Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ - Ἱστορίαι 2, 47-54

Ο λοιμός

Τις πρώτες ημέρες του θέρους του 430 π.Χ., ενώ οι Πελοποννήσιοι είχαν εισβάλει, όπως και τον προηγούμενο χρόνο, στην Αττική, ξαφνικά ενέσκηψε στην Αθήνα ο λοιμός, που περιγράφεται από τον Θουκυδίδη, με την εμπειρία του ανθρώπου που νόσησε ο ίδιος, στο δεύτερο βιβλίο της Ιστορίας του, αμέσως μετά τον επιτάφιο του Περικλή. Ο λοιμός, που έως σήμερα δεν έχει ταυτιστεί πειστικά με κάποια γνωστή επιδημία, κράτησε αρχικά δύο χρόνια και επανεμφανίστηκε αργότερα, το 427/426 π.Χ. Σύμφωνα με την περιγραφή του Θουκυδίδη επρόκειτο για άκρως μεταδοτική νόσο, που έπληττε και τους ανθρώπους και τα ζώα. Όσοι προσβάλλονταν και διέφευγαν το θάνατο είχαν πλέον ανοσία.

Ο ιστορικός, θέλοντας, μεταξύ άλλων, να είναι η μαρτυρία του και πρακτικά χρήσιμη, αν τυχόν εμφανιζόταν και πάλι κάποια ανάλογη επιδημία, περιγράφει λεπτομερώς τα εξωτερικά και εσωτερικά συμπτώματα, παρακολουθώντας την πορεία που ακολουθούσε η ίδια η νόσος (από το κεφάλι προς τα κάτω άκρα), τα γενικά χαρακτηριστικά της αρρώστιας και την κατάρρευση των κοινωνικών φραγμών και αξιών που επέφερε ο λοιμός. Ανεξάρτητα από την όποια επιστημονική αξία της περιγραφής, βέβαιη είναι η λογοτεχνική της αξία: η περιγραφή του Θουκυδίδη αποτελεί το αρχέτυπο για τις περιγραφές λοιμών, ένα θέμα που άσκησε ιδιαίτερη έλξη στη λατινική και στη νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία.

Ἱστορίαι 2, 47-54

[2.47.2] τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχομένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι τὰ δύο μέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαμος ὁ Ζευξιδάμου Λακεδαιμονίων βασιλεύς), καὶ καθεζόμενοι ἐδῄουν τὴν γῆν. [2.47.3] καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡμέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις, λεγόμενον μὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆμνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις, οὐ μέντοι τοσοῦτός γε λοιμὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαμοῦ ἐμνημονεύετο γενέσθαι. [2.47.4] οὔτε γὰρ ἰατροὶ ἤρκουν τὸ πρῶτον θεραπεύοντες ἀγνοίᾳ, ἀλλ᾽ αὐτοὶ μάλιστα ἔθνῃσκον ὅσῳ καὶ μάλιστα προσῇσαν, οὔτε ἄλλη ἀνθρωπεία τέχνη οὐδεμία· ὅσα τε πρὸς ἱεροῖς ἱκέτευσαν ἢ μαντείοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐχρήσαντο, πάντα ἀνωφελῆ ἦν, τελευτῶντές τε αὐτῶν ἀπέστησαν ὑπὸ τοῦ κακοῦ νικώμενοι. [2.48.1] ἤρξατο δὲ τὸ μὲν πρῶτον, ὡς λέγεται, ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπὲρ Αἰγύπτου, ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν. [2.48.2] ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε, καὶ τὸ πρῶτον ἐν τῷ Πειραιεῖ ἥψατο τῶν ἀνθρώπων, ὥστε καὶ ἐλέχθη ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς οἱ Πελοποννήσιοι φάρμακα ἐσβεβλήκοιεν ἐς τὰ φρέατα· κρῆναι γὰρ οὔπω ἦσαν αὐτόθι. ὕστερον δὲ καὶ ἐς τὴν ἄνω πόλιν ἀφίκετο, καὶ ἔθνῃσκον πολλῷ μᾶλλον ἤδη. [2.48.3] λεγέτω μὲν οὖν περὶ αὐτοῦ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης, ἀφ᾽ ὅτου εἰκὸς ἦν γενέσθαι αὐτό, καὶ τὰς αἰτίας ἅστινας νομίζει τοσαύτης μεταβολῆς ἱκανὰς εἶναι δύναμιν ἐς τὸ μεταστῆσαι σχεῖν· ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω, καὶ ἀφ᾽ ὧν ἄν τις σκοπῶν, εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι, μάλιστ᾽ ἂν ἔχοι τι προειδὼς μὴ ἀγνοεῖν, ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας.
[2.49.1] τὸ μὲν γὰρ ἔτος, ὡς ὡμολογεῖτο, ἐκ πάντων μάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν· εἰ δέ τις καὶ προύκαμνέ τι, ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη. [2.49.2] τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεμιᾶς προφάσεως, ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον μὲν τῆς κεφαλῆς θέρμαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλμῶν ἐρυθήματα καὶ φλόγωσις ἐλάμβανε, καὶ τὰ ἐντός, ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα, εὐθὺς αἱματώδη ἦν καὶ πνεῦμα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει· [2.49.3] ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρμὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο, καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος μετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ· καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν, ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνομασμέναι εἰσὶν ἐπῇσαν, καὶ αὗται μετὰ ταλαιπωρίας μεγάλης. [2.49.4] λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή, σπασμὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν, τοῖς μὲν μετὰ ταῦτα λωφήσαντα, τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον. [2.49.5] καὶ τὸ μὲν ἔξωθεν ἁπτομένῳ σῶμα οὔτ᾽ ἄγαν θερμὸν ἦν οὔτε χλωρόν, ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον, πελιτνόν, φλυκταίναις μικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός· τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε μήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱματίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς μηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυμνοὶ ἀνέχεσθαι, ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν. καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠμελημένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα, τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόμενοι· καὶ ἐν τῷ ὁμοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν. [2.49.6] καὶ ἡ ἀπορία τοῦ μὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός, καὶ τὸ σῶμα, ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκμάζοι, οὐκ ἐμαραίνετο, ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ, ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδομαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύματος, ἔτι ἔχοντές τι δυνάμεως, ἢ εἰ διαφύγοιεν, ἐπικατιόντος τοῦ νοσήματος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνομένης καὶ διαρροίας ἅμα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο. [2.49.7] διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώματος ἄνωθεν ἀρξάμενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν, καὶ εἴ τις ἐκ τῶν μεγίστων περιγένοιτο, τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις αὐτοῦ ἐπεσήμαινεν. [2.49.8] κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας, καὶ πολλοὶ στερισκόμενοι τούτων διέφευγον, εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλμῶν. τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάμβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁμοίως, καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους. [2.50.1] γενόμενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε μάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι· τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται, πολλῶν ἀτάφων γιγνομένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάμενα διεφθείρετο. [2.50.2] τεκμήριον δέ· τῶν μὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο, καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν· οἱ δὲ κύνες μᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι. [2.51.1] τὸ μὲν οὖν νόσημα, πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας, ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόμενον, τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν. καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων· ὃ δὲ καὶ γένοιτο, ἐς τοῦτο ἐτελεύτα. [2.51.2] ἔθνῃσκον δὲ οἱ μὲν ἀμελείᾳ, οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόμενοι. ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαμα ὡς εἰπεῖν ὅ τι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν· [2.51.3] τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν· σῶμά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας, ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόμενα. [2.51.4] δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυμία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάμνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόμενοι τῇ γνώμῃ πολλῷ μᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον), καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιμπλάμενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον· καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει. [2.51.5] εἴτε γὰρ μὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι, ἀπώλλυντο ἐρῆμοι, καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος· εἴτε προσίοιεν, διεφθείροντο, καὶ μάλιστα οἱ ἀρετῆς τι μεταποιούμενοι· αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους, ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνομένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαμνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώμενοι. [2.51.6] ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅμως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούμενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι· δὶς γὰρ τὸν αὐτόν, ὥστε καὶ κτείνειν, οὐκ ἐπελάμβανεν. καὶ ἐμακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων, καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆμα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης μηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήματός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι. [2.52.1] ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς μᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκομιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ, καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας. [2.52.2] οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν, ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωμένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσμῳ, ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡμιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυμίᾳ. τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν, αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων· [2.52.3] ὑπερβιαζομένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι, οὐκ ἔχοντες ὅ τι γένωνται, ἐς ἀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁμοίως. [2.52.4] νόμοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς, ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο. καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν· ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ μὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον, οἱ δὲ καιομένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν. [2.53.1] πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνομίας τὸ νόσημα. ῥᾷον γὰρ ἐτόλμα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο μὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν, ἀγχίστροφον τὴν μεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιμόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτημένων, εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων. [2.53.2] ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι, ἐφήμερα τά τε σώματα καὶ τὰ χρήματα ὁμοίως ἡγούμενοι. [2.53.3] καὶ τὸ μὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυμος ἦν, ἄδηλον νομίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται· ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον, τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιμον κατέστη. [2.53.4] θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόμος οὐδεὶς ἀπεῖργε, τὸ μὲν κρίνοντες ἐν ὁμοίῳ καὶ σέβειν καὶ μὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυμένους, τῶν δὲ ἁμαρτημάτων οὐδεὶς ἐλπίζων μέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιμωρίαν ἀντιδοῦναι, πολὺ δὲ μείζω τὴν ἤδη κατεψηφισμένην σφῶν ἐπικρεμασθῆναι, ἣν πρὶν ἐμπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι. [2.54.1] τοιούτῳ μὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο, ἀνθρώπων τ᾽ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς ἔξω δῃουμένης. [2.54.2] ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεμνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους, φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι «ἥξει Δωριακὸς πόλεμος καὶ λοιμὸς ἅμ᾽ αὐτῷ.» [2.54.3] ἐγένετο μὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις μὴ λοιμὸν ὠνομάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν, ἀλλὰ λιμόν, ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιμὸν εἰρῆσθαι· οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν μνήμην ἐποιοῦντο. ἢν δέ γε οἶμαί ποτε ἄλλος πόλεμος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυμβῇ γενέσθαι λιμόν, κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται. [2.54.4] μνήμη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιμονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν, ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεμεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεμοῦσι νίκην ἔσεσθαι, καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι. [2.54.5] περὶ μὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόμενα ᾔκαζον ὁμοῖα εἶναι· ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς, καὶ ἐς μὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν, ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν, ἐπενείματο δὲ Ἀθήνας μὲν μάλιστα, ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα. ταῦτα μὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόμενα.

***
[47] Ευθύς δε με την αρχήν του επομένου θέρους, οι Πελοποννήσιοι και λοιποί σύμμαχοι, με τα δύο τρίτα των δυνάμεών των, όπως και την πρώτην φοράν, υπό την αρχηγίαν του βασιλέως των Λακεδαιμονίων Αρχιδάμου, υιού του Ζευξιδάμου, εισέβαλαν εις την Αττικήν, όπου στρατοπεδεύσαντες ήρχισαν να ερημώνουν την γην. [3] Και πριν παρέλθουν πολλαί ημέραι από της εισβολής, παρουσιάσθη διά πρώτην φοράν εις τας Αθήνας ο λοιμός, ο οποίος ελέγετο μεν ότι είχεν ενσκήψει προηγουμένως πολλαχού, και εις την Λήμνον και εις άλλας χώρας, αλλά πουθενά δεν εμνημονεύετο λοιμώδης νόσος τοιαύτης εκτάσεως, ούτε φθορά ανθρώπων τόσον μεγάλη. [4] Διότι ούτε ιατροί, οι οποίοι, αγνοούντες την φύσιν της ασθενείας, επεχείρουν διά πρώτην φοράν να την θεραπεύσουν, αλλ᾽ απέθνησκαν οι ίδιοι μάλλον, καθόσον και περισσότερον ήρχοντο εις επαφήν με αυτήν, ούτε άλλη καμία ανθρωπίνη τέχνη ηδύνατο να βοηθήση. Ό,τι αφορά εξ άλλου τας προς τους θεούς παρακλήσεις ή τας προς τα μαντεία επικλήσεις και τα τοιαύτα, τα πάντα ήσαν ανωφελή, και επί τέλους οι άνθρωποι, καταβληθέντες από το κακόν, παρητήθησαν αυτών.
[48] Η νόσος ήρχισε το πρώτον, ως λέγεται, από την νοτίως της Αιγύπτου κειμένην Αιθιοπίαν, από όπου κατέβη έπειτα εις την Αίγυπτον και την Λιβύην και επεξετάθη εις το πλείστον μέρος της Περσικής αυτοκρατορίας. [2] Εις δε την πόλιν των Αθηνών ενέσκηψεν αιφνιδίως και προσέβαλε κατά πρώτον τους κατοίκους του Πειραιώς, και διά τούτο ελέχθη από αυτούς ότι οι Πελοποννήσιοι είχαν ρίψει δηλητήριον εις τας δεξαμενάς, διότι κρήναι δεν υπήρχαν ακόμη εκεί. Αλλ᾽ ύστερον έφθασε και εις την άνω πόλιν και από τότε ηύξησε μεγάλως η θνησιμότης. [3] Καθείς δε, είτε ιατρός είτε άπειρος της ιατρικής, ημπορεί, αναλόγως της ατομικής του κρίσεως, να ομιλή περί της πιθανής προελεύσεώς της και περί των αιτίων, τα οποία νομίζει ικανά να επιφέρουν τοιαύτην διατάραξιν των υγιεινών συνθηκών. Αλλ᾽ εγώ, που και ο ίδιος έπαθα από την νόσον, και με τα ίδια τα μάτια μου είδα άλλους πάσχοντας, θα εκθέσω την πραγματικήν της πορείαν και θα περιγράψω τα συμπτώματά της, η ακριβής παρατήρησις των οποίων θα επιτρέψη ασφαλέστερον εις τον καθένα που θα ήθελε να τα σπουδάση επιμελώς να κάμη την διάγνωσίν της, εάν ποτέ ήθελε και πάλιν ενσκήψει.
[49] Το έτος τωόντι εκείνο, κατά κοινήν ομολογίαν, έτυχε μέχρι της στιγμής της εισβολής της νόσου να είναι κατ᾽ εξοχήν απηλλαγμένον από άλλας ασθενείας. Εάν όμως κανείς υπέφερε τυχόν προηγουμένως από καμίαν άλλην ασθένειαν, όλαι κατέληγαν εις αυτήν. [2] Όσοι εξ άλλου ήσαν ώς τότε υγιείς, χωρίς καμίαν φανεράν αιτίαν, προσεβάλλοντο αιφνιδίως από πονοκέφαλον με ισχυρόν πυρετόν και ερυθήματα και φλόγωσιν των οφθαλμών, και το εσωτερικόν του στόματος, ο φάρυγξ και η γλώσσα εγίνοντο ευθύς αιματώδη, και η εκπνοή ήτον αφύσικος και δυσώδης. [3] Κατόπιν των φαινομένων αυτών, επηκολούθουν πτερνισμοί και βραχνάδα, και μετ᾽ ολίγον το κακόν κατέβαινεν εις το στήθος, συνοδευόμενον από ισχυρόν βήχα. Και όταν προσέβαλλε τον στόμαχον, επροκάλει ναυτίαν, και ταύτην επηκολούθουν, με μεγάλην μάλιστα ταλαιπωρίαν, εμετοί χολής, όσοι περιγράφονται υπό των ιατρών. [4] Και εις άλλους μεν αμέσως, εις άλλους δε πολύ βραδύτερον, παρουσιάζετο τάσις προς εμετόν ατελεσφόρητος, προκαλούσα ισχυρόν σπασμόν, ο οποίος εις άλλους μεν κατέπαυεν, εις άλλους δε εξηκολούθει επί πολύ. [5] Το σώμα εξωτερικώς δεν παρουσιάζετο πολύ θερμόν εις την αφήν, ούτε ήτο ωχρόν, αλλ᾽ υπέρυθρον, πελιδνόν, έχον εξανθήματα μικρών φλυκταινών και ελκών. Εσωτερικώς όμως εθερμαίνετο τόσον πολύ, ώστε οι ασθενείς δεν ηνείχοντο ούτε τα ελαφρότατα ενδύματα ή σινδόνια, και επέμεναν να είναι γυμνοί, και μεγίστην ησθάνοντο ευχαρίστησιν, αν ημπορούσαν να ριφθούν εντός ψυχρού ύδατος. Πολλοί δε πράγματι, οι οποίοι είχαν μείνει ανεπιτήρητοι, ερρίφθησαν εις δεξαμενάς, διότι κατετρύχοντο από δίψαν άσβεστον, αφού και το πολύ και το ολίγον ποτόν εις ουδέν ωφέλει. [6] Και η αδυναμία τού ν᾽ αναπαυθούν, καθώς και η αϋπνία, τους εβασάνιζαν διαρκώς. Και το σώμα, εφόσον η νόσος ήτο εις την ακμήν της, δεν κατεβάλλετο, αλλ᾽ αντείχε καταπληκτικώς εις την ταλαιπωρίαν, ώστε ή απέθνησκαν οι πλείστοι την εβδόμην ή ενάτην ημέραν εκ του εσωτερικού πυρετού, πριν εξαντληθούν εντελώς αι δυνάμεις των, ή, εάν διέφευγαν την κρίσιν, η νόσος κατήρχετο περαιτέρω εις την κοιλίαν και επροκάλει ισχυράν έλκωσιν, και συγχρόνως επήρχετο ισχυρά διάρροια, ούτως ώστε κατά το μεταγενέστερον τούτον στάδιον οι πολλοί απέθνησκαν από εξάντλησιν. [7] Διότι το νόσημα, αφού ήρχιζεν από την κεφαλήν, όπου το πρώτον εγκαθίστατο, εξετείνετο βαθμηδόν εφ᾽ όλου του σώματος, και αν κανείς ήθελε διαφύγει τον θάνατον, προσέβαλλε τα άκρα, όπου άφηνε τα ίχνη του. [8] Καθόσον το νόσημα προσέβαλλε και τα αιδοία και τα άκρα των χειρών και ποδών, και πολλοί χάνοντες αυτά εσώζοντο, μερικοί μάλιστα έχαναν και τους οφθαλμούς. Άλλοι πάλιν, ευθύς μετά την θεραπείαν, επάθαιναν γενικήν αμνησίαν και δεν ανεγνώριζαν ούτε εαυτούς, ούτε τους οικείους των.
[50] Ο χαρακτήρ τωόντι της νόσου ήτο τοιούτος, ώστε δεν ημπορεί να περιγραφή επαρκώς διά λόγων, και όχι μόνον η σφοδρότης της προσβολής εκάστου κρούσματος υπερέβαινε γενικώς την ανθρωπίνην αντοχήν, αλλά και κατά τούτο απεδείχθη σαφέστατα ότι δεν επρόκειτο διά καμίαν από τας συνήθεις ανθρωπίνας ασθενείας, καθόσον τα όρνεα και τα τετράποδα, όσα τρώγουν τα ανθρώπινα πτώματα, μολονότι πολλοί νεκροί έμεναν άταφοι, ή δεν επλησίαζαν αυτούς, ή αν έτρωγαν από τα πτώματα, εψοφούσαν. [2] Απόδειξις τούτου είναι η αναμφισβήτητος εξαφάνισις των ορνέων τούτων, τα οποία δεν έβλεπε κανείς ούτε πέριξ των πτωμάτων, ούτε αλλού πουθενά. Ενώ προκειμένου περί των σκύλων, το αποτέλεσμα ήτον ακόμη περισσότερον καταφανές, ως εκ του ότι συμβιούν με τους ανθρώπους.
[51] Τοιούτος λοιπόν ήτον ο γενικός χαρακτήρ της ασθενείας, διότι παραλείπω πολλά άλλα ασυνήθη συμπτώματα, κατά τα οποία τα καθέκαστα κρούσματα διέφεραν τα μεν από τα δε. Και εφόσον διήρκει η νόσος, καμία άλλη από τας συνήθεις ασθενείας δεν παρηνώχλει τους κατοίκους, εάν δε τυχόν παρουσιάζετο κανέν κρούσμα, απέληγεν εις αυτήν. [2] Και άλλοι μεν απέθνησκαν ένεκα ανεπαρκούς νοσηλείας, άλλοι όμως μολονότι υπεβάλλοντο εις επιμελεστάτην τοιαύτην. Αλλ᾽ ουδέ και κανέν φάρμακον, δύναμαι σχεδόν να είπω, ευρέθη, του οποίου η χρήσις να είναι αποτελεσματική, [3] διότι εκείνο που ωφέλει τον ένα, αυτό το ίδιον έβλαπτε τον άλλον, και καμία ιδιοσυγκρασία, όπως απεδείχθη, δεν ήτον αρκετά ισχυρά διά να αντισταθή, ή αρκετά ασθενής, όπως αποφύγη την ασθένειαν, αλλά όλοι αδιακρίτως υπέκυπταν εις αυτήν, και εκείνοι ακόμη που εθεραπεύοντο με πάσαν ιατρικήν επιμέλειαν. [4] Και το φοβερώτερον εις όλην αυτήν την ασθένειαν ήτο όχι μόνον η αποθάρρυνσις των θυμάτων, όταν αντελαμβάνοντο ότι προσεβλήθησαν από την νόσον (διότι το πνεύμα των παρεδίδετο αμέσως εις απελπισίαν και εγκατέλειπαν εαυτούς εις την τύχην και δεν ανθίσταντο κατά της ασθενείας), αλλά και το γεγονός ότι, νοσηλεύοντες ο εις τον άλλον, εμολύνοντο και απέθνησκαν ωσάν πρόβατα. [5] Και τούτο προεκάλει τους περισσοτέρους θανάτους, διότι ή απέφευγαν εκ φόβου να επικοινωνούν προς αλλήλους και οι ασθενείς απέθνησκαν εγκατελελειμμένοι, εις τρόπον ώστε πολλαί κατοικίαι ερημώθησαν δι᾽ έλλειψιν νοσηλείας, είτε επικοινωνούσαν και απέθνησκαν εκ της μολύνσεως. Η τελευταία αύτη τύχη επεφυλάσσετο ιδίως εις τους οπωσδήποτε αντιποιουμένους ευγένειαν αισθημάτων, διότι, θεωρούντες τούτο καθήκον τιμής, επεσκέπτοντο τους φίλους των, αψηφούντες τον προσωπικόν κίνδυνον, ενώ αντιθέτως οι ίδιοι οι συγγενείς, καταβαλλόμενοι από το μέγεθος της συμφοράς, εβαρύνοντο επί τέλους και παρήτουν και αυτούς τους θρήνους υπέρ των αποθνησκόντων. [6] Ακόμη όμως περισσότερον ευσπλαχνίζοντο τους θνήσκοντας και τους ασθενείς όσοι είχαν θεραπευθή από την νόσον, διότι και εγνώριζαν αυτήν εξ ιδίας πείρας και ήσαν του λοιπού οι ίδιοι πλήρεις θάρρους, καθόσον η νόσος δεν προσέβαλλε δις τον ίδιον άνθρωπον, μετά κακής τουλάχιστον εκβάσεως. Και όχι μόνον εμακαρίζοντο αυτοί από τους άλλους, αλλά και οι ίδιοι, ένεκα της υπερβολής της παρούσης χαράς των, είχαν ως προς το μέλλον κάποιαν επιπολαίαν ελπίδα ότι δεν θ᾽ απέθνησκαν πλέον ούτε από άλλην ασθένειαν.
[52] Αλλά την εκ της νόσου ταλαιπωρίαν επηύξησεν η συγκέντρωσις του πληθυσμού της υπαίθρου χώρας εντός της πόλεως.¹ Οι νεωστί ιδίως εισελθόντες υπέφεραν περισσότερον. [2] Διότι δια την έλλειψιν οικιών ηναγκάζοντο να ζουν εντός παραπηγμάτων πνιγηρών ως εκ του θέρους, και οι θάνατοι επήρχοντο εν τω μέσω μεγάλης αταξίας. Νεκροί έκειντο οι μεν επί των δε, και ημιθανείς εκυλίοντο εντός των δρόμων προς όλας τας κρήνας, ως εκ της ασβέστου δίψης, και οι ιεροί περίβολοι, εντός των οποίων είχαν κατασκηνώσει, ήσαν πλήρεις νεκρών, οι οποίοι απέθνησκαν εντός αυτών. [3] Διότι επειδή το κακόν τους κατεβασάνιζεν, οι άνθρωποι μη γνωρίζοντες ποίον θα είναι το τέλος των, ολιγώρως είχον προς πάντα θείον και ανθρώπινον νόμον. [4] Ως εκ τούτου, τα έθιμα, προς τα οποία συνεμορφώνοντο έως τότε, προκειμένου περί ενταφιασμού, κατεπατήθησαν όλα, και καθείς έθαπτε τους νεκρούς του όπως ημπορούσε. Πολλοί μάλιστα, ένεκα ελλείψεως των απαιτουμένων δια την ταφήν υλικών, λόγω του ότι πολλοί εκ της οικογενείας των είχαν ήδη προαποθάνει, προσέφευγαν εις μέσα ταφής βδελυρά. Διότι άλλοι μεν απέθεταν πρώτον τον ιδικόν των νεκρόν επί ξένης πυράς και την ήναπταν, προλαμβάνοντες εκείνους που την είχαν στήσει, άλλοι δε, ενώ άλλοςνεκρός εκαίετο ήδη, έρριπταν επάνω εκείνον που έφεραν και έφευγαν.
[53] Αλλ᾽ η νόσος εισήγαγε προσέτι και άλλας χειροτέρας μορφάς ανομίας εις την πόλιν. Διότι πολλοί, οι οποίοι προηγουμένως απέκρυπτον την επίδοσίν των εις αθεμίτους ηδονάς, παρεδίδοντο ήδη εις αυτάς χωρίς καμίαν επιφύλαξιν, καθόσον έβλεπαν πόσον αιφνιδία ήτον η μετάπτωσις, αφ᾽ ενός μεν των πλουσίων, οι οποίοι εξαίφνης απέθνησκαν, αφ᾽ ετέρου δε των τέως εντελώς απόρων, οι οποίοι εις μίαν στιγμήν υπεισήρχοντο εις τας περιουσίας εκείνων. [2] Ως εκ τούτου, απεφάσιζαν να χαρούντην ζωήν των όσον ημπορούσαν ταχύτερον, επιδιδόμενοι εις τας απολαύσεις, διότι εθεώρουν και την ζωήν και τον πλούτον εξίσου εφήμερα. [3] Και κανείς δεν ήτο διατεθειμένος να υποβάλλεται προκαταβολικώς εις ταλαιπωρίας προς επιδίωξιν σκοπού, τον οποίον ενόμιζεν ενάρετον, αφού εθεώρει αμφίβολον, αν θα επιζήση, διά να πραγματοποίηση αυτόν, μόνον δε ό,τι παρείχεν άμεσον απόλαυσιν, και ό,τι καθ᾽ οιονδήποτε τρόπον ωδήγει εις τούτο, τούτο κατήντησε να θεωρήται και ενάρετον και χρήσιμον. [4] Αλλά φόβος των θεών ή νόμος των ανθρώπων κανείς δεν τους συνεκράτει, αφ᾽ ενός μεν διότι βλέποντες ότι όλοι εξ ίσου απέθνησκαν, έκριναν ότι καμία δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ ευσεβείας και ασεβείας, εξ άλλου δε επειδή κανείς δεν επίστευεν ότι θα επιζήση, διά να δώση λόγον των εγκλημάτων του και τιμωρηθή δι᾽ αυτά. Τουναντίον, όλοι εθεώρουν ότι η ήδη κατεψηφισμένη κατ᾽ αυτών και επί των κεφαλών των επικρεμαμένη τιμωρία ήτο πολύ βαρυτέρα και ότι, πριν επιπέση κατ᾽ αυτών, εύλογον ήτο να χαρούν οπωσδήποτε την ζωήν των.
[54] Εις τοιαύτην συμφοράν περιπεσόντες οι Αθηναίοι, εταλαιπωρούντο, καθόσον και εντός της πόλεως η θνησιμότης ήτο μεγάλη και εκτός αυτής τα κτήματά των ερημώνοντο. [2] Μερικοί μάλιστα κατά την διάρκειαν της δυστυχίας ενθυμήθησαν, όπως ήτο φυσικόν, τον επόμενον στίχον, περί του οποίου οι πρεσβύτεροι απ᾽ αυτούς εβεβαίωναν, ότι εψάλλετο εις παλαιοτέραν εποχήν·
«Θα έλθη δωρικός πόλεμος και λοιμός μαζί μ᾽ αυτόν.»
[3] Είναι αληθές ότι αντέτειναν μερικοί ότι ο παλαιός στίχος ωμιλούσε περί λιμού και όχι λοιμού, αλλ᾽ επί του παρόντος επεκράτησε φυσικά η γνώμη ότι η λέξις, της οποίας είχε γίνει χρήσις εις το άσμα, ήτο λοιμός, καθόσον οι άνθρωποι εμνημόνευαν τον στίχον σύμφωνα με τα παθήματά των. Αλλ᾽ εάν ποτέ επέλθη άλλος δωρικός πόλεμος μετά τον σημερινόν, και συμπέση να επέλθη λιμός, μου φαίνεται πιθανόν ότι τον στίχον θα ψάλλουν με την λέξιν αυτήν. [4] Ενθυμήθησαν επίσης, όσοι τον εγνώριζαν, και τον προς τους Λακεδαιμονίους χρησμόν, όταν εις ερώτησίν των προς τον θεόν, εάν πρέπη να πολεμήσουν, ούτος απήντησεν ότι, εάν διεξαγάγουν τον πόλεμον με όλας των τας δυνάμεις, θα νικήσουν, βεβαιών συνάμα ότι και αυτός θα τους βοηθήση. [5] Όσον λοιπόν αφορά τον χρησμόν, τα τότε συμβαίνοντα εθεώρουν σύμφωνα με τας προβλέψεις του. Το βέβαιον είναι ότι η νόσος ήρχισεν ευθύς μετά την εισβολήν των Πελοποννησίων, και εις μεν την Πελοπόννησον δεν επεξετάθη, τουλάχιστον εις βαθμόν άξιον λόγου, αλλ᾽ εθέρισε προ πάντων μεν τας Αθήνας, έπειτα δε και μερικούς πολυανθρωποτέρους συνοικισμούς. Τοιαύτη υπήρξεν η πορεία της νόσου.
------------

¹ Για να μειωθούν οι απώλειες από τις αλλεπάλληλες εισβολές των Πελοποννησίων στην Αττική, είχε εγκαταλειφθεί η ύπαιθρος και ο πληθυσμός είχε εγκατασταθεί μέσα στα τείχη.

Δώδεκα μυστικά που έχουν ξεχαστεί από την ανθρωπότητα

Όσο περισσότερο αναλογίζομαι την ζωή του ανθρώπου σήμερα, τόσο περισσότερο φτάνω σε ένα ακλόνητο συμπέρασμα: Η μεγαλύτερη κατάρα και η αιτία της δύσκολης κατάστασης του σύγχρονου ανθρώπου είναι η λήθη. Όπως μια υφέρπουσα κακουχία, η απώλεια μνήμης έχει εισέλθει ολοκληρωτικά μέσα στην ύπαρξη του ανθρώπου. Ατομικά, συλλογικά, ιστορικά ή πολιτισμικά, είμαστε μαγεμένοι να ξεχάσουμε.

Έχουμε ξεχάσει όχι μόνο το παρελθόν μας, αλλά και την θέση μας στο παρόν και την ευθύνη μας για το μέλλον. Σε προσωπικό επίπεδο, η εγωκεντρική κατάσταση της συνείδησης μας βρίσκεται σε αποστολή. Η αποστολή δεν είναι άλλη, από το να μας κρατήσει σε αυτή την κατάσταση της λήθης - να διαχωρίσει την ύπαρξή μας από το ΟΛΟΝ. Σε συλλογικό επίπεδο, η αμνησία διαιωνίζεται και ενισχύεται από κοινωνικά και πολιτιστική μέσα - κυρίως με το να καθοδηγούμαστε σε μια πραγματικότητα ασυνείδητου καταναλωτισμό, συμμορφωμένου τρόπου ζωής και υλιστικής νοοτροπίας.
 

Η φωτεινή πλευρά όλου αυτού είναι ότι έχουμε την ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε την σύνδεση με τον εαυτό μας και το σύμπαν γενικότερα. Η δύναμη της ανάμνησης βρίσκεται στο κέντρο του πνευματικού μονοπατιού, της αυτο-ανακάλυψης και της αυτοπραγμάτωσης.
 

Παρακάτω είναι μια λίστα με αυτά που νομίζω ότι έχουμε ξεχάσει, ή καλύτερα μια λίστα για να μας βοηθήσει να ξαναθυμηθούμε.
 

1. Ξεχάσαμε τη θέση μας στον φυσικό κόσμο:

Τα τελευταία εκατό χρόνια έχουμε αποσπάσει τους εαυτούς μας από την φύση. Για να κατευνάσουμε την απληστία μας έχουμε εκμεταλλευτεί και λεηλατήσει την φύση. Προσπαθήσαμε να αποστασιοποιηθούμε από τον φυσικό κύκλο της ζωής. Έχουμε ξεχάσει πώς να ακούμε και να κατανοούμε τους φυσικούς ρυθμούς και κύκλους της γης – τα σημάδια που μας δείχνει και την γλώσσα που μας μιλάει. Ξεχάσαμε να ακολουθούμε τον δρόμο της φύσης και να ζούμε σε ισορροπία με αυτήν.
 

2. Ξεχάσαμε τη σύνδεσή μας με τη ζωή και το σύμπαν:

Αποσπώντας τον εαυτό μας από τη φύση, ξεχάσαμε ότι είμαστε βαθιά συνδεμένοι με αυτήν και με τους κύκλους του σύμπαντος. Μερικές φυλές στις παρυφές του «πολιτισμού», οι οποίες εξακολουθούν να ακολουθούν προγονικούς τρόπους, έχουν διατηρήσει αυτή τη σύνδεση με σεβασμό και ευλάβεια. Εμείς, από την άλλη πλευρά έχουν εμφυσήσει την αίσθηση της χωριστικότητας που μας οδήγησε έξω από την ισορροπία και στην ασθένεια. Έχουμε ξεχάσει πώς όλων η συνείδηση είναι διασυνδεδεμένη και συνυφασμένη σε έναν όμορφο χορό.
 

3. Έχουμε ξεχάσει την αρχαία σοφία μας:

Έχουμε ξεχάσει την προγονική σοφία μας. Στην αναζήτηση απόκτησης επιστημονικής γνώσης μέσω του εξορθολογισμού του μυαλού μας, έχουμε ξεχάσει την σοφία μέσα από το άνοιγμα της καρδιάς μας. Ξεχάσαμε τις αρχαίες ιστορίες και την λαϊκή σοφία που παραδόθηκε από μάντεις και σοφούς της αρχαιότητας που ζούσαν σε αρμονία με το σύμπαν.
 

4. Έχουμε ξεχάσει την πορεία μας και τα όνειρά μας:

Ξεστρατίζοντας μακριά από την εσωτερική πορεία μας ξεχάσαμε να ονειρευόμαστε το όνειρο της ζωής. Το πιο σημαντικό που ξεχάσαμε είναι πώς να ξυπνήσουμε μέσα στο το όνειρο και να δούμε την πραγματική μας φύση ως συν-δημιουργοί της ζωής - όπως οι ονειροπόλοι. Έχουμε ξεχάσει ότι έχουμε τη δύναμη να υφάνουμε τα όνειρα μας και να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμή της πρόθεσης για να κατευθύνουμε αυτά τα όνειρα σε εκδήλωση.
 

5. Έχουμε ξεχάσει το σκοπό μας:

Με τόσο πολύ θόρυβο, φλυαρία και απόσπαση προσοχής που έχει αυτή η πυκνή πραγματικότητα έχουμε ξεχάσει τι ήρθαμε να κάνουμε εδώ. Έχουμε ξεχάσει τον σκοπό μας. Είμαστε παγιδευμένοι στη μαζική κατασκευασμένη συναινετική πραγματικότητα. Έχουμε χάσει επαφή με την αυθεντικότητα μας, την εσωτερική σπίθα που μας οδηγεί προς την ευτυχία μας και την αυτοπραγμάτωση. Έχουμε ξεχάσει ότι είμαστε εδώ για να υλοποιήσουμε ως πνευματικά όντα που ενσωματώνονται σε μια φυσική μορφή για λίγο και εντάσσονται σε ένα αγαπητό σύμπαν.
 

6. Έχουμε ξεχάσει ότι τα πάντα είναι αγάπη:

Αυτό είναι ίσως το βαθύτερο μυστήριο όλων που πολλοί λίγοι έχουν κατανοήσει. Αυτή η αλήθεια όμως είναι κρυμμένη κάπου βαθιά μέσα μας. Το ξέραμε κάποια στιγμή, αλλά έχουν χάσει την επαφή. Έχουμε ξεχάσει ότι τα πάντα είναι τελικά ενέργεια και συνειδητότητα και ότι η αγάπη είναι ο βασικός ιστός της ύπαρξης που διατρέχει όλη την ενέργεια και όλη την συνειδητότητα.
 

7. Ξεχάσαμε να συγχωρούμε:

Με το να πιστέψουμε ότι είμαστε χωριστοί και αποσυνδεμένοι από τους άλλους ανθρώπους και την φύση, ξεχάσαμε να συγχωρούμε. Η βαθύτερη έννοια της συγχώρεσης είναι η πράξη της ενθύμησης ότι είμαστε ένα με όλους και με όλα και ότι δεν υπάρχει κανένα θύμα ή θύτης. Είμαστε όλοι μαζί και κινούμαστε όλοι μαζί πάνω σε ένα δυναμικό δίκτυο που αποκαλούμε ζωή.

8. Ξεχάσαμε να είμαστε ελεύθεροι:

Υπενθυμίστε στον εαυτό σας κάθε μέρα αυτό: Έχουμε δημιουργηθεί για να είμαστε ελεύθεροι.

Γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε σε μια «πραγματικότητα», όπου η ελευθερία είναι μόνο μια έννοια. Ήμαστε περικυκλωμένοι με τα δεσμά του φόβου, παρανοήσεων, λανθασμένων ιδεολογιών και του υλικού οφέλους. Υπακούμε στους κανόνες και στους νόμους που θεσπίστηκαν προκειμένου να διαφυλαχθούν τα συμφέροντα των λίγων. Μας έκαναν να ξεχάσουμε ότι είμαστε ελεύθεροι να αλλάξουμε τα πράγματα. Είμαστε ελεύθεροι να είμαστε αυτό που είμαστε, χωρίς φόβο ή ενοχή.
 

9. Έχουμε ξεχάσει την αληθινή μας δύναμη:

Ζώντας μέσα στο φόβο, ξεχάσαμε πόσο ισχυροί είμαστε. Έχουμε ξεχάσει την τεράστια δύναμη της θέλησης και της πρόθεσής μας να αλλάξουμε την πραγματικότητά μας. Είμαστε υπνοβάτες που ακολουθούμε πινακίδες όπως τα ρομπότ.
 

10. Έχουμε ξεχάσει τα μαθήματά μας από την ιστορία:

Αν υπάρχει κάτι που η ιστορία μπορεί να μας διδάξει είναι το πόσο γρήγορα μπορούμε να ξεχάσουμε τα μαθήματα που πήραμε. Ξανά και ξανά επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, κολλημένοι στα ίδια μοτίβα της απληστίας και της αυτοκαταστροφής. Δεν μπορούμε να κατηγορηθούμε ατομικά για τα λάθη που έκανε η ανθρωπότητα στο παρελθόν, αλλά είμαστε υπεύθυνοι ως άτομα να θυμηθούμε τα λάθη του παρελθόντος και να μην τα επαναλάβουμε.
 

11. Ξεχάσαμε να είμαστε απλοί:

Η ανθρώπινη ζωή έγινε πιο σύνθετη και περίπλοκη. Έχουμε παρασυρθεί από την λάμψη του “πολύ” και όχι από την δύναμη του “λίγο”. Ξεχάσαμε πώς να είμαστε απλοί και ξεχάσαμε επίσης το νόημα της απλότητας. Η ζωή είναι πραγματικά απλή. Απλότητα σημαίνει την απόρριψη όλων των πραγμάτων και ιδεών που εμποδίζουν την θέα προς τον σκοπό της ζωής μας.

12. Έχουμε ξεχάσει να εμπιστευόμαστε, να πιστεύουμε και να αναρωτιόμαστε:

Χάσαμε την γοητεία μας για τον κόσμο. Ξεχάσαμε να θαυμάζουμε το θαύμα της ζωής. Δεν στεκόμαστε με δέος στο μεγαλείο της πια. Ο σκεπτικισμός μας και η κυνική μας άποψη για τον κόσμο μας έκανε να χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στον εαυτό μας και στην μαγεία του σύμπαντος. Έχουμε ξεχάσει πώς να πιστεύουμε. Αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη τραγωδία από όλα. Αποδυναμώθηκε το πνεύμα μας και φτώχυνε η ψυχή μας.

Γιατί ερωτευόμαστε τους λάθος ανθρώπους;

Υπάρχει εξήγηση γιατί κάποιες φορές ερωτευόμαστε ή κάνουμε σχέσεις με ανθρώπους που μας φέρονται άσχημα, μας μειώνουν ή απλά δεν μας γεμίζουν; Μήπως ευθύνεται το ότι από μικρή ηλικία κάποιοι άνθρωποι έχουν σχηματίσει χαμηλή εικόνα για τον εαυτό τους και μπορεί να αναζητούν ή να ελκύουν έναν ανάλογο σύντροφο, ο οποίος θα «ταιριάζει» στην χαμηλή τους αυτοεικόνα; 

Όπως μαθαίνει δηλαδή ένας άνθρωπος να μην είναι τρυφερός και εκδηλωτικός, μπορεί να μάθει από παιδί  να θεωρεί φυσιολογικό τον σύντροφο που δεν είναι τρυφερός, εκδηλωτικός, στοργικός. Τα γνωρίσματα αυτά μπορεί να θεωρούνται από το άτομο ακόμη και αδυναμία, αν δεν τα έχει ζήσει στο περιβάλλον του σε μικρή ηλικία. 

 

Πχ αν μια γυναίκα θεωρεί τους άντρες «ψυχρούς-ωμούς» μπορεί να έλκεται  από άντρες αυτού του επιπέδου, καθώς νιώθει ότι αυτοί την αντιμετωπίζουν ως ανώτερη και δεν τους φοβάται. Έτσι μπορεί επιφανειακά να θεωρεί την απότομη συμπεριφορά στον άνδρα ως πιο ανδροπρεπή, ενώ την συναισθηματική εκφραστικότητα ως αδυναμία.  Επιπλέον, αυτούς μπορεί να τους “χειριστεί” ευκολότερα, καθώς ο «επίπεδος» άνδρας, (ανεξαρτήτως σπουδών φυσικά), είναι λιγότερο καλλιεργημένος, και σταθερός στις απόψεις του. Ο άνδρας αυτός δεν της δημιουργεί φόβο, αντιθέτως, στην ουσία δεν τον θαυμάζει και τον βλέπει ως χαμηλότερου επιπέδου από την ίδια.
Ακούγεται οξύμωρο, όμως το μυαλό που έχει σχηματίσει από μικρή ηλικία τέτοιες «παραστάσεις» για το άλλο φύλο, δεν μπορεί να τις συνειδητοποιήσει ή να τις αλλάξει από μόνο του. Δεν έχουμε συνείδηση του πως βλέπουμε, του τι θαυμάζουμε στο άλλο φύλο και αν αυτό μας γεμίζει πραγματικά ψυχικά. Έτσι στο προηγούμενο παράδειγμα, ο επίπεδος άνδρας ικανοποιεί την ανάγκη της πιο πάνω γυναίκας να νιώθει ανώτερή του, δίνοντας έτσι όμως μόνο πρόχειρη λύση στον φόβο της για τους άνδρες. Με αυτόν τον τρόπο, ο φόβος της για τους άνδρες δεν «λύνεται» ποτέ, απλά υποκαθίσταται από αυτή την πρόχειρη λύση του μυαλού. Στην ουσία δεν έχει μάθει να αγαπά πραγματικά το υγιές πρότυπο του άνδρα.                         

          
Τέτοιες «παραστάσεις» συνήθως μπορεί να αλλάξουν μόνο σε ένα ιδιαίτερο περιβάλλον όπως η δουλειά με έναν ψυχολόγο, καθώς αυτός συμβολικά παίρνει τον ρόλο ενός νέου «γονέα» και τις επαναδιαμορφώνει κατά το υγιές πρότυπο.

Γίνεται τα κριτήρια επιλογής συντρόφου να μας οδηγούν μαθηματικά ξανά και ξανά στο να κάνουμε λάθος επιλογές και να “επιδιώκουμε ασυνείδητα το κακό μας”, πιστεύοντας λανθασμένα ότι αυτές μας ταιριάζουν; Η απάντηση είναι φυσικά και γίνεται, καθώς τα κριτήρια επιλογής συντρόφου, η εικόνα μας για το άλλο φύλο γενικότερα, έχει διαμορφωθεί στην πολύ μικρή παιδική ηλικία από τους γονείς μας και από επιδράσεις τους που παραμένουν παντελώς άγνωστες και ασυνείδητες στο μυαλό μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι γονείς ήταν κακοπροαίρετοι. Συχνά «μεταφέρουν» τις επιδράσεις που δέχτηκαν από τους δικούς τους γονείς στα παιδιά τους, καθώς και αυτοί δεν τις έχουν συνειδητοποιήσει. Έτσι για παράδειγμα η μητέρα, ο πατέρας και η μεταξύ τους συμπεριφορά, λεκτική ή μη, μπορεί να επιδρούν στα παιδιά σχηματίζοντας «πρότυπα» στο κορίτσι όπως πχ ότι οι άνδρες δεν είναι ευαίσθητοι, ότι οι ευαίσθητοι άνδρες δεν είναι δυνατοί, ότι ο ανδρικός ρόλος είναι αποκλειστικά αυτός του «κουβαλητή», ότι οι άνδρες ενδιαφέρονται μόνο για το σεξ κλπ. Όσο και να υπάρχουν τέτοια παραδείγματα του ανδρικού φύλου, η γενίκευση από τον γονέα εκλαμβάνεται πολύ χειρότερα από το παιδί και ως η απόλυτα σωστή και μόνη πραγματικότητα. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε ένα αγόρι, το οποίο λόγω γονικών επιδράσεων, μπορεί να έχει ως ενήλικας την άποψη ότι οι γυναίκες είναι ψυχρές. Αυτό μπορεί να του δημιουγεί φόβο απέναντι στο γυναικείο φύλο.

Είναι γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της αυτοεκτίμησης διαμορφώνεται σε μικρή ηλικία, πάλι από τους γονείς μας. Το μυαλό μας τους θεωρεί απόλυτα σωστούς και δεν είναι σπάνιο ως ενήλικες να τους ακούμε με την ίδια συμμόρφωση όπως στην παιδική ηλικία, καθώς το μυαλό μας τους έχει αποθηκεύσει ως το πιο ισχυρό και σωστό πρότυπο και αδυνατεί να τους αμφισβητήσει συχνά, και ακόμη και αν το κάνει, νιώθει έντονες ενοχές από το κομμάτι του μυαλού που σχετίζεται με την ηθική μας. Έτσι συμβαίνει συχνά στους ανθρώπους να αναζητούν σύντροφο που μπορεί να δείχνει σκληρός, ψυχρός, λόγω της χαμηλής τους αυτοεκτίμησης, παρότι βαθύτερα η σχέση αυτή δεν τους γεμίζει. Αυτό μπορεί να επιφέρει στο άτομο δυσφορία, μελαγχολία, και μπορεί μόνο του να μην έχει τη δύναμη να ακολουθήσει την έξοδο διαφυγής από τα κριτήρια αυτά επιλογής συντρόφου. Δηλαδή να μην μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι αυτά είναι λανθασμένα. Η βαθύτερη γνώση του εαυτού μέσα από την δουλειά με ψυχολόγο επιφέρει πάντοτε την επανεκτίμηση της αυτοεικόνας του ατόμου, της σχέσης των γονιών του που διαμόρφωσαν τα κριτήρια επιλογής συντρόφου και το πώς βλέπει το άλλο φύλο, στοιχεία που αποτελούν το κλειδί για να δημιουργεί υγιείς ανθρώπινες σχέσεις!

Σχέσεις: Γιατί ζευγαρώνουμε με ακατάλληλους ανθρώπους

Γιατί οι άνθρωποι, ακόμα και οι πιο έξυπνοι, παντρεύονται ή γενικά ζευγαρώνουν τόσο συχνά με πρόσωπα εντελώς ακατάλληλα; Ποιος είναι ο λόγος που επιλέγεις να αποτύχεις στον έρωτα με κάποιον όταν όλοι οι τρίτοι γύρω σου προέβλεπαν εξαρχής την αποτυχία σας;

Η πρώτη εύκολη απάντηση που μας έρχεται στα χείλη είναι πως ο έρωτας είναι τυφλός. Ο έρωτας λένε, δεν έχει να κάνει με τη λογική. Ερωτευμένοι βαριά – ιδίως κατά τη νιότη – με τον ίδιο τον έρωτα, αφήνουμε τον ποθητό άνθρωπο, ως ορισμένο μοναδικό πρόσωπο, σε δεύτερο πλάνο. Πρώτα ο έρωτας για τον έρωτα, μετά ο έρωτας για το πρόσωπο, το συγκεκριμένο πρόσωπο.

Λαχταρούμε τόσο να βυθιστούμε στην αισθηματική ατμόσφαιρα και στο σενάριο ενός ειδυλλίου, που δε χάνουμε καιρό για να εξετάσουμε προσεχτικά ποιος είναι πράγματι αυτός που αρχίζουμε να ερωτευόμαστε. Αν είναι δηλαδή όντως εκείνος που αγαπάμε. Λίγα ελκυστικά χαρακτηριστικά είναι υπεραρκετά να πυροδοτήσουν καρδιά και σώμα. Για τα υπόλοιπα, τον πρώτο τουλάχιστον καιρό, θα αναλάβει η φλογισμένη φαντασία του πόθου να κάνει τις αναγκαίες προσθήκες, τις αναγκαίες επιδιορθώσεις.

Άραγε δίχως τούτη τη φλογισμένη φαντασία του πόθου, πόσους όντως ερωτεύσιμους θα ανακαλύπταμε γύρω μας;

Δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς πως τα ψεύδη του έρωτα περνούν στην αρχή απ? τη μαγεία, τη γοητεία και την ποίηση, την έκσταση κι εκείνη την υπέρβαση των ορίων σου, των ορίων ζωής και θανάτου.

Να όμως που οι άνθρωποι συχνά ζευγαρώνουμε με πρόσωπα που, από χέρι, καταδικάζουν τη γοητεία σε απογοήτευση. Οι άνθρωποι διαλέγουν πρόσωπα ακατάλληλα να σχετιστούν και, ακόμα συχνότερα, να παντρευτούν. Είναι όμως πάντα ο τυφλός έρωτας που οργανώνει τη ζημιά;

Πολλοί καταφεύγουν στη επίφαση του έρωτα. Στα κλισαρισμένα επεισόδια και στις ασφαλείς ρυθμίσεις σχέσεων. Ήρεμα και κανονικά θα αγαπούν μέχρι να απομείνουν κι οι ίδιοι ένα ασφαλές κλισέ του εαυτού τους. Φτιάχνουν λοιπόν ερωτική σχέση και γάμο με άνθρωπο που δε συνταράσσει, ώστε να μη διαταράσσει τον κόσμο τους. Το προτιμούν. Όλα μετρημένα και ζυγισμένα με κριτήριο κάποια επίφαση σιγουριάς. Ώστε να μπορούν και να χωρίσουν εύκολα. Ώστε να μπορούν να φύγουν. Για να μην πονέσουν φριχτά αν εγκαταλειφθούν, για να ξεχάσουν κατόπιν εύκολα, και πιο πολύ, για να είναι σε θέση γρήγορα να αναπληρώσουν. Για να μπορούν να είναι πολυγαμικοί και να μη χάνουν ευκαιρίες για νέες μικροπεριπέτειες. Ο γνήσιος έρωτας είναι – θες δε θες – πιστός, ενώ εκείνοι προτιμούν να λένε πως έχουν εμπειρίες. Η φανταχτερή ποσότητα εις βάρος της ακριβής ποιότητας ήταν πάντα για τον κόσμο ένα δίλημμα. Όχι, όχι… δε θα προσφέρουν τον εαυτό τους στον άλλον, γιατί δε θέλουν να χάσουν τον εαυτούλη τους.

Δε φεύγουν όμως πάντα όπως ονειρεύονται. Τις πιο πολλές φορές δένονται για τα καλά σε μέτριες σχέσεις, σε μέτριες συγκινήσεις. Παραμένουν σε μια υποτονική, «λίγη» σχέση, που κατά βάθος περιφρονούν, όπως περιφρονούν και την αδυναμία τους…

Είναι απίστευτο, αλλά οι περισσότεροι, δε ζούμε. Προσπαθούμε μόνο να μην πεθάνουμε.

Παιχνίδια Εξουσίας στο ζευγάρι: Η μάχη του ποιος έχει δίκιο

Τα παιχνίδια εξουσίας συμβαίνουν κάπου κάπου σ’ όλους τους γάμους, αλλά συμβαίνουν καθημερινά στους δυστυχισμένους γάμους. Αυτό έχει ειπωθεί κι από τους συμβούλους ζευγαριών. Αυτό που δεν έχει αναγνωριστεί, είναι ότι αυτά τα παιχνίδια ό,τι και να τα προκαλεί, γίνονται ουσιαστικά για το ποιος έχει δίκιο.

Τα θέματα που προκαλούν τα παιχνίδια εξουσίας μπορούν να κυμαίνονται από μικροπράγματα, όπως “Να πάμε σ’ αυτή την ταινία απόψε, ή στην άλλη;”, ή να αφορούν λίγο πιο σοβαρά θέ­ματα: “Να ταΐσουμε τώρα το παιδί, ή σε κανα μισάωρο;”. Ή να είναι πολύ σοβαρά θέματα, ώστε η διαφορά μεταξύ των επιλογών είναι μεγάλη. Συχνά όμως, τα θέματα αυτά δεν είναι τόσο σοβα­ρά, και οι εναλλακτικές είναι αρκετά καλές, ώστε τα πράγματα να πάνε μια χαρά.

Την ταινία που δεν θα δούμε σήμερα, θα τη δούμε κάποια άλλη μέρα. Είτε ταΐσουμε το παιδί τώρα ή λίγο αρ­γότερα, είναι σίγουρο ότι θα μεγαλώσει γερό, υγιές και καλοθρεμμένο. Όταν σκεφτόμαστε λογικά, οι διαφορές μεταξύ των εναλλακτικών είναι ελάχιστες, γι’ αυτό δεν παθιαζόμαστε γι’ αυτές. Γιατί λοιπόν αρχίζουμε τους καυγάδες και πικραινόμαστε; Η απάντηση είναι, ότι κι αν ακόμα το θέμα δεν είναι σοβαρό, παθιαζόμαστε για να είμαστε εμείς που έχουμε το δίκιο.

Υπάρχει μια σημαντική σύνδεση μεταξύ της παθιασμένης μας επιθυμίας να έχουμε δίκιο, και της επιβεβαίωσης που παίρ­νουμε, ή δεν παίρνουμε στο γάμο μας. Όσο δεν παίρνουμε αρκετή επιβεβαίωση από το γάμο μας, τόσο μεγαλύτερη είναι η επιθυμία μας να έχουμε δίκιο όταν διαφωνούμε με το σύντροφό μας. Σκεφτείτε το κατ’ αυτόν τον τρόπο: Όταν υπάρχει σύγκρουση με το σύντροφό μας σε σχέση με κάποιο θέμα, εκείνη ακριβώς τη στιγμή δεν επιβε­βαιώνει ο ένας τον άλλο. Το να διαφωνούμε και να επιβεβαιωνό­μαστε συγχρόνως, είναι από μόνο του μια αντίφαση. Αν το γενικό επίπεδο αμοιβαίας επιβεβαίωσης στη σχέση είναι υψηλό τότε δεν έχουμε την πιεστική ανάγκη να επιβεβαιωνόμαστε στο συγκεκριμένο θέμα. Νιώθουμε ασφά­λεια οι η σκέψη ότι ο σύντροφός μας μάς επιβεβαιώνει στα περισσότερα πράγματα τις περισσότερες φορές. Έτσι, μόλις αντι- λαμβανόμαστε ότι η σύγκρουση αρχίζει να γίνεται μάχη εξουσίας για το ποιος έχει δίκιο -ή κι ακόμα πιο πριν- μας είναι εύκολο να αναλογιστούμε ότι δεν χάλασε ο κόσμος κι αν έχουμε λάθος, ή αν γίνει κάτι με τον τρόπο του συντρόφου μας. Οπότε σταματάμε πριν ανοίξουμε την πόρτα στα ψυχοφθόρα παιχνίδια εξουσίας.

Αυτό δεν συμβαίνει με τα ζευγάρια που είναι δυστυχισμένα λόγω δυσαρμονίας μεταξύ τους. Γι’ αυτά τα ζευγάρια, το συνολι­κό επίπεδο της αμοιβαίας επιβεβαίωσης είναι χαμηλό, γιατί οι σύντροφοι είναι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους. Δεν υπάρχει αρ­κεί ή αμοιβαία κατανόηση, ώστε να επιβεβαιώνει συχνά ο ένας του άλλο. Έτσι, όταν ένα διαμφισβητούμενο θέμα βγαίνει στην επιφάνεια, οι σύντροφοι το βλέπουν σαν να προσπαθεί ο ένας ν’ απορρίψει τον άλλο. Κι ο καθένας τους σκέφτεται: “Δεν θα μου το ξανακάνει αυτό. Θα του αποδείξω ότι έχω δίκιο. Θα τον ανα­γκάσω να με επιβεβαιώσει. Κι αν δεν το κάνει, θα έχω την ευ­καιρία να επιβεβαιώσω εγώ τον εαυτό μου μπροστά στα μάτια του”. Δεν έχει σημασία πόσο σοβαρό είναι το θέμα.

Αυτοί οι δυ­στυχισμένοι σύντροφοι θα ξεκινήσουν ένα παιχνίδι εξουσίας για να έχουν μια ευκαιρία να πάρουν την επιβεβαίωση που δεν παίρ­νουν μ’ άλλο τρόπο. Αυτό είναι μέρος της τραγωδίας ενός γάμου μ’ ένα σύντροφο με τον οποίο δεν είστε εναρμονισμένοι. Η έλλει­ψη της αμοιβαίας επιβεβαίωσης οδηγεί σε ασυγχώρητα και πι­κρά παιχνίδια εξουσίας.

Για να έχετε έναν ευτυχι­σμένο γάμο, ότι μόλις αντιληφθείτε ότι ξεκινάτε ένα παιχνί­δι εξουσίας, απλά αφήστε το να περάσει. Ενας εύκολος τρόπος για να δείξετε στο σύντροφό σας ότι δεν θα μπείτε σε παιχνίδι εξουσίας, είναι να ρίξετε ένα νόμισμα για να πάρετε μια απόφαση σχετική με το θέμα που απασχολεί. (Η γνώμη μου είναι ότι τα κέρματα φτιάχτηκαν γι αυτόν ακριβώς το σκοπό, αλλιώς θα τα βγάζαμε πέρα, απλά, με ια χαρτονομίσματα). 'Οταν ο σύντροφός σας συμφωνήσει να ρί­ξετε το νόμισμα, αυτό σημαίνει ότι και οι δύο θέλετε να βγείτε έξω απ’ το παιχνίδι τού ποιός έχει δίκιο. Μόλις το κάνετε αυτό, η σύγκρουση αμέσως σταματά.

Αυτό που βλέπουμε μήπως είναι τελικά αυτό που σκεπτόμαστε;

Κοιτάζοντας γύρω μας, έχουμε πάντα τη βεβαιότητα ότι αυτό που βλέπουμε είναι μια πιστή αποτύπωση του πραγματικού κόσμου που μας περιβάλλει. Ο γνωστός νευροφυσιολόγος Vernon Mountcastle λέγει ότι «στην πραγματικότητα είμαστε φυλακισμένοι μέσα σε έναν εγκέφαλο και η μόνη μας επικοινωνία με τον έξω κόσμο γίνεται με διαύλους επικοινωνίας, τις αισθήσεις, που μεταφέρουν ένα πολύ μικρό κομμάτι πληροφοριών για το τι συμβαίνει εκεί έξω». Σ’ αυτή τη φιλτραρισμένη αναπαράσταση του κόσμου θα πρέπει να προσθέσουμε και τη διαστρέβλωση, μεγέθυνση ή σμίκρυνση του ποσού πληροφοριών που γίνεται σε όλα τα επίπεδα επεξεργασίας καθώς οι πληροφορίες αυτές οδεύουν μέσα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι τελικά παρά το αποτέλεσμα πολλαπλής σύνθετης και επιλεκτικής επεξεργασίας του σήματος που διεγείρει την όραση, δηλαδή της φωτεινής ακτινοβολίας που έρχεται από τον κόσμο που βρίσκεται έξω από εμάς.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να παρακολουθήσουμε τα βήματα αυτής της επεξεργασίας καθώς η φωτεινή ακτινοβολία από το περιβάλλον διεγείρει το όργανο της όρασης, δηλαδή τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Τα κύτταρα του χιτώνα αυτού είναι ευαίσθητα στην ένταση της ακτινοβολίας και στο μήκος κύματος της ακτινοβολίας που είναι και τα χαρακτηριστικά που την καθορίζουν. Από το σημείο αυτό και πέρα, το σύστημα αρχίζει να γίνεται επιλεκτικό. Ενώ το μήκος κύματος της φωτεινής ακτινοβολίας είναι συνεχές στο ορατό φάσμα, οι φωτοϋποδοχείς, τα φωτοευαίσθητα δηλαδή κύτταρα του ματιού μας, απαντούν επιλεκτικά σε τρεις ζώνες μήκους κύματος που αντιστοιχούν στο μπλε, πράσινο και κίτρινο κόκκινο χρώματα. Έτσι το συνεχές φάσμα μετατρέπεται σε έναν συνδυασμό τριών βασικών στοιχείων και με το συνδυασμό αυτό αντιλαμβανόμαστε το μήκος κύματος της φωτεινής ακτινοβολίας και το κωδικοποιούμε σε κατηγορίες, τα χρώματα. Ήδη λοιπόν από τον αμφιβληστροειδή ξεκινά μια διαδικασία μετατροπής της πληροφορίας, για το μήκος κύματος του φυσικού ερεθίσματος, σε περιορισμένο αριθμό κατηγοριών που είναι ουσιαστικά μια μείωση της πληροφορίας. Τα φωτοευαίσθητα κύτταρα μεταφέρουν την πληροφορία για την ένταση της φωτεινής ακτινοβολίας στα γαγγλιακά κύτταρα που είναι ο πρώτος νευρικός σταθμός επεξεργασίας των οπτικών ερεθισμάτων. Τα γαγγλιακά κύτταρα κωδικοποιούν την πληροφορία για την ένταση της φωτεινής ακτινοβολίας σε κάθε σημείο όχι κατά απόλυτη τιμή αλλά σαν διαφορά έντασης. Έτσι, κάθε γαγγλιακό κύτταρο απαντά όχι στο επίπεδο φωτεινότητας που έρχεται από ένα σημείο του εξωτερικού χώρου, αλλά στην αλλαγή του επιπέδου φωτεινότητας ανάμεσα σε γειτονικά σημεία. Για να κάνει αυτή την επεξεργασία το κάθε γαγγλιακό κύτταρο συλλέγει την πληροφορία έντασης φωτεινής ακτινοβολίας από ένα σύνολο γειτονικών φωτοϋποδοχέων του αμφιβληστροειδούς. Το σύνολο αυτό είναι μεγάλο για την περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς και πολύ μικρότερο για την κεντρική περιοχή της ωχράς κηλίδος.

Τα γαγγλιακά κύτταρα λοιπόν κωδικοποιούν διαφορές φωτεινότητας σε έναν χάρτη που αντιστοιχεί στον αμφιβληστροειδή. Η σάρωση στο χάρτη αυτόν είναι πολύ λεπτομερής για το κέντρο και αδρή για την περιφέρεια. Η διαφοροποίηση αυτή διατηρείται σε όλη την πορεία της αισθητικής οδού μέχρι και τον φλοιό του εγκεφάλου. Το αδρό σύστημα, ή «μακροκυτταρικό», συλλέγει πληροφορία αλλαγής φωτεινότητας, από μεγάλες περιοχές του χώρου και είναι ευαίσθητο σε ταχείες αλλαγές φωτεινότητας όπως για παράδειγμα κατά την κίνηση αντικειμένων στο χώρο. Το λεπτομερές σύστημα, ή «μικροκυτταρικό», συλλέγει πληροφορία από μικρές περιοχές του χώρου και είναι ευαίσθητο σε λεπτομέρειες και στο μήκος κύματος που θα μεταφραστεί στο χρώμα. Η δομή αυτού του χάρτη που είναι ουσιαστικά μια διαστρεβλωμένη στο χώρο οπτική αναπαράσταση μεταβολών φωτεινότητας θα διατηρηθεί και στον πρώτο σταθμό επεξεργασίας της οπτικής οδού δηλαδή τον έξω γονατώδη πυρήνα του θαλάμου. Από εκεί ο επόμενος σταθμός θα είναι ο πρωτοταγής οπτικός φλοιός στον ινιακό φλοιό (περιοχή V1 κατά Broadman). Στην περιοχή αυτή θα διατηρηθεί η διάκριση μακροκυτταρικού και μικροκυτταρικού συστήματος που θα οδεύσουν σε διαφορετικές περιοχές (στοιβάδες) του φλοιού. Παράλληλα, τα κύτταρα του οπτικού φλοιού είναι πλέον ευαίσθητα σε μεταβολές φωτεινότητας κατά μήκος ενός άξονα και όχι ανάμεσα σε δυο σημεία. Τα «απλά» λεγόμενα κύτταρα του φλοιού κωδικοποιούν έτσι μεταβολές φωτεινότητας σε συγκεκριμένη περιοχή του χώρου κατά μήκος συγκεκριμένου άξονα, ενώ τα «σύνθετα» λεγόμενα κύτταρα κωδικοποιούν μεταβολές φωτεινότητας κατά μήκος ενός συγκεκριμένου κάθε φορά άξονα, ανεξαρτήτως της θέσης του στο χώρο. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο πρωτοταγής οπτικός φλοιός αρχίζει να αναγνωρίζει περιγράμματα από τις αλλαγές φωτεινότητας. Τα περιγράμματα αυτά θα αποτελέσουν το υλικό για την αναγνώριση σχημάτων. Τα απλά και σύνθετα κύτταρα κατανέμονται σε κολόνες στον πρωτοταγή οπτικό φλοιό και γειτονικές κολόνες έχουν παρόμοια προτίμηση στη διεύθυνση του άξονα που αναγνωρίζουν. Ανάμεσα στις κολόνες υπάρχουν «κηλίδες» με κύτταρα που μεταφέρουν την πληροφορία του χρώματος. Αυτή η πολύπλοκη δομή χάρτη στον πρωτοταγή οπτικό φλοιό, επαναλαμβάνεται και στον δευτεροταγή οπτικό φλοιό (περιοχές V2,V3 κατά Broadman) όπου πλέον τα κύτταρα είναι ευαίσθητα σε πιο σύνθετα περιγράμματα. Από εκεί και πέρα υπάρχει ένας σαφής διαχωρισμός της οδού σε ένα ραχιαίο τμήμα που καταλήγει στην περιοχή V5 κατά Broadman και από εκεί στον οπίσθιο βρεγματικό φλοιό και ένα κοιλιακό τμήμα που οδεύει στον κροταφικό φλοιό.

Η ραχιαία οδός δέχεται πληροφορίες κυρίως από το μακροκυτταρικό σύστημα και τα κύτταρα στις περιοχές αυτές κωδικοποιούν κίνηση αντικειμένων στο χώρο, καθώς και τη σχετική κίνηση του ίδιου του ατόμου (ή μελών του σώματός του) σε σχέση με σταθερά αντικείμενα στο χώρο. Το σύστημα αυτό δηλαδή επεξεργάζεται το κομμάτι αυτό των πληροφοριών της οπτικής εικόνας που είναι απαραίτητο για να μπορούμε να κινούμαστε στο χώρο, να αποφεύγουμε αντικείμενα και να πιάνουμε αντικείμενα.

Η κοιλιακή οδός θα καταληξει στον κάτω κροταφικό φλοιό. Εδώ υπάρχουν κύτταρα που είναι ευαίσθητα σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Μάλιστα η διάκριση μπορεί να είναι τόσο εντυπωσιακή, ώστε κάποια κύτταρα να «αναγνωρίζουν» μόνο αντικείμενα που χρησιμοποιούμε ως εργαλεία, ενώ άλλα κύτταρα να «αναγνωρίζουν» μόνο έμψυχα όντα όπως τα ζώα. Δεν γνωρίζουμε ακόμα με ποιους πολύπλοκους κανόνες λειτουργούν τα κύτταρα αυτης της περιοχής διαμορφώνοντας αυτές τις καταπληκτικές ειδικότητες στην αναγνώριση συγκεκριμένων μορφών. Στην περιοχή αυτη βρίσκονται και τα περίφημα κύτταρα που απαντούν με ενεργοποίηση στην εμφάνιση στην οπτικη εικόνα ανθρώπινων προσώπων (Gross & Sergent. Υπάρχει δε μια συγκεκριμένη βλάβη στον αριστερό κάτω κροταφικό φλοιό που οδηγεί στο σύνδρομο της προσωποαγνωσίας. Στη διαταραχη αυτη το άτομο βλέπει κανονικά αλλά δεν μπορεί να αναγνωρίσει πρόσωπα. Μία άλλη περιοχη όπου καταληγει η κοιλιακη οδός είναι στον ινιακό φλοιό, η περιοχη V4 κατά Broadman, η οποία κάνει την τελικη επεξεργασία του χρώματος. Σε βλάβη της περιοχης αυτης, το άτομο πάσχει από αχρωματοψία, δηλαδή βλέπει τον κόσμο μαυρόασπρο.

Είναι λοιπόν φανερό από τα παραπάνω ότι με όσα μπορούμε να γνωρίζουμε ώς σημερα η οπτικη εικόνα του κόσμου που μας περιβάλλει μέσα στον εγκέφαλο αποτελείται από κομμάτια πληροφορίας που αφορούν προϊόντα επεξεργασίας πολύ συγκεκριμένου τμήματος της φωτεινής ακτινοβολίας και οδηγεί στη σύνθετη πληροφορία για συγκεκριμένα αντικείμενα, χρώμα η κίνηση αντικείμενων.

Ένα εμφανές πρόβλημα που προκύπτει από όλη αυτη τη διαδικασία είναι πως συντίθενται αυτά τα διασπασμένα και διασκορπισμένα στο φλοιό τμηματα που επεξεργάζονται διαφορετικές πληροφορίες στο ένα, ενιαίο, σύνολο που αντιλαμβανόμαστε σαν οπτικη εικόνα. Μια απάντηση στο ερώτημα αυτό της σύζευξης έχει προταθεί ότι είναι η σύξευξη στο χρόνο της ενεργοποίησης των περιοχών αυτών. Είναι σαν μια ορχηστρα όπου το κάθε όργανο παίζει το δικό του κομμάτι και το σύνολο των οργάνων που παίζουν ταυτόχρονα προκαλεί την μουσικη όπως την ακούμε.

Μια άλλη ερώτηση είναι αν αυτά που επιλέγουμε να δούμε τα επιλέγουμε τυχαία η υπάρχει επιλογη από πριν. Η απάντηση είναι ότι υπάρχουν και οι δυο διαδικασίες. Η διαδικασία από κάτω προς τα επάνω επιλέγει τυχαία περιοχές του χώρου όπου κοιτάμε. Η διαδικασία από πάνω προς τα κάτω κατευθύνει την προσοχη μας και αντίστοιχα και την όραση μας σε συγκεκριμένες περιοχές του χώρου που θεωρούμε από πριν ότι μπορεί να έχουν σημασία. Η διαδικασία αυτη επιλογής εφορεύεται από περιοχές του φλοιού όπως ο μετωπιαίος και ο βρεγματικός φλοιός. Στο σύνδρομο αμέλειας χώρου που εμφανίζεται έπειτα από βλάβες του βρεγματικού φλοιού, τα άτομα δεν κοιτούν μια συγκεκριμένη περιοχή του χώρου γιατί η προσοχή τους δεν στρέφεται στην περιοχή αυτη.

Μια τελευταία ερώτηση που σημερα έχει αρχίσει να διερευνάται αφορά το κατά πόσον το άτομο είναι ενημερο για όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την οπτικη εικόνα. Σε πειράματα με διχοτομημένη όραση όπου κάθε μάτι βλέπει μια διαφορετικη εικόνα έχει φανεί ότι τα άτομα είναι ενημερα για μια από τις δυο εικόνες και μετά λίγα δευτερόλεπτα είναι ενημερα για την άλλη. Η εναλλαγη ενημερότητας συμβαίνει με έναν στοχαστικό τρόπο στο χρόνο. Ο Νικόλαος Λογοθέτης έδειξε το 1989 (Logothetis & Schall, 1989) ότι, όταν ο πίθηκος βλέπει μια εικόνα με διχοτομημένη όραση, αναφέρει συνειδητή ενημερότητα με το ίδιο στοχαστικό πρότυπο στο χρόνο όπως και ο άνθρωπος, πράγμα που σημαίνει ότι και στον πίθηκο υπάρχει αυτη η μορφη συνειδητης ενημερότητας για την οπτικη εικόνα. Προχωρώντας σε νευρωνικές καταγραφές, ο Λογοθέτης έδειξε ότι ορισμένοι νευρώνες στον κάτω κροταφικό φλοιό απαντούσαν περισσότερο όταν το αντικείμενο προτίμησης τους ηταν στη συνειδητη ενημερότητα του ζώου από την περίπτωση που το ίδιο αντικείμενο έφευγε από την ενημερότητα. Οι νευρώνες αυτοί, λοιπόν, έδιναν και το στίγμα της συνειδητης ενημερότητας που αφορούσε την οπτικη εικόνα.

Συνοψίζοντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό που περιγράφουμε σαν «οπτικη αναγνώριση» είναι ένα σύνολο διεργασιών επεξεργασίας πληροφορίας σε πολλαπλές περιοχές του Νευρικού Συστήματος. Οι διεργασίες αυτές, που ακόμα δεν έχουν κατανοηθεί πληρως, οδηγούν σε μια επιλεκτική αναγνώριση συγκεκριμένων δομών στην οπτικη εικόνα, ενώ η επιλογη του τι θα δούμε και πότε γίνεται πάλι με τη συμμετοχη πολλών περιοχών του φλοιού. Τέλος, το τι βλέπουμε συνειδητά και τι ασυνείδητα στην οπτικη εικόνα φαίνεται να αποτυπώνεται επίσης στα χαρακτηριστικά λειτουργίας του πολύπλοκου αυτού συστήματος.

Είναι λοιπόν η οπτικη αναγνώριση μια διαδικασία αποτύπωσης του οπτικού ερεθίσματος που έρχεται από τον κόσμο που μας περιβάλλει η είναι μια πολύπλοκη νοητικη επεξεργασία συγκεκριμένων και πολύ περιορισμένων πληροφοριών του οπτικού κόσμου που γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μας επιτρέπει να ερμηνεύουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει και όχι απλά να τον βλέπουμε. Ή, για να το πούμε διαφορετικά, αυτό που βλέπουμε μήπως είναι τελικά αυτό που σκεπτόμαστε;

Εμπιστευθείτε τη διαδικασία της γιατρειάς.

Αν υπερασπιζόμαστε τις συνήθειές μας, δεν έχουμε καμία πρόθεση να τις αλλάξουμε.
Η αληθινή αλλαγή στο βάθος και η ταπεινότητα συμβαίνουν αφού έχουμε πιάσει τον πάτο μας. Από τη στιγμή που συνειδητοποιήσουμε το λάθος των συνηθειών μας και πόσο ο επιβλαβής τρόπος ζωής μας δεν επηρεάζει μόνον εμάς, αλλά εξαπλώνεται και τους ανθρώπους που αγαπάμε περισσότερο, δεν έχουμε πλέον την ανάγκη να υπερασπιζόμαστε αυτό που κάναμε.

Δεν πετάμε πια το φταίξιμο στους άλλους, δεν υπάρχει «Καλά έκανα επειδή χ και ψ». Αποδεχόμαστε αυτό που κάναμε λάθος, και ταπεινωνόμαστε καθώς οι άνθρωποι γύρω μας επεξεργάζονται την αλλαγή της ζωής μας. Πρέπει να είμαστε υπομονετικοί, καθώς οι αγαπημένοι μας χρειάζονται χρόνο για να αισθανθούν άνετα να δεχτούν την αλλαγή.

Αν κάποιος σας έχει βλάψει και σας έλεγε ψέματα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι δύσκολο να τον εμπιστευθείτε και πάλι. Δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο. Παίρνει μόνο λίγο χρόνο. Αλλά αν πέσουμε στον πειρασμό να υπερασπιζόμαστε αυτό που κάναμε, επιστρέφουμε πάλι πίσω στις παλιές μας συνήθειες.

Αν κάποιος σας θυμίζει το παρελθόν σας, υπενθυμίστε του το κίνητρό σας να αλλάξετε. Υπενθυμίστε του ότι ζητάτε συγγνώμη, και ότι η καρδιά σας έχει αλλάξει, και ότι θα το δει σύντομα. Μέρος της αλλαγής είναι να μάθουμε να αγαπάμε τους άλλους καθώς αυτοί αρχίζουν να μας εμπιστεύονται και πάλι. Με το να υπερασπίζεστε τις παλιές σας συνήθειες είναι απλά σαν να βάζετε εμπόδια στο ταξίδι της πλήρους εμπιστοσύνης. Αποφύγετε το. Εμπιστευθείτε τη διαδικασία της γιατρειάς.

Το αλφάβητο του γονιού της νέας εποχής

Το να είσαι γονιός μερικές φορές είναι δύσκολο. Ιδίως στη σημερινή εποχή που οι ρόλοι είναι πολλαπλοί και τρομερά απαιτητικοί.

Δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς παρά μόνο γονείς που σκέφτονται, μαθαίνουν, βελτιώνονται, προσαρμόζονται και μεγαλώνουν μαζί με τα παιδιά τους.

α Aποφάσισε τώρα, συνειδητά, πως η ζωή με τα παιδιά είναι ωραία!

β Βασίσου στη διαίσθησή σου, σ΄ αυτή την εσωτερική φωνή που ξέρει καλύτερα από κάθε ειδικό τι είναι καλύτερο για σένα και την οικογένειά σου.

γ Γέλα όσο πιο συχνά μπορείς, με κάθε αφορμή, ακόμα κι αν χρειάζεται να διαβάζεις ανέκδοτα ή να βλέπεις κωμωδίες. Το γέλιο είναι βάλσαμο!

δ Δώσε την ενέργειά σου σε ό,τι αληθινά επιθυμείς (και όχι σε ό,τι σε φοβίζει, σε αδειάζει, σε κλείνει στο καβούκι σου)!

ε Επικεντρώσου στα θετικά χαρακτηριστικά και επιτεύγματα των παιδιών σου, στις μικρές και μεγάλες καθημερινές νίκες τους. Mε τον τρόπο αυτό τα βοηθάς να βρουν τη δική τους θέση στον ήλιο!

ζ Ζήτα βοήθεια! Υπάρχουν γύρω σου φίλοι, συγγενείς, ειδικοί, επαγγελματίες, συνάδελφοι, άνθρωποι που μπορούν να συνεισφέρουν αρκεί να το ζητήσεις όταν χρειάζεται.

η Ηρέμησε συνειδητά το νου σου όταν φλυαρεί και ρίχνει λάδι στη φωτιά των χειρότερων φόβων σου. Συνειδητοποίησε πόσο συχνά τρομοκρατείς τον εαυτό σου βομβαρδίζοντάς τον με σενάρια καταστροφής κάθε είδους. Η καλλιέργεια του φόβου είναι μια ακόμα παγίδα και δεν έχει σχέση με την πραγματικά ρεαλιστική δράση και προετοιμασία.

θ Θυμήσου ποια/ποιος ήσουν πριν γίνεις μαμά/μπαμπάς και ποια/ποιος πραγματικά είσαι πέρα από το να είσαι γονιός.

ι Ισορρόπησε την ανάγκη σου να ελέγχεις τα παιδιά και τις καταστάσεις στην οικογενειακή ζωή με μια γερή δόση χιούμορ και αυτοσαρκασμού!

κ Κράτα ζωντανή τη φλόγα του έρωτα ανάμεσα σε σένα και στο σύντροφό σου. Eίναι το καλύτερο δώρο για τα παιδιά σου. Aν είσαι μόνος ή μόνη δώσε στον εαυτό σου το δικαίωμα να ερωτευθεί ξανά!

λ Λύσε χωρίς ενδοιασμούς τα δεσμά που σε κρατούν ακινητοποιημένο σε αρνητικές πεποιθήσεις, καταστάσεις από το παρελθόν, παρωχημένα στερεότυπα, «πρέπει» και αντιλήψεις ξένες προς τις αρχές και τις αξίες σου.

μ Μείνε σταθερός στο λόγο σου. Το «όχι» σου να είναι πραγματικό «όχι», όπως και το «ναι» σου να είναι πραγματικό «ναι». Τα παιδιά θα λατρέψουν τη σταθερότητα και την αξιοπιστία σου ακόμα κι αν διαφωνούν μαζί σου.

ν Νιώσε τα συναισθήματά σου, όποια κι αν είναι, χωρίς να κρύβεσαι πίσω από το δάχτυλό σου. Μετά απελευθερώσου, συγχωρώντας τον εαυτό σου και τους άλλους και …απλά προχώρα παρακάτω!

ξ Ξεβολέψου για τα καλά όταν πρόκειται να μάθεις στα παιδιά σου, έμπρακτα με την ίδια σου τη στάση, μια δεξιότητα ή συμπεριφορά που θα τα βοηθήσει στην πορεία της ζωής τους. Αν θέλεις να πιστέψουν στα οφέλη της γυμναστικής, σήκω από τον καναπέ και γυμνάσου πρώτος εσύ. Αν θέλεις να γίνουν δημιουργικά και δραστήρια, πρώτος εσύ κλείσε την τηλεόραση και κάνε κάτι δημιουργικό!

ο Οραματίσου την οικογενειακή ζωή όπως θα ήθελες να είναι και μετά σήκωσε τα μανίκια για να κάνεις τη φαντασία σου πραγματικότητα!

π Πάρε τα μαθήματα που σου φέρνει η ζωή και τα ίδια σου τα παιδιά, ακόμα κι αν ο εγωϊσμός σου κλονίζεται. Παραδέξου τα λάθη σου, ζήτα συγγνώμη, άλλαξε συμπεριφορά και συνέχισε τη ζωή ανανεωμένος!

ρ Ρύθμισε με μαεστρία το χρόνο σου για να προσφέρεις αποκλειστικά στον εαυτό σου μερικές στιγμές μοναχικότητας και ηρεμίας μέσα στην καθημερινότητα: λίγες βαθιές αναπνοές, ένα κομμάτι από την αγαπημένη σου σοκολάτα, μια βολτίστα…

σ Συνδέσου οπωσδήποτε με ανθρώπους που έχουν κοινά ενδιαφέροντα και ανησυχίες με σένα, γίνε μέλος σε ένα ευρύτερο δίκτυο (φυσικό και ψηφιακό) και – βεβαίως – γίνε συνδρομητής στο Newagemama.com και στη σελίδα μας στο fb. Είναι δωρεάν και σε βοηθούν να κρατάς ανοιχτή την πύλη προς το καινούργιο και το καλύτερο!

τ Ταξίδεψε όπου μπορείς με τα παιδιά, για να γνωρίσετε μαζί τη χαρά της περιπέτειας και της ανακάλυψης του καινούργιου!

υ Υπερασπίσου ενεργά, όπου χρειάζεται, τα δικαιώματα των παιδιών σου, έμπρακτα και μπροστά τους. Θα θυμούνται πάντα ότι η οικογένειά τους τα υποστηρίζει.

φ Φρόντισε τον εαυτό σου με αγάπη και σεβασμό όπως φροντίζεις και τα παιδιά σου. Μέρος της φροντίδας είναι και η αποδοχή πως δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς!

χ Χόρεψε με τα παιδιά και το σύντροφό σου μέχρι που να βγεί στην επιφάνεια χαρούμενο και ευχαριστημένο το παιδί που κρύβεις μέσα σου!

ψ Ψάξε να βρεις την άκρη σε ό,τι σε απασχολεί, αντλώντας πληροφορίες από πηγές, ρωτώντας τους κατάλληλους ανθρώπους, αναπτύσσοντας δραστηριότητα για να βελτιώσεις την ποιότητα της ζωής σου! Με τη στάση σου αυτή μαθαίνεις στα παιδιά να είναι δραστήρια και δυναμικά και όχι παθητικά και μεμψίμοιρα.

ω Ώθησε τα παιδιά σου προς την ανεξαρτησία και την προσωπική τους ολοκλήρωση, ακόμα κι αν δεν συμφωνείς με τις επιλογές τους. Αυτή είναι η πιο ακλόνητη απόδειξη σεβασμού προς την προσωπικότητά τους!

Σχεδίασε την τύχη σου!

Η νίκη ή η ήτα είναι θέμα συνήθειας, τρόπος και στάση ζωής. Δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός που απλώς μας συμβαίνει κάποια φορά και συμπτωματικά. Οι συνήθειες βέβαια χτίζονται ή γκρεμίζονται από της δικές μας συμπεριφορές.

Ποιες είναι αυτές οι πράξεις που θα μας οδηγήσουν στις συχνές νίκες; Ποιες τεχνικές χτίζουν στέρεα θεμέλια πρωταθλητή; Πως μπολιάζεται κάποιος με το πνεύμα του νικητή;

Δυστυχώς, διαπιστώνω, ότι αρκετοί νομίζουν, ότι τα πιο πάνω λόγια είναι απλές αμπελοφιλοσοφίες. Αυτό όμως που διαπιστώνω ξανά και ξανά, σπουδάζοντας τους πετυχημένους, είναι ότι όλοι τους έχουν συγκεκριμένο πρόγραμμα προσωπικής βελτίωσης. Η συνεχής, η δια βίου μάθησης, είναι πρώτη και κύρια έγνοια τους.

Τι τους κάνει να επιλέγουν μια τέτοια τακτική; Μα απλούστατα γιατί γνωρίζουν ότι η επιτυχία είναι αποτέλεσμα συνεχούς προσπάθειας βελτιστοποίησης των ικανοτήτων τους. Αν θες να φτάσεις στην κορυφή (και να παραμείνεις), θα πρέπει να προπονείσαι σε επίπεδο πρωταθλητισμού. Όχι περιπτωσιακά, αποσπασματικά και όποτε σου κάνει κέφι. Αλλά συνεχώς, καθημερινά και αδιάλειπτα. Χωρίς συγκεκριμένο και συνεχές σύστημα αυτοβελτίωσης, κανείς δεν μπορεί να φράσει μακριά. Και όποιος δεν βελτιώνεται, φθείρεται, μένει πίσω, συρρικνώνεται.

Μήπως ήρθε ο καιρός να χτίσεις ενεργά και στοχευμένα ένα άλλο επίπεδο δράσης για σένα; Την απάντηση μπορεί να στη δώσουν τα δεδομένα της ζωής σου. Δες τα με ειλικρίνεια και διάθεση καλοπροαίρετης κριτικής. Αν θες να ανέβεις επίπεδο, θα πρέπει να ανεβάσεις το επίπεδο καθημερινής σου δράσης. Η επιτυχία δεν είναι θέμα τύχης αλλά θέμα σχεδιασμού.

Η επιτυχία αγαπάει την δράση και την ταχύτητα. Μην αναβάλεις την αλλαγή. Μην αφήνεις τη ζωή να ξεγλιστράει. Δράσε τώρα. Πάρε την τύχη σου στα χέρια σου.

Τριμερής Διαίρεση ψυχής

"Ας πούμε ότι η ψυχή μοιάζει με τη σύνθετη δύναμη ενός ζεύγους φτερωτών αλόγων και του ηνιόχου τους. Όμως, ενώ όλα τα άλογα και οι ηνίοχοι των θεών είναι καλής φύσης και προέλευσης, των άλλων γενών, είναι μικτής καταρχήν, ο ηνίοχος, σ' εμάς, οδηγεί διευθύνοντας ένα ζευγάρι αλόγων, κι έπειτα, από τα άλογα, το ένα είναι όμορφο, ευγενικό και από ανάλογη ράτσα, ενώ το άλλο έχει τα αντίθετα χαρακτηριστικά και είναι από την αντίθετη ράτσα."

" Όπως ακριβώς στην αρχή αυτού εδώ του μύθου διαιρέσαμε την ψυχή σε τρία μέρη, τα δύο από τα οποία έχουν τη μορφή αλόγου και το τρίτο μορφή ηνιόχου ας διατηρήσουμε και τώρα αυτό το διαχωρισμό.
Είπαμε ότι το ένα από τα άλογα είναι καλό, ενώ το άλλο όχι όμως δεν προσδιορίσαμε ποια είναι η αρετή του καλού και ποια είναι η κακία του κακού αυτά πρέπει να τα πούμε τώρα.
Το ένα, λοιπόν, από τα δύο άλογα, αυτό που είναι στην καλύτερη θέση έχει σώμα στητό και καλοδεμένο, τον αυχένα του ψηλό, τη μύτη του γαμψή, είναι άσπρο, με μαύρα μάτια, είναι φιλότιμο, συνετό και σεμνό, αγαπάει την αληθινή δόξα, δεν έχει ανάγκη από χτυπήματα, αλλά καθοδηγείται μόνο με το λόγο και το παράγγελμα.

Το άλλο, πάλι, έχει στραβό σώμα, είναι παχύ, κακοσχηματισμένο, με χοντρό αυχένα και κοντό λαιμό, πλατυπρόσωπο, μαύρο με μάτια γκριζογάλαζα και αιματώδη, ρέπει στην ύβρη και την αλαζονεία, είναι κουφό και έχει τριχωτά αυτιά και πολύ δύσκολα υπακούει στα χτυπήματα με το μαστίγιο και τα κεντρίσματα.    

{Όταν λοιπόν ο ηνίοχος δει το ερωτικό όραμα, και με τις αισθήσεις θερμάνει ολόκληρη την ψυχή του από αυτή τη θέα, και βαθμιαία ο ίδιος γεμίσει από τα προκλητικά γαργαλητά και τα κεντρίσματα του πόθου, το άλογο που είναι υπάκουο στον ηνίοχο, επειδή και τότε- όπως και πάντα- συγκρατιέται από τη σεμνότητα ελέγχει τον εαυτό του και δεν πηδά πάνω στον αγαπημένο όμως το άλλο άλογο δε δίνει σημασία ούτε στο μαστίγιο ούτε στα κεντρίσματα του ηνιόχου πετάγεται απότομα και με βία προς τα μπρος και, ταλαιπωρώντας με κάθε τρόπο το σύντροφό του και τον ηνίοχο, τους αναγκάζει να ορμήσουν πάνω στον αγαπημένο και να θυμηθούν την ομορφιά των ηδονών.
Και βέβαια αυτοί στην αρχή αγανακτούν και αντιστέκονται, καθώς νιώθουν να κάνουν φοβερά και παράνομα πράγματαόμως στο τέλος, όταν δε βρίσκει τέρμα το κακό, αφήνονται να συρθούν από το κακό άλογο, υποχωρώντας και συμφωνώντας να κάνουν ό,τι εκείνο τους διατάζει."}

"Αν λοιπόν επικρατήσει το ευγενέστερο μέρος της ψυχής και τους οδηγήσει σ' ένα συνετό και προσεγμένο τρόπο ζωής και στη φιλοσοφία, τότε θα ζουν την εδώ ζωή ευτυχισμένα και με ομόνοια, γιατί, με το να είναι εγκρατείς και φρόνιμοι θα έχουν καταφέρει να υποτάξουν το μέρος της ψυχής, από το οποίο προέρχεται η κακία και να ελευθερώσουν εκείνο που είναι η πηγή της αρετής."

Αποσπάσματα από τον Πλατωνικό διάλογο "Φαίδρος"

Οι θεωρίες για την άσκηση ηγεσίας (Leadership)

Η μία καλείται προσωπική και βασίζεται στα χαρακτηριστικά του ατόμου όπως η εξυπνάδα, το ύψος, το βάρος, η φυλή ή οτιδήποτε κάνει τον άλλο να φαίνεται διαφορετικός (Personal Leadership).

Η δεύτερη καλείται περιστασιακή, αφορά μια ιδιαίτερη κατάσταση και πως τη μελετούμε. Στις ΗΠΑ καλείται άσκηση ηγεσίας ενός λεπτού διεύθυνσης και είναι πολύ στενή άποψη (Situational Leadership).

Η τρίτη είναι η κτητική ή οργανική όπου η άσκηση ηγεσίας ισούται με την κορυφή, τη θέση και τον ρόλο που κατέχει κάποιος, π.χ. η ηγεσία της Κύπρου είναι η ανώτατη εξουσία. Η ηγεσία εδώ είναι ουσιαστικό, δεν είναι ρήμα, είναι κατ’ ευθείαν η κορυφή (Positional or Organizational Leadership).

Η τέταρτη είναι η πολιτική η οποία κάνει κάτι διαφορετικό, κάνει κάτι να γίνεται, να πραγματοποιείται (Political Leadership).

Η πέμπτη είναι οραματική υπό την έννοια ότι έχει υπόψη το μέλλον (Visionary Leadership).

Και η έκτη είναι η ηθική η οποία φέρει μαζί της κι ακολουθεί αξίες (Ethical Leadership).
Οι τρεις τελευταίες είναι και οι πιο σπουδαίες ενώ οι τρεις πρώτες είναι οι πιο ευρέως συζητημένες. Έτσι η πολιτική, οραματική και ηθική άσκηση ηγεσίας είναι οι πιο ενδιαφέρουσες και χρειάζεται να προστεθούν όλες μαζί για να κάνουν μια έβδομη που είναι και η πιο σπουδαία από όλες.

Η άσκηση ηγεσίας θεωρείται κληρονομική ικανότητα αλλά και κάτι που το κτίζεις, το μαθαίνεις και το αποκτάς. Δεν είναι κάτι ξεκάθαρο. Όπως γεννιόμαστε με μερικές προτιμήσεις, όπως λ.χ. δεξιόχειρες ή αριστερόχειρες, αλλά παρόλα αυτά πρέπει να μάθουμε πώς να γράφουμε. Έχουμε λοιπόν προτιμήσεις, αλλά το πώς θέλουμε να κάνουμε ορισμένα πράγματα, πρέπει να μάθουμε και να αποκτήσουμε τα κατάλληλα εφόδια και ικανότητες. Έτσι είναι και τα δύο.
Ο Robert Terry (διευθυντής του Reflective Leadership Center και καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Μινεσότα,) νομίζει ότι η άσκηση ηγεσίας είναι ένα είδος τέχνης την οποίαν όμως πρέπει να καλλιεργήσει κι αναπτύξει κάποιος. Γιατί χρειάζεται κριτικό μυαλό, αντίληψη, γνώση του τι γίνεται και μπορείς να μάθεις αρκετά, αλλά όχι όλα. Έτσι χρειάζεται τις εμπειρίες της πράξης.
Οι Ευρωπαίοι δε πιστεύουν πιο πολύ στους χαρισματικούς ηγέτες. Πιστεύουν ότι η άσκηση ηγεσίας είναι κτητική ή οργανική. Δηλαδή αν κατέχεις υψηλή θέση τότε είσαι ηγέτης. Μ’ αυτό τον τρόπο η Μάργκαρετ Θάτσερ εθεωρείτο ως ηγέτης, ανεξάρτητα των ικανοτήτων της. Αυτή η σχολή σκέψης είναι η τρίτη, η κτητική ή η οργανική. Ανησυχούν για τον χαρισματικό ηγέτη όπως και για τον δημαγωγό, ο οποίος αποκτά δύναμη όπως ο Χίτλερ. Έτσι δεν τους αρέσει να μιλούν για άσκηση ηγεσίας. Προτιμούν να μιλούν για διεύθυνση (Management) και να επιφυλάσσουν την άσκηση ηγεσίας για τις ανώτατες θέσεις, σε ανθρώπους που βρίσκονται στην κορυφή και σε μεγάλο βαθμό προτιμούν να μην μιλούν για άσκηση ηγεσίας. Λένε για παράδειγμα ότι άσκηση ηγεσίας είναι στην Ανατολική Ευρώπη και είναι κακή. Γιατί είναι δύναμη, κατάχρηση δύναμης, καταπίεση, έλεγχος των πεπρωμένων των ανθρώπων και δεν θέλουν να έχουν να κάνουν τίποτα μ’ αυτό.
Ο Robert Terry δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ηθική, οραματισμό, δύναμη και πνευματικότητα, ως μέσα κριτικής στα θέματα ηγεσίας, που αφορούν τα ανώτατα στελέχη, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στο δημόσιο τομέα. Γι’ αυτόν η άσκηση ηγεσίας είναι εξουσιοδοτημένη ενέργεια που σκοπό έχει την από κοινού επίτευξη ενός στόχου. Πρέπει, δε, απαραίτητα να υπάρχει στόχος, γιατί όπως λέει: «Όταν δεν ξέρεις που πάς, τότε οποιοδήποτε σχέδιο μπορεί να σε πάρει εκεί»!

Ο δε ορισμός του για την άσκηση ηγεσίας είναι το θάρρος για αυθεντική δράση στα κοινά.
“Χρειάζεται θάρρος για να απαντήσεις στο ερώτημα τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί ίσως πεις πράγματα που δεν είναι δημοφιλή ή να τρομάξεις, ή να απειλήσεις κόσμο μ’ αυτά. Η άσκηση ηγεσίας είναι λοιπόν αυθεντική ενέργεια και δράση, στην οποία προσπαθείς να μάθεις την αλήθεια και την πραγματικότητα σε μια κατάσταση η οποία εξελίσσεται ως δημόσια υπόθεση. “

Όσο για τους ηγέτες ο ίδιος δεν τους θεωρεί από μηχανής θεούς. Λέει συγκεκριμένα: «Φοβούμαι ότι για πολλούς, οι ηγέτες θεωρούνται άτομα με μαγικές ικανότητες οι οποίοι λύουν όλα τα προβλήματα. Αυτό είναι επικίνδυνο. Η άσκηση ηγεσίας δεν έχει να κάνει τίποτα με τη μαγεία. Απλώς αυτή είναι η εξουσιοδότηση από τους ανθρώπους για την ενασχόληση με τον κόσμο τους. Είναι η σχέση των πάνω και των κάτω, για να εξασφαλίζει ότι, αντιλαμβανόμεθα ο ένας τον άλλο και ότι ενεργούμε από κοινού. Το να ηγείσαι είναι λιγότερο διαταγές αφ’ υψηλού στους άλλους και περισσότερο υπηρεσία με και για τους άλλους». Κάνει δε μία ενδιαφέρουσα διάκριση μεταξύ ηγούμαι (Leadership) και διευθύνω (Management).

Πιστεύει μάλιστα ότι:
– Κανένα άτομο δεν διαθέτει όλες τις ικανότητες από μόνος του που χρειάζεται η κοινωνία.
– Οι ανώτερες θέσεις δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι κάνουν κάποιον ηγέτη.
– Ηγέτες υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.
– Ερμηνείες και λύσεις διαφέρουν ανάλογα με τις θεωρίες που πιστεύουμε και ακολουθούμε.
– Η άσκηση ηγεσίας είναι ατομική και ταυτόχρονα συλλογική υπόθεση.
– Η άσκηση ηγεσίας αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Τι είναι όμως η πολιτική άσκηση ηγεσίας (political leadership);
Πολιτική άσκηση ηγεσίας είναι μια σχολή σκέψης η οποία μιλά για πραγματοποίηση κάτι διαφορετικού. Κάνει ιστορία στην κοινότητα ή στη χώρα. Δεν χρειάζεται να εκλεγεί. Μπορεί να είναι στο επίπεδο της κοινότητας, μπορεί να είναι απόρροια επανάστασης, ή μια μικρή ομάδα, ή κοινοτικός οργανισμός, ή πέντε άτομα σε μια μικρή πόλη που συνεργάζονται για επίτευξη ενός σκοπού.

Σύμφωνα με τον Robert Terry ο Χίτλερ, ο Στάλιν και ο Σαντάμ Χουσέιν δεν είναι ηγέτες. Γιατί πρώτα απ’ όλα ήσαν ανήθικοι με τη γενική αντίληψη του ήθους. Έκαναν κατάχρηση εξουσίας και δύναμης. Αλλά πέρα αυτών δεν άφησαν το λαό τους να γνωρίζει την αλήθεια για το τι συνέβαινε. Δεν απάντησαν στο ερώτημα, τι πραγματικά γίνεται. Έτσι κατηγορούσαν όλους τους άλλους. Ο Χίτλερ κατηγορούσε τους Εβραίους και όλο τον κόσμο. Οδήγησε το Γερμανικό Λαό στην καταστροφή αφού του αφαίρεσε κάθε δύναμη. Πιστεύω το ίδιο έκανε και ο Σάνταμ Χουσέιν. Το ίδιο και ο Στάλιν. Αυτοί έκαναν και έλεγαν οτιδήποτε εκτός της αλήθειας και της πραγματικότητας. Διαιώνιζαν το ψεύδος. Έτσι ήσαν και οι ίδιοι ψεύτικοι, όχι αυθεντικοί, άρα δεν ήσαν ηγέτες.
Όλες αυτές οι έξη προηγούμενες αρχές βασίζονται στην ιδέα για την αυθεντικότητα στην άσκηση ηγεσίας. Έτσι, αν θέλουμε να είμαστε αυθεντικοί πρέπει να έχουμε το δικό μας παρελθόν.
Έτσι φαίνεται καθαρά ότι η άσκηση ηγεσίας, ηγετικού ρόλου πάει πέρα της δύναμης και της ανώτερης θέσης που κρατεί κάποιος.

Οι τρεις πιο επικρατούσες και πιο πολύ συζητημένες απόψεις και θεωρίες είναι η κτητική, βάσει της θέσης που κατέχει κάποιος στην ιεραρχία. Η άλλη είναι της δύναμης που προσπαθείς μέσω αυτής να πετύχεις κάτι και η τρίτη είναι το όραμα που έχεις υπόψη. Αυτές οι τρεις θεωρίες είναι πολύ δημοφιλείς σήμερα. Η ηθική δεν είναι δημοφιλής ως άποψη και θεωρία για την άσκηση ηγεσίας. Αλλά η τελευταία σύμφωνα με τον Robert Terry είναι και η πιο σπουδαία.

ΔΙΟΡΑΣΗ & ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟΣ ΝΟΥΣ: ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Από τότε που ο Φροιντ σχημάτισε την θεωρία του για το Υποσυνείδητο, αρκετοί Φιλόσοφοι έχουν προβληματιστεί διότι η θεωρία δείχνει αντιφατική. Η διαδικασία της σκέψης είναι στενά συνδεδεμένη με την Συνειδητότητα και την Διοραση, άρα πως μπορούμε να έχουμε σκέψεις που δεν γνωρίζουμε ότι παράγει ο Νους;
Για τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ αυτή η ασυνέπεια αποκάλυψε το πιθανό «σφάλμα» της θεωρίας του Φροιντ. Στο έργο του Being and Nothingness αναρωτήθηκε για την πιθανότητα ύπαρξης ενός «αισθητήρα» που βρίσκεται στο μυαλό και ίσως έχει συνείδηση των σκέψεων αλλά κατα κάποιο τρόπο «εξωγήινο» σε σχέση με την συνηθισμένη Συνειδητότητά μας.
Αρκετοί ερευνητές της Επιστήμης του Νου και της Συμπεριφοράς του έχουν σχεδόν αναγκαστεί κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών να αναγνωρίσουν την ύπαρξη τεράστιων διαδικασιών επεξεργασίας του Νου η οποία είναι πραγματικά υποσυνείδητη. Γνωρίζουμε πλέον πως πολλά
συμβαίνουν στο κεφάλι μας και δεν τα γνωρίζουμε,νιώθουμε ή αισθανόμαστε.Η παραψυχολογική Λογοτεχνία ενισχύει την ίδια, αινιγματική διάσταση των «άγνωστων σκέψεων» που φαίνεται πως μεταφέρουν πληροφορίες όχι μονάχα για τις απαγορευμένες επιθυμίες αλλά και για το άμεσο ή μακρυνό μας μέλλον. Η Διοραση είναι ένα θεμελιώδες ασυνείδητο φαινόμενο και όταν ενεργοποιείται συνειδητά, αυτό γίνεται μέσα από τα έμμεσα κανάλια που χρησιμοποιεί η ψυχανάλυση και η ανθρώπινη μνήμη γενικότερα.
Το επιχείρημα που παραθέτουν πολλοί Παραψυχολόγοι τα τελευταία χρόνια είναι πως η πηγή των φαινομένων Ψ βρίσκεται «Έξω από το Κεφάλι» σε κάποιο Συλλογικό, κατα κάποιο τρόπο μή τοπικό και άυλο συνειδητό μέσο. Ίσως όμως να ισχύει και η άλλη θεώρηση: Το ασυνείδητο και οι Δυνάμεις Ψ να βρίσκονται μέσα στο μυαλό αλλά και έξω από αυτό την ίδια στιγμή.
Ολόκληρο το φαινόμενο του Υποσυνείδητου μαζί με πολλά (αν όχι όλα) τα Ψυχικά φαινόμενα υποδεικνύουν το Νου ως ένα Πλήρως τεταρτοδιαστατικό επεξεργαστή Πληροφορίας. Το Ασυνείδητο ίσως είναι μία μελλοντική Συνειδητότητα καθώς πληροφορεί την παρούσα σκέψη και πράξη. Οι ενδείξεις για την ύπαρξη Δυνάμεων Ψ υποδεικνύουν ακριβώς αυτό. Η Διοραση και το Ασυνείδητο ίσως είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα.

Διοραση: Το “Ενημερωμένο” Μέλλον
Η δυσκολία στο να φανταστούμε μία τέτοια πιθανότητα έρχεται από τις χωρικές μεταφορές που χρησιμοποιούμε για να φανταστούμε τις Νοητικές Διεργασίες. Φανταζόμαστε στρώσεις Συνειδητότητας ως καθέτως στοιβαγμένες στρώσεις Συνείδησης. Το Ασυνείδητο είναι ένα υπόστρωμα, κάτι που υπάρχει κάτω από εμάς, θαμμένο στα αχανή μέρη του Νου, ή ίσως βρίσκεται πάνω από το κεφάλι μας, σε κάποιο μέρος του ουρανού,κρυμμένο στα σύννεφα. Η ιδεα πωςς το Ασυνείδητο είναι άλλη μία «ταυτόχρονη» στρώση σκέψης υποθέτει (χωρίς να έχει βάση) πως βρίσκεται εκεί ήδη αλλά είναι αφανές. Η Συνειδητότητα και το Ασυνείδητο όμως μπορούν να μετατοπίζονται στον χρόνο αλλά όχι στον Χώρο.
Οι Δυνάμεις Ψ υποδεικνύουν πως ο Νους είναι ένα όργανο που ενεργεί μπροστά από το δικό μας πλάισιο χρόνου, τραβώντας σκέψεις και ενοράσεις από το «πιό ενημερωμένο» Μέλλον. Τα ζώα είναι καλά στο να επιβιώνουν και να κινούνται μέσα στο περιβάλλον, πιθανόν λόγω αυτής της σχέσης με τον «μελλοντικό» εαυτό που γνωρίζει λίγα παραπάνω πράγματα από εκείνα που γνωρίζει στο παρόν. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, και αφού η άφθονη διορατική έρευνα το υποστηρίζει, τότε παρέχει απαντήσεις όχι μόνο για τις Δυνάμεις Ψ αλλά και για την φύση του Ασυνείδητου και την σχέση του με την

Συνειδητότητα.
Ο Νους σκέφτεται κατά μήκος της ιστορίας και όχι μονάχα αυτή την στιγμή. Οι Στιγμιαίες συνειδητές διαδικασίες σκέψης φανερώνουν τον Υποσυνείδητο εαυτό μερικές στιγμές πριν, μερικά λεπτά πριν ή ακόμη και μερικές ώρες πριν. Η μελλοντική Συνειδητότητα είναι το Ασυνείδητο της τωρινής στιγμής που σιωπηλά σχηματίζεται και πληροφορεί τις σκέψεις και πράξεις του ατόμου, παρέχοντας κάποια πληροφορία μέσα στο όνειρο, ή δίνοντας μία ενορατική στιγμή δημιουργόντας μία παράδοξη «συγχρονικότητα»
Εκεί που παρελθόν και μέλλον Συναντιούνται
Αυτός ο επαναλαμβανόμενος κύκλος πληροφόρησης μέσα στον χρόνο, ο τρόπος με τον οποίο το παρόν και οι πράξεις του εναλλάσουν τις προοπτικές του μέλλοντος είναι μία έννοια που σχετίζεται με την Ανατολική έννοια του Κάρμα.
Οι Βουδιστές που εξασκούν την τέχνη του Διαλογισμού έχουν μελετήσει την συνειδητότα για χιλιάδες χρόνια και η Βουδιστική Ψυχολογία ( Η σχολή Yogacara) εμπεριέχει το ιδιαίτερα κεντρικό σημείο για την alaya-vijnana, που μεταφράζεται ως «Αποθηκευτική Συνειδητότητα». Όταν το άτομο ανακαλύπτει την προέλευση των σκέψεων μέσα από τον Διαλογισμό, το σημάδι που οδηγεί στην ανακάλυψειεξαφανίζεται και έτσι επέρχεται το αδιέξοδο: Οι σκέψεις κυριολεκτικά δημιουργούνται από το πουθενά. Πως μπορεί η σκέψη να μην έχει προφανή λόγο ύπαρξης ή πηγή προέλευσης; Πέρα από το γεγονός αυτό όμως, οι νέες σκέψεις που αναδύονται μετά από μία νοητή ακινησία δεν είναι τυχαίες. Κρύβουν αλάνθαστα σημάδια περασμένων σκέψεων και πράξεων. Είναι λες και οι παλιές σκέψεις κρύφτηκαν για λίγο προτού να επανέλθουν για να υποδείξουν την ύπαρξή τους.
Η «Αποθηκευτική Συνειδητότητα» είναι κοντινή έννοια με το Φροιδικό Ασυνείδητο, ένα μέρος στο οποίο κρύβονται οι σκέψεις προτού ενεργοποιηθούν σε μία νέα σκέψη ή πράξη ( συμπεριλαμβανωμένων των συμπτωμάτων και των ονείρων). Η Βουδιστική Ψυχολογία τοποθετεί επίσης την συνειδητότητα κάτω από το άτομο, οραματίζοντάς την ως ένα δάπεδο που το άτομο διασχίζει. Είναι το μεταφορικό έδαφος που το άτομο τρέφει με τους καρπούς της σκέψης έπειτα από μία περίοδο ενεργοποίησης, δημιουργώντας τα άνθη των νέων σκέψεων και πράξεων.
Αυτή η νέα, βασισμένη στα φαινόμενα Ψ έννοια του Τεταρτοδιαστατικού νου μπορεί να μεταλλάξει τον τρόπο που κατανοούμε την Συνειδητότητα αυτή. Δεν είναι τίποτε άλλο παρά το ίδιο το Μέλλον που βρίσκεται μπροστά μας, και το Κάρμα είναι η δυαδική σχέση στην μελλοντική λειτουργία του Νου. Με άλλα λόγια το Μέλλον είναι αυτό που θα δημιουργηθεί από την εξέλιξη του Κάρμα, και αναδύεται με την μορφή των Σκέψεων, της έμπνευσης για πράξεις μέσα από την Ενεργειακή λογική Ψ, την παλινδρόμηση της Μελλοντικής εμπειρίας μέσα στο Παρελθόν.
Το Μέλλον δεν διαμορφώνει μονάχα το παρόν με την μορφή σπάνιων Ψυχικών Οαραμάτων και Προνοητικών Ονείρων. Είναι η ίδια πηγή και προέλευση των σκέψεων του παρόντος και της Φαντασίας. Είναι το «εμπόδιο» που αντιμετωπίζουν οι Διαλογιζόμενοι. Το γεγονός πως δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε την προέλευση αυτών των σκέψεων γιατι δεν έχουν συμβεί ακόμη…

A Game of Charades
Αυτό μας αναγκάζει να αντιμετωπίσουμε κάποιες Φιλοσοφικές θεμελειώδεις αρχές όμως η μή ύπαρξη του Παρελθόντος. Μπορούμε να γνωρίζουμε δυνητικά πως το παρελθόν δεν υπάρχει πιά όμως είναι δύσκολο να δεχθούμε ή να αντιμετωπίσουμε το γεγονός πως δέν υπάρχει καταγεγραμμένο «πίσω» μας. Το μόνο που υπάρχει είναι η αλλαγή και η φαντασιακή επανακατασκευή μίας παρελθοντικής στιγμής που διαφέρει από την στιγμή του παρόντος. Το παρελθόν είναι πάντοτε μία εικόνα που κατασκευάζεται στο παρόν. Έτσι, όλα αυτά που «αφήνουμε πίσω μας», τα σημάδια που αποτυπώνονται και τα τραύματα που αποκομίσαμε δεν έχουν λόγο ύπαρξης στο παρελθόν και άρα μεταφέρονται στο μέλλον!
Έτσι όταν κάτι που βλέπουμε στο Παρόν μοιάζει με μία μελλοντική ιδέα ή εμπειρία, το ερέθισμα του παρόντος αναγνωρίζεται με μεγαλύτερη ισχύ από ότι θα συνέβαινε σε μία κοινή παροντική εμπειρία. Αποκτά «φωτεινή» ποιότητα και ίσως παράγει μία παράξενη σειρά σκέψεων, η σημασία των οποίων διαφαίνεται μονάχα όταν επέρχεται η μελλοντική εμπειρία. Είναι η συνειρμική φύση που συνδέει τις πληροφορίες του Νου μέσα στον χρόνο, η εναλλαγή των δυνατοτήτων της σκέψης μας κα ιτο γεγονός πως το Μέλλον δεν έχει το βιογραφικό πλαίσιο του παρελθόντος.
Η σύμπτωση παίζει μεγάλο ρόλο στα Φαινόμενα Ψ, ακόμα και μέσω της Συγχρονικότητας: «Βλέπουμε» το Μέλλον όταν αυτό που βλέπουμε στο παρόν, ή κάτι από την παρελθοντική μνήμη μας ξεχωρίζει πιο καθαρά διότι μοιάζει με την μελλοντική εμπειρία που δεν έχει εμφανιστεί ακόμη. Είναι ένα φαινόμενο που παρατηρούμε συνεχώς σε Ενορατικά όνειρα, οράματα κλπ. Ενεργοποιείται κάτι στην μνήμη και ένα είδος σκέψης αναδύεται φυσικά μέσα από την άμεση εμπειρία που φαίνεται ως γεγονός που έρχεται από το μέλλον ως σκέψη ή συναίσθημα.

"Κώνος ο γεωγράφος": Το πιο δηλητηριώδες ζώο στον κόσμο

Το πιο δηλητηριώδες ζώο στον κόσμο, δεν είναι αυτό που ίσως φαντάζεστε.

Αυτό το μικρό πλάσμα, είναι ένα σαλιγκάρι-κώνος. Το δηλητήριό του θεωρείται από τα ισχυρότερα του ζωικού βασιλείου.
Ονομάζεται αλλιώς ο «κώνος ο γεωγράφος», ένα αρπακτικό θαλάσσιο σαλιγκάρι που έχει προκαλέσει δεκάδες θανάτους κολυμβητών και ψαράδων. Αυτό που κάνει απλά είναι να απελευθερώνει στο νερό μια μορφή ινσουλίνης που προκαλεί στο θύμα υπογλυκαιμικό σοκ.
Τα σαλιγκάρια κώνοι αφθονούν στα περισσότερα τροπικά νερά, ειδικά γύρω από κοραλλιογενείς υφάλους. Χωρίζονται σε δεκάδες διαφορετικά είδη, καθένα από τα οποία παράγει το δικό του κοκτέιλ νευροτοξινών, με το οποίο σκοτώνει μαλάκια, σκουλήκια, ακόμα και μικρά ψάρια.

Αρκετά είδη κυριολεκτικά καμακώνουν τα θύματά τους εκτοξεύοντας ένα μυτερό, τροποποιημένο δόντι. Άλλοι κώνοι, όπως ο επικίνδυνος Conus geographus, πιστεύεται ότι απελευθερώνουν δηλητήρια στο νερό με τα οποία μουδιάζουν ή σκοτώνουν τη λεία τους από μακριά. Αν χρειαστεί, την τσιμπούν με το «καμάκι» τους καθώς την καταπίνουν.

Τα σαλιγκάρια-κώνοι έχουν πολύ εξειδικευμένα δόντια, που είναι γνωστά ως radulae και λειτουργούν ως συνδυασμός υποδερμικής βελόνας που «τσιμπάει» και δηλητηριάζει το θήραμά του.

Έχει διαπιστωθεί ότι το σαλιγκάρι παράγει μια ασυνήθιστη μορφή της ορμόνης, αποτελούμενη από λιγότερα αμινοξέα. Στις εργαστηριακές δοκιμές, ένα δείγμα της ασυνήθιστης ινσουλίνης, το οποίο παρασκεύασαν οι ερευνητές, έριξε απότομα τα επίπεδα σακχάρου σε ψάρια ζέβρες. Ακόμα κι όταν απλώς απελευθερώθηκε στο νερό, σχεδόν παρέλυσε τις προνύμφες ψαριών.

«Είναι μια μοναδική μορφή ινσουλίνης. Είναι κοντύτερη από οποιαδήποτε άλλη ινσουλίνη έχει περιγραφεί στα ζώα» αναφέρει ο Μπαλντομέρο Ολιβέρα, επικεφαλής της μελέτης. «Την βρήκαμε στο δηλητήριο σε μεγάλες ποσότητες» λέει.

Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κώνος ο γεωγράφος δεν αποκλείεται να μπορεί να ξεπαστρεύει ολόκληρα κοπάδια μικρών ψαριών προκαλώντας τους υπογλυκαιμικό σοκ.

Στίβεν Χόκινγκ: Λύση στο ενεργειακό πρόβλημα από μικροσκοπικές μαύρες τρύπες

Τον τρόπο που η θεωρητική φυσική θα μπορούσε να λύσει το ενεργειακό πρόβλημα του πλανήτη, παρουσίασε ο διάσημος Βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ στο Πρόγραμμα 4 του ραδιοσταθμού του BBC, γνωστό ως Radio 4.

Πραγματοποιώντας τη δεύτερη ομιλία του στο πλαίσιο των διαλέξεων Reith, οι οποίες πραγματοποιούνται κάθε χρόνο προς τιμήν του ιδρυτή του BBC John Reith, ο Χόκινγκ εξήγησε με ποιον τρόπο «μικροσκοπικές» μαύρες τρύπες θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες ολόκληρης της ανθρωπότητας σε ηλεκτρική ενέργεια.

Ωστόσο, επεσήμανε πως, ακόμη κι αν είναι δυνατόν να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σενάριο, θα πρέπει να ξεπερασθούν αρκετά εμπόδια για να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, μία μαύρη τρύπα με μέγεθος ενός βουνού θα εξέπεμπε ακτινοβολία με τη μορφή ακτίνων Χ και γ με ισχύ περίπου 10 εκατομμυρίων Megawatts, ηλεκτροδοτώντας ολόκληρη τη Γη.
Η ακτινοβολία αυτή είναι γνωστή ως ακτινοβολία Χόκινγκ, καθώς προβλέφθηκε για πρώτη φορά από τον Βρετανό φυσικό. Η ύπαρξή της οφείλεται κατ’ αρχάς στη φύση του κενού, σύμφωνα με την κβαντική φυσική, στο οποίο μπορούν να σχηματίζονται ζεύγη εικονικών σωματιδίων και αντισωματιδίων, τα οποία μέσα σε ελαχιστότατο χρόνο εξαϋλώνονται.
Αν όμως ένα τέτοιο ζεύγος βρίσκεται στη «γειτονιά» (δηλαδή τον ορίζοντα γεγονότων) μιας μαύρης τρύπας, τότε είναι πιθανό το ένα εικονικό σωματίδιο να καταλήξει στη μαύρη τρύπα, με συνέπεια να μην μπορεί πλέον να εξαϋλωθεί αλληλεπιδρώντας με τον «εταίρο» του. Επομένως, το «ορφανό» εικονικό σωματίδιο που έχει απομείνει θα διαφύγει, σχηματίζοντας την ακτινοβολία Χόκινγκ.
Την ίδια στιγμή, πάντως, ο επιστήμονας ξεκαθαρίζει πως μόνο εύκολη υπόθεση δεν θα ήταν η αξιοποίηση μια μαύρης τρύπας για την παραγωγή ηλεκτρισμού.
«Δεν θα μπορούσε να εγκατασταθεί σε ένα εργοστάσιο, αφού θα διέφευγε από το πάτωμα, καταλήγοντας στο κέντρο της Γης. Ο μόνος τρόπος για να την ελέγξουμε θα ήταν να τη θέσουμε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας», σημείωσε.
Πρόσθεσε επίσης πως, αν και οι επιστήμονες αναζητούν εδώ και χρόνια μικροσκοπικές μαύρες τρύπες στη φύση, μέχρι σήμερα οι προσπάθειές τους δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα. «Δυστυχώς, γιατί σε αντίθετη περίπτωση μάλλον θα είχα πάρει Νόμπελ», συμπλήρωσε χαριτολογώντας.
Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τον ίδιο, θα ήταν δυνατόν να δημιουργηθούν τέτοιες οντότητες στις επιπλέον διαστάσεις του χωρόχρονου.
Ένας σημαντικός αριθμός επιστημόνων πιστεύουν πως εκτός από τις τέσσερις γνωστές διαστάσεις, τις τρεις διαστάσεις του χώρου και τη διάσταση του χρόνου, υπάρχουν πρόσθετες διαστάσεις που, αν και δεν τις αντιλαμβανόμαστε, αποτελούν την εξήγηση για άλυτα έως σήμερα μυστήρια της φυσικής.
«Με βάση ορισμένες θεωρίες, το σύμπαν που αντιλαμβανόμαστε δεν είναι παρά μια τετραδιάστατη “επιφάνεια” σε έναν χωρόχρονο 10 ή 11 διαστάσεων», σημείωσε.
«Ο λόγος που δεν μπορούμε να δούμε τις επιπλέον διαστάσεις είναι ότι το φως δεν διαδίδεται σε αυτές, κάτι που αντίθετα συμβαίνει με τη βαρύτητα. Κάτι που σημαίνει πως θα ήταν πολύ πιο εύκολο να δημιουργήσουμε μια μικροσκοπική μαύρη τρύπα στις έξτρα διαστάσεις».
Σύμφωνα με τον ίδιο, μάλιστα, η ύπαρξή τους είναι πιθανό να επιβεβαιωθεί στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN στη Γενεύη. Στη σήραγγα του LHC, δύο δέσμες σωματιδίων κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση, ώστε να συγκρουστούν μεταξύ τους.
«Κάποιες από τις συγκρούσεις ενδεχομένως δημιουργήσουν μικροσκοπικές μαύρες τρύπες. Τότε, θα εκπεμφθούν σωματίδια με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία θα είναι εύκολο να αναγνωρίσουμε», πρόσθεσε. «Επομένως, ίσως τελικά βραβευθώ με Νόμπελ», κατέληξε.