ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ (1-32)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Τέκνον τυφλοῦ γέροντος, Ἀντιγόνη, τίνας
χώρους ἀφίγμεθ᾽ ἢ τίνων ἀνδρῶν πόλιν;
τίς τὸν πλανήτην Οἰδίπουν καθ᾽ ἡμέραν
τὴν νῦν σπανιστοῖς δέξεται δωρήμασιν,
5 σμικρὸν μὲν ἐξαιτοῦντα, τοῦ σμικροῦ δ᾽ ἔτι
μεῖον φέροντα, καὶ τόδ᾽ ἐξαρκοῦν ἐμοί;
στέργειν γὰρ αἱ πάθαι με χὠ χρόνος ξυνὼν
μακρὸς διδάσκει καὶ τὸ γενναῖον τρίτον.
ἀλλ᾽, ὦ τέκνον, θάκησιν εἴ τινα βλέπεις
10 ἢ πρὸς βεβήλοις ἢ πρὸς ἄλσεσιν θεῶν,
στῆσόν με κἀξίδρυσον, ὡς πυθώμεθα
ὅπου ποτ᾽ ἐσμέν· μανθάνειν γὰρ ἥκομεν
ξένοι πρὸς ἀστῶν, ἃν δ᾽ ἀκούσωμεν τελεῖν.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
πάτερ ταλαίπωρ᾽ Οἰδίπους, πύργοι μὲν οἳ
15 πόλιν στέφουσιν, ὡς ἀπ᾽ ὀμμάτων, πρόσω·
χῶρος δ᾽ ὅδ᾽ ἱρός, ὡς σάφ᾽ εἰκάσαι, βρύων
δάφνης, ἐλαίας, ἀμπέλου· πυκνόπτεροι δ᾽
εἴσω κατ᾽ αὐτὸν εὐστομοῦσ᾽ ἀηδόνες·
οὗ κῶλα κάμψον τοῦδ᾽ ἐπ᾽ ἀξέστου πέτρου·
20 μακρὰν γάρ, ὡς γέροντι, προυστάλης ὁδόν.
ΟΙ. κάθιζέ νύν με καὶ φύλασσε τὸν τυφλόν.
ΑΝ. χρόνου μὲν οὕνεκ᾽ οὐ μαθεῖν με δεῖ τόδε.
ΟΙ. ἔχεις διδάξαι δή μ᾽ ὅποι καθέσταμεν;
ΑΝ. τὰς γοῦν Ἀθήνας οἶδα, τὸν δὲ χῶρον οὔ.
25 ΟΙ. πᾶς γάρ τις ηὔδα τοῦτό γ᾽ ἡμὶν ἐμπόρων.
ΑΝ. ἀλλ᾽ ὅστις ὁ τόπος ἦ μάθω μολοῦσά ποι;
ΟΙ. ναί, τέκνον, εἴπερ ἐστί γ᾽ ἐξοικήσιμος.
ΑΝ. ἀλλ᾽ ἐστὶ μὴν οἰκητός· οἴομαι δὲ δεῖν
οὐδέν· πέλας γὰρ ἄνδρα τόνδε νῷν ὁρῶ.
30 ΟΙ. ἦ δεῦρο προσστείχοντα κἀξορμώμενον;
ΑΝ. καὶ δὴ μὲν οὖν παρόντα· χὤ τι σοι λέγειν
εὔκαιρόν ἐστιν, ἔννεφ᾽, ὡς ἁνὴρ ὅδε.

***

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΟΙΔΙΠΟΥΣΚόρη ενός γέροντα τυφλού, Αντιγόνη, ποιάτα μέρη εδώ που φτάσαμε, ποιοί νέμονται την πόλη αυτή;Ποιός τον αλήτη Οιδίποδα ανήμερα θα υποδεχτείμε δώρα λιγοστά;5Μικρό το δώρο που επαιτεί, κι απ᾽ το μικρό μικρότεροαυτό που παίρνει, όμως μου αρκεί.Γιατί τα πάθη μου με δίδαξαν να στέργω, έπειτα ο χρόνος ο μακρύς,σύντροφος μιας ολόκληρης ζωής, και τρίτο το γενναίο μου φρόνημα.Αλλά, καλή μου κόρη, αν κάπου βλέπεις θέση να καθίσω,10είτε στον δρόμο των περαστικών είτε στα άλση των θεών,βάλε με εκεί να ξαποστάσω. Ωσότου ακούσουμετο πού βρισκόμαστε. Ξένοι εμείς στα ξένα, από τους ντόπιουςπεριμένουμε να μάθουμε, ό,τι μας πουν, να το εκτελέσουμε.ΑΝΤΙΓΟΝΗΠατέρα, Οιδίποδα ταλαίπωρε, οι πύργοι που την πόλη15στεφανώνουν φαίνονται πέρα, και τους βλέπω.Όμως εδώ ο τόπος ιερός, όπως το δείχνουν τα σημάδια του·γεμάτος δάφνες, αμπέλια, ελιές, και μέσα στα φυλλώματααηδόνια κελαηδούν που φτερουγίζουν.Έλα, ωστόσο, και σ᾽ αυτήν την πέτρα την αλάξευτηακούμπησε, λυγίζοντας τα μέλη σου.20Γιατί για γέρον άνθρωπο μακρύς ο δρόμος που περπάτησες.ΟΙ. Βάλε με να καθίσω εσύ, κι ο νους σου στον τυφλό.ΑΝ. Έχω σ᾽ αυτό τον χρόνο σύμμαχο, δεν θα το μάθω τώρα.ΟΙ. Μπορείς να πεις και πού βρισκόμαστε;ΑΝ. Για την Αθήνα φτάνει η γνώση μου, γι᾽ αυτό το μέρος όχι.25ΟΙ. Κατάλαβα· ό,τι μας έλεγε στον δρόμο κάθε περαστικός.ΑΝ. Θέλεις να πάω τρέχοντας να μάθω ποιός ο τόπος;ΟΙ. Ναι, κόρη μου, κι ακόμη αν κατοικείται.ΑΝ. Και βέβαια κατοικείται. Αλλά δεν έχω λόγο πιανα πάω πουθενά· βλέπω κοντά μας κάποιον άντρα.30ΟΙ. Σ᾽ εμάς προσέρχεται; για μας ξεκίνησε;ΑΝ. Μα ναι. Είναι παρών. Και ό,τι εύκαιρο έχεις να πεις,να του το πεις, είναι εδώ ο άνθρωπος.

Προσωκρατικοί: Εμπεδοκλής και Δημόκριτος - η καθοριστική συμβολή τους στη χημεία

O Παρμενίδης ο Ελεάτης (515-440 π.Χ.), με μια αυστηρή λογική συνέπεια, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το κενό, ως 'μή-όν', ως το "τίποτε", δεν υπάρχει. Εφόσον το κενό, ώς 'τίποτε', δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε κίνηση (δεν υπάρχει κενός χώρος ώστε να κινηθεί κάτι προς αυτόν), ούτε διαχωρισμός (διότι το κενό είναι αυτό που διαχωρίζει), ούτε αλλαγή. Επομένως η πραγματικότητα, κατά τον Παρμενίδη, το 'ὄν', είναι 'ὁμοῦ πᾶν, ἕν, συνεχές... ἀκίνητον... ἄναρχον, ἄπαυστον , δηλαδή το ον είναι "όλο μαζί ένα, συνεχές, προσέτι ακίνητο, χωρίς αρχή, χωρίς τέλος.

 

Ο μαθητής τού Παρμενίδη Μέ­λισσος ο Σάμιος (ακμή μέσα 5ου αι. π.Χ.), θα εξηγήσει κατά εύληπτο τρόπο την παρμενίδεια αυτή διδαχή. Και είναι επόμενο να υποστηρίξει ότι εφόσον το 'όν' είναι ένα και μοναδικό (Ούτε πολλά είναι το ὄν, άλλά ἕν', δεν μπορεί να υπάρξει 'μίξις', διότι η μίξη προϋποθέτει περισσότερα από ένα συστατικά ('τό μεμίχθαί τι ἕν ἐκ πλειόνων λέγοιτο'.

 

Βασιζόμενος αποκλειστικά και επιλεκτικά στη ρήση αυτή του Μέλισσου, ο Ο.Apelt το 1886 θα υποστηρίξει στην πιο πάνω εργασία του, σελ. 739­740 ότι κατά την προσωκρατική εποχή (6ος-5ος αι. π.Χ.) ήταν άγνωστη η διάκριση μεταξύ "χημικής ενώσεως" και "μηχανικού μίγματος', την οποία συναντούμε μόλις στον Αριστοτέλη (4ος αι. π.Χ.). Το συμπέρασμα αυτό όμως είναι εσφαλμένο, διότι ο Ο. Apelt, ορμώμενος από τη συγκεκριμένη θεώρηση του Μέλισσου, προβαίνει σε μια αυθαίρετη γενίκευση ολοκλήρου του έργου των Προσωκρατικών, αγνοώντας ότι οι Προσωκρατικοί Εμπεδοκλής και Δημόκριτος είχαν ήδη συλλάβει την έννοια της "χημικής ένωσης", και μάλιστα - όπως θα καταδειχθεί αμέσως παρακάτω - κατά τρόπο που βρίσκεται πολύ πιο κοντά στο σημερινό ορισμό, από ότι εκείνη του Αριστοτέλους που έζησε έναν αιώνα αργότερα.

 

Αμέσως μετά τον Παρμενίδη, οι Έλληνες βρίσκονται μπροστά σε ένα πνευματικό αδιέξοδο, καθώς η ακλόνητη παρμενίδεια "λογική" έχει καταφέρει το τελικό χτύπημα στον ιωνικό 'μονισμό', βρίσκεται σε σαφή αντίθεση με το ηρακλείτειο "γήνεσθαι" και έχει απορρίψει ολόκληρο τον αισθητό, εμπειρικό κόσμο της κίνησης και αλλαγής, της γέννησης και φθοράς, ως "απατηλό". Οι τελευταίοι προσωκρατικοί στοχαστές Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας και Λεύκιππος/Δημόκριτος θα επιδιώξουν επομένως, κάτω από τη βαριά σκιά της παρ-μενίδειας αντινομίας, να δώσουν νέες ερμηνείες για την κίνηση και αλλαγή του αισθητού, υλικού κόσμου, αναπτύσσοντας πολυαρχικές (πλουραλιστικές) θεωρίες:

 

Εμπεδοκλής (494-434 π.Χ.):

 

• Η ύλη -και η έσχατη πραγματικότητα- αποτελείται από μικρά, αδιαί­ρετα σωματίδια, τα τέσσερα "ριζώματα" (αέρας [Α], νερό[Ν], γή[Γ], φωτιά[Φ]).

• Τα 'ριζώματα' είναι αγέννητα και άφθαρτα, "πάντοτε παραμένουν ίδια'.

• Τα ριζώματα ενός στοιχείου είναι όμοια από κάθε άποψη.

• Τα ριζώματα διαφορετικών στοιχείων είναι ισάξια 'αλλά άλλη δικαιοδοσία-αρμοδιότητα έχει το καθένα και άλλον χαρακτήρα-ιδιότητα',

• Οι σύνθετες ουσίες συγκροτούνται από δύο ή περισσότερα διαφορετικά 'ριζώματα'.

• Εμείς όλοι και όλα τα ουράνια σώματα αποτελούμαστε από τα ίδια στοιχεία...όχι όμως ως συγχωνευμένα μεταξύ τους, αλλά ως μικρά σωματίδια που βρίσκονται δίπλα-δίπλα και εφάπτονται'.

• Τα 'ριζώματα' αναδιαρθρώνονται κατά την ανάμιξη και τον διαχωρισμό, σχηματίζοντας διαφορετικές ουσίες.

• Οι διαφορετικές ουσίες προκύπτουν από τη σύνθεση των "ριζωμάτων" σε ποικίλες καθορισμένες αριθμητικές αναλογίες',

• Οι ποιοτικές διαφορές της ύλης ανάγονται αποκλειστικά στην ποσοτική σύσταση τους (π.χ. -με τη σημερινή ορολογία μοριακών τύπων- το αίμα κατά τον Εμπεδοκλή είναι ΓΝΑΦ, τα νεύρα ΦΓΝ2, τα οστά Ν2Γ2Φ4 κ.ο.κ.).

• Ο Εμπεδοκλής εισάγει για πρώτη φορά την ιδέα της δύναμης που ασκείται επί της ύλης: {'Φιλότης' - ελκτική, 'Νείκος' - απωστική).

• Η 'φιλότητα' έλκει και ενώνει τα ανόμοια και χωρίζει τα όμοια 'ριζώματα', το "νείκος" σε αντιδιαστολή απωθεί τα ανόμοια και ενώνει τα όμοια 'ριζώ­ματα'.

• Στην επιφάνεια των 'ριζωμάτων' υπάρχουν 'πόροι'. Η συνένωση επιτυγχάνεται μόνον εφόσον Όι πόροι των σωματιδίων είναι σύμμετροι μεταξύ τους'.

 

Αν αντιπαραθέσουμε στην πιο πάνω θεώρηση τις σύγχρονες ονομασίες 'ρίζωμα'-στοιχείο, 'σύνθετη ουσία'-χημική ένωση,'Φιλότης/Νείκος'-χημικός δε­σμός, βλέπουμε πόσο επιστημονικά επίκαιρο είναι το πνεύμα του Εμπεδο­κλέους, θα μπορούσε μάλιστα να υποστηριχθεί ότι ο Εμπεδοκλής αναπτύσσει -θεωρητικά βεβαίως- πιο προωθημένες ιδέες από αυτές του 'θεμελιωτή της σύγχρονης χημείας' Α. Lavoisier (1743-1794): Ενώ ο A. Lavoisier εκφρά­ζει κατ' αρχήν χημικούς "εμπειρικούς τύπους' (την αναλογία των ατόμων των απλών στοιχείων στο μόριο της ένωσης), ο Εμπεδοκλής προχωρεί ένα βήμα παρακάτω και συλλαμβάνει την ιδέα του "μοριακού τύπου' (δηλαδή όχι της απλής αναλογίας, αλλά του πραγματικού αριθμού "ριζωμάτων" που αποτελούν τη χημική ένωση), π.χ. για τα οστά Ν2Γ2Φ4, ενώ θα μπορούσε να απλοποιήσει τη σχέση 2:2:4 σε 1:1:2 και να μιλήσει για τον εμπειρικό τύπο ΝΓΦ2, αυτός δίδει το μοριακό τύπο Ν2Γ2Φ4, έχοντας ήδη συλλάβει την έννοια του 'μορίου' και του πραγματικού αριθμού ατόμων που το συγκροτούν.

 

Δημόκριτος (460-360 π.Χ.):

 

• Ή φύση των αιωνίων πραγμάτων συνίσταται σε μικρές ουσίες', τα 'άτομα'.

• Το "άτομο"/είναι άτμητο, συμπαγές, αιώνιο και άφθαρτο.

• Τα 'άτομα' "στερούνται κάθε αισθητής ποιότητας'. Η τεράστια ποικιλία ιδιοτήτων των αισθητών πραγμάτων οφείλεται όχι στην ουσία, αλλά στις χωρικές και ποσοτικές διαφορές των απειράριθμων ατόμων.

 

Τα άτομα έχουν μόνο "δύο ιδιότητες: το μέγεθος και το σχήμα'. Οι ενώσεις "συνθέτων ατόμων' (σημερινά μόρια) διαφέρουν -πέραν της μορφής, του μεγέθους και του αριθμού των ατόμων στην ένωση- ως προς την "τάξιν' 67Α6 και την "θέαιν'' των ατόμων μεταξύ τους. "Τάξις" (=διάταξη): π.χ. "το ΆΝ' διαφέρει από το 'ΝΑ' ως προς τη διά­ταξη.

 

"θέσις' (διευθέτηση στο χώρο): Μία ένωση ατόμων είναι διαφορετική από την άλλη, εφόσον η διευθέτηση των ατόμων μέσα στις δύο αυτές ενώσεις είναι διαφορετική.

 

Δεν υπάρχει ένα ον, αλλά άπειρα στο πλήθος και αόρατα λόγω της μικρότητάς τους'.

 

"Τα άτομα... κινούνται μέσα στο κενό και καθώς προφθαίνει το ένα το άλλο συγκρούονται και μερικά εποστρακίζονται προς τυχαίες κατευθύνσεις, ενώ άλλα δημιουργούν συμπλέγματα μεταξύ τους, σύμφωνα με τη συμμετρία των ατόμων και μεγεθών, και θέσεων και διατάξεων, και παραμένουν μαζί, καθιστώντας έτσι δυνατό το σχηματισμό των σύνθετων ενώσεων'.

 

"Από τη διάταξη και την τοποθέτηση (των ατόμων δημιουργούν οι Λεύκιππος και Δημόκριτος) την αλλοίωση, ώστε οι μεταβολές της σύστασης να κάνουν το ίδιο αντικείμενο να φαίνεται διαφορετικό". Όταν έλεγε ο Δημόκριτος ότι τα άτομα αλληλοεφάπτονται, δεν εννοούσε την καθαυτό επαφή... Στην πραγματικότητα ονόμαζε επαφή το αμοιβαίο πλησίασμα των ατόμων, χωρίς να απέχουν πολύ μεταξύ τους, καθώς το κενό τα διαχωρίζει από όλες τις πλευρές'... Γι' αυτό αρνείται ότι υπάρχουν εξ αρχής πραγματικές συγχωνεύσεις, αλλά η φαινομενική συγχώνευση δεν είναι παρά γειτνίασμα ατόμων, που το καθένα από αυτά διατηρεί τη δική του φύση που είχε και πριν από την ανάμειξη. Η (εσφαλμένη) εντύπωση ότι αυτά έχουν συγχωνευθεί οφείλεται στο ότι η αίσθηση, λόγω του πολύ μικρού μεγέθους παρακειμένων ατόμων, δεν μπορεί να αντιληφθεί το καθένα τους χωριστά". 'To ότι τα άτομα παραμένουν μαζί για ένα χρονικό διάστημα το αποδίδει στις συναρμογές και στις αμοιβαίες προσκολλήσεις των ατόμων... Και επί τόσο χρόνο θεωρεί ότι παραμένουν τα άτομα συνδεδεμένα μεταξύ τους, έως ότου παρουσιαστεί από το περιβάλλον κάποιο ισχυρότερο αναγκαστικό αίτιο και τα διαταράξει και τα διασκορπίσει'. Η εκπληκτική διορατική ικανότητα του Δημοκρίτου εμφανίζεται πολύ πιο κοντά στη σύγχρονη χημεία σε σύγκριση με τη θεωρία του J. Dalton (1766-1844), καθόσον ο Δημόκριτος δεν αναφέρεται, όπως ο J. Dalton, μόνο στη στοιχειομετρική αναλογία των ατόμων (αυτό που θα λέγαμε σήμερα μοριακό τύπο), αλλά προβλέπει και την 'τάξιν', δηλαδή τη διάταξη των ατόμων του μορίου (συντακτικός τύπος) καιτην 'τροπήν', δηλαδή τον προσανατολισμό των ατό­μων της ένωσης στο χώρο (στερεοχημικός τύπος). Ο Δημόκριτος προβλέπει επίσης σωστά τις ίδιες βασικές παραμέτρους που καθορίζουν μια χημική αντίδραση, δηλαδή την κίνηση, τη σύγκρουση, το μέγεθος και τη γεωμετρία ('μορφήν', 'θέσιν', τάξιν') των σωματιδίων.

 

Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.):

 

Στον Αριστοτέλη, έναν αιώνα περίπου αργότερα, οι πιο πάνω θεωρίες απορρίπτονται, και η νέα αριστοτέλεια αντίληψη, με ελάχιστες εξαιρέσεις, θα επιβληθεί στα επόμενα 2.000 περίπου χρόνια, μέχρι την Αναγέννηση. Ο Αριστοτέλης απορρίπτει τη διακριτή και δέχεται μια συνεχή, αδιαίρετη δομή της ύλης, όπου τόσο τα διακριτά 'ριζώματα' και 'άτομα', όσο και το κενό δεν έχουν καμία θέση. Κίνηση και αλλαγή γι' αυτόν είναι η μετάβαση μιας κατ' ουσίαν αναλλοίωτης, συνεχούς ύλης από την κατάσταση της απλής δυνατότητας (δυνάμει) στην κατάσταση της εμπραγμάτωσης (ἐνεργείᾳ). Η αριστοτέλεια τελεολογική, οργανική θεώρηση της φύσης βρίσκεται στους αντίποδες της μηχανιστικής αντίληψης των ατομιστών, και ως τέτοια μπορεί να θεωρηθεί ως μία σαφής οπισθοδρόμηση σε σύγκριση με τις πρωτοποριακές αντιλήψεις του Εμπεδοκλέους και του Δημοκρίτου και της σύγχρονης χημείας.

 

Με έναν απαράμιλλο συνδυασμό ενόρασης και ορθολογικής σκέψης, Εμπεδοκλής και Δημόκριτος έθεσαν τα θεμέλια της επιστήμης της χημείας. Παράλληλα όμως δεν πρέπει να αγνοήσουμε την διορατικότητα και επιστημονικότητα της σκέψης του Παρμενίδη, γεγονός που αποδεικνύει το απαράμιλλο πνεύμα των Προσωκρατικών στις ποικίλες εκφάνσεις του . Έτσι, για όσους πιο πάνω αντιπαρήλθαν απαξιωτικά το "εξωφρενικό" συμπέρασμα του Παρμενίδη περί μιας ενιαίας, ακίνητης και αναλλοίωτης έσχατης πραγματικότητας, θα εκπλαγούν εαν πληροφορηθούν ότι ακριβώς αυτό το παρμενίδειο πνεύμα αναβιώνει υπό ποικίλες μορφές στις σύγχρονες φυσικές θεωρίες. Όπως είδαμε, εφαρμόζοντας ο Παρμενίδης αυστηρά την απαγωγική μέθοδο καταλήγει στο "παράλογο" συμπέρασμα ότι η έσχατη πραγματικότητα είναι αγέννητη και αθάνατη, ακίνητη... ούτε ήταν, ούτε θα είναι, διότι τώρα είναι μαζί όλη, μία, συνεχής (ὡς άἀέννητον ἐόν καί ἀνώλεθρόν ἔστιν... ἀτρεμές... ούδέποτ' ἦν, ούδ' ἔέσται, έπεί νῦν ἔστιν ὁμοῦ πᾶν ἕν συνεχές). Είναι όμως το συμπέρασμα αυτό τόσο "παράλογο", όσο εκ πρώτης όψεως φαίνεται; στην καθημερινή ζωή ο χρόνος πράγματι χωρίζεται σε τρία διαστήματα: στο "παρελθόν", στο 'παρόν' και στο 'μέλλον', όπου το "τώρα" που συνειδητοποιούμε γλιστρά ακατάπαυστα προς τα εμπρός. Το ερώτημα είναι, κατά πόσον αυτή η ροή του χρόνου αποτελεί μια αντικειμενική άποψη της πραγματικότητας, ή, όπως έγραψε ο Α. Einstein, "παρελθόν, παρόν και μέλλον δεν είναι παρά μόνον -έστω και αν αυτό αποτελεί μια επίμονη- αυταπάτη'.

 

Οι υποστηρικτές της συνεχούς ροής του χρόνου θεωρούν ότι το "βέλος του χρόνου" που στοχεύει προς το μέλλον στηρίζεται στο δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, βάσει του οποίου η εντροπία (ενδεικτικό μέγεθος της αταξίας μέσα σε ένα κλειστό σύστημα) αυξάνει με το χρόνο, καταδεικνύοντας έτσι μια ασυμμετρία μεταξύ "παρελθόντος" και "μέλλοντος". Εντούτοις φαίνεται ότι κανείς δεν μπορεί να βασιστεί με βεβαιότητα στο δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής για ένα τέτοιο συμπέρασμα, διότι η ερμηνεία του, σύμφωνα με τον L. Boltzmann, είναι πιθανοκρατούμενη, και ως εκ τούτου είναι συμμετρική ως προς το χρόνο3. "Το βέλος του χρόνου", υποστηρίζει ο γνωστός θεωρητικός φυσικός Paul Davis στο πρόσφατο τεύχος του Σεπτεμβρίου 2002 του Scientific American, "καταδεικνύει μια ασυμμετρία του κόσμου μέσα στο χρόνο και όχι μια ασυμμετρία ή ροή του (ίδιου του) χρόνου. Η ένδειξη "παρελθόν" και 'μέλλον' μπορεί δικαιολογημένα να χρησιμοποιηθούν ως χρονικές κατευθύνσεις, ακριβώς όπως το 'πάνω' και το 'κάτω' μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χωρικές κατευθύνσεις, αλλά το να μιλούμε για το παρελθόν ή το μέλλον έχει τόσο λίγο νόημα όσο το να αναφερόμαστε στο πάνω ή στο κάτω'4.

 

Ο Α. Einstein συνέδεσε τον αντικειμενικό φυσικό χρόνο με τον τρισδιάστατο χώρο, δημιουργώντας ένα αδιάσπαστο και συνεχή τετραδιάστατο χωροχρόνο, που εκφράζει τη συμπαγή, συμπαντική πραγματικότητα. Αυτή περιλαμβάνει "μονομιάς" την όλη ιστορία του κόσμου. Κίνηση και αλλαγή δεν εί­ναι παρά ένα είδος "φαινομενικής" προσήκουσας παρουσίασης του κόσμου, ο 'έοικός διάκοσμος' του Παρμενίδη, που μόνο από τον παρατηρητή συνειδητοποιείται υποκειμενικά, ενώ η αντικειμενική τετραδιάστατη έσχατη πραγματικότητα παραμένει αναλλοίωτη και ενιαία. Ό αντικειμενικός κόσμος απλώς είναι, δεν συμβαίνει', παρατηρεί ένας από τους πιο εξέχοντες μαθηματικούς του 20ού αιώνα, ο Η. Weyl. 'Μόνο στο βλέμμα της συνείδησής μας... εμφανίζεται μια τομή του κόσμου ως μια φευγαλέα εικόνα στο χώρο, η οποία συνεχώς αλλάζει στο χρόνο'5. Ο ίδιος ο Α. Einstein αποδεχόταν τον χαρακτηρισμό της θεωρίας του ως παρμενίδειας. Συμπερασματικά, σημειώνει ο Κ. Popper, Όι ιστορικοί της επιστήμης και της φιλοσοφίας που είναι απρόθυμοι να αποδώσουν σε έναν μεγάλο στοχαστή όπως είναι ο Παρμενίδης μια θεωρία τόσο αυστηρά αντι-εμπειρική όσο ο απατηλός χαρακτήρας του κόσμου της αλλαγής...θα είναι ίσως λιγότερο απρόθυμοι όταν δούν ότι μεγάλοι επιστήμονες, όπως είναι ο L. Boltzmann, ο Η. Minkowski, ο Η. Weyl, ο Ε. Schrodinger, ο Κ. Godel και, πάνω από όλους, ο Α. Einstein, είδαν τα πράγματα κατά έναν παρόμοιο τρόπο με του Παρμενίδη και εκφράστηκαν με παράξενα όμοιους όρους'.

 -----------------

Βιβλιογραφία

 

1. Οι εκθετικές παραπομπές με μικρά στοιχεία αναφέρονται στο τρίτομο έργο ίων: H.Diels-W.Kranz (Hrsg), Die Fragmenteder Vorsokratiker, Weidmann, Zurich-Hildesheim, 1992.

2. Για όσους ενδιαφέρονται για μια σφαιρικότερη γνωριμία με το έργο των Προ­σωκρατικών και για το διαχρονικό παραλληλισμό μεταξύ προσωκρατικού στο­χασμού και φιλοσοφίας και φυσικής επιστήμης, βλ. Κων/νου I. Βαμβακά, Οι θεμελιωτές της Δυτικής σκέψης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2001,

3. G. Musser, Ά Hole at the Heart of Physics', ScientificAmerican, September 2002, 31.

4. P. Davies, 'That Mysterious Flow', ScientificAmerican, September 2002, 27.

5. H. Weyl, Ρhilosophy of Mathematics and Natural Science, Princeton University Press, Princeton (1949), 116.

6. K. Popper, The World of Parmenides, Routledge, London - New York (1998), 165 κ.ε.

7. Κ. Popper, The World of Parmenides, Routledge, London - New York (1998), 172.

Οι κατά Πλάτωνα Αρετές της Πόλεως, τα Μέρη της Ψυχής και η περί Δικαιοσύνης Πλατωνική Αντίληψη

Στο έργο του Πολιτεία, και ειδικότερα στο χωρίο 425c-445e, ο Πλάτων παρομοιάζει την ψυχή του ανθρώπου με μία πόλη. Αποπειράται να αναλύσει τα της ψυχής ερευνώντας τα της πόλεως. Όπως οι σύγχρονοι επιστήμονες για να μελετήσουν τους μικροοργανισμούς τους μεγεθύνουν με την βοήθεια μικροσκοπίων, ομοίως και ο Πλάτων μεγεθύνει την ανθρώπινη ψυχή μέχρι το μέγεθος της πόλεως, παρατηρεί και εξάγει συμπεράσματα. Το ζητούμενο της έρευνάς του είναι η δικαιοσύνη. Αφού αντλήσει τα συμπεράσματά του από την παρατήρηση της πόλεως, τα επεκτείνει και στον άνθρωπο. Γράφει χαρακτηριστικά: «...αν δοκιμάζαμε να ανιχνεύσουμε την δικαιοσύνη πρώτα σε κάποιο μεγαλύτερο πράγμα, ανάμεσα σ' αυτά που την κατέχουν, θα μας ήταν έπειτα ευκολότερο να δούμε ποια είναι η φύση της μέσα σε ένα άτομο. Και σκεφθήκαμε ότι ένα τέτοιο πράγμα είναι η πόλη...1».

Το πρώτο ερώτημα που δημιουργείται είναι αν αυτή η μέθοδος είναι αυθαίρετη ή έχει λογική βάση. Εάν, για παράδειγμα, ένας βιολόγος ήθελε να μελετήσει τον τρόπο αντιδράσεως της μέλισσας σε κάποιες συνθήκες, άραγε θα παρατηρούσε το πώς συμπεριφέρεται ένα σμήνος μελισσών; Ίσως δεν θα ήταν παράλογο, εάν σκεφθεί κανείς ορισμένα πρόχειρα παραδείγματα ομοιότητας στις αντιδράσεις: μία μέλισσα στο ψύχος συστέλλεται και περιορίζει τις κινήσεις της· το ίδιο και το σμήνος. Μία μέλισσα δεν επιτίθεται στον άνθρωπο εκτός εάν απειληθεί· το ίδιο και το σμήνος. Άρα, ίσως παρατηρώντας κανείς το μελίσσι θα μπορούσε να εξάγει συμπεράσματα και για τον τρόπο αντιδράσεως των μεμονωμένων μελισσών. Δεν μπορούμε να είμαστε κατηγορηματικοί, αλλά ίσως κάτι παρόμοιο να είχε κατά νου και ο Πλάτων επιχειρώντας την εφαρμογή αυτής της μεθόδου. Πάντως, θεωρείται ο πρώτος φιλόσοφος που αναφέρθηκε στην σχέση της ανθρώπινης ψυχολογίας με την διαμόρφωση του κράτους2.

Το κράτος, η Πολιτεία κατά τον Πλάτωνα, είναι ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται ένα κοινωνικό σύνολο ανθρώπων. Είναι πολύ φυσικό η ψυχολογία των ανθρώπων να επηρεάζει αυτό το σύστημα οργανώσεως που λέγεται κράτος. Όμως η ψυχολογία των ανθρώπων προηγείται και διαμορφώνει τα φαινόμενα που παρατηρούνται στο κράτος. Ο Πλάτωνας προτάσσει το τι συμβαίνει στο κράτος για να εξηγήσει στη συνέχεια τί συμβαίνει στην ανθρώπινη ψυχή. Αυτό το κάνει μάλλον για παιδαγωγικούς λόγους3. Μπορεί όμως και επιχειρεί αυτόν τον παραλληλισμό επειδή ακριβώς η ιδανική του πολιτεία είνα κατασκευασμένη σύμφωνα με τα πρότυπα της ψυχής. Η εσωτερική τριμερής δομή του ανθρώπου αποτέλεσε το αίτιο για την τριμερή δομή της πολιτείας που σχεδίασε ο Πλάτων4. δηλαδή, αφού έπλασε την πόλη «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» της ανθρωπίνης ψυχής, μας δείχνει τι συμβαίνει σε αυτήν την πόλη για να κατανοήσουμε καλύτερα τί συμβαίνει στην ανθρώπινη ψυχή.

Αρχίζει λοιπόν την αναζήτηση της δικαιοσύνης μέσα στην ιδανική πολιτεία. Η συλλογιστική μέθοδος που ακολουθεί είναι η εξής: Η πολιτεία αυτή είναι απολύτως καλή. Κατά την γενικώς επικρατούσα τότε άποψη, αυτό σημαίνει ότι έχει το πλήρωμα και των τεσσάρων αρετών. Δηλαδή ότι χαρακτηρίζεται από σοφία, ανδρεία, σωφροσύνη και δικαιοσύνη. Άν εντοπίσουμε τις τρεις πρώτες αρετές τότε θα μπορούμε να προσδιορίσουμε εύκολα και την τέταρτη5.

Η ιδεώδης πολιτεία του αποτελείται απο τρεις κοινωνικές ομάδες: τους κυβερνήτες, τους φύλακες και τους παραγωγούς. Εφόσον η πολιτεία είναι εξ' ορισμού ιδανική, θα πρέπει οι τρείς αυτές ομάδες να λειτουργούν αρμονικά επιτελώντας η κάθε μια το έργο που της αρμόζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι κυβερνήτες, αφού έχουν την ευθύνη να λαμβάνουν τις ορθές αποφάσεις, πρέπει να χαρακτηρίζονται από την αρετή της σοφίας. Οι φύλακες οφείλουν να υπερασπίζονται την πολιτεία με θάρρος και ανδρεία. Οι παραγωγοί πρέπει να διακατέχονται από την αρετή της σωφροσύνης. Η τελευταία αυτή αρετή δεν είναι όμως αποκλειστικό χαρακτηριστικό των παραγωγών. Πρέπει να την διαθέτουν και οι άλλες κοινωνικές τάξεις. Τελικώς, καταληγει στο συμπέρασμα ότι όταν η κάθε τάξη έχει την δική της αρετή, τότε στην πολιτεία υπάρχει δικαιοσύνη6.

Για τον Πλάτωνα, λοιπόν η δικαιοσύνη προκύπτει από την ισόρροπη παρουσία των άλλων τριών αρετών, όπως το λευκό φώς παράγεται από την ταυτόχρονη παρουσία του φάσματος των τριών χρωμάτων (ερυθρού, πρασίνου και κυανού). Συνεχίζει την πραγμάτευση του θέματος επεκτείνοντας τα συμπεράσματά του από την πόλη στον άνθρωπο.

Η συλλογιστική ακολουθία που μεταχειρίζεται είναι η εξής: Συχνά παρατηρείται σύγκρουση στην ψυχή που δηλώνει ότι υπάρχουν δύο αντιτιθέμενα μέρη. Αυτά είναι το λογιστικόν και το επιθυμητικόν. όμως αν παρατηρήσουμε καλύτερα θα διακρίνουμε και ένα τρίτο μέρος, το θυμοειδές. Οπότε ο Πλάτων διακρίνει τρία μέρη στην ψυχή του ανθρώπου, κατ' αναλογίαν προς την πολιτεία. Το λογιστικόν, το επιθυμητικόν και το θυμοειδές7. Το λογιστικόν είναι το μέρος της ψυχής που ελκύεται από την γνώση και γενικώς την διανοητική ευχαρίστηση. Το θυμοειδές επιδιώκει την απόκτηση και προστασία της τιμής του ανθρώπου. Το επιθυμητικόν κλίνει προς τις σωματικές ηδονές και την απόκτηση πλούτου8.Το λογιστικόν αντιστοιχεί στην τάξη των κυβερνητών της πολιτείας. Το θυμοειδές στην κοινωνική ομάδα των φυλάκων. Το επιθυμητικόν στην κατηγορία των παραγωγών.

Η αρετή του λογιστικού είναι η σοφία. Σοφός είναι αυτός που το λογιστικόν του γνωρίζει τι είναι ηθικά καλό και τι όχι σε κάθε περίσταση. Το θυμοειδές έχει ως αρετή την ανδρεία. Ανδρείος είναι αυτός του οποίου η ένταση του ζήλου του καθοδηγείται από το σοφό λογιστικόν του. Το επιθυμητικόν χαρακτηρίζεται από την αρετή της σωφροσύνης. Σώφρων είναι αυτός που οι επιθυμίες του προσανατολίζονται εκεί που επιτρέπει το σοφό λογιστικόν του. Δίκαιος είναι κάποιος όταν και τα τρία μέρη της ψυχής έχουν την δική τους αρετή και άρα βρίσκονται σε ισορροπία9. Λέγει ο Πλατων χαρακτηριστικά: «Επομένως και ο δίκαιος άνθρωπος δεν θα διαφέρει σε τίποτα, ως προς τούτη την ποιότητα της δικαιοσύνης, από την δίκαιη πόλη αλλά θα είναι όμοιος με αυτήν10».

Σοφία είναι η γνώση του τί είναι καλό και ωφέλιμο για την πόλη. Ορίζεται και ως «ευβουλία», δηλαδή ορθή κρίση11. Ανδρεία ορίζεται από τον Πλάτωνα ως η ορθή πεποίθηση σχετικά με τα φοβερά πράγματα, η οποία δεν παρεμποδίζεται από τα πάθη12. Σωφροσύνη είναι η χαλιναγώγηση των απολαύσεων και των επιθυμιών, το να υπερβαίνει κάποιος τον εαυτό του13. Δικαιοσύνη στην πόλη έχουμε όταν κανείς δεν οικειοποιείται κάτι που ανήκει σε άλλους και ο καθένας πράττει το καθήκον του όσο καλύτερα γίνεται14.

Έπειτα από την ανάλυση που προηγήθηκε, ο Πλάτων καταλήγει στον ακόλουθο ορισμό της δικαιοσύνης σε αντιδιαστολή προς την αδικία:«Επομένως, είπα το να παράγεις δικαιοσύνη σημαίνει να ορίζεις κατά τρόπο σύμφωνο με την φυσική τάξη (κατά φύσιν) ποιες θα είναι οι αμοιβαίες σχέσεις εξουσίας των διαφορετικών μερών της ψυχής, ενώ το να παράγεις αδικία σημαίνει αμοιβαίες σχέσεις εξουσίας των μερών της ψυχής οι οποίες αντιστρατεύονται την φύση (παρά φύσιν)15». Όταν οι σχέσεις εξουσίας των μερών της ψυχής είναι «κατά φύσιν», ο άνθρωπος είναι δίκαιος.

Δίκαιη, λοιπόν, είναι η ψυχή στην οποία κυβερνά το λογιστικόν με την συμφωνία του θυμοειδούς και την υποταγή του επιθυμητικού. Στην κοινωνική της διάσταση, η δικαιοσύνη χαρακτηρίζεται από τις ανάλογες «κατα φύσιν» σχέσεις εξουσίας των κοινωνικών ομάδων. Δικαιοσύνη επικρατεί στην πολιτεία στην οποία κυβερνούν οι φιλόσοφοι κυβερνήτες, με την υποστήριξη των φυλάκων και την συγκατάθεση των παραγωγών16. Δικαιοσύνη έχει η ψυχή του ανθρώπου στην οποία ηγεμονεύει το λογιστικόν. Αυτό είναι αποτέλεσμα μιας επίπονης διανοητικής εργασίας και προσπάθειας. για να είναι κανείς δικαιος πρέπει είναι φιλόσοφος17.

Η δικαιοσύνη, ύπαρξη δηλαδή των κατα φύσιν σχέσεων εξουσίας μεταξύ των μερών της ψυχής και των κοινωνικών ομάδων της πολιτείας, δημιουργεί αρμονία, ομόνοια και συμφωνία, ιδιότητες που χαρακτηρίζουν την ευδαιμονία τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο18. Διότι είναι η υγεία της ψυχής (και της πόλεως), ενώ απεναντίας η αδικία είναι αρρώστια και των δύο. Η ευδαιμονία, δηλαδή η ευτυχία, είναι πολύ μεγαλύτερη όταν προέχεται από την εξασφάλιση της αρετής της δικαιοσύνης, παρά από οποιοδήποτε άλλο αγαθό19.
------------
1.Πλάτων, Πολιτεία, εισαγ. σημείωμα – μτφρ. – ερμ. Σημειώματα Ν. Μ. Σκουτερόπουλος, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2002, σελ. 303.
2.Στο ίδιο, σελ. 152.
3.Στο ίδιο, σελ. 152-153.
4.K. Bormann, Πλάτων, μτφρ. Ι. Γ. Καλογεράκος, εκδ. Ιστιτούτο του Βιβλίου –Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2006, σελ. 217.
5.N. Pappas, Πολιτεία του Πλάτωνα. Ένας οδηγός ανάγνωσης, μτφρ. Δ. Παπαγιαννάκος, επιστ. Επιμ. Ι Πατσιώτη, εκδ. Εκδόσεις Οκτώ, Αθήνα 2006, σελ. 83.
6.Πάνος Δήμας, ό.π., σελ. 154.
7.N. Pappas, ό.π., σελ. 92-93.
8.Πάνος Δήμας, ό.π., σελ. 151-152.
9.Στο ίδιο, ό.π., σελ. 155.
10.Πλάτων, ό.π., σελ. 303.
11.K. Bormann, Πλάτων, μτφρ. Ι. Γ. Καλογεράκος, εκδ. Ιστιτούτο του Βιβλίου –Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2006, σελ. 210.
12.Στο ίδιο, σελ. 211.
13.Στο ίδιο σελ. 212.
14.Στο ίδιο, σελ. 214.
15.Πλάτων, Πολιτεία ό.π. σελ. 333.
16.Mario Vegetti, Ιστορία της Αρχαίας Φιλοσοφίας, μτφρ. – επιμ. Γιάννης Δημητρακόπουλος, εκδ. Π. Τραυλός, Αθήνα 2003, σελ. 172.
17.Julia Annas, Εισαγωγή στη Πολιτεία του Πλάτωνα, μτφρ. Χρυσούλα Γραμμένου, επιμ. Χ. Ζαφειρόπουλος – Π. Μπουρλάκης, εκδ. Καλέντης, Αθήνα 2006, σελ. 216.
18.Mario Vegetti, ό.π. σελ. 172.
19.G. Vlastos, «Δικαιοσύνη και ευτυχία στην Πολιτεία», στον τόμο: του ιδίου Πλατωνικές μελέτες, μτφρ. Ι. Αρζόγλου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1994, σελ. 170-171.

Να αγαπάς τον εαυτό σου… να του δίνεις ευκαιρίες και ανάσες

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να του χαρίζεις αγκαλιές και χάδια και να τον φροντίζεις. Για να ξέρει τι επιτρέπεται στους άλλους , όχι λιγότερα, και σε αυτούς να δίνει τα πιο πολλά, τα πιο ιδιαίτερα και τα πιο ξεχωριστά.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να του προσφέρεις ταξίδια, από αυτά που κάνεις με κλειστά μάτια. Να τον αφήνεις να ταξιδεύει με όλες του τις αισθήσεις. Να μυρίζει μυρωδιές, να γεύεται γεύσεις, να βλέπει εικόνες, να αγγίζει σώματα και να ακούει μελωδίες που κανείς δεν μύρισε, δεν γεύτηκε, δεν είδε, δεν άγγιξε και δεν άκουσε… γιατί είναι ο μόνος που κατάφερε να ταξιδέψει ως εκεί.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να μην τον σκορπίζεις στα χθες και τα αύριο. Να τον αφήνεις να απολαμβάνει το τώρα. Μην δίνεις χώρο σε κανένα νοσταλγικό παρελθόν και σε κανένα φοβισμένο μέλλον. Να τον αγαπάς για το «εδώ» του και το «τώρα».

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να του δίνεις ευκαιρίες και ανάσες . Ευκαιρίες ακατόρθωτες για τους άλλους και ανάσες βαθιές, κοφτές, της έκπληξης και του θάρρους.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να τον αφήνεις να παίζει σε γειτονιές με άλλα παιδιά και αν δεν βρίσκεις παιδιά να ψάχνεις να του βρεις για νέες γειτονιές .

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να του επιτρέπεις να ονειρεύεται και όταν τα όνειρα του παύουν να έχουν χρώμα να του αλλάζεις βλέμματα και όψεις.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να μην τον χαραμίζεις σε αγκαλιές που είναι αλλού από το «εκεί» του. Ευκαιριακές και επιφανειακές αγκαλιές να μην του προσφέρεις.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να του μαθαίνεις συναισθήματα. Να ξέρει τι είναι πόνος, τι είναι γέλιο, τι είναι έρωτας και δάκρυ. Και να μαθαίνει να επιλέγει από μόνος του τι θέλει και για τι ψάχνει.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να μην τον κουράζεις στις σκέψεις και τα ενδεχόμενα. Να του χαρίζεις αυθόρμητες στιγμές χωρίς δεύτερες και τρίτες σκέψεις.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να μην του σβήνεις τα σημάδια, τις πληγές και τις ρυτίδες. Γιατί αυτά είναι οι αναμνήσεις που έζησε, οι χαρές και τα πάθη που ένιωσε, οι άνθρωποι που συνάντησε. Όλα αυτά τον έφεραν στο «σήμερα» του. Μην του τα σβήνεις.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να μην του κρατάς μυστικά. Μοιράσου μαζί του την δική σου «αλήθεια». Να του λες τους φόβους σου, τις σκέψεις σου, τους στόχους σου, όλα όσα η καρδιά θα ακούσει και θα σε πάει εκεί που θες.

Να αγαπάς τον εαυτό σου. Να μην τον βολεύεις σε στριμωγμένες γωνιές και σε καλούπια. Να τον περπατάς σε αλάνες και σε δρόμους που ο αέρας είναι καθαρός και οι άνθρωποι αλητεύουν κάτω από αστέρια και ήλιους.

Να αγαπάς τον εαυτό σου, να του το λες κάθε μέρα πόσο πολύ τον αγαπάς. Να τα ακούει, να το θυμάται για να μπορείς και εσύ να θυμάσαι πως αν δεν αγαπήσεις εσύ τον εαυτό σου, κανένας δε θα βρεθεί να το κάνει για εσένα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΥΗΣΗ

Στην Πλήρη Άμεση Αντίληψη της Πραγματικότητας Είναι Όλα Εδώ, Τώρα, Πέρα από την Ακινησία ή την Κίνηση (δηλαδή την απουσία ή την ύπαρξη φαινομένων), πέρα από τον χρόνο, στον Μόνο Πραγματικό Χρόνο που υπάρχει, στην Στιγμή που Ρέει. Είναι Μια Κατάσταση Ολότητας (αφού Όλα Είναι εδώ ταυτόχρονα, Τώρα), Μια Ενοποιημένη Κατάσταση της Συνείδησης που Αναγνωρίζει την Ενότητα της Ύπαρξης, τόσο στο Βάθος της Ύπαρξης όσο και στις επιφανειακές εκδηλώσεις (πίσω και πέρα από τις επιφανειακές εκδηλώσεις τις οποίες αναγνωρίζει, αλλά μόνον σαν εκδηλώσεις, φαινόμενα και όχι σαν πραγματικότητα).

Είναι ακριβώς η Μεταφυσική Άγνοια (δηλαδή η μη πλήρης άμεση αντίληψη της πραγματικότητας) που δημιουργεί σύγχυση και παρουσιάζει μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας. Στην πραγματικότητα όλα τα φαινόμενα της ύπαρξης δεν είναι παρά δραστηριότητες χωρίς δική τους υπαρξιακή ουσία, υπόσταση, είναι δηλαδή απλά φαινόμενα. Κι αυτή η Κατάσταση (της Ύπαρξης, της παρουσίας φαινομένων) δεν είναι κάτι διαφορετικό από την Κατάσταση της Ακινησίας, της Ηρεμίας, της απουσίας φαινομένων. Είναι ο σε κατάσταση σύγχυσης νους (των όντων) που δημιουργεί τον διαχωρισμό, την δυαδικότητα, την αναγνώριση αντιθέσεων. Κι είναι αυτός ο “νους σε σύγχυση” που προσπαθεί μέσα από την διαλεκτική σχέση των αντιθέτων να κατανοήσει το φαινόμενα της ύπαρξης, τα φαινόμενα. Αλλά όλες οι ερμηνείες του δεν είναι παρά κατασκευές του διαχωρισμένου δυαδικού νου.

Πάντα, στη γη, στην ιστορία της ανθρωπότητας, στον ιστορικό χρόνο της μνήμης, υπήρχαν κι υπάρχουν άνθρωποι που Κατανοούν ότι η Πραγματικότητα Είναι Εδώ, Μπροστά μας, στην Άμεση Επαφή με αυτό που συμβαίνει πραγματικά (κι όχι μέσα από διαστρεβλωτικές διαδικασίες). Αυτοί οι άνθρωποι Διαπιστώνουν ότι η Αφύπνιση στην Πραγματικότητα είναι κάτι άμεσο που γίνεται εδώ, στον πραγματικό χρόνο, τώρα και δεν είναι ζήτημα εξέλιξης του διαμορφωμένου (δυαδικού) νου ή προσπάθειας ή επίτευξης. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία “ενότητα της συνείδησης” που πρέπει να πραγματοποιηθεί, υπάρχει μόνο δυαδικότητα (μια ψευδής κατάσταση-εμπειρία) που πρέπει να αναγνωριστεί (πραγματικά, με πραγματική δράση). Κι αυτό μπορεί να γίνει Βλέποντας στην Ρίζα των φαινομένων, εκεί που αναδύεται η ψευδής αντίληψη της διαχωρισμένης ύπαρξης, εκεί που διαμορφώνεται το “εγώ”. Αυτοί οι άνθρωποι “Δημιούργησαν” μια Παγκόσμια Εσωτερική Παράδοση ξεπερνώντας τις τοπικές εκφράσεις της Αλήθειας, τις περιορισμένες περιγραφές της πραγματικότητας. Βιώνοντας την Μοναδική Εσωτερική Πνευματική Πραγματικότητα “Συνδέονται” με Πνευματικούς Δεσμούς (κι όχι με εξωτερικούς δεσμούς, στον κόσμο των φαινομένων). Είναι οι Αληθινοί Διδάσκαλοι της Ανθρωπότητας.

Αυτή η Εσωτερική Παράδοση δεν έχει καμία σχέση με όσα αντιλαμβάνονται ή πιστεύουν ή ισχυρίζονται οι άνθρωποι στον κόσμο της δυαδικότητας, στον κόσμο των φαινομένων. Έτσι από παλιά υπάρχει Μια (και Μόνο) Ιερή Παράδοση που είναι η Ουσία όλων των παραδόσεων και το περιεχόμενό της συνίσταται στην Άμεση Αφύπνιση στην Πραγματικότητα, στην Μετάδοση της Ζωής, του Βιώματος της Αληθινής Ζωής, πέρα από την δυαδικότητα και πέρα από διδασκαλίες, θεωρίες, φιλοσοφίες, διανοητικές ερμηνείες. Κατά φτωχή απομίμηση της Αληθινής Ιερής Παράδοσης οι άνθρωποι της δυαδικότητας φτιάχνουν θρησκείες, θρησκευτικές παραδόσεις, θρησκευτικούς οργανισμούς, εκκλησίες, θρησκευτικές ομάδες. Σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, σε όλους αυτούς τους ανθρώπινους οργανισμούς, λείπει το Πραγματικό Βίωμα της Πραγματικότητας, που παραμένει πάντα ζητούμενο. Αντί αυτού (του Εσωτερικού Βιώματος) οι άνθρωποι κηρύσσουν θεωρίες για την Πραγματικότητα ή τον Θεό, διδάσκουν αντιλήψεις και τρόπους ζωής και τελούν τελετουργίες, εξωτερικές πράξεις, που ονομάζουν μυστήρια, μυήσεις, αυτογνωσία, κλπ. Όλα αυτά είναι παιδιάστικα παιχνίδια, είναι ειδωλολατρεία.

Η Αληθινή Ιερή Παράδοση, πέρα από την Πραγματική Εσωτερική και Ιστορική Διαδοχή και Συνέχεια (των Διδασκάλων και των Φυλάκων της Παράδοσης (την Μετάδοση του Ζωντανού Βιώματος) από “δάσκαλο” σε “μαθητή” έχει και μια ουσία, ένα περιεχόμενο, αυτό της Άμεσης Αφύπνισης στην Πραγματικότητα, δηλαδή της Πραγματικής Πνευματικής Εμπειρίας. Κάθε γνήσια λοιπόν Παράδοση, για να είναι γνήσια κι όχι μια απάτη, πρέπει να πληροί αυτούς τους δύο ελάχιστους όρους, εκτός από τις υπόλοιπες προϋποθέσεις. Παραδόσεις που υποτίθεται ότι στηρίζονται στην άμεση διαδοχή από τον θείο ή ανθρώπινο ιδρυτή τους, (τον Βούδα, τον Χριστό, τον Προφήτη, κλπ.) κι έτσι διεκδικούν την αποκλειστική κατοχή της αλήθειας, αλλά δεν είναι σε θέση να Μεταδώσουν την Ζωή, το Ζωντανό Βίωμα, την Άμεση Αφύπνιση στην Πραγματικότητα (άμεσα και αποδεδειγμένα) είναι απλά ιστορικοί θεσμοί (μιας κοινωνίας σε άγνοια) χωρίς πραγματική πνευματική δράση και χωρίς, τελικά, ιστορική σημασία. Πρόκειται για ιστορικές απάτες. Σε αυτές τις Παραδόσεις “διασώζονται” μόνον κάποιες μυστικές ομάδες που διατήρησαν το βίωμα ζωντανό. Τέτοιες Παραδόσεις είναι για παράδειγμα οι χριστιανικές εκκλησίες, για να μην πάμε πιο μακριά. Πρόκειται (αποδεδειγμένα, με ιστορικά, φιλοσοφικά και πνευματικά επιχειρήματα) για μια ιστορική απάτη που για να δημιουργηθεί απορρόφησε το Μήνυμα του Ιησού, εβραϊκά στοιχεία και ελληνικές αντιλήψεις, πεποιθήσεις, ακόμα και γιορτές.

Από την άλλη μεριά, Παραδόσεις, Μυστικές Εταιρείες και Μυητικές Οργανώσεις (που πηγάζουν από την θρησκευτική σύγχυση της Ύστερης Ελληνικής Αρχαιότητας, στην Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Εποχή και), που μεταδίδουν όχι το Ζωντανό Βίωμα (την Άμεση Αφύπνιση στην Πραγματικότητα) αλλά μια υποτιθέμενη πνευματική επήρεια (δύναμη) μέσω της μύησης, που θα πρέπει να ενεργοποιηθεί ή να καλλιεργηθεί από τον μυούμενο εκ των υστέρων (μιλάμε ουσιαστικά για μια εν δυνάμει μύηση και αφύπνιση) είναι επίσης ψευτοπαραδόσεις και ιστορικές απάτες. Κανείς δεν μπορεί να αναγνωρίσει και να βεβαιώσει ότι η υποτιθέμενη επήρεια (δύναμη) υπάρχει. Η Αληθινή Μύηση δεν έχει καμία σχέση με τις θεατρικές αναπαραστάσεις των ψευδομυητικών οργανώσεων Παράδειγμα τέτοιων παραδόσεων είναι πολλοί επονομαζόμενοι Ροδόσταυροι, πολλά Τάγματα Ελευθεροτεκτόνων και κάθε είδους τέτοιες οργανώσεις. Ακόμα κι η Θεοσοφική Εταιρεία έχει χάσει την Μυητική της Ζωντάνια κι οι άνθρωποί της είναι απλά θεωρητικοί αναζητητές ή σχολιαστές.

Παραδείγματα ψευδομύησης έχουν εμφανιστεί ακόμα και στις ανατολικές θρησκείες, στο Θιβέτ για παράδειγμα (όπως κατέγραψε η Αλεξάνδρα Νταβίντ Νελ). Οι τελετουργικές μυήσεις δεν έχουν καμία σχέση με την Αληθινή Μύηση που είναι μυστικιστική βιωματική εμπειρία, πραγματική αφύπνιση.

Τι είναι λοιπόν η Αληθινή Πνευματική Μύηση; Είναι η Μέσω της Αληθινής Μύησης Άμεση Αφύπνιση στην Πραγματικότητα, δηλαδή η Αναγνώριση, Εδώ, Τώρα, της Πραγματικότητας που τα Περιλαμβάνει Όλα (πέρα από τις διακρίσεις που κάνει ο “νους σε σύγχυση”). Είναι Μια Συνείδηση που Είναι Ελεύθερη, Χωρίς Όρια και δεν δεσμεύεται από την απουσία ή παρουσία φαινομένων (αφού “αναγνωρίζει” τα φαινόμενα σαν φαινόμενα που δεν αλλοιώνουν την Βαθύτερη Πραγματικότητα). Είναι Μια Ύπαρξη που Βιώνεται στον Πραγματικό Χρόνο, στην Αιωνιότητα που Ρέει (είτε υπάρχουν φαινόμενα, είτε όχι). Είναι η Αντίληψη που Είναι Πλήρως Ενοποιημένη κι είναι πέρα από περιορισμένες αντιλήψεις ή διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας.

Μιλάμε πάντα για την Πραγματική Ζωή, για πράγματα που συμβαίνουν, που “υπάρχουν” (σαν ροές φαινομένων) αυτά τα ίδια, σαν γεγονότα, όχι για πράγματα που σκεφτόμαστε ή φανταζόμαστε. Η Εμπειρία ή υπάρχει (εκδηλώνεται) ή όχι. Αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο. Η Άμεση Αφύπνιση στην Πραγματικότητα είναι εγγενής στο ον, στον άνθρωπο, ανήκει στην ίδια του την φύση. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί, αναγνωρίζοντας την φύση του (την αληθινή βαθύτερη φύση του) να Αφυπνισθεί στην Πραγματικότητα, χωρίς την μεσολάβηση εξωτερικής δραστηριότητας, εξωτερικής πληροφόρησης ή βοήθειας. Αλλά είναι ελάχιστοι οι άνθρωποι που “έρχονται” στην γη “έτοιμοι” (από προηγούμενες ζωές) για αυτό. Οι πιο πολλοί άνθρωποι, παγιδευμένοι μέσα στους περιορισμούς, στην ατομική αντίληψη στην δυαδικότητα, συχνά απορροφημένοι στα εξωτερικά φαινόμενα, δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν την ίδια τους την φύση, να αποσπαστούν από τα εξωτερικά φαινόμενα και να κατανοήσουν την πραγματική “Ουσία” τους, Ελεύθερη, Απέραντη, Αιώνια, Χωρίς Ιδιότητες, Κενή.

Όταν η Συνείδηση Περιορίζεται, περιορίζεται σαν “αντίληψη του χώρου” και στην συνέχεια απορροφάται στο περιεχόμενο (στα περιεχόμενα) του χώρου ύπαρξης, υιοθετεί μια περιορισμένη αντιληπτική “θέση” και βιώνει την ύπαρξη σαν ατομικότητα, βιώνει την δυαδικότητα, τον διαχωρισμό από το “περιβάλλον” , τον κόσμο και τέλος μέσω του δημιουργημένου δυναμισμού της ατομικής ύπαρξης εξωτερικεύεται, βιώνει την εξωτερική εμπειρία στον εξωτερικό κόσμο, μέσα από την σύνδεση με ένα εξωτερικό “σώμα”.

Σε κάθε περίσταση κάποιος βρίσκεται σε μια δεδομένη κατάσταση επίγνωσης, έχει μια δεδομένη συγκεκριμένη κατανόηση της πραγματικότητας, μια επίκαιρη τωρινή αντίληψη της πραγματικότητας και βιώνει μια συγκεκριμένη, αυτός ο ίδιος σαν οντότητα, σχέση με το σώμα και τον εξωτερικό κόσμο. Θα πρέπει λοιπόν κάποιος να ξεκινήσει από αυτή την δεδομένη συνείδηση που είναι, από την τωρινή επίγνωσή του, από την παρούσα σχέση του με το σώμα, από την κατάστασή του εδώ, τώρα. Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι λειτουργούν στο επίπεδο του νου (εδώ και κάμποσες χιλιάδες χρόνια συμβαίνει αυτό). Παρόλα αυτά επειδή οι άνθρωποι με την κοινωνικοποίησή τους έχουν αποκτήσει λανθασμένες πεποιθήσεις, συμπεριφορές, δραστηριότητες, χρειάζεται να αναμορφώσουν την δράση τους. Αυτό ακριβώς είναι η Είσοδος στην Οδό, στην Οδό της Απελευθέρωσης, της “Πραγμάτωσης”, της Αυτογνωσίας.

Χρειάζεται κάποιος (ακριβώς για να μην έχει εμπόδια στην Οδό και πριν ασχοληθεί με τον νου, τον διαλογισμό, κλπ) να κατανοήσει την σχέση του με το σώμα. Να μάθει πως λειτουργεί μέσα στο σώμα, πως να κάθεται ήσυχος, απλά να κάθεται και πως να αποσύρει την “πνευματική ενέργεια” από το σώμα. Αυτό είναι η Ηρεμία του σώματος. Χρειάζεται επίσης να κατανοήσει πως λειτουργεί ο ψυχισμός, οι συμπεριφορές, οι επιθυμίες, πως να προσανατολίζεται στον κόσμο και πως να αποκτήσει ησυχία. Αυτό είναι η Ησυχία ή Απάθεια της ψυχής.

Συνήθως οι άνθρωποι που ασχολούνται με τον νου, τον διαχωρισμένο νου τους, τον διαλογισμό, ενεργούν ήδη μέσα από μια περιορισμένη ατομική αντίληψη. Δεν κατανοούν ούτε τι είναι ο ίδιος ο νους, η περιορισμένη ατομική αντίληψη, ούτε πως συντηρείται και τροφοδοτείται, ούτε πως ακριβώς “γίνεται” όλη αυτή η δραστηριότητα του εξωτερικού διαλογισμού, του διαλογισμού με υποστήριγμα (δηλαδή της συγκέντρωσης σε κάποιο “αντικείμενο”, οτιδήποτε είναι αυτό το αντικείμενο). Κι ασφαλώς (σαν αποτέλεσμα) δεν μπορούν να έχουν βαθιά κατανόηση του τι ακριβώς είναι το Σαμάντι, η Ενοποιημένη Επίγνωση, η Βαθιά Αίσθηση της Ενότητας της Ύπαρξης. Δεν Βιώνουν το Πραγματικό Σαμάντι, την Οριστική, ολοκληρωτική και Τελειωτική Ενοποίηση της Επίγνωσης. Βιώνουν μια “πειθαρχημένη κατάσταση ένωσης” ένα ψευδοσαμάντι. Οι άνθρωποι που φτάνουν έτσι στο σαμάντι το κάνουν με προσπάθεια, πειθαρχία, ένταση κι όχι όπως θα έπρεπε και για αυτό μετά το τέλος της διαλογιστικής προσπάθειας αναδύεται ξανά η ατομική αντίληψη, το εγώ, ο διαχωρισμός, και η εμπειρία της δυαδικότητας. Προφανώς κάτι γίνεται λάθος, με λάθος τρόπο.

Υπάρχει εδώ κάποιο μυστικό που αποκαλύπτεται μονάχα από αυτόν που γνωρίζει σε αυτόν που ενδιαφέρεται και δεν αναφέρεται στις Οδηγίες που υπάρχουν στα Ιερά Κείμενα, ούτε εξηγείται σε βιβλία που ασχολούνται με το θέμα. Ίσως επειδή αυτοί που γράφουν δεν θέλουν (για κάποιους λόγους) να το αποκαλύψουν ή ίσως επειδή κι οι ίδιοι το αγνοούν, δεν το γνωρίζουν.

Στην πραγματικότητα υπάρχει ένας πιο άμεσος τρόπος να Βιώσουμε την Ενότητα της Ύπαρξης, την Παγκόσμια Συνείδηση κι αυτό ονομάζεται Αληθινός Πραγματικός Διαλογισμός. Είναι η άμεση διάλυση της ατομικής αντίληψης, που οδηγεί στην Επίγνωση της Ενότητας της Ύπαρξης. Είναι η Άμεση Αφύπνιση στην Πραγματικότητα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να δειχθεί από κάποιον που γνωρίζει. Αυτή είναι η Σιωπή του Νου, ο Όχι-Νους, το Πνεύμα που Ξυπνά.

Η Κατανόηση του Εσωτερικού Βάθους της Συνείδησης Οδηγεί στην Υπέρτατη Αντίληψη ότι η Συνείδηση Είναι η Μόνη Πραγματικότητα. Αυτή είναι η Αντίληψη του Ισβάρα των ανατολικών θρησκειών, η Χριστότητα των χριστιανών μυστικών. Δεν έχει νόημα να επιμείνουμε εδώ. Όταν οι άνθρωποι δεν κατανοούν τον νου τους, αυτά που έχουν μπροστά τους, τι νόημα έχει να μιλάς για τα Βάθη του Πνεύματος;

Η Αφύπνιση στην Πραγματικότητα Υπάρχει (δεν πραγματοποιείται, δεν επιτυγχάνεται, εδώ χρειάζεται προσοχή) όταν διαλύεται η Ίδια η Συνείδηση στο Πρωταρχικό Πραγματικό που Γεννά τα Πάντα, στο Άγνωστο Χωρίς Αντίληψη, στο Θείο Σκότος.

Στην πραγματικότητα η Αληθινή Μύηση Είναι Εμπειρία Μεταμόρφωσης της Συνείδησης (αν και γίνεται χωρίς προσπάθεια ή εξέλιξη, σαν Εσωτερική Κατανόηση, Διαφωτισμός), Μετάβαση σε Ανώτερα Εσωτερικά Πεδία Επίγνωσης, Απελευθέρωση από τους περιορισμούς. Πρακτικά είναι Απόσυρση της Πνευματικής Ενέργειας από τις κατώτερες λειτουργίες, λειτουργικά κέντρα, προς την Πλήρη Απελευθέρωση κι Εμπειρία του Πραγματικού Εδώ που τα Περιλαμβάνει Όλα. Είναι Μια Κατάσταση της Συνείδησης που δεν γνωρίζει εμπόδια, που δεν εμπλέκεται στις δραστηριότητες και τα φαινόμενα, ούτε παγιδεύεται πουθενά. Με αυτή την έννοια η Αληθινή Μύηση είναι μία διαδικασία και μπορεί να γίνει άμεσα, εδώ, τώρα, ξαφνικά.

Οι άνθρωποι όμως δεν είναι σε θέση να προχωρήσουν άμεσα και για αυτό προχωρούν σταδιακά (προσαρμόζοντας την διαδικασία στην δική τους κατάσταση στις δικές τους δυνάμεις κατανόησης). Με αυτή την έννοια η Μύηση, τελείως τυπικά, μπορεί να ταξινομηθεί σε βαθμίδες με διάφορους τρόπους, Η ταξινόμηση είναι θέμα αντίληψης κι επιλογών κι ανάλογα με το σε ποιες λειτουργίες ή διαδικασίες αναφερόμαστε.

Όλα αυτά είναι λίγο πολύ “αυθαίρετα” κι έχουν λίγη σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι η Αναγνώριση της Πραγματικότητας, που Είναι Απόλυτη Ελευθερία και είναι πέρα από ταξινομήσεις, πέρα από την “εξέλιξη”. Είναι Πραγματική Μετάβαση στο Άχρονο, στο Αιώνιο, στο Αληθινό (χωρίς προσπάθεια, εξέλιξη κι οτιδήποτε αντιλαμβάνεται ή φαντάζεται ο ανθρώπινος διαμορφωμένος νους).

Ρωτάς πράγματα που δεν απαντιούνται

Λένε, λοιπόν, πως κάποτε έγινε ένας αγώνας ανάμεσα στον Όμηρο και στον Ησίοδο για το πρωτείο. Να κριθεί, τέλος πάντων, στους Έλληνες, ποιος από τους δύο μεγαλύτερους είναι ο πιο μεγάλος.

Η επιτροπή κρίσης, εκεί κάπου στην Αυλίδα ή στις Θήβες, κάθισε με σεβασμό τους δύο σοφούς στο θρονί τους, και άρχισε να τους ερωτά. Ήθελαν να μετρήσουν, ποιος θα δώσει τις πιο φρόνιμες αποκρίσεις στα ζητήματα.

Ρωτήσανε τον Ησίοδο, και αποκρίθηκε ζυγιασμένα. Οι θέσεις που έλαβε, φανέρωναν τον άνθρωπο με την πλούσια πείρα που έζησε στον κόσμο ζωντανός. Που έκαμε, και έπαθε, και έμαθε.

Ρωτήσανε και τον Όμηρο. Ο γλυκός αοιδός με τη λευκή κεφαλή και τα άδεια μάτια, που κάποια ερμηνεία θέλει να επιμένει πως έχασε το φως του γιατί δεν άντεξε το πολύ κακό που αντίκρυσε στον κόσμο, τους άκουσε μειλίχια.

Πες μας, λοιπόν, αστέρι στις θάλασσες και ήλιε στα βουνά, του είπανε. Πες μας, ποιο το μεγαλύτερο στον άνθρωπο καλό. Άριστο σε όλους και σε όλες, αποκρίθηκε ο Όμηρος, είναι ο άνθρωπος ποτέ να μη γεννιέται!.

Η επιτροπή έμεινε καγκελόξυλο. Ένας πονηρός όμως ανάμεσα στους κριτές, ένας ελληνικά πονηρός, ένας μικρός Οδυσσέας, σκόρπισε την ταραχή που γέννησε η σπαθιά του Ομήρου με μια δεύτερη ερώτηση.

Κανένας, του λέει, δε μας ζήτησε γνώμη, αν θέλουμε να μας γεννήσει ή όχι. Να μας ειπείς, λοιπόν, ποιο είναι το δεύτερο στον άνθρωπο καλό, που να το κρατά και στο χέρι. Τό πάντων αιρετώτατον. Εκείνο που να μπορούμε δηλαδή να το διαλέγουμε κιόλας.

Το δεύτερο στον άνθρωπο καλό, είπε ο Όμηρος, είναι όταν γεννηθεί ο άνθρωπος, αμέσως να πεθαίνει.

Αυτή η απόκριση κρύβει τη βία της ανάγκης και την αλυπησιά του χάρου. Και κάνει τον Όμηρο να γίνεται ο πρώτος τιμητής του θεού, όπως ο Κάϊν είναι ο πρώτος φονιάς του ανθρώπου.

Όσο και να εξερευνά κανείς στη χώρα του θρήνου, δε θα βρει πικρότερη θέση. Όπως δεν πρόκειται να βρει γυναίκα πιο ωραία από την ωραία Ελένη, που και κείνη την έπλασε ο Όμηρος.

Ωστόσο εμείς μπορούμε να γνωρίζουμε πως πίσω από τον Όμηρο δε μιλάει ο Όμηρος , αλλά το συλλογικό πνεύμα της Ελλάδας.

Τα λόγια του είναι η δημοτική απήχηση του πνεύματος ενός λαού απάνου σε ένα ερώτημα που αγωνίζεται να κλείσει όλα του ανθρώπου τα υπάρχοντα. Είναι μια απόκριση ίδια με τη λύση που προσπαθεί να δώσει σήμερα η θεωρία του ενιαίου πεδίου,, όπου μέσα σ’ ένα τύπο οι φυσικοί αγωνίζονται να κλείσουν όλους τους νόμους της φύσης.

Άλλωστε το ξέρουμε, διακοσίους χρόνους τώρα κοντά, πως ο Όμηρος δεν υπήρξε. Το αθάνατο όνομά του είναι το δημοτικό τραγούδι των παλαιών Ελλήνων.

Στα ίδια πατήματα βρίσκεται και η ιστορία που σώθηκε στα Αποσπάσματα του Αριστοτέλη, και σ’ ένα κείμενο του Πλούταρχου. Είναι μάλιστα σημαδιακό, που η ιδέα αρχίζει με τον Όμηρο, την εκκίνηση, περνάει από τον Αριστοτέλη, το τέρμα της κλασσικής Ελλάδας, και τελειώνει στον Πλούταρχο, την κατακλείδα του ελληνικού κόσμου.

Και να μη λησμονούμε ότι ο Πλούταρχος είναι μια επιβλητική μορφή στην Ελλάδα. Ρουσσώ, Γκαίτε, και Ναπολέων τον είχαν ολοζωής στο μαξιλάρι τους.

Κυνηγούσε, λέει η αφήγηση, ο βασιλιάς Μίδας αγρίμια στα όρη της Μακεδονίας. Εκεί, αποσταμένος, έγειρε στη ρίζα ενού δρυ να συνεφέρει. Τότες ήταν που είδε δίπλα του το Σιληνό να κοιμάται.

Έχω την ευκαιρία, συλλογίστηκε ο ξύπνιος βασιλιάς. Και πιάνει το δαίμονα, και τον δένει με το σκοινί, να μη φύγει. Λέει:

– Εγώ θα σ’ απολύσω, αλλά πρώτα να μου ειπείς.

-Πες το μου, να στο ειπώ, κι απέ να μ’ αφήσεις να φύγω, του λέει ο αρχισάτυρος. Κι ούτε χρειαζόταν να με δέσεις, για να σου ειπώ.

– Εξήγα μου, λοιπόν. Εσύ που κρέμεσαι ανάμεσα ουρανού και γης, και γνωρίζεις πράγματα που δεν φτάνει ανθρώπου νους. Εξήγα μου, γιατί χρόνους τώρα τυραννιέμαι, και πάω να κρεπάρω. Ποιο είναι το μεγαλύτερο στον άνθρωπο καλό;

Ο Σιληνός αλαφιάστηκε. Τον συνεπήρε το ξάφνιασμα, ιδιοτρόπησε, κοίταξε πέρα.

–Λύσε με να πηγαίνω, του λέει, και τράβα στο καλό σου. Ρωτάς πράγματα που δεν απαντιούνται.

Ο Μίδας εστάθηκε.

-Κι αν δε μου αποκριθείς, του λέει, σ’ αυτό που σ’ ερωτή, δεν έχεις λευτεριά. Εδώ στο δέντρο θα μείνεις δεντρωμένος. Όσο να σε λύσει ο λιμός, και να σε κατελύσει ο λύκος.

Θύμωσε τότε ο δαίμονας. Τίναξε βίαια τα χέρια του ψηλά, πέσανε τα δεσμά. Έστρεψε και κοίταξε τον άνθρωπο βλοσυρά, κι όλα γύρω του μυρίσανε θειάφι. Το θείο συνέπηρε τον τόπο. Ο Μίδας, του πάρθηκε η μιλιά, κι έπεσε κατά γης. Και τότε ο Σιληνός, ο κορυφαίος στα όργια και ο σύντροφος του Διονύσου, τον επιτίμησε:

-Δαίμονος επιμόνου και τύχης χαλεπής εφήμερον σπέρμα, τι με βιάζεσθε λέγειν, ά υμίν άρειον μη γνωναι; μ’ερωτάς, συνεχίζει, τι εστί το βέλτιστον τοις ανθρώποις, και τι των πάντων αιρετώτατον- μάθε το λοιπόν, και σκάσε:
μετ’αγνοίας των οικείων κακών αλυπότατος ο βίος. Άριστον γάρ πάσι και πάσαις το μη γενέσθαι. Δεύτερον δε το γενομένους αποθανείν ως τάχιστα.

Δ. ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Ενσυναίσθηση: Ο πόνος μπορεί να μεταδοθεί κοινωνικά

Η φράση «νιώθω τον πόνο σου» υποτίθεται ότι λέγεται μεταφορικά. Μήπως όμως έχει και κυριολεκτική -βιολογική- διάσταση;

Αν ένα ζώο πονά, το διπλανό του μπορεί να αποκτήσει και αυτό υπερευαισθησία στον πόνο, ακόμη μάλιστα κι αν το ένα δεν βλέπει το άλλο. Αυτό έδειξαν νέα πειράματα επιστημόνων στις ΗΠΑ με ποντίκια. Η μετάδοση του πόνου φαίνεται να συμβαίνει μέσω οσφρητικών σημάτων.

Η νέα μελέτη -εκτός από τη σημασία που έχει για τα ίδια τα ζώα και πώς αυτά νιώθουν όταν κάποιο άλλο κοντά τους υποφέρει, π.χ. στη διάρκεια πειραμάτων- μπορεί επίσης να ανοίξει το δρόμο για την καλύτερη κατανόηση του πώς ένα κοινωνικό περιβάλλον είναι δυνατό να συμβάλει στην «μετάδοση» του πόνου στους ανθρώπους. Με άλλα λόγια, ο πόνος μπορεί να είναι «κολλητικός» κατά κάποιο τρόπο.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή συμπεριφορικής νευροεπιστήμης Αντρέι Ριαμπίνιν του Πανεπιστημίου Υγείας και Επιστημών του Όρεγκον, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science Advances".

Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι αν πειραματόζωα βρίσκονται στον ίδιο κλειστό χώρο και ένα από αυτά πονά, τα γύρω του, παρόλο που δεν έχουν υποβληθεί στο ίδιο ερέθισμα πόνου ούτε έχουν μεταξύ τους φυσική επαφή, αναπτύσσουν μια παρόμοια υπερευαισθησία.

Τα ποντίκια που είχαν εκτεθεί παθητικά στον πόνο άλλων ποντικιών, παρόλο που τα κλουβιά τους απείχαν ένα έως δύο μέτρα και δεν είχαν καν οπτική επαφή μεταξύ τους, μετά από 24 ώρες έγιναν τα ίδια άκρως υπερευαίσθητα στον πόνο (αύξηση έως 68%) και αυτό ανεξάρτητα με το επίπεδο του στρες που είχαν προηγουμένως.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η μετάδοση του πόνου δεν γίνεται μέσω άγχους, συναισθηματικού στρες ή της απελευθέρωσης των ορμονών του στρες, αλλά μέσω της οσφρητικής οδού. Με άλλα λόγια, τα ζώα μυρίζουν τον πόνο του γείτονα.

«Δείξαμε για πρώτη φορά ότι δεν χρειάζεται ένα τραύμα ή μια φλεγμονή για να εκδηλωθεί μια κατάσταση πόνου. Ο πόνος μπορεί να εμφανισθεί απλώς και μόνο μέσω κοινωνικών σημάτων», δήλωσε ο Ριαμπίνιν.

Πρόσθεσε όμως ότι, στην περίπτωση των ανθρώπων, είναι πιο δύσκολο να βγουν συμπεράσματα για το πώς πιθανώς μπορεί να μεταδοθεί ο πόνος (μάλλον όχι από τη μύτη πάντως, καθώς η ανθρώπινη όσφρηση είναι πολύ χειρότερη από των ζώων). Είναι πιθανότερο ότι στους ανθρώπους η όραση παίζει μεγαλύτερο ρόλο στο να συμπονούν και να νιώθουν οι ίδιοι πόνο για τα βάσανα των άλλων.

Οι ερευνητές δεν απέκλεισαν την πιθανότητα ότι οι άνθρωποι που ζουν μαζί με χρονίως πάσχοντες, όπως οι σύζυγοι, σταδιακά αναπτύσσουν και οι ίδιοι χρόνιους πόνους, ιδίως όσοι εκ φύσεως έχουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση.

Πώς πέθανε ο Μίνωας και η τρίτη φυλή των Κρητών

Η εικοστή πέμπτη ιστορία του Κόνωνος μας αφηγείται πώς σκοτώθηκε ο Μίνωας, ο γιος του Δία και της Ευρώπης, βασιλιάς της Κρήτης, όταν αναζητώντας τον Δαίδαλο, έφτασε με τα πλοία του στη Σικανία, η οποία ονομάζεται σήμερα Σικελία. Ο Μίνωας θανατώθηκε από τις θυγατέρες του Κωκάλου, ο οποίος ήταν βασιλιάς των Σικελών. Οι Κρήτες πολέμησαν με τους Σικελούς υπέρ του βασιλιά τους, αλλά ηττήθηκαν. Καθώς επέστρεφαν, παρασύρθηκαν εξαιτίας μιας καταιγίδας στη χώρα των Ιαπύγων, όπου και ίδρυσαν έναν οικισμό και έγιναν Ιάπυγες αντί για Κρήτες. Έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα μια ομάδα από αυτούς, έχοντας εξοριστεί από τη χώρα τους μετά από κάποια εξέγερση, έλαβαν χρησμό ότι πρέπει να ιδρύσουν οικισμό, στο μέρος που θα τους δώσει κάποιος γη και νερό. Μ’ αυτό τον τρόπο κατοίκησαν την χώρα των Βοττιαίων. Γιατί εκεί ήταν κάποια παιδιά που έπαιζαν και έφτιαχναν από πηλό ομοιώματα από ψωμιά και άλλα φαγητά. Όταν τους ζήτησαν να τους δώσουν φαγητό, εκείνα τους έδωσαν αντί για ψωμιά τα πήλινα ψωμιά. Τότε θεώρησαν ότι ο χρησμός εκπληρώθηκε και ζήτησαν και έλαβαν από το βασιλιά των Μακεδόνων την άδεια να κατοικήσουν την Βοττιαία. Οι Βοττιαίοι, λοιπόν, είναι το τρίτο γένος από Κρήτες που άλλαξε και τώρα αποτελούν μέρος των Μακεδόνων.[1]

Η ιστορία της εκστρατείας του Μίνωα στη Σικελία και του θανάτου του εκεί στα χέρια των θυγατέρων του Κωκάλου είναι παλιά και η αρχαιότερη εκδοχή της βρίσκεται στον Ηρόδοτο. Ήταν επίσης το θέμα ενός δράματος του Σοφοκλή με τον τίτλο Καμικοί (ίσως να πρόκειται για σατυρικό δράμα) και μιας κωμωδίας του Αριστοφάνη με τον τίτλο Κώκαλος. Ο Δαίδαλος δραπέτευσε από την Κρήτη, για να γλιτώσει από τον Μίνωα, και έφτασε στη Σικελία, όπου τον καλοδέχτηκε ο Κώκαλος. Για λογαριασμό του Κωκάλου έχτισε μια οχυρωμένη πρωτεύουσα με το όνομα Κάμικος ή Καμικός. Όταν ο Μίνωας εντόπισε τον Δαίδαλο, ο Κώκαλος υποσχέθηκε να τον παραδώσει, αλλά οι κόρες του βασιλιά θανάτωσαν τον Μίνωα στο λουτρό, λούζοντάς τον με καυτό νερό.

Μολονότι η αρχαιότερη πηγή μας είναι ο Ηρόδοτος (7.170) τον 5ο αιώνα π.Χ., η ιστορία πρέπει να είναι πολύ παλιότερη και να αποτελούσε ήδη μία καλά καθιερωμένη παράδοση στη Σικελία. Μαθαίνουμε ότι ο Θήρων, ο τύραννος του Ακράγαντα, κατά τον πρώιμο 5ο αιώνα επέστρεψε τα οστά του Μίνωα στην Κρήτη από το μέρος στο οποίο είχαν ταφεί στον Ακράγαντα. Εάν η όλη ιστορία δεν προέκυψε κατά τη διάρκεια του Β΄ Αποικισμού, τότε μπορεί να απηχεί την δραστηριότητα πληθυσμών από τον ελλαδικό χώρο στην περιοχή της Σικελίας κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή. Ακόμη και το όνομα Κώκαλος έχει ανευρεθεί στις πινακίδες σε Γραμμική Β΄ στην Πύλο. Το ίδιο μοιάζει να ισχύει και για την ιστορία της μετέπειτα κατοίκησης της περιοχής της Ιαπυγίας στη νοτιοανατολική Ιταλία, η οποία αποτελεί εδώ συνέχεια της προηγούμενης για τον Μίνωα, αλλά αλλού εξιστορείται ως ανεξάρτητο επεισόδιο. Τόσο ο Στράβωνας (6.3.2) όσο και ο Αριστοτέλης (απ. 485 Rose) συμφωνούν με τον Κόνωνα ότι ο τελευταίος σταθμός των Κρητών ήταν η Βοττιαία στη Μακεδονία.[2] Καθώς ο Αριστοτέλης πρέπει να πραγματεύτηκε το θέμα στην χαμένη Βοττιαίων πολιτεία, είναι πιθανό ότι αποτελούσε παράδοση των ίδιων των Βοττιαίων.

Η ιστορία με τα παιδιά που παραδίδουν τα πήλινα ψωμιά στους Κρητικούς απαντά μόνο στον Κόνωνα, αλλά αποτελεί παραλλαγή ενός συνηθισμένου μοτίβου μεταφοράς της κυριαρχίας μιας περιοχής από έναν πληθυσμό σε έναν άλλο πληθυσμό. Πρόκειται για μια συμβολική παράδοση της γης. Ανάλογες ιστορίες προϋποθέτουν την άγνοια των ντόπιων κατοίκων ή ακόμη και την εξαπάτησή τους. Θυμόμαστε εδώ ότι ο Πέρσης βασιλιάς ζητούσε από τους Έλληνες να παραδώσουν γη και ύδωρ στους απεσταλμένους του ως ένδειξη υποταγής.[3]
-------------------------
[1] Φώτιος, Βιβλ. 186.135a.4-21: ἡ κε΄ ὡς Μίνως ὁ Διὸς καὶ Εὐρώπης͵ ὁ βασιλεύων Κρήτης͵κατὰ ζήτησιν Δαιδάλου στόλῳ πλεύσας εἰς Σικανίαν αὕτη δ΄ ἐστὶν ἡ νῦν Σικελία ὑπὸ τῶν Κωκάλουθυγατέρων ἐβασίλευε δ΄ οὗτος Σικελῶν ἀναιρεῖται· καὶ τὸ Κρητικὸν πολεμεῖ Σικελοῖς ὑπὲρ τοῦβασιλέως καὶ ἡττᾶται. Καὶ ἐπανιόντες ὑπὸ χειμῶνος ἐξέπεσον εἰς Ἰάπυγας͵ καὶ αὐτόθι τότεἱδρύσαντο͵ ἀντὶ Κρητῶν γεγονότες Ἰάπυγες. Χρόνῳ δὲ ὕστερον μοῖρά τις κατὰ στάσιν ἐκπεσόντεςτῆς χώρας χρησμὸν ἔλαβον͵ ἔνθα ἄν τις αὐτοῖς γῆν καὶ ὕδωρ ὀρέξῃ͵ ἐνταῦθα οἰκίζεσθαι͵ καὶᾤκησαν τὴν Βοττιαίων· ἐκεῖ γὰρ παῖδες ἄρτων εἴδη καὶ ἄλλων ὄψων παίζοντες ἀπὸ πηλοῦ καὶπλάττοντες αἰτουμένοις ἐπέδωκαν αὐτοῖς ἀντὶ ἄρτων τοὺς πηλίνους ἄρτους· καὶ οἵ γε τὸν χρησμὸντετελέσθαι νομίσαντες ᾐτήσαντο τὸν βασιλέα Μακεδόνων͵ καὶ ἔλαβον οἰκεῖν τὴν Βοττιαίων͵ καὶΒοττιαῖοι μὲν τρίτον γένος ἀπὸ Κρητῶν ἀμείψαντες μοῖρα νῦν εἰσι Μακεδόνων.
[2] Σύμφωνα με τον Στράβωνα 7a 1.11 οι κάτοικοι της Βοττιαίας πήραν το όνομά τους από κάποιον Κρητικό με το όνομα Βόττων.
[3] Σύμφωνα με τον σχολιαστή του Πινδάρου, Νεμ. 7.155, ο Αλήτης στηριγμένος σ' ένα χρησμό πήγε στην Κόρινθο, όπου ζήτησε από κάποιον άνθρωπο λίγο ψωμί. Εκείνος του έδωσε έναν βώλο, αλλά μ’ αυτόν τον τρόπο ο Αλήτης πήρε την εξουσία. Ο Αυγουστίνος, De serm. in monte I 50, μας λέει για κάποιο βασιλιά, ο οποίος προσπάθησε να εξαπατήσει μια γυναίκα με πήλινα ομοιώματα χρυσού, αλλά χωρίς να το θέλει μετέφερε την κατοχή της περιουσίας του σ’ αυτήν. Τέλος, σύμφωνα με τον Πλούταρχο 296DE ο Κόθος έλαβε μία προφητεία σύμφωνα με την οποία θα είχε επιτυχία στην εκστρατεία του στην Εύβοια, εάν αγόραζε τη γη. Τότε έπεισε μερικά παιδιά που έπαιζαν στην Εύβοια να του δώσουν λίγο χώμα με αντάλλαγμα να τους δώσει παιχνίδια.

Το νόημα της ελευθερίας

Πιστεύω πως το πρόβλημα της ελευθερίας του ανθρώπου ξεκινάει από το σώμα του. Άμα δεν έχεις το δικαίωμα να χρησιμοποιήσεις το σώμα σου όπως σου γουστάρει, τότε μπορεί να αρνείσαι ένα ανελεύθερο σύστημα, αλλά ταυτόχρονα να αναπαραγάγεις ένα νέο σύστημα καταπίεσης.

Και η ευτυχία του ανθρώπου δε μπορεί να νοηθεί διαφορετικά, παρά μονάχα μες από την ελευθερία του σώματός του, μες από την ελευθερία της συμπεριφοράς του.

Νομίζω πως το πιο κρίσιμο πρόβλημα, για την εποχή μας τουλάχιστον, σχετικά με την ευτυχία του ανθρώπου είναι το πρόβλημα της ελευθερίας του, η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, χωρίς εξαρτήσεις, όρους ή περιορισμούς. Η απελευθέρωσή του από κάθε μορφή εξουσίας, ιεραρχίας και αυθεντίας.

Οι άνθρωποι δε θα δουλεύουν από ανάγκη για να ζήσουν, αλλά από την ανάγκη της χαράς, της δημιουργίας. Ο καθένας στο παιχνίδι του, στο άθλημά του.

Το νόημα του συστήματος
Είναι πάρα πολύ εύκολο να φτιάξεις μια ιδεολογία ή μια θεωρία για την κοινωνία και να καλέσεις τους ανθρώπους να την εφαρμόσουν. Είναι όμως τρομερά δύσκολο, ως ανυπέρβλητο, να ξεπεράσεις το εμπόδιο του εαυτού σου και της κουλτούρας που σου πότισαν από τα γεννοφάσκια σου και τα δεσμά που έχει δέσει γύρω σου το σύστημα.

Δεν υπάρχει παιδεία, σήμερα. Μη γελιόμαστε. Υπάρχει εκπαίδευση. Άλλο πράγμα η παιδεία κι άλλο πράγμα η εκπαίδευση. Σήμερα, λοιπόν, τα παιδιά εκπαιδεύονται. Γιατί; Για να βρούνε τη μηχανή του κέρδους! Να εξασφαλίσουν κάποια θέση σε κάποιο επάγγελμα.

Τη μηχανή του κέρδους! Αυτό είναι το πρόβλημα. Όσο στην κοινωνία μας η κυρίαρχη αξία του συστήματος είναι το κέρδος, από κει και πέρα μην ψάχνεις να βρεις… αυτό διαποτίζει όλες τις ανθρώπινες σχέσεις και διαποτίζει όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες όπως είναι η παιδεία και όλα τα πράγματα.

Τώρα, αν σκεφτεί κάποιος, πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος και μάλιστα ιδιοφυής, ένα εξαιρετικό μυαλό, που μετέχει της παιδείας του εικοστού πρώτου αιώνα, αφού αποφοιτήσει να πάει σε μια πολυεθνική και να κάνει έρευνα για μικροβιολογικούς, χημικούς ή άλλους πολέμους; Αυτό είναι ακατανόητο!

Χρειάζεται κανένα άλλο επιχείρημα για να αποδείξει ότι αυτό που συντελείται σήμερα, στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, δεν έχει καμία σχέση με την παιδεία; Διότι αν αυτός ο ιδιοφυής άνθρωπος είχε αποκτήσει πραγματικά κάποια παιδεία, δεν θα πήγαινε να διαθέσει τις γνώσεις του για να κάνει έρευνες για χημικούς πολέμους ή για το πώς η εξουσία θα υποδουλώσει π.χ. στην Αφρική για μια ακόμη φορά αυτούς τους λαούς, μέσα από τους οποίους πέρασε η πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου και τους κατάπνιξε!

Η “κωλοεφεύρεση που τη λένε ρολόι”
Η ζωή μας μια φορά μας δίνεται, άπαξ, που λένε, σα μια μοναδική ευκαιρία. Τουλάχιστον μ’ αυτή την αυτόνομη μορφή της δεν πρόκειται να ξανα-υπάρξουμε ποτέ. Και μείς τι την κάνουμε ρε, αντί να τη ζήσουμε; Τι την κάνουμε; Τη σέρνουμε από δω κι από κει δολοφονώντας την.

Οργανωμένη κοινωνία, οργανωμένες ανθρώπινες σχέσεις. Μα αφού είναι οργανωμένες, πώς είναι σχέσεις; Σχέση σημαίνει συνάντηση, σημαίνει έκπληξη, σημαίνει γέννα συναισθήματος, πώς να οργανώσεις τα συναισθήματα.

Έτσι, μ’ αυτή την κωλοεφεύρεση που τη λένε ρολόι, σπρώχνουμε τις ώρες και τις μέρες σα να μας είναι βάρος, και μας είναι βάρος, γιατί δε ζούμε, κατάλαβες; Όλο κοιτάμε το ρολόι, να φύγει κι αυτή η ώρα, να φύγει κι αυτή η μέρα, να έρθει το αύριο, και πάλι φτου κι απ’ την αρχή.

Χωρίσαμε τη μέρα σε πτώματα στιγμών, σε σκοτωμένες ώρες που θα τις θάβουμε μέσα μας, μέσα στις σπηλιές του είναι μας, στις σπηλιές όπου γεννιέται η ελευθερία της επιθυμίας, και τις μπαζώνουμε με όλων των ειδών τα σκατά και τα σκουπίδια που μας πασάρουν σαν “αξίες”, σαν “ηθική”, σαν “πολιτισμό”.

Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών, αφήνουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά πράγματα, όπως να παίξουμε και να χαρούμε μεταξύ μας, να παίξουμε και να χαρούμε με τα παιδιά και τα ζώα, με τα λουλούδια και τα δέντρα, να κάνουμε έρωτα, να απολαύσουμε τη φύση, τις ομορφιές του ανθρώπινου χεριού και του πνεύματος, να κατεβούμε τρυφερά μέσα μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον διπλανό μας.

Όλα, όλα τα αφήνουμε για το αύριο που δε θα ‘ρθει ποτέ… Αφού ανατέλλει, δύει ο ήλιος και δεν πάμε πουθενά αλλού, παρά μόνο στο θάνατο, και εμείς οι μαλάκες, αντί να κλαίμε το δειλινό που χάθηκε άλλη μια μέρα απ’ τη ζωή μας, χαιρόμαστε.

Η κορυφαία πολιτική μάχη
Όταν συνειδητοποίησα ότι δε μπορώ να αλλάξω το σύστημα, άρχισα να αγωνίζομαι να μη με αλλάξει αυτό.

Αγωνίζομαι να μείνω άνθρωπος. Και αυτό είναι η κορυφαία πολιτική μάχη. Να μπορείς να αποφύγεις τη βαρβαρότητα αυτής της εποχής. Να μπορείς να παραμείνεις άνθρωπος με τρυφερότητα.

Με το δικό σου βλέμμα.
Η ζωή είναι ένα δώρο που μας δίνεται μία φορά. Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ξημερώνει λένε “άντε να τελειώσει κι αυτή η κωλομέρα”. Και δεν καταλαβαίνουν ότι κάνουν άλλο ένα βήμα προς το θάνατο.

“Τολμάτε ρε!”
Τολμάτε ρε, τολμάτε! Γράψτε αυτό που θέλετε, αυτό που σκέφτεστε. Απορρίψτε τις σκοπιμότητες.
Εγώ έγραφα, κι έγραφα με την ψυχή, κι όταν με είπαν συγγραφέα πρώτη φορά τα ‘χασα! Μα, σοβαρά μιλάτε ρε παιδιά, συγγραφέας; Δεν είχα καμία τέτοια πρόθεση απλά στις παρέες, στον κήπο, τους έλεγα ιστορίες και μου έλεγαν, ρε Χρόνη γιατί δεν τα γράφεις αυτά τα πράγματα; Κι έτσι βγήκε.

Γιατί τα βιώματα ήταν ουσιαστικά. Κατάλαβες; Ζούσαμε. Είχε συνέχεια η ζωή μας, δεν ήταν αυτή η γκρίζα καθημερινότητα, αλλά ήταν μεγάλο κατόρθωμα να παραμείνεις άνθρωπος.

Ήταν πολύ σημαντικό να μπορείς να κοιτάξεις τη μάπα σου το πρωί στον καθρέφτη και να πεις, “είμαστε εντάξει ρε μάγκα, πάμε”.

Ο μόνος δρόμος
Εκείνο που μπορώ να υποστηρίξω το υποστηρίζω: ότι ο μόνος δρόμος, ο οποίος δεν μας οδηγεί σε κανένα λάκκο, σε καμιά λακκούβα, σε κανένα κακό συναπάντημα, είναι ο δρόμος της αγάπης, είναι ο δρόμος της τρυφερότητας, είναι ο δρόμος της κατανόησης, είναι ο δρόμος της υπεράσπισης της διαφορετικότητας του άλλου! Αυτός είναι ο μόνος δρόμος. Αν τον ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο δεν κινδυνεύουμε. Ούτε εμείς ούτε οι συνάνθρωποί μας.

Να ‘σαι άνθρωπος δημιουργικός και ευαίσθητος. Και να αγαπάς. Να αγαπάς! Να μπορείς να μετατρέπεις κάθε μέρα την αγάπη σε αγαπημένο. Ή έναν συγκεκριμένο άνθρωπο… Όλα τα άλλα… Παρέες, ρε, μπορείς να κάνεις παρέες; Φιλία. Έρωτα! Κάντε έρωτα, αγαπηθείτε κάντε τις παρέες σας, σκεφτείτε, αναπτύξτε την κριτική σας σκέψη.

Να αγαπάς τους σιωπηλούς ανθρώπους με το θορυβώδες μυαλό

Αν παρατηρήσεις προσεκτικά την πορεία της ζωής όσων θαυμάζεις αυτήν τη στιγμή, θα διαπιστώσεις πως είναι άνθρωποι που δεν πήραν τον εύκολο δρόμο, πως οι επιλογές τους δεν ήταν πάντα οι αναμενόμενες και για πολλές από αυτές μπορεί ούτε οι ίδιοι να είναι ιδιαίτερα περήφανοι σήμερα.

Έχεις ποτέ αναρωτηθεί για την ευεργετική δύναμη του αντιπαραδείγματος; Έχεις συνειδητοποιήσει πως οι κακές επιλογές μπορούν να σε λυτρώσουν;

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που θαυμάζεις -και τους αξίζει να τους θαυμάζεις- έχουν κάνει πολλά λάθη, έχουν και από ένα παρελθόν που θα ήθελαν να ξεχάσουν, έχουν πονέσει πολύ, έχουν προδοθεί τόσες φορές που έχουν χάσει το μέτρημα, έχουν αγαπήσει ανθρώπους οι οποίοι τους κακοποιούσαν ψυχολογικά, έχουν εξευτελιστεί και έχουν συνάψει φιλικές σχέσεις με ανθρώπους που ούτε θα τους πλησίαζες. Μπορεί να μην ήταν εύκολο, μπορεί να θέλουν να τα ξεχάσουν, μπορεί να μην τους σεβόσουν εάν τους γνώριζες σε αυτές τις σκοτεινές τους φάσεις αλλά σίγουρα, εάν δεν είχαν περάσει από αυτά τα στάδια, σήμερα δεν θα τους θαύμαζες. Η σοφία είναι πράγμα πανάκριβο, ξέρεις.

Την αξία της καλοσύνης δεν την έμαθα από ανθρώπους δοτικούς και καλόψυχους. Την έμαθα από ανθρώπους τσιγκούνηδες, λίγους, κακούς. Εκεί κατανόησα τη σημασία του να είσαι καλός, τη χρησιμότητα, τις ευεργετικές ιδιότητες του να αγαπάς και τη χαρά του να δίνεις. Το λίγο τους με έπνιξε, μου προκάλεσε ασφυξία, κλειστοφοβία και αγάπησα το πολύ. Και έμαθα να μην συμβιβάζομαι ούτε με το λίγο ούτε καν με το λιγότερο.

Την αξία και τη δύναμη της σιωπής την έμαθα από ανθρώπους που μιλούν συνεχώς χωρίς να λένε τίποτα. Γιατί αυτοί που μιλούν συνεχώς, σπάνια έχουν να πουν κάτι. Θυμάστε, φυσικά, από το σχολείο τον τύπο που πεταγόταν συνέχεια και έκανε σχόλια στο δάσκαλο και έλεγε με άλλα λόγια αυτά που μόλις άκουσε και απαντούσε ο ίδιος στις ερωτήσεις που έθετε, μόνο και μόνο για να ακούγεται η φωνή του.

Η ενήλικη ζωή είναι γεμάτη από τέτοιους τύπους. Και κάπως έτσι αγάπησα αυτούς τους όμορφους ανθρώπους τους σιωπηλούς με το μυαλό το θορυβώδες. Τη σέβομαι τη σιωπή. Τη σέβομαι όσο λίγα πράγματα. Τους αγαπώ τους ανθρώπους που δεν «εξαντλούνται μέσα στην πολλή συνάφεια του κόσμου». Είναι δικοί μου άνθρωποι. Δικοί μου όσο λίγοι.

Την αξία της αγάπης την έμαθα από εκείνους που μου τη στέρησαν. Όχι μόνο από εκείνους που δεν με αγάπησαν αλλά και από εκείνους που δεν με άφησαν να τους αγαπήσω εγώ. Δεν ξέρω με σιγουριά σε ποιους το κρατάω περισσότερο. Μάλλον στους δεύτερους. Γιατί, στην τελική, τι συμβαίνει στ’ αλήθεια όταν ψάχνεις κάποιον; Ποια είναι η ανάγκη σου η πραγματική; Θες να αγαπηθείς ή μήπως θες να σε αφήσει να τον αγαπήσεις εσύ; Έτσι αγάπησα την αγάπη- όταν κατάλαβα πως δεν είναι δεδομένη και πως δεν είναι όλοι οι άνθρωποι διατεθειμένοι ούτε να τη δώσουν ούτε να τη δεχθούν. Το λίγο των «λίγων» με έσπρωξε σε αυτό το ασυμβίβαστο πολύ.

Διάβασα πολλά κακά βιβλία για να μάθω από καλή λογοτεχνία και άκουσα κακή μουσική για να μάθω τι κάνει τα αυτιά μου να χαίρονται στ’ αλήθεια. Έκανα αποτυχημένες σχέσεις για… Όχι, εντάξει, δεν με έκαναν να μάθω ακόμα πώς να κάνω μια σχέση να πετύχει αλλά με έκαναν να μάθω καλύτερα τον εαυτό μου. Τις ευγνωμονώ τις αποτυχημένες σχέσεις μου γιατί με έκαναν αυτό που είμαι σήμερα.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχεις κάνει λάθη. Πήρες λάθος αποφάσεις, αγάπησες ακατάλληλους ανθρώπους, εμπιστεύτηκες λάθος ανθρώπους, έσπασες τα μούτρα σου. Και έχεις δυο επιλογές: να έχεις κακές αναμνήσεις που θα σε τραβάνε πίσω ή να μάθεις κάτι σωστό από το κάθε λάθος. Δε γνωρίζω για την εγκυρότητα της ατάκας- καραμέλας «Κάθε εμπόδιο για καλό» και αν είχα την εξουσία, θα την ποινικοποιούσα ως φράση χωρίς δεύτερη σκέψη. Γνωρίζω, όμως, με βεβαιότητα πως αν πάρεις το χρόνο που χρειάζεσαι και δεις τα πράγματα από μια απόσταση και χωρίς φόβο (αλλά με πάθος! Πάντα με πάθος!), θα δεις πως από τα λάθη σου θα μάθεις και όχι από τα σωστά σου.

Σίγουρα δεν χρειάζεται να χάσεις κάτι για να το εκτιμήσεις. Πρέπει, όμως, να έχεις χάσει κάτι στο παρελθόν για να εκτιμήσεις αυτό που έχεις τώρα. Και, αν δε σπάσεις, πώς θα μάθεις από τι είσαι φτιαγμένος;

Εξάλλου, τα λάθη μας είμαστε και όχι τα σωστά μας. Τίποτα γκουρμέ δεν θα σε κάνει να εκτιμήσεις το φαγητό. Μόνο το κακό φαγητό θα σε κάνει να εκτιμήσεις το καλό φαγητό. Την ευγνωμοσύνη θα τη διδαχθείς από τους αγνώμονες και τη δικαιοσύνη από όσους σε αδικούν. Τον επαγγελματισμό από όσους σου φέρθηκαν αντιεπαγγελματικά και το πολύ θα στο μάθουν οι «λίγοι».

Μια ελπίδα που δεν έμελλε να βγει αληθινή

«Συλλογισμένο σε βλέπω, Θαλή», είπε ο Μέλισσος σπάζοντας τη σιωπή. «Και σαν στενοχωρημένο. Σε απασχολεί κάτι; Συμβαίνει κάτι;»

«Δεν έμαθες, λοιπόν, Μέλισσε, πως ο βασιλιάς του έθνους των Περσών, ο Κύρος, ετοιμάζεται να επιτεθεί εναντίον του Κροίσου;»

«Όμως, Θαλή, ο Κροίσος είναι των Λυδών ο βασιλιάς και οι Λυδοί είναι εχθροί μας. Εμείς οι Μιλήσιοι είμαστε υποχρεωμένοι να του πληρώνουμε βαρύ φόρο κάθε χρόνο κι εκείνος όλο και θησαυρίζει, τόσο που λένε ότι πιο πλούσιο άνθρωπο απ’ αυτόν δεν μπορεί κανείς να συναντήσει πουθενά».

«Αλλά υπάρχει, Μέλισσε, και ένας πλούτος πιο ανεκτίμητος απ’ όλους, κι αυτόν τον έχουμε εδώ, στη Μίλητο. Τουλάχιστον ακόμη…»

«Για ποιο πράγμα μιλάς, Θαλή;»

«Μα για ποιο άλλο, Μέλισσε; Για την ελευθερία μας. Ο Κροίσος το είχε από την αρχή ξεκαθαρίσει, ότι, αν του δίνουμε κάθε χρόνο τους φόρους που μας ζητά, κι ας είναι βαριά η φορολογία του, δε θα θελήσει να μας υποτάξει και να μας στερήσει το μεγαλύτερο αγαθό, που είναι η ελευθερία. Αλλά ο Πέρσης δυνάστης είναι δεσποτικός. Δεν αφήνει ελευθερία ούτε στους δικούς του υπηκόους. Κι αν οι Πέρσες νικήσουν τους Λυδούς, τότε πια κι εμείς θα έχουμε να κάνουμε με τους Πέρσες… Εδώ και αρκετό καιρό προειδοποιώ τους συμπολίτες μας να είναι προετοιμασμένοι για μια επίθεση των Περσών. Ξέρω όμως, Μέλισσε, πως μόνοι μας, αν δε μας βοηθήσουν από την Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα, δύσκολα θα τα βάλουμε με τους Πέρσες. Αλλά, ακόμα και αν οι Αθηναίοι, που είναι αδέλφια μας, στείλουν βοήθεια, και πάλι θα είναι πολύ δύσκολο να νικήσουμε τον Κύρο…»

Ο Μέλισσος ένιωσε να τον διαπερνά ολόκληρο ένα ρίγος. Τόσο καιρό που ταξίδευε σε άγνωστες θάλασσες είχε αποκοπεί από τις εξελίξεις από τον τόπο του κι ούτε που του είχε περάσει από το νου ότι η Μίλητος διέτρεχε έναν τόσο μεγάλο κίνδυνο. Κι όμως, τώρα το ήξερε βαθιά μέσα του, πως ο Θαλής είχε δίκιο. Ποτέ δε μιλούσε άσκοπα ο Θαλής, χωρίς να κατέχει καλά αυτό που έλεγε.

«Κι έτσι, Μέλισσε», συνέχισε ο Θαλής, «όταν πριν από λίγο καιρό ο Κροίσος έστειλε εδώ ανθρώπους δικούς του, που μας υποσχέθηκαν πλούσια ανταμοιβή αν τους βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες, εγώ απέτρεψα τους συμπολίτες μας από το να δεχτούν μια τέτοια συμφωνία. Είτε τους βοηθήσουμε είτε όχι, οι Λυδοί θα ηττηθούν σε αυτό τον πόλεμο. Εμείς πρέπει να κοιτάξουμε αν μπορούμε να σώσουμε τον τόπο μας, τη Μίλητο. Γι’ αυτό με βλέπεις έτσι, συλλογισμένο και στενοχωρημένο, όπως είπες…»

«Τα λόγια που μου είπες μόλις τώρα είναι ένα ακόμα δείγμα της σοφίας σου, Θαλή», αποκρίθηκε ο Μέλισσος. «Όσο για μένα, δεν ξέρω να πω τι θα γίνει με τους Πέρσες. Ας ελπίσουμε μονάχα για το καλύτερο…»

Μια ελπίδα που δεν έμελλε να βγει αληθινή.
Αυτό για το οποίο ανησυχούσε ο Θαλής, δηλαδή μια επίθεση των Περσών εναντίον των Ιώνων, δε θα αργούσε πολύ ακόμα. Αλλά τον πόλεμο που ερχόταν και που θα είχε ως συνέπεια την καταστροφή της πατρίδας του, της Μιλήτου, ο Θαλής δεν μπορούσε να τον εμποδίσει.

Ο πιο σοφός απ’όλους

Όχι φίλε, δεν είσαι ειλικρινής, αγενής είσαι

Εκτιμώ την ειλικρίνεια πραγματικά. Είναι όντως ο θεμέλιος λίθος της ηθικής.

Όσοι με γνωρίζουν καλά, ξέρουν πόσο απεχθάνομαι το ψέμα και πόσο κακός είμαι σ' αυτό. Θέλω στη ζωή μου ανθρώπους που αγαπούν την αλήθεια, προσπαθώ να μάθω στα παιδιά μου να αγαπούν την αλήθεια και να μη φοβούνται να την πουν.

Θεωρώ ότι οι ειλικρινείς άνθρωποι έχουν αξιοπιστία, ακεραιότητα, ευθύτητα.

Υπάρχει όμως και κάποιο όριο στο πόσο ειλικρινά μπορείς να μιλήσεις σε κάποιον άνθρωπο. Υπάρχει όριο στο δικαίωμά σου να είσαι ειλικρινής.

Δεν είναι ειλικρίνεια, για παράδειγμα, να λες αφιλτράριστα τη γνώμη σου σε κάποιον για την εμφάνισή του.

Δεν είναι ειλικρίνεια να κρίνεις τις επιλογές ζωής κάποιου χωρίς καν να έχεις ερωτηθεί και που στην ουσία δεν σε αφορούν κιόλας.

Δεν είναι ειλικρίνεια να κατακρίνεις συμπεριφορές και ενέργειες άλλων και να εκφέρεις την άποψή σου χωρίς οι ίδιοι να στη ζητήσουν, διότι απλά δεν τους ενδιαφέρει.

Δεν είναι ειλικρίνεια η παρόρμησή σου να συμπεριφερθείς αναλόγως της κακής σου διάθεσης σε όποιον έχει την ατυχία να βρεθεί στο δρόμο σου τη συγκεκριμένη μέρα.

Η ειλικρίνεια φίλε μου είναι ιερή, είναι από τις σπουδαιότερες αρετές που έχει ο άνθρωπος. Χρειάζεται κότσια για να μιλάς ειλικρινά και να είσαι απόλυτα αληθινός με τους άλλους. Χρειάζεται κότσια για να παραδέχεσαι τα λάθη σου, να αναγνωρίζεις που έφταιξες και να ζητάς συγνώμη. Χρειάζεται επίσης τεράστιο θάρρος για να υποστηρίζεις τις επιλογές σου και τις απόψεις σου. Χρειάζεται θάρρος για να λες στους ανθρώπους σου την πραγματική αλήθεια, ακόμα κι όταν αυτή δεν είναι αρεστή. Έχει όμως κάποιο νόημα, έναν σκοπό. Να τον βοηθήσει να απαλλαγεί από κάτι που του κάνει κακό και τον φθείρει ή να τον ωθήσει να εξελιχθεί σε καλύτερο άνθρωπο.

Η ειλικρίνεια που αποσκοπεί σε απλές προσβολές και το μοναδικό πράγμα που επιτυγχάνει είναι να πληγώνει συναισθήματα και να καταρρακώνει εγωισμούς και αυτοπεποιθήσεις, δεν θα έπρεπε να ονομάζεται ειλικρίνεια, αλλά αγένεια.

Κι εσύ φίλε που κρύβεις τις προσβλητικές συμπεριφορές σου με τη μάσκα της ειλικρίνειας, δεν είσαι ειλικρινής, είσαι απλά και ξεκάθαρα αγενής. Ο λόγος που δεν έχεις πολλούς φίλους, δεν είναι επειδή αυτοί δεν αντέχουν την ειλικρίνειά σου. Η αγένειά σου είναι αυτή που δεν αντέχεται και η διάθεσή σου να προσβάλλεις τους πάντες με την πρόφαση ότι είσαι αληθινός.

Το μεγαλύτερο ελάττωμά σου δεν είναι η ειλικρίνεια, όπως συνηθίζεις να λες γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την αλήθεια. Η αγένειά σου σε κάνει αντιπαθητικό και ίσως είναι η ώρα να αντιμετωπίσεις κι εσύ την αλήθεια κατάματα.

Ίσως και να αναθεωρήσεις;

Ζόμπι: Η Αληθινή ιστορία των “Απέθαντων”

Μέσα από τις ταινίες που καταπιάστηκαν με το ζήτημα, όπως τα“World War Z”, “Shaun of the Dead” ως το Περίφημο “The Walking Dead”, τα Ζόμπι – τα πτώματα που επανήλθαν στη ζωή με μία ασταμάτητη πείνα για ανθρώπινη σάρκα – έχουν εισαχθεί στην Λαική κουλτούρα όπως ποτέ άλλοτε..

Και αν όλοι γνωρίζουμε τα Ζόμπι των ταινιών και της Φανταστικής Λογοτεχνίας, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν την πραγματική ιστορία τους και τα γεγονότα που αφορούν τα Ζόμπι. Για αρκετούς ανθρώπους τα Ζόμπι είναι άκρως αληθινά, και λαμβάνονται υπ’όψιν πολύ σοβαρά. Η πίστη στην Μαγεία που είναι διάχυτη στην Αιτή και ευρύτερα την Καραιβική μέσα από την μορφή του Βουντού και της Σαντερία εδραιώνουν τον φόβο των ανθρώπων της περιοχής για τα Ζόμπι.

Η Αληθινή ιστορία των Ζόμπι
Σύμφωνα με το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης, η λέξη Ζόμπι εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1810 όταν ο Ιστορικός Robert Southey την ανέφερε στο βιβλίο του “History of Brazil”. Όμως αυτό το πλάσμα δεν ήταν το γνωστό σε όλους μας ανθρωποφάγο τέρας που αναγεννήθηκε από τον τάφο, αλλά μία Δυτικο-Αφρικανική Θεότητα. Η Λέξη αργότερα υπέδειξε την ζωτική ανθρώπινη ενέργεια που άφηνε το σώμα του ανθρώπου, και τελικά μετατράπηκε στο πλάσμα που διαθέτει ανθρώπινη μορφή αλλά όχι χαρακτήρα,συνειδητότητα, εξυπνάδα και ψυχή.

Ο Μύθος των Ζόμπι είναι πολύ παλιός και ριζωμένος στην ανθρώπινη ιστορία, περισσότερο ακόμη από την είσοδό του στην Pop Κουλτούρα της Αμερικής. Πρωτοεμφανίστηκε στην Αιτή τον 17ο και 180 αιώνα, όταν η χώρα ήταν γνωστή ως Άγιος Δομίνικος και βρισκόταν υπό την Κατοχή των γάλλων, που εισέβαλλαν στην Αφρική και σκλάβωσαν τον πληθυσμό έτσι ώστε να εργαστεί στις φυτείες. Η Σκλαβιά των Γάλλων ήταν τόσο ακραία, που οι μισοί σκλάβοι που είχαν εισαχθεί από την Αφρική πέθαιναν από την δουλειά μέσα σε μερικά μόλις χρόνια, κάτι που οδήγησε στην ολοένα και μεγαλύτερη υποδούλωση του πληθυσμού. Στα εκατοντάδες χρόνια που πέρασαν από τότε ο Μύθος των Ζόμπι πέρασε από το αρχέτυπο του Δούλου ενός αφέντη, στον Δούλο της ίδιας της σάρκας του.

Τα αυθεντικά Ζόμπι είναι σκλάβοι της ίδιας της σάρκας τους. Το αρχέτυπο όπως εμφανίστηκε στην Αιτή και αντικατόπτριζε την απανθρωπότητα που υπήρξε εκεί από το 1625 ως το 1800, ήταν η προβολή της Μιζέριας και της Εξαθλίωσης των Αφρικανών Σκλάβων. Εκείνοι πίστευαν πως ο θάνατος θα τους απελευθέρωνε και θα τους μετέφερε πίσω στην Γουινέα, ή ευρύτερα την Αφρική, και άρα εναπόθεταν τις ελπίδες τους σε μία μετά θάνατον Ζωή στην οποία θα μπορούσαν επιτέλους να είναι ελεύθεροι. Αν και η αυτοκτονία ήταν συνηθισμένη πρακτική των Αφρικανών Σκλαβων, εκείνοι που αφαιρούσαν την ίδια τους τη ζωή δεν θα μπορούσαν ποτέ να επιστρέψουν στην Πατρίδα τους. Αντίθετα θα ήταν καταδικασμένοι να εργάζονται ασταμάτητα στις φυτείες ως την αιωνιότητα, σαν Απέθαντοι σκλάβοι που απαρνήθηκαν το σώμα τους και εν τέλει σκλαβώθηκαν μέσα του και μετατράπηκαν σε άψυχα Ζόμπι.

Μετά την Αιτινή Επανάσταση του 1804 και το τέλος της Γαλλικής Αποικιοκρατίας, τα Ζόμπι ενσωματώθηκαν στην Λαογραφία της Αιτής. Ο Μύθος εξελίχθηκε σχετικά και εισχώρησε στην Λατρεία του Βουντού, με τους Αιτινούς να θεωρούν πως τα Ζόμπι ήταν πρώματα που ξαναζωντάνευαν από Σαμάνους και Ιερείς Βουντού. Οι Μάγοι που ήταν γνωστοί ως «Bokor” χρησιμοποιούσαν τους Απέθαντους σκλάβους τους ως «εργαλεία» για να πραγματοποιούν τις ειδεχθείς πράξεις τους. Έτσι μεταλάχθηκε το Προ-Αποικιακό αρχέτυπο των Ζόμπι που ήταν το έμβλημα ενός Έθνους που ταλαιπωρήθηκε από την Υποδούλωση.

Τα Ζόμπι της λατρείας του Βουντού ήταν μία ταραχώδης αναπαραγωγή που προήλθε από τα άγχη της Σκλαβιάς που αναμίχθηκαν με τις απόκρυφες πεποιθήσεις των Μάγων Βουντού και της Νεκρομαντείας. Μέσα από αυτή την μορφή – Των Βουντού Bokor και της Μαύρης Μαγείας- ο Αιτινός μύθος πέρασε στον Αμερικάνικο πολιτισμό και μετατράπηκε στο αρχέτυπο του δυτικού Ζόμπι.

Τα Ζόμπι και οι Κοινωνικές ασθένειες του Δυτικού Κόσμου
Για μία σύντομη περίοδο το αρχέτυπο των ζωντανών νεκρών μέσα από την χρήση των ταινιών «δοκίμαζε» τις Κοινωνικές Ασθένειες της Αμερικής, αφού ανάλογα την χρονική περόδο αντιπροσώπευαν τον Καπιταλισμό, τον Πόλεμο του Βιετνάμ, τον φόβο για τον Πυρηνικό πόλεμο.. Στις ημέρες μας σχεδόν σε κάθε περίπτωση, τα Ζόμπι αντιπροσωπεύουν το τέλος του κόσμου μέσα από μία «Αποκάλυψη των Ζόμπι», μία παγκόσμια Πανδημία που θα μετατρέψει σχεδόν το σύνολο του ανθρώπινου πολιτισμού σε τέρατα έτοιμα να κατασπαράξουν την σάρκα του ίδιου τους του είδους. Όμως η Μεταφορά πέρασε στον υπέρτατο φόβο της αφάνισης του ανθρώπινου είδους. Πάντα τα Ζόμπι εμπεριείχαν τον συμβολισμό μέσα τους. Τον αέναο φόβο και την απειλή της αιχμαλώτισης, του φόνου, της έλλειψης της Ψυχής και της Νόησης. Για τους Σκλάβους της Αιτής η ανακάλυψη του Ζόμπι ήταν η απόδειξη πως η κακοποίηση που υπέμεναν ήταν κατά κάποιο τρόπο ισχυρότερη από την ίδια τη ζωή – αφού είχαν φανταστεί ένα σενάριο στο οποίο θα παρέμεναν σκλάβοι, ακόμα και μετά θάνατον.

Αντίθετα η Αμερικάνικη κουλτούρα χρησιμοποίησε το Ζόμπι ως μία μορφή «φυγής» και όχι ως όχημα για την εξερεύνηση κυρίως των φόβων του παρελθόντος ή του παρόντος, αφού αναπαράγουν τις Μετα-Αποκαλυπτικές φαντασιώσεις μας. Ως άνθρωποι αναπολούμε ένα νέο κόσμο και άρα ένα νέο εαυτό μέσα από αυτή την διαδικασία, και ορισμένες φορές θεωρούμε πως μία τέτοια ευκαιρία θα ήταν ιδανική για την αναγέννηση. Έτσι η Αποκάλυψη των Ζόμπι δεν είναι το όχημα για τον φόβο, αλλά για την φαντασίωση της φυγής σε ένα κόσμο πιο δραματικό, με πολύ λιγότερους ανθρώπους, με την ευκαιρία όμως της εδραίωσης ενός νέου κόσμου, και ενός νέου (καλύτερου ή χειροτερου) εαυτού.

Εδώ αναγνωρίζεται η αντίθεση μεταξύ του Αιτινού απέθαντου πλάσματος – του Αρχέτυπου από το οποίο προήλθε ο μύθος – και το Αμερικανικό. Το Τέρας που κάποτε αντιπροσώπευε τους τρόμους της πραγματικής ζωής και της αλλοίωσης της ανθρώπινης Φύσης τώρα χρησιμοποιείται για να εξιλεώσει ανθρώπινες συνειδήσεις που ξέμειναν από αποφάσεις. Έτσι κατανοούμε πως υπάρχουν περισσότερα από απλά ένα μύθο στο φαινόμενο των Ζόμπι. Αναδύθηκε μέσα από μία ΚοινωνικοΠολιτισμική πεποίθηση και πίστη στην Μαγεία. Έτσι αν και τα Ζόμπι παραμένουν ένας μύθος στην πραγματική ζωή, αποκαλύπτουν πολλά περισσότερα για την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία, τους ανθρώπινους φόβους και την ελπίδα της εξιλέωσης μέσα από την ολοκληρωτική καταστροφή. Του σώματος, της Νοημοσύνης και της Ψυχής, αλλά και ολόκληρου του κόσμου όπως τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα…