Πέμπτη 28 Απριλίου 2016

Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου ἀνάβασις 2, 3, 1-8

Ο γόρδιος δεσμός

Στο έργο που φέρει τον τίτλο Ἀλεξάνδρου ἀνάβασις ο Αρριανός περιγράφει, σε ύφος που θυμίζει Ξενοφώντα, την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου. Στόχος του Αρριανού ήταν να δώσει αντικειμενική και νηφάλια εικόνα του Αλεξάνδρου, απαλλαγμένη από τις μυθιστορηματικές παραμορφώσεις που υπήρχαν σε έργα προγενεστέρων. Στο απόσπασμα που ακολουθεί περιγράφεται η άφιξη του Αλεξάνδρου, το 333 π.Χ., στο Γόρδιον (παλιά έδρα των βασιλιάδων της Φρυγίας που είχε πάρει το όνομά της από τον ομώνυμο μυθικό βασιλιά), ο σχετικός με τον περίφημο "γόρδιο δεσμό" μύθος και η παράδοση για τον τρόπο με τον οποίο τον έλυσε ο Αλέξανδρος. Η επιθυμία του Αλεξάνδρου να λύσει τον δεσμό μπορεί να θεωρηθεί ότι υποδηλώνει την επιθυμία του να κατακτήσει τον κόσμο. Η παρουσιαζόμενη επίσης εκδοχή του ιστορικού Αριστόβουλου για τη λύση του δεσμού αποτελεί έμμεσο έπαινο της μόρφωσης του Αλεξάνδρου. Ο τελευταίος μπόρεσε, σύμφωνα με την εκδοχή αυτή, να λύσει τον δεσμό, αφού τράβηξε τo "μικρό πάσσαλο" (ἕστορα:η λέξη είναι ομηρική) της αρχαίας άμαξας, γεγονός που υπονοεί ότι τον βοήθησε η γνώση του Ομήρου.

Ἀλεξάνδρου ἀνάβασις 2, 3, 1-8

[2.3.1] Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν ἀνελθόντα ἐς τὴν ἄκραν, ἵνα καὶ τὰ βασίλεια ἦν τὰ Γορδίου καὶ τοῦ παιδὸς αὐτοῦ Μίδου, τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. [2.3.2] λόγος δὲ περὶ τῆς ἁμάξης ἐκείνης παρὰ τοῖς προσχώροις πολὺς κατεῖχε, Γόρδιον εἶναι τῶν πάλαι Φρυγῶν ἄνδρα πένητα καὶ ὀλίγην εἶναι αὐτῷ γῆν ἐργάζεσθαι καὶ ζεύγη βοῶν δύο· καὶ τῷ μὲν ἀροτριᾶν, τῷ δὲ ἁμαξεύειν τὸν Γόρδιον. [2.3.3] καί ποτε ἀροῦντος αὐτοῦ ἐπιστῆναι ἐπὶ τὸν ζυγὸν ἀετὸν καὶ ἐπιμεῖναι ἔστε ἐπὶ βουλυτὸν καθήμενον· τὸν δὲ ἐκπλαγέντα τῇ ὄψει ἰέναι κοινώσοντα ὑπὲρ τοῦ θείου παρὰ τοὺς Τελμισσέας τοὺς μάντεις· εἶναι γὰρ τοὺς Τελμισσέας σοφοὺς τὰ θεῖα ἐξηγεῖσθαι καί σφισιν ἀπὸ γένους δεδόσθαι αὐτοῖς καὶ γυναιξὶν καὶ παισὶ τὴν μαντείαν. [2.3.4] προσάγοντα δὲ κώμῃ τινὶ τῶν Τελμισσέων ἐντυχεῖν παρθένῳ ὑδρευομένῃ καὶ πρὸς ταύτην εἰπεῖν ὅπως οἱ τὸ τοῦ ἀετοῦ ἔσχε· τὴν δέ, εἶναι γὰρ καὶ αὐτὴν τοῦ μαντικοῦ γένους, θύειν κελεῦσαι τῷ Διὶ τῷ βασιλεῖ, ἐπανελθόντα ἐς τὸν τόπον αὐτόν. καί, δεηθῆναι γὰρ αὐτῆς Γόρδιον τὴν θυσίαν ξυνεπισπομένην οἱ αὐτὴν ἐξηγήσασθαι, θῦσαί τε ὅπως ἐκείνη ὑπετίθετο τὸν Γόρδιον καὶ ξυγγενέσθαι ἐπὶ γάμῳ τῇ παιδὶ καὶ γενέσθαι αὐτοῖν παῖδα Μίδαν ὄνομα. [2.3.5] ἤδη τε ἄνδρα εἶναι τὸν Μίδαν καλὸν καὶ γενναῖον καὶ ἐν τούτῳ στάσει πιέζεσθαι ἐν σφίσι τοὺς Φρύγας, καὶ γενέσθαι αὐτοῖς χρησμόν, ὅτι ἅμαξα ἄξει αὐτοῖς βασιλέα καὶ ὅτι οὗτος αὐτοῖς καταπαύσει τὴν στάσιν. ἔτι δὲ περὶ αὐτῶν τούτων βουλευομένοις ἐλθεῖν τὸν Μίδαν ὁμοῦ τῷ πατρὶ καὶ τῇ μητρὶ καὶ ἐπιστῆναι τῇ ἐκκλησίᾳ αὐτῇ ἁμάξῃ. [2.3.6] τοὺς δὲ ξυμβαλόντας τὸ μαντεῖον τοῦτον ἐκεῖνον γνῶναι ὄντα, ὅντινα ὁ θεὸς αὐτοῖς ἔφραζεν, ὅτι ἄξει ἡ ἅμαξα· καὶ καταστῆσαι μὲν αὐτοὺς βασιλέα τὸν Μίδαν, Μίδαν δὲ αὐτοῖς τὴν στάσιν καταπαῦσαι, καὶ τὴν ἅμαξαν τοῦ πατρὸς ἐν τῇ ἄκρᾳ ἀναθεῖναι χαριστήρια τῷ Διὶ τῷ βασιλεῖ ἐπὶ τοῦ ἀετοῦ τῇ πομπῇ. πρὸς δὲ δὴ τούτοις καὶ τόδε περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας. [2.3.7] ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ, ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε, μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται, οἱ μὲν λέγουσιν, ὅτι παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη· Ἀριστόβουλος δὲ λέγει ἐξελόντα τὸν ἕστορα τοῦ ῥυμοῦ, ὃς ἦν τύλος διαβεβλημένος διὰ τοῦ ῥυμοῦ διαμπάξ, ξυνέχων τὸν δεσμόν, ἐξελκύσαι ἔξω τοῦ ῥυμοῦ τὸ‹ν› ζυγόν. [2.3.8] ὅπως μὲν δὴ ἐπράχθη τὰ ἀμφὶ τῷ δεσμῷ τούτῳ Ἀλεξάνδρῳ οὐκ ἔχω ἰσχυρίσασθαι. ἀπηλλάγη δ᾽ οὖν ἀπὸ τῆς ἁμάξης αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ᾽ αὐτὸν ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος. καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτὸς ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν· καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος τοῖς φήνασι θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τοῦ δεσμοῦ τὴν λύσιν.

***
[2,3,1] Όταν ο Αλέξανδρος έφθασε στο Γόρδιο, κυριεύθηκε από μεγάλη επιθυμία να ανέβει στην ακρόπολη, όπου ήταν τα ανάκτορα του Γόρδιου και του γιου του Μίδα,1 για να δει την άμαξα του Γόρδιου καθώς και το ζυγόδεσμο2 της άμαξας. [2] Για την άμαξα εκείνη κυκλοφορούσε ανάμεσα στους γείτονες μια πολύ διαδεδομένη παράδοση: ο Γόρδιος ήταν ένας άνθρωπος φτωχός, καταγόμενος από τους παλιούς Φρύγες, που είχε μικρή έκταση καλλιεργήσιμης γης και δυο ζευγάρια βόδια· με το ένα όργωνε το χωράφι του και το άλλο το έζευε στην άμαξα. [3] Ενώ λοιπόν κάποια μέρα όργωνε το χωράφι του, ένας αετός κάθισε πάνω στο ζυγό και εξακολούθησε να κάθεται σε αυτόν ώς την ώρα που ξέζεψε τα βόδια του. Ο Γόρδιος ταράχτηκε από την εμφάνιση του αετού και πήγε να ανακοινώσει το θεϊκό σημάδι στους μάντεις Τελμισσείς·3 γιατί οι Τελμισσείς γνώριζαν καλά να εξηγούν τα θεϊκά σημάδια, επειδή είχε παραχωρηθεί στους ίδιους, στις γυναίκες και στα παιδιά τους από γενιά σε γενιά το χάρισμα της μαντείας. [4] Ενώ λοιπόν πλησίαζε σε ένα χωριό των Τελμισσέων, συνάντησε ένα κορίτσι που έπαιρνε νερό και της διηγήθηκε, πώς έγινε η εμφάνιση του αετού· εκείνη λοιπόν, που καταγόταν επίσης από το μαντικό γένος, του υπέδειξε να προσφέρει θυσία στον Δία τον βασιλιά, ξαναγυρίζοντας στο ίδιο μέρος. Ο Γόρδιος την παρακάλεσε να τον ακολουθήσει και να του υποδείξει, πώς να κάμει τη θυσία· αυτός πράγματι πρόσφερε τη θυσία κατά τον τρόπο που τον συμβούλευσε η κόρη, την παντρεύτηκε και απέκτησε μαζί της ένα γιο που τον ονόμασαν Μίδα. [5] Και ήταν πια άνδρας ο Μίδας, ωραίος και ευγενικός, όταν οι Φρύγες ταλαιπωρούνταν από εμφύλια διαμάχη· τους δόθηκε τότε χρησμός ότι μια άμαξα θα τους φέρει βασιλιά και ότι αυτός θα καταπαύσει τη διαμάχη τους. Και ενώ ακόμη συσκέπτονταν για το ζήτημα αυτό, ήρθε ο Μίδας μαζί με τον πατέρα και τη μητέρα του και παρουσιάστηκε στη λαϊκή συνέλευση με την άμαξά του. [6] Ερμηνεύοντας οι Φρύγες το χρησμό κατάλαβαν ότι ο Μίδας ήταν ο άνδρας που τους είχε πει ο θεός ότι θα τον έφερνε η άμαξα· ανακήρυξαν λοιπόν βασιλιά τους τον Μίδα· αυτός τους σταμάτησε την εμφύλια διαμάχη και αφιέρωσε την άμαξα του πατέρα του στην ακρόπολη ως ευχαριστήρια προσφορά στον Δία τον βασιλιά, γιατί έστειλε τον αετό. Κυκλοφορούσε ακόμα η εξής παράδοση σχετικά με την άμαξα. Όποιος θα έλυνε το ζυγόδεσμό της, αυτός ήταν πεπρωμένο να εξουσιάσει την Ασία. [7] Ο ζυγόδεσμος αυτός ήταν κατασκευασμένος από φλοιό κρανιάς4 και δεν φαινόταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος του. Ο Αλέξανδρος δεν μπορούσε να βρει τρόπο να λύσει το ζυγόδεσμο, αλλά δεν ήθελε να τον αφήσει και άλυτο, μήπως αυτό προκαλέσει κάποια αναταραχή στον κόσμο. Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν ότι χτύπησε με το ξίφος του το ζυγόδεσμο, τον έκοψε και είπε ότι τον έλυσε· ο Αριστόβουλος όμως λέει ότι ο Αλέξανδρος, αφού αφαίρεσε από τον άξονα το μικρό πάσσαλο, που ήταν ένα ξύλινο καρφί περασμένο πέρα-πέρα μέσα στον άξονα για να συγκρατεί το ζυγόδεσμο, τράβηξε το ζυγόδεσμο έξω από τον άξονα. [8] Εγώ πάντως δεν είμαι σε θέση να βεβαιώσω, με ποιο τρόπο έλυσε ο Αλέξανδρος το ζυγόδεσμο. Αυτός όμως και η συνοδεία του απομακρύνθηκαν από την άμαξα με την πεποίθηση ότι είχε εκπληρωθεί ο χρησμός ο σχετικός με το λύσιμο του ζυγόδεσμου. Και πράγματι εκείνη τη νύχτα βροντές και αστραπές το επιβεβαίωσαν· γι᾽ αυτό την επόμενη μέρα ο Αλέξανδρος πρόσφερε θυσία στους θεούς που φανέρωσαν τα θεϊκά σημάδια και το λύσιμο του ζυγόδεσμου.
-----------------
1 Μυθικός βασιλιάς της Φρυγίας, γνωστός για τα αμύθητα πλούτη του.
2 Ο "ζυγόδεσμος" (δεσμός) ήταν ιμάντας με το οποίο συνδεόταν ο ῥυμός (το ξύλο της άμαξας που εκτεινόταν από τη μέση του άξονα μέχρι τον ζυγό) και ο ζυγός.
3 Η Τελμισσός ήταν πόλη στα παράλια της Λυκίας. Οι κάτοικοί της φημίζονταν για τις μαντικές τους ικανότητες.
4 Κρανιά: δέντρο γνωστό για το σκληρό ξύλο του.

Η λογική του κοινωνικού παραλογισμού

Ο άνθρωπος, ως είδος, αποτελεί πραγματικά ένα μοναδικό φαινόμενο της πανίδας του πλανήτη Γη. Σε σημαντικά μικρό χρονικό διάστημα έχει αναπτύξει υπέροχες δυνατότητες, τις οποίες δύναται να εκμεταλλευτεί τόσο θετικά όσο κι αρνητικά. Με την επιθυμητή αξιοποίηση των δυνατοτήτων μας μπορούμε να καταφέρουμε πολλά για την προσωπική και συνολική ανέλιξη· με την αρνητική όμως εφαρμογή τους είναι πιθανόν τα αποτελέσματα εν τέλει να μην είναι και τόσο… επιθυμητά! Τα παραδείγματα ανά τους αιώνες – αλλά δυστυχώς ακόμη και σήμερα – είναι πολλά.

Η ταχεία εξέλιξη που ακολούθησε το ανθρώπινο είδος κατέστησε τον άνθρωπο ικανό να προστατεύει τον εαυτό και τους συνανθρώπους του από εχθρούς, κακουχίες και κινδύνους. Με τη συνεργασία των ανθρώπων επετεύχθησαν σπουδαία πράγματα, με αποτέλεσμα να γίνει αντιληπτή η δύναμη της κοινότητας. Με αυτόν τον τρόπο, εν ολίγοις, δημιουργήθηκαν οι πολιτικές κοινωνίες, οι οποίες γνώρισαν μεγάλη άνθιση με την εφαρμογή του καταμερισμού της εργασίας, διότι ο καθένας καταπιανόταν πλέον με ένα αντικείμενο, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της κοινωνίας, η οποία έχει πάντοτε ως στόχο την επίτευξη της ευδαιμονίας όλων.
Όμως η δημιουργία ολοένα και μεγαλύτερων κοινοτήτων ανέπτυξαν ένα διόλου ευκαταφρόνητο φάσμα – αγεφύρωτο έως σήμερα – μεταξύ της θεωρίας και της πράξης. Ελάχιστοι έχουν αντιληφθεί ότι αυτές οι δύο έννοιες εξ ορισμού βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση κι αλληλεξάρτηση. Αλλά ας το εξετάσουμε και ιστορικά το ζήτημα.

Στα αρχαία χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων μεσουρανούσε η επιστήμη, η φιλοσοφία και η καινοτομία, είναι γνωστό ότι ο θεσμός της δουλείας και της «αξιοποίησης των έμβιων λαφύρων» από πολέμους ήταν πολύ διαδεδομένος· την περίοδο που οι φιλόσοφοι ανέπτυσσαν το πνεύμα και την σκέψη, με τη θεωρία της δημοκρατίας, της πόλεως και άλλες πολλές εφευρέσεις τους, οι δούλοι ζούσαν σε άθλιες συνθήκες κι αντιμετωπίζονταν ως άυλα αντικείμενα!

Η εποχή των μεγάλων αυτοκρατοριών καλά κρατούσε, ώσπου ξέσπασε τον 5ο αι. μ.Κ.Ε. – ως και τον 15ο – ο Μεσαίωνας στη Δυτική Ευρώπη, ενώ οι Άραβες βρίσκονταν σε πραγματική πνευματική κι επιστημονική πρόοδο. Όμως αυτά μονάχα μαθαίνουμε στο σχολείο. Καμιά αναφορά για την ένδοξη ιστορία των Ασιατών (Ιάπωνες, Κινέζοι, Κορεάτες κλπ), των αυτοχθόνων της Ωκεανίας ή των Ινδιάνων της Αμερικής για εκείνους τους αιώνες. Μας λέγανε χαρακτηριστικά για τον γνωστό τότε κόσμο λες και δεν υπήρχαν οι άλλες ήπειροι, μόνο και μόνο επειδή οι Ευρωπαίοι βρίσκονταν σε πλήρη άγνοια. Ήδη από τότε η Ευρώπη βρισκόταν σε μια νοητή «φούσκα» πλήρους άγνοιας για το τι λαμβάνει χώρα στον υπόλοιπο κόσμο και με μοναδική αδιαφορία για τις συνθήκες διαβίωσης των συνανθρώπων μας.

Τον 11ο αι. μ.Κ.Ε. οι κοινωνίες της Δύσης είχαν δομηθεί με βάση το φεουδαρχικό σύστημα λόγω της αποδυνάμωσης των τότε αυτοκρατοριών και της αποαστικοποίησης. Οι πολιτικοί και θρησκευτικοί άρχοντες της εποχής είχαν τεράστιες εξουσίες στα χέρια τους, ενώ από την άλλη οι απλοί άνθρωποι δυσκολεύονταν να εξασφαλίσουν τα προς το ζήν, παρόλη τη δύσκολη καθημερινότητα που βίωναν λόγω της εξαντλητικής εργασίας υπό άθλιες συνθήκες. Παράλληλα, η εκκλησία – ιδιαίτερα μετά το σχίσμα του 1054 – λειτουργούσε σαν ο απόλυτος μονάρχης, κατέχοντας ολόκληρα κράτη και χειραγωγώντας ουκ ολίγους πιστούς με το να καθορίζουν το τι, πώς, πότε και γιατί θα πιστεύουν. 
 
Αυτές οι πρακτικές δυστυχώς δεν περιορίζονται χρονικά ή σε συγκεκριμένες θρησκείες ή δόγματα. Ίσως αυτό το γεγονός να αποτελεί και την πιο τρανή απόδειξη του χάσματος μεταξύ λόγων κι έργων ανά τα χρόνια. Ένα είναι σίγουρο: κάτι πάει εξαιρετικά λάθος.

Στη συνέχεια ήλθε η Αναγέννηση και το Μπαρόκ για να περισώσουν τα όσα είχαν καταστραφεί προηγουμένως – στην Ευρώπη πάντα – δίνοντας μεγάλη έμφαση στην τέχνη. Όπως είχε πει ο Bukowski, ο διανοούμενος θα πει κάτι απλό με δύσκολο τρόπο, ενώ ο καλλιτέχνης κάτι δύσκολο με τρόπο απλό. Η Δύση «είχε κουραστεί» από τους διανοούμενους και είχε ανάγκη τους καλλιτέχνες να πουν, να γράψουν και να ζωγραφίσουν την αλήθεια.

Τον 18ο αι. «ξέσπασε» αρχικά στη Μ. Βρετανία η Βιομηχανική Επανάσταση. Απότοκο αυτής ήταν μεγάλη κοινωνική, πολιτική, πνευματική και οικονομική μεταβολή των δυτικών κοινωνιών, οι οποίες στην περίοδο που ακολούθησε – της Αποικιοποίησης – εξαπλώθηκαν σε όλον τον πλανήτη. Οι πόλεμοι ποτέ δεν απουσίασαν από την ανθρώπινη ιστορία, ούτε η επερχόμενη του πολέμου εκμετάλλευση από κανέναν πολιτισμό.

Η «ευρωπαϊκή ανθρωπότητα» (συμπεριλαμβανομένου της Αμερικής που πλέον κατοικείται από τους αποίκους) δε θα γλιτώσει από τους διανοουμένους. Μετά τον 18ο αι. αναπτύχθηκαν ιδεολογίες που έθεταν τις δομές και ανέπτυσσαν τους θεσμούς μιας ιδανικής – για τον εκάστοτε ιδεολόγο – κοινωνίας με βάση κάποιο συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό ή οικονομικό σύστημα: τον καπιταλισμό, τον κομμουνισμό ή – αρκετά αργότερα – τη σοσιαλδημοκρατία. Θεωρητικά, όλα τα συστήματα και το μεγαλύτερο μέρος των ιδεολογιών είναι ορθά, διότι ακριβώς αποτελούν ιδέες.
 
Κάθε ιδέα πρέπει να θεωρείται αποδεκτή καθώς αποτελεί απότοκο των σκέψεων, των συνειρμών, της πείρας και των εμπειριών συγκεκριμένων ατόμων. Συνεπώς, πώς εγώ θα αναιρέσω θεωρητικά την ιδεολογία κάποιου, η οποία μου παρουσιάζει μια εικόνα του κόσμου εντελώς προσωπική, υποκειμενική και βασισμένη στη δική του αντίληψη, που εγώ έχω άλλη σκέψη κι άλλα βιώματα; Το όλο θέμα, όμως, δημιουργείται κατά τη διαδικασία της έμπρακτης εφαρμογής της κάθε ιδεολογίας.
 
Δυστυχώς, η ανθρωπότητα έχει υποστεί τις συνέπειες από διάφορους ιδεολόγους που θέλησαν να εφαρμόσουν τις ιδέες τους στην πράξη (πχ Κολόμβος, Μέτερνιχ, Τζένγκις Χαν, Λουδοβίκος, Ναπολέων, Χίτλερ, Στάλιν κλπ). Σε αυτό εντοπίζεται η δεύτερη μεγαλύτερη απόδειξη της απόκλισης μεταξύ θεωρίας και πράξης στην ιστορία των ανθρώπων. Βέβαια, δυστυχώς υπάρχουν πάρα πολλά ακόμη παραδείγματα του παραλογισμού της κοινωνίας, ο οποίος είναι σύμφωνος με την κοινή λογική.

Στόχος της κοινωνίας είναι η επίτευξη της ευδαιμονίας για όλα της τα μέλη. Όλα τα προαναφερθέντα αποτελούν μια ανάπτυξη της λογικής του κοινωνικού παραλογισμού, καθώς αντί να ωθεί η κοινωνία τα μέλη της να τη βοηθούν μέσω της προσφοράς που παρέχουν από την εργασία τους και παράλληλα να εισπράττουν τη συναισθηματική, ηθική, ψυχολογική ικανοποίηση και να διεκδικούν το ευ ζην, τα μέλη της μονάχα περιορίζονται στην προσπάθεια επίτευξης της επιβίωσής τους, με αποτέλεσμα να έρχονται σε διαρκή άσχημη ψυχολογική κατάσταση και θέληση άρνησης της πραγματικότητας. 
 
Γι’αυτό και αναζητούν κίβδηλα ξεσπάσματα της έντασης που νιώθουν μέσα από τη διασκέδαση, την αδιαφορία και την αύξηση απαισιοδοξίας και κακής συμπεριφοράς. Όλα συνδέονται μεταξύ τους κι όλα είναι θέμα παιδείας, αφού όταν ένας διδάσκει δύο μαθαίνουν και χιλιάδες ωφελούνται. Όταν υπέροχα άτομα συναθροίζονται με κοινό παρονομαστή την ορθή παιδεία, τότε δημιουργείται μια υπέροχη κοινωνία, όχι όμως μια ουτοπία! 
 
Ευτυχώς η ουτοπία δεν υπάρχει, διότι αν υπήρχε κάποτε – αργά ή γρήγορα – θα φτάναμε σε αυτή με αποτέλεσμα μετά να επερχόταν η πλήρης ακινησία, κάτι που καλό είναι να αποφευχθεί. Ευτυχώς ή δυστυχώς χρειαζόμαστε ατέρμονη, εύστοχη – κι όχι επουσιώδη – κίνηση, καθώς τα πάντα ρει.

ΝΑ ΣΤΕΚΕΙΣ ΠΑΝΤΑ ΣΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΩΝ

Ίσως να είναι αδύνατον να ελέγξεις το πώς ένας σύντροφός σου έχει συμπεριφερθεί, είναι όμως στην προσωπικότητα και στο χέρι σου να τον κάνεις να μετανιώσει που δεν ήταν σωστός απέναντι σου.

Πόσο πάω τους ντόμπρους ανθρώπους. Τους ξηγημένους. Αυτούς που δεν κρύβονται πίσω από το δάχτυλο τους. Που είναι τολμηροί και ξέρουν πως η ζωή μπορεί να στην φέρει και να μην υπάρχεις την επόμενη στιγμή. Τους ανθρώπους που δεν παίρνουν τίποτα δεδομένο και για αυτό δεν κρατάνε τίποτα κρυφό, τίποτα που να τους πνίγει.

Αποκαλύπτουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα, κυνηγούν τα θέλω τους. Ρισκάρουν, τολμούν, παθαίνουν φαγούρα με τα συνηθισμένα, τα έτοιμα, τη ρουτίνα τους εάν δεν τους ευχαριστεί.

Ωραίο πράγμα να ζεις την κάθε σου στιγμή.

Να είσαι έτοιμος για όλα και να δίνεσαι απόλυτα. Όλα ή τίποτα…

Πολλές φορές μπορεί να αισθάνθηκες ότι αδικήθηκες. Ότι δεν πήρες την αντιμετώπιση που σου αρμόζει, που σου αξίζει. Έκανες κι εσύ λάθη όπως όλοι. Τα λούστηκες. Προσπάθησες εάν άξιζε τον κόπο να τα διορθώσεις.

Κάποιοι σε πλήγωσαν και ας μην τους έκανες τίποτα. Κάποιοι σε πλήγωσαν και ναι, τους προκάλεσες όπως σε είχαν προκαλέσει και αυτοί.

Τίποτα στη ζωή δεν είναι δεδομένο.
Και πράγματι, όλα είναι τροχός που γυρίζει.

Το πώς τα φέρνουν οι καταστάσεις είναι η μεγαλύτερη έκπληξη για όλους μας. Εκεί που έχεις ξεγραμμένο έναν άνθρωπο, σου γίνεται συνήθεια, εξάρτηση, δεν μπορείς μακριά του.

Εκεί που νόμιζες πως βρήκες τον άνθρωπο σου, στην φέρνει και φεύγει με κάποιον άλλον.

Όπως και να χει, αυτοί που σε πλήγωσαν θα έρθει η στιγμή που θα τα βρουν. Είτε από άλλους, είτε από τις συγκυρίες της ίδιας της ζωής. Εσύ να στέκεσαι πάντοτε στο ύψος των περιστάσεων. Να μην ξεχνάς ποιος είσαι και τι σου αξίζει.

Να μην πέφτεις ποτέ από το εγώ σου και να προστατεύεις πάντα τον εαυτό σου.

Ένας όμορφος άνθρωπος, με χαρακτήρα που μένει πάντα στο μυαλό του άλλου, δεν ξεχνιέται ποτέ γιατί πάνω από όλα είναι κύριος. Και μόνο έτσι του αξίζει να του συμπεριφέρονται. Άρα, μην πέφτεις ποτέ στην παγίδα να γίνεις κάτι άλλο. Ο χαρακτήρας είναι κάτι που δεν ξεχνιέται ποτέ. Όπως και το πώς σε έκανε να αισθανθείς κάποιος άνθρωπος, η μυρωδιά του, οι απόψεις, το βλέμμα του… Αφήνεις το σημάδι σου κι ας αιμορραγείς ακόμη και ο ίδιος...

Τι να κάνεις για να συμφιλιωθείς με τα λάθη του παρελθόντος;

Ουδείς τέλειος, άρα ουδείς αλάθητος. Τα λάθη είναι μέρος της ζωής μας και, όσο και αν προσπαθούμε να τα αποφύγουμε, πάντα κάποιο θα μας ξεφεύγει. Στην καλύτερη περίπτωση μας εφοδιάζουν με εμπειρίες που μας κάνουν σοφότερους. Στη χειρότερη μας παγιδεύουν, μας κάνουν δυστυχισμένους και δεν μας αφήνουν να προχωρήσουμε μπροστά.

«Ίσως υπάρχουν φορές που σκέφτεσαι το παρελθόν σου και εύχεσαι να μπορούσες να αλλάξεις γεγονότα ή εμπειρίες σου. Ίσως στο μυαλό σου τριγυρνάει η σκέψη πως εάν μπορούσες να γυρίσεις πίσω και να κάνεις κάποια πράγματα διαφορετικά π.χ να χειριστείς διαφορετικά μία σχέση σου, να προσπαθήσεις περισσότερο στη δουλειά σου ή να μην πάρεις κάποιες λάθος αποφάσεις, τότε πιθανόν το παρόν σου να ήταν καλύτερο. Εάν σκέφτεσαι διαρκώς τα λάθη του παρελθόντος με τρόπο επικριτικό, εάν βιώνεις συναισθήματα απογοήτευσης και νοσταλγίας γι΄ αυτό που «θα μπορούσε να είχε συμβεί» και μετανιώνεις για πράγματα που έκανες ή δεν έκανες, κινδυνεύεις να χάσεις όχι μόνο το παρόν αλλά και την όρεξη που απαιτείται για να προσπαθήσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Βέβαια, σ΄ έναν μεγάλο βαθμό, η μετάνοια για το παρελθόν μπορεί να μας βοηθήσει:

α) Να κατανοήσουμε τα πράγματα που μας συνέβησαν

β) Να αποκτήσουμε αυτεπίγνωση και να καταλάβουμε τα κίνητρα και τις αντιδράσεις μας και

γ) Ν΄ ανακαλύψουμε νέους δρόμους προς την προσωπική μας βελτίωση. Το να αισθανόμαστε λοιπόν μετανιωμένοι έχει σημαντική λειτουργικότητα στη ζωή μας. Η μετάνοια όμως και η έντονη αποδοκιμασία των παρελθοντικών πράξεων μας, εάν βιώνονται σε υπερβολικό βαθμό, μπορούν να μας οδηγήσουν σε μια διαδρομή πολύ διαφορετική από την προσωπική βελτίωση. Συχνά μπορεί να φέρουν συναισθήματα θλίψης, αναξιότητας και να προκαλέσουν στατικότητα αντί για δημιουργική δράση.

Τα βήματα που οδηγούν στη συμφιλίωση
Κατανόησε ότι τα λάθη είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης μας. Κάποια λάθη έχουν σίγουρα σημαντικότερες επιπτώσεις από κάποια άλλα. Όμως όλοι ανεξαιρέτως κάνουν λάθη. Λάθος πράξεις, λάθος επιλογές. Δεν μπορείς να το αποφύγεις, γιατί είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να μάθεις.

Η μετάνοια δεν θα έπρεπε να είναι μια ψυχολογική τιμωρία για τα παραπτώματά μας. Αντί να τιμωρείς τον εαυτό σου αποδοκιμάζοντας και απορρίπτοντάς τον για τα λάθη του, προσπάθησε να δεις αυτό που σου λέει το συναίσθημα της μετάνοιας: ότι κάτι πρέπει ν΄ αλλάξεις στον τρόπο σκέψης, τις συνήθειες ή τη συμπεριφορά σου. Κοίταξε μέσα σου και δες τη μετάνοια σαν μία φίλη που προσπαθεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις καλύτερα τον εαυτό σου και να βελτιώσεις ό,τι χρειάζεται βελτίωση.

Εάν θεωρείς ότι το λάθος σου ήταν πολύ σοβαρό και δεν μπορείς να πάψεις να αυτοκατηγορείσαι, είναι σημαντικό να δώσεις στον εαυτό σου την ευκαιρία για συγχώρεση, όπως ίσως θα την έδινες και σε ένα αγαπημένο σου πρόσωπο. Κάνε ειρήνη με τον εαυτό σου και δες πώς μπορείς ν΄ αλλάξεις τη ζωή σου από εδώ και πέρα.

Εάν μετανιώνεις για το παρελθόν, μην αφήσεις το συναίσθημα αυτό να σε καταβάλει. Μέσα από την αναγνώριση των λαθών σου προσφέρεις στον εαυτό σου τη δυνατότητα να γίνει καλύτερος. Όταν η μετάνοια γίνεται ευκαιρία για αλλαγή, έχει τη δύναμη να σε ανυψώσει, να σε κάνει να ξεκαθαρίσεις τους στόχους και τις αξίες σου. Εάν όμως παραδοθείς στην αρνητική της διάσταση, ίσως βυθιστείς σε περισσότερη απογοήτευση.

Όσο και να μετανιώνεις για τα λάθη του παρελθόντος, το παρελθόν δεν αλλάζει. Αντί να σπαταλάς την ενέργειά σου σκεπτόμενος/η με απογοήτευση πόσο καλύτερα θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα εάν είχες κάνει διαφορετικές επιλογές, επικεντρώσου στο πώς μπορείς να καλυτερέψεις τα πράγματα τώρα. Η αλήθεια είναι ότι ακόμα κι αν είχες κάνει διαφορετικές επιλογές, ποτέ δεν ξέρεις εάν τα πράγματα θα ήταν όντως καλύτερα. Κάθε απόφαση συνεπάγεται ένα «ναι» κι ένα «όχι», γι΄ αυτό θα ήταν καλό να είμαστε προετοιμασμένοι ν΄ αποδεχτούμε το γεγονός ότι, όταν αποφασίζουμε για κάτι, διαλέγουμε ένα πράγμα κι αφήνουμε ένα άλλο πίσω μας.

Κάνε την κάθε σου μέρα σημαντική. Απόλαυσε το παρόν σου και ζήσε με τρόπο συμβατό με τις αξίες σου. Εάν π.χ μετανιώνεις για τον λιγοστό χρόνο που περνούσες με την οικογένεια σου στο παρελθόν, προσπάθησε να αφιερώσεις τον χρόνο που νομίζεις ότι θα σε ικανοποιούσε και θα προλάβαινε συναισθήματα μετάνοιας στο μέλλον. Εάν μετανιώνεις για επιλογές στην καριέρα σου, αναλογίσου τι είναι σημαντικό για σένα και κάθε μέρα κάνε ένα βήμα προς την κατεύθυνση που θα ήθελες να φτάσεις. Μην ξεχνάς να απολαμβάνεις την παρούσα στιγμή και την χαρά που σου δίνουν τα «σωστά» σου, γιατί σίγουρα (εκτός από λάθη για τα οποία μετανιώνεις) έχεις πράγματα στη ζωή σου τα οποία αποτελούν επιλογές για τις οποίες δεν μετανιώνεις και έχεις τη σιγουριά ότι ήταν οι σωστές».

ΝΑ ΖΕΙΣ, ΝΑ ΦΛΕΡΤΑΡΕΙΣ, ΝΑ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΩΧΝΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ!

Αυτές τις μέρες δίνω σημασία στα όμορφα που μου λένε.
Πάντα τα άκουγα αλλά όχι τόσο προσεχτικά γιατί το μυαλό μου πετούσε κάπου αλλού. Και από την άλλη ένιωθα και λίγο άβολα.

Αυτές τις μέρες όμως τα απολαμβάνω όπως και κάθε όμορφο που έρχεται και με βρίσκει.

Αποβάλλω την αρνητική ενέργεια. Ιδιαίτερη αυτή που έρχεται από ανθρώπους που τους είχα σε προνομιακή θέση στη ζωή μου. Αυτούς που ανέβαζα, όμως με τη σειρά τους με έριχναν. Μου ρουφούσαν βλέπεις όλα τα καλά.

Δεν μπορείς πια να με φτάσεις όσο και να το θες. Όποια προσπάθεια και αν κάνεις για να παίξεις και να χειριστείς το μυαλό μου. Ούτε κι εγώ δεν το βρίσκω πια για να του ασκήσω έλεγχο…

Είναι χαμένο σε όμορφες στιγμές, σε ανθρώπους που απολαμβάνουν όπως εμένα τη ζωή. Πετάει σε όλα αυτά που έχω θέσει στόχο να απολαύσω. Στα καινούρια μου θέλω…

Αισθάνομαι να με κατακλύζει η χαρά, η αισιοδοξία. Έχω και λίγα vibes αναισθησίας… Δεν στο κρύβω…

Αυτό το διάστημα λοιπόν επιλέγω να είμαι χαρούμενη. Να βλέπω εμένα και να με γεμίζω με όσα με ευχαριστούν. Αποβάλλω κάθε αρνητική σκέψη, κάθε τι που έχει στόχο να μου χαλάσει τη διάθεση.

Ό,τι ζεις το χρωστάς στον εαυτό σου. Για αυτό να προσέχεις πολύ καλά τις επιλογές σου και να εμπιστεύεσαι πάντα το ένστικτο σου. Η ζωή δεν μας χαρίζεται. Άρα, για ποιο λόγο να επαναλαμβάνεις κάτι που σου χαλάει τη ψυχολογία και τη διάθεση, όταν μπορείς πολύ απλά να το αλλάξεις; Γιατί να περιμένεις κάτι που δεν δείχνει να νοιάζεται και να ασχολείται; Γιατί να μην την δεις αλλιώς και αν είναι να τρέξεις πίσω από κάτι, να είναι αυτά που σε κάνουν αληθινά χαρούμενη!

Να ζεις την κάθε ανεκτίμητη στιγμή και ότι κάνεις, να το κάνεις με πάθος, ένταση και αγάπη… Όπως κι εγώ. 

Απλώς υπήρξαν για πολύ δεν έζησαν επί πολύ

Ανάμεσα σε άλλα, ο Σενέκας αναφέρει ότι πολλοί θεωρούν πως η ζωή είναι σύντομη, στην πραγματικότητα όμως, όπως τονίζει , εμείς είμαστε εκείνοι που συντομεύουμε το χρόνο της ζωής μας. Αν, αντίθετα, τον χρησιμοποιήσουμε με περίσκεψη και φειδώ, η ζωή μας θα είναι αρκετά μεγάλη. Η γενική τύφλωση που επικρατεί στους ανθρώπους στο θέμα της αξίας του χρόνου είναι εκπληκτική: Αντιστέκονται σθεναρά εναντίον οποιουδήποτε τολμήσει να τους στερήσει τη γη ή τα χρήματά τους, επιτρέπουν όμως στους άλλους να παραβιάζουν ελεύθερα το χρόνο τους ,που στην ουσία δεν είναι παρά η ίδια η ζωή τους. Γίνονται έτσι σπάταλοι με το μόνο πράγμα όπου θα ήταν απολύτως έντιμη η τσιγκουνιά.

Ο άνθρωπος, λέει ο φιλόσοφος, ζει σαν να επρόκειτο να ζήσει αιώνια` και αναβάλλει διαρκώς την ανάπαυση και την ενασχόληση με τη φιλοσοφία για μετά τα πενήντα ή τα εξήντα χρόνια του ,σαν να είχε εξασφαλισμένο το πόσα ακριβώς χρόνια πρόκειται να ζήσει. Ο σοφός όμως άντρας ποτέ δεν πρόκειται να αφήσει να λαφυραγωγούν τις ώρες του οι άλλοι` και η ζωή του θα είναι μεγάλη, γιατί θα αφιερωθεί στη βελτίωση και στην προαγωγή του ατόμου του. Πολλοί άνθρωποι, που τώρα πια έχουν γεράσει, απλώς υπήρξαν για πολύ` δεν έζησαν επί πολύ. Και όμως, παρά την αλόγιστη σπατάλη του πολυτιμότερου πράγματος που έχει ό άνθρωπος, δηλαδή του χρόνου του, μόλις εμφανιστεί έστω και ο παραμικρός κίνδυνος θανάτου, αμέσως αρχίζει να ικετεύει να του δοθεί λίγος ακόμα χρόνος ζωής. Το να μάθει όμως κανείς πώς να ζει και, κυρίως, πώς να πεθαίνει απαιτεί μια ολόκληρη ζωή. Συνήθως η γεροντική ηλικία έρχεται σαν έκπληξη στους ανθρώπους και ο θάνατος τρομοκρατεί όλους όσοι πέρασαν τη ζωή τους υπεραπασχολημένοι με πράγματα που δεν βελτίωναν την ποιότητά τους, ή σπαταλούσαν τη ζωή τους στην τροφή και στις ηδονές. Ο άνθρωπος λοιπόν θα πρέπει να έχει μπροστά του ένα ικανοποιητικό χρονικό περιθώριο, ώστε να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία, η οποία και μόνη είναι ικανή να τον συνδέσει με το παρελθόν και με όλους τους σοφούς, οι οποίοι, χωρίς να του γυρεύουν τίποτα ως αντάλλαγμα, θα φροντίσουν για την καλλιέργειά του εσωτερικού του κόσμου και τον εμπλουτισμό του πνευματικού του ορίζοντα. Ό, τι προσφέρει η φιλοσοφία είναι πέρα από τη φθορά και τη βλάβη που προκαλεί ο χρόνος. Η σοφία των αιώνων θα ανοίξει στον άνθρωπο τους δρόμους της αθανασίας και θα δώσει νόημα στο πέρασμά του από τη γη.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Περί της συντομίας της ζωής

Η ΛΥΡΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΚΙ ΟΙ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ

Η λύρα υπήρξε το "κατεξοχήν" εθνικό μουσικό όργανο στην Αρχαία Ελλάδα. Συνδεόταν στενά με την λατρεία του Απόλλωνα και για τον λόγο αυτόν περιβαλλόταν από μεγάλο σεβασμό. Εξαιτίας της απλότητας στον τρόπο κατασκευής της, καθώς και της ποιότητας του ήχου της πού ήταν ευγενής, διαυγής, γαλήνιος και αρρενωπός χρησιμοποιήθηκε ως κύριο όργανο για την εκπαίδευση των νέων.

Ας αναλύσουμε εδώ τον ευρύτατα διαδεδομένο μύθο στον οποίο αναφέρεται η προέλευση της λύρας. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο (Απολλόδωρος Γ' 10-2) ο Ερμής αμέσως μετά την γέννησή του σε ένα σπήλαιο της Κυλλήνης, έκλεψε κρυφά τα βόδια που φυλούσε ο Απόλλωνας. Βλέποντας έξω από το σπήλαιο μια χελώνα, αφαίρεσε το όστρακό της, στερέωσε πάνω του χορδές από έντερο βοδιού και έτσι κατασκεύασε την λύρα. Όταν ο Απόλλωνας ανακάλυψε την κλοπή και παραπονέθηκε στον Δία, ο Ερμής προσέφερε την λύρα στον Απόλλωνα ο οποίος μαγεύθηκε από τον ήχο της.

Ο Νικόμαχος(1) αναφέρει πως ο Ερμής αφού κατασκεύασε την λύρα δίδαξε τον Ορφέα πως να παίζει, ο Ορφέας με την σειρά του δίδαξε τον Θάμυρη και τον Λίνο και ο τελευταίος τον Αμφίονα από την Θήβα.

Ο Αμφίων συνέδεσε το όνομά του με την κατασκευή των τειχών της επτάπυλης Θήβας. Σύμφωνα με την παράδοση (αναφέρεται στον Ησίοδο, Νικόμαχο, Ευριπίδη κ.α.) ο δίδυμος αδελφός του Αμφίονα, Ζήθος με την μυθική του δύναμη μετέφερε βράχους από τα βουνά, ενώ ο Αμφίων με την λύρα και το τραγούδι τις μάγευε, έτσι πού από μόνες τους στερεωνόταν πάνω στα τείχη. Με αυτόν τον τρόπο κτίσθηκαν τα τείχη της "επτάπυλης" Θήβας, χάρη στην επτάχορδη λύρα.

Μάλιστα κατά τον Παυσανία (Ελλάδος Περιήγησις Θ' 17, 7), ο κοινός τάφος των διδύμων αδελφών βρισκόταν πάνω σε έναν λόφο βορειοανατολικά της Θήβας πού ονομαζόταν "Αμφίων", και οι Θηβαίοι συνήθιζαν να δείχνουν τις πέτρες που τοποθετήθηκαν από μόνες τους ακολουθώντας το τραγούδι του Αμφίονα.

Τελικά τα ερωτήματα που τίθενται εύλογα είναι τα εξής:

            Τί είναι αυτό που κατασκευάζει και δίνει ο Ερμής στον Απόλλωνα και στην συνέχεια στους ανθρώπους;

            Είναι απλώς ένα μουσικό όργανο;

            Τι σχέση έχει το μουσικό όργανο της λύρας με την τοποθέτηση ογκολίθων κατά την κατασκευή της "επτάπυλης" Θήβας;

            Μήπως εκτός από τον τρόπο κατασκευής ενός αρμονικού μουσικού οργάνου, ο Ερμής δίνει και έναν αρμονικό τρόπο οικοδομικής πρακτικής που συνοδεύει τον Έλληνα στην μετέπειτα ιστορική του πορεία;

Προσπαθώντας να απαντήσω θα χρησιμοποιήσω μετασχηματισμούς με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ξεκινώ στο σχήμα 1, με την τυπική πρόσοψη ενός Ελληνικού Ναού. Στην συνέχεια στο σχήμα 2 η πρόσοψη αντιστρέφεται και κατόπιν στα σχήματα 3,4,5,6 συμπιέζεται κατά μήκος. Στο σχήμα η πρόσοψη μοιάζει με πλέον έναν κίονα. Στην συνέχεια ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία, δηλαδή "αποσυμπιέζοντας" στα σχήματα 7-12 καταλήγουμε σε μία λύρα !!!

Η αντιστοιχία Αέτωμα <-> Αντηχείο και Κίονες <-> Χορδές είναι προφανής!

Αέτωμα από τον ουρανό με κίονες να το συνδέουν με τα γήινα για τον Ναό, αντηχείο από την Γη με χορδές προς τα ουράνια για την λύρα.

Ο θεός Ερμής δεν κατασκευάζει και δίνει στον Απόλλωνα απλά ένα μουσικό όργανο, την λύρα. Δίνει συγχρόνως ένα πρότυπο δόμησης με υψηλή αισθητική. Η λύρα κατασκευαστικά και μορφολογικά περιέχει τους κώδικες οι οποίοι παράγουν αρμονικό και ρυθμικό αποτέλεσμα, είτε στην μουσική είτε στην αρχιτεκτονική.

Μάλιστα οι κώδικες αυτοί περιέχουν το χαρακτηριστικό της αυτομοιότητος. Το σχήμα 6, το οποίο προέρχεται από το σχήμα 1 (αέτωμα και κίονες στην πρόσοψη Ελληνικού Ναού), με αντιστροφή και στην συνέχεια "συμπίεση", παρουσιάζει χαρακτηριστικά και φαίνεται σαν ένας κίονας επίσης.

Θεμελιώδη στοιχεία της μουσικής είναι ο ρυθμός και η αρμονία. Οι ίδιες όμως λέξεις, δηλαδή ρυθμός και αρμονία χρησιμοποιούνται και ως όροι της οικοδομικής.

Πράγματι στο λήμμα ρυθμός(2) βρίσκουμε: "κίνησις έμμετρος χρόνος - είτε επί ήχου είτε καθόλου επί χρόνου ή της κινήσεως τάξις - μέτρον, συμμετρία, αναλογία μερών εν στάσει ως και εν κινήσει - διευθέτησις, τάξις - η κατάστασις παντός πράγματος οίον η κατάστασις της ψυχής, διάθεσις - ο τρόπος σχηματισμού πράματος τινός".

Στο λήμμα αρμονία(2) εξ' άλλου βρίσκουμε "μέσον προς συναρμογήν, όπερ μετεχειρίζοντο όπως αι σανίδες του πλοίου ώσι καλώς συναρμοσμέναι προς άλληλας - εν τη ανατομική ή ένωσις δύο οστών δια απλής παραθέσεως -εν τοιχοδομία - σκελετός ιδίως επί ανθρωπίνου σκήνους - επί του νού, η ιδιοσυγκρασία - συμφωνία, συνομολογία - ωρισμένη κυβέρνησις, τάξις - συμφωνία ήχων - ιδιαίτερον είδος ή τρόπος μουσικής".

Το δώρο του θεού Ερμή προς τον Απόλλωνα και στην συνέχεια προς τους ανθρώπους χρησιμοποιήθηκε με εξαιρετικό τρόπο κατά την αρχαιότητα. Αναπτύχθηκαν τα χαρακτηριστικά εκείνα των κωδίκων, τα οποία παρήγαγαν το "ωραίο" είτε στην μουσική είτε στην αρχιτεκτονική. Και το "ωραίο" αυτό ήταν πέρα και πάνω από πάσης φύσεως υποκειμενικά κριτήρια. Ήταν ωραίο για όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φυλής, ηλικίας, θρησκείας, πολιτικού και πολιτιστικού επιπέδου. Η μοναδική προΰπόθεση γιά να διεγερθεί κάποιος αισθητικά ήταν να είναι άνθρωπος.

Η εποχή μας μπορεί να χαρακτηρισθεί ως εποχή μουσικής και αρχιτεκτονικής βαρβαρότητας. Υπάρχει μία γενικευμένη δίωξη αυτού που πρωτογενώς και αυθορμήτως ονομάζεται "ωραίο". Η ανθρωπότητα οδηγείται εντέχνως στην υιοθέτηση "άλλων" προτύπων περί του "ωραίου". Όμως η υιοθέτηση των "παρά φύσιν" προτύπων περί του "ωραίου" δεν φαίνεται να οδηγεί πουθενά. Προς το παρόν μόνο φαίνεται να προκαλεί στον άνθρωπο σύγχυση, έλλειψη δημιουργικότητας, άγχος, κατάθλιψη, αδυναμία παραγωγής ουσιαστικού πολιτισμού, αδυναμία προσέγγισης στην γνώση.

Ευτυχώς όμως η φύση αμύνεται. Ο άνθρωπος δεν κρατάει το δώρο του θεού Ερμή στο χέρι, αλλά το έχει μέσα του να συμπορεύεται, ένα με τους κώδικές του, στον χώρο και στον χρόνο
----------------
Παραπομπές:

           1. Σ. Μιχαηλίδη. "Εγκυκλοπαίδεια Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής". Έκδοση Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης , Αθήναι 1984.
           2. H. Liddel - R. Scott. "Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης", Εκδόσεις Ι. Σιδέρη.

Η ΠΤΩΣΗ, ΩΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

Με όργανο λοιπόν το ανθρώπινο πρόσωπο, το κακό δεν μπορεί να έχει αντικειμενικές διαστάσεις. Είναι η διαπίστωση από άλλο δρόμο βέβαια. Η δυσκολία απέναντι στο πρόβλημα του κακού, έγκειται στο ότι, για να κρίνεις το κακό ως κακό, θα μπεις στη σκοπιά του ανθρώπου. Έξω από τον άνθρωπο, έξω από τη σχετικότητα, κακό δεν νοείται. Αυτή η άμεση αναφορά του κακού στο ανθρώπινο πρόσωπο είναι ο ορισμός του.

Κακό είναι ό,τι βλάφτει το ανθρώπινο πρόσωπο, ό,τι επιβουλεύεται την ουσία της καθολικής αυτής υπόστασης, ό,τι δηλαδή αναιρεί τη μοναδικότητα και «ανομοιότητα» του προσώπου, τη δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού του, με άλλα λόγια: την ελευθερία του απέναντι στην ομοιόμορφη «φύση». Κακό, επομένως, είναι κάθε μορφή υποταγής στο γενικό, στο είδος – το πρόβλημα του κακού είναι το ίδιο το πρόβλημα της ελευθερίας...

Τι άλλο είναι η αρρώστια, ο θάνατος, η θλίψη, παρά η υποταγή του προσώπου στην αναγκαιότητα που επιβάλλει η κοινή φύση; Αυτό όμως σημαίνει ότι το κακό συνειδητοποιείται από τη στιγμή που θα υπάρξει η πρώτη άρνηση της ελευθερίας, η πρώτη εκούσια υποταγή. Η πρώτη συνειδητή εμπειρία του κακού και επομένως το μέτρο και το «όργανο» για τον ορισμό του κακού, είναι η εκούσια απάρνηση του προσώπου για χάρη της ατομικής φύσης, που είναι απρόσωπη και κοινή, η έκπτωση από το προνόμιο της ελευθερίας.

Η αναφορά είναι στην ευθύνη που ορίζεται από την αξιολογική διαφορά του προσώπου έναντι του είδους, της ελευθερίας έναντι της υποταγής – κι αυτή είναι μια αξιολόγηση πρωταρχικά εμπειρική.

Ο Heidegger – ίσως και ο Sartre – όρισε την ελευθερία ως τον ίλιγγο μιας φυσικής αυτοσυνειδησίας μπροστά στο χάος της ανυπαρξίας.

Αλλά αυτό είναι ένα γεγονός «φυσικής» τάξης, που αφορά στο άτομο και στη βιολογική του αυτοάμυνα. Η ελευθερία προϋποθέτει το ανθρώπινο πρόσωπο σε διάλογο, προϋποθέτει την ευθύνη απέναντι σε μιαν άλλη ελεύθερη αυτοσυνειδησία. Η τελική «ανομοιότητα» και μοναδικότητα του προσώπου αναφέρεται σ’ αυτόν ακριβώς το διαλεκτικό χαρακτήρα. Η ατομικότητα είναι απλώς το τμήμα, το μέρος του όλου. Η προσωπικότητα είναι η διαλεκτική αναφορά.

Τώρα, το πρόσωπο υποτάσσεται στη φύση και το σώμα εμφανίζεται ως «είδος». Είναι το πρώτο προσωπείο, η πρώτη απελπισμένη προσπάθεια να περισωθεί κάτι, ένα υπόλειμμα από την καθολική πραγματικότητα του προσώπου. Και για να μιλήσω: η γυμνότητα είναι το ψυχρό και απρόσωπο βλέμμα του γερακιού, η θέληση της φύσης, άρα η ηθική της.

Μετά την πτώση η θέληση θα χωριστεί από το πρόσωπο, θα εκφράζει τη φύση, θα αντιστρατεύεται την ελευθερία. Ο άνθρωπος θα σέρνει πάντα την καταδίκη αυτού του διχασμού. Βλέπω δε έτερον νόμον, εν τοις μέλεσί μου, αντιστρατευόμενον τω νόμω τού νοός μου …ό γαρ κατεργάζομαι ου γιγνώσκω˙ ου γαρ ό θέλω τούτο πράσσω, αλλ’ ό μισώ τούτο ποιώ. Μόνο σε κορυφαίες στιγμές υπέρβασης τού ατόμου, σε στιγμές αγάπης και αληθινού έρωτα, «η ψυχή θα σκεπάσει το σώμα», κατά τη ρήση τού Nietzsche, ολόκληρο το σώμα θα αποκατασταθεί στην πραγματικότητα τού προσώπου – αλλά μόνο για να γίνει πιο συνειδητή η απολεσθείσα ακεραιότητα. 

Έρευνα: Μύθος ή αλήθεια η δημιουργική τρέλα;

Η υπόθεση ότι η ιδιοφυΐα και η δημιουργική προσωπικότητα συνδέεται πολλές φορές με μία «τρέλα» (εντός ή εκτός εισαγωγικών) έχει πολλές φορές υποστηριχθεί στο παρελθόν και έχει επιβεβαιωθεί ακόμα περισσότερες με μερικές από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στην ιστορία, ιδίως σε ότι αφορά την επιστήμη και τις τέχνες.

Όμως μία νέα μελέτη που παρουσιάστηκε στο περιοδικό «Personality and Individual Differences» με τίτλο «Ερευνώντας το κοινωνικό ψυχοπαθολογικό μοντέλο στην δημιουργική προσωπικότητα» οι ερευνητές αναρωτήθηκαν αν οι δημιουργικές βιομηχανίες της σημερινής εποχής ωθούν τους ανθρώπους σε πιο ακραίες συμπεριφορές.

Όμως τα αποτελέσματα της έρευνάς τους ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακά, καθώς τους οδήγησαν σε πολύ πιο ενδιαφέροντα ευρήματα.

«Ένα δημιουργικό πεδίο μπορεί όχι μόνο να μετατρέψει ένα άτομο σε πιο αλαζονικό ή ανέντιμο ως προσωπικότητα, αλλά μπορεί δια μέσου της επιλογής του να ανέβει στην ιεραρχία να τον ωθήσει να υιοθετήσει ψυχοπαθολογικές ιδιότητες, οι οποίες είναι συνδυαστικές με την ίδια την δημιουργικότητα» γράφουν οι συντάκτες της έρευνας.

Στην έρευνα συμμετείχαν 503 άτομα, τα οποία ρωτήθηκαν προκειμένου να εντοπιστούν χαρακτηριστικά ναρκισσισμού, ψυχοπάθειας, ακόμα και ιδιοτήτων όπως ο μακιαβελισμός και η ανέντιμη συμπεριφορά.

Η μελέτη των αποτελεσμάτων έδειξε ότι δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη των ψυχοπαθολογικών στοιχείων για να είναι κανείς δημιουργικός, όμως όταν αυτό συνέβαινε, πολλά από τα στοιχεία αυτά ενυπήρχαν στο συγκεκριμένο άτομο.

Η έρευνα θα μπορέσει να αποδειχτεί χρήσιμη στο μέλλον, καθώς δείχνει ότι μπορεί αν διαχωρίσουμε (και ενισχύσουμε) την σχετιζόμενη ψυχοπαθολογία έλλειψη αναστολών από τα υπόλοιπα φαινόμενα, ίσως μας οδηγήσει σε μία νέα μορφή δημιουργικών ανθρώπων οι οποίοι δεν θα είναι δυσάρεστοι για τους γύρω τους μέσα σε ένα εργασιακό περιβάλλον.

Με άλλα λόγια να «φτιαχτούν» δημιουργικοί άνθρωποι χωρίς την ύπαρξη της «δημιουργικής τρέλας» και τα μειονεκτήματα που αυτή συνεπάγεται. Το πόσο αυτό είναι εύκολο θα το δείξει ο χρόνος.

Προς το παρόν, η παλιά καλή συνταγή των «τρελών επιστημόνων» και των αποσυνάγωγων καλλιτεχνών είναι η μόνη για να μπορούν τα δημιουργικά μυαλά και οι ιδιοφυΐες αυτού του κόσμου να κάνουν τα πράγματα να προχωρούν πιο μπροστά από τον μέσο και υγιή νου.

Φως στα μυστήρια του ηλιακού μας συστήματος - Ο Μακεμάκε, ο δορυφόρος του και μία θάλασσα από… μεθάνιο

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι ο μακρινός νάνος πλανήτης Μακεμάκε διαθέτει τον δικό του μικρό δορυφόρο. Ο Μακεμάκε είναι, μετά τον Πλούτωνα, ο δεύτερος φωτεινότερος παγωμένος νάνος πλανήτης στη Ζώνη Κάιπερ, στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. Η ανακάλυψη του δορυφόρου έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA).
 
Ο Μακεμάκε είχε ανακαλυφθεί το 2005 και φέρει το όνομα της θεάς της δημιουργίας του πολιτισμού των Ράπα Νούι της Νήσου του Πάσχα.
 
Ο δορυφόρος ΜΚ2 είναι πολύ σκοτεινός, περίπου 1.300 φορές πιο αχνός από τον «μητρικό» πλανήτη του. Έχει διάμετρο περίπου 160 χιλιομέτρων έναντι 1.400 χλμ. του ίδιου του Μακεμάκε, ο οποίος είναι ένας από τους πέντε νάνους πλανήτες που έχει αναγνωρίσει μέχρι στιγμής η Διεθνής Αστρονομική Ένωση.
 
Η τροχιά του δορυφόρου, η ηλικία του, η σύστασή του και η προέλευσή του παραμένουν άγνωστες προς το παρόν. Πιθανώς ο ΜΚ 2 προήλθε μετά από σύγκρουση του Μακεμάκε με άλλο σώμα της Ζώνης Κάιπερ. Αίνιγμα αποτελεί επίσης η μεγάλη χρωματική διαφορά: ενώ ο νάνος πλανήτης είναι φωτεινός σαν φρέσκο χιόνι, ο δορυφόρος του είναι σκούρος σαν κάρβουνο.
 
Η ανακάλυψη του δορυφόρου του Μακεμάκε, που έγινε από ομάδα ερευνητών του Νοτιοδυτικού Ινστιτούτου Ερευνών στο Κολοράντο, ενισχύει την πεποίθηση των επιστημόνων ότι οι περισσότεροι νάνοι πλανήτες -πολλοί από τους οποίους βρίσκονται στη Ζώνη Κάιπερ, διαθέτουν δορυφόρους.
 
Στον Τιτάνα κάνεις μπάνιο... σε μεθάνιο
 
Ενώ τόσο ο Μακεμάκε, όσο και ο Πλούτων καλύπτονται από παγωμένο μεθάνιο, μια άλλη επιστημονική ομάδα ανακοίνωσε ότι η ανάλυση νέων στοιχείων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στην επιφάνεια του Τιτάνα, του μεγαλύτερου δορυφόρου του Κρόνου, υπάρχει μια θάλασσα από καθαρό υγρό μεθάνιο.
 
Οι επιστήμονες γνώριζαν -μετά την αποστολή «Κασίνι»- ότι ο Τιτάν είναι καλυμμένος με θάλασσες και λίμνες υγρών υδρογονανθράκων. Τώρα, για πρώτη φορά δηλώνουν βέβαιοι ότι τουλάχιστον μία από αυτές περιέχει καθαρό μεθάνιο.
 
Από όλους τους δορυφόρους στο ηλιακό μας σύστημα, ο Τιτάν είναι ο μόνος που διαθέτει πυκνή ατμόσφαιρα και μεγάλα υγρά αποθέματα, μοιάζοντας έτσι περισσότερο με πλανήτη. Αλλά ενώ η ατμόσφαιρά του, όπως και η γήινη, περιέχει κυρίως άζωτο (πάνω από 95%), διαθέτει ελάχιστο οξυγόνο και, αντί γι' αυτό, περιέχει άφθονο μεθάνιο. Καθώς η θερμοκρασία στον Τιτάνα είναι χαμηλή λόγω της μεγάλης απόστασης από τον Ήλιο, το μεθάνιο συσσωρεύεται στην επιφάνειά του σε υγρή μορφή.
 
Εκτιμάται ότι περίπου το 2% της επιφάνειας του Τιτάνα καλύπτεται από υγρούς υδρογονάνθρακες. Υπάρχουν τρεις μεγάλες θάλασσες κοντά στο βόρειο πόλο του, οι οποίες περιβάλλονται από δεκάδες μικρότερες λίμνες, ενώ στο νότιο ημισφαίριό του υπάρχει μόνο μια λίμνη.
 
Η νέα έρευνα, με επικεφαλής την Αλίς Λε Γκολ του Εργαστηρίου LATMOS (Laboratoire Atmospheres, Milieux, Observations Spatiales) του γαλλικού Πανεπιστημίου των Βερσαλλιών Σεν-Κεντέν, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό γεωφυσικής και πλανητολογίας "Journal of Geophysical Research: Planets", κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μεγάλη θάλασσα Ligeia Mare αποτελείται από μεθάνιο.
 
Οι εκτιμήσεις βασίσθηκαν στις παρατηρήσεις των θερμικών εκπομπών από τη Ligeia Mare σε μήκος κύματος μικροκυμάτων. Η εν λόγω θάλασσα εκτιμάται ότι έχει βάθος τουλάχιστον 160 μέτρων.

Μιλώντας για την ραδιενέργεια

Η ραδιενέργεια είναι η αυθόρμητη αποσύνθεση των ατομικών πυρήνων με εκπομπή υποατομικών σωματιδίων μεταξύ των οποίων είναι τα άλφα και βήτα ή ηλεκτρομαγνητικών ακτίνων που ονομάζονται ακτίνες X και ακτίνες γάμμα. Το φαινόμενο ανακαλύφθηκε το 1896 από τον Γάλλο φυσικό Antoine Henri Becquerel όταν παρατήρησε ότι το στοιχείο ουράνιο μπορεί να μαυρίσει ένα φωτογραφικό φιλμ, έστω και αν   μεσολαβεί ανάμεσά τους γυαλί ή μαύρο χαρτί. Επίσης παρατήρησε ότι οι ακτίνες που παράγονται είναι σε θέση να φορτίσουν τα ηλεκτροσκόπια δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι οι ακτίνες κατέχουν μια ηλεκτρική ενέργεια.
 
Το 1898 οι Γάλλοι χημικοί Pierre και Marie Curie συνήγαγαν το συμπέρασμα ότι η ραδιενέργεια είναι ένα φαινόμενο που συνδέεται με τα άτομα, ανεξάρτητα από την φυσική ή την χημική κατάσταση τους. Επίσης συμπέραναν ότι επειδή το ουράνιο –που περιέχεται στο μετάλλευμα πισσουρανίτης είναι πιό έντονα ραδιενεργό από τα άλατα του ουράνιου που χρησιμοποιήθηκαν από τον Becquerel, πρέπει να βρίσκονται στο μετάλλευμα κι άλλα ραδιενεργά στοιχεία . Έφεραν εις πέρας λοιπόν μια σειρά χημικών επεξεργασιών του πισσουρανίτη που οδήγησε στην ανακάλυψη των δύο νέων ραδιενεργών στοιχείων, του πολωνίου και του ραδίου.
    Η Marie Curie επίσης ανακάλυψε ότι το στοιχείο θόριο είναι ραδιενεργό, και το 1899 το ραδιενεργό στοιχείο ακτίνιο ανακαλύφθηκε από τον Γάλλο χημικό Andri Louis Debierne. Στο ίδιο έτος η ανακάλυψη του ραδιενεργού αερίου ραδονίου έγινε από τους βρετανικούς φυσικούς Ernest Rutherford και Frederick Soddy, οι οποίοι το παρατήρησαν σε συνδυασμό με το θόριο, το ακτίνιο, και το ράδιο.
    Η ραδιενέργεια αναγνωρίστηκε σύντομα ως η πλέον συγκεντρωμένη πηγή ενέργειας από όσες ήταν γνωστές μέχρι τότε. Οι Curie μέτρησαν την θερμότητα που συνδέεται με την αποσύνθεση του ραδίου και καθόρισαν ότι 1 gr του ραδίου εκπέμπει περίπου 420 j ενέργεια ανά ώρα. Αλλά αυτό το θερμικό φαινόμενο συνεχίζεται για ώρες και έτη συνεχώς, ενώ η πλήρης καύση ενός γραμμαρίου άνθρακα οδηγεί στην παραγωγή συνολικά μόνο 33.600 j ενέργεια. Η ραδιενέργεια προσέλκυσε την προσοχή των επιστημόνων σε όλο τον κόσμο μετά από αυτές τις αρχικές ανακαλύψεις. Στις επόμενες δεκαετίες πολλές πτυχές του φαινομένου ερευνήθηκαν λεπτομερώς.
     
    Τύποι ακτινοβολιών
    διάσπαση βήταΟ Rutherford ανακάλυψε ότι τουλάχιστον δύο συστατικά είναι παρόντα στις ραδιενεργές ακτινοβολίες: τα άλφα σωματίδια, που διαπερνούν μόνο μερικά χιλιοστά του εκατοστού το αλουμίνιο, και τα βήτα σωματίδια, τα οποία είναι σχεδόν 100 φορές πιό διαπεραστικά. Τα επόμενα πειράματα στα οποία υποβλήθηκαν οι ραδιενεργές ακτινοβολίες, ήταν στα μαγνητικά και ηλεκτρικά πεδία που αποκάλυψαν την παρουσία ενός τρίτου συστατικού, τις ακτίνες γάμμα, οι οποίες βρέθηκαν να είναι πιό διαπεραστικές από τα βήτα σωματίδια. Σε ένα ηλεκτρικό πεδίο η πορεία των βήτα σωματιδίων εκτρέπεται πολύ προς τον θετικό ηλεκτρικό πόλο, και αυτή των άλφα σωματιδίων σε μικρότερη έκταση όμως προς τον αρνητικό πόλο, ενώ οι ακτίνες γάμμα δεν εκτρέπονται καθόλου. Επομένως, τα βήτα σωματίδια είναι φορτισμένα αρνητικά, τα άλφα είναι θετικά και μάλιστα είναι βαρύτερα από τα βήτα σωματίδια λόγω της μικρής απόκλισης, και οι ακτίνες γάμμα είναι ουδέτερες.
    Η ανακάλυψη ότι το ράδιο αποσυντέθηκε για να παραγάγει το ραδόνιο απέδειξε καθοριστικά ότι η ραδιενεργός αποσύνθεση συνοδεύεται από μια αλλαγή στη χημική φύση του αποσυντιθεμένου στοιχείου. Τα πειράματα στην εκτροπή των άλφα σωματιδίων από ένα ηλεκτρικό πεδίο έδειξαν ότι η σχέση του ηλεκτρικού φορτίου προς τη μάζα αυτών των σωματιδίων (q/m), είναι η μισή περίπου από τον λόγο q/m του ιόντος του  υδρογόνου. Οι φυσικοί υπέθεσαν ότι τα σωματίδια άλφα θα μπορούσαν να έχουν διπλό φορτίο όπως τα ιόντα του ηλίου (άτομα ηλίου με αφαίρεση δύο ηλεκτρονίων). Το ιόν του ηλίου έχει περίπου τέσσερις φορές τη μάζα του ιόντος υδρογόνου, το οποίο σημαίνει ότι ο λόγος φορτίου προς μάζα (q/m) θα ήταν πράγματι ο μισός από αυτόν του ιόντος του υδρογόνου.
    Αυτή η υπόθεση αποδείχθηκε από τον Rutherford όταν επέτρεψε σε μια ουσία που εξέπεμπε σωματίδια άλφα, να αποσυντεθεί κοντά σε ένα δοχείο με κενό αέρος, φτιαγμένο από λεπτό γυαλί. Τα άλφα σωματίδια ήταν σε θέση να διαπεράσουν το γυαλί και τότε παγιδεύτηκαν μέσα στο γυάλινο δοχείο, και μέσα σε μερικές ημέρες καταδείχθηκε η παρουσία του στοιχειώδους ηλίου  μέσω ενός φασματομέτρου. Τα βήτα σωματίδια αποδείχθηκαν στη συνέχεια πως πρέπει να είναι ηλεκτρόνια, και οι ακτίνες γάμμα ότι αποτελούν μέρος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, με την ίδια φύση με τις ακτίνες X, αλλά πολύ μεγαλύτερης ενέργειας.
     
    Η πυρηνική υπόθεση
    Κατά τον χρόνο της ανακάλυψης της ραδιενέργειας οι φυσικοί πίστευαν ότι το άτομο ήταν η τελευταία, αδιαίρετη δομική μονάδα της ύλης. Κατόπιν τα άλφα και βήτα σωματίδια αναγνωρίστηκαν πως είναι διακριτές μονάδες της ύλης και η ραδιενέργεια πως είναι μια διαδικασία στην οποία τα άτομα μετασχηματίζονται από την εκπομπή του ενός ή του άλλου σωματιδίου σε νέα είδη ατόμων που κατέχουν   νέες χημικές ιδιότητες. Μαζί με αυτό αναγνωρίσθηκε ότι τα ίδια τα άτομα πρέπει να έχουν δομή και ότι δεν είναι τα τελευταία, θεμελιώδη τμήματα της φύσης.
    Το 1911 ο Rutherford απέδειξε την ύπαρξη ενός πυρήνα μέσα στο άτομο από τα πειράματα στα οποία τα άλφα σωματίδια διασκορπίστηκαν από λεπτά φύλλα αλουμινίου. Η πυρηνική υπόθεση άρχισε από τότε να αναπτύσσεται με μια αναθεωρημένη θεωρία της ατομικής δομής, από την άποψη της οποίας ολόκληρο το φαινόμενο της ραδιενέργειας μπορούσε να εξηγηθεί.
    Εν συντομία, το άτομο έχει βρεθεί να αποτελείται από έναν πυκνό κεντρικό πυρήνα που περιβάλλεται από ένα νέφος ηλεκτρονίων. Ο πυρήνας, στη συνέχεια, αποτελείται από τα πρωτόνια τα οποία είναι ίσα σε αριθμό με τα ηλεκτρόνια (σε ένα ηλεκτρικά ουδέτερο άτομο), και των νετρονίων. Τα νετρόνια είναι ηλεκτρικά ουδέτερα και περίπου της ίδιας μάζας με τα πρωτόνια. Ένα άλφα σωματίδιο, ή το διπλά φορτισμένο ιόν του ηλίου, αποτελείται από δύο νετρόνια και δύο πρωτόνια, και ως εκ τούτου μπορεί να εκπεμφθεί μόνο από τον πυρήνα ενός ατόμου.
    Η απώλεια ενός άλφα σωματιδίου από έναν πυρήνα οδηγεί στο σχηματισμό ενός νέου πυρήνα, ελαφρύτερου από τον αρχικό κατά τέσσερις μονάδες ατομικής μάζας u (οι μάζες του κάθε νετρονίου και πρωτονίου είναι περίπου μια ατομική μονάδα μάζας u). Ένα άτομο του ισοτόπου ουράνιου με μαζικό αριθμό 238, μετά την εκπομπή ενός άλφα σωματιδίου, γίνεται ένα άτομο ενός άλλου στοιχείου με μαζικό αριθμό 234. (Ο μαζικός αριθμός ενός πυρήνα είναι ο συνολικός αριθμός νετρονίων και πρωτονίων και είναι σχεδόν, αλλά όχι ακριβώς, ίσος με τη πραγματική μάζα του που εκφράζεται με μονάδες ατομικής μάζας u.)
    Κάθε ένα από τα δύο πρωτόνια που αποτελούν μέρος του άλφα σωματιδίου κατέχει μια μονάδα θετικού ηλεκτρικού φορτίου. Ο αριθμός των θετικών φορτίων στον πυρήνα, που ισορροπείται από τον ίδιο αριθμό αρνητικών ηλεκτρονίων στις στιβάδες έξω από τον πυρήνα, καθορίζει τη χημική φύση του ατόμου. Επειδή το φορτίο στον πυρήνα του Ουρανίου- 238 μειώνεται κατά δύο μονάδες ως αποτέλεσμα της εκπομπής άλφα σωματιδίων, ο ατομικός αριθμός του νέου ατόμου που δημιουργείται είναι κατά 2 μικρότερος του αρχικού, ο οποίος ήταν 92. Το νέο άτομο λοιπόν έχει έναν ατομικό αριθμό 90 και ως εκ τούτου είναι ένα ισότοπο του στοιχείου θορίου.
    Το Θόριο- 234 εκπέμπει βήτα σωματίδια, τα οποία είναι ηλεκτρόνια. Η βήτα εκπομπή ολοκληρώνεται από το μετασχηματισμό ενός νετρονίου σε ένα πρωτόνιο, κατά συνέπεια με μια αύξηση στο πυρηνικό φορτίο (ή στον ατομικό αριθμό) κατά μια ατομική μονάδα u. Η μάζα του ηλεκτρονίου είναι αμελητέα, έτσι το ισότοπο που προκύπτει από την αποσύνθεση του θορίου- 234 έχει μαζικό αριθμό 234 αλλά ατομικό αριθμός 91 και είναι, επομένως, ένα πρωτακτίνιο.
     
    Ακτινοβολία γάμμα
    Η εκπομπή γάμμα εμφανίζεται συνήθως σε συνδυασμό με την άλφα και την βήτα εκπομπή. Οι ακτίνες γάμμα δεν φέρουν κανένα φορτίο ή μάζα και κατά συνέπεια η εκπομπή των ακτίνων γάμμα από έναν πυρήνα δεν οδηγεί σε καμιά αλλαγή στις χημικές ιδιότητες του πυρήνα αλλά μόνο στην απώλεια ενός ορισμένου ποσού ακτινοβόλου ενέργειας. Η εκπομπή των ακτίνων γάμμα οφείλεται σε μια αποδιέγερση του πυρήνα που βρισκόταν σε μια ασταθή κατάσταση, λόγω των εκπομπών άλφα ή βήτα από τον πυρήνα. Το αρχικό άλφα ή βήτα σωματίδιο και η επακόλουθη εκπομπή ακτίνων γάμμα εκπέμπονται σχεδόν ταυτόχρονα.
    Gamma DecayΜερικές μόνο περιπτώσεις είναι γνωστές για την εκπομπή άλφα και βήτα ακτινοβολίας χωρίς να συμμετέχει σε αυτές η εκπομπή ακτίνων γάμμα, επίσης είναι γνωστή εκπομπή αποκλειστικά γάμμα ακτινοβολίας από ορισμένα ισότοπα. Η καθαρή εκπομπή γάμμα εμφανίζεται όταν υπάρχει ένα ισότοπο με δύο διαφορετικές μορφές, που αποκαλούνται πυρηνικά ισομερή έχοντας τους ίδιους ατομικούς αριθμούς και τους μαζικούς αριθμούς αλλά διαφέρουν στην ενέργεια. Η εκπομπή των ακτίνων γάμμα συνοδεύει τη μετάβαση του υψηλού-ενεργειακού ισομερούς στην χαμηλή-ενεργειακή μορφή. Ένα παράδειγμα του ισομερισμού είναι το ισότοπο πρωτακτίνιο-234, που υπάρχει σε δύο ευδιάκριτες ενεργειακές καταστάσεις, με την εκπομπή των ακτίνων γάμμα που επισημαίνουν τη μετάβαση από την μια στην άλλη κατάσταση.
    Οι ακτίνες άλφα, βήτα, και οι ακτινοβολίες γάμμα εκπέμπονται από τους μητρικούς πυρήνες τους με τεράστιες ταχύτητες. Τα άλφα σωματίδια επιβραδύνονται και σταματούν καθώς περνούν μέσω της ύλης, πρώτιστα μέσω της αλληλεπίδρασης τους με τα ηλεκτρόνια που βρίσκονται σε εκείνη την ύλη. Επιπλέον, τα περισσότερα από τα άλφα σωματίδια εκπεμπόμενα από την ίδια ουσία εκτινάσσονται με σχεδόν ίδια ταχύτητα. Κατά συνέπεια σχεδόν όλα τα άλφα σωματίδια από το πολώνιο- 210 ταξιδεύουν 3,8 cm μέσω του αέρα πριν να σταματήσουν εντελώς , και εκείνα από το πολώνιο- 212 ταξιδεύουν 8,5 cm υπό τους ίδιους όρους. Η μέτρηση της απόστασης που διανύεται από τα άλφα σωματίδια χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τα ισότοπα.
    Τα βήτα σωματίδια εκτινάσσονται με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες από τα άλφα σωματίδια, και έτσι θα διαπεράσουν αρκετή περισσότερη ύλη, αν και ο μηχανισμός με τον οποίο αυτά σταματούν είναι ουσιαστικά παρόμοιος. Αντίθετα από τα άλφα σωματίδια, όμως, τα βήτα σωματίδια εκπέμπονται με πολλές διαφορετικές ταχύτητες, και οι βήτα εκπομπές πρέπει να διακριθούν μεταξύ τους από τις χαρακτηριστικές μέγιστες και μέσες ταχύτητες των βήτα σωματιδίων τους. Η κατανομή στις ενέργειες βήτα-σωματιδίων (ταχυτήτων) απαίτησε την υπόθεση της ύπαρξης, ένος σωματιδίου χωρίς μάζα αποκαλούμενο νετρίνο. Η εκπομπή νετρίνο συνοδεύει όλες τις διασπάσεις βήτα.
    Οι ακτίνες γάμμα έχουν ακτίνα δράσης αρκετές φορές μεγαλύτερη από αυτήν των βήτα σωματιδίων και μπορούν σε μερικές περιπτώσεις να περάσουν μέσω αρκετών cm φύλλων μολύβδου. Τα άλφα και βήτα σωματίδια, κατά τη διέλευσή τους μέσα από την ύλη, προκαλούν τον σχηματισμό πολλών ιόντων. Αυτός ο ιονισμός είναι ιδιαίτερα εύκολο να παρατηρηθεί όταν η ύλη είναι αεριώδης. Οι ακτίνες γάμμα δεν έχουν φορτίο, και ως εκ τούτου δεν μπορούν να προκαλέσουν τέτοιο ιονισμό τόσο εύκολα. Οι βήτα ακτίνες παράγουν το 1/100 έως το 1/200 του ιονισμού που παράγεται από τις άλφα ακτίνες ανά εκατοστόμετρο της διαδρομής τους στον αέρα. Οι ακτίνες γάμμα παράγουν περίπου το 1/100 του ιονισμού των βήτα ακτίνων.
    Ο μετρητής Geiger-Mueller αλλά και άλλοι θάλαμοι ιονισμού, που είναι βασισμένοι σε αυτές τις αρχές, χρησιμοποιείται για να ανιχνεύσει τις ποσότητες μεμονωμένων άλφα, βήτα, και ακτίνων γάμμα, και ως εκ τούτου τα απόλυτα ποσοστά αποσύνθεσης των ραδιενεργών ουσιών. Μια μονάδα της ραδιενέργειας, το curie, είναι βασισμένη στο ποσοστό αποσύνθεσης του Ra- 226, το οποίο είναι 37 δισεκατομμύρια αποσυνθέσεις ανά δευτερόλεπτο και ανά γραμμάριο του ραδίου.
    Proton DecayΥπάρχουν και άλλοι τρόποι ραδιενεργού αποσύνθεσης εκτός από τις τρείς προαναφερθείσες. Μερικά ισότοπα είναι ικανά να εκπέμπουν ποζιτρόνια τα οποία είναι ίδια με τα ηλεκτρόνια αλλά με αντίθετο φορτίο. Η διαδικασία εκπομπής ποζιτρονίου είναι συνήθως ταξινομημένη ως βήτα-διάσπαση και καλείται βήτα-συν   εκπομπή για να την διακρίνει κάποιος από την πιό κοινή εκπομπή των αρνητικών ηλεκτρονίων. Η εκπομπή ποζιτρονίων ολοκληρώνεται πιθανά μέσω της μετατροπής, στον πυρήνα, ενός πρωτονίου σε ένα νετρόνιο, με συνέπεια μια μείωση του ατομικού αριθμού κατά μια μονάδα.
    Ένας άλλος τρόπος αποσύνθεσης, γνωστός ως σύλληψη Κ-ηλεκτρονίου, αποτελείται από την σύλληψη ενός ηλεκτρονίου από τον πυρήνα, ακολουθούμενη από το μετασχηματισμό ενός πρωτονίου σε ένα νετρόνιο. Το καθαρό αποτέλεσμα είναι επίσης μια μείωση του ατομικού αριθμού κατά μια μονάδα. Η διαδικασία είναι αισθητή μόνο επειδή η αφαίρεση του ηλεκτρονίου από την τροχιά του οδηγεί στην εκπομπή μιας ακτίνας-Χ.
    E-Capture
    Διάφορα ισότοπα, ειδικότερα το ουράνιο-235 και διάφορα ισότοπα των τεχνητών υπερουράνιων στοιχείων είναι σε θέση με μια διαδικασία αυθόρμητης διάσπασης, στην οποία ο πυρήνας διασπάται σε δύο τμήματα. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ένας μοναδικός τρόπος διάσπασης παρατηρήθηκε, στον οποίο τα ισότοπα του ραδίου με μάζες 222, 223, και 224 εκπέμπουν πυρήνες άνθρακα-14 παρά να αποσυντεθούν όπως συνήθως γίνεται με την εκπομπή της άλφα ακτινοβολίας.
     
    Χρόνος ημιζωής
    Η αποσύνθεση μερικών ουσιών, όπως το ουράνιο-238 και το θόριο-232, εμφανίζεται να συνεχίζεται κατά τρόπο αόριστο χωρίς ανιχνεύσιμη μείωση του ποσοστού αποσύνθεσης ανά μονάδα μάζας του ισοτόπου (ορισμένο ποσοστό αποσύνθεσης). Άλλες ραδιενεργές ουσίες παρουσιάζουν χαρακτηριστική μείωση στο συγκεκριμένο ποσοστό αποσύνθεσης με το χρόνο. Μεταξύ αυτών είναι το ισότοπο θόριο-234 (αρχικά αποκαλούμενο σαν ουράνιο-X), το οποίο, μετά από την απομόνωση από το ουράνιο, διασπάται με τη μισή αρχική ραδιενεργό έντασή μέσα σε 25 ημέρες. Κάθε μεμονωμένη ραδιενεργός ουσία έχει μια χαρακτηριστική περίοδο διάσπασης ή όπως λέγεται χρόνος ημιζωής (ο χρόνος μέσα στον οποίο η αρχική ποσότητα μειώθηκε στο ήμισυ). Επειδή οι ημιζωές τους είναι τόσο μακροχρόνιες που η αποσύνθεση δεν είναι αξιόλογη εντός της περιόδου παρατήρησης, η μείωση του συγκεκριμένου ποσοστού αποσύνθεσης μερικών ισοτόπων δεν είναι αισθητή με τις παρούσες μεθόδους. Το Θόριο-232, παραδείγματος χάριν, έχει χρόνο ημιζωής 14 δισεκατομμύρια έτη.
     
    Ραδιενεργός σειρά αποσύνθεσης Ουρανίου-Ραδίου.
    Όταν το ουράνιο- 238 διασπάται λόγω της εκπομπής άλφα σωματιδίων,  διαμορφώνονται σε θόριο- 234.uranth Το  θόριο- 234 είναι ένας πυρήνας που εκπέμπει βήτα σωματίδια και διασπάται για να διαμορφώσει πρωτακτίνιο-234. thpaΕν συνέχεια το πρωτακτίνιο- 234 που εκπέμπει κι αυτός σωματίδια βήτα σχηματίζει ένα νέο ισότοπο του ουράνιου, το ουράνιο- 234. Το ουράνιο- 234 διασπάται λόγω εκπομπής α-σωματιδίων σε μορφή θορίου- 230, και τέλος το θόριο-230 αποσυντίθεται στη συνέχεια λόγω άλφα εκπομπής για να παραγάγει το ισότοπο ράδιο- 226.
    Αυτή η ραδιενεργός σειρά αποσύνθεσης, που ονομάζεται ραδιενεργός σειρά ουρανίου-ραδίου, συνεχίζεται ομοίως μέσω ακόμη πέντε άλφα εκπομπών και ακόμη τεσσάρων βήτα εκπομπών έως ότου φθάνει στο τελικό προϊόν, που είναι ένα μη-ραδιενεργό (σταθερό) ισότοπο του μολύβδου (το στοιχείο 82) με μαζικό αριθμό 206.
    Κάθε στοιχείο στον περιοδικό πίνακα μεταξύ του ουράνιου και του μολύβδου αντιπροσωπεύεται σε αυτήν την σειρά, και κάθε ισότοπο είναι διακριτό από το χαρακτηριστικό χρόνο ημιζωής του.
    Όλα τα μέλη της σειράς έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: οι μαζικοί αριθμοί τους μπορούν να διαιρεθούν ακριβώς με το τέσσερα εάν ο αριθμός 2 αφαιρεθεί από αυτούς.
    Δηλαδή οι μαζικοί αριθμοί τους μπορούν να εκφραστούν με τον απλό τύπο 4n + 2, στα οποία το n είναι ένας ακέραιος αριθμός.
    Άλλη φυσική ραδιενεργή σειρά είναι η σειρά του θορίου, που αποκαλείταιο σειρά 4n επειδή οι μαζικοί αριθμοί όλων των μελών του είναι ακριβώς διαιρετοί με το τέσσερα, και η σειρά του ακτινίου, ή 4n+3 σειρά.
    Ο μητρικός πυρήνας της σειράς του θορίου είναι το ισότοπο θόριο-232, και το τελικό προϊόν του είναι το σταθερό ισότοπο μόλυβδου-208.
    Η σειρά ακτινίου αρχίζει με ουράνιο- 235 (που ονομάζεται actinouranium από τους πρώτους ερευνητές και τελειώνει με τον μόλυβδο-207.
    Μια τέταρτη σειρά, η 4n+1 σειρά, όλα τα μέλη της οποίας είναι τεχνητά ραδιενεργά, έχει ανακαλυφθεί τα τελευταία χρόνια και έχει χαρακτηριστεί λεπτομερώς. Το αρχικό μέλος του είναι ένα τεχνητό ισότοπο το κιούριο-241 (curium). Περιέχει το ισότοπο του στοιχείου ποσειδώνιου με μεγάλο χρόνο ζωής και το τελικό προϊόν του είναι βισμούθιο- 209.
     
    Ραδιοχρονολόγηση-Ηλικία της Γης
    Μια ενδιαφέρουσα εφαρμογή της γνώσης των ραδιενεργών στοιχείων υποβάλλεται για τον καθορισμό της ηλικίας της Γης. Μια μέθοδος του καθορισμού των ηλικιών των βράχων είναι βασισμένη στο γεγονός ότι σε πολλά μεταλλεύματα ουράνιου και θορίου, που έχουν αποσυντεθεί από το σχηματισμό τους, τα άλφα σωματίδια έχουν παγιδευτεί (ως άτομα ηλίου) στο εσωτερικό του βράχου. Με ακρίβεια καθορίζουν τα σχετικά ποσά του ηλίου, ουράνιου, και θορίου στο βράχο, κι έτσι μπορεί να υπολογιστεί το χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου έχουν συνεχιστεί οι διαδικασίες αποσύνθεσης  δηλαδή η ηλικία του βράχου.
    Μια άλλη μέθοδος είναι βασισμένη στον προσδιορισμό της αναλογίας ουρανίου-238 προς το μόλυβδο-206 ή θορίου-232 προς το μόλυβδο-208 στους βράχους (δηλαδή οι αναλογίες των συγκεντρώσεων των αρχικών και τελικών μελών της ραδιενεργού σειράς αποσύνθεσης). Αυτές και άλλες μέθοδοι δίνουν τις τιμές για την ηλικία της γης περίπου 4.6 δισεκατομμύρια έτη. Παρόμοιες τιμές λαμβάνονται και για τους μετεωρίτες που έχουν πέσει στην επιφάνεια της γης, καθώς επίσης και για τα δείγματα της Σελήνης που ήλθαν πίσω από το διαστημικό σκάφος Απόλλωνα-11 τον Ιούλιο του 1969, δείχνοντας έτσι ότι ολόκληρο το ηλιακό σύστημα είναι πιθανώς της ίδιας  σχεδόν ηλικίας όπως η Γη.
    Οι μέθοδοι αυτοί ξεκίνησαν το 1905 με τον Rutherford και Boltwood που χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά την αρχή της ραδιενεργής διάσπασης για τη χρονολόγηση ορυκτών και πετρωμάτων. Το 1907 ο Boltwood χρονολόγησε ένα δείγμα ουρανίτη με τη μέθοδο ουρανίου/μολύβδου. Η ραδιοχρονολόγηση είχε επιτευχθεί πριν ακόμα είναι γνωστά με ακρίβεια τα ισότοπα και οι ρυθμοί διάσπασής τους. Ο Boltwood δημοσίευσε για πρώτη φορά απόλυτες ηλικίες πετρωμάτων της τάξης εκατομμυρίων χρόνων. Τα επόμενα σαράντα χρόνια η έρευνα οδήγησε στην ανάπτυξη και βελτίωση τεχνικών και μεθόδων για τη μέτρηση της ηλικίας γήινων υλικών. Η ακριβής χρονολόγηση τελειοποιήθηκε το 1950. Η ανακάλυψη του φασματογράφου μάζας το 1919 οδήγησε στον εντοπισμό και τη μελέτη περισσότερων ισοτόπων.
    Όπως είδαμε πιο πάνω τα ασταθή ισότοπα μέσα από διαδοχικές ραδιενεργές διασπάσεις τείνουν να γίνουν σταθερά. Οι ραδιενεργοί μητρικοί πυρήνες μετατρέπονται -σταδιακά- σε θυγατρικούς σταθερούς πυρήνες σε καθορισμένο χρόνο, που είναι διαφορετικός για κάθε ισότοπο. Κάθε ραδιενεργό ισότοπο έχει το δικό του χρόνο ημιζωής. Ο λόγος της απομένουσας ποσότητας από το αρχικό ισότοπο προς το σύνολο των προϊόντων της διάσπασης (μητρικοί πυρήνες/θυγατρικοί πυρήνες) χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της ηλικίας των πετρωμάτων που περιέχουν ραδιενεργά ορυκτά.
    Τα περισσότερα ραδιενεργά ισότοπα έχουν γρήγορους ρυθμούς διάσπασης, δηλαδή μικρούς χρόνους ημιζωής και χάνουν τη ραδιενέργειά τους μέσα μερικές ημέρες ή έτη (το ιώδιο-131 έχει χρόνο ημιζωής 8,02 μέρες). Μερικά ραδιενεργά ισότοπα, όμως, αποσυντίθενται αργά και είναι αυτά που χρησιμοποιούνται ως γεωλογικά ρολόγια, υπολογίζουν δηλαδή την απόλυτη ηλικία των πετρωμάτων, των ορυκτών αλλά και γεγονότων που συνέβησαν πριν εκατομμύρια χρόνια. Το πιθανό σφάλμα στους χρόνους ημιζωής είναι πολύ μικρό, της τάξης του +-2%.
    Η χρονολόγηση των πετρωμάτων από αυτά τα ραδιενεργά χρονόμετρα είναι θεωρητικά απλή, αλλά οι εργαστηριακές διαδικασίες είναι πιο σύνθετες. Οι ποσότητες μητρικών και θυγατρικών πυρήνων σε κάθε δείγμα καθορίζονται με διάφορα είδη αναλυτικών μεθόδων. Η κύρια δυσκολία έγκειται στο να μετρηθούν με ακρίβεια τα πολύ μικρά ποσοστά ισοτόπων. Οταν είναι εφικτό, χρησιμοποιούνται στο ίδιο δείγμα δύο ή περισσότερες μέθοδοι ανάλυσης για να επιβεβαιώσουν τα αποτελέσματα.
    Είναι γνωστό πως ένα μικρό ποσό άνθρακος-14 είναι παρόν στην ατμόσφαιρα της γης και όλοι οι οργανισμοί διαβίωσης αφομοιώνουν τα ίχνη αυτού του ισοτόπου κατά τη διάρκεια της διάρκειας ζωής τους. Μετά από το θάνατο αυτή η αφομοίωση παύει και ο ραδιενεργός άνθρακας, που συνεχώς αποσυντίθεται, δεν διατηρείται πλέον σε μια σταθερή συγκέντρωση. Οι εκτιμήσεις των ηλικιών των αντικειμένων ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως τα κόκκαλα και οι μούμιες, έχουν πραγματοποιηθεί με μετρήσεις του άνθρακα-14.
     
    Τεχνητή ραδιενέργεια
    Όλα τα φυσικά  εμφανιζόμενα ισότοπα πάνω από το βισμούθιο στον περιοδικό πίνακα είναι ραδιενεργά, και υπάρχουν επιπλέον φυσικά ραδιενεργά ισότοπα του βισμουθίου, του θαλλίου, του βαναδίου, του ινδίου, του νεοδυμίου, του γαδολίνιου, του αίφνιου, του λευκόχρυσου, του μολύβδου, του ρήνιου, του λουτήτιου, του ρουβιδίου, του καλίου, του υδρογόνου, του άνθρακα, του λανθανίου, και του σαμαρίου. Το 1919 ο Rutherford επέφερε την πρώτη προκληθείσα πυρηνική αντίδραση με τεχνητό τρόπο, όταν βομβάρδισε το συνηθισμένο αέριο αζώτου (άζωτο-14) με τα άλφα σωματίδια και διαπίστωσε ότι οι πυρήνες αζώτου συνέλαβαν τα άλφα σωματίδια και εξέπεμψαν τα πρωτόνια πολύ γρήγορα, διαμορφώνοντας ένα σταθερό ισότοπο του οξυγόνου, το οξυγόνο-17.
    Neutron Induced FissionΤο 1933 ήταν που καταδείχθηκε ότι τέτοιες πυρηνικές αντιδράσεις θα μπορούσαν μερικές φορές να οδηγήσουν στο σχηματισμό των νέων ραδιενεργών πυρήνων. Οι Γάλλοι χημικοί Irene και Frederic Joliot-Curie προετοίμασαν την πρώτη τεχνητή ραδιενεργό ουσία στο ίδιο έτος, όταν βομβάρδισαν το αργίλιο με άλφα σωματίδια. Οι πυρήνες αργιλίου συνέλαβαν τα άλφα σωματίδια και εξέπεμψαν έπειτα νετρόνια, με τον επακόλουθο σχηματισμό ενός ισοτόπου του φωσφόρου, το οποίο αποσυντέθηκε λόγω εκπομπής ποζιτρονίων, και που παρουσιάζει ένα μικρό χρόνο ημιζωής.
    Οι Joliot-Curie παρήγαγαν επίσης ένα ισότοπο του αζώτου από το βόριο και ένα του αργιλίου από το μαγνήσιο. Από τότε πολλές πυρηνικές αντιδράσεις έχουν ανακαλυφθεί, και οι πυρήνες των στοιχείων σ’ όλο τον περιοδικό πίνακα έχουν βομβαρδιστεί με διαφορετικά σωματίδια, συμπεριλαμβανομένου των άλφα σωματιδίων, πρωτονίων, νετρονίων, και δευτερονίων (πυρήνες του δευτέριου, το ισότοπο υδρογόνου με μαζικό αριθμό=2). Ως αποτέλεσμα αυτής της εντατικής έρευνας, περισσότερες από 400 τεχνητές ραδιενέργειες είναι τώρα γνωστές. Αυτή η έρευνα έχει βοηθηθεί αποφασιστικά από την ανάπτυξη των επιταχυντών που επιταχύνουν τα σωματίδια που βομβαρδίζουν τους πυρήνες, με τεράστιες ταχύτητες, και κατά συνέπεια αυξάνοντας σε πολλές περιπτώσεις την πιθανότητα της σύλληψής τους από τους πυρήνες-στόχους.
    Η έντονη έρευνα για τις πυρηνικές αντιδράσεις και η αναζήτηση νέων τεχνητών ραδιενεργειών, ειδικά μεταξύ των βαρύτερων στοιχείων, ήταν υπεύθυνες για την ανακάλυψη της πυρηνικής διάσπασης και επομένως της ανάπτυξης της ατομικής βόμβας. Οι έρευνες έχουν οδηγήσει επίσης στην ανακάλυψη διάφορων νέων στοιχείων που δεν υπάρχουν στη φύση. Η ανάπτυξη των πυρηνικών αντιδραστήρων έχει καταστήσει πιθανή την παραγωγή σε μια μεγάλη κλίμακα των ραδιενεργών ισοτόπων σχεδόν όλων των στοιχείων του περιοδικού πίνακα, και η διαθεσιμότητα αυτών των ισοτόπων αποτελεί μια ανυπολόγιστη ενίσχυση στην χημική, στην βιολογική και τέλος στην ιατρική έρευνα. Από αυτά με τη μεγάλη σημασία μεταξύ των τεχνητά παραχθέντων ραδιενεργών ισοτόπων είναι ο άνθρακας-14, ο οποίος έχει χρόνο ημιζωής 5730 ± 40 έτη. Η διαθεσιμότητα αυτής της ουσίας έχει καταστήσει πιθανή την έρευνα πολυάριθμων πτυχών των διαδικασιών της ζωής, όπως είναι η φωτοσύνθεση με ένα πιο θεμελιώδη τρόπο από αυτόν που έως τώρα θεωρείτο πιθανόν.
    Σε ανάλυση νετρονίου, ένα δείγμα μιας ουσίας γίνεται ραδιενεργό μέσα σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα. Διάφορες ακαθαρσίες που δεν μπορούν να ανιχνευθούν με άλλα μέσα μπορούν έπειτα να βρεθούν με την ανίχνευση των ιδιαίτερων τύπων ραδιενεργειών που συνδέονται με τα ραδιοϊσότοπα αυτών των ακαθαρσιών. Άλλες εφαρμογές των ραδιενεργών ισοτόπων είναι στη ιατρική θεραπεία, τη βιομηχανική ακτινογραφία, και συγκεκριμένες συσκευές όπως οι φωσφορίζουσες πηγές φωτός, οι στατικοί   εξουδετερωτές, οι μετρητές πάχους, και οι πυρηνικές μπαταρίες.
     
    Ο κίνδυνος για την υγεία από την ραδιενέργεια
    Η έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία μπορεί να έχει είτε άμεσα, είτε πιο μακροπρόθεσμα βλαπτικά αποτελέσματα για την υγεία.
Οι άνθρωποι μπορούν να εισπνεύσουν τα ραδιενεργά σωματίδια, να τα καταπιούν ή αυτά να κάτσουν στο δέρμα τους. Η δόση και η διάρκεια της έκθεσης παίζουν καθοριστικό ρόλο για τις μετέπειτα συνέπειες, καθώς επίσης το είδος των ραδιενεργών σωματιδίων, καθώς μερικά είναι πιο επικίνδυνα ή πιο ανθεκτικά από άλλα.
Η έκθεση σε πολύ μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας μπορεί να ακολουθηθεί από άμεση καταστροφή κυττάρων, οργάνων και συστημάτων και να οδηγήσει στο θάνατο του ανθρώπου. Τέτοιες δόσεις που οδηγούν σε άμεσα αποτελέσματα, παρατηρήθηκαν μόνο σε μεγάλα ραδιολογικά ή πυρηνικά ατυχήματα και είναι μια πιθανή απειλή και για την περίπτωση της Ιαπωνίας, αν η κατάσταση στους αντιδραστήρες της Φουκουσίμα επιδεινωθεί περαιτέρω.
Για σχετικά χαμηλές δόσεις, μικρότερες από αυτές που οδηγούν σε άμεσα αποτελέσματα, υπάρχει στατιστικά η πιθανότητα μελλοντικής εμφάνισης καρκίνου, που είναι τόσο πιθανότερη όσο μεγαλύτερη είναι η δόση της ακτινοβολίας. Σημαντικές είναι οι βλάβες που μπορεί να προκληθούν στο γενετικό του υλικό του κυττάρου (στο DNA), διότι αυτές συνδέονται τόσο με τη μεταβίβαση κληρονομικών ανωμαλιών στους απογόνους, όσο και με τη διαδικασία της καρκινογένεσης.
Οι ακτινοβολίες περιλαμβάνονται στους περίπου 4.000 γνωστούς καρκινογόνους παράγοντες, σύμφωνα με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ). Πιο ευαίσθητοι στη ραδιενέργεια είναι ο θυρεοειδής (καρκίνος του συγκεκριμένου αδένα) και ο μυελός των οστών (λευχαιμία).
Ο κίνδυνος για τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της ακτινοβολίας εξαρτάται από τη λεγόμενη ενεργό δόση, η οποία, με τη σειρά της, εξαρτάται από την απορροφούμενη στο ανθρώπινο σώμα ενέργεια, το είδος της ακτινοβολίας και το είδος του ακτινοβολούμενου ιστού. Μονάδα μέτρησης της ενεργού δόσης είναι το Sievert (Sv-Σιβέρτ) και τα υποπολλαπλάσιά του mSv (μιλισιβέρτ) και μSv (μικροσιβέρτ).
Η μέση ενεργός δόση ενός ατόμου που οφείλεται στις τεχνητές και στις φυσικές πηγές ραδιενέργειας του γήινου περιβάλλοντος, είναι 0,31 mSv και 2,4 mSv για κάθε χρόνο αντίστοιχα, ενώ η ενεργός δόση που αντιστοιχεί σε μια τυπική ακτινογραφία θώρακος, είναι περίπου 0,02 mSv, σύμφωνα με την ΕΕΑΕ. Το όριο ασφαλούς έκθεσης ενός ατόμου σε ακτινοβολία είναι 1 mSv ετησίως, ενώ για τους επαγγελματικά εκτιθέμενους αυξάνει στα 20 mSv. Η ένταση της ραδιενέργειας είναι αντιστρόφως ανάλογη με το τετράγωνο της απόστασης από την πηγή της ακτινοβολίας (π.χ. από ένα πυρηνικό αντιδραστήρα με διαρροή).
Σύμφωνα με ειδικούς, ο κίνδυνος για καρκίνο αυξάνεται όταν η έκθεση στην ακτινοβολία ξεπεράσει τα 100 mSv το χρόνο και γίνεται θανατηφόρα αν φτάσει στα 5.000 mSv (5 Sv) σε διάστημα μερικών ωρών. Η έκθεση σε 1 Sv ακτινοβολίας εκτιμάται ότι αυξάνει τον κίνδυνο θανατηφόρου καρκίνου κατά περίπου 5%. Οι μέχρι τώρα μετρήσεις στην Ιαπωνία γύρω από τους κατεστραμμένους αντιδραστήρες είναι γύρω στα 400 mSv, δηλαδή δείχνουν τετραπλάσια επίπεδα σε σχέση με αυτά που αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο.
Οι μέχρι τώρα επιστημονικές μελέτες έχουν εστιάσει κυρίως στον κίνδυνο καρκίνου λόγω μεγάλων δόσεων ακτινοβολίας και υπάρχει μικρότερη επιστημονική συμφωνία σχετικά με τις συνέπειες της έκθεσης σε μικρές δόσεις. Οι μεγάλες δόσεις προκαλούν ναυτία, εμετό, αδυναμία, διάρροια, πονοκεφάλους, πυρετό, πτώση μαλλιών, δερματικά εγκαύματα, δυσλειτουργία οργάνων, πρόωρη γήρανση και πιθανώς πρόωρο θάνατο. Τα καρκινογόνα ραδιοϊσότοπα καίσιο-137 και ιώδιο-131 είναι οι κυριότερες απειλές μέχρι στιγμής από τη διαρροή ραδιενέργειας στην Ιαπωνία.
Το καίσιο-137, που είναι πιο επικίνδυνο, μπορεί να μολύνει την τροφή και το νερό, συσσωρευόμενο στους μαλακούς ιστούς του οργανισμού, όπως στους μυς. Έχει ημι-ζωή περίπου 30 ετών και αποβάλλεται σταδιακά μέσω των ούρων. Το ιώδιο-131, που αναπνέεται ή καταπίνεται, έχει πιο σύντομη ημι-ζωή οκτώ ετών. Συγκεντρώνεται στον θυρεοειδή και μπορεί να προκαλέσει καρκίνο σε λίγα χρόνια, ενώ σε χαμηλές δόσεις μειώνει την παραγωγή των ορμονών του αδένα.
 
Πως μετράμε τις ακτινοβολίες
Στην υγεία μας βασικό ρόλο παίζουν οι λεγόμενες ιονίζουσες ακτινοβολίες. Πρόκειται για τις ακτινοβολίες που διαθέτουν αρκετή ενέργεια ώστε να εξοστρακίζουν ηλεκτρόνια από τα άτομα και τα μόρια. Αυτό που μένει είναι θετικά φορτισμένο και ονομάζεται ιόν. Τα ραδιενεργά υλικά εκπέμπουν ιονίζουσες ακτινοβολίες όταν διασπώνται οι πυρήνες τους και αυτές είναι τριών ειδών: Άλφα, Βήτα και Γάμμα.
Η ραδιενέργεια ή αλλιώς η ισχύς μιας ραδιενεργού πηγής μετρείται σε Becquerel
1 Bq: Ενα γεγονός εκπομπής ακτινοβολίας ανά δευτερόλεπτο.
* Είναι πολύ μικρή μονάδα, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται πολλαπλάσιά της:
1 kBq = 1.000 Bq, 1 MBq = 1.000.000 Bq, 1 GBq = 1.000.000.000 Bq
Μια πιο παλαιά μονάδα για τη μέτρηση της ραδιενέργειας είναι το Κιουρί (Curie)
1 Ci = 37.000 MBq
Πιο εύχρηστες είναι οι υποδιαιρέσεις του: millicurie, microcurie, nanocurie, picocurie. Οπου το καθένα είναι ίσο με το ένα χιλιοστό του προηγουμένου του.
Χρήσιμη σχέση: 1 Bq = 27 pCi
 
Δόση ακτινοβολίας
Όταν μια ιονίζουσα ακτινοβολία πέφτει στο ανθρώπινο σώμα, δίνει την ενέργειά της στους ιστούς και στα όργανα. Το ποσόν που απορροφάται από αυτά ανά μονάδα βάρους του ιστού ή του οργάνου εκφράζεται σε μονάδες που ονομάζονται gray (Gy). Δόση ενός gray είναι ισοδύναμη με ενέργεια ακτινοβολίας 1 Joule που απορροφάται ανά κιλό ιστού ή οργάνου του σώματος.
Rad: Είναι μια πιο παλαιά μονάδα απορροφούμενης δόσης ακτινοβολίας και ισχύει:
1 Gy = 100 rads
Προσοχή: ίσες δόσεις από ακτινοβολίες διαφόρων τύπων δεν είναι το ίδιο επιβλαβείς. Η ακτινοβολία άλφα είναι πιο βλαβερή από ό,τι οι ακτίνες Γάμμα. Για τον λόγο αυτόν υπάρχει μια μονάδα που δίνει την «ισοδύναμη δόση». Για κάθε δηλαδή ακτινοβολία υπάρχει και ένας συντελεστής και με αυτόν πολλαπλασιάζεις τη δόση που έχεις σε μονάδες Gy. Αυτή η μονάδα «ισοδύναμης δόσης» ονομάζεται Sievert.
1 Sv = 100 rem
1 rem = 10 mSv
Ένα Sievert είναι μεγάλη δόση. Η συνιστώμενη δόση για έναν χρόνο δεν πρέπει να ξεπερνά τα 5 mSv.
10 Sv: Κίνδυνος θανάτου από μια τέτοια δόση μέσα σε ημέρες ή εβδομάδες
1 Sv – 100 mSv: Κίνδυνος προσβολής από καρκίνο αργότερα