Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΞΕΝΟΦΩΝ - Συμπόσιον 9, 2-7

Μεταξύ μίμου και παντομίμας

Το Συμπόσιον του Ξενοφώντα ανήκει, όπως και το αντίστοιχο έργο του Πλάτωνα, στη συμποσιακή γραμματεία. Το συμπόσιο που περιγράφεται υποτίθεται ότι έλαβε χώρα στο σπίτι του πλούσιου Καλλία το 422 π.Χ.. Αφορμή στάθηκε η νίκη στο παγκράτιο του νεαρού του φίλου Αυτόλυκου. Έπειτα από συζητήσεις για ποικίλα θέματα, ακολουθεί στο τέλος ένας διάλογος για τον πνευματικό και σαρκικό έρωτα, στον οποίο ο Σωκράτης συμμετέχει με έναν ἐρωτικὸν λόγον. Το έργο τελειώνει με μια παράσταση μίμου: ένα νεαρό αγόρι και ένα κορίτσι, επαγγελματίες του είδους, που έχουν μαθητεύσει κοντά σ᾽ έναν Συρακούσιο δάσκαλο, αναπαριστούν με μιμικές κινήσεις, χορό και διάλογο, που συνοδεύονται από μουσική, τον έρωτα του Διονύσου και της Αριάδνης, που αποτελεί συμβολική εικόνα της συζυγικής ευτυχίας.

Συμπόσιον 9, 2-7

[9.2] ἐκ δὲ τούτου πρῶτον μὲν θρόνος τις ἔνδον κατετέθη, ἔπειτα δὲ ὁ Συρακόσιος εἰσελθὼν εἶπεν· Ὦ ἄνδρες, Ἀριάδνη εἴσεισιν εἰς τὸν ἑαυτῆς τε καὶ Διονύσου θάλαμον· μετὰ δὲ τοῦθ᾽ ἥξει Διόνυσος ὑποπεπωκὼς παρὰ θεοῖς καὶ εἴσεισι πρὸς αὐτήν, ἔπειτα παιξοῦνται πρὸς ἀλλήλους. [9.3] ἐκ τούτου πρῶτον μὲν ἡ Ἀριάδνη ὡς νύμφη κεκοσμημένη παρῆλθε καὶ ἐκαθέζετο ἐπὶ τοῦ θρόνου. οὔπω δὲ φαινομένου τοῦ Διονύσου ηὐλεῖτο ὁ βακχεῖος ῥυθμός. ἔνθα δὴ ἠγάσθησαν τὸν ὀρχηστοδιδάσκαλον. εὐθὺς μὲν γὰρ ἡ Ἀριάδνη ἀκούσασα τοιοῦτόν τι ἐποίησεν ὡς πᾶς ἂν ἔγνω ὅτι ἀσμένη ἤκουσε· καὶ ὑπήντησε μὲν οὒ οὐδὲ ἀνέστη, δήλη δ᾽ ἦν μόλις ἠρεμοῦσα. [9.4] ἐπεί γε μὴν κατεῖδεν αὐτὴν ὁ Διόνυσος, ἐπιχορεύσας ὥσπερ ἂν εἴ τις φιλικώτατα ἐκαθέζετο ἐπὶ τῶν γονάτων, καὶ περιλαβὼν ἐφίλησεν αὐτήν. ἡ δ᾽ αἰδουμένῃ μὲν ἐῴκει, ὅμως δὲ φιλικῶς ἀντιπεριελάμβανεν. οἱ δὲ συμπόται ὁρῶντες ἅμα μὲν ἐκρότουν, ἅμα δὲ ἐβόων αὖθις. [9.5] ὡς δὲ ὁ Διόνυσος ἀνιστάμενος συνανέστησε μεθ᾽ ἑαυτοῦ τὴν Ἀριάδνην, ἐκ τούτου δὴ φιλούντων τε καὶ ἀσπαζομένων ἀλλήλους σχήματα παρῆν θεάσασθαι. οἱ δ᾽ ὁρῶντες ὄντως καλὸν μὲν τὸν Διόνυσον, ὡραίαν δὲ τὴν Ἀριάδνην, οὐ σκώπτοντας δὲ ἀλλ᾽ ἀληθινῶς τοῖς στόμασι φιλοῦντας, πάντες ἀνεπτερωμένοι ἐθεῶντο. [9.6] καὶ γὰρ ἤκουον τοῦ Διονύσου μὲν ἐπερωτῶντος αὐτὴν εἰ φιλεῖ αὐτόν, τῆς δὲ οὕτως ἐπομνυούσης ‹ὥστε› μὴ μόνον τὸν Διόνυσον ἀλλὰ καὶ τοὺς παρόντας ἅπαντας συνομόσαι ἂν ἦ μὴν τὸν παῖδα καὶ τὴν παῖδα ὑπ᾽ ἀλλήλων φιλεῖσθαι. ἐῴκεσαν γὰρ οὐ δεδιδαγμένοις τὰ σχήματα ἀλλ᾽ ἐφειμένοις πράττειν ἃ πάλαι ἐπεθύμουν. [9.7] τέλος δὲ οἱ συμπόται ἰδόντες περιβεβληκότας τε ἀλλήλους καὶ ὡς εἰς εὐνὴν ἀπιόντας, οἱ μὲν ἄγαμοι γαμεῖν ἐπώμνυσαν, οἱ δὲ γεγαμηκότες ἀναβάντες ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀπήλαυνον πρὸς τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας, ὅπως τούτων τύχοιεν. Σωκράτης δὲ καὶ τῶν ἄλλων οἱ ὑπομείναντες πρὸς Λύκωνα καὶ τὸν υἱὸν σὺν Καλλίᾳ περιπατήσοντες ἀπῆλθον. αὕτη τοῦ τότε συμποσίου κατάλυσις ἐγένετο.

***
[9,2] Ακολούθως πρώτα τοποθετήθηκε μέσα στην αίθουσα ένας θρόνος· έπειτα εισήλθε ο Συρακόσιος και είπε: «Άνδρες, η Αριάδνη θα εισέλθει στην κρεβατοκάμαρα τη δική της και του Διονύσου και εν συνεχεία θα εισέλθει ο Διόνυσος, κάπως μεθυσμένος από τους θεούς, και θα την πλησιάσει και κατόπιν θα παιγνιδίσουν μαζί.»
[3] Ακολούθως πρώτα εμφανίσθηκε και προχώρησε η Αριάδνη, στολισμένη ως νύμφη, και εκάθισε επάνω στο θρόνο. Ενώ δε ακόμη δεν φαινόταν ο Διόνυσος, ο αυλητής άρχισε να παίζει τον βακχικό ρυθμό. Τότε πράγματι εθαύμασαν την τέχνη του χοροδιδασκάλου. Διότι αμέσως η Αριάδνη, μόλις άκουσε τη μουσική και το τραγούδι, έδειξε με τη στάση της, ώστε όλοι να καταλάβουν ότι με ευχαρίστηση το άκουε και δεν έσπευσε βέβαια να προϋπαντήσει τον Διόνυσο ούτε σηκώθηκε από το θρόνο της, ήταν όμως φανερό πως μόλις συγκρατούσε τον εαυτό της. [4] Ο δε Διόνυσος μόλις την είδε, αφού εχόρευσε, όπως οιοσδήποτε άνθρωπος, φιλικότατα εκάθισε επάνω στα γόνατά της, την αγκάλιασε και τη φίλησε. Εκείνη έδειχνε ντροπαλή, εν τούτοις με αγάπη ανταπέδιδε τις περιπτύξεις. Και όσοι μετείχαν του συμποσίου, βλέποντας αυτά, χειροκροτούσαν και συγχρόνως φώναζαν «πάλι!» [5] Και όταν ο Διόνυσος σηκώθηκε και σήκωσε μαζί του την Αριάδνη, τότε πλέον μπορούσε κανείς να ιδεί το θέαμα να φιλεί και να αγκαλιάζει ο ένας τον άλλον. Εκείνοι δε που έβλεπαν τον Διόνυσο, που ήταν πράγματι ωραίος, και την Αριάδνη στο άνθος της νεότητάς της, όχι να αστειεύονται αλλ᾽ αληθινά να φιλιούνται με τα στόματά τους, όλοι εφαίνονταν να διατελούν σε διέγερση. [6] Διότι άκουαν τον Διόνυσο να την ερωτά, αν τον αγαπά, κι εκείνη να ορκίζεται με τέτοιον τρόπο, ώστε όχι μόνον ο Διόνυσος, αλλά και όλοι οι παρόντες θα ορκίζονταν μαζί του ότι πράγματι τον νέον και τη νέα, που παρίσταναν την Αριάδνη και το Διόνυσο, τους ένωνε αμοιβαία αγάπη. Διότι δεν έμοιαζαν με ανθρώπους που είχαν διδαχθεί τις μιμικές κινήσεις, αλλά με ανθρώπους που ποθούσαν να κάνουν ό,τι προ πολλού επιθυμούσαν. [7] Τέλος οι συμπότες, όταν τους είδαν να είναι αγκαλιασμένοι και να μοιάζουν σαν να πηγαίνουν να κοιμηθούν, οι μεν άγαμοι ορκίσθηκαν ότι θα νυμφευθούν, οι δε έγγαμοι ανέβηκαν στ᾽ άλογά τους και έτρεχαν προς τις γυναίκες τους, για να τις απολαύσουν.
Ο Σωκράτης μόνο και όσοι παρέμειναν ήρεμοι έφυγαν με τον Καλλία, για να συναντήσουν τον Λύκωνα¹ και τον γιο του και να περιπατήσουν.
Έτσι ετελείωσε τότε το συμπόσιο εκείνο.
---------------

¹ Ο Λύκων είναι ο πατέρας του Αυτόλυκου, γνωστός κυρίως ως κατήγορος του Σωκράτη.

Ποιος θεός είναι αυτός;

Ο ΘΕΟΣ ΕΧΕΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΓΙ'ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ;

Από την στιγμή που γεννιόμαστε και καταλαβαίνουμε την ζωή, κατανοούμε ότι έχουμε ανάγκες, επιθυμίες για να ολοκληρωθούμε ως αυτόνομο ον που είμαστε σε όλα, αλλά παρότι είμαστε νοητά όντα ο κάθε άνθρωπος από όλους εμάς, και έχουμε την νοητή ουσία για να επιφέρουμε την νόηση μόνοι μας στην ζωή μας με την ελεύθερη βούληση, εμείς μαθαίνουμε να μην σκεφτόμαστε μόνοι μας, αλλά να απαγορεύεται να σκεφτόμαστε, και να υπακούμε στον φόβο του δημιουργού θεού, που μας δημιουργεί τον φόβο για να μην δεχτούμε την οργή του, με τελικό σκοπό να δεχτούμε να γίνουμε δούλοι του ώστε να μας εξουσιάζει.

Επίσης μας μαθαίνουν ότι ο δημιουργός θεός δεν έχει ανάγκες, άρα κι εμείς για να γλυτώσουμε την οργή του πρέπει να σταματήσουμε να έχουμε ανάγκες, και να τον προσκυνούμε ολημερίς κι οληνυχτίς υπακούοντας τυφλά στους νόμους του, για να ζήσουμε ως αθάνατοι υπομένοντας την σκλαβιά του θεού για πάντα υπό τον φόβο να μας δολοφονήσει και να μας στείλει στον θάνατο μια για πάντα.

Πάμε καλά; ποιος τρελός θεός είναι αυτός; είμαστε σοβαροί;

Δεν γνωρίζουμε τον εαυτό μας

«Κανένας δεν είναι πιο ξένος προς τον εαυτό του από τον εαυτό του». Ένα απόσπασμα του μεγάλου φιλοσόφου για την αυτογνωσία.

ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ, ΕΜΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΗ αγνοούμε τον εαυτό μας: κι αυτό έχει τον λόγο του. Ποτέ δεν αναζητήσαμε τον εαυτό μας -πώς θα μπορούσε να συμβεί να τον βρούμε μια μέρα;

 

ΔΙΚΑΙΑ ΕΙΠΩΘΗΚΕ: «Εκεί που είναι ο θησαυρός σας, εκεί είναι και η καρδιά σας» -ο δικός μας θησαυρός είναι εκεί όπου βρίσκονται οι κυψέλες της γνώσης μας. Πάντα προς αυτές πηγαίνουμε, σαν να 'μασταν από γεννησιμιού μας φτερωτά έντομα και συλλέκτες του μελιού της γνώσης, νοιαζόμαστε, με όλη τη δύναμη της καρδιάς μας, μόνο για ένα πράγμα -«να φέρουμε κάτι στο σπίτι».

 

ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΩΡΑ ΣΤΗ ΖΩΗ, στα λεγόμενα «βιώματα» -ποιος από μας έχει αρκετή σοβαρότητα και γι' αυτό; Ή αρκετό χρόνο; Φοβάμαι πως για τέτοιες υποθέσεις δεν ενδιαφερόμασταν ποτέ: δεν έχουμε την καρδιά μας εκεί -ούτε καν τα αφτιά μας! Μοιάζουμε μάλλον με έναν θεϊκά αφηρημένο και βυθισμένο στον εαυτό του Άνθρωπο, που η καμπάνα του μεσημεριού χτύπησε με όλη της τη δύναμη τους δώδεκά της χτύπους του μεσημεριού, κι εκείνος με μιας αναπηδά και αναρωτιέται: «Τι ώρα χτύπησε;».

 

ΕΤΣΙ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΤΡΙΒΟΥΜΕ ΚΑΜΙΑ ΦΟΡΑ Τ’ ΑΦΤΙΑ ΜΑΣ εκ των υστέρων και ρωτάμε, εντελώς σαστισμένοι, εντελώς μπερδεμένοι, «τι ήταν στ' αλήθεια αυτό που μόλις βιώσαμε;». Ακόμη περισσότερο, «ποιοι είμαστε τελικά;» Τότε μετράμε εκ των υστέρων, όπως είπαμε, όλους τους δονούμενους ακόμη χτύπους της καμπάνας του βιώματός μας, της ζωής μας, του Είναι μας -αχ! και κάνουμε λάθος στο μέτρημα...

 

ΜΕΝΟΥΜΕ ΚΑΤ' ΑΝΑΓΚΗΝ ΞΕΝΟΙ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ, δεν τον καταλαβαίνουμε, συγχέουμε τον εαυτό μας με άλλους· για μας ισχύει ο νόμος στους αιώνες των αιώνων: «Κανένας δεν είναι πιο ξένος προς τον εαυτό του από τον εαυτό του», όσον αφορά στον εαυτό μας, δεν είμαστε από εκείνους που «αναζητούν τη γνώση».

 

Φ. Νίτσε, Η Γενεαλογία της Ηθικής

Ναρκισσισμός: Είναι αυτό που νομίζουμε;

“Ακόμα ετοιμάζεσαι; Άντε, θα αργήσουμε!” είπε και ψιθύρισε…”Να μην ήσουν τόσο νάρκισσος και τι στον κόσμο!”

 Πόση αγανάκτηση κρύβει αυτή η πρόταση, αλλά πόσο αληθεύει στην πραγματικότητα; Όλοι, έχουμε στο μυαλό μας μία εικόνα για το πώς πρέπει να είναι ένας νάρκισσος. Είναι η γυναίκα που χρειάζεται ατελείωτες ώρες να ετοιμαστεί, είναι πάντα περιποιημένη και ασχολείται με την εικόνα της ώρες! Ή είναι ο άντρας… Αυτός που περνάει αναρίθμητες ώρες από τη ζωή του στο γυμναστήριο και θέλει να έχει όλα τα βλέμματα στραμμένα επάνω του! Σωστά; Μάλλον, όχι! Μάλλον, αυτό είναι η δική μας θεώρηση για τους άλλους όταν ασυνείδητα συγκρινόμαστε μαζί τους και χάνουμε! Αλλά αν δεν είναι αυτό ο ναρκισσισμός, τότε τι είναι;

Για του λόγου το αληθές, όλοι ξεκινάμε τη ζωή μας, στην κούνια, ως ναρκισσιστές αφού είναι ένας από τους πρωτύτερους μηχανισμούς άμυνας. Όντας, απολύτως, εξαρτημένοι από τους άλλους για να επιβιώσουμε βλέπουμε τα δύο «παντοδύναμα» όντα τους σύμπαντος μας, τους γονείς μας, να μας παρέχουν τροφή, ασφάλεια και προστασία. Αλλά αν αυτά τα όντα “υπηρετούν” εμάς, τότε εμείς πρέπει να είμαστε το κέντρο αυτού του σύμπαντος! Οι πρώτοι έξι μήνες τις ζωής μας, λοιπόν, και τα επόμενα πέντε χρόνια που ακολουθούν είναι ο καιρός που χρειάζεται κάποιος για να καταφέρει να καταλάβει ότι η ιδέα που έχει για τον εαυτό του, τους άλλους και τα πράγματα είναι η ιδανική – και όχι η πραγματική – και να προχωρήσει στη ζωή του γνωρίζοντας τα όριά του. Πως αναπτύσσεται, όμως, ο άνθρωπος και πως γίνεται, αυτό, το πέρασμα στα χρόνια που ακολουθούν;

Περνώντας από στάδιο σε στάδιο, ο άνθρωπος δύναται να συναντήσει προκλήσεις ή εμπόδια. Μία πρόκληση, μπορεί να είναι η εμμονή των γονιών για αριστεία – αλλά για να ικανοποιηθούν οι ίδιοι μέσα από το παιδί – ή η ανικανότητα τους να αναγνωρίσουν τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού. Τότε, το παιδί παλινδρομεί στην πρώιμη ναρκισσιστική κατάσταση όπως όταν ήταν μωρό ώστε να αναβιώσει, αυτή, την παντοδυναμία που μπροστά της κάθε πρόβλημα φάνταζε ασήμαντο. Αποσύρεται, δηλαδή, αμυνόμενο σε έναν ιδεατό κόσμο και αποκόπτει από την οπτική του τον πραγματικό. Παράλληλα, επιδεικνύει ανώριμη συμπεριφορά αδιαφορώντας για τις ανάγκες των άλλων, θεωρεί τον εαυτό του παντογνώστη και αποζητά τον θαυμασμό όλων – ακόμα – και μέσα από αθέμιτους τρόπους. Ένα, πρώτο, παράδειγμα – εν μέρει – θα ήταν να σκεφτούμε αυτό που κάνουν, ενίοτε, οι κόρες στους πατέρες και τις μετέπειτα φιγούρες της ζωής τους όταν θέλουν να επιτύχουν κάτι. Το ζητούν με νάζι! Το νάζι είναι μία μίμηση, αυτής, της βρεφικής συμπεριφοράς που διαμέσου της, κάποτε, επιτύγχαναν τα πάντα.

Οι μηχανισμοί πίσω από τον ναρκισσισμό – και της παγίωσής του – είναι πολύ απλοί και ονομάζονται επανάληψη και ασυνέπεια. Εφόσον οι προκλήσεις ή τα εμπόδια επιμείνουν, γεννάται η αποθάρρυνση. Αποθάρρυνση, που ενισχύεται αν υπάρχει συναισθηματική απουσία από τους γονείς και καταλήγει στο να αποκτούμε ακραία, μόνο, άποψη για εμάς, τα πράγματα και τους γύρω μας. Φανταστείτε τα δύο μακρινότερα χρώματα μίας παλέτας. Το άσπρο και το μαύρο. Αυτά είναι τα μόνα που μπορεί να αντιληφθεί ένας ναρκισσιστής αγνοώντας όλες τις ενδιάμεσες αποχρώσεις. Για τον ναρκισσιστή, υπάρχει μόνο ο εκθειασμός ή η απαξίωση.

Πως μεταφράζεται, όμως, αυτό και πως εφαρμόζει σε μία πραγματική περίπτωση; Ένας ναρκισσιστής, δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι είναι δυνατό να υπάρχουν, θετικές και αρνητικές πτυχές στα πράγματα και στους άλλους και διατηρεί μία ολιστική γνώμη για εκείνα και τους ανθρώπους. Τα σχήματα, δηλαδή, που δημιουργεί είναι είτε μόνο καλά ή μόνο κακά και είναι αδύνατο να κουβαλούν ενδιάμεσα στοιχεία! Ένα παράδειγμα είναι το “όλοι οι συνάδελφοί μου είναι άχρηστοι!” ή “όποιος υποστηρίζει αυτή την πολιτική άποψη ή ομάδα είναι ανίδεος!”. Τα κακά στοιχεία αφορούν και προβάλλονται – πάντα – στους άλλους ενώ τα καλά αφορούν τον ίδιο καθώς θρέφουν την πομπώδη ιδέα που έχει για τον εαυτό του.

Προτού βιαστούμε, λοιπόν, να χαρακτηρίσουμε τους άλλους ως νάρκισσους ας θυμηθούμε ότι – πάνω απ’ όλα – είναι άτομα με πολύ εύθραυστη αίσθηση αυτοεκτίμησης. Οι επανειλημμένες προκλήσεις της παιδικής τους ηλικίας κατάφεραν να ξυπνήσουν έναν υπολανθάνοντα μηχανισμό άμυνας που “κοιμάται” μέσα σε όλους μας. Ποιος ξέρει… Ίσως ο ναρκισσισμός ναι είναι μία κραυγή προσοχής που ταξιδεύει πίσω στον χρόνο μέχρι να φτάσει στα αυτιά των γονιών που δεν κάλυψαν ποτέ τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού τους.

Το σύνδρομο του κατά φαντασίαν πολίτη

Όλοι ή έστω οι περισσότεροι έχει τύχει να εκνευριστούμε με τα παιδιά μας ή ακούγοντας διηγήσεις φίλων σχετικά με τα δικά τους, επειδή είπαν ψέματα ή απέφυγαν να αναλάβουν τις ευθύνες τους για κάποια υποχρέωση. Σίγουρα οι απαντήσεις που ακούσαμε ήταν δικαιολογίες του τύπου «και οι μεγάλοι λένε ψέματα» ή ακόμα «και ο φίλος μου δε διάβασε, αλλά δεν το κατάλαβε ο πατέρας του, μικρό το κακό.» Βλέπετε, δίνουν απαντήσεις ναι μεν γραφικές , αλλά πέρα για πέρα αντίγραφα των «μεγάλων».

Ξέρετε, από μικροί μαθαίνουμε με έναν περίεργο τρόπο πως το άλλοθι στις πράξεις μας είναι πάντα οι άλλοι. Κυρίως όμως για τις κακές ή για την απραξία μας. Μεγαλώνοντας και επιβιώνοντας, λοιπόν, στην κοινωνία μας βλέπουμε πως η νοοτροπία της απραξίας πέρασε στην καθημερινότητα και για κάποιους από εμάς έγινε και στοιχείο του χαρακτήρα.

Στην κοινωνία λοιπόν μάθαμε πώς τα πάντα λειτουργούν στο πλαίσιο θεσμών τους οποίους έχει ορίσει η ίδια. Φυσικά όρισε και τρόπους με τους οποίους οι πολίτες μπορούν να εκφέρουν άποψη και να βρίσκουν ψεγάδια στην πολιτική ή στην εκάστοτε λειτουργία. Αν το σκεφτούμε όμως επί της ουσίας τελικά αυτή είναι που συντηρεί την απραξία μας. Ειρωνία; Ε ναι, είναι.

Η πολιτική θεωρείται επιστήμη και δύσκολη, θα έλεγα, αφού έχει ως αντικείμενο την ευμάρεια μιας κοινωνίας. Μη ξεχνάμε όμως πως την πολιτική τη δημιουργεί ο άνθρωπος, ο κάθε πολίτης ξεχωριστά. Με αυτό τον τρόπο έχει ο ίδιος και την ανάλογη ευθύνη για όσα κρίνει. Όταν λοιπόν, ο ίδιος ζητάει υγιείς φορείς λειτουργίας και αξίες όπως ισότητα, σεβασμό, δικαιοσύνη και προστασία της αξιοπρέπειάς του οφείλει και ο ίδιος να τις φροντίζει και να τις τιμά.

Κατά πόσο πολίτες είμαστε όμως σήμερα; Θεωρούμαστε λειτουργικοί αρχικά κατά μόνας και στη συνέχεια ως σύνολο; Πολύ απλά...ενεργούμε;

Αν θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε παραδείγματα απάθειας θα δούμε μια κοινωνία να παραπαίει. Μαζί της φυσικά στο ανάλογο τέλμα βρίσκονται και οι άνθρωποί της. Πολιτική ενέργεια δεν είναι μόνο η ψήφος στις εκλογές, οι οποίες πλέον έγιναν από θεσμός ανέκδοτο, αλλά η καθημερινή βελτίωση.

Ένα τηλεφώνημα στους αρμόδιους για έναν άστεγο που κοιμάται στο παγκάκι της πλατείας στη γειτονιά, μπορεί να βοηθήσει. Μία ενημέρωση για σηματοδότη που δε λειτουργεί και μπορεί να προκαλέσει τροχαίο ατύχημα, μπορεί να βοηθήσει. Μία επιστολή στην όποια αρχή για μια στάση λεωφορείου, η οποία δεν έχει το απαραίτητο κιόσκι προστασίας από καιρικές συνθήκες για ανθρώπους που περίμενουν να πάνε στη δουλειά τους. Όλα αυτά είναι παραδείγματα πολιτικών πράξεων. Δείχνουν, όσο μικρό κι αν είναι το καθένα, ενέργεια.

Για να θεωρηθεί λοιπόν κάποιος πολίτης, να ασκεί εποικοδομητική κριτική κι εν τέλει να έχει δικαιώματα, αρχικά οφείλει να έχει και υποχρεώσεις. Να είναι ενεργός. Σκεφτείτε το και πρακτικά. Αν ο καθένας μπορέσει να ακολουθήσει τη λογική του συλλογικού συμφέροντος αφενός θα βελτιώσει την κοινωνία του, αφετέρου θα φροντίσει και την ποιότητα της δικής του ζωής.

Ας μη βρίσκουμε λοιπόν, ως άλλοθι το τι δεν κάνουν οι άλλοι και απλά να το ακολουθούμε, αφού μας έρχεται ευκολότερο. Ας φροντίσουμε οι ίδιοι να προβάλλουμε την αυθεντική έννοια του πολίτη, όπως ήταν κάποτε. Ενεργός και όχι πλασματικά φιλήσυχος που σηματοδοτεί τον άπραγο. Μην ξεγελιέστε, η ορθή οπτική των καταστάσεων και κατά συνέπεια της συμπεριφοράς του καθενός δεν είναι ουτοπία. Είναι επιλογή. Το ίδιο και η κακή ή καλή πολιτική.

Η Βίβλος των Ηδονών

Ο έρωτας αγνοεί την ανταλλακτική σχέση. Αρκείται στον εαυτό του.

Άν ο έρωτας είναι τυφλός, ο λόγος είναι ότι δεν βλέπει τίποτα με τα μάτια της εξουσίας. Μην ελπίζετε να κρίνει και να κυβερνήσει, γιατί αγνοεί την ανταλλακτική σχέση. Αρκείται στον εαυτό του. Όντας το κέρας της Αμάλθειας της σεξουαλικότητας, εκφράζει καλύτερα απ’ οτιδήποτε άλλο στον κόσμο του ευνουχισμού τη θέληση για ζωή και την υπέροχη αγριάδα της.

Αν πάντως, οι εραστές που χτες λατρευόταν, χωρίζουν ξαφνικά μέσα στο μίσος και στην περιφρόνηση, η αιτία δεν βρίσκεται σε κάποιον αναλλοίωτο νόμο της παρακμής, σε κάποια αδυσώπητη μοίρα της κούρασης. Προέρχεται από τη μέγγενη των ανταλλαγών, που μαραίνει τα πάθη, σβήνει τις φλόγες της καρδιάς, πνίγει τις παρορμήσεις.

Αντί να μείνουν άπληστοι για τα πάντα μέχρι την εσχατιά του κορεσμού, να που οι εραστές επικαλούνται το καθήκον, απαιτούν αποδείξεις, αναζητούν μια παραγωγικότητα της στοργής. Επιβάλλονται νόρμες συνοδευόμενες από την απαίτηση της αυστηρής τήρησής τους, δεν γίνεται πια ανεκτή η απερίσκεπτη λήθη, η αδεξιότητα, το ανάρμοστο, η φαντασιοκοπία, τα πάντα αποτελούν αφορμή επιπλήξεων και κυρώσεων. Επειδή τους λείπει η θέληση να δημιουργήσουν την αλλαγή όπου θα ξαναβρεθούν, δανείζονται τα δεκανίκια της κοινωνίας που τους ακρωτηριάζει από τη γενναιοδωρία τους.

Η ψυχρή λογική αποδιώχνει την τρέλα της αφθονίας και έρχεται να κάνει απολογισμό των πραγμάτων. Έφτασαν οι ύπουλοι καιροί του να ζητάς και να δίνεις λογαριασμό, των υποχρεώσεων που πληρώνουν εντόκως τα αναγνωριζόμενα δικαιώματα, των φιλιών έναντι φιλιών που προαναγγέλλουν το ”μία σου και μία μου” του απελπισμένου γοήτρου.

Με το να ιδιοποιούνται ο ένας τον άλλο, με το να μετράνε την αμοιβαία στοργή, ο καθένας καταλήγει να πειστεί ότι τα προτερήματα του αλλού ήταν προϊόν της φαντασίας, ότι η γενναιοδωρία δεν ανταμείβεται όπως πρέπει κι ότι η έλξη δεν ήταν καθόλου δικαιολογημένη.

Ο έρωτας διαμαρτύρεται ότι εκχωρήθηκε σε αφερέγγυο οφειλέτη, οι απογοητεύσεις συντάσσουν ένα πιστοποιητικό χρεωκοπίας, το πάθος καταλήγει στη μικροπρέπεια, η στοργή στο παζάρεμα, η φιλία στη συκοφάντηση…

Πως να ζήσουμε σ’ έναν κόσμο όπου τα πάντα πληρώνονται; Τις λίγες απολαύσεις που σας απέμειναν να προσφέρετε στους άλλους και στον εαυτό σας, έχετε βαλθεί να τις ανταλλάξετε, να τις λογαριάσετε, να τις ζυγίσετε, να ορίσετε ισοτιμίες.

Το να πίνουμε με ακόρεστη δίψα από το ποτήρι της ζωής είναι η καλύτερη εγγύηση ότι δεν θα στερέψει ποτέ. Αυτό το ξέρουν τα παιδιά, που παίρνουν τα πάντα για να τα προσφέρουν στην τύχη. Η αισθησιακή αφθονία ζωογονεί τις τοπιογραφίες τους πριν η οικονομική επιταγή αρχίσει την αντίστροφη μέτρηση του βιώματος. Πριν μάθουν την ανταποδοτικότητα, πριν μυηθούν στο να αξίζουν ένα δώρο, να απαιτούν τα οφειλόμενα, να ανταμείβουν για ένα κέρδος, να τιμωρούν για μια υποτίμηση, να ευχαριστούν εκείνους που τους αφαιρούν ένα προς ένα τα θέλγητρα μιας ύπαρξης δίχως αντάλλαγμα.

Το ίδιο ισχύει και για τους παθιασμένους, αυτά τα παιδιά που ξανα-ανακαλύφθηκαν μέσα στον εαυτό τους. Οι εραστές δίνουν τα πάντα και παίρνουν τα πάντα ανεπιφύλακτα. Σαν να συναγωνίζονται ποιος θα προσφέρει τα περισσότερα, δίχως να ζητά τίποτα σε ανταπόδοση. Κι αυτό δεν παύει να δίνει περισσότερη δύναμη στον έρωτα, που αντλεί νέες απολαύσεις ακόμα κι από τις ατονίες του και τις εξαντλήσεις του.

Αν η συγκυρία των συναντήσεων μου προσφέρει τον έρωτά σου και σου προσφέρει τον δικό μου, μην υποβιβάζεις την αρμονία των επιθυμιών μας σε ανταλλαγή… [Πρέπει να ζητώ ανταπόδοση] για να αγαπήσω; Τόσο λίγο αγαπώ τον εαυτό μου; Όποιος δεν είναι γεμάτος από τις δικές του επιθυμίες δεν μπορεί να δώσει τίποτα. Όποιος βαδίζει στον δρόμο του δούναι και λαβείν, προχωρά σιγά σιγά προς την ανία, την κούραση και τον θάνατο…

Όποιος ξέρει να αφουγκράζεται προσεκτικά την απόλαυση, αγνοεί πατρίδες και σύνορα, αφέντες και δούλους, κέρδος και ζημία. Η σεξουαλική πληθώρα είναι αυτάρκης, έχει στον χώρο της και στον χρόνο της αρκετή τόλμη για να συντρίψει ό,τι την εμποδίζει».

Ραούλ Βανεγκέμ*

*Η βίβλος των Ηδονών, Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπινου όντος, Η επανάσταση της καθημερινής ζωής. Ο Βανεγκέμ στα έργα του απορρίπτει την ηθική της εργασίας και ασκεί έντονη κριτική στον καπιταλισμό και τον σύγχρονο κόσμο, θεωρώντας ότι οι αυταπάτες εμποδίζουν τη δημιουργία και καλεί σε μια αλλαγή προοπτικής. Ο Βανεγκέμ συνεχίζει να γράφει βιβλία, προωθώντας την ιδέα μιας ελεύθερης και αυτοδιαχειριζόμενης κοινωνίας.

Κάποιες συνήθειες νεκρώνουν τη συνείδηση

Κάθε άνθρωπος έχει πάρα πολλές συνήθειες. Κινήσεις καθημερινές οι οποίες είναι σχεδόν «ρομποτικές». Αφού τις κάνουμε χωρίς να έχουμε συναίσθηση. Καθώς λοιπόν ο άνθρωπος είναι ένας μίμος, ο οποίος, σκανάρει και αντιγράφει όλο του το περιβάλλον, υιοθετεί κινήσεις, πράξεις, φράσεις χωρίς να ξέρει και το γιατί. Τις βαφτίζει ύστερα συνήθειες, για τις οποίες δεν έχει ιδέα πως ενεργοποιήθηκαν μέσα του και από ποιον τις έχουν αντιγράψει.

Έτσι ο καθένας μας στο σήμερά του κάνει αναπαράσταση όλο του το περιβάλλον, αντικατοπτρίζοντας όλους όσους τον περιβάλλουν. Η ομιλία μας, φράσεις- ατάκες- κινήσεις, όπως περπάτημα, κάθισμα. Χωρίς λοιπόν και πολύ «κόπο» φτάσαμε να λειτουργούμε μηχανικά και σχεδόν ποτέ ουσιαστικά. Χωρίς να έχουμε καν την γνώση, αν αυτό όλο το κομμάτι είναι δικό μας. Ίσως ένα μικρό απόσπασμα να είναι δικό μας, αλλά και αυτό δεν είναι σίγουρο.

Ως ένας υπέροχος μίμος λοιπόν, αναζητώ να βρω τον εαυτό μου. Χωρίς να κάνω καμία κίνηση να ερευνήσω τις κινήσεις μου όλες. Πώς μπορεί κάποιος να βρει τον εαυτό του, όταν είναι τυλιγμένος με έναν ιστό ? Πώς γίνεται να αφήνομαι σε μία επιφάνεια και να νομίζω ότι εκεί είμαι. Είμαι ?

Για να φτάσω λοιπόν στον πραγματικό μου εαυτό πρώτα απ’ όλα θα αρχίσω να αναζητώ όλες, μα όλες μου τις συνήθειες. Που σημαίνει, από αυτά που τρώω, από τον τρόπο που κοιμάμαι, από τον τρόπο που κινούμε, από τις φράσεις που λέω. Μέσα σε αυτές τις συνήθειες είναι κρυμμένος όλος ο περίγυρός μου. Που είναι το κακό με αυτό, θα μου πείτε. Και γιατί να μπούμε σε μία τέτοια μορφή έρευνας? Μα γιατί όλα αυτά συντελούν και με μαθηματικές πράξεις θα σας οδηγήσουν σε φθορές τόσο βιολογικές αλλά και πρακτικές. Ο άνθρωπος χάνει από τη ζωή του, όχι γιατί έτσι έπρεπε ή έτσι ήταν στον δρόμο του, αλλά από αυτή την τόσο ακούσια αντιγραφή που κάνει. Η αντιγραφή αυτή γίνεται μέσω καταγραφής. Από πού καταγράφουμε μα από τις αισθήσεις μας. Εκείνες, οι αισθήσεις μας, κάνουν ακριβώς ότι η φωτογραφική μας μηχανή, ότι το cd recorder. Δηλαδή αποτυπώνουν μέσα στον εγκέφαλο μας τις πληροφορίες και μέσα από την οικειότητα της κίνησης αρχίζει η επανάληψη της.

Έτσι άθελά μας νεκρώνονται σημεία της συνείδησής μας. Γιατί η συνήθεια έχει την ιδιότητα να εμφανίζεται πρώτη και φυσικά να μας κρύβει επιμελώς το λάθος. Όταν σταδιακά βιώνουμε την νέκρωση της συνείδησης, τότε ενεργοποιούνται τα πάθη.

Νέκρωση συνείδησης δεν εννοούμε να είμαστε χωρίς συνείδηση, αλλά κομμάτια αυτής να έχουν προσβληθεί. Έτσι δεν έχουμε ορατότητα. Μπορούμε με ευκολία να δούμε- αναγνωρίσουμε το κακό στον απέναντι, αλλά δεν έχουμε τον τρόπο να αναγνωρίσουμε ότι κι εμείς το κάνουμε αυτό το κακό. Όμως επειδή είναι τόσο καλά κρυμμένο μέσα στον αυτόματο μας, δηλαδή μέσα στις αυτοματοποιημένες μας κινήσεις, το πέπλο της συνήθειας μας οδηγεί στην μονομερώς τύφλωση μας.

Τα πάθη μας λοιπόν είναι η απόδειξη ότι συνήθειες μας νέκρωσαν την συνείδησή μας. Η νέκρωση αυτή μας οδηγεί σε ασθένειες και σε απώλειες. Γιατί δεν μένουμε μόνο στην νέκρωση, αλλά περνάμε πολύ εύκολα να κρίνουμε και να αξιολογούμε τους άλλους. Λες και εμείς είμαστε σε όλα σωστοί. Και όλο αυτό αυτόματα λειτουργεί ως καταπέλτης και μας φέρνει να βιώνουμε τα αποτελέσματα μας και από τα πάθη μας αλλά και από την νέκρωση μας.

Αναζήτησε λοιπόν μέσα σου να βρεις τι συνήθειες έχεις, ποιες έχουν γίνει η αιτία να νεκρώσεις. Σε ποιους τομείς είσαι νεκρός ? Βρες την ανατροπή μέσα σε σένα, γιατί μέσα σε σένα υπάρχει ο επαναπρογραμματισμός αισθήσεων σου για να βγεις για πάντα στο δικό σου μονοπάτι.

Για να γίνεις κυρίαρχος του εαυτού σου καλό είναι να σε αναζητάς κάθε λεπτό. Χωρίς να ψάχνεις πότε θα τελειώσει όλο αυτό. Αν βιώνεις καταστάσεις λοιπόν πόνου, να θυμάσαι ότι κάποιες σου συνήθειες ευθύνονται γι αυτό. Νέκρωσαν κομμάτια δικά σου και στη θέση τους μπήκαν τα πάθη. Τα οποία σε έχουν κάνει έρμαιο πόνου και φθοράς.

Βαρυτικά κύματα και η επαναστατική ανακάλυψη τους

 

Η βαρύτητα είναι η ασθενέστερη από τις βασικές δυνάμεις που υπάρχουν στη φύση. Παρόλα αυτά κυριαρχεί στο Σύμπαν και είναι υπεύθυνη για την παρούσα μορφή του, αλλά και για τη μελλοντική του εξέλιξη. Οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις είναι απείρως ισχυρότερες, αλλά η ύπαρξη θετικών και αρνητικών φορτίων έχει ως αποτέλεσμα την αλληλοεξουδετέρωσή τους κι έτσι το Σύμπαν σε μεγάλη κλίμακα είναι ηλεκτρικά ουδέτερο.

Αν φανταστούμε το χωρόχρονο σαν ένα επίπεδο δίχτυ, τότε κάθε σώμα που τοποθετούμε σ’ αυτό προκαλεί μια τοπική καμπύλωση. Η καμπυλότητα αυτή σύμφωνα με τον Αϊνστάιν αποτελεί έκφραση της ύπαρξης του βαρυτικού πεδίου. Μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μάζας δημιουργούν εντονότερες καμπυλώσεις. Οποιαδήποτε μεταβολή του βαρυτικού πεδίου, για παράδειγμα ένα δεύτερο σώμα, που περιφέρεται περί το κεντρικό, θα δημιουργεί μεταβολές στην καμπυλότητα του διχτυού (χωρόχρονου) που θα διαδίδεται με τη μορφή βαρυτικών κυμάτων.

 

Κάθε σώμα δημιουργεί γύρω του ένα ελκτικό βαρυτικό πεδίο και με βάση τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας καμπυλώνει το χωρόχρονο που τον περιβάλλει. Η Θεωρία της Σχετικότητας πρεσβεύει ότι ο χώρος και ο χρόνος είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι κι έτσι ο τρισδιάστατος χώρος που αντιλαμβανόμαστε στην καθημερινή μας πρακτική αντικαθίσταται από τον ενιαίο τετραδιάστατο χωρόχρονο.

Τα βαρυτικά κύματα, με βάση την αρχική πρόταση του Αϊνστάιν, που πρωτοδιατυπώθηκε το 1915, είναι «κυματισμοί» του βαρυτικού πεδίου ή, ακόμη καλύτερα, του χωρόχρονου και κινούνται με την ταχύτητα του φωτός.

Πρακτικά, τα βαρυτικά κύματα τεντώνουν τον χώρο σε μια διάσταση (ας πούμε κατά μήκος) και τον συμπιέζουν σε μια άλλη (ας πούμε κατά πλάτος), μεταβάλλοντας ανεπαίσθητα τις διαστάσεις των αντικειμένων που συναντούν την πορεία τους.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορεί να μετρήσει κανείς αυτή τη μεταβολή με έναν απλό χάρακα –ο ίδιος ο χάρακας θα μάκραινε ή θα γινόταν κοντύτερος μαζί με το αντικείμενο που θα έπρεπε να μετρήσει.

Τη λύση έδωσαν οι ανιχνευτές LIGO, οι οποίοι άρχισαν να συλλέγουν δεδομένα το 2001 και αναβαθμίστηκαν πέρυσι, λίγο πριν καταγράψουν το πολυπόθητο σήμα.

 

Τον περασμένο Σεπτέμβριο οι δύο ανιχνευτές LIGO αναβαθμίστηκαν σε νέα επίπεδα ακρίβειας και ευαισθησίας αναπτερώνοντας τις ελπίδες των φυσικών για την ανίχνευση του θεωρητικού φαινομένου, έπειτα από μια δεκαετία άκαρπης αναζήτησης με τους αρχικούς ανιχνευτές.

Η αναβάθμιση των συστημάτων με ισχυρότερα λέιζερ και νέα οπτικά επιτρέπει θεωρητικά την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων από απόσταση περίπου 88 εκατομμυρίων ετών φωτός. Τελικός στόχος είναι η αύξηση αυτής της απόστασης στα 650 εκατομμύρια έτη φωτός -αυτό σημαίνει ότι οι ανιχνευτές θα μπορούν να σαρώνουν μια σφαίρα στο Διάστημα 1.000 φορές μεγαλύτερη από ό,τι η αρχική μορφή των συστημάτων.

Στην κλασική θεωρία του Νεύτωνα για τη βαρύτητα, κάθε μεταβολή του βαρυτικού πεδίου θα γινόταν αισθητή αυτόματα σε κάθε σημείο του Σύμπαντος, ενώ, με βάση τη Θεωρία της Σχετικότητας, η πληροφορία για την αλλαγή του βαρυτικού πεδίου διαδίδεται στο χώρο με πεπερασμένη ταχύτητα, την ταχύτητα του φωτός. Η αλλαγή του βαρυτικού πεδίου γίνεται αισθητή από τα διάφορα σώματα με τη μορφή παλιρροιογόνων δυνάμεων.

Οι παλιρροιογόνες δυνάμεις έχουν την τάση να παραμορφώνουν τα σωμάτα (ας θυμηθούμε τις παλίρροιες στη Γη λόγω της έλξης της Σελήνης). Επομένως αν θέλουμε να μετρήσουμε τις μεταβολές του βαρυτικού πεδίου, δηλαδή τα βαρυτικά κύματα, θα πρέπει να παρατηρούμε τις μεταβολές της απόστασης δύο αντιδιαμετρικών σημείων του σώματος.

Ας υποθέσουμε πως ένα βαρυτικό κύμα προσκρούει κάθετα σε μια περιοχή της Γης, στην οποία έχουμε τοποθετήσει δύο μακριές ράβδους σε σχήμα «L». Τότε, λόγω της διέλευσης του βαρυτικού κύματος, μεταβάλλεται περιοδικά το μήκος των δύο ράβδων. Όταν το μήκος της μιας ελαττώνεται, της άλλης αυξάνεται και αντιστρόφως, με ρυθμό που προσδιορίζεται από τη συχνότητα του κύματος. Αν φανταστούμε τον εαυτό μας σαν έναν ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων να στέκεται με ανοικτά τα χέρια, τότε ένα διερχόμενο βαρυτικό κύμα θα αλλάζει το ύψος μας περιοδικά, ενώ θα αυξομειώνει και το άνοιγμα των χεριών μας.

Τα λέιζερ ουσιαστικά συγκρίνουν διαρκώς το μήκος των δύο κάθετων σωλήνων και καταγράφουν απειροελάχιστες αποκλίσεις, 10.000 φορές μικρότερες από ένα πρωτόνιο -τόσο μικρές που οι μετρήσεις πρέπει να διακόπτονται κάθε φορά που περνά ένα τρένο σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων ή ένα δέντρο πέφτει με γδούπο.

Οι κυμάνσεις που εικονίζονται στο σχήμα αντιστοιχούν στις κυματοειδείς διαταραχές (βαρυτικά κύματα) του χωρόχρονου που δημιουργούν δύο μαύρες τρύπες (κέντρο της εικόνας) που περιφέρονται η μία περί την άλλη. Ο τριγωνικού σχήματος διαστημικός ανιχνευτής βαρυτικών κυμάτων (LISA) θα καταγράφει αυτές τις κυμάνσεις του χωρόχρονου.

 

Αν μετρηθούμε, θα είμαστε ψηλότεροι ή κοντύτεροι κατά κάποια τρισεκατομμυριοστά του πάχους μια τρίχας του κεφαλιού μας! Σ’ αυτήν τη λογική βασίζεται και η κατασκευή των σύγχρονων ανιχνευτών βαρυτικών κυμάτων.
Δύο δέσμες λέιζερ εκπέμπονται από ένα κοινό σημείο και ανακλώνται σε δύο κάτοπτρα τα οποία βρίσκονται 3 με 4 km μακριά. Όταν το φως των δύο δεσμών επιστρέψει πίσω, «προστίθεται» σε ένα φωτοανιχνευτή. Αν οι δύο δέσμες έχουν διανύσει ακριβώς την ίδια απόσταση, τότε η συμβολή τους θα μας δώσει μια δέσμη ισχυρότερη από τις επιμέρους, αντίθετα, αν οι δύο δέσμες έχουν διανύσει διαφορετικές αποστάσεις, η συμβολή τους θα δώσει μια ασθενέστερη δέσμη. Ένα διερχόμενο βαρυτικό κύμα θα μεταβάλλει περιοδικά τις αποστάσεις των δύο κατόπτρων από το κεντρικό σημείο και η συμβολή των δύο δεσμών λέιζερ θα δίνει άλλοτε ισχυρότερο και άλλοτε ασθενέστερο τελικό σήμα. Επομένως η μεταβολή της έντασης του φωτός στο φωτοανιχνευτή αποτελεί ένδειξη της διέλευσης ενός βαρυτικού κύματος.
Στους σύγχρονους ανιχνευτές είναι δυνατόν να μετρηθούν μεταβολές στην απόσταση των κατόπτρων της τάξης του 0,000000000000000001 cm. Τέτοιου είδους μεταβολές αναμένεται να δημιουργούνται από ισχυρές πηγές βαρυτικών κυμάτων, όπως η έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς αστέρα σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη (για παράδειγμα στο σμήνος γαλαξιών της Παρθένου). Αν φυσικά η πηγή των βαρυτικών κυμάτων είναι στο Γαλαξία μας, τότε, επειδή η πιθανή απόσταση από τη Γη θα είναι 1000 τουλάχιστον φορές μικρότερη, το σήμα που θα λάβουμε θα είναι 1000 φορές ισχυρότερο.

Το αμερικανικό LIGO περιλαμβάνει δύο ανιχνευτές, που ο ένας βρίσκεται στο Χάνφορντ της πολιτείας Ουάσινγκτον και ο δεύτερος στη Λουιζιάνα· οι ανιχνευτές αυτοί έχουν βραχίονες μήκους 4 km. Η ευαισθησία ενός ανιχνευτή είναι ανάλογη του μήκους των βραχιόνων του και των εξωγενών θορύβων του περιβάλλοντος.

 

Με βάση τα παραπάνω, δημιουργείται η εντύπωση ότι η ενέργεια που μεταφέρεται από τα βαρυτικά κύματα είναι μικρή. Εν τούτοις, η ροή ενέργειας με τη μορφή βαρυτικών κυμάτων από τον υπερκαινοφανή που προαναφέραμε, θα είναι 10.000 φορές περισσότερη από όση μας δίνει το λαμπρότερο αστέρι του νυχτερινού ουρανού. Αν μπορούσαμε να μετατρέψουμε την ενέργεια των βαρυτικών κυμάτων του παραδείγματός μας σε ηλεκτρομαγνητική ενέργεια, θα παρατηρούσαμε ένα σώμα στον ουρανό που θα ήταν λαμπρότερο από την πανσέληνο, αν και θα βρισκόταν σε απόσταση ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμύρια φορές μακρύτερα απ’ ό,τι η Σελήνη. Η δυσκολία στην ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων οφείλεται στην υψηλή τους διαπερατότητα, διότι, για παράδειγμα, διαπερνούν τη Γη χωρίς να χάσουν σημαντικό ποσοστό της ενέργειάς τους (σχεδόν τίποτα).

Αντίθετα, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα (π.χ. το φως) απορροφώνται από την ύλη, για παράδειγμα από το μάτι μας, κι έτσι τα μακρινά αντικείμενα γίνονται ορατά, ακόμη κι αν εκπεμπόμενη ροή ενέργειας είναι πάρα πολύ μικρή. Αυτό όμως που ακούγεται ως μειονέκτημα των βαρυτικών κυμάτων έχει και συγκεκριμένες πρακτικές ωφέλειες. Τα βαρυτικά κύματα ταξιδεύουν στο χώρο διά μέσου αστέρων, γαλαξιών ή νεφών ύλης ουσιαστικά ανεμπόδιστα. Επομένως, αν εμείς μπορέσουμε να καταγράψουμε τα ίχνη της διέλευσής τους, θα παρατηρούμε περιοχές του Σύμπαντος στις οποίες δημιουργήθηκαν που αλλιώς θα ήταν αόρατες, αν τις παρατηρούσαμε με τις κλασικές μεθόδους της αστρονομίας, παραδείγματος χάριν με οπτικά τηλεσκόπια, ραδιοτηλεσκόπια ή με τηλεσκόπια ακτίνων Χ.

Αρκεί όμως αυτό για να μιλήσουμε για χρησιμότητα των βαρυτικών κυμάτων; Οι επιστήμονες θέλουν να ερευνούν το άγνωστο και η ίδια η ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων αποτελεί για την επιστήμη και την τεχνολογία μεγάλη πρόκληση. Όμως, οι κυβερνήσεις των προηγμένων επιστημονικά χωρών, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν ερευνητικά προγράμματα, απαιτούν χειροπιαστά και προβλέψιμα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, στο χώρο της αστρονομίας τέτοια αποτελέσματα είναι η εύρεση νέων ουράνιων σωμάτων, η μελέτη των διαφόρων εξελικτικών σταδίων των αστέρων και των γαλαξιών και, τέλος, η συνεισφορά στην κατανόηση της δημιουργίας του Σύμπαντος. Η ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων, πρόκειται να μας παράσχει πληροφορίες για όλα τα παραπάνω και ίσως μας επιφυλάσσει και εκπλήξεις.

 

Πηγές βαρυτικών κυμάτων
Σήμερα πιστεύουμε πως μια από τις πλέον ισχυρές πηγές βαρυτικών κυμάτων είναι τα ζεύγη αστέρων νετρονίων (ένα κουταλάκι ύλης αυτών των αστέρων ζυγίζει περί το ένα δισεκατομμύριο τόνους!) ή τα ζεύγη μαύρων τρυπών (σκοτεινά σώματα με ισχυρότατο βαρυτικό πεδίο που δεν επιτρέπει ούτε στο φως να ξεφύγει). Καθώς τα δύο σώματα περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο (όπως η Γη γύρω από τον Ήλιο), το βαρυτικό τους πεδίο αλλάζει και δημιουργούνται βαρυτικά κύματα που, καθώς απομακρύνονται, αφαιρούν κινητική ενέργεια από το ζεύγος.

Το αποτέλεσμα είναι τα δύο σώματα να πλησιάζουν συνεχώς και μάλιστα, με επιταχυνόμενο ρυθμό. Αυτό αποτελεί πρόβλεψη της θεωρίας κι έχει επιβεβαιωθεί παρατηρησιακά από τους Αμερικανούς επιστήμονες Hulse και Taylor το 1974 (για την ανακάλυψή τους αυτή τους απονεμήθηκε το βραβείο Nobel Φυσικής το 1993).

Στα τελευταία στάδια της εξέλιξης του ζεύγους τα δύο αστρικά σώματα θα περιφέρονται το ένα περί το άλλο με εξωφρενικά μεγάλες ταχύτητες. Για παράδειγμα δύο αστέρια νετρονίων με μάζα όσο ο Ήλιός μας και ακτίνες μόνο 10 km (ο Ήλιος έχει ακτίνα 700.000 km), θα περιφέρονται το ένα περί το άλλο 500 φορές το δευτερόλεπτο. Όπως καταλαβαίνουμε, το βαρυτικό πεδίο θα είναι ισχυρότατο, η μεταβολή του τρομακτική και η εκπεμπόμενη ενέργεια σε βαρυτικά κύματα θα είναι ισοδύναμη με την ενέργεια που θα εκπέμψει ο Ήλιός μας συνολικά στα δισεκατομμύρια χρόνια της ζωής του. Προσοχή όμως, αυτό το τρομακτικό ποσό ενέργειας θα εκπεμφθεί σε ένα χρονικό διάστημα 10-15 λεπτών!

Τέτοια βαρυτικά κύματα αναμένεται να ανιχνεύονται από πηγές που βρίσκονται μέχρι και 100 τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων χιλιόμετρα μακριά ή, καλύτερα, αφού ταξιδέψουν για ένα δισεκατομμύριο χρόνια (για σύγκριση αναφέρουμε πως, αν προερχόταν από τον Ήλιο, το ταξίδι τους θα διαρκούσε μόνο 8 λεπτά). Αν μάλιστα το ζεύγος μας αποτελείται από δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες (με μάζες μερικά εκατομμύρια φορές τη μάζα του Ηλίου μας), από αυτές που ελλοχεύουν στα κέντρα των γαλαξιών, τότε θα μπορούμε να ανιχνεύουμε βαρυτικά κύματα από πηγές που βρίσκονται στα όρια του Σύμπαντος! Πρέπει να επισημάνουμε εδώ ότι τα διπλά συστήματα αστέρων νετρονίων και οι μαύρες τρύπες αποτελούνται από θερμικώς νεκρά σώματα και επομένως, έχουν συνήθως ελάχιστη εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, οπότε πρακτικά είναι αδύνατον να τα ανιχνεύσουμε με άλλο τρόπο.

Ο πλέον εντυπωσιακός τρόπος «συνταξιοδότησης» ενός αστεριού είναι το πέρασμά του από το στάδιο του υπερκαινοφανούς. Τα ιδιαιτέρως υπερμεγέθη αστέρια, αυτά που έχουν μάζα μεγαλύτερη από τον Ήλιό μας, στα τελευταία στάδια της ζωής τους στα- ματούν την εξέλιξή τους με εντυπωσιακό τρόπο και αδρανοποιούνται εκτινάσσοντας τα εξωτερικά τους στρώματα. Το εσωτερικό τους καταρρέει για να δημιουργήσει ένα υπερσυμπαγές αστέρα νετρονίων ή μια μαύρη τρύπα.

Στη φάση της έκρηξης, αλλά και στη συνέχεια έως ότου το κεντρικό υπέρπυκνο σώμα ισορροπήσει, το βαρυτικό πεδίο μεταβάλλεται εντονότατα και τεράστια ποσά ενέργειας εκλύονται με τη μορφή βαρυτικών κυμάτων. Το τι ακριβώς συμβαίνει εκεί είναι τεράστιας σημασίας για την κατανόηση της φυσικής της ύλης σε συνθήκες, όπου, σε θερμοκρασίες μερικών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων βαθμών και παρουσία ισχυρότατων βαρυτικών πεδίων, εξελίσσεται μια διαδικασία δημιουργίας υπέρπυκνης ύλης από νετρόνια, κουάρκ και άλλα εξωτικά σωματίδια. Η παρατήρηση όμως αυτών των διαδικασιών παρεμποδίζεται από τα εξωτερικά στρώματα της ύλης που έχει εκτινάξει στα αρχικά του στάδια ο υπερκαινοφανής. Πρακτικά, ο πυρήνας του αστέρα είναι αόρατος στην παρατήρηση μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Αντίθετα, είναι ορατός σε παρατηρήσεις βασισμένες στη βαρυτική ακτινοβολία. Το νέφος ύλης που εκτινάχθηκε επιτρέπει την ανεμπόδιστη διέλευση των βαρυτικών κυμάτων. Δύο-τρία χρόνια μετά τη λειτουργία των πρώτων ανιχνευτών, οι επιστήμονες αναμένεται να συλλέξουν δεδομένα για μερικές δεκάδες υπερκαινοφανείς.

Το κατάλοιπο της έκρηξης ενός υπερκαινοφανούς (supernova) που παρατηρήθηκε από τον Γερμανό αστρονόμο Γιοχάνες Κέπλερ το 1604. Βαρυτικά κύματα, που εκπέμπονται κατά την έκρηξη τέτοιων υπερκαινοφανών αποτελούν εξαιρετικές πηγές για τους ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων.

 

Αυτές οι πληροφορίες αναμένεται να σηματοδοτήσουν μια εκρηκτική επιστημονική άνθηση στο χώρο των στοιχειωδών σωματιδίων και της φυσικής των ρευστών σε τρομακτικές θερμοκρασίες και πιέσεις, αλλά και την κατανόηση της διαδικασίας γέννησης των αστέρων νετρονίων και των μαύρων τρυπών.

Η πιο σημαντική ένδειξη για τη δημιουργία του Σύμπαντος από μία Μεγάλη Έκρηξη είναι η ακτινοβολία μικροκυμάτων, η οποία είναι κατάλοιπο των αρχικών υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύχθηκαν κατά την έκρηξη. Στα 14 δισεκατομμύρια χρόνια που έχουν παρέλθει το Σύμπαν διογκώνεται συνεχώς και η θερμοκρασία του ελαττώνεται αναλόγως. Η ακτινοβολία μικροκυμάτων προβλέφθηκε θεωρητικά πριν από μισό αιώνα από τον George Gamow το 1948 και ανακαλύφθηκε από τους Penzias και Wilson το 1965 (τιμήθηκαν με το Nobel Φυσικής το 1978).

Αντίστοιχα με το θερμικό κατάλοιπο της Μεγάλης Έκρηξης, προβλέπεται να υπάρχει και σε μορφή βαρυτικών κυμάτων ένα κατάλοιπο των αρχικών διαταραχών του βαρυτικού πεδίου, δηλαδή μια βαρυτική ακτινοβολία υποβάθρου, που θα καταγράφει τη βρεφική ηλικία του Σύμπαντος. Τα διάφορα μοντέλα για τη δημιουργία του Σύμπαντος προβλέπουν την ύπαρξή της αν και υπάρχουν αρκετές διαφωνίες για τη συχνότητα εκπομπής της ακτινοβολίας και την ισχύ της. Η παρατήρηση αυτής της ακτινοβολίας θα βοηθήσει τους επιστήμονες στην απόρριψη ενός αριθμού θεωριών γένεσης του Σύμπαντος, κυρίως όμως θα μας βοηθήσει να «φωτογραφήσουμε» το Σύμπαν την ώρα της γένεσής του! Ο λόγος είναι ότι η θερμική ακτινοβολία υποβάθρου μας πληροφορεί για τη μορφή του Σύμπαντος μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μετά τη γένεσή του (παιδική ηλικία), ενώ η ακτινοβολία υποβάθρου σε βαρυτικά κύματα θα μας δώσει πληροφορίες για το πώς ήταν το Σύμπαν μερικά τρισεκατομμυριοστά του πρώτου δευτερολέπτου μετά τη δημιουργία του!

Στην αστρονομία, έως τώρα, η ανάπτυξη νέων οργάνων, που ήταν σε θέση να παρατηρούν σε μια διαφορετική περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μας επιφύλασσε μια σειρά από εκπλήξεις. Για παράδειγμα, η ραδιοαστρονομία (ανίχνευση πηγών στο ραδιοφωνικό «παράθυρο»), πέραν των επαναστατικών της συνεισφορών στη μελέτη γνωστών αστρονομικών αντικειμένων, έφερε στο φως τους πάλσαρ (pulsars) και τους κβάζαρ (quasars), εξωτικά, έως τότε, αντικείμενα, που βοήθησαν σημαντικά στην κατανόηση της εξέλιξης των αστέρων και των γαλαξιών. Η αστρονομία ακτίνων-γ έχει ανατρέψει πολλά από τα κλασικά μοντέλα ακτινοβολίας των αστέρων κι έχουμε πρόσφατα καταγράψει μερικές από τις πιο εντυπωσιακές εκρήξεις (αόρατες σε άλλες ακτινοβολίες) κατά τις οποίες τα εκλυόμενα ποσά ενέργειας υπολείπονται μόνο αυτών της Μεγάλης Έκρηξης.

Αντίστοιχα, αναμένουμε πως ένα μεγάλο ποσό της αόρατης ύλης που υπάρχει στο Σύμπαν, σε μορφή σκοτεινών αντικειμένων (π.χ. μαύρες τρύπες), αλλά και εξωτικά αστρικά σώματα που δεν προβλέπονται από τη θεωρία, θα κάνει ορατή την παρουσία της μέσω της βαρυτικής ακτινοβολίας.

Οι επιστήμονες στην αυγή της νέας χιλιετίας έχουν κάθε λόγο να πιστεύουν ότι το άνοιγμα ενός νέου «βαρυτικού» παραθύρου θα δημιουργήσει μια επανάσταση στην αντίληψή μας για το Σύμπαν στο οποίο ζούμε.

 

Η ανακάλυψη των βαρυτικών κυμάτων

Το σήμα προήλθε από δύο μαύρες τρύπες σε απόσταση 1,2 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Οι μαύρες τρύπες βρέθηκαν σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, κινήθηκαν σπειροειδώς η μία προς την άλλη και τελικά συγκρούστηκαν και συγχωνεύτηκαν, παράγοντας κύματα που έφτασαν μέχρι τους ανιχνευτές.

Η μία από τις δύο αυτές μαύρες τρύπες είχε μάζα 36 ηλιακές μάζες και η άλλη 29 ηλιακές μάζες και, λίγο πριν από την σύγκρουση τους, οι δύο μαύρες τρύπες περιφέρονταν, η μία γύρω από την άλλη, 250 φορές το δευτερόλεπτο, ενώ η ταχύτητά τους έφτανε τα 150.000 χλμ. το δευτερόλεπτο.

Η σύγκρουση έγινε σε χρονικό διάστημα ενός πέμπτου του δευτερολέπτου και δημιούργησε μία μεγαλύτερη με μάζα 62 ηλιακές μάζες με το σήμα της παρατήρησης να είναι ιδιαίτερα θεαματικό.

Η μάζα της μαύρης τρύπας που δημιουργείται από την σύγκρουση εξαρτάται από την γεωμετρία και το σπιν της σύγκρουσης κι έτσι δεν είναι το σύνολό τους αφού ένα 5% περίπου «χάνεται» με την μορφή της ενέργειας των βαρυτικών κυμάτων που παράγονται κατά την σύγκρουση. Έτσι κι εδώ αντί των 65 ηλιακών μαζών έχουμε μία μαύρη τρύπα 62 ηλιακών μαζών.

Η ενέργεια αυτή είναι μεγαλύτερη από ό,τι εκπέμπουν στον ίδιο χρόνο όλα τα άστρα του ορατού Σύμπαντος μαζί.

Οι τρεις χαμένες ηλιακές μάζες μετετράπησαν σε ενέργεια βαρυτικών κυμάτων η οποία ως ορατό φως θα ήταν αντίστοιχο με ένα δισεκατομμύριο τρισεκατομμυρίων ήλιους! Παρ’ όλα αυτά η παραμόρφωση που κατέγραψαν τα δύο παρατηρητήρια LIGO στη Λουιζιάνα και την Ουάσγκτον μετακινήθηκε τέσσερα χιλιοστά της διαμέτρου ενός πρωτονίου!

Εκεί καταγράφηκε μια απειροελάχιστη μεταβολή, μικρότερη από τη διάμετρο ενός πρωτονίου, στις διαστάσεις δύο δύο κάθετων σωλήνων μήκους 4 χιλιομέτρων ή 10 στην -21, δηλαδή 1 διά 1 και 21 μηδενικά. 1/1000000000000000000000 του μέτρου.

Το σήμα αυτό μετατράπηκε από τους ερευνητές σε ηχητικό αρχείο, το οποίο τους επέτρεψε να ακούσουν τον ήχο δύο μελανών οπών που συγκρούονται.

Οι αισθητήρες του LIGO στο Χάνφορντ της Ουάσινγκτον και το Λίβινγκστον της Λουϊζιάνα έπιασαν τα ίχνη στις 14 Σεπτεμβρίου 2015, σχεδόν την ίδια στιγμή.

Οι αισθητήρες τους κατέγραψαν διαστολή και συστολή του χωροχρόνου κατά ένα χιλιοστό του μεγέθους ενός πρωτονίου- πολύ μικρής έκτασης, αλλά και πάλι 10 φορές πιο μεγάλης από τη μικρότερη μονάδα που μπορεί να μετρήσει το LIGO. Το 2015 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την παρουσίαση ενός από τα πιο όμορφα δημιουργήματα της ανθρώπινης σκέψης, τη θεωρία του Αϊνστάιν για τη βαρύτητα, τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Απόρροια αυτής της θεωρίας είναι και τα βαρυτικά κύματα, που αναμένεται να αποκαλύψουν αόρατες και άγνωστες ως σήμερα πτυχές ενός πολύπλοκου και εκπληκτικού Σύμπαντος. Το ταξίδι της επιστημονικής γνώσης είναι μακρύ και μάλλον βρισκόμαστε μόνο στην αρχή του. Ο μοναδικός φάρος σκέψης του 20ού αιώνα, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, φώτισε τα προηγούμενα 100 χρόνια το δρόμο των θετικών επιστημών και θα συνεχίσει για αρκετούς αιώνες ακόμη να αποτελεί σημείο αναφοράς της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης.

Ο διαστημικός ανιχνευτής βαρυτικών κυμάτων LISA θα τεθεί σε λειτουργία σε λίγα χρόνια και αποτελεί συνεργασία της ESA (Ευρωπαϊκή Διαστημική Επιτροπή) και της Αμερικανικής NASA. Ο διαστημικός ανιχνευτής κυμάτων βαρύτητας, θα βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, ανάλογη με αυτή της Γης, και οι βραχίονές του θα έχουν μήκος περί τα 5 εκατομμύρια χιλιόμετρα.

Ρομπότ ο εχθρός των εργαζομένων

Μελέτες εκτιμούν ότι έως το 2050 ο μισός πληθυσμός της Γης θα είναι άνεργος
Στα προσεχή 30 χρόνια περισσότερο από το 50% των ανθρώπων θα είναι άνεργο καθώς οι περισσότερες θέσεις εργασίας θα έχουν καλυφθεί από ρομπότ, προειδοποιεί ο καθηγητής Moshe Vardi από το πανεπιστήμιο Rice στο Χιούστον του Τέξας.

Ο Vardi μιλώντας στο ετήσιο συνέδριο της αμερικανικής ένωσης για την προώθηση των επιστημών, η οποία, μεταξύ άλλων, εκδίδει το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Science», (American Association for the Advancement of Science – AAAS), υπογράμμισε πως προσεγγίζουμε το σημείο εκείνο όπου οι μηχανές θα μπορούν να ξεπεράσουν τον άνθρωπο σε οποιοδήποτε τομέα.
«Πιστεύω πως η κοινωνία πρέπει να αντιμετωπίσει αυτό το ερώτημα πριν μας επιβληθεί. Εάν οι μηχανές καταστούν ικανές να να κάνουν σχεδόν τα πάντα τότε οι άνθρωποι τι θα κάνουν» λέει ο ίδιος.

Ένα χρόνο νωρίτερα ο Stephen Hawking είχε προειδοποιήσει πως η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του ανθρώπινου είδους.
Ο Vardi, που είναι μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Μηχανικής, της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών, ενώ διευθύνει το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Rice, προέβλεψε ότι οι εξελίξεις αυτές θα έχουν «τεράστιες πολιτικές συνέπειες», καθώς θα αυξάνει η ανεργία και θα «βαλτώνουν» οι μισθοί της μεσαίας τάξης.
Εξέφρασε, επίσης, την αμφιβολία του αν οι άνθρωποι θα είναι πραγματικά ευτυχισμένοι, ακόμη και αν τελικά, χάρη στην αυτοματοποίηση, γινόταν πραγματικότητα το παλαιό όνειρο μιας ζωής γεμάτης ελεύθερο χρόνο και αναψυχή – κάτι στο οποίο, μεταξύ άλλων, έλπιζε ο μεγάλος οικονομολόγος Τζον Μέϊναρντ Κέινς, ο οποίος φανταζόταν ότι κάποια μέρα οι άνθρωποι θα δούλευαν λίγες μόνο ώρες την εβδομάδα και οι μηχανές θα έκαναν τα υπόλοιπα. Μία παρόμοια ουτοπία αναμένει και ο ρομποτιστής Ray Kurzweil, νυν επικεφαλής τεχνολογίας της Google.
«Η εργασία είναι ουσιώδης για την ανθρώπινη ευτυχία» τόνισε ο Βάρντι και πρόσθεσε ότι, σε αυτή την περίπτωση, «η ανθρωπότητα θα έλθει αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη από όλες τις προκλήσεις της, την υπαρξιακή: να βρει νόημα σε μια ζωή χωρίς δουλειά» τονίζει.
Οι τοποθετήσεις του γίνονται την ώρα που οι ΗΠΑ έκαναν παραγγελίες για ρομπότ σε βαθμό που ξαφνιάζει.
Εκτιμάται ότι 260.000 ρομπότ δουλεύουν σε εργοστάσια σε όλες τις ΗΠΑ, ωστόσο παρά τους φόβους ότι τα ρομπότ θα κλέψουν τις δουλειές των ανθρώπων η ανεργία στις Ηνωμένες Πολιτείες έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δέκα ετών.
Σύμφωνα με την Ένωση Ρομποτικών Βιομηχανιών (Robotic Industries Association -RIA), διάφορες εταιρείες στις ΗΠΑ παρήγγειλαν το 2015 31.464 ρομπότ αξίας 1,8 δισ δολαρίων πρόκειται για μια αύξηση παραγγελιών της τάξεως του 14%. Επίσης ο αριθμός των ρομπότ που εισήχθη στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 10% με 28.049 κομμάτια αξίας 1,6 δισ δολαρίων