ο Ευθύδημος επισημαίνει τη μετάβαση από τη σωκρατική θέση, η οποία παρουσιάστηκε με περισσότερη σαφήνεια στον Μένωνα, σε αυτή την ανεπτυγμένη Πλατωνική θέση.

 

Ο Πρωταγόρας μπορεί να θεωρηθεί ως διερεύνηση μιας άλλης λύσης σε αυτό το γρίφο, αφού στο συγκεκριμένο διάλογο ο Σωκράτης εκθέτει μια περιγραφή της αρετής, της οποίας οι βασικές θέσεις είναι: α) η αρετή είναι γνώση του ανθρώπινου αγαθού (όπως στον Μένωνα)∙ β) το ανθρώπινο αγαθό είναι μια συνολικά ευχάριστη ζωή. Η σημασία της περιγραφής είναι ανεξάρτητη από το αν ο Σωκράτης εμφανίζεται να υιοθετεί αυτή τη λύση ή απλώς τον προτείνει ως θεωρία, την οποία οι απλοί άνθρωποι και ο Πρωταγόρας θα έπρεπε να την αποδεχτούν. Πάντως η λύση αυτή παρουσιάζει μια διέξοδο από το αδιέξοδο της αρχικής μορφής της σωκρατικής θεωρίας, ωστόσο όχι μια διέξοδο που ο ίδιος ο Πλάτων επρόκειτο να υιοθετήσει. Έχοντας ήδη πειραματιστεί με την αρχική θεωρία, που διατηρεί την ταύτιση της αρετής με το ανθρώπινο αγαθό, συμβιβάστηκε με την εναλλακτική λύση που μόλις περιγράφηκε, η οποία υποστηρίζει την τελευταία ταύτιση, ενώ εγκαταλείπει την πρώτη.

Αυτές οι σχέσεις...

Αυτές τις σχέσεις που δεν επιλέγουμε εμείς συνειδητά,
που δεν είχαμε την παραμικρή ιδέα ή υπόνοια πως μπορούσαν να υπάρχουν.

Αυτές οι σχέσεις που δεν υπήρχε περίπτωση να συμβούν τυχαία ή λογικά,
που χρειάστηκε να μετακινηθούν πολλές καταστάσεις, να ενωθούν και να διαλυθούν κόσμοι  για να συμβεί η μοιραία συνάντηση.

Αυτές οι σχέσεις που ανάμεσα στο χάος, το θόρυβο και όλα τα άλλα που συμβαίνουν γύρω σου,
συμβαίνουν απλά, αθόρυβα, αβίαστα και φυσικά.

Αυτές οι σχέσεις που δεν τις κυβερνά η λογική μα ούτε το συναίσθημα,
αλλά κάτι μεγαλύτερο, βαθύτερο,
που δεν είναι καινούργιο, γιατί το έχεις καλλιεργήσει όλη σου τη ζωή,
μα τώρα αποκτά περιεχόμενο, περιγραφή,
και μια συνεχόμενη αποκάλυψη πολλών ακόμα αισθήσεων, επιγνώσεων,
μιας νέας χημείας, ενός άλλου είδους επικοινωνίας.

Μπροστά σ' αυτές τις σχέσεις ο νους υποκλίνεται,
η καρδιά ελευθερώνεται,
το σώμα ζωντανεύει.
Τα αντίθετα συμπληρώνονται, τα συναισθήματα γαληνεύουν, οι αισθήσεις οξύνονται.
Η διαίσθηση κυβερνά και η εμπιστοσύνη γαληνεύει τα βήματά σου.
Καμία αγωνία, αμφιβολία, φόβος ή κρυφό δεν μπορεί να ταράξει αυτό που καμία ψευδαίσθηση δεν επέλεξε.

Αυτές οι σχέσεις που ενώνουν τα επίπεδα ύπαρξης,
και βρίσκουν έκφραση αυθεντική, μοναδική, ενώνοντας όλες τις άλλες σχέσεις,
το χρόνο, τη μνήμη, την πορεία,
σε κάθε μαγικό παρόν, όσο απλοϊκό κι αν φαίνεται σε όσους το αγνοούν.

Είναι το δώρο της ζωής,
ο θησαυρός μετά από ένα μακρύ και κουραστικό ταξίδι.
Που δεν φοβήθηκες, δεν δείλιασες, δεν κατηγόρησες,
μα συνέχισες θαρραλέα,
με παιδική ψυχή,
με συνέπεια, πειθαρχία και αγάπη για τη ζωή, να διεκδικείς.

Ανάμεσα σε όλα κράτησες την αθωότητά σου,
διατήρησες την καρδιά σου ανοιχτή.
Διαφύλαξες τη φλόγα ζωντανή,
και τίμησες το κάθε σου βήμα με ταπεινότητα και σεβασμό.
Μάθαινες, κατακτούσες, επέμενες,
χωρίς να περιμένεις ανταμοιβή.

Μα αυτή ήρθε...

Δεν μιλάς γι' αυτές τις σχέσεις,
ανήκουν σε έναν άλλο κόσμο,
ανοίγουν νέες διαστάσεις, αλλάζουν τις έννοιες, μαγεύουν τις λέξεις,
αποκαλύπτουν τη σύνθεση,
δημιουργούν νέα δεδομένα, που εμπλουτίζονται κάθε λεπτό,
και τις ζεις τώρα, εδώ,
όπου δεν υπάρχει τίποτα συνηθισμένο,
και το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον γίνονται ΕΝΑ!

Η φλόγα της Καρδιάς σου

Ξέχασες πως η ζωή περιλαμβάνει το πάθος. Αυτό κυνηγάς μα το φοβάσαι κιόλας. Κι έτσι κυνηγάς άσκοπα!

Σου έμαθαν πως θα σε κάψει και έκανες τα πάντα για να προστατευτείς από αυτό. Σου τρώει όμως τα σωθικά σου, η ανεκπλήρωτη φύση σου.

Κι έτσι έμεινες μισός να τριγυρνάς τις θάλασσες, ψάχνοντας λιμάνια που θα σε προστατεύσουν από τις φουρτούνες του.

Το κατηγόρησες ευνουχίζοντας τον εαυτό σου. Το υποτίμησες υποτιμώντας τα ένστικτα σου. Όρθωσες ψεύτικους θεούς για να αποφύγεις τη θέα της μεγαλόπρεπης γύμνιας σου.

- Παίζεις με τη φωτιά...
- Η φωτιά είναι η Αλήθεια που φοβούνται οι άνθρωποι.
Θέλουν τη ζεστασιά της αλλά δεν θέλουν να καούν από αυτήν.
Θέλουν την ομορφιά της αλλά όχι την αγριάδα της.
Ναι, παίζω με τη Φωτιά κι ας καώ. 
Τίποτα δεν αξίζει αν δεν εξιλεωθώ μέσα από τις φλόγες της.

Ότι αξίζει πονάει και είναι δύσκολο! Σου το λένε τα τραγούδια, μα νομίζεις πως δεν γράφτηκαν για σένα. Εσύ έχεις βάλει τη ζωή σου σε μια τάξη και δεν επιτρέπεις κανένα χάος να τη διαταράξει. Έχεις υψώσει αδιαπέραστα τείχη, πίσω από τα οποία αισθάνεσαι ασφαλής, μέχρι να αρχίσουν να σφίγγουν το κλοιό τους γύρω σου και τότε θα τα απαρνηθείς. Θα πεις, "δεν τα έβαλα εγώ εκεί. Η ζωή τα έβαλε, άλλοι τα βάλανε, μα όχι εγώ!"

Σού δίδαξαν οι ψεύτικοι δάσκαλοι πως "η καρδιά σου ξέρει, άκου την", μα δε σου μίλησαν για τη φλόγα της καρδιάς που οι ίδιοι μετάλλαξαν σε ψεύτικο φως για ν' αποφύγουν τον πόνο, το κάψιμο, το τίποτα που οφείλεις να διαπεράσεις.

Σε πλάνεψαν οι μωροί που περιφέρονται σε επιφανειακά πάθη, αδυναμίες της άγνοιάς τους, πως "είναι αμαρτία ν' ακολουθείς τα πάθη σου". Πως έτσι "θα χάσεις το πνεύμα σου". Κι εσύ πίστεψες, προφυλάχθηκες, πάγωσες την Καρδιά σου και τριγυρνάς στον Άδη της ψυχής σου, ψάχνοντας διέξοδο, χωρίς να βλέπεις.

Είναι η Ιερή Φλόγα που καίει μέσα σου και δεν σε έχει εγκαταλείψει ποτέ. Είναι το κάλεσμα της Αλήθειας που σε οδηγεί να πετάξεις τα είδωλα και την πανοπλία σου. Ναι, όλα όσα σε προστάτευαν και σε προστατεύουν από τη Αλήθεια σου, το Ιερό Κέντρο σου, που παραμένει άτρωτο, μεγαλόπρεπο και αδιαμφισβήτητα Εσύ.

Κι όταν σε ρωτάω γιατί πληρώνεις ακόμα φόρους που δεν καταλαβαίνεις και δεν αποδέχεσαι, εσύ νομίζεις πως έχω αλλάξει θέμα...

Η ΜΟΝΑΧΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ

«Κάνε έναν ήσυχο περίπατο με την Μητέρα Φύση. Αυτό θα θρέψει το νου, το σώμα και την ψυχή σου». - Anthony Douglas

Μια συνηθισμένη ζωή δεν είναι η μόνη ζωή που έχετε στη διάθεση σας. Μπορείτε να επαναστατήσετε στην μετριότητα και να δημιουργήσετε μια ικανοποιητική, επιτυχημένη ζωή. Η μετάβαση από ένα συνηθισμένο επίπεδο σκέψης σε ένα εξαιρετικό επίπεδο σκέψης θα αλλάξει τη ζωή σας. Οι πιο δυνατές επιθυμίες σας μπορούν να είναι δικές σας, το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να ακολουθήσετε το αληθινό κάλεσμα σας. Μην ακολουθείτε τα πολιτισμικά στερεότυπα. Μην βάζετε ετικέτες στον εαυτό σας ως ένα συγκεκριμένο άτομο γιατί τότε περιορίζετε τον εαυτό σας. Όταν πείτε στον εαυτό σας ότι μπορείτε να κάνετε και να είστε οτιδήποτε είναι αυτό που θέλετε να είστε, τότε μπορείτε. Όλα αρχίζουν από τις σκέψεις σας.

Με τα λόγια του Wayne:
Κάνοντας τη μετάβαση από το επίπεδο της απλής συνειδητότητας στο επίπεδο της υπερσυνειδητότητας συνεπάγεται θεμελιώδη ανανέωση - μια δραματική αλλαγή της προσωπικότητας. Πολύ λίγοι είναι διατεθειμένοι να δεσμευτούν σε αυτό το επίπεδο της εκπλήρωσης του σκοπού τους. Αυτό που σας καλώ να κάνετε, αν θέλετε να αυτό-πραγματωθείτε πραγματικά, είναι να ξεπεράσετε την αντίσταση σας στο να περιλάβετε όλα όσα είστε στην επίγεια ζωή σας.

Έχετε τη δυνατότητα να εισέλθετε σε υψηλότερες περιοχές, έτσι ώστε να εκπληρώσετε συνειδητά τις υψηλότερες επιθυμίες σας εδώ, τώρα, για το μεγαλύτερο όφελος όλων. Αυτό είναι σαν να κάνετε μια τούμπα και να προσγειώνεστε σε μια νέα πραγματικότητα - μια πραγματικότητα στην οποία όλα τα πράγματα είναι δυνατά, μια πραγματικότητα όπου δεν ταυτίζεστε πλέον με όλα εκείνα τα πολιτισμικά μιμίδια και ιούς του νου με τα οποία είχατε προγραμματιστεί σε νεαρή ηλικία, και τα οποία σας προετοίμαζαν για μια συνηθισμένη ζωή.

Μπορείτε να ζήσετε αυτή τη συναρπαστική περιπέτεια της αλλαγής της αντίληψης για τον εαυτό σας με το να είστε πρόθυμοι να πεθάνετε ως ο τωρινός εαυτός σας. Σωστά, αποσύροντας την προσωπική σας ιστορία ως ο κριτής της ζωής σας, σταματάτε να αντιστέκεστε στην πληρέστερη δυνατότητά σας. Απλά, δεν επιλέγετε πλέον να σχηματίζετε την ταυτότητά σας με βάση ό, τι έχετε διδαχθεί.

Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι όλα όσα πιστεύατε ότι είναι αληθινά σας έχουν φέρει σε αυτό το σημείο όπου θέλετε περισσότερο να εξερευνήσετε παρά να αντισταθείτε στις υψηλότερες δυνάμεις σας.

Πριν από χρόνια, ενώ διάβαζα το «Σκέψου και Γίνε Πλούσιος» του Napoleon Hill, τον θυμάμαι να λέει ότι υπάρχει ένα χαρακτηριστικό που διακρίνει εκείνους που ζουν τη ζωή σε ένα υψηλότερο επίπεδο με έναν πλούτο που δεν αφορά μόνον το χρηματικό κέρδος. Είναι ότι αυτά τα μοναδικά και σπάνια άτομα έχουν μια διακαή επιθυμία να πετύχουν. Τώρα, μια διακαής επιθυμία είναι πολύ διαφορετική από μια συνηθισμένη ευχή ή επιθυμία, γιατί καίει εσωτερικά – από την στιγμή που ανάψει, ποτέ δεν σβήνει, ανεξάρτητα από το τι συμβεί. Αυτό είναι ένα γνώρισμα που ξέρω καλά. Συχνά έχει την αίσθηση της εμμονής ... και μου έχουν επισημάνει ότι έχω έμμονες ιδέες πολλές φορές στη ζωή μου. Ωστόσο, δεν ήταν κατάρα, γιατί με έχει πάντα εξυπηρετήσει στην εκπλήρωση όποιας λαχτάρας ένιωθα μέσα μου. Συχνά το βλέπω σαν μια εσωτερική φλόγα κεριού που ούτε καν τρεμοπαίζει. Όλη η μεταμόρφωση αρχίζει με μια έντονα διακαή επιθυμία να μεταμορφωθείς.

Μια εσωτερική γνώση, μαζί με μια διακαή επιθυμία, είναι η προϋπόθεση για να γίνετε ένα άτομο ικανό να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες της καρδιάς του. Στο «Η Δύναμη της Επίγνωσης», ο Neville εξηγεί με έμφαση ότι «Για να μεταμορφωθείτε, ολόκληρη η βάση των σκέψεων σας πρέπει να αλλάξει. Αλλά οι σκέψεις σας δεν μπορούν να αλλάξουν αν δεν έχετε νέες ιδέες, γιατί σκέφτεστε από τις ιδέες σας». Πώς βρίσκετε το δρόμο για τις ιδέες που θα σας βοηθήσουν να αλλάξετε τις σκέψεις σας;

Ξεκινήστε λέγοντας και γράφοντας μια δήλωση που βρίσκετε ελκυστική. Δημιουργήστε την μοναδική σας δήλωση που μιλάει στην καρδιά σας, όπως: Έχω μια διακαή επιθυμία - μια εσωτερική φλόγα που δεν θα σβήσει από εξωτερικές δυνάμεις - να γνωρίσω και να ζήσω από υψηλότερες περιοχές, να μεταμορφωθώ έτσι ώστε η νέα μου αντίληψη για το εαυτό μου δεν θα περιλαμβάνει πλέον κανένα περιορισμό. Είμαι πρόθυμος να αμφισβητήσω και να αλλάξω τις σκέψεις που με εμποδίζουν να έχω μια υψηλότερη έκδοση του εαυτού μου.

Προτείνω να ανοίξετε την διαδικασία της σκέψης σας σε μια νέα ιδέα που θα σας βοηθήσει καθώς αρχίζετε να αλλάζετε την αντίληψή σας για τον εαυτό σας. Μπορείτε να σκέφτεστε τον εαυτό σας ως μια Θεία χωρίς περιορισμούς ύπαρξη παρά ως ένα άτομο που δεν έχει επιλογή όταν πρόκειται για τις σκέψεις σας. Σκεφτείτε τον εαυτό σας ως παρατηρητή, που σκέπτεται και επιλέγει τις σκέψεις που επιλέγετε από αυτό το αστείρευτο ρεύμα της σκέψης στην εσωτερική οθόνη σας, 24 ώρες το 24ωρο, και τις 365 ημέρες του χρόνου.

Πλούταρχος: Γυναικών αρεταί

Δεν ξέρω πόσοι εκ των Ελλήνων είναι εις θέσιν να γνωρίζουν πόσες και πόσες αρχαίες Ελληνίδες μανάδες μας επέδειξαν έναν πρωτοφανή ηρωϊσμό όχι μόνον σε καιρούς πολέμου, αλλά και σε ημέρες ειρήνης….

Η Λέαινα η άγλωττος ονομάστηκε έτσι, διότι είχε την τόλμη να κόψη με τα ίδια της τα δόντια την γλώσσάν της και να την φτύση κατάμουτρα στον βασανιστή της, που ζητούσε απ” αυτήν να πληροφορηθή τούς συνωμότες κατά του Ιππάρχου, πέριξ του Αρμοδίου, που ήτο φίλος της!

Η Τιμάνδρα, φίλη του Αλκιβιάδου, μόλις εδολοφόνησαν τον αγαπημένο της, δεν εδίστασε να πάρη το σώμά του, να το ενδύση και να το κηδέψη «λαμπρώς και φιλοτίμως», όπως γράφει ο Πλούταρχος.

Η Θαΐς η εταίρα, φίλη του Μ. Αλεξάνδρου, πέραν του αν κάποιοι συμφωνούν η διαφωνούν με την ενέργειάν της, για να εκδικηθή τους Πέρσες που κατέστρεψαν την Ελλάδα, δεν εδίστασε ν” αρπάξη πρώτη τον πυρσόν και να βάλη φωτιά στην Περσέπολη, συμπαρασύρουσα κι αυτόν ακόμη τον Μέγα Στρατηλάτη.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι ο Πλούταρχος αναφέρει, πως η Θαΐς, ως και τα άλλα γύναια του Μεγάλου Αλεξάνδρου εξεδικήθησαν τας κατά της Ελλάδος επιδρομάς των Περσών καλύτερον παντός ναυμάχου η στρατηγού!!

Η Ειρήνη, φίλη του Πτολεμαίου, μη διστάσασα ν” ακολουθήση τον καταδιωκόμενον εραστήν της, όστις κατέφυγε εις το ιερόν της Αρτέμιδος, προτίμησε ν” αποθάνη ηρωϊκώς μαζί του, δια να τον ακολουθήση μέχρι του θανάτου του.

Τι άλλο να θυμηθούμε; Μήπως την Αλκιθέα, μητέρα του Παυσανίου, που πρώτη έβαλε τον λίθον για τον εντειχισμόν του ναού, μέσα εις τον οποίον είχαν κλείσει τον πολυθρύλητο γιο της, τον νικητή των Πλαταιών, μόλις πληροφορήθηκε ότι κατηγορείται για προδοσία;

Πάμπολλα τα ιστορικά στοιχεία…

Ας δούμε, όμως, ορισμένα παραδείγματα Ελληνίδων ηρωΐδων, που μνημονεύει ο Πλούταρχος μέσα στο έργο του Γυναικών αρεταί:

ΤΡΩΪΑΔΕΣ: Μετά την άλωσιν της Τροίας, όσοι κατάφεραν να διαφύγουν μέσα στα καράβια μαζί με τις γυναίκες τους, φθάνοντας στην Ιταλία, τούς έπιασε τρικυμία. Άπειροι και αδαείς, που ήσαν οι άνδρες, κατέφυγαν στ” αγκυροβόλια και τα λιμάνια, που είχαν ανάγκη, κοντά στον Τιβεριν ποταμόν, περιπλανώμενοι ανά την χώραν, δια να συλλέξουν τις όποιες πληροφορίες εχρειάζοντο. Οι γυναίκες τους, ταλαιπωρημένες όπως ήσαν και ζητώντας οπωσδήποτε πατρίδα, έλαβαν απόφαση να πυρπολήσουν τα πλοία, για ν” αναγκάσουν τούς άνδρες τους να μείνουν εκεί. Μάλιστα, η πρώτη, που έβαλε φωτιά, ελέγετο Ρώμη.

Μόλις έβαλαν την φωτιά, πήγαν να συναντήσουν τούς άνδρες τους, οι οποίοι έτρεχαν προς την θάλασσα για να σώσουν τα πλοία. Φοβούμενες, όμως, την οργή τους, άλλες μεν αγκάλιαζαν τούς άνδρες των, άλλες δε φιλούσαν θωπευτικώς τούς συγγενείς των, με αποτέλεσμα, δια του τρόπου αυτού, να τους καταπραΰνουν!

Από τότε έμεινε και η συνήθεια στις γυναίκες των Ρωμαίων να χαιρετίζουν με φιλήματα τούς συγγενείς των…

ΦΩΚΙΔΕΣ: Κάποτε ξέσπασε ένας άσπονδος πόλεμος μεταξύ Θεσσαλών και Φωκέων, διότι αυτοί μεν εντός μίας ημέρας εφόνευσαν όλους τούς άρχοντες και τυράννους αυτών, οι δε Θεσσαλοί κατακομμάτιασαν διακοσίους πενήντα ομήρους εκείνων. Κατόπιν εισέβαλαν δια πανστρατιάς στην χώρα των Λοκρών, αποφασίσαντες να μη χαρίσουν την ζωή σε κανένα ενήλικα και να αιχμαλωτίσουν τα παιδιά και τις γυναίκες.

Τότε ο Δαΐφαντος, ο γιος του Βαθυλλίου, άρχοντας με δύο άλλους, κατέπεισε τούς Φωκείς να εξέλθουν αυτοί εις συνάντησιν και να συνάψουν μάχην με τούς Θεσσαλούς, συναθροίζοντας γυναίκες και παιδιά από όλη την Φωκίδα σε ένα μέρος και, αφού συγκεντρώσουν γύρω τους ξύλα, στην περίπτωση που νικηθούν, να δοθή προσταγή να κάψουν τα σώματά τους!

Ενώ, λοιπόν, συμφώνησαν όλοι για την παραπάνω ενέργεια, σηκώθηκε ένας και είπε πως πρέπει να έχουν και την συγκατάθεση των γυναικών τους, διαφορετικά να μη χρησιμοποιήσουν βία. Μόλις το άκουσαν αυτό οι γυναίκες, έκαμαν συνεδρίασιν και όχι μόνον συμφώνησαν με τούς άνδρες των, αλλά εστεφάνωσαν κιόλας τον Δαΐφαντο για την απόφασή του!

Το ίδιο ακριβώς έγινε και με τα παιδιά, που συνηθροίσθησαν και έλαβαν την ίδια απόφαση με αυτήν των μανάδων τους!

Τελικώς, οι Φωκείς, συμπλακέντες στις Κλεωνές της Υαμπόλιδος ενίκησαν τους Θεσσαλούς, για να τελούνται έκτοτε ειδικές εορτές, οι οποίες εκαλούντο Ελαφηβόλια, προς τιμήν της Αρτέμιδος και της Υαμπόλεως, ενώ το ψήφισμα των Φωκέων οι Έλληνες ωνόμασαν Απόνοιαν.

ΧΙΑΙ: Κάποτε στην Χίο ενυμφεύετο ένας επίσημος κι ενώ η νύφη εφέρετο επί αμάξης εις την οικίαν του γαμπρού, ο βασιλεύς Ίπποκλος, φίλος και παρευρισκόμενος στον γάμο, χάριν αστεϊσμού, επήδησε πάνω στην άμαξα, με αποτέλεσμα να βρη τον θάνατον από τούς φίλους του γαμπρού.

Λέγεται ότι, τότε, εξεδηλώθη θεία αγανάκτησις και πως εζητήθη από τον θεόν να σκοτώσουν τους φονείς του Ιππόκλου. Αυτό, όμως, δεν έγινε διότι συμφώνησαν ότι όλοι είναι φονείς του βασιλέως. Τότε ο θεός διέταξε να εγκαταλείψουν όλοι την πόλιν, αφού οι πάντες (άνδρες και γυναίκες) είναι φονείς.

Έτσι, λοιπόν, τους αιτίους και τους λαβόντες μέρος στον φόνο τους έστειλαν ως αποίκους στην Λευκωνία, την οποίαν, προηγουμένως, είχαν αφαιρέσει οι Κορωνείς, που κατείχαν μαζί με τούς Ερυθραίους.

Αργότερον, όταν εξερράγη πόλεμος μεταξύ αυτών και των Ερυθραίων, οι οποίοι, μεταξύ των Ιώνων είχαν μεγάλη δύναμη, εξεστράτευσαν εναντίων των Χίων της Λευκωνίας, οι οποίοι, μη δυνάμενοι ν” αντισταθούν, συμφώνησαν, μετά από σπονδές, να εξέλθουν φορώντας μόνον μία χλαμύδα, ένα ιμάτιο και τίποτε άλλο, με αποτέλεσμα οι γυναίκες τους να τους χαρακτηρίζουν δειλούς. Επειδή δε εκείνοι έλεγαν ότι είχαν ορκισθή, τους προέτρεπαν να μην αφήσουν τα όπλα, αλλά να λέγουν στους εχθρούς των, ότι χλαμύς είναι το δόρυ, χιτώνιον δε η ασπίς!

Αφού δε επείσθησαν οι Χίοι, παρουσιάσθηκαν αμέσως στους Ερυθραίους με τα όπλα τους, αναγκάζοντάς τους να φοβηθούν δια την τόλμην των και μάλιστα να ικανοποιηθούν από την αναχώρησίν των.

Έτσι, λοιπόν, εδιδάχθησαν από τις γυναίκες των να έχουν θάρρος και να σωθούν. Μετά πολλού χρόνου δε, κι αφού οι γυναίκες απέδειξαν την αρετή τους, ο Φίλιππος, γιος του Δημητρίου, πολιόρκησε την πόλι καλώντας με βάρβαρο και υβριστικό κήρυγμα τους δούλους να αποστατήσουν προς αυτόν, με την υπόσχεσιν ελευθερίας και γάμου με τις κυρίες των, με στόχο να τους συγκατοικήση με τις γυναίκες των δεσποτών τους. Επειδή δε οι γυναίκες κατελήφθησαν από φοβερόν και άγριον θυμόν, οι δε δούλοι είχαν αγανακτήσει κι αυτοί, όρμησαν αμέσως προς τα τείχη προσφέροντας λίθους και βέλη, παρακαλώντας και προτρέποντας τους πολεμούντες άνδρες των, ενώ οι ίδιες έγιναν πολεμίστριες αποκρούοντας τελικώς τον Φίλιππο, χωρίς κανείς δούλος ν” αποστατήση προς αυτόν!

ΑΡΓΕΙΑΙ: Ο αγών περί του Άργους κατά του Κλεομένους, κατά προτροπήν της ποιητρίας Τελεσίλλης, είναι το επόμενο θέμα μας.

Η Τελέσιλλα, κατήγετο από ένδοξον οικογένειαν, αλλ' ήτο φιλάσθενος. Αυτός και ο λόγος, που έστειλε να ρωτήση το Μαντείο για την σωματική της υγεία. Μόλις έλαβε την απάντησιν, ότι δια των Μουσών θα γίνη καλά, άρχισε να υπηρετή την ποίησιν και την μουσικήν με αποτέλεσμα ν' απαλλαγή της ασθενείας της και να θαυμάζεται από τις Αργείες δια την ποιητικήν τέχνην της.

Όταν, λοιπόν, ο βασιλεύς των Σπαρτιατών Κλεομένης εσκότωσε αρκετούς (όχι όμως 7.777 άτομα (!), όπως ψευδώς ισχυρίζονται μερικοί) και εισήρχετο στην πόλη, ορμή και θεία τόλμη κατέλαβε τις γυναίκες, που ευρίσκοντο εις την ακμήν της ηλικίας των, να αντιταχθούν κατά των εχθρών υπέρ της πατρίδος των. Υπό την αρχηγίαν, λοιπόν, της Τελεσίλλης, έλαβαν τα όπλα, εστάθησαν κοντά στις επάλξεις και περιέβαλαν σαν στέφανος γύρω τα τείχη, ώστε να τις θαυμάζουν οι εχθροί.

Απέκρουσαν, λοιπόν, τον Κλεομένη, αφού πολλοί εφονεύθησαν, ενώ τον άλλον βασιλέα, τον Δημάρατον, που εισήλθε εις την πόλιν και κατέλαβε το Παμφυλιακόν, εξεδίωξαν, σύμφωνα με τον Σωκράτην.

Έτσι, λοιπόν, αφού εσώθη η πόλις, τις μεν γυναίκες που σκοτώθηκαν στην μάχη τις έθαψαν στην οδόν της Αργείας, ενώ στις σωθείσες επέτρεψαν να ιδρύσουν τον Ενυάλιον ναόν ως ενθύμιον της ανδρείας των!

Έκτοτε υπήρχε μία εορτή, που γινόταν εις ανάμνησιν της μάχης εκείνης, τα Υβριστικά, όπου τις μεν γυναίκες ενέδυαν με ανδρικούς χιτώνες και χλαμύδες, τους δε άνδρες με πέπλα και καλύπτρες γυναικών.

Προς επανόρθωσιν δε της λειψανδρίας συνέζευξαν τις γυναίκες όχι με δούλους, όπως λέει ο Ηρόδοτος, αλλά με αρίστους γείτονές των, αφού τους επολιτογράφησαν. Αυτός και ο λόγος, που οι γυναίκες αυτές δεν τους τιμούσαν συγκοιμώμενες, αλλά τους περιφρονούσαν, κάνοντας ειδικόν νόμο, που έλεγε ότι οι έγγαμες γυναίκες θα συγκοιμώνται με τους άνδρες αυτούς φέρουσες πώγωνα!

ΜΗΛΙΑΙ: Οι Μήλιοι, όπως γράφει ο Πλούταρχος, κατόπιν εντολής του θεού, και με αρχηγόν τον νέον και ωραίον άνδρα Νυμφαίον, κατόπιν ταλαιπωριών, λόγω καταστροφής των πλοίων τους, όταν προσήγγισαν την Καρίαν και εξήλθον εις την ξηράν, αποίκισαν ένα χώρο δίπλα στην πόλιν Κρύασσαν, που τους παρεχώρησαν οι εκεί κάτοικοι είτε από φόβο είτε από ευσπλαχνίαν.

Μόλις, λοιπόν, διεπίστωσαν ότι οι Μήλιοι επολλαπλασιάζοντο επικινδύνως, οι Κάρες σκέφθηκαν να τούς εξοντώσουν και εμηχανεύθησαν κάποιαν ευωχίαν η κάποιο συμπόσιο.

Έτυχε τότε να έχη ερωτευθή τον Νυμφαίον μία νεαρά παρθένος, που ελέγετο Καφένη, η οποία εκμυστηρεύθηκε το μυστικό στον αγαπημένο της.

Πράγματι. Μόλις οι Κάρες προσποιήθηκαν ότι θέλουν να τούς προσκαλέσουν σε γεύμα, αλλά χωρίς τις γυναίκες τους, ο Νυμφαίος απήντησε ότι τούτο δεν είναι πρέπον και δεν μπορεί να γίνη διότι πρέπει να τούς συνοδεύουν απαραιτήτως οι γυναίκες των.

Έτσι, λοιπόν, αφού ο Νυμφαίος είπε τα πραχθέντα στους Μηλίους, τούς συμβούλευσε να πάνε μεν αυτοί άοπλοι, αλλά οι γυναίκες τους να κρύβουν μέσα στα πόδια τους από ένα ξίφος και να κάθονται κοντά στον άνδρα τους.

Όταν εις το μέσον του δείπνου εδόθη το σύνθημα εις τούς Κάρες και οι Έλληνες κατάλαβαν τι επρόκειτο να συμβή, οι γυναίκες άνοιξαν ταυτόχρονα τούς κόλπους των και οι άνδρες, λαβόντες τα ξίφη, επετέθησαν κατά των βαρβάρων για να τους φονεύσουν όλους, με αποτέλεσμα να κατακτήσουν την χώρα, να την καταστρέψουν και να κτίσουν στην θέση της παλιάς πόλεως την Νέαν Κρύασσαν!

Περιττόν να πούμε, ότι η Καφένη έλαβε σύζυγον τον Νυμφαίον και έχαιρε τιμής και ευγνωμοσύνης εκ μέρους των Ελλήνων.

ΤΥΡΡΗΝΙΔΕΣ: Από τούς Τυρρηνούς, που κατέλαβαν την Λήμνον και Ίμβρον και άρπαξαν τις γυναίκες των Αθηναίων από την Βραυρώνα, εγεννήθησαν τέκνα, που οι Αθηναίοι εξεδίωξαν ως μιγάδες από τα νησιά αυτά. Εκείνοι τότε κατέπλευσαν στο Ταίναρο για να φανούν χρήσιμοι κατά τον ειλωτικόν πόλεμον (465 π.Χ.). Αυτός και ο λόγος, που έλαβαν διάφορα δικαιώματα και ενυμφεύθησαν γυναίκες από το μέρος αυτό.

Επειδή, όμως, οι Τυρρηνοί δεν εκρίνοντο άξιοι να μετέχουν των αξιωμάτων και της βουλής, έγιναν ύποπτοι για συμμετοχή σε πραξικόπημα και πως εσκόπευαν να ανατρέψουν το καθεστώς. Τότε, οι Λακεδαιμόνιοι τους συνέλαβαν, τους εφυλάκισαν και τους εφύλαττον αυστηρώς, με σκοπό να βρουν αποδεικτικά στοιχεία προς καταδίκην των.

Πλην, όμως, οι γυναίκες των φυλακισμένων ήλθαν σ” επαφή με τους φύλακες και τους ικέτευαν να τις αφήσουν να δουν τους άντρες των μόνες των, μόνον και μόνον για να τους χαιρετίσουν. Οι φύλακες επείσθησαν και μόλις οι γυναίκες μπήκαν μέσα, προέτρεψαν τους άντρες τους ν” αλλάξουν τα ρούχα τους με αυτά των γυναικών και να εξέλθουν της φυλακής σκεπασμένοι με τις καλύπτρες των, ενώ αυτές θα έμεναν μέσα δια παν ενδεχόμενον.

Έτσι και έγινε. Οι φύλακες εξηπατήθησαν και οι Τυρρηνοί κατέλαβαν τον Ταΰγετον με αποτέλεσμα να κινήσουν εις αποστασίαν τους Είλωτες, που εδέχοντο εις την τάξιν των.

Οι Σπαρτιάτες εφοβήθησαν πολύ και έστειλαν κήρυκα προς συμφιλίωσιν, με τον όρον να λάβουν τις γυναίκες των και, αφού δοθούν εις αυτούς χρήματα και πλοία, να αποπλεύσουν και μάλιστα να χαρακτηρίζονται φίλοι και συγγενείς των Λακεδαιμονίων, όπου και όταν βρουν την χώρα, που θέλουν να κατοικήσουν.

Όπερ και εγένετο, αφού, τελικώς, οι Τυρρηνοί, άλλοι μεν εξ αυτών εγκατεστάθησαν στην Μήλο και άλλοι δε εξ αυτών (οι περισσότεροι) εγκατεστάθησαν στην Κρήτη (Χερρόνησον και Λύκτον)…

ΛΥΚΙΑΙ: Κάτι μυθικό, αλλά που η παράδοσις πιστοποιεί, είναι η παρακάτω ιστορία: Ο Αμισώδαρος, που οι Λύκιοι ονομάζουν Ισάραν, ήλθε από την αποικία των Λυκίων περί την Ζέλειαν με πλοία ληστρικά, των οποίων ηγεμών ήτο ο Χίμαρρος, πολεμικός μεν άνθρωπος, αλλά σκληρός και θηριώδης. Έπλεε δε με πλοίον, το οποίον έφερε διακριτικόν σημείον από το μέρος μεν της πρώρας λέοντα, από το μέρος δε της πρύμνης δράκοντα και προξενούσε πολλές συμφορές στους Λυκίους, σε σημείο που να μην μπορούν να πλεύσουν την θάλασσα ούτε να κατοικούν στις παράλιες πόλεις.

Αυτόν, λοιπόν, τον άνθρωπο εφόνευσε ο Βελλερεφόντης, που κατεδίωξε μαζί με τον Πήγασον. Εκδιώξας δε και τις Αμαζόνες δεν ελάμβανε καμίαν αμοιβήν, αλλ” ήτο πολύ άδικος ο Ιοβάτης προς αυτόν, με αποτέλεσμα να εισέλθη εις την θάλασσαν και να ευχηθή εναντίον του στον Ποσειδώνα να καταστή η χώρα άκαρπος και ανωφελής. Μετά την ευχήν απήλθε και το κύμα υψώθηκε πολύ και κατέκλυσε την χώραν, μ” ένα θέαμα τόσο φοβερό, αφού η θάλασσα έμενε μετέωρη και τον ακολουθούσε αποκρύπτουσα την πεδιάδα!

Επειδή δε οι άνδρες παρακαλούσαν τον Βελλερεφόντην να σταματήση την θάλασσα και δεν τον έπειθαν, οι γυναίκες εσήκωσαν τους χιτώνες των και ήλθαν προς συνάντησίν του. Όταν, λοιπόν, εκείνος οπισθοχώρησε, λέγεται ότι και το κύμα υπεχώρησε μαζί του.

Ορισμένοι, όμως, υποστηρίζουν το μυθώδες του πράγματος και λέγουν ότι ο Βελλερεφόντης παρέσυρε την θάλασσαν όχι με τις ευχές του, αλλά διότι το ευφορώτατον μέρος της πεδιάδος ήτο χαμηλώτερον της θαλάσσης. Μια δε λοφοσειρά, που εξετείνετο παρά την ακτήν και εμπόδιζε την θάλασσα, την άνοιξε ο Βελλερεφόντης, και όταν η θάλασσα όρμησε και κατέκλυσε την πεδιάδα, οι μεν άνδρες με τις παρακλήσεις των δεν κατόρθωσαν τίποτε, οι γυναίκες, όμως, έτρεξαν όλες γύρω του για να τύχουν του σεβασμού των και να καταπραΰνουν την οργήν του.

Άλλοι δε λέγουν ότι η λεγομένη Χίμαιρα, ήτο ένα όρος απέναντι του ηλίου και προξενούσε κατά το θέρος αντανακλάσεις επιβλαβείς και καυστικές, που διεσκορπίζοντο εις την πεδιάδα και από αυτές εμαραίνοντο οι καρποί. Ο Βελλερεφόντης το παρετήρησε και απέκοψε το λειότατον μέρος του γκρεμού που έριχνε προ πάντων τις αντανακλάσεις του. Επειδή όμως δεν ελάμβανε αμοιβήν, οργίσθηκε και εκδικήθηκε τους Λυκίους, αλλά, τελικώς, επείσθη υπό των γυναικών και τα πράγματα ηρέμησαν.

Ο Νύμφις στο τέταρτο βιβλίο του περί Ηρακλείας λέγει, ότι ο Βελλερεφόντης εσκότωσε ένα αγριογούρουνο, που έβλαπτε ζώα και καρπούς στην χώρα των Ξανθίων και δεν ελάμβανε αμοιβήν. Τότε αυτός καταράσθηκε τούς Ξανθίους προς τον Ποσειδώνα και ολόκληρη η πεδιάδα εκαλύφθη από άλμην και κατεστράφη εντελώς, επειδή το χώμα έγινε πικρόν, έως ότου σεβάσθηκε τις παρακλήσεις των γυναικών και ευχήθηκε στον Ποσειδώνα να παύση την οργήν του. Δια τούτο και νόμος υπήρχε εις τους Ξανθίους να λαμβάνουν το όνομα όχι από τον πατέρα, αλλά από την μητέρα τους!…

ΜΙΛΗΣΙΑΙ: Λέγεται, ότι κάποτε κατέλαβε τις Μιλήσιες παρθένες ένα φοβερό και ακατάπαυστο υστερικό πάθος, από κάποια άγνωστη αφορμή. Υποθέτουν μάλιστα ότι, ενδεχομένως, ο αέρας να ανεμείχθη με κάτι που προκαλεί έκστασιν και δηλητηρίασιν, με αποτέλεσμα να προξενήση στις εν λόγω Ελληνίδες διαστροφήν και παραφοράν του λογικού των, μιας και επήλθε σ” αυτές έντονη επιθυμία να αυτοκτονούν με μίαν παράφρονον ορμήν προς απαγχονισμόν. Πολλές δε εξ αυτών είχαν απαγχονισθή κρυφίως.

Οι λόγοι και τα δάκρυα των γονέων τους, αλλά και οι παρηγορίες των φίλων δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Τουναντίον μάλιστα οι κοπέλες αυτές νικούσαν κάθε επινόησιν η πανουργίαν εκείνων, που τις εφύλαγαν, και αυτοκτονούσαν!

Το κακό αυτό, ως φαίνεται, είχε θείαν προέλευσιν και ήτο ανώτερον πάσης ανθρωπίνης δυνατότητος, έως ότου, κατά συμβουλήν κάποιου φρονίμου ανθρώπου, συνετάχθη νομοσχέδιον κατά το οποίον οι απαγχονιζόμενες γυναίκες θα έπρεπε να περιφέρωνται προς ταφήν γυμνές δια μέσου της αγοράς!!

Όταν κατεκυρώθη αυτός ο νόμος, όχι μόνον συνεκράτησεν, αλλά κατέπαυσεν οριστικώς την επιθυμίαν των παρθένων προς αυτοκτονίαν!…

ΚΙΑΙ: Στις παρθένες των Κίων υπήρχε μία συνήθεια να πηγαίνουν στα δημόσια ιερά και να περνούν όλη την ημέρα μαζί, ενώ οι μνηστήρες των τις έβλεπαν να παίζουν και να χορεύουν. Το απόγευμα δε επήγαιναν στην οικία κάθε κοπέλας και υπηρετούσαν τούς γονείς και τούς αδελφούς των μέχρι του σημείου να τους πλένουν και τα πόδια. Ήταν τόσο μεγάλος ο σεβασμός των αγοριών προς αυτές, ώστε ο έρωτάς των να είναι κόσμιος και μάλιστα, όταν γινόταν αρραβώνας με κάποια εξ αυτών, οι άλλοι έπαυαν να την ζητούν.

Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήτο, κατά τον Πλούταρχον, η μεγάλη απόδειξις της κοσμιότητος των γυναικών, ενώ για επτακόσια ολόκληρα χρόνια να μη παρατηρηθή ίχνος μοιχείας η διαφθοράς!..

ΦΩΚΙΔΕΣ: Όταν οι τύραννοι των Φωκέων είχαν καταλάβει τούς Δελφούς και οι Θηβαίοι πολεμούσαν εναντίον τους τον λεγόμενον Ιερόν πόλεμον, οι ιέρειες του Διονύσου, που ελέγοντο Θυιάδες, αφού κατελήφθησαν από μανίαν και περιπλανήθηκαν την νύκτα, έφθασαν χωρίς να το καταλάβουν στην Άμφισσα. Επειδή δε ήσαν κατακουρασμένες και δεν είχαν συνέλθει ακόμη, εξάπλωσαν εκεί στην αγορά και εκοιμήθησαν.

Τότε οι γυναίκες των Αμφισσέων, φοβούμενες μήπως πάθουν κάποιο κακό, διότι η πόλις ήτο σύμμαχος των Φωκέων και πολλοί στρατιώτες ευρίσκοντο σ” αυτήν, έτρεξαν όλες από τα σπίτια τους στην αγορά, εστάθησαν γύρω τους με σιωπή και όση ώρα εκοιμώντο δεν τις επλησίαζαν. Όταν δε εξύπνησαν άλλες περιεκύκλωσαν άλλες και προσέφεραν σ” αυτές τροφήν και περιποίησιν.

Τέλος, αφού κατέπεισαν τούς συζύγους των, συνόδευσαν αυτές και τις προέπεμψαν μέχρι των συνόρων (δείγμα, προφανώς, του μεγάλου σεβασμού, που έτρεφαν άπαντες απέναντι των ιερειών και δη των Θυιάδων)

Βεβαίως, ο Πλούταρχος αναφέρεται και στον ηρωϊσμό γυναικών άλλων εθνοτήτων, που δεν κάμνομεν, όμως, αναλυτικήν αναφοράν, μιας και το αντικείμενό μας στο άρθρο αυτό είναι οι Ελληνίδες και όχι οι ξένες της αρχαιότητος.

Ένας σαμουράι δεσμεύεται από την υπόσχεσή του

Ένας σαμουράι νέος, δυνατός... θαρραλέος

Ο Ουμέτσου Τσούμπεϊ ήταν ένας σαμουράι νέος, πολύ δυνατός και θαρραλέος. Βρισκόταν στην υπη­ρεσία του άρχοντα Τομούρα Τζουνταγιού, του οποίου το κάστρο έστεκε αγέρωχο πάνω σ’ έναν λόφο στην περιοχή Γιοκοτέ της επαρχίας Ντέβα. Τα σπίτια των υπηρετών του άρχοντα σχημάτιζαν μια μικρή πόλη στους πρόποδες του λόφου.

Ο Ουμέτσου ήταν ένας τους επιλεγμένους για τη νυχτερινή φρούρηση των πυλών του κάστρου. Υπήρχαν δύο νυχτερινές βάρδιες. Η πρώτη ξεκινούσε το ηλιοβασίλεμα και τελείωνε τα μεσάνυχτα και η δεύτερη άρχιζε τα μεσάνυχτα και τελείωνε με τ ανατολή του ήλιου. Μια φορά που ο Ουμέτσου έτυχε να είναι στη δεύτερη βάρδια, του συνέβη μια παράξενη περιπέτεια.

Ανηφόριζε μεσάνυχτα τον λόφο, για να πάρει τη θέση του στη φρουρά, όταν το μάτι του πήρε μια γυναίκα, που στεκόταν ψηλά, στην τελευταία στροφή του φιδωτού δρόμου που οδηγούσε στο κάστρο. Κρατούσε ένα παιδί στην αγκαλιά της και έμοιαζε να περιμένει κάποιον.

Μόνο εξαιρετικές περιστάσεις μπορούσαν να δικαιολογήσoυν την παρουσία μιας γυναίκας σε αυτό το ερημικό μέρος τέτοια ώρα και ο Ουμέτσου θυμήθηκε ότι τα τελώνια είχαν τη συνήθεια να παίρνουν μορφή γυναίκας μετά το σούρουπο, για να εξαπατήσουν και να βλάψουν ανθρώπους. Έτσι δεν ήταν σίγουρος αν η γυναίκα που έβλεπε μπροστά του, ήταν στ’ αλήθεια ανθρώπινο πλάσμα.

Όταν είδε να τον πλησιάζει σαν να ήθελε να του μιλήσει, σκόπευε να την προσπεράσει χωρίς μιλιά. Αλλά ήταν πολύ έκπληκτος για να το κάνει, όταν άκουσε τη γυναίκα να τον φωνάζει με το όνομά του και να του λέει με γλυκύτατη φωνή:

Μια ευγενική παράκληση

«Ευγενικέ κύριε Ουμέτσου, απόψε βρίσκομαι σε μεγάλη δυσκολία κι έχω να επιτελέσω ένα πολύ επίπονο καθήκον. Θα μπορούσες να με βοηθήσεις και να κρατήσεις για μια στιγμούλα αυτό το μωρό;».

Άπλωσε τα χέρια της και του έδωσε το παιδί.

Ο Ουμέτσου δεν αναγνώρισε τη γυναίκα, που φαι­νόταν πολύ νέα. Yποπτεύθηκε τη γοητεία της παρά­ξενης φωνής, υποπτεύθηκε κάποια απόκοσμη παγίδα, υποπτεύθηκε τα πάντα, αλλά ήταν εκ φύσεως καλός κι ένιωσε ότι θα ήταν άνανδρο να απωθήσει μια ευγε­νική παράκληση από τον φόβο των στοιχειών. Χωρίς να απαντήσει, πήρε το παιδί.

«Παρακαλώ, κράτησέ το μέχρι να επιστρέψω», είπε η γυναίκα. «Θα γυρίσω πολύ σύντομα».

«Θα το κρατήσω», της απάντησε και την ίδια στιγμή η γυναίκα στράφηκε και αφήνοντας τον δρόμο έτρεξε κάτω στο λόφο τόσο ανάλαφρα και τόσο γρήγορα, που δεν μπορούσε να πιστέψει στα μάτια του. Σε λίγα δευτερόλεπτα δεν την έβλεπε πια.

Ο Ουμέτσου τότε κοίταξε το παιδί. Ήταν πολύ μικρό κι έμοιαζε νεογέννητο. Καθόταν ακίνητο στα χέρια του και δεν έκλαιγε καθόλου.

Ένας σαμουράι δεσμεύεται από την υπόσχεσή του

Ξαφνικά του φάνηκε ότι μεγάλωσε. Το κοίταξε ξανά... Όχι, ήταν το ίδιο μικρό και δεν είχε κουνηθεί καθόλου. Γιατί φαντάστηκε ότι το μωρό μεγάλωνε;

Την επόμενη στιγμή κατάλαβε το γιατί κι αισθάνθηκε ένα ρίγος να τον διαπερνά. Το παιδί δεν μεγά­λωνε, αλλά γινόταν πιο βαρύ. Στην αρχή φαινόταν ότι ζύγιζε τρία ή τέσσερα κιλά και μετά το βάρος του διπλασιάστηκε, τριπλασιάστηκε, τετραπλασιάστηκε... και τώρα ζύγιζε είκοσι κιλά και δεν σταματούσε να βαραίνει. Πενήντα κιλά! Εβδομήντα! Εκατό!

Ο Ουμέτσου κατάλαβε ότι ξεγελάστηκε. Η γυναίκα με οποία είχε μιλήσει δεν ήταν θνητή και το παιδί δεν ήταν ανθρώπινο. Αλλά είχε δώσει μια υπόσχεση κι ένας σαμουράι δεσμεύεται από την υπόσχεσή του. Έτσι, κράτησε το μωρό στην αγκαλιά του κι εκείνο συνέχισε να γίνεται όλο και πιο βαρύ... Εκατόν είκοσι κιλά! Εκατόν πενήντα! Διακόσια!

Τι θα γινόταν, δεν μπορούσε να φανταστεί, αλλά αποφάσισε να μη φοβηθεί και να μην αφήσει το παιδί από τα χέρια του, όσο κρατούσαν οι δυνάμεις του..... Διακόσια πενήντα! Διακόσια εβδομήντα! Τριακόσια! Όλοι οι μύες του άρχισαν να τρέμουν από την ένταση και το βάρος συνεχώς μεγάλωνε...

«Νάμου Αμίντα Μπούτσου», βόγγηξε, «Νάμου Αμίντα Μπούτσου, Νάμου Αμίντα Μπούτσου».

Καθώς πρόφερε για τρίτη φορά την ιερή επίκληση, μ’ ένα τράνταγμα το βάρος έφυγε από πάνω του εκείνος βρέθηκε να στέκεται αποσβολωμένος με τα χέρια αδειανά, γιατί το παιδί εντελώς ανεξήγητα είχε εξαφανιστεί. Σχεδόν ταυτόχρονα είδε τη μυστηριώδη γυναίκα να επιστρέφει με την ίδια γρηγοράδα που είχε φύγει. Τον πλησίασε λαχανιασμένη και τότε εκείνος είδε για πρώτη φορά ότι η επιδερμίδα της ήταν ανοιχτόχρωμη. Από το πρόσωπό της έσταζε ο ιδρώτας και τα μανίκια της ήταν δεμένα στην πλάτη με κορδόνια τασούκι, σαν να είχε δουλέψει σκληρά.

Θα ανταμειφθείς καθώς πρέπει

«Ευγενικέ κύριε Ουμέτσου», είπε, «δεν ξέρεις πόσο μεγάλη υπηρεσία μού προσέφερες! Είμαι η Ουτζιγκάμι * αυτού του τόπου. Απόψε κάποια ουτζίκο μου την έπιασαν οι πόνοι της γέννας και προσευχή­θηκε σ’ εμένα για βοήθεια.

Αλλά το έργο ήταν πολύ δύσκολο και γρήγορα κατάλαβα ότι μόνο με τη δική μου δύναμη δεν θα μπορούσα να τη σώσω. Έτσι αναζήτησα τη βοήθεια της δικής σου δύναμης και θάρρους. Το παιδί, που άφησα στα χέρια σου, ήταν το παιδί που δεν είχε ακόμα γεννηθεί. Τη στιγμή που ένιωσες ότι το παιδί άρχισε να βαραίνει, ο κίνδυνος ήταν πολύ μεγάλος, γιατί οι Πύλες της Γέννησης ήταν κλειστές. Και όταν ένιωσες ότι το παιδί έγινε τόσο βαρύ, που απελπίστηκες ότι θα μπορούσες να το βαστάξεις άλλο, την ίδια στιγμή νομίσαμε ότι η μητέρα είχε πεθάνει και η οικογένεια είχε αρχίσει να τη θρηνεί.

Τότε είπες τρεις φορές την προσευχή Νάμου Αμίντα Μπούτσου και την τρίτη φορά φορά που την πρόφερες, η δύναμη του Βούδα ήρθε να μας βοηθήσει και οι Πύλες της Γέννησης άνοιξαν...

Γι' αυτό που έκανες, θα ανταμειφθείς καθώς πρέπει.

Σ’ έναν γενναίο σαμουράι κανένα δώρο δεν θα ήταν πιο ταιριαστό από τη δύναμη. Γι' αυτό όχι μόνο σ’εσένα, αλλά και στα παιδιά σου και στα παιδιά των παιδιών σου, θα δοθεί μεγάλη δύναμη».

Και μ’ αυτή την υπόσχεση η θεά εξαφανίστηκε.

Τόση δύναμη που πρέπει να προσέχεις....

Ο Ουμέτσου Τσούμπεϊ αφάνταστα απορημένος συνέχισε τον δρόμο του για το κάστρο. Τα χαράματα, όταν τελείωσε την υπηρεσία του, πήγε, όπως συνήθιζε, να πλύνει το πρόσωπο και τα χέρια του προτού κάνει την πρωινή προσευχή του.

Αλλά όταν άρχισε να στύβει το προσόψι που του είχαν δώσει έκπληκτος διαπίστωσε ότι το σκληρό υλικό σχίστηκε στα χέρια του. Προσπάθησε να στρίψει μαζί τα σχισμένα κομμάτια, και το υλικό χωρίστηκε, σαν βρεγμένο χαρτί. Προσπάθησε να στρίψει τα τέσσερα κομμάτια και το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο.

Σε λίγο αφού δοκίμασε διάφορα αντικείμενα από μπρούντζο και σίδερο, τα οποία στα χέρια του λύγιζαν λες και ήταν από ζυμάρι, κατάλαβε ότι κατείχε τη μεγάλη δύναμη που του υποσχέθηκε η θεότητα και ότι από δω και πέρα θα έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικός όταν αγγίζει πράγματα, ώστε να μη γίνουν κομμάτια στα δάχτυλά του.

Επιστρέφοντας στο σπίτι του ρώτησε να μάθει αν τη νύχτα είχε γεννηθεί κανένα παιδί στην περιοχή.! Έμαθε ότι πράγματι είχε συμβεί ένας τοκετός ακριβώς την ώρα της περιπέτειάς του και ότι οι συνθήκες ήταν έτσι ακριβώς όπως τις αφηγήθηκε η Ουτζιγκάμι.

Τα παιδιά του Ουμέτσου Τσούμπεϊ κληρονόμησαν τη δύναμη του πατέρα τους. Αρκετοί από τους απογό­νους του - όλοι ασυνήθιστα δυνατοί άνθρωποι - ζούσαν ακόμα στην επαρχία Ντέβα τον καιρό που γράφτηκε αυτή η ιστορία.
---------------------
* Ουτζιγκάμι είναι τίτλος που δίνεται στην προστατευτική σιντοϊστική θεότητα μιας ενορίας ή μιας περιοχής. Όλα τα πρόσωπα που ζουν στην ενορία ή στην περιοχή και βοηθούν στη διατήρηση του ναού (μίγια) της θεότητας λέγονται ουτζίκο.

Λευκάδιος Χερν, Η ιστορία του Ουμέτσου Τσούμπεϊ

Ποια αναγέννηση;

ΕΓΩ ΜΙΛΩ ΔΙΑ ΤΟ ΠΡΑΜΜΑ ΠΟΥ ΓΥΡΕΒΟΥΜΕ. Δε ζητούμε την αναγέννησή μας: Και τι η αναγέννηση μιας κοινωνίας, αν δεν είναι η ριζική ηθική καλητέρεψη των ατόμων οπού την συστένουνε;

Αν λοιπόν επιθυμούμε την αναγέννηση της κοινωνίας μας, τέστι την ηθικήν μας καλητέρεψη, δεν είναι τάχα στο χέρι μας ναν την κάμωμ’ εμείς εις τον εαυτό μας, χωρίς να ζητούμε από την Κυβέρνηση να μας κάμη καλήτερους; Αλλέως, αν δεν είναι τούτο που γυρέβουμε, τι λοιπόν εννοούμε με την λέξην Αναγέννηση;

Μήπως ζητούμε της Κυβέρνησής μας να μας στείλη ένα σακκί τάλαρα καθενός εις το σπίτι μας, και να εξακολουθάη να μας τα στέλνη πάντα κάθε φορά που μας χρειάζεται v’ αναγεννηθούμε;
Όχι, όχι˙ δεν ημπορούμε βέβαια να γεληόμαστε τόσο˙ η παιδιαροσύνη μας δεν ημπορεί δα να φτάνη έως εκεί. Άλλο πράμμα εννοούμε και μόνον δεν εκφρασθήκαμε ποτέ παστρικά.

Εμείς βασανίζουμάστε από την διαφθοράν των ηθών μας˙ το αίσθημα του πάθους μας είναι πραγματικό˙ η αιτία είναι ολοφάνερη στα μάτια μας, εμάς των ίδιωνε, όντις καθένας μας εξαιρόντας μόνον τον εαυτόν του, κατηγορεί όλους τους άλλους. Ενστιγματικώς επιθυμούμε την ιατρεία μας, συμφωνούμε διά τη χρεία τού να ηθικευθή η κοινωνία, αλλά καθένας μας αρνείται ηθικέψη τον εαυτό του!…

Εκείνο που εννοούμε με την λέξην Αναγέννηση, αν εξετάσωμε βαθιά μέσα το αίσθημά μας, δεν είναι μήτε τα σακιά με τα τάλαρα, μήτε κανένα τέτοιο˙ είναι η ηθίκεψη της κοινωνίας, και τούτη είναι η ιατρεία εκείνη την οποία ενστιγματικώς γυρέβουμε, μα καθενός μας ζητάει να ηθικεύθούν όλοι οι άλλοι έξω από τον εαυτό του!….

Ιδού εκείνο που καταστένειο αδύνατην την ιατρεία, αδύνατη την αναγέννησην επειδή, «Δεν είναι δυνατόν να γένη καμμία κονωνική καλητέρεψη, εκεί όπου ο καθένας δεν την αρχίζει στον εαυτό του».

ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΠΛΑΝΟΙ

Πως ξεπερνάμε μια προδοσία;

Η προδοσία σε μία σχέση –φιλική, συναισθηματική, οικογενειακή, επαγγελματική- είναι ένα δυσάρεστο γεγονός και ίσως η πιο άσχημη έκβαση σε μία σχέση μεταξύ ανθρώπων. Με τη λέξη προδοσία εννοούμε την ηθική μας βλάβη όταν ο φίλος, ο σύντροφος, ένας συνεργάτης μας δεν είναι συνεπείς σε υποχρεώσεις ως προς το πρόσωπό μας.

Η αδιαφορία για ένα σοβαρό πρόβλημα μας από τους φίλους μας, η απιστία ενός συντρόφου, ένας συνάδελφος που μαρτύρησε ένα μυστικό μας σε μία άλλη εταιρία, όλα αυτά συνιστούν μορφές προδοσίας. Η προδοσία για τον άνθρωπο που τη δέχεται, είναι ένα γεγονός επίπονο συναισθηματικά, ένας κλονισμός όχι μόνο της εμπιστοσύνης προς τον άνθρωπο που τη διαπράττει, αλλά και γενικότερα σε όλους τους ανθρώπους.

Όταν ένας άνθρωπος γίνεται ‘’θύμα’’ μίας προδοσίας, περνάει από πολλά και διάφορα συναισθήματα, από την έκπληξη, την πικρία, το θυμό, τη λύπη, μπορεί να μεταβεί ακόμα και στο μίσος και την επιθυμία για ανταπόδοση. Η προδοσία είναι, αναμφίβολα, ένα δυσάρεστο γεγονός που κλονίζει τις ισορροπίες του ανθρώπου που την υφίσταται και πολλές φορές τον οδηγεί και σε άδικες γενικεύσεις (η γυναίκα μου με εγκατέλειψε, άρα όλες οι γυναίκες είναι άπιστες).

Μπορούμε να αιτιολογήσουμε την άδικη και υπερβολική αυτή γενίκευση στη συναισθηματική πληγή που δημιουργείται στο θύμα προδοσίας από έναν άνθρωπο που για εκείνον ένοιωθε απόλυτη εμπιστοσύνη και ήταν πολύ σημαντικός, αλλά και από το αν η προδοσία είναι ακόμα νωπή, ώστε δεν έχει προλάβει να την επεξεργαστεί με τη λογική κάποιος παρά μόνο με τη συναισθηματική ευαλωτότητα της στιγμής εκείνης.

Όταν κάποιος μας προδίδει, είναι σύνηθες φαινόμενο να κατηγορούμε και τον ίδιο τον εαυτό μας, να του καταλογίζουμε ευθύνες και να θεωρεί και τον εαυτό του σε μεγάλο βαθμό υπαίτιο για τη συμπεριφορά του άλλου. Η προδοσία, πρέπει να γνωρίζουμε ότι είναι δείγμα και ενός μπερδεμένου συναισθηματικά κόσμου και από τη μεριά εκείνου που προδίδει. Ένας άνθρωπος τη στιγμή που προδίδει, βρίσκεται μέσα του σε έναν πόλεμο ανάμεσα σε δικά του συμφέροντα και στις ηθικές αξίες. Απλά εκείνη τη στιγμή θολώνει και δεν μπορεί να δει τίποτα άλλο, παρά μόνο τη δική του πλευρά, το δικό του συμφέρον. Άρα, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι και ο άνθρωπος που προδίδει έχει μέσα του πολλά άλυτα θέματα και βρίσκεται σε μία κατάσταση σύγχυσης, από την οποίο λείπει η σωστή αξιακή κρίση.

Ο άνθρωπος που έχει προδοθεί και έχει βιώσει ένα τόσο μεγάλο, αδιαφιλονίκητα, συναισθηματικό πλήγμα, μπορεί ακόμα και μέσα από αυτό το δυσάρεστο βίωμα να αποκομίσει κάποια μαθήματα που θα τον προετοιμάσουν καλύτερα και θα τον ωριμάσουν σε όλες τις επόμενες σχέσεις του- κάθε είδους. Είναι πολύ καλό να προσπαθήσει να δει τα πράγματα από μία απόσταση, όχι για να δικαιολογήσει ή να ξεχάσει μία προδοσία, αλλά για να φιλτράρει ξανά μέσα στο μυαλό του και τη δική του συμπεριφορά και στάση, ώστε μέσω αυτής να οδηγηθεί σε καλύτερες επιλογές ανθρώπων αλλά και να προσέχει το βαθμό που πρέπει και εκείνος να ανοίγεται στους άλλους.

Ο άνθρωπος που μας πρόδωσε ήταν πράγματι τόσο αξιόλογος όσο πιστεύαμε ή βιαστήκαμε να του ανοιχθούμε; Πρέπει επίσης να κατανοήσει ότι η προδοσία ενός ανθρώπου δεν υπονοεί ότι τη βιώνει συνεχώς , ούτε θα τον προδώσουν όλοι οι επόμενοι άνθρωποι στη ζωή του. Είναι χρήσιμο να προσπαθήσει να ανακουφίσει την τραυματισμένη εμπιστοσύνη του και να χτίσει σταθερά και μεθοδικά μετά από καιρό ξανά σχέσεις με ανθρώπους.

Κάθε εμπόδιο στη ζωή, κάθε άσχημη εξέλιξη έρχεται στη ζωή πάντα και μόνο για έναν λόγο: για να γίνουμε καλύτεροι.

Στη ζωή υπάρχει ισορροπία. Όταν κάποιος με πληγώσει, κάποιος άλλος θα έρθει στη ζωή και θα με ευεργετήσει. Το σημαντικό είναι μετά από μία προδοσία να αγκαλιάσουμε περισσότερο τον εαυτό μας ,γιατί μόνο αυτό έχει ανάγκη.

Άη Βασίλης: είναι καλό να λέμε ψέματα στα παιδιά;

Φτάνει με το ιπτάμενο έλκηθρο, έχει για βοηθούς τα ξωτικά, φέρνει δώρα στα καλά παιδιά και κρατάει το θαύμα των Χριστουγέννων ζωντανό. Είναι κακό να λέμε στα παιδιά μας ψέματα για την ύπαρξη του Άη Βασίλη; Μία νέα έρευνα δείχνει πως ναι, η αποκάλυψη κάποια στιγμή της αλήθειας μπορεί να κλονίσει την εμπιστοσύνη των παιδιών στους γονείς τους.

Κοινή έρευνα από Βρετανούς και Αυστραλούς επιστήμονες δείχνει ότι αυτό το φαινομενικά αθώο ψέμα, μπορεί να επηρεάσει ακόμη και την πίστη των παιδιών στις ηθικές αρχές που έχουν διδαχθεί. Η έκθεση, που δημοσιεύεται στο The Lancet Psychiatry, τονίζει ότι στα παιδιά λέμε από μικρή ηλικία ότι είναι λάθος να ψεύδονται. Ανακαλύπτοντας ότι οι ίδιοι οι γονείς τους έχουν παραβεί αυτό τον κανόνα, επαναλαμβάνοντας μάλιστα το ψέμα επί σειρά ετών, μπορεί να φέρει στο μυαλό τους μια γενικευμένη αμφισβήτηση ηθικών αξιών.

Όλες οι απόλυτες αλήθειες που τους έχουν πει οι γονείς τους αρχίζουν να επιδέχονται κριτικής και σκεπτικισμού. Τα παιδιά αρχίζουν να αναρωτιούνται ποια άλλα ψέματα τους έχουν πει οι γονείς τους, ενώ είναι πολύ πιθανόν να αμφισβητήσουν τον ρόλο τους ως αξιόπιστης πηγής πληροφόρησης και για άλλα θέματα.

Οι ενήλικες συντηρούν το παραμύθι του Άη Βασίλη συχνά από δική τους ανάγκη να ρίξουν λίγη μαγεία στην πεζή πραγματικότητα. Θα πρέπει να θυμούνται όμως ότι αυτό μπορεί να είναι μια κακή αρχή των παιδιών τους με τον αληθινό κόσμο στον οποίο υπάρχει έτσι κι αλλιώς αρκετή μαγεία. Αρκεί να έχουμε πάντα τα μάτια και τις καρδιές μας ανοιχτές για να την δούμε.

Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να εκπαιδεύσετε τα παιδιά σας στην παρατήρηση και την αναζήτηση αληθινών θαυμάτων που συμβαίνουν κάθε μέρα εκεί έξω. Μια συζήτηση για ανεξήγητα φαινόμενα της ζωής, για μεγάλα επιτεύγματα και ανθρώπους που ξεπερνούν τον εαυτό τους μπορεί να ενισχύσει με πολύ θετικότερο τρόπο την φαντασία τους.

Πάφος: Στο φως αρχαίο χειρουργείο του 2ου αιώνα μ.Χ.

Η αρχαιολογική σκαπάνη στην Αγορά της Νέας Πάφου στη Κύπρο έφερε στο φως το 2016 διάφορα ευρήματα, μεταξύ αυτών, και  δύο δωμάτια με γυάλινα αγγεία και χειρουργικά εργαλεία, ενισχύοντας την υπόθεση ότι πρόκειται για τα κατάλοιπα αρχαίου χειρουργείου.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κυπριακού Τμήματος Αρχαιοτήτων, η προκαταρκτική μελέτη του υλικού το χρονολογεί στα χρόνια του Αυτοκράτορα Αδριανού, περίοδος κατά την οποία οι γραπτές πηγές αναφέρουν ότι έγινε σεισμός και που οι σημερινοί ερευνητές την τοποθετούν στο 126 μ.Χ.

Τις ανασκαφές και έρευνες κατά το 2016 διεξήγαγε το Τμήμα Κλασικής Αρχαιολογίας του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας, από το Πανεπιστήμιο Jagiellonian Κρακοβίας, κάτω από τη διεύθυνση της Καθηγήτριας Ewdoksia Papuci-Władyka, στο πλαίσιο του προγράμματος Pafos Agora Project.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, κατά το 2016 διεξήχθησαν δύο είδη έρευνας. Την άνοιξη πραγματοποιήθηκε μελέτη των ευρημάτων προηγούμενων ανασκαφικών περιόδων, ενώ στα τέλη του καλοκαιριού-αρχές φθινοπώρου πραγματοποιήθηκε ανασκαφή.

Ερευνήθηκαν πέντε περιοχές εντός της Αγοράς και συγκεκριμένα, ένα πηγάδι, με το πιο αναπάντεχο εύρημα να αποτελεί ο ανθρώπινος σκελετός που βρέθηκε σε βάθος περίπου 3,5 μ. Τα σκελετικά κατάλοιπα θα τύχουν ανθρωπολογικής ανάλυσης κατά το επόμενο έτος.

Σε μια τομή, κατά μήκος του κρηπιδώματος της ανατολικής στοάς της Αγοράς, αποκαλύφθηκε εξάλλου αριθμός δωματίων, σε δύο εκ των οποίων βρέθηκαν δύο ακέραια γυάλινα αγγεία που δεν επηρεάστηκαν από καταστροφές. Τα αγγεία βρέθηκαν μέσα σε ένα είδος κουτιού που πιθανόν να έφερε σιδερένια λαβή. Επίσης, βρέθηκαν δύο ακέραιοι λύχνοι και κεραμικά όστρακα.

Στην ίδια περιοχή αποκαλύφθηκαν δύο σύνολα χάλκινων νομισμάτων, τα οποία πιθανόν να είχαν φυλαχθεί κατά την αρχαιότητα μέσα σε πορτοφόλι και χρονολογούνται στο πρώτο μισό της εποχής του Αυτοκράτορα Αδριανού.

Επίσης, βρέθηκε μικρό ακέραιο μυροδοχείο και εργαλειοθήκη αποτελούμενη από επτά χειρουργικά εργαλεία, με τις προκαταρκτικές έρευνες να δείχνουν ότι τα ευρήματα μοιάζουν με αυτά που βρέθηκαν στην «Οικία του Χειρουργού» στην Πομπηία και στο «γραφείο του οφθαλμίατρου» στην Λυών.

Σε άλλη τομή εντοπίστηκαν τα κατάλοιπα πιθανού καμινιού, χωνευτήρια μεταλλουργίας και άλλα ίχνη μεταλλουργικής δραστηριότητας, ευρήματα που δείχνουν ότι, κατά την περίοδο πριν από την ανέγερση της ανατολικής στοάς, λειτουργούσε εργαστήρι μεταλλουργίας.

Σουπερνόβα φωτίζει το μυστήριο της σκοτεινής ενέργειας (Ή μήπως όχι;)

Οι υπερκαινοφανείς έχουν βοηθήσει τους αστρονόμους να ανακαλύψουν ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της επιστήμης, ενεργώντας σαν μια μηχανή του χρόνου για να μας βοηθήσουν στο να καταλάβουμε γιατί το σύμπαν επεκτείνεται με ένα επιταχυνόμενο ρυθμό, σύμφωνα με τον Robert Kirshner του Κέντρου Αστροφυσικής στο Harvard..

«Δεν καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό. Πραγματικά δεν έχουμε καταλάβει σε βάθος την σκοτεινή ενέργεια που προκαλεί την επιταχυνόμενη διαστολή» λέει ο Robert Kirshner. Ωστόσο, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες δυνάμεις στον κόσμο, δεδομένης της ικανότητάς της να τεντώνει τον χώρο, οπότε οι γαλαξίες αναγκάζονται να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο με επιταχυνόμενο ρυθμό.

Οι υπερκαινοφανείς χρησιμοποιήθηκαν από τους αστρονόμους ως κοσμικοί φάροι που μπορούν να δώσουν πληροφορίες σχετικά με την απόσταση και το χρόνο. "Μπορούμε να δούμε στο παρελθόν με ένα είδος μηχανής του χρόνου», τονίζει. Η μελέτη τους μας έδωσε για πρώτη φορά την πληροφορία ότι η λάμψη των σουπερνόβα τύπου Ia ήταν πιο αδύνατη από αυτή που περιμέναμε. Τι σήμαινε αυτό; Ότι επιταχύνονταν γρηγορότερα από ότι θα έπρεπε. "Βρήκαμε το σουπερνόβα να ήταν λίγο πιο μακριά από ό, τι περιμέναμε», εξήγησε.

Μελέτες από τότε έπεισαν τους επιστήμονες ότι τα αποτελέσματα είναι πραγματικά: ένα είδος «αντι-βαρύτητας" αναγκάζει το σύμπαν να διαστέλλεται. Η πρόκληση τώρα είναι να καταλάβουμε την δύναμη που είναι υπεύθυνη για αυτό.

Όμως, αρκετοί από κορυφαίους κοσμολόγους του κόσμου πιστεύουν ότι είμαστε σε ένα από τα πολλά σύμπαντα και ότι μπορεί να υπάρχει άλλη μια ένδειξη για μια πιο ριζοσπαστική ιδέα για το μυστήριο της σκοτεινής ενέργειας. Μέχρι τώρα, όπως γνωρίζουμε, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι υφίστανται και άλλα σύμπαντα εκεί έξω.

Ορισμένες εκδόσεις αυτής της θεωρίας δείχνουν ότι υπάρχει τουλάχιστον άλλο ένα σύμπαν πολύ κοντά στο δικό μας, αλλά ίσως μας χωρίζει μία βράνη σε μια απόσταση μόλις ένα χιλιοστό, το οποίο, αν αληθεύει, θα μπορούσε να είναι ανιχνεύσιμο από κάποια ενέργεια ή δυνάμεις καθώς η βαρύτητα διαρρέει μέσω μιας κρυμμένης διάστασης. Στην πραγματικότητα, όπως προβλέπεται από τους θεωρητικούς της βράνης, αυτή η «διαρροή» θα μπορούσε να είναι υπεύθυνη για την παραγωγή της σκοτεινής ενέργειας από ένα παράλληλο σύμπαν, που η επιρροή της γίνεται αισθητή στο δικό μας σύμπαν μέσω της βαρυτικής έλξης του.

Πιο συναρπαστικό από την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs, που δίνει μάζα στα σωματίδια της ύλης, θα μπορούσε να είναι η πιθανή δημιουργία μικροσκοπικών μαύρων οπών μεγέθους σωματιδίου. Πραγματικά δεδομένα από τα πειράματα αυτά θα ξαναγράψουν τον θεωρητικό Οδηγό προς το Κβαντικό Σύμπαν.

Σύμφωνα με την τρέχουσα θεωρία της φυσικής αυτές τις νανο-μαύρες τρύπες δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν στα επίπεδα ενέργειας του επιταχυντή LHC που είναι ικανός να παράγει. Θα μπορούσαν να δημιουργηθούν μόνο εάν υπάρχει στην πραγματικότητα ένα παράλληλο σύμπαν, παρέχοντας την επιπλέον βαρύτητα που απαιτείται για τη δημιουργία αυτών των νανο μαύρων οπών.

Το νεφέλωμα της καρδιάς

Αυτή η εντυπωσιακή εικόνα του Νεφελώματος της Καρδιάς (Heart Nebula) τραβήχτηκε στις 10 Νοεμβρίου του 2011 με το γαλλο-καναδικό τηλεσκόπιο στην Χαβάη.

 

Πρόκειται για ένα νεφέλωμα εκπομπής που κείται 7.500 έτη φωτός μακριά από τη Γη στον αστερισμό της Κασσιόπειας. Απλώνεται σε μια έκταση 200 έτη φωτός.

Μήπως αρχικά το ηλιακό σύστημα είχε πέντε γιγάντιους πλανήτες;

Το ηλιακό μας σύστημα μπορεί να είχε περισσότερους από τέσσερις γιγάντιους πλανήτες που να γλύτωσαν τη Γη. "Έχουμε όλες τις ενδείξεις για την πρώιμη εξέλιξη του ηλιακού συστήματος," λέει ο David Nesvorny του Νοτιοδυτικού Ερευνητικού Ινστιτούτου στο Κολοράντο. "Αυτές προέρχονται από την ανάλυση του πληθυσμού των μικρών αντικειμένων στη ζώνη μετά τον Ποσειδώνα, γνωστής ως ζώνη Kuiper, και από τον μεγάλο αριθμό κρατήρων στη Σελήνη."

"Η πιθανότητα το ηλιακό σύστημα να είχε πάνω από τέσσερις γιγάντιους πλανήτες αρχικά, και κάποιοι να εκτινάχθηκαν έξω από αυτόν, φαίνεται ότι είναι εφικτή λόγω της πρόσφατης ανακάλυψης ενός μεγάλου αριθμού ελεύθερα κινούμενων πλανητών στο διαστρικό διάστημα, που υποστηρίζουν την ιδέα ότι η διαδικασία εξώθησης ενός πλανήτη θα μπορούσε να είναι ένα συχνό φαινόμενο", υποστηρίζει ο David Nesvorny.

Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι οι τροχιές των γιγάντιων πλανητών επηρεάστηκαν από μια δυναμική αστάθεια, όταν το ηλιακό σύστημα ήταν περίπου 600 εκατομμυρίων ετών. Κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι γίγαντες πλανήτες και τα μικρότερα σώματα να διασκορπιστούν μακριά το ένα από το άλλο.

Μερικά μικρά αντικείμενα μεταφέρθηκαν στη ζώνη Kuiper και άλλα ταξίδεψαν προς το εσωτερικό, συγκρουόμενα με τους γήινους πλανήτες και τη Σελήνη. Οι γιγάντιοι πλανήτες μετακινήθηκαν κι αυτοί, επίσης. Ο Δίας, για παράδειγμα, διασκόρπισε τα περισσότερα μικρά σώματα προς τα έξω και μετακινήθηκε προς τα μέσα.

Πάντως, αυτό το σενάριο παρουσιάζει ένα πρόβλημα. Οι αργές αλλαγές στην τροχιά του Δία, όπως αυτές που αναμένονται από την αλληλεπίδραση με τα μικρά σώματα, θα είχαν μεταφέρει πάρα πολύ ορμή στις τροχιές των γήινων πλανητών. Αναμοχλεύοντας ή διαταράσσοντας έτσι το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος και, ενδεχομένως, αναγκάζοντας τη Γη να συγκρουστεί με τον Άρη ή την Αφροδίτη.

«Κάποιοι πρότειναν έναν έξυπνο τρόπο εξήγησης για αυτό το πρόβλημα», λέει ο Nesvorny. «Πρότειναν ότι η τροχιά του Δία άλλαξε γρήγορα, όταν ο Δίας άλλαξε θέση εξ αιτίας του Ουρανού ή του Ποσειδώνα κατά τη διάρκεια της δυναμικής αστάθειας στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα." Η θεωρία του "άλματος του Δία", όπως είναι γνωστή, είναι λιγότερο επιβλαβής για το εσωτερικό ηλιακό σύστημα, γιατί η τροχιακή σύζευξη μεταξύ των γήινων πλανητών και του Δία και είναι αδύναμη, αν ο Δίας πήδηξε σε άλλη θέση.

Ο Nesvorny έχει κάνει χιλιάδες προσομοιώσεις σε υπολογιστή για τις απαρχές του ηλιακού συστήματος για τον έλεγχο της θεωρίας του άλματος του Δία. Βρήκε ότι, όπως ήλπιζε, ο Δίας έκανε όντως το άλμα λόγω σκέδασης του από τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα. Όταν ‘πήδηξε’, ωστόσο, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας έφυγαν έξω από το ηλιακό σύστημα. «Κάτι είναι σαφώς λάθος", λέει.

Παρακινημένος από αυτά τα αποτελέσματα, ο Nesvorny αναρωτήθηκε αν το πρώιμο ηλιακό σύστημα θα μπορούσε να είχε πέντε γιγάντιους πλανήτες αντί για τέσσερις. Εκτελώντας τις προσομοιώσεις με ένα επιπλέον γιγάντιο πλανήτη και με μάζα παρόμοια με αυτή του Ουρανού και του Ποσειδώνα, τα πράγματα ξαφνικά ήρθαν στη θέση τους. Ένας λοιπόν μεγάλος πλανήτης εκτινάχθηκε έξω από το ηλιακό σύστημα από τον Δία, αφήνοντας τέσσερις μόνο γιγάντιους πλανήτες πίσω του, ενώ συγχρόνως το άλμα του Δία, άφησε τους γήινους πλανήτες ανενόχλητους.

Οι εξωγήινοι δεν χρειάζονται ένα φεγγάρι σαν το δικό μας

Γίνεται αρκετή συζήτηση τα τελευταία χρόνια για τον ρόλο της Σελήνης στην ανάπτυξη της ζωής πάνω στη Γη. Τελικά όμως οι πλανήτες δεν χρειάζονται ένα μεγάλο δορυφόρο σαν της Γης, που θα έχει σαν σκοπό την προφύλαξη της ζωής στον πλανήτη. Έτσι, αυξάνεται με αυτό τον τρόπο ο αριθμός των εξωπλανητών στους οποίους θα μπορούσε να υπάρξει ζωή..

Το 1993, ο Jacques Laskar του Παρατηρητηρίου του Παρισιού και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι το φεγγάρι βοηθά στη σταθεροποίηση της κλίσης του άξονα περιστροφής της Γης εναντίον διαταραχών που οφείλονται από την βαρύτητα του Δία. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι χωρίς το φεγγάρι, η επίδραση του Δία θα κάνει την σημερινή κλίση των 23 μοιρών περίπου να μεταβάλλεται χαοτικά μεταξύ 0 και 85 μοιρών. Αυτό όπως γίνεται φανερό θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιες διακυμάνσεις του κλίματος, γεγονός που θα καθιστούσε δύσκολη την επιβίωση της ζωής, ιδίως οι μεγάλοι, χερσαίοι οργανισμοί σαν εμάς.

Το αποτέλεσμα ήταν πολλοί να θεωρήσουν ότι είναι σπάνιο φαινόμενο μια σύνθετη ζωή μέσα στο Σύμπαν, εξ αιτίας της δημιουργίας του μεγάλου φεγγαριού της Γης, που πιστεύεται ότι έχει φτιαχτεί από τα συντρίμμια της σύγκρουσης ανάμεσα σε ένα πλανήτη στο μέγεθος του Άρη και την Γη μας. Αναμένεται δε να έχουν αντιμετωπίσει ένα τέτοιο γεγονός λιγότεροι από το 10% των εξωπλανητών σαν τη Γη, κάνοντας έτσι την ύπαρξη μεγάλων φεγγαριών σαν τη Σελήνη ένα σπάνιο φαινόμενο.

Τελευταία μια μελέτη προτείνει ότι οι πλανήτες χωρίς φεγγάρι αποκλείστηκαν άδικα. "Θα μπορούσαν να υπάρχουν πολύ πιο κατοικήσιμοι κόσμοι εκεί έξω”, πιστεύει ο Jack Lissauer του Ερευνητικού Κέντρου Ames της NASA, ο οποίος ηγήθηκε της έρευνας.

Η μελέτη του 1993 έδειξε ότι η Γη θα γύρει άγρια ​​χωρίς το φεγγάρι, επειδή δύο από τις κινήσεις της θα καταλήξουν σε συγχρονισμό, επιτρέποντας τον Δία να έχει μια πολύ μεγάλη επιρροή. Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο σε μια ελλειπτική πορεία, και ο επιμήκης άξονας αυτής της τροχιάς αλλάζει θέση με την πάροδο του χρόνου. Η Γη ταλαντεύεται, επίσης, σαν μια σβούρα καθώς περιστρέφεται. Χωρίς τις βαρυτικές έλξεις της Σελήνης, ο Δίας θα επιδρούσε πάνω στον άξονα περιστροφής της Γης. Και τούτη η επίδραση θα οδηγούσε σε μεγάλες αλλαγές στην κλίση.

Ωστόσο, η μελέτη του Jacques Laskar δεν καθόριζε πόσο γρήγορα θα συμβούν αυτές οι αλλαγές στην κλίση. "Η αστροβιολογική κοινότητα εξέλαβε αυτή την επίδραση ότι θα γίνουν στην πράξη άγριες εκτροπές της κλίσης και γι αυτό θέλαμε να το δοκιμάσουμε", λέει ο Lissauer. Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του προσομοίωσαν μία Γη χωρίς φεγγάρι ηλικίας πάνω από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, η ηλικία της Γης σήμερα. Διαπίστωσαν λοιπόν ότι η κλίση του πλανήτη μας κυμάνθηκε μεταξύ 10 και 50 μοιρών μόνο, σε μια πολύ μικρότερη κλίμακα από ό,τι συνάγεται από την προηγούμενη μελέτη. Υπήρχαν, επίσης, μεγάλοι περίοδοι έως και 500 εκατομμύρια χρόνια, που η κλίση ήταν ιδιαίτερα σταθερή, μένοντας μεταξύ 17 και 32 μοιρών.

Πολύ μεγαλύτερες αλλαγές θα εξακολουθούσαν να συμβαίνουν, σε χρονικές κλίμακες πάνω από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, παραδέχεται η ομάδα. Αλλά σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσαν να είναι άνευ σημασίας για τη ζωή έτσι κι αλλιώς, ισχυρίζονται, γιατί αστέρια σαν τον Ήλιο καίγονται μετά από 10 δισεκατομμύρια χρόνια.

Μεγάλα φεγγάρια δεν απαιτούνται για μία σταθερή κλίση και κλίμα, συμφωνεί ο Darren Williams του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προσθέτει, μεγάλα φεγγάρια μπορεί ακόμη και να είναι επιζήμια, ανάλογα με την διάταξη των πλανητών σε ένα δεδομένο σύστημα. "Κάθε σύστημα είναι διαφορετικό."

Ο Jason Barnes από το Πανεπιστήμιο του Idaho της Μόσχας, ο οποίος συμμετείχε στην μελέτη, κάνει τώρα προσομοιώσεις για να δούμε πώς συμπεριφέρονται οι κλίσεις του πλανήτη σε ένα ευρύτερο εύρος περιστάσεων, συμπεριλαμβανομένων και των πλανητών τοποθετημένων σε διαφορετικές θέσεις στο ηλιακό μας σύστημα.