ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τῶν ἐν Χερρονήσῳ (38-47)

[38] Εἰσὶ τοίνυν τινὲς οἳ τότ᾽ ἐξελέγχειν τὸν παριόντ᾽ οἴονται, ἐπειδὰν ἐρωτήσωσι «τί οὖν χρὴ ποιεῖν;» οἷς ἐγὼ μὲν τὸ δικαιότατον καὶ ἀληθέστατον τοῦτ᾽ ἀποκρινοῦμαι, ταῦτα μὴ ποιεῖν ἃ νυνὶ ποιεῖτε, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ καθ᾽ ἕκαστον ἀκριβῶς ἐρῶ. καὶ ὅπως, ὥσπερ ἐρωτῶσι προθύμως, οὕτω καὶ ποιεῖν ἐθελήσουσιν.

[39] πρῶτον μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦτο παρ᾽ ὑμῖν αὐτοῖς βεβαίως γνῶναι, ὅτι τῇ πόλει Φίλιππος πολεμεῖ καὶ τὴν εἰρήνην λέλυκεν (καὶ παύσασθε περὶ τούτου κατηγοροῦντες ἀλλήλων) καὶ κακόνους μέν ἐστι καὶ ἐχθρὸς ὅλῃ τῇ πόλει καὶ τῷ τῆς πόλεως ἐδάφει,

[40] προσθήσω δὲ καὶ τοῖς ἐν τῇ πόλει πᾶσιν ἀνθρώποις, καὶ τοῖς μάλιστ᾽ οἰομένοις αὐτῷ χαρίζεσθαι (εἰ δὲ μή, σκεψάσθων Εὐθυκράτη καὶ Λασθένη τοὺς Ὀλυνθίους, οἳ δοκοῦντες οἰκειότατ᾽ αὐτῷ διακεῖσθαι, ἐπειδὴ τὴν πόλιν προὔδοσαν, πάντων κάκιστ᾽ ἀπολώλασιν), οὐδενὶ μέντοι μᾶλλον ἢ τῇ πολιτείᾳ πολεμεῖ οὐδ᾽ ἐπιβουλεύει, καὶ σκοπεῖ μᾶλλον οὐδὲ ἓν τῶν πάντων, ἢ πῶς ταύτην καταλύσει.

[41] καὶ τοῦτ᾽ εἰκότως τρόπον τινὰ πράττει· οἶδεν γὰρ ἀκριβῶς ὅτι οὐδ᾽ ἂν πάντων τῶν ἄλλων γένηται κύριος, οὐδὲν ἔστ᾽ αὐτῷ βεβαίως ἔχειν, ἕως ἂν ὑμεῖς δημοκρατῆσθε, ἀλλ᾽ ἐάν ποτε συμβῇ τι πταῖσμα, ἃ πολλὰ γένοιτ᾽ ἂν ἀνθρώπῳ, ἥξει πάντα τὰ νῦν συμβεβιασμένα καὶ καταφεύξεται πρὸς ὑμᾶς·

[42] ἐστὲ γὰρ ὑμεῖς οὐκ αὐτοὶ πλεονεκτῆσαι καὶ κατασχεῖν ἀρχὴν εὖ πεφυκότες, ἀλλ᾽ ἕτερον λαβεῖν κωλῦσαι καὶ ἔχοντ᾽ ἀφελέσθαι δεινοί, καὶ ὅλως ἐνοχλῆσαι τοῖς ἄρχειν βουλομένοις καὶ πάντας ἀνθρώπους εἰς ἐλευθερίαν ἐξελέσθαι ἕτοιμοι. οὔκουν βούλεται τοῖς ἑαυτοῦ καιροῖς τὴν παρ᾽ ὑμῶν ἐλευθερίαν ἐφεδρεύειν, οὐδὲ πολλοῦ δεῖ, οὐ κακῶς οὐδ᾽ ἀργῶς ταῦτα λογιζόμενος.

[43] πρῶτον μὲν δὴ τοῦτο δεῖ, ἐχθρὸν ὑπειληφέναι τῆς πολιτείας καὶ τῆς δημοκρατίας ἀδιάλλακτον ἐκεῖνον· εἰ γὰρ μὴ τοῦτο πεισθήσεσθε ταῖς ψυχαῖς, οὐκ ἐθελήσεθ᾽ ὑπὲρ τῶν πραγμάτων σπουδάζειν· δεύτερον δ᾽ εἰδέναι σαφῶς ὅτι πάνθ᾽ ὅσα πραγματεύεται καὶ κατασκευάζεται νῦν, ἐπὶ τὴν ἡμετέραν πόλιν παρασκευάζεται, καὶ ὅπου τις ἐκεῖνον ἀμύνεται, ἐνταῦθ᾽ ὑπὲρ ἡμῶν ἀμύνεται.

[44] οὐ γὰρ οὕτω γ᾽ εὐήθης οὐδεὶς ὃς ὑπολαμβάνει τὸν Φίλιππον τῶν μὲν ἐν Θρᾴκῃ κακῶν (τί γὰρ ἂν ἄλλο τις εἴποι Δρογγίλον καὶ Καβύλην καὶ Μάστειραν καὶ ἃ νῦν ἐξαιρεῖ [καὶ κατασκευάζεται];) τούτων μὲν ἐπιθυμεῖν καὶ ὑπὲρ τοῦ ταῦτα λαβεῖν καὶ πόνους καὶ χειμῶνας καὶ τοὺς ἐσχάτους κινδύνους ὑπομένειν,

[45] τῶν δ᾽ Ἀθηναίων λιμένων καὶ νεωρίων καὶ τριήρων καὶ τῶν ἔργων τῶν ἀργυρείων καὶ τοσούτων προσόδων οὐκ ἐπιθυμεῖν, ἀλλὰ ταῦτα μὲν ὑμᾶς ἐάσειν ἔχειν, ὑπὲρ δὲ τῶν μελινῶν καὶ τῶν ὀλυρῶν τῶν ἐν τοῖς Θρᾳκίοις σιροῖς ἐν τῷ βαράθρῳ χειμάζειν. οὐκ ἔστι ταῦτα, ἀλλὰ κἀκεῖν᾽ ὑπὲρ τοῦ τούτων γενέσθαι κύριος καὶ τἄλλα πάντα πραγματεύεται.

[46] τί οὖν εὖ φρονούντων ἀνθρώπων ἐστίν; εἰδότας ταῦτα καὶ ἐγνωκότας τὴν μὲν ὑπερβάλλουσαν καὶ ἀνήκεστον ταύτην ῥᾳθυμίαν ἀποθέσθαι, χρήματα δ᾽ εἰσφέρειν καὶ τοὺς συμμάχους ἀξιοῦν, καὶ ὅπως τὸ συνεστηκὸς τοῦτο συμμενεῖ στράτευμ᾽ ὁρᾶν καὶ πράττειν, ἵν᾽ ὥσπερ ἐκεῖνος ἕτοιμον ἔχει δύναμιν τὴν ἀδικήσουσαν καὶ καταδουλωσομένην ἅπαντας τοὺς Ἕλληνας, οὕτω τὴν σώσουσαν ὑμεῖς καὶ βοηθήσουσαν ἅπασιν ἕτοιμον ἔχητε.

[47] οὐ γὰρ ἔστι βοηθείαις χρωμένους οὐδέποτ᾽ οὐδὲν τῶν δεόντων πρᾶξαι, ἀλλὰ κατασκευάσαντας δεῖ δύναμιν, καὶ τροφὴν ταύτῃ πορίσαντας καὶ ταμίας καὶ δημοσίους, καὶ ὅπως ἔνι τὴν τῶν χρημάτων φυλακὴν ἀκριβεστάτην γενέσθαι, οὕτω ποιήσαντας, τὸν μὲν τῶν χρημάτων λόγον παρὰ τούτων λαμβάνειν, τὸν δὲ τῶν ἔργων παρὰ τοῦ στρατηγοῦ. κἂν οὕτω ποιήσητε καὶ ταῦτ᾽ ἐθελήσηθ᾽ ὡς ἀληθῶς, ἄγειν εἰρήνην δικαίαν καὶ μένειν ἐπὶ τῆς αὑτοῦ Φίλιππον ἀναγκάσετε, οὗ μεῖζον οὐδὲν ἂν γένοιτ᾽ ἀγαθόν, ἢ πολεμήσετ᾽ ἐξ ἴσου.

***
[38] Υπάρχουν λοιπόν κάποιοι που πιστεύουν ότι τότε αποστομώνουν τον ομιλητή, όταν τον ρωτήσουν «τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε;». Σ᾽ αυτούς θα δώσω την πιο δίκαιη και πιο αληθινή απάντηση: μην κάνετε αυτά που κάνετε αυτήν τη στιγμή. Ωστόσο, θα μιλήσω και με λεπτομέρειες για το κάθε θέμα χωριστά. Και, όπως πρόθυμα ρωτούν, το ίδιο πρόθυμα να θελήσουν και να πράξουν.

[39] Πρώτα πρώτα, Αθηναίοι, πρέπει να είστε απόλυτα σίγουροι για ένα πράγμα, ότι ο Φίλιππος μας πολεμά και έχει λύσει την ειρήνη (και πάψτε να κατηγορείτε γι᾽ αυτό ο ένας τον άλλον), έχει κακές προθέσεις και είναι εχθρός ολόκληρης της πόλης, ακόμη και αυτού του χώματός της,

[40] και θα προσθέσω, σε κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σ᾽ αυτήν, ακόμη και σ᾽ εκείνους που πιστεύουν ότι τον έχουν ικανοποιήσει στο μεγαλύτερο βαθμό (αν δεν με πιστεύουν, ας σκεφθούν τον Ευθυκράτη και τον Λασθένη από την Όλυνθο, οι οποίοι, παρόλο που πίστευαν ότι είχαν τις πιο φιλικές σχέσεις με τον Φίλιππο, αφού παρέδωσαν σ᾽ αυτόν την πόλη τους με προδοσία, έχουν αφανιστεί με τον χειρότερο τρόπο από όλους τους ανθρώπους). Τίποτε όμως δεν πολεμά και δεν επιβουλεύεται περισσότερο παρά το πολίτευμά μας, και τίποτε άλλο δεν τον απασχολεί περισσότερο παρά πώς θα το καταλύσει.

[41] Κατά κάποιον τρόπο είναι φυσικό να ενεργεί έτσι. Γιατί γνωρίζει επακριβώς ότι, και αν ακόμη εξουσιάσει σε όλους τους άλλους, δεν θα μπορεί να κατέχει τίποτε με σιγουριά, όσο εσείς έχετε δημοκρατικό πολίτευμα, και, αν ποτέ του συμβεί κάποια ατυχία, —πολλά μπορούν να συμβούν στον άνθρωπο— τότε όλοι, όσοι τώρα είναι καταπιεσμένοι, θα έρθουν και θα βρουν καταφύγιο σε σας.

[42] Γιατί από τη φύση σας δεν είστε πλασμένοι να επιδιώκετε επέκταση και μόνιμη εξουσία, αλλά είστε πολύ ικανοί στο να εμποδίζετε άλλον να την πάρει, και να του την αφαιρέσετε, αν την έχει, και γενικά πρόθυμοι στο να προκαλείτε σύγχυση σε όσους θέλουν να εξουσιάζουν, και να οδηγείτε όλους τους ανθρώπους στην ελευθερία. Γι᾽ αυτό, δεν θέλει το φιλελεύθερο πνεύμα σας να επαγρυπνεί και να εξουδετερώνει τις ευκαιρίες του· κάθε άλλο μάλιστα· και οι σκέψεις του αυτές δεν είναι λανθασμένες ούτε και εκτός λογικής.

[43] Επομένως, το πρώτο που επιβάλλεται είναι να θεωρήσετε εκείνον αδιάλλακτο εχθρό του κράτους της Αθήνας και της δημοκρατίας. Γιατί, αν δεν πιστέψετε βαθιά μέσα στις ψυχές αυτό, δεν θα θελήσετε να ενδιαφερθείτε σοβαρά για την κατάσταση. Δεύτερον, να είστε απόλυτα σίγουροι ότι όλες οι σημερινές ενέργειες και μηχανορραφίες του είναι προετοιμασίες εναντίον της πόλης μας. Και όπου κάποιος προβάλλει αντίσταση σ᾽ εκείνον, είναι σαν να υπερασπίζεται εδώ τα συμφέροντά μας.

[44] Γιατί κανένας δεν είναι τόσο αφελής, ώστε να πιστεύει ότι ο Φίλιππος επιθυμεί τα ασήμαντα αυτά μέρη στη Θράκη (γιατί πώς αλλιώς θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τον Δρογγίλο, την Καβύλη και τη Μάστειρα και όσα άλλα μέρη καταλαμβάνει τώρα και τα οχυρώνει;) και ότι, προκειμένου να αποκτήσει αυτά, υπομένει κόπους και κακουχίες και διατρέχει τους έσχατους κινδύνους,

[45] αλλά ότι δεν θέλει τα Αθηναϊκά λιμάνια, τα νεώρια, τις τριήρεις, τα μεταλλεία αργύρου και τα τόσα έσοδα της πόλης, αλλά θα σας αφήσει να τα κρατήσετε, ενώ αυτός θα ξεχειμωνιάζει σ᾽ εκείνον τον όλεθρο για το κεχρί και το κριθάρι, που βρίσκονται στα θρακικά πιθάρια. Δεν γίνονται αυτά, αλλά τόσο εκείνες όσο και όλες οι άλλες δραστηριότητές του αποσκοπούν στο να γίνει κύριος των δικών σας εδώ πραγμάτων.

[46] Ποιο είναι λοιπόν το καθήκον ανθρώπων μυαλωμένων; Αφού αντιληφθείτε και συνειδητοποιήσετε αυτά, να αποβάλετε την υπερβολική και αθεράπευτη νωθρότητα που σας διακρίνει, να συνεισφέρετε χρήματα, να ζητήσετε και από τους συμμάχους σας και να προσέξετε και να ρυθμίσετε πώς θα διατηρηθεί το εκστρατευτικό αυτό σώμα που έχει συγκροτηθεί, ώστε, όπως ακριβώς έχει ο Φίλιππος δύναμη έτοιμη να διαπράξει αδικίες και να υποδουλώσει όλους τους Έλληνες, έτσι να έχετε και σεις μια αντίστοιχη δύναμη, που θα τους σώσει και θα βοηθήσει όλους.

[47] Γιατί με περιστασιακές αποστολές βοήθειας δεν είναι δυνατόν να πετύχετε ποτέ τίποτε από όσα πρέπει, αλλά πρέπει πρώτα να συγκροτήσετε στρατιωτική δύναμη, να της εξασφαλίσετε τα μέσα συντήρησης, να διορίσετε ταμίες και υπαλλήλους και να ρυθμίσετε με ποιον τρόπο θα είναι δυνατόν να υπάρχει αυστηρότατος έλεγχος· αφού λοιπόν κάνετε αυτά, στη συνέχεια πρέπει να ζητήσετε από αυτούς λογαριασμό για τη διαχείριση των χρημάτων, αλλά για τις πολεμικές επιχειρήσεις ευθύνες από τον στρατηγό. Αν ενεργήσετε έτσι και θελήσετε πραγματικά να κάνετε αυτά, θα αναγκάσετε τον Φίλιππο να τηρεί δίκαιη ειρήνη και να μένει στη χώρα του· μεγαλύτερη επιτυχία από αυτήν καμιά δεν θα μπορούσε να υπάρξει· διαφορετικά, θα πολεμήσετε με ίσους όρους.

Oι Ολυμπιόνικοι του Πινδάρου

Πανάρχαιο και μόνιμο όνειρο των ανθρώπων είναι η εξασφάλιση της αθανασίας. Η εναγώνια αναζήτηση του αθάνατου νερού που απαντά σε παραμύθια και θρύλους πολλών λαών αποτελεί εύγλωττη απόδειξη αυτού του ισχυρισμού. Οι αρχαίοι Έλληνες, ωστόσο, είχαν ανακαλύψει ένα διαφορετικό τρόπο απόκτησης αυτού του πολυπόθητου αγαθού: την ποιητική εξύμνηση, αφού η βιολογική αθανασία είναι ούτως ή άλλως ανέφικτη.

 

Ήδη στον Όμηρο οι ήρωες έχουν συνείδηση ότι θα απαθανατιστούν, αν γίνουν τραγούδι. Αυτή ακριβώς είναι η υπόσχεση που δίνει ο Πίνδαρος στους εγκωμιαζόμενους νικητές σε πανελλήνιους αγώνες. Ο πλούτος ενός νικητή είναι ατελέσφορος, αν δεν επενδυθεί σωστά, και συγκεκριμένα με την παραγγελία σύνθεσης ενός επινίκου, μιας επινίκιας εγκωμιαστικής ωδής, γιατί ο ποιητικός λόγος είναι δραστικότερος και μακροβιότερος ακόμη και από ένα μνημείο, καθώς με την ευελιξία που διαθέτει μπορεί εύκολα να ταξιδέψει από στόμα σε στόμα σε ολόκληρη την υφήλιο.

 

Ο μεγάλος Θηβαίος λυρικός (518 - περ. 440 π.Χ.) συνέθεσε τέσσερις ομάδες επινίκων που αντιστοιχούν σε ισάριθμους πανελλήνιους αγώνες: Ολυμπιονίκους για αγώνες στην Ολυμπία προς τιμήν του Διός, Πυθιονίκους για αγώνες στους Δελφούς προς τιμήν του Απόλλωνα, Ισθμιονίκους για αγώνες στον Ισθμό της Κορίνθου προς τιμήν του Ποσειδώνα και Νεμεονίκους για αγώνες στη Νεμέα προς τιμήν του Διός.

 

Συνολικά μας σώζονται 45 επίνικοι, από τους οποίους 14, περίπου το ένα τρίτο, είναι αφιερωμένοι σε ολυμπιονίκες, νικητές δηλαδή στην επισημότερη και διασημότερη πανελλήνια αθλητική εκδήλωση που διοργανωνόταν κάθε τέσσερα χρόνια (οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες τελέστηκαν το 776 π.Χ.).

 

Κάθε ωδή ήταν δομημένη είτε σε απλές στροφές με πλήρη μετρική αντιστοιχία μεταξύ τους είτε σε στροφικές τριάδες που αποτελούνταν από τη στροφή και την αντιστροφή (σε απόλυτη μετρική αντιστοιχία μεταξύ τους καθ' όλη την έκταση του ποιήματος) και την επωδό (γραμμένη σε διαφορετικά μέτρα από εκείνα του στροφικού ζεύγους, αλλά συνθεμένη στα ίδια μέτρα καθ' όλη την έκταση του ποιήματος).

 

Αυτή η αυστηρή μετρική πειθαρχία επέβαλλε στον ποιητή δεσμεύσεις που απαιτούσαν αξιοθαύμαστη καλλιτεχνική δεξιότητα. Ο ποιητής θα αποφάσιζε αν έπρεπε να επιχειρήσει ένα τολμηρό διασκελισμό, ώστε να προκαλέσει την προσοχή του ακροατή του, σε ποια θέση θα τοποθετούσε μια επαναλαμβανόμενη λέξη-κλειδί και πώς θα υπογράμμιζε ένα μοτίβο που είχε ιδιαίτερη βαρύτητα. Ο εκτενέστερος επίνικος του Πινδάρου είναι ο τέταρτος Πυθιόνικος, που αριθμεί 13 στροφικές τριάδες ή 299 στίχους και γράφτηκε για τον βασιλιά της Κυρήνης Αρκεσίλαο.

 

        Περιεχόμενο

 

Από άποψη περιεχομένου ένας επίνικος κατά κανόνα αρχίζει με ένα εντυπωσιακό προοίμιο με συχνή επίκληση κάποιας θεότητας ή προσωποποιημένης έννοιας, αναφορά του ονόματος του νικητή και του πατέρα του, μνεία της πατρίδας του, του αθλήματος και του τόπου της νίκης, καθώς και παράθεση καταλόγου παλαιότερων νικών του τιμώμενου αθλητή ή μελών της οικογενείας του.

 

Το κεντρικό τμήμα του ποιήματος κατέχει συνήθως μια μυθολογική αφήγηση, ενώ η ωδή ολοκληρώνεται με προσωπικές σκέψεις του ποιητή για την τέχνη του και ευχές για μια ανώτερη διάκριση του εξυμνούμενου αθλητή σε πανελλήνιους αγώνες ακόμη μεγαλύτερου κύρους. Ας εξετάσουμε δειγματοληπτικά τον πρώτο Ολυμπιόνικο, που αφιερώνεται στον τύραννο των Συρακουσών Ιέρωνα, νικητή σε ιπποδρομία. Η ωδή αρχίζει με μια εντυπωσιακή παραβολή των Ολυμπιακών Αγώνων με πολύτιμα στοιχεία: το νερό στη Φύση, το χρυσάφι στην κοινωνική ζωή, τον ζωοδότη ήλιο στο σύμπαν.

 

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι στο είδος τους το σπουδαιότερο αθλητικό γεγονός, το ίδιο ξεχωριστό όπως τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν. Ακολουθεί ο έπαινος του νικητή με υπογράμμιση της φιλόξενης διάθεσής του και αναφορά στο άθλημα, το όνομα του νικηφόρου αλόγου και τον τόπο των αγώνων. Η μνεία της Ολυμπίας προσφέρει στον ποιητή την αφορμή να μιλήσει για την Πελοπόννησο και να κάνει λόγο για τον μύθο του Πέλοπα, από τον οποίο πήρε η περιοχή το όνομά της.

 

Το εύλογο ερώτημα που ανακύπτει στο σημείο αυτό αφορά τη σχέση του μυθολογικού τμήματος με την υπόλοιπη ωδή. Παλαιότερα ο ποιητής είχε κατηγορηθεί για άτεχνες μυθολογικές παρεκβάσεις που διασπούν την ενότητα του ποιήματος, η κυρίαρχη όμως άποψη στη σύγχρονη έρευνα υποστηρίζει ότι είναι δυνατόν να διαπιστωθεί μια, προφανής ή λανθάνουσα, αναλογία ανάμεσα στον μύθο και στον νικητή.

 

Το μυθολογικό θέμα στον εν λόγω επίνικο αφορά τη νίκη του γιου του Ταντάλου, του Πέλοπα, σε αρματοδρομία, νίκη που οδήγησε στον γάμο του ήρωα με την Ιπποδάμεια, τη θυγατέρα του βασιλιά της Πίσας Οινομάου. Οι αναλογίες ανάμεσα στον νικητή και στον μύθο είναι προφανείς: η περιοχή του μύθου ταυτίζεται με την Ολυμπία, όπου νίκησε ο Ιέρων, ενώ ο λόγος στον μύθο είναι πάλι για έναν αθλητικό αγώνα, αυτή τη φορά αρματοδρομίας και όχι ιπποδρομίας. Η βοήθεια του Ποσειδώνα προς τον Πέλοπα αντιστοιχεί με τη θεϊκή εύνοια που οδήγησε τον Ιέρωνα στη νίκη.

 

Ο επίνικος ολοκληρώνεται με τη βεβαιότητα του ποιητή ότι θα του δοθεί η ευκαιρία να υμνήσει εκ νέου με την ξεχωριστή τέχνη του τον Ιέρωνα με αφορμή μια ανώτερη διάκριση στα Ολύμπια, τη νίκη σε αρματοδρομία.

  

        Γλώσσα

 

Γλώσσα των επινίκων είναι η δωρική διάλεκτος, στην οποία καλλιεργήθηκε η χορική λυρική ποίηση, με ελάχιστα αιολικά και βοιωτικά στοιχεία. Το ύφος είναι επιβλητικό και εμπλουτισμένο με τολμηρές μεταφορές, απροσδόκητες εικόνες, εντυπωσιακά υπερβατά, νεόκοπα άπαξ επίθετα, ετυμολογικά παιχνίδια, ποικίλα ρητορικά σχήματα και έντονο εγκωμιαστικό χρώμα.

 

Για να το διατυπώσουμε διαφορετικά: ο επίνικος είναι η ποιητική εκδοχή ενός επιδεικτικού ρητορικού λόγου, αφού στόχος και διαρκής μέριμνα της ωδής είναι να εγκωμιαστεί με κάθε μέσο ο εξυμνούμενος νικητής. Η εκτέλεση αυτού του ποιητικού προγράμματος ήταν φυσικό να οδηγήσει σε κάποιες τυποποιήσεις και συμβάσεις, που δεν γίνονται αντιληπτές παρά μόνον αν εξεταστούν εξονυχιστικά οι επίνικοι στο σύνολό τους.

 

Κάθε ωδή, ωστόσο, εξεταζόμενη αυτόνομα είναι ένας αυθύπαρκτος κόσμος λουσμένος στο εκτυφλωτικό φως του θριάμβου, όπου συμπλέκεται το ιστορικό παρόν με το μυθικό παρελθόν.

 

Παραγγελιοδότες των ωδών είναι άτομα που ανήκουν στην αριστοκρατική τάξη, βασιλείς και τύραννοι, αφού μερικά αγωνίσματα, όπως η αρματοδρομία ή η ιπποδρομία, απαιτούσαν υπέρογκες δαπάνες (στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η διόλου αμελητέα αμοιβή του ποιητή) που μόνο αυτή η τάξη μπορούσε να διαθέσει. Κατά τον Πίνδαρο, για την επίτευξη της νίκης χρειάζεται ο συνδυασμός τριών βασικών παραγόντων: της θεϊκής εύνοιας και βοήθειας, της κληρονομημένης αρετής (όλων δηλαδή των θετικών ιδιοτήτων της οικογενείας του νικητή) και της προσωπικής προσπάθειας, η οποία θα ενεργοποιήσει την κληρονομημένη προδιάθεση.

 

Το θείο φθονεί κάποτε τις μεγάλες επιτυχίες του ανθρώπου και μπορεί να προκαλέσει τη δυστυχία του. Για τον λόγο αυτόν είναι απαραίτητη η εξασφάλιση της θεϊκής ανοχής. Από την άλλη πλευρά, τίποτε στο ανθρώπινο επίπεδο δεν είναι επίκτητο ή αποτέλεσμα διδαχής, αλλά πηγάζει από τη θεόσταλτη μοίρα μιας οικογένειας, της οποίας αναπόσπαστο μέλος αποτελεί ο νικητής.

 

Η φυσική αυτή προίκα όμως δεν αρκεί, αλλά χρειάζεται η καταβολή επίπονης προσπάθειας για την ευόδωση του επιδιωκόμενου σκοπού. Από τη στιγμή που θα αποκτηθεί η πολυπόθητη νίκη, ο αθλητής δεν τιμά μόνο την οικογένειά του αλλά και την πατρίδα του. Η νίκη, με άλλα λόγια, μετατρέπεται σε κοινόχρηστο αγαθό και αφορμή περηφάνιας και αυτοπεποίθησης για ολόκληρη την κοινότητα. Το ατομικό επίτευγμα γίνεται κοινωνικό απόκτημα.

 

        O κόσμος των ιδεών

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο κόσμος των ιδεών του Πινδάρου, που συχνά εκφράζεται με τη βοήθεια αξιομνημόνευτων γνωμικών. Η πρώτη προτροπή του ποιητή είναι να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος ότι είναι θνητός και γι' αυτό δεν πρέπει να τρέφει υπέρμετρες φιλοδοξίες, αλλά να περιορίζεται σε σχέδια πραγματοποιήσιμα και εφικτά.

 

Δεν πρέπει να υπερβεί μεταφορικά τις Ηράκλειες στήλες, το έσχατο γεωγραφικό σημείο τού τότε γνωστού κόσμου, ή να φτάσει στον χάλκινο ουρανό και να εξομοιωθεί με τους μακάριους θεούς. Η δυστυχία παραμονεύει σε κάθε βήμα του ανθρώπου, που δεν γνωρίζει αν η κάθε ημέρα της ζωής του θα τελειώσει ήρεμα και χωρίς ανατροπή της ευτυχίας του. Για τους θεούς πρέπει ο θνητός να λέγει θετικά πράγματα, γιατί από την ευσέβεια μόνον οφέλη μπορεί να προκύψουν.

 

Όσο και αν φαίνεται περίεργο, η απόλυτη ευτυχία δεν είναι ευκταία για τον άνθρωπο, γιατί ο θνητός πρέπει να διαθέτει εξαιρετική σύνεση για να τη διαχειριστεί σωστά. Ο Τάνταλος και ο Ιξίων, για παράδειγμα, έγιναν ομοτράπεζοι των ολύμπιων θεών, αλλά συμπεριφέρθηκαν αχάριστα και γι' αυτό τιμωρήθηκαν σκληρά. Από την άλλη πλευρά, διακεκριμένοι ήρωες όπως ο Κάδμος και ο Πηλέας, δεν γεύθηκαν ανέφελη ευτυχία παρά μόνον όταν εγκατέλειψαν την επίγεια ζωή και μεταφέρθηκαν στα νησιά των μακάρων. Ο πλούτος και η βασιλική εξουσία είναι τα μέγιστα αγαθά και ο κάτοχός τους πρέπει να αρκεστεί σε αυτά και να μην επιδιώξει κάτι περισσότερο, γιατί τότε θα υπερβεί τα όριά του και θα πληρώσει ακριβά για την απληστία του.

 

Όποιος νομίζει ότι με τις πράξεις του μπορεί να ξεφύγει το άγρυπνο μάτι του θεού απατάται οικτρά. Η θρησκευτικότητα και η ευσέβεια του Πινδάρου, που συνάγονται από τις προηγούμενες σκέψεις, επιβάλλουν την ταύτιση της ηθικής με την αισθητική. Η ποίησή του είναι θελκτική, αλλά, όπως υποστηρίζει ο ίδιος ο ποιητής, δεν αποσκοπεί στην εξαπάτηση του κοινού της ή στην τέρψη αντί παντός τιμήματος, όπως έκανε άλλοτε το ομηρικό έπος. Για τον λόγο αυτόν ο Πίνδαρος δεν διστάζει να αποκλείσει με έμφαση μυθολογικές εκδοχές που δεν τιμούν τους θεούς και να τις αντικαταστήσει με άλλες ευσεβέστερες και κοσμιότερες.

 

Συνοψίζουμε: γλώσσα, ύφος, στιχουργία και ιδέες απαρτίζουν ένα απαράμιλλο ποιητικό σύνολο μοναδικής αποτελεσματικότητας. Ο νικητής συμπαρατάσσεται με τον μυθικό ήρωα και απαθανατίζεται. Συγχρόνως, όμως, ο θνητός δεν πρέπει να λησμονεί ποτέ τα όρια των δυνατοτήτων του. Ο άνθρωπος οφείλει να ενστερνιστεί τη δελφική σοφία του μέτρου, αν επιθυμεί να ευτυχήσει. Η μεγαλοσύνη πρέπει εν τέλει να συμβαδίζει με την αυτογνωσία και την ανθρωπογνωσία γενικότερα.

Δώστε χρόνο στον εαυτό σας και τα θαύματα θα έρθουν

Δώσε χρόνο στον εαυτό σου. Πήγαινε σπίτι σου, ακόμα και αν δεν σε περιμένει κανείς εκεί. Φύγε από ένα φανταχτερό πάρτι, χωρίς να πιεις ένα τελευταίο ποτό. Αφήστε πίσω τις σχέσεις που δεν χρειάζεστε, απαλλαγείτε από κακές συνήθειες, από την κατάθλιψη, από τους λάθος ανθρώπους, από ανθρώπους που δεν αγαπάτε πια.

Δώστε στον πρώην αγαπημένο σας την ευκαιρία να νιώσει καλύτερα με μια αδερφή ψυχή, που θα κάνει την ζωή τους πιο άνετη. Αν δεν μπορείτε να κάνετε ο ένας τον άλλον ευτυχισμένο, κάντε ένα βήμα πίσω και δώστε στον εαυτό σας την ευκαιρία να βρει την αγάπη κάπου αλλού.

Μην είστε άπληστοι. Μην στερείτε από κάποιον άλλον την ευκαιρία να βρει την ευτυχία και μην στερείτε και από τον εαυτό σας την ευκαιρία να ευτυχίσετε. Ο καθένας ζει την ζωή του διαφορετικά. Οι εμπειρίες είναι δικές σας, άσχετα από το αν έχουν την έγκριση των άλλων ή όχι. Αν ταιριάζουν οι ρυθμοί σας, τότε έχετε βρει την αδελφή ψυχή σας.

Αν δεν ταιριάζουν οι ρυθμοί σας, τότε δείτε αυτές τις σχέσεις ως πολύτιμες εμπειρίες, ευχαριστείστε τους και απομακρυνθείτε. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας. Μην περιμένετε μέχρι να γίνουν χειρότερα τα πράγματα. Αν δεν αισθάνεστε καλά τώρα, δεν πρόκειται να φτιάξουν τα πράγματα στο μέλλον.

Μην περιμένετε μέχρι τα πράγματα να φτάσουν στο απροχώρητο και θα πρέπει να πάρετε μια απόφαση υπό πίεση.

Δώστε χρόνο στον εαυτό σας. Μην μολύνετε τον εαυτό σας με ενοχές. Οι ενοχές μπορούν να καταστρέψουν όχι μόνο την ψυχή σας, αλλά και το μυαλό και το σώμα σας. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας και μην χαλάτε την ζωγραφική της ζωής σας.
  
Εκτιμήστε την ζωή σας περισσότερο από τους άλλους. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας. Αν κάποιος υποτιμά την ζωή σας, απομακρυνθείτε. Απομακρυνθείτε, γιατί πάνω από όλα είστε υπεύθυνοι μόνο για την ζωή σας. Η ζωή είναι το πολυτιμότερο δώρο, μην το σπαταλάτε. Μην προσφέρετε την αγάπη σας σε εκείνους που δεν μπορούν να την εκτιμήσουν.

Η εξερεύνηση του εαυτού μας είναι δύσκολη διαδικασία. Μόνο εσείς μπορείτε να ορίσετε τα όριά σας και μέχρι ποιο σημείο μπορούν οι άλλοι να σας χρησιμοποιήσουν. Το να θυσιάζετε τον εαυτό σας επί ματαίω, να βοηθάτε ανθρώπους που δεν ζήτησαν την βοήθειά σας, αυτόματα σας κάνει να χάνετε πολλή ενέργεια, που θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε σε για κάποιον που πραγματικά χρειαζόταν την βοήθειά σας.

Οι σχέσεις είναι γόνιμες, όταν υπάρχει ανταλλαγή και συνεργασία. Είναι σαν τον χορό. Αν αρχίσεις να πατάς στα βήματα του άλλου, αν ο χορός σου γίνει επώδυνος, τότε πρέπει να κλείσεις την μουσική και να περιποιηθείς τις πληγές σου. Μετά ξεκινήστε έναν καινούργιο χορό με ομορφιά και χάρη. Ίσως, μαζί με έναν νέο συνεργάτη. Αυτό ισχύει για όλα τα είδη σχέσεων.

Το να βρείτε διέξοδο σε μια δύσκολη κατάσταση είναι καλό, αλλά το να αποφύγετε τελείως την δύσκολη κατάσταση είναι ακόμα καλύτερο. Πάντα ξέρουμε πότε είναι η σωστή στιγμή για να φύγουμε: εμπιστευθείτε τον εαυτό σας, μην προσπαθείτε να τον πείσετε ότι κάνει λάθος. Να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας και τους γύρω σας.

Όσο και αν θέλετε να πιστεύετε το αντίθετο, δεν υπάρχουν κακοί άνθρωποι. Υπάρχουν άνθρωποι διαφορετικοί από εμάς. Μπορεί να μην γνωρίζουμε, γιατί μπαίνουν στην ζωή μας αυτοί οι άνθρωποι, αλλά το σίγουρο είναι, ότι μπαίνουν. Η μόνη ευθύνη που έχετε είναι απέναντι στον εαυτό σας και σε κανέναν άλλον.

Ό,τι συμβαίνει στην ζωή μας, συμβαίνει με την άδειά μας. Εμείς είμαστε οι μόνοι υπεύθυνοι για το πως είναι η ζωή μας αυτή την στιγμή, ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιούμε. Εμείς ζωγραφίσαμε την ζωή μας με γκρι, επιλέξαμε να φοβόμαστε τα πάντα, επιλέξαμε να είμαστε ξένοι στην ίδια μας την ζωή.

Κοιτάξτε γύρω σας. Μήπως ήρθε η ώρα για μια αλλαγή; Μήπως ήρθε η ώρα να αφήσουμε όλα τα άσχημα γύρω μας; Αναμφίβολα είναι δύσκολο να αφήσουμε πίσω μας όλα εκείνα από τα εκείνα έχουμε επιβιώσει, άσχετα από το τι λέει ο καθένας. Η φυγή είναι δύσκολη, αλλά είναι απαραίτητη. Πάρτε τον χρόνο σας, σκεφτείτε το και μην αφήσετε την ευκαιρία να φύγετε να πάει χαμένη.

Σταματήστε να ακούτε τις συμβουλές άλλων και να ζείτε με τις σκέψεις κάποιου άλλου. Κοιτάξτε μέσα σας. Που είναι η άγκυρά σας; Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να κάνετε την διαφορά. Σταματήστε να ψάχνετε την άγκυρά σας αλλού. Το ίδιο ισχύει και για την ευτυχία: αν δεν μπορείτε να την βρείτε στον εαυτό σας, δεν μπορείτε να την βρείτε ούτε στους άλλους.

Αφήστε πίσω σας τις ενοχλητικές αυταπάτες και τους φόβους. Συνεχίστε να ονειρεύεστε και να προσπαθείτε. Ποτέ μην σταματάτε και μην φοβάστε τα λάθη. Τα λάθη σημαίνουν, ότι έχετε προσπαθήσει για κάτι και αυτό είναι υπέροχο. Μην φοβάστε την αντίδραση των άλλων ανθρώπων. Δεν μπορείτε να την προβλέψετε μέχρι να κάνετε αυτό που θέλετε. Αλλά ακόμα και αν μπορούσατε να την προβλέψετε, γιατί να φοβάστε; Θα έχετε την ευκαιρία να φύγετε και να προχωρήσετε.

Η αλήθεια είναι, ότι όλα έρχονται στην ώρα τους. Ακόμα και τα θαύματα. Οπότε δώστε χρόνο στον εαυτό σας και μην καθυστερείτε. Αν καθυστερήσετε, όλα αλλάζουν. Αδράξτε την μέρα!

Η πειθαρχία δεν επιτυγχάνει σε παιδιά με έντονη προσωπικότητα

Είναι γεγονός. Τα παιδιά με έντονη προσωικότητα δεν είναι «περίπατος» για κανένα γονιό. Όχι ότι το να μεγαλώνεις παιδί είναι εύκολο, όμως τα συγκεκριμένα παιδιά είναι λίγο πιο δύσκολα. Εννοείται ότι τα παιδιά αυτά δεν είναι ίδια μεταξύ τους, και οι συμπεριφορές τους ποικίλλουν, ωστόσο συγκλίνουν στο ότι δοκιμάζουν κάθε στιγμή τα όρια των γονιών τους. Ακόμα κι αυτό, όμως, δεν γίνεται με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθμό.

Σε γενικές γραμμές πάντως οι μέθοδοι πειθαρχίας δεν έχουν ιδιαίτερη επιτυχία σε αυτά τα παιδιά, ενώ καλό είναι να έχουμε στο μυαλό μας πως συνήθως μαθαίνουν μέσα από τις συνέπειες των πράξεών τους.

Ωστόσο πάντα υπάρχουν κατάλληλοι χειρισμοί που μπορεί να φέρουν την ισορροπία, αρκεί να οπλιστείτε με υπομονή και επιμονή.

Πώς να διαχειριστείτε το παιδί με έντονη προσωπικότητα.

1. Διατηρείστε ήρεμη την φωνή σας και υιοθετείστε ψύχραιμη συμπεριφορά.
Δείξτε υπομονή, ειδικά όταν το παιδί εκφράζει τις επιθυμίες ή τις ανάγκες του με έντονο ή ανεξέλεγκτο τρόπο. Να θυμάστε, ότι όταν το παιδί νιώθει πως η συμπεριφορά του σας επηρεάζει, τότε θα συνεχίσει να συμπεριφέρεται έτσι, ελπίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα κερδίσει!

2. Μάθετε να αξιοποιείτε το πείσμα.
Συνειδητοποιείστε ότι η τάση του παιδιού σας να μην εγκαταλείπει στην πρώτη δυσκολία, που σήμερα σας ενοχλεί, αύριο θα είναι ένα σημαντικό προτέρημα. Αγκαλιάστε, λοιπόν, το πείσμα αντί να το πολεμάτε και βρείτε τρόπους να το διοχετεύετε στην σωστή κατεύθυνση.

3. Αποφύγετε τους άσκοπους καθημερινούς καβγάδες θέτοντας κανόνες.
Είναι εξαιρετικό χρήσιμο να ορίζετε κανόνες ακόμα και για τα απλά πράγματα. Έτσι, θα αποφεύγετε τις συγκρούσεις.

4. Μην υποκύπτετε στις πιέσεις.
Άλλη μια συνήθεια των παιδιών με έντονη προσωπικότητα είναι να δοκιμάζουν τα όριά σας. Καλό είναι να το γνωρίζετε και να το περιμένετε. Βαθιά ανάσα, σταθερότητα και… μπόρα είναι θα περάσει.

5. Θέστε όρια μέσα από την επικοινωνία όχι μέσα από την τιμωρία.
Την ώρα του θυμού, καμία νουθεσία, συζήτηση ή τιμωρία δεν λειτουργεί διδακτικά. Μια άμεση τιμωρία την ώρα της κρίσης ίσως αναχαιτίσει την κακή συμπεριφορά, όμως δεν έχει «διδακτική» αξία. Τα παιδιά συμπεριφέρονται με συγκεκριμένο τρόπο προκειμένου να ευχαριστήσουν τους γονείς τους. Όταν συμπεριφερθούν άσχημα και εσείς αρχίσετε τις απειλές, βάλετε τις φωνές και επιβάλετε τιμωρίες, μειώνεται την επιθυμία του παιδιού να συμπεριφερθεί με τρόπο που θα σας ευχαριστήσει. Επιτρέψτε στο θυμωμένο παιδί να εκφράσει τα αρνητικά του συναισθήματα, ώστε να αρχίσουν να εξατμίζονται θυμίζοντάς του ότι όταν θυμώνουμε το εκφράζουμε με λόγια, χωρίς να φωνάζουμε και να εκδηλώνουμε βία. Στη συνέχεια θα είναι έτοιμο να ακούσει αυτά που έχετε να του πείτε και θα τηρήσει τον κανόνα.

6. Αν πρέπει να ορίσετε συνέπειες στην πεισματική συμπεριφορά, φροντίστε να είναι σχετικές με την προβληματική συμπεριφορά και να τις τηρήσετε.
Αν το παιδί έχει πεισμώσει και αρνείται να κοιμηθεί στην προκαθορισμένη ώρα, ενώ την επομένη έχει πρωινό ξύπνημα, είναι άστοχο να το τιμωρήσετε λέγοντάς του: «Δεν θα πας στον κινηματογράφο μέχρι το τέλος της χρονιάς». Θέστε την ρεαλιστική κύρωση:»Αφού δεν τηρείς τους κανόνες, για τα επόμενα τρία βράδια δεν θα δεις ταινία ή δεν θα ασχοληθείς με το τάμπλετ πριν κοιμηθείς». Φυσικά θα πρέπει να είστε αποφασισμένη να τηρήσετε τις κυρώσεις για να έχουν νόημα.

7. Δαμάστε το πείσμα ως αρνητική συμπεριφορά όχι την προσωπικότητα του παιδιού.
Διδάξτε στο παιδί σας να σέβεται τα όρια και τους κανόνες τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο και στην κοινωνία. Δεν χρειάζεται κριτική και επικριτικά σχόλια για να του κάμψετε το πείσμα. Βοηθήστε το παιδί να διατηρήσει τον αυτοσεβασμό του, αλλά διδάξτε του ότι η συμπεριφορά του πρέπει να ευθυγραμμίζετε με τους κανόνες. Όταν διαπιστώσετε ότι έχει υιοθετήσει καλή συμπεριφορά, τονώστε το, επισημάνετέ του τι έκανε σωστά και ανταμείψτε το!

Σπάζοντας τους περιορισμούς της ψυχής μου

Σπάω το τσόφλι μου:

Σημαίνει αρχίζω να ζω για εμένα και όχι για τους άλλους

Σημαίνει εμπιστεύομαι τον εαυτό μου

Σημαίνει γνωρίζω τον εαυτό μου

Σημαίνει ακούω και πάλι τη μουσική μέσα μου

Σημαίνει φτιάχνω το δικό μου δρόμο για να περπατήσω, απαλλαγμένος πια από προκαταλήψεις, καλούπια και κουτιά, όπου όλα μέχρι πρότινος άδικα πίστευα, πως τα ‘χα μέσα τους τακτοποιημένα

Μπορώ πια να ακούω καθαρά το κύμα της θάλασσας

Το θρόισμα των φύλλων

Συνδυάζω μουσικές και μυρωδιές και χρώματα με αναμνήσεις

Γελάω και το γέλιο μου νιώθω να τραντάζει συθέμελα όλο μου το είναι

Είμαι σε επαφή με τις αισθήσεις μου που σαν πυξίδα με οδηγούν,

Πίσω στη ζωή μου

Η σκόνη δε με ενοχλεί. Μπορώ να ζω κάλλιστα και μαζί της

Πλέον δε νιώθω πως έχω προδώσει τα όνειρα μου – Είναι εκεί – ίσως λίγο παραλλαγμένα από την πρότερη θύμηση τους, αλλά το ίδιο ζωντανά όπως εκείνο το μαγικό πρώτο βράδυ που τα αντίκρυσα

Ναι τα θυμάμαι όλα. Όλες τις προδοσίες. Όλα τα σκαμπανεβάσματα. Όλες τις βουτιές μου στο απόλυτο κενό. Αυτό όμως δε σημαίνει πώς δε μπορώ να ανασάνω πια. Ανασαίνω μαζί τους. Περπατάω μαζί τους. Ζω μαζί τους και ζω ωραία

Μαθαίνω να με αγαπάω, μαθαίνω τη δύναμη του «όχι» μου, μαθαίνω να αφήνω την ευθύνη της ζωής των άλλων, στους άμεσα ενδιαφερόμενους -μπας και μάθουν και αυτοί κάτι- όσο εγώ μαθαίνω από την αρχή ξανά, να έχω πίστη στον εαυτό μου

Το περιτύλιγμα πια δε με ενδιαφέρει. Το μέσα μου με απασχολεί

Και για πρώτη φορά στη ζωή μου

Είμαι τώρα εδώ μαζί σας

Είμαι ολόκληρος

Είμαι καλά.

Ονειρέψου την πραγματικότητά σου

Πραγματικότητα είναι αυτό που ο καθένας έχει δημιουργήσει από τις εμπειρίες του, το γέλιο του, την προσπάθειά του, την πίστη του, την αδυναμία του και δεν μοιάζει σε τίποτα με το κουτί της δικής σας πραγματικότητας, μιζεριασμένοι γύρω μου. Εσείς είστε φαντάσματα! Αυτός που τολμά να αισθανθεί ακόμη και το τελευταίο κύτταρο του κορμιού τους ζώντας, βιώνοντας τις στιγμές της ζωής είναι ο ζωντανός, είναι «Η» πραγματικότητα! Οι υπόλοιποι είστε ζωντανοί νεκροί!

Σας βαρέθηκα φαντάσματα! Τρέχετε από τη μια μάσκα στην άλλη τρέφοντας το Εγώ σας! Σταματήστε να κρίνετε και να προσπαθείτε να αποδυναμώσετε τους ζωντανούς ανθρώπους που γνωρίζουν πολύ καλά πως η πραγματικότητα δεν είναι ένα αξίωμα, μία σταθερά αλλά έχει δυναμική, αλλάζει, μεταβάλλεται ανάλογα με την μεταμόρφωση που γεννά ο καθένας στην ψυχή του! Και αυτό δεν έχει κανένα κοινό με την προτιγανισμένη πατάτα σας…

Ονειρεύεσαι να πραγματοποιήσεις κάτι που φαίνεται αδύνατο, σου λένε σταμάτα να ζεις σε ψευδαισθήσεις και σε κρίνουν επειδή ζεις στο δικό σου παραμύθι. Από την άλλη βυθίζεσαι στην πραγματικότητα, σε κατηγορούν γιατί δεν τόλμησες να ζήσεις και δίνουν παράδειγμα τους παρατημένους εαυτούς τους μακριά από τα τολμηρά νεανικά τους όνειρα. Γεράσαμε σου λένε, τώρα ήρθε η σειρά σας!

Κι εσύ γίνεσαι το θύμα τους, σε ρουφάνε άλλωστε είναι τόσοι πολλοί αυτοί κι όσοι αντιστέκονται τόσοι λίγοι! Κι εσύ γίνεσαι το θύμα τους κι αμφιταλαντεύεσαι, να πάω στο όνειρο ή να πάω στην προμαγειρεμένη τους πραγματικότητα; Είναι γνώριμη αυτή η γεύση κανένας κίνδυνος, τα πετάς στην κατσαρόλα κι έτοιμη η τροφή σου! Όλα τακτοποιημένα… Κι όσο εσύ βυθίζεσαι στις αμφιβολίες σου εκείνοι συνεχίζουν να κατηγορούν… δεν τολμάς γιατί δεν το έκανες; Τόλμησες γιατί τόλμησες, μα δεν φοβάσαι σου λένε, δεν βλέπεις γύρω σου τι γίνεται;

Κι έτσι χτύπα χτύπα, φωλιάζεις στην γωνία σου και παραμιλάς μόνος φορτωμένος τις ενοχές που σου φύτεψαν σαν ερυνίες μες στο μυαλό σου. Τέλος ως εδώ!

«Συγγνώμη σας ζητώ που μαθαίνω τον εαυτό μου, που κάνω τις επιλογές μου μα όποιος δεν το αντέχει μπορεί να φύγει! Βαρέθηκα να είμαι ο κακός για τους μισούς και ο καλός για τους λίγους! Ας μείνετε εσείς στην βιτρίνα σας!»

Έτσι! Πάλεψε! Το όνειρό σου χρειάζεται μόνο εσένα δεν ζήτησες την πραγματικότητά τους κι αυτό είναι η δική σου αλήθεια, η δική σου πραγματικότητα! Ονειρέψου μέχρι εκεί που μπορείς να φτάσεις μα αν δεν ξεπεράσεις τα όριά σου δεν θα μπορέσεις ποτέ να βρεις εως πού φτάνουν αυτά σου τα όρια! Μέχρι πού μπορείς να οδηγήσεις την δική σου πραγματικότητα! Άσε τους γύρω να φοβούνται το τίμημά της, είναι εύκολο να κρίνεις τους άλλους το δύσκολο είναι η αυτοκριτική…

Ζήσε όπως αισθάνεσαι ζωντανός, πάντα με αξίες! Ονειρέψου την πραγματικότητά σου κι «άσε τους νεκρούς να προχωρούν…»

Στο Ταξίδι της Ζωής θυμήσου…

Στο Ταξίδι της Ζωής θυμήσου…

Όταν λες «σε αγαπώ», να το λες με σοβαρότητα.

Όταν λες «συγνώμη», κοίτα το άλλο άτομο στα μάτια.

Μην περιγελάς τους άλλους για τα όνειρά τους.

Μπορεί να βγεις πληγωμένος, αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να ζήσεις την ΖΩΗ.

Μην κρίνεις τους άλλους από αυτούς που τους περιτριγυρίζουν.

Μίλα αργά, αλλά σκέψου γρήγορα.

Αν κάποιος σου κάνει μια ερώτηση στην οποία δεν θέλεις να απαντήσεις, χαμογέλα και ρώτα τον «Γιατί θέλεις να μάθεις;».

Να θυμάσαι ότι η πιο μεγάλη αγάπη και οι πιο μεγάλες επιτυχίες απαιτούν μεγάλα ρίσκα.
Όταν χάνεις να μαθαίνεις το μάθημά σου.

Να θυμάσαι τα τρία Σ:

– Σεβασμός για τον εαυτό σου
– Σεβασμός για τους υπόλοιπους.
– Σοβαρότητα στις πράξεις σου.

Μην επιτρέψεις μια μικρή παρεξήγηση να χαλάσει μια μεγάλη φιλία.

Χαμογέλα όταν σηκώνεις το τηλέφωνο, έτσι ώστε το άτομο που τηλεφωνεί να το αισθανθεί από τον τόνο της φωνής σου.

Να δίνεις σημασία στις λεπτομέρειες.

Να θυμάσαι ότι το να μην αποκτάς πάντα αυτό που θέλεις, είναι μερικές φορές τυχερό…

Αγάπη και ελευθερία – και οι δυο φτερούγες χρειάζονται

Όταν είσαι μόνος, νιώθεις μοναξιά, νιώθεις να σου λείπει ο άλλος. Η ζωή σου μοιάζει μισή. Χάνει τη χαρά, χάνει τη ροή, το άνθισμα. Παραμένει υποσιτισμένη.

Αν είσαι με άλλον, τότε προκύπτει ένα καινούργιο πρόβλημα, γιατί ο άλλος αρχίζει να καταπατά τον χώρο σου. Αρχίζει να σου βάζει όρους, να ζητάει πράγματα από σένα, αρχίζει να καταστρέφει την ελευθερία σου κι αυτό πληγώνει.

Και μέχρι τώρα η ανθρωπότητα έχει ζήσει με τέτοιο τρελό τρόπο, που μόνο μία ανάγκη μπορείς να ικανοποιήσεις: Μπορείς να είσαι ελεύθερος, μόνον αν εγκαταλείψεις την ιδέα της αγάπης.

Εγκατέλειψε την ιδέα της αγάπης και είσαι ελεύθερος.

Δεν υπάρχει κανένας για να σε εμποδίσει, δεν υπάρχει κανένας για να ανακατευτεί μαζί σου, κανένας για να έχει απαιτήσεις, κανένας για να σε κατέχει. Τότε όμως η ζωή γίνεται κρύα, σχεδόν νεκρή.

Δεν υπάρχει χορός ούτε χαρά ούτε τραγούδι. Όλα τα τραγούδια έχουν εξαφανιστεί, κάθε χαρά έχει πεθάνει. Είναι παράλυτοι. Πώς μπορούν να χορέψουν; Είναι ανάπηροι. Πώς μπορούν να χορέψουν; Δεν υπάρχει τίποτα για να χορέψουν. Οι ενέργειές τους είναι κολλημένες, δεν ρέουν πια. Για τη ροή χρειάζεται ο άλλος. Χωρίς τον άλλο δεν υπάρχει ροή.

Και η πλειοψηφία της ανθρωπότητας έχει προτιμήσει την αγάπη κι έχει εγκαταλείψει την ιδέα της ελευθερίας. Τότε οι άνθρωποι ζουν σαν σκλάβοι. Ο άντρας έχει υποβιβάσει τη γυναίκα σε πράγμα, σε είδος και το ίδιο έχει κάνει και η γυναίκα με τον δικό της επιδέξιο τρόπο: Έχει καταδυναστεύσει όλους τους συζύγους.

Ο άντρας έχει υποβιβάσει τη γυναίκα σε σκλάβα και η γυναίκα έχει υποβιβάσει τον άντρα σε σκλάβο. Και φυσικά και οι δύο μισούν τη σκλαβιά και οι δύο της αντιστέκονται. Συνεχώς μάχονται και με την παραμικρή αφορμή αρχίζει η μάχη.

Στο βάθος όμως βρίσκεται η πραγματική μάχη: Η πραγματική μάχη βρίσκεται στο ότι και οι δύο αποζητούν την ελευθερία. Δεν μπορούν να το πουν τόσο ξεκάθαρα, μπορεί ακόμη και να το έχουν ξεχάσει εντελώς.

Για χιλιάδες χρόνια, αυτός είναι ο τρόπος που έχουν ζήσει οι άνθρωποι. Έχουν δει τον πατέρα τους και τη μητέρα τους να έχουν ζήσει με τον ίδιο τρόπο, έχουν δει τους παππούδες τους να έχουν ζήσει με τον ίδιο τρόπο… Μ’ αυτόν τον τρόπο ζουν οι άνθρωποι, τον έχουν αποδεχτεί. Η ελευθερία τους έχει καταστραφεί.

Είναι σαν να προσπαθούμε να πετάξουμε στον ουρανό με ένα φτερό. Μερικοί άνθρωποι έχουν το φτερό της αγάπης και μερικοί έχουν το φτερό της ελευθερίας. Και οι δύο είναι ανίκανοι να πετάξουν. Χρειάζονται και τα δύο φτερά.

Η αγάπη είναι φυσική ανάγκη. Είναι σαν το φαγητό. Αν πεινάς, φυσικά θα αισθάνεσαι μια βαθιά ανησυχία. Χωρίς αγάπη, η ψυχή σου πεινάει. Η αγάπη είναι η τροφή της ψυχής.

Όπως ακριβώς το σώμα χρειάζεται φαγητό, νερό και αέρα, έτσι και η ψυχή χρειάζεται αγάπη. Αλλά η ψυχή χρειάζεται και ελευθερία. Και είναι ένα από τα πιο περίεργα πράγματα το ότι δεν έχουμε δεχθεί ακόμη αυτό το γεγονός.

Αν αγαπάς, δεν υπάρχει ανάγκη να σου καταστρέψουν την ελευθερία σου. Και τα δύο μπορούν να συνυπάρχουν, δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους. Εξαιτίας της ανοησίας μας έχουμε δημιουργήσει ανταγωνισμό.

Γι’ αυτό οι μοναχοί νομίζουν πως οι εγκόσμιοι άνθρωποι είναι ανόητοι και κατά βάθος οι εγκόσμιοι άνθρωποι ξέρουν πως οι μοναχοί είναι ανόητοι, γιατί χάνουν όλες τις χαρές της ζωής.

Μάλλον θα πρέπει να αλλάξεις τη νοοτροπία σου σχετικά με την αγάπη και την ελευθερία. Αγάπα τον άλλο, δώσε του όμως ολοκληρωτική ελευθερία. Αγάπα τον άλλο, ξεκαθάρισέ του όμως από την πρώτη κιόλας στιγμή πως δεν πουλάς την ελευθερία σου.

Επέμενε για ελευθερία και μη χάνεις την αγάπη! Δεν υπάρχει ανάγκη. Δεν υπάρχει φυσική έχθρα ανάμεσα στην ελευθερία και την αγάπη. Πρόκειται απλώς για μια καλλιεργημένη εχθρότητα. Φυσικά, επί αιώνες έχει γίνει έτσι, οπότε το έχεις συνηθίσει, έχει γίνει κατεστημένο.

Όταν είσαι απελευθερωμένος, θα μπορέσεις να δεις την ομορφιά της αγάπης και της ελευθερίας μαζί. Είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αν πραγματικά αγαπάς το άτομο, θα του δώσεις απόλυτη ελευθερία. Αυτό είναι ένα δώρο αγάπης. Και όταν υπάρχει ελευθερία, τότε η αγάπη ανταποκρίνεται απεριόριστα.

Όταν δίνεις ελευθερία σε κάποιον, του έχεις δώσει το μεγαλύτερο δώρο και τότε
η αγάπη έρχεται σε σένα τρέχοντας.

Η αγάπη είναι μια βασική ανάγκη, όσο βασική είναι η ελευθερία, οπότε και οι δύο χρειάζεται να ικανοποιηθούν. Και ένας άνθρωπος γεμάτος από αγάπη και ελευθερία είναι ένα από τα πιο όμορφα φαινόμενα στον κόσμο. Και όταν συναντιόνται δύο πρόσωπα τέτοιας ομορφιάς, τότε η σχέση τους δεν είναι καθόλου σχέση. Είναι σύνδεσμος. Είναι μια συνεχής ροή, σαν του ποταμού. Συνεχώς κατευθύνεται προς μεγαλύτερα ύψη.

Όταν ένα ώριμο άτομο είναι μόνο του, νιώθει πληρότητα. Όταν ένα ώριμο άτομο δίνει αγάπη, τη δίνει χωρίς κανένα κίνητρο, απλώς τη δίνει. Και όταν ένα ώριμο άτομο δίνει αγάπη, αισθάνεται ευγνωμοσύνη που έχεις δεχθεί την αγάπη. Δεν προσδοκεί να είσαι ευγνώμων γι’ αυτό, όχι, καθόλου, ούτε και χρειάζεται τις ευχαριστίες σου. Σε ευχαριστεί που δέχθηκες την αγάπη του.

Και όταν δύο ώριμα άτομα είναι ερωτευμένα, συμβαίνει ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της ζωής, ένα από τα πιο όμορφα φαινόμενα: Είναι μαζί κι όμως απίστευτα μόνοι. Είναι τόσο πολύ μαζί, που είναι σχεδόν σαν ένα.

Η ενότητά τους όμως δεν καταστρέφει την ατομικότητά τους, στην πραγματικότητα, την εντείνει: Γίνονται περισσότερο άτομα. Δύο ερωτευμένα ώριμα άτομα βοηθούν το ένα το άλλο να γίνουν περισσότερο ελεύθερα. Δεν υπεισέρχεται καμία πολιτική ούτε διπλωματία, καμία προσπάθεια για κυριαρχία. Πώς μπορείς να δυναστεύεις το άτομο που αγαπάς;

Σκέψου το μονάχα. Η κυριαρχία είναι ένα είδος μίσους, θυμού, εχθρότητας. Πώς μπορείς να δυναστεύσεις το άτομο που αγαπάς; Θα ήθελες να δεις το άτομο τελείως ελεύθερο, ανεξάρτητο, οπότε θα του δώσεις περισσότερη ατομικότητα.

Γι’ αυτό το αποκαλώ το μεγαλύτερο παράδοξο: Είναι τόσο πολύ μαζί, ώστε να γίνονται σχεδόν ένα, όμως, μέσα σ’ αυτή την ενότητα, παραμένουν ακόμη άτομα. Οι προσωπικότητές τους δεν εξαλείφονται, εξυψώνονται περισσότερο. Ο σύντροφός τους τους έχει εμπλουτίσει σε ό, τι αφορά την ελευθερία τους.

Όταν ερωτεύονται οι ανώριμοι άνθρωποι, καταστρέφουν την ελευθερία του άλλου, υποδουλώνουν, φυλακίζουν. Όταν ερωτεύονται τα ώριμα άτομα, βοηθούν ο ένας τον άλλο να είναι ελεύθεροι, βοηθούν ο ένας τον άλλο να καταστρέψουν κάθε είδους υποδούλωση. Και όταν η αγάπη ρέει με ελευθερία, υπάρχει ομορφιά. Όταν όμως ρέει με εξάρτηση, υπάρχει ασχήμια.

Να θυμάσαι, η ελευθερία έχει μεγαλύτερη αξία από την αγάπη. Οπότε, αν η αγάπη καταστρέφει την ελευθερία, τότε δεν αξίζει. Η αγάπη μπορεί και να παραληφθεί.

Η ελευθερία πρέπει να διασωθεί. Η ελευθερία έχει μεγαλύτερη αξία. Και χωρίς ελευθερία δεν μπορείς ποτέ να είσαι χαρούμενος. Αυτό είναι αδύνατον! Η ελευθερία είναι επιθυμία κάθε άντρα και κάθε γυναίκας.

Απόλυτη ελευθερία! Πέρα για πέρα ελευθερία! Έτσι, οτιδήποτε καταστρέφει την ελευθερία, ο άλλος αρχίζει να το μισεί.

Πράγματι, όταν δύο άνθρωποι είναι ερωτευμένοι, δεν θα πρέπει να μένουν μαζί όλο το εικοσιτετράωρο. Είναι πάρα πολύ βλαβερό για εκείνους κι ακόμη περισσότερο είναι βλαβερό για την ίδια την αγάπη.

Οι άνθρωποι σκοτώνουν και καταστρέφουν την αγάπη τους με το να μένουν μαζί τόσο πολύ, γιατί στο βάθος κάτι παραβιάζεται. Ο καθένας χρειάζεται ένα συγκεκριμένο χώρο και οι εραστές αναμιγνύονται υπερβολικά, ο ένας στη ζωή του άλλου, χωρίς να το γνωρίζουν. Αγαπούν, έτσι θέλουν να προσκολλούνται και ν’ αναμιγνύονται με το καθετί. Και να πώς καταστρέφεται κάθε αγάπη.

Η αγάπη μπορεί να είναι υπερβολικά όμορφη, όταν δεν καταστρέφεται. Αν καταστρέφεται, μπορεί να γίνει η μεγαλύτερη κόλαση που υπάρχει.

Αν ζεις για πάρα πολύ καιρό μόνος, βαριέσαι. Δεν υπάρχει διέγερση. Μονάχα εσύ και εσύ και εσύ. Είναι μονότονο, μία και μοναδική νότα. Θέλεις μια αλλαγή, λίγο καρύκευμα. Ο άλλος φέρνει την αλλαγή, φέρνει έναν άλλο κόσμο μέσα στο δικό σου κι αυτό είναι χρήσιμο.

Έτσι, όταν αισθάνεσαι την ανάγκη του άλλου, αναζήτησέ τον. Και μόλις νιώσεις ότι η ανάγκη έχει εκπληρωθεί, επέστρεψε στο δικό σου κόσμο. Οι εραστές μπορούν να μάθουν αυτό το ρυθμό: Να είναι ο καθένας μόνος του, αλλά και να συνυπάρχουν. Και συνεχώς να κινούνται ανάμεσα στα δύο.

Αν το άλλο πρόσωπο σ’ αγαπά, θα σεβαστεί την ανάγκη σου να μείνεις μόνος, και αν το αγαπάς, θα σεβαστείς την ανάγκη του. Η εναλλακτική λύση βρίσκεται ανάμεσα στην αγάπη και στη μη αγάπη.

Αν δεν αφήνεις χώρο στο άλλο πρόσωπο, τότε, σιγά-σιγά αυτό γίνεται δυστυχισμένο και θα δραπετεύσει τελείως. Λοιπόν, δώσε του λίγο χώρο, μην προσκολλάσαι και τότε η ερωτική σχέση μπορεί να γίνει κάτι μόνιμο. Μπορεί να συνεχίζεται και να συνεχίζεται, αν το σχοινί είναι αρκετά μακρύ.

Αν το σχοινί είναι πολύ κοντό, αργά ή γρήγορα ο ένας αισθάνεται φυλακισμένος και μόλις έρθει αυτό το συναίσθημα, τότε η ελευθερία γίνεται πιο σημαντική από την αγάπη.

Η ελευθερία δεν είναι πιο σημαντική από την αγάπη, αλλά την αισθάνεσαι έτσι, αν η ίδια η αγάπη γίνει μια φυλακή. Αν η αγάπη συνεχίζει να ξεχειλίζει από ελευθερία, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα.

Το πρόβλημα προκύπτει γιατί νομίζουν ότι εσύ προσπαθείς να δραπετεύσεις και ότι η αγάπη θα καταστραφεί, οπότε φοβούνται και προσκολλώνται περισσότερο. Όσο περισσότερο προσκολλώνται, τόσο περισσότερο αρχίζεις να δραπετεύεις. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Εφόσον η κατανόηση ρέει μεταξύ σας, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Είμαστε εδώ για να κάνουμε ο ένας τον άλλο ευτυχισμένο, όχι δυστυχισμένο. Αν κάνεις τον άλλο ευτυχισμένο, η δική σου ευτυχία αυξάνεται και ο άλλος στο ανταποδίδει ατελείωτα. Μπορεί να συνεχίσει να αντανακλάται με χίλιους δυο τρόπους.

Υπάρχει ένα από τα πιο βαθιά ριζωμένα προβλήματα σε κάθε σχέση άντρα – γυναίκας. Ο άντρας έχει περισσότερη ανάγκη από ελευθερία, παρά από αγάπη και η γυναίκα έχει περισσότερη ανάγκη από αγάπη, παρά από ελευθερία. Δεν είναι μόνο δικό σου πρόβλημα. Αποτελεί πρόβλημα για όλο τον κόσμο, για κάθε ζευγάρι.

Η γυναίκα δεν ανησυχεί καθόλου για ελευθερία. Είναι έτοιμη να γίνει σκλάβα αν κάνει και τον άλλο σκλάβο. Είναι έτοιμη να κάνει οποιαδήποτε δέσμευση, αν δεσμευτεί και ο άλλος. Είναι έτοιμη να ζήσει σε μια φυλακή, αν κι ο άλλος είναι έτοιμος να ζήσει σ’ ένα σκοτεινό κελί.

Και ο άντρας είναι έτοιμος να θυσιάσει ακόμη και την αγάπη του, αν ριψοκινδυνεύει η ελευθερία του. Θα ήθελε να ζήσει στον ανοιχτό ουρανό, ακόμη και μόνος, δεν πειράζει. Θα ήθελε να ζει σε μια αγαπημένη σχέση, αυτή όμως γίνεται σκοτεινή φυλακή. Λοιπόν αυτό είναι το πρόβλημα.

Αν έχουν κατανόηση, τα βρίσκουν. Αυτός μειώνει λίγο την ανάγκη του για ελευθερία και η γυναίκα την ανάγκη της για δέσμευση και κτητικότητα και έρχονται σε ισορροπία. Τότε, η γυναίκα χρειάζεται πενήντα τοις εκατό αγάπη, πενήντα τοις εκατό δέσμευση και ο άνδρας πενήντα τοις εκατό αγάπη, πενήντα τοις εκατό ελευθερία. Τότε υπάρχει μια δυνατότητα για κατανόηση και ανάπτυξη.

Αν εσύ ζητάς εκατό τοις εκατό δέσμευση κι εκείνος ζητάει εκατό τοις εκατό ελευθερία, τότε θα υπάρχει συνεχής διαμάχη και διαπληκτισμοί και γκρίνια κι αυτό είναι άσχημο. Και ποιό είναι το νόημα όλου αυτού; Βρίσκεις κάποιον άλλον. Εσύ μπορεί να βρεις κάποιον που να θέλει να είναι δεσμευμένος και ο άλλος μπορεί να βρει κάποια που να του επιτρέπει την ελευθερία του.

Η παροχή της ελευθερίας πρέπει να γίνεται χωρίς όρους. Με ή χωρίς σεξ, δεν είναι εκεί το θέμα. Όταν δίνεις στο άλλο άτομο το δικό του χώρο, τον δίνεις ολοκληρωτικά, χωρίς περιορισμούς. Δεν πρόκειται για ένα μακρύ σχοινί, δεν υπάρχει σχοινί. Αν με την ελευθερία εννοείς ένα μακρύ σχοινί, αυτό δεν είναι ελευθερία. Είναι απλά εξυπνάδα και πανουργία και δεν πρόκειται να σε βοηθήσει. Δίνεις χώρο και ελευθερία, αλλά συνεχίζεις να ελπίζεις πως δεν θα θεωρηθεί δεδομένο. Εδώ βρίσκεται και η σύγχυση, γι’ αυτό αισθάνεσαι ανισορροπία. Δίνουμε ελευθερία στον άλλο, με την ιδέα ότι ο άλλος δεν πρόκειται να τη χρησιμοποιήσει. Στο βάθος συνεχίζουμε να ελπίζουμε ότι ο άλλος θα αισθάνεται υποχρεωμένος σε μας, ότι θα μας ερωτευθεί περισσότερο. Δίνουμε ελευθερία, αλλά με τη βαθιά ασυνείδητη ελπίδα πως ο άλλος δεν πρόκειται να τη χρησιμοποιήσει. Αν ο άλλος τη χρησιμοποιήσει, τότε δημιουργείται το πρόβλημα.

Δώσε απόλυτη ελευθερία. Το να κάνεις κάποιον να αισθάνεται ένοχος, είναι αμαρτία.

Δεν υπάρχει άλλη αμαρτία σαν αυτή. Ακρωτηριάζει τους ανθρώπους, τους παραλύει. Λοιπόν πες στον άλλο να είναι τελείως ελεύθερος και να μην αισθάνεται καμία ενοχή.

Από τη στιγμή που το έχεις αποδεχτεί, θα αισθανθείς μια πάρα πολύ βαθιά ελευθερία μέσα σου, γιατί αυτός είναι ένας βασικός νόμος: Αν μπορείς να δώσεις ελευθερία στους άλλους, τότε την έχεις κι εσύ. Και δεν υπάρχει τίποτα σαν την ελευθερία.

Αν δεν δίνεις ελευθερία στους άλλους, τότε δεν την έχεις, δεν μπορείς να την έχεις. Όσο περισσότερο τη δίνεις, τόσο περισσότερο την έχεις. Όσο πιο λίγο δίνεις, τόσο πιο λίγο έχεις.

Είναι δίκοπο μαχαίρι. Κόβει κι απ’ τις δυο πλευρές. Δίνεις ελευθερία στον άλλο κι αμέσως είσαι ελεύθερος. Προσπάθησε να δημιουργήσεις μια δέσμευση, μια κτητικότητα γύρω απ’ τον άλλο και είσαι κι εσύ δεμένος, είσαι σκλάβος. Είναι αμοιβαίο.

Μπορείς να βρίσκεσαι κοντά σε κάποιον με δύο τρόπους. Μπορείς να υποχρεωθείς με το νόμο, με τη συνείδηση, με την ενοχή, με τη θρησκεία, με την αστυνομία. Τότε βρίσκεσαι κοντά, αλλά δεν είσαι κοντά. Μόνο με το σώμα βρίσκεσαι κοντά. Υπάρχει ένα άλλο πλησίασμα, που προκύπτει από την ελευθερία. Και οι δύο σύντροφοι είναι ελεύθεροι να είναι όσο μακριάθέλουν, παρά ταύτα διαλέγουν να είναι κοντά. Είναι μια επιλογή που πηγάζει από απόλυτη ελευθερία. Έχει μια διαφορετική ευωδιά. Δεν έχει να κάνει μ’ αυτόν τον κόσμο! Σχεδόν πρόκειται για κάτι από άλλον κόσμο.

Γι’ αυτό απλά δέξου το και δέξου το με χαρά. Νιώσε χαρούμενος, που μπόρεσες να της προσφέρεις τέτοια ελευθερία.

Γιατί δεν απολαμβάνουμε τη μία και μοναδική ζωή μας;

Γιατί πολλές φορές συμπεριφερόμαστε λες και η ζωή μας είναι ατελείωτη;

Κάποιοι θα πουν: “Μα ακριβώς διότι γνωρίζουμε το αναπόφευκτο τέλος”! Κλείνουμε τα μάτια και τα αυτιά μας και κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε… Ίσως πάλι γιατί νομίζουμε ότι για να ευχαριστηθούμε κάτι πρέπει να πληροί πολλές προϋποθέσεις π.χ. μία εκδρομή, μία αγορά ακόμα και μία απλή έξοδος δεν πραγματοποιείται σήμερα, αλλά αναβάλλεται για μία “ άλλη φορά” όταν τα πράγματα θα είναι καλύτερα, όταν οι συνθήκες είναι καταλληλότερες…

Όμως ας μην κρυβόμαστε, η ζωή είναι μία και μοναδική. Είναι αυτό που ζούμε την κάθε στιγμή. Αυτό που ζούμε εδώ και τώρα. Ότι πέρασε είναι ήδη παρελθόν και το μέλλον ακόμα δεν έχει φτάσει. Τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, αυτό είναι που πρέπει να ευχαριστηθώ και να απολαύσω, οτιδήποτε άλλο πριν και μετά δεν υπάρχει…

Πολλές φορές καταλαβαίνουμε την αξία όσων έχουμε, δυστυχώς, όταν κάτι συμβεί και τα απειλήσει, όταν κινδυνέψουμε ή όταν όντως τα χάσουμε. Την υγεία μας, τη δουλειά μας, το σπίτι μας, τη ρουτίνα μας. Όσο τα έχουμε (υλικά και άυλα αγαθά) συμπεριφερόμαστε με απάθεια, συχνά γκρινιάζουμε, θέλουμε κι άλλα, περισσότερα, μεγαλύτερα, ακριβότερα. Δουλεύουμε όλο και περισσότερο, πιέζουμε τους εαυτούς μας και τους γύρω μας με ωράρια απάνθρωπα, γινόμαστε σκλάβοι των ίδιων μας των επιλογών!

Ακόμα και την υγεία μας, το σώμα μας, το να βλέπουμε να ακούμε, να βαδίζουμε, να καθόμαστε και να σηκωνόμαστε, τα θεωρούμε δεδομένα, αυτονόητα… Μέχρι να χάσουμε κάτι, έστω και κάτι λίγο, κάτι μικρό, ένα ατύχημα π.χ. που θα μας αφήσει στο κρεβάτι για κάποιες μέρες… για να καταλάβουμε την αξία της ζωής μας. Δυστυχώς όμως και πάλι μετά, μόλις ορθοποδήσουμε, ξαναριχνόμαστε με την ίδια ένταση στην υποχρέωση της καθημερινότητας μας και ξεχνάμε πάλι τα αυτονόητα και πάλι από την αρχή…

Η ζωή είναι μία και μοναδική. Μία φορά είσαι παιδί, μία φορά έφηβος, νέος, μεγαλύτερος, μεσήλικας, παππούς, ή γιαγιά. Η κάθε περίοδος έχει την χάρη της . Αρκεί να επιτρέψουμε στον εαυτό μας έξω από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις να τις ανακαλύψει. Να ζήσουμε την κάθε φάση της ζωής μας σαν να είναι μοναδική. Γιατί είναι! Και είναι κατά κύριο λόγο, στο χέρι μας να της προσδώσουμε ένα νόημα που θα τη γεμίσει ενδιαφέρον και αξία, τόσο που θα ανυπομονούμε να ζήσουμε την κάθε μέρα για την δική της σημασία, για την εμπειρία και την ευχαρίστηση που μπορεί να μας προσφέρει το κάθε βίωμα ,κάθε ξεχωριστή στιγμή!

Είναι στο χέρι μας να ζήσουμε απλά και ευτυχισμένα. Δεν θέλει κόπο, ούτε χρήματα, ούτε δυσεπίλυτους όρους και προϋποθέσεις. Θέλει μονάχα την πρόθεση μας να το καταφέρουμε!

JAXA: Χρήση σπηλαίων για τη δημιουργία βάσεων στη Σελήνη - «Αγώνας δρόμου» για την κατάκτηση του διαστήματος

Το ενδιαφέρον για τη Σελήνη όλο και μεγαλώνει, από τις ανά τον κόσμο διαστημικές υπηρεσίες και κυβερνήσεις και ενώ κάποτε θεωρείτο ασύμφορη η επανδρωμένη επιστροφή στον γήινο δορυφόρο, πλέον αποτελεί μονόδρομος η σταδιακή αποίκισή του.

Έτσι, ένας ιαπωνικός δορυφόρος, ο Selenological and Engineering Explorer (Selene), που παλαιότερα βρισκόταν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, ανακάλυψε σε αυτήν ένα τεράστιο σπήλαιο, που εκτιμάται ότι έχει μήκος 50 χιλιομέτρων και πλάτος 100 μέτρων.

Αυτό επιβεβαίωσε τώρα η ιαπωνική διαστημική υπηρεσία (JAXA) και ανακοίνωσε ότι το σπήλαιο θα ήταν ιδανικό για να αξιοποιηθεί ως προστατευμένη διαστημική βάση, διευκολύνοντας έτσι μια μελλοντική εποίκιση του φεγγαριού.

Στην επιφάνεια της Σελήνης, στην περιοχή των λόφων Μάριους, φαίνεται από ψηλά το στρογγυλό άνοιγμα του σπηλαίου με πλάτος 50 μέτρων και βάθος επίσης 50 μέτρων. Η περαιτέρω μελέτη με ραντάρ που μπορεί να «δει» κάτω από την επιφάνεια, σύμφωνα με τις βρετανικές «Γκάρντιαν» και «Ιντιπέντεντ», αποκάλυψε ένα πολύ μεγαλύτερο σπήλαιο.

Η υπόγεια κοιλότητα μπορεί να περιέχει νερό σε μορφή πάγου, το οποίο θα ήταν δυνατό να αξιοποιηθεί, ακόμη και για τη μετατροπή του σε καύσιμα. Οι ιάπωνες επιστήμονες εκτιμούν ότι το τεράστιο φυσικό τούνελ σχηματίσθηκε από λάβα που χύθηκε, όταν στη Σελήνη υπήρχε έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα πριν από περίπου 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Με δεδομένο ότι η Σελήνη δεν διαθέτει προστατευτική ατμόσφαιρα, σπήλαια αυτού του είδους είναι κατ' εξοχήν υποψήφια για σεληνιακές βάσεις. Έχουν σταθερή θερμοκρασία (ενώ στην επιφάνεια η μέση θερμοκρασία κινείται από 107 βαθμούς Κελσίου τη μέρα έως μείον 153 βαθμούς τη νύχτα) και μπορούν να προστατεύσουν τόσο τους ανθρώπους όσο και τον εξοπλισμό τους από τους αστεροειδείς, τους μικρομετεωρίτες και την ακτινοβολία, την κοσμική και την υπεριώδη του Ήλιου.

Η Ιαπωνία έχει ανακοινώσει ότι σχεδιάζει να στείλει αστροναύτη στο φεγγάρι για πρώτη φορά γύρω στο 2030, πιθανώς μαζί με τη NASA και άλλες χώρες. Η Κίνα θέλει να στείλει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή της στη Σελήνη το 2036 και έχει φιλόδοξα σχέδια για τη δημιουργία μόνιμης σεληνιακής αποικίας.

Η Ρωσία θέλει επίσης να ξεκινήσει την κατασκευή μιας βάσης, αρχικά για τέσσερις ανθρώπους, έως το 2030. Και οι ΗΠΑ, που πρώτες -και μόνες μέχρι τώρα- πάτησαν το πόδι τους εκεί, έχουν τα δικά τους σχέδια επιστροφής.

Ο γαλαξίας της Δίνης (Whirlpool)

Ο σπειροειδής γαλαξίας της Δίνης (whirlpool), που είναι επίσης γνωστός και ως Μ51α ή NGC 5194, έχει μια καθαρή δομή βραχιόνων. Αλληλεπιδρά με τον γαλαξία NGC 5195 σε απόσταση 23 εκατομμυρίων ετών φωτός και βρίσκεται στον αστερισμό των Θηρευτικών Κυνών.

 

Είναι ένας από τους πιο διάσημους γαλαξίες. Ο γαλαξίας και ο συνοδός του παρατηρούνται εύκολα από τους ερασιτέχνες αστρονόμους ακόμη και με κιάλια. Ο γαλαξίας της δίνης είναι επίσης δημοφιλής στόχος για τους επαγγελματίες αστρονόμους που θέλουν να κατανοήσουν τη σπειροειδή μορφή και τις αλληλεπιδράσεις των γαλαξιών.

 

Ο γαλαξίας της Δίνης απέχει περίπου 23 εκατομμύρια έτη φωτός, και έχεο φαινομενική διάμετρο 11′,2 ο δίσκος του έχει διάμετρο περίπου 40.000 έτη φωτός. Μια μαύρη τρύπα που περιτριγυρίζεται από ένα δίσκο σκόνης μπορεί να υπάρχει στο κέντρο του γαλαξία. Αυτή η τρύπα έχει δύο δίσκους σκόνης, οι οποίοι διασταυρώνονται, κάτι το οποίο είναι ασυνήθιστο.

 

Επιπλέον, η συμπίεση του υδρογόνου έχει δημιουργήσει αστρογόνες περιοχές, οι οποίες εμφανίζονται ως φωτεινοί μπλε «κόμβοι» πάνω στους σπειροειδείς βραχίονες.

Hegel, η αριστερά: από τις αυταπάτες στις απάτες

Τι σημαίνει πολιτικός ωφελιμισμός της «αριστεράς»;

Η κοινωνία των πολιτών (bürgerliche Gesellschaft) συγκροτεί μια αντιφατική μορφή με δυο κυρίως στοιχεία αντιθετικής υφής: πρώτον την ιδιαιτερότητα των ατόμου. Ως μέλος αυτής της κοινωνίας το άτομο είναι ιδιώτης, με το νόημα ότι εντός της κοινωνίας υπάρχει ως ο ιδιαίτερος σκοπός του εαυτού του: είναι ατομικός ιδιοκτήτης, υπερασπίζεται την ιδιοκτησία του και ταυτίζεται πλήρως με τούτη. Δεύτερον, ως μέλος μιας τέτοιας πολιτικής κοινωνίας, δεν ενσαρκώνει απλώς τη μορφή του οικονομικού υποκειμένου, αλλά και εκείνη του πολιτικού υποκειμένου, δηλαδή του πολίτη του κράτους ως πολιτείας. Αυτή η έννοια του πολίτη παραπέμπει σε ένα είδος καθολικότητας, την οποία δεν μπορεί να εκφράσει η πιο πάνω κοινωνία παρά μόνο το κράτος/η πολιτεία. Αυτό-εδώ είναι το αντικειμενικό πνεύμα και το πολιτικό υποκείμενο ως μετέχον σε τούτη την πνευματική αντικειμενικότητα είναι η βάση και η εμπρόσωπη δύναμη που πραγματώνει την κοινωνική ηθική (Sittlichkeit).

Η πραγμάτωση ετούτης της ηθικής συνιστά την ολοκλήρωση –ιστορικά και λογικά– εκείνης της διεργασίας, δυνάμει της οποίας η Ιδέα του κράτους/πολιτείας κατορθώνει εν τέλει να γίνει ενεργός πραγματικότητα: να ταυτιστεί εσωτερικά με τη συγκεκριμένη πραγματικότητα των ενεργών πολιτών. Η συνεκτική και όχι λιγότερο οργανική αρχή που δίνει καθορισμένο εκάστοτε περιεχόμενο σε τούτη την Ιδέα είναι η καθολική, η κοινή βούληση, που ως δρώσα βούληση θεσμίζεται σε κρατική εξουσία. Η εξουσία δεν είναι απροϋπόθετα καλή ή κακή. Γίνεται καλή, δηλαδή λειτουργεί ως αποκάλυψη της ουσίας, όταν οι άνθρωποι που τη συγκροτούν συνέχονται από την Ιδέα της πολιτείας και ανάγουν σε εσωτερικό τους χρησμό την πραγματοποίηση αυτής της Ιδέας. Γίνεται κακή, δηλαδή συγκάλυψη της ουσίας, άρα μηχανισμός βίας, όταν οι κυβερνώντες ιδιοποιούνται την κυριαρχία προς ίδιον όφελος και μετατρέπουν τον λαό σε όχλο.

Ενώ το συμφέρον ενός κράτους, όπως το κατανοεί ο Χέγκελ με τη μορφή της αρχαίας πολιτείας, είναι ένα όλο, ένα ενιαίο καθολικό συμφέρον για κυβερνώντες και κυβερνώμενους, η κατάχρηση της εξουσίας οδηγεί τυφλά τους κυβερνώντες να αυθαιρετούν με το να υπερασπίζονται, πάνω απ’ όλα, το δικό τους στενό συμφέρον και με το να κυνηγούν, με κάθε τρόπο και ευκαιρία, τα προνόμια. Το ποσοτικό κριτήριο εκμηδενίζει το ποιοτικό. Σχετικά και κριτικά γράφει ο μεγάλος διαλεκτικός φιλόσοφος:

«Η υπακοή στους νόμους γίνεται παραδεκτή ως αναγκαία, αλλά όταν απαιτείται από τις υπηρεσιακές αρχές, δηλαδή από [συγκεκριμένα] άτομα, εμφανίζεται ως αντίθετη στην ελευθερία· η αρμοδιότητα να δίνει κανείς εντολές, η διαφορά που προκαλεί αυτή η αρμοδιότητα –η διαφορά ανάμεσα στο να δίνει κανείς εντολές και στο να υπακούει εν γένει– είναι ασυμβίβαστη με την ισότητα· μια μάζα ανθρώπων μπορεί να αποδώσει στον εαυτό της τον τίτλο του λαού, και δικαίως, διότι ο λαός είναι αυτό το αόριστο πλήθος· αλλά οι αξιωματούχοι και οι δημόσιοι υπάλληλοι, εν γένει τα μέλη της οργανωμένης κρατικής εξουσίας, διαφέρουν από τον λαό και έτσι εμφανίζονται να έχουν άδικο ως προς το ότι απέρριψαν την ισότητα και αντιτάσσονται στον λαό, ο οποίος διαθέτει το απέραντο πλεονέκτημα να αναγνωρίζεται ως η κυρίαρχη βούληση. Αυτό είναι το άκρο των αντιφάσεων, στον κύκλο των οποίων περιστρέφεται ένα έθνος, όταν το έχουν κυριαρχήσει αυτές οι τυπικές κατηγορίες»[1].

Ως προκύπτει, οι ανώτερες τάξεις, τα ανώτερα στρώματα της αστικής τάξης που είναι στην εξουσία, επιδιώκουν πάντα με διάφορες φορμαλιστικές διαδικασίες να κρατούν τον λαό ανενεργό μέσα σε έναν κύκλο τυπικών ελευθεριών. Αυτές εδώ τις διασφαλίζουν, υποτίθεται, δια νόμων και στερεότυπων κανόνων και πειθαναγκάζουν την πλειοψηφία των αρχομένων να υπακούει· η κυβερνητική/άρχουσα πλευρά όμως, που είναι πάντοτε μειοψηφία, δεν αισθάνεται την υποχρέωση να υπακούει, καθότι καθίσταται πλέον ενεργούμενο της αλαζονείας της εξουσίας.

Εξουσία όμως δεν είναι μόνο η κυβερνητική πλευρά, αλλά και η πλευρά της αντιπολίτευσης, που ως αντιπολίτευση, και μάλιστα «αριστερή», ρητορεύει με φωνασκίες και μεμψιμοιρίες, όταν όμως καταλαμβάνει την εξουσία προδίδει τον προηγούμενο εαυτό της και γίνεται πιο φίλαρχη και από την αστική διακυβέρνηση. Πολύ γλαφυρά μας μιλάει ο Χέγκελ, λίγο πριν τον ξαφνικό του θάνατο, για τέτοιες προδοσίες, μέσα από το ιστορικό παράδειγμα της Γαλλίας, ιδίως μετά την Ιουλιανή Επανάσταση του 1830: 

«Εάν πάρουμε [το παράδειγμα] μιας αντιπολίτευσης με διαφορετικό ως τώρα χαρακτήρα στην ακραία του μορφή, όπως ο τελευταίος εμφανίζεται στη Γαλλία, τότε αυτός βρίσκει την πιο αποκαλυπτική του εκδοχή στην έκπληξη, που εκφράζεται <προσφάτως εκεί> στη Γαλλία μετά από κάθε αλλαγή κυβέρνησης, σχετικά με τούτο: τα άτομα, που από την αντιπολίτευση μεταπηδούν στην κυβέρνηση, ακολουθούν στη συνέχεια τις ίδιες σχεδόν αξιωματικές αρχές, όπως οι απελθόντες προκάτοχοί τους. Σε εφημερίδες της γαλλικής αντιπολίτευσης διαβάζει κανείς αφελείς μεμψιμοιρίες ότι τόσα πολλά εξαιρετικά άτομα, όταν αναλαμβάνουν κυβερνητικά αξιώματα, προδίδουν την Αριστερά, στην οποία προηγουμένως ανήκαν, και αλλάζουν πορεία· πράγμα που σημαίνει δηλαδή πως, ενώ προηγουμένως είχαν ρητά παραδεχτεί in abstracto ότι υπάρχει μια κυβέρνηση, τώρα έχουν μάθει τι σημαίνει στην πράξη το να κυβερνά κανείς και ότι αυτό περικλείει κάτι περισσότερο από τις αρχές μόνο»[2].

Εδώ, με την «αριστερά», συμβαίνει ό,τι εκάστοτε βιώνουν ως αρνητική εμπειρία οι χειραγωγούμενες «πλειοψηφίες» των λαών. Ως αντιπολίτευση, η «αριστερά» πλειοδοτεί σε γενικές και αφηρημένες διακηρύξεις περί ισότητας, ελευθερίας, λαϊκής κυριαρχίας κ.λπ.· αρχίζει όμως να αποκτά αίσθηση του τι είναι συγκεκριμένο, διαλεκτικά συγκεκριμένο, όταν έρχεται στην εξουσία. Και τότε αφήνει πίσω τις προηγούμενες αυταπάτες της και περνά στις απάτες, πολιτικές, ιδεολογικές κ.λπ., απέναντι στο λαό, εάν έχει μάθει να άρχει μόνο. Εάν όμως έχει μάθει κι αυτή να άρχεται με τη σειρά της, όπως μας λέει ο Αριστοτέλης, τότε κυβερνά με φρόνηση. Από την προηγούμενη ωστόσο στάση της ως αντιπολίτευση, με τις φωνασκίες, τις αφηρημένες, ανεδαφικές παραστάσεις περί δικαίου και ισοπολιτείας, ελευθερίας κ.λπ. δεν έχει μάθει να άρχεται, οπότε δεν ξέρει και να άρχει. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη:

«Ο πολίτης να μην άρχεται από καμιά εξουσία, ή, αν αυτό δεν είναι δυνατό, ο καθένας να άρχεται με τη σειρά του»[3].
-----------------------
[1] Γκέοργκ Χέγκελ: Φιλοσοφία και Πολιτική.
[2] Ό.π., σσ. 171-172.
[3] Αριστοτέλης: Πολιτικά 1317a.