ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (19.70-19.122)

70 Τὴν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«δαιμονίη, τί μοι ὧδ᾽ ἐπέχεις κεκοτηότι θυμῷ;
ἦ ὅτι δὴ ῥυπόω, κακὰ δὲ χροῒ εἵματα εἷμαι,
πτωχεύω δ᾽ ἀνὰ δῆμον; ἀναγκαίη γὰρ ἐπείγει.
τοιοῦτοι πτωχοὶ καὶ ἀλήμονες ἄνδρες ἔασι.
75 καὶ γὰρ ἐγώ ποτε οἶκον ἐν ἀνθρώποισιν ἔναιον
ὄλβιος ἀφνειὸν καὶ πολλάκι δόσκον ἀλήτῃ
τοίῳ, ὁποῖος ἔοι καὶ ὅτευ κεχρημένος ἔλθοι·
ἦσαν δὲ δμῶες μάλα μυρίοι, ἄλλα τε πολλὰ
οἷσίν τ᾽ εὖ ζώουσι καὶ ἀφνειοὶ καλέονται.
80 ἀλλὰ Ζεὺς ἀλάπαξε Κρονίων· ἤθελε γάρ που·
τῷ νῦν μή ποτε καὶ σύ, γύναι, ἀπὸ πᾶσαν ὀλέσσῃς
ἀγλαΐην, τῇ νῦν γε μετὰ δμῳῇσι κέκασσαι·
μή πώς τοι δέσποινα κοτεσσαμένη χαλεπήνῃ,
ἢ Ὀδυσεὺς ἔλθῃ· ἔτι γὰρ καὶ ἐλπίδος αἶσα.
85 εἰ δ᾽ ὁ μὲν ὣς ἀπόλωλε καὶ οὐκέτι νόστιμός ἐστιν,
ἀλλ᾽ ἤδη παῖς τοῖος Ἀπόλλωνός γε ἕκητι,
Τηλέμαχος· τὸν δ᾽ οὔ τις ἐνὶ μεγάροισι γυναικῶν
λήθει ἀτασθάλλουσ᾽, ἐπεὶ οὐκέτι τηλίκος ἐστίν.»
Ὣς φάτο, τοῦ δ᾽ ἤκουσε περίφρων Πηνελόπεια,
90 ἀμφίπολον δ᾽ ἐνένιπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«πάντως, θαρσαλέη, κύον ἀδεές, οὔ τί με λήθεις
ἔρδουσα μέγα ἔργον, ὃ σῇ κεφαλῇ ἀναμάξεις·
πάντα γὰρ εὖ ᾔδησθ᾽, ἐπεὶ ἐξ ἐμεῦ ἔκλυες αὐτῆς,
ὡς τὸν ξεῖνον ἔμελλον ἐνὶ μεγάροισιν ἐμοῖσιν
95 ἀμφὶ πόσει εἴρεσθαι, ἐπεὶ πυκινῶς ἀκάχημαι.»
Ἦ ῥα καὶ Εὐρυνόμην ταμίην πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«Εὐρυνόμη, φέρε δὴ δίφρον καὶ κῶας ἐπ᾽ αὐτοῦ,
ὄφρα καθεζόμενος εἴπῃ ἔπος ἠδ᾽ ἐπακούσῃ
ὁ ξεῖνος ἐμέθεν· ἐθέλω δέ μιν ἐξερέεσθαι.»
100 Ὣς ἔφαθ᾽, ἡ δὲ μάλ᾽ ὀτραλέως κατέθηκε φέρουσα
δίφρον ἐΰξεστον καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ κῶας ἔβαλλεν·
ἔνθα καθέζετ᾽ ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς.
τοῖσι δὲ μύθων ἄρχε περίφρων Πηνελόπεια·
«ξεῖνε, τὸ μέν σε πρῶτον ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή·
105 τίς πόθεν εἰς ἀνδρῶν; πόθι τοι πόλις ἠδὲ τοκῆες;»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«ὦ γύναι, οὐκ ἄν τίς σε βροτῶν ἐπ᾽ ἀπείρονα γαῖαν
νεικέοι· ἦ γάρ σευ κλέος οὐρανὸν εὐρὺν ἱκάνει,
ὥς τέ τευ ἢ βασιλῆος ἀμύμονος, ὅς τε θεουδὴς
110 ἀνδράσιν ἐν πολλοῖσι καὶ ἰφθίμοισιν ἀνάσσων
εὐδικίας ἀνέχῃσι, φέρῃσι δὲ γαῖα μέλαινα
πυροὺς καὶ κριθάς, βρίθῃσι δὲ δένδρεα καρπῷ,
τίκτῃ δ᾽ ἔμπεδα μῆλα, θάλασσα δὲ παρέχῃ ἰχθῦς
ἐξ εὐηγεσίης, ἀρετῶσι δὲ λαοὶ ὑπ᾽ αὐτοῦ.
115 τῶ ἐμὲ νῦν τὰ μὲν ἄλλα μετάλλα σῷ ἐνὶ οἴκῳ,
μηδ᾽ ἐμὸν ἐξερέεινε γένος καὶ πατρίδα γαῖαν,
μή μοι μᾶλλον θυμὸν ἐνιπλήσῃς ὀδυνάων
μνησαμένῳ· μάλα δ᾽ εἰμὶ πολύστονος· οὐδέ τί με χρὴ
οἴκῳ ἐν ἀλλοτρίῳ γοόωντά τε μυρόμενόν τε
120 ἧσθαι, ἐπεὶ κάκιον πενθήμεναι ἄκριτον αἰεί·
μή τίς μοι δμῳῶν νεμεσήσεται, ἠὲ σύ γ᾽ αὐτή,
φῇ δὲ δακρυπλώειν βεβαρηότα με φρένας οἴνῳ.»

***
70 Λοξοκοιτάζοντας της αντιμίλησε ο Οδυσσέας πολύγνωμος:
«Ακαταλόγιστη κι ανάποδη, γιατί τόσο μου ρίχνεσαι; γιατί ξεσπάς πάνω μου
τον θυμό σου; για τη βρωμιά μου μήπως; για τ᾽ άσχημα κουρέλια
που φορώ; που σέρνομαι εδώ κι εκεί ζητιάνος; Το θέλει ωστόσο
το μεγάλο ζόρι· έτσι είναι πάντα οι φτωχοί που γυροφέρνουν άστεγοι.
Κι όμως είχα κι εγώ πλούσιο σπίτι άλλοτε, ζούσα καλοστεκούμενος
μέσα στον κόσμο, έδινα κάθε τόσο στους ζητιάνους,
όποιος την πόρτα μου χτυπούσε, ό,τι ζητούσε κι είχε ανάγκη.
Είχα και δούλους αναρίθμητους κι άλλα πολλά αγαθά· ήμουνα
ένας απ᾽ αυτούς που ο κόσμος λέει εύπορους και καλοζωισμένους.
80 Αλλά ο Κρονίδης Δίας μού τα χάλασε — θα ᾽ταν δικό του θέλημα.
Γι᾽ αυτό κι εσύ, γυναίκα, πρόσεξε, μήπως και κάνουνε φτερά
όλα τα κάλλη σου κι οι χάρες σου, ας είσαι ανάμεσα στις άλλες δούλες
τώρα παραστολισμένη. Μην αγριέψει και θυμώσει κάποτε η κυρά σου
με τα καμώματά σου· μήπως και φτάσει ο Οδυσσέας εδώ —
υπάρχει κάποια ελπίδα ακόμη.
Αλλά κι αν πεις εκείνος χάθηκε και πως δεν έχει γυρισμό,
σκέψου τον γιο του, τον Τηλέμαχο, που με του Απόλλωνα τη χάρη
έγινε τώρα παλληκάρι. Δούλα καμιά μέσα σε τούτο το παλάτι
δεν πρόκειται να του ξεφύγει που φέρεται άτσαλα — δεν είναι πια μωρό.»
Ακούγοντας τα λόγια του η Πηνελόπη με το ξύπνιο της μυαλό
90 στην παρακόρη στράφηκε, βαριά της μίλησε, της είπε:
«Α όχι, ξιπασμένη, σκύλα ξεδιάντροπη, το βλέπω το μεγάλο
ανοσιούργημά σου, που σίγουρα μια μέρα θα πέσει στο κεφάλι σου.
Τα ᾽ξερες όλα, και με το παραπάνω· από το στόμα μου τ᾽ άκουσες όλα,
πως είχα λογαριάσει εγώ, μέσα σε τούτο το παλάτι, τον ξένο να ρωτήσω
για τον άντρα μου, στην τόση αγωνία που με δέρνει.»
Είπε, κι ευθύς στην Ευρυνόμη γύρισε, την οικονόμο της, και την προστάζει:
«Φέρε, Ευρυνόμη, ένα σκαμνί, βάλε από πάνω μια προβιά,
για να καθήσει ο ξένος, τα λόγια μου ν᾽ ακούσει, στα λόγια μου
ν᾽ αποκριθεί· θέλω πολλά να τον ρωτήσω.»
100 Της μίλησε, κι αυτή ολοπρόθυμη φέρνει και στήνει
σκαμνί μαστορεμένο, ρίχνοντας πάνω του προβιά,
για να καθήσει εκεί βασανισμένος ο Οδυσσέας και θείος.
Οπότε η Πηνελόπη, φρόνιμη και με γνώση, άρχισε να μιλά:
«Ξένε, μια πρώτη ερώτηση για σένα·
ποιος είσαι κι από πού; ποια η πατρίδα σου, ποιοι οι γονείς σου;»
Ανταποκρίθηκε πολύγνωμος ο Οδυσσέας μιλώντας:
«Ω δέσποινά μου, ποιος θνητός στη γη μας την ατέρμονη
ψεγάδι εσένα θα μπορούσε να σου βρει· έφτασε η δόξα σου
ψηλά κι απλώθηκε στον ουρανό, σαν κάποιου βασιλιά·
άψογος και θεοσεβής, ένα λαό μεγάλο και γενναίο κυβερνά,
110 με γνώμονα τη δίκαιη κρίση του,
κι εκεί το μαύρο χώμα βγάζει σιτάρι και κριθάρι,
απ᾽ τους καρπούς λυγίζουνε τα δέντρα, γεννοβολούν τα πρόβατα,
καλοκυβερνημένη η θάλασσα προσφέρει ψάρια,
κι ο κόσμος όλος, καλός κι ενάρετος, στον ίσκιο ζει του βασιλιά.
Γι᾽ αυτό ό,τι άλλο θες (έτσι κι αλλιώς, είσαι στο σπίτι σου)
μπορείς να το ρωτήσεις· μόνο μη με ρωτάς
ποια η πατρίδα μου, ποια η γενιά μου. Γιατί θα φούσκωνε
κι άλλο η καρδιά μου απ᾽ την οδύνη, αν κάνω
πως θυμάμαι, αφού βάρος ασήκωτο στενάζει μέσα μου.
Όμως δεν πρέπει, σε ξένο σπίτι, να βογγάω και να θρηνώ,
120 άσχημο πράγμα και το πένθος άμετρο·
μήπως και κάποια δούλη σου, ίσως κι η ίδια εσύ,
μαζί μου αγανακτήσει και πει πως το πολύ κρασί βάρεσε
το κεφάλι μου, γι᾽ αυτό και πνίγομαι στο κλάμα.»

Προτιμώ να πω “σε αγαπώ” και “συγγνώμη”, παρά να χάσω όμορφες στιγμές με τους ανθρώπους που θέλω δίπλα μου

Εγωισμέ μου, έχω κάτι να σου πω. Δεν θέλω να σε αφήνω να με ελέγχεις. Προσπαθώ να σου επιβληθώ διότι δε θέλω να με αφήνεις να με ανυψώνω και να με τιμώ για πράγματα που δεν έχω και για αυτά που δεν είμαι. Διότι οφείλω να διαχωρίσω την αυτοεκτίμηση και την αξιοπρέπεια από εσένα. Διότι θέλω να με αγαπώ, όχι να με εξιδανικεύω, θέλω να με τιμώ και όχι να με θεωρώ κάτι σημαντικότερο από αυτό που είμαι.

Εγωισμέ μου, δε θέλω να σου επιτρέψω να μου στερείς την ευτυχία μου. Προτιμώ να πω το ‘’σε αγαπώ’’ και να ζητήσω συγγνώμη, παρά να χάσω όμορφες στιγμές με ανθρώπους που αγαπώ και τους θέλω δίπλα μου. Δε θέλω να σου επιτρέψω να μου στερήσεις την αληθινή χαρά, δε σκοπεύω να χάσω μέσα από τα χέρια μου την ευκαιρία να κερδίσω ξανά αυτά που με κάνουν ευτυχισμένη.

Δεν θέλω να σε αφήνω να κυριαρχείς επάνω μου, διότι δε θα ανυψώσεις, αλλά θα με βυθίσεις στη μοναξιά και τη δυστυχία.

Εγωισμέ μου, δε θέλω να έχω δίκιο πάντα, δε θέλω να φαίνομαι κάτι καλύτερο από αυτό που είμαι, ούτε να προσπαθώ να πείσω τους άλλους για πράγματα που δεν έχω. Θέλω να είμαι αυτή που είμαι και να βλέπουν πως ακόμα και τα ελαττώματά μου με καθιστούν μοναδική οντότητα.

Εγωισμέ μου, δε θέλω να σε αφήνω να μου φουσκώνεις τα μυαλά και να μου σκληραίνεις την καρδιά μου. Θέλω να χαίρομαι αυτό που είμαι και να με θεωρώ σημαντική, χωρίς όμως να πιστεύω όμως πως όλος ο κόσμος γυρίζει γύρω από εμένα. Θέλω να με τιμώ με το να με βελτιώνω καθημερινά, όχι με το ταπεινώνω τους άλλους ανθρώπους προκειμένου να ανυψωθώ και να φανώ καλύτερη. Θέλω να βλέπω τα κενά μου και να παραδέχομαι πως δεν μπορώ να είμαι τέλεια, αλλά αυτό δε με καθιστά έναν μη αληθινό άνθρωπο με προτερήματα.

Εγωισμέ μου, όσο και αν θέλεις να μας πείσεις για το αντίθετο, καλύτερη τη ζωή μας δεν κάνεις. Για αυτό, όσο περισσότερο έρχεσαι κοντά μου, τόσο περισσότερο θα προσπαθώ να σε αποφεύγω.

Ο υπερβολικά πολύς ελεύθερος χρόνος είναι σχεδόν εξίσου κακός με τον λίγο

Όσο αυξάνει ο ελεύθερος χρόνος ενός ανθρώπου, τόσο καλύτερα αυτός νιώθει, αλλά μέχρι ενός ορίου. Ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος σχετίζεται σημαντικά με μεγαλύτερη ψυχική ικανοποίηση, αλλά από ένα σημείο και μετά ο υπερβολικά πολύς ελεύθερος χρόνος παύει να αυξάνει την ευχαρίστηση και μπορεί να βιωθεί ακόμη και ως κάτι κακό, σύμφωνα με μια νέα έρευνα ψυχολόγων στις ΗΠΑ. Η μελέτη δείχνει ότι μόνο όταν ο παραπανίσιος ελεύθερος χρόνος αξιοποιείται σε παραγωγικές δραστηριότητες, μπορεί να αυξήσει περαιτέρω την ψυχική ευημερία των ανθρώπων, κάτι που πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη από τους συνταξιούχους.

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων της Πενσιλβάνια και της Καλιφόρνια-Λος ‘Αντζελες, με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια Μαρίσα Σαρίφ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό για θέματα προσωπικότητας και κοινωνικής ψυχολογίας «Journal of Personality and Social Psychology», ανέλυσαν στοιχεία για 21.736 άτομα που έδωσαν αναλυτικά στοιχεία για το τι έκαναν το προηγούμενο 24ωρο και ανέφεραν παράλληλα την ψυχολογική κατάστασή τους. Διαπιστώθηκε ότι αρχικά όσο αύξανε ο ελεύθερος χρόνος, οι άνθρωποι ένιωθαν καλύτερα. Όμως μετά από περίπου δύο ώρες η ικανοποίηση σταθεροποιήθηκε, ενώ μετά από πέντε ώρες ελεύθερου χρόνου άρχισε να μειώνεται.

Η μελέτη ανέλυσε επίσης δεδομένα για άλλους 13.639 εργαζόμενους, συσχετίζοντας τον ελεύθερο χρόνο τους με τον βαθμό ικανοποίησής τους. Και σε αυτή την περίπτωση, βρέθηκε ότι ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος έφερνε περισσότερη ευχαρίστηση, αλλά από ένα σημείο και μετά η ψυχική ευεξία «έπιανε ταβάνι» και ο έξτρα ελεύθερος χρόνος δεν έφερνε περισσότερη χαρά.

Σε μια τρίτη φάση της έρευνας, οι ερευνητές διεξήγαγαν δύο διαδικτυακά πειράματα με πάνω από 6.000 συμμετέχοντες, οι οποίοι κλήθηκαν να φανταστούν ότι έχουν λίγο ή πολύ ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή τους μέσα στη μέρα επί πολλούς μήνες. Όσοι φαντάστηκαν ότι έχουν μόνο 15 λεπτά τη μέρα, αλλά και όσοι φαντάστηκαν ότι έχουν επτά ώρες ημερησίως ως ελεύθερο χρόνο, ανέφεραν ότι ένιωθαν μικρότερη ευχαρίστηση, σε σχέση με εκείνους που βρίσκονταν στο μέσον της κλίμακας του ελεύθερου χρόνου (3,5 ώρες τη μέρα). Όταν όμως οι ίδιοι άνθρωποι κλήθηκαν να φανταστούν ότι στον πολύ ελεύθερο χρόνο τους κάνουν κάποια παραγωγική δραστηριότητα (σωματική άσκηση, χόμπι κ.ά.), αντί για κάτι αντιπαραγωγικό (π.χ. παρακολούθηση τηλεόρασης), τότε ακόμη κι εκείνοι με τις επτά ώρες ελεύθερο χρόνο μέσα στη μέρα δήλωσαν ότι θα ένιωθαν εξίσου καλά με εκείνους που είχαν 3,5 ώρες στη διάθεσή τους.

«Οι άνθρωποι συχνά παραπονιούνται ότι είναι υπερβολικά απασχολημένοι και ότι έχουν ανάγκη για περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Όμως όντως αυτός συνδέεται με μεγαλύτερη ευτυχία; Βρήκαμε ότι πράγματι η έλλειψη ελεύθερου χρόνου μέσα στη μέρα συνεπάγεται μεγαλύτερο στρες και μικρότερη υποκειμενική ευημερία. Όμως ενώ ο πολύ λίγος ελεύθερος χρόνος είναι κακός, ο περισσότερος δεν είναι πάντα καλύτερος», ανέφερε η Σαρίφ.

«Τα ευρήματα μας δείχνουν ότι, αν έχει κάποιος ολόκληρες μέρες ελεύθερες για να κάνει ό,τι θέλει, μπορεί τελικά να νιώσει δυστυχής. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν μάλλον ένα μέτριο επίπεδο ελεύθερου χρόνου. Στις περιπτώσεις που βρίσκονται με υπερβολικά πολύ ελεύθερο χρόνο, π.χ. λόγω σύνταξης ή απόλυσης, τα ευρήματα μας δείχνουν ότι θα νιώσουν καλύτερα, αν αφιερώσουν τον ελεύθερο χρόνο τους σε κάποιο σκοπό», προσέθεσε.

P. Bruckner: Τα χαμένα ραντεβού με το πεπρωμένο

«Το χειρότερο που μπορεί να μας συμβεί είναι να περάσουμε πλάι από την ευτυχία μας δίχως να την αναγνωρίσουμε: να περιμένουμε ένα θαυμαστό συμβάν που, κάποια μέρα, θα δικαιώσει ολόκληρη την ύπαρξή μας, δίχως να αντιλαμβανόμαστε πως το θαύμα υπάρχει μέσα στο συμβάν που βιώνουμε∙ να πιστεύουμε πως η ζωή μας, που για την ώρα δεν είναι παρά μια συγκεχυμένη κατάσταση, σύντομα θα αποκτήσει μια φοβερή ένταση: εδώ έχουμε να κάνουμε με μια αναβολή των ηδονών, που μοιάζει αλλόκοτα με τη θρησκευτική άσκηση.

Λες και ύστερα από μία προϊστορία εντελώς πεζή, θα πρέπει να ακολουθήσει μία μεταμόρφωση, ένα οριστικό σβήσιμο της ανθρώπινης μιζέριας.

Οι χαμένες ευκαιρίες: μια λέξη που δεν προφέρθηκε, ένα χέρι που δεν απλώθηκε, μια χειρονομία που πήγε να γίνει αλλά τελικά δεν ολοκληρώθηκε, τόσες στιγμές που, από φόβο, από δειλία, δεν μεταστρέφουμε τη μοίρα μας. Πάρα πολύ νωρίς, πάρα πολύ αργά: υπάρχουν ζωές που μένουν εξ ολοκλήρου αφιερωμένες στο ανεισάκουστο, το ανεκπλήρωτο. Αυτό που θα μπορούσε να είχε γίνει, αυτό που δεν έγινε: μερικοί αρκούνται σε αυτή την παρωχημένη δυνητικότητα κι ο καθένας μας θα μπορούσε να γράψει την ιστορία των ανεκπλήρωτων πεπρωμένων του που τον ακολουθούν σαν φασματικές πιθανότητες.

Ο Μπρασσάι αφηγείται πως στα 22 του χρόνια ο Μαρσέλ Προυστ παθιάστηκε με έναν έφηβο, γιο κάποιου ανώτερου κρατικού λειτουργού της Γενεύης. Πίσω από τη φωτογραφία που ο νεαρός έδωσε στον Προυστ ήταν γραμμένη η ακόλουθη αφιέρωση, παρμένη από ένα σονέτο του προρραφαηλίτη Άγγλου ζωγράφου Ντάντε Γκαμπριέλ Ροσσέτι:

Look at my face; my name is Might Have Been, I am also called No More, Too Late, Farewell.

Η κάθε ζωή είναι μοναδική, γι' αυτό και απορρίπτει, αποκλείει κάποιες άλλες. Ή μάλλον, βασίζεται σε ένα έγκλημα: τον φόνο των δυνητικοτήτων που σκότωσε μην αφήνοντάς τες να αναπτυχθούν.

Κι όσο κι αν ξέρουμε πως την κάθε στιγμή μπορεί να πραγματοποιηθεί ένα νέο ξεκίνημα, πως το παιχνίδι δεν τελειώνει μέχρι την τελευταία μας ώρα, το κάθε συμβάν είναι μοιραίο: αυτό που συμβαίνει διαγράφει κάποια άλλα ενδεχόμενα.

Και για εκείνους που δεν έχουν την εύνοια μιας δεύτερης ευκαιρίας, για εκείνους που η ιστορία «δεν τους δίνει ένα δεύτερο ραντεβού», αρχίζει τότε η περίοδος της ένδειας από δυνατότητες. Τα χέρια παύουν να απλώνονται προς αυτούς, ο δρόμος μπροστά τους δεν διακλαδίζεται πια, παραμένει απελπιστικά ίσιος και μονότονος.

Υπάρχει μια άλλη ζωή, πιο ωραία, πιο φλογερή!

Ποιο παιδί ή ποιος έφηβος που ασφυκτιά στους κόλπους μιας πληκτικής οικογένειας δεν άκουσε αυτό το κάλεσμα με ένα ρίγος ευχαρίστησης; Κανείς δεν είναι καταδικασμένος να παραμείνει προσκολλημένος στην καταγωγή του, το κοινωνικό, το γονεϊκό, το συζυγικό του περιβάλλον. Απλώς και μόνο το προαίσθημα ενός καλύτερου πεπρωμένου μερικές φορές μας επιτρέπει να γκρεμίσουμε τα τείχη που μας φυλακίζουν.

Η γοητεία των αναχωρήσεων, των ρήξεων είναι αυτή ακριβώς: μας πηγαίνουν στο άγνωστο και δημιουργούν μες στο υφάδι του χρόνου ένα καλόδεχτο σχίσιμο. Στις αρχές της ηδονής και της πραγματικότητας θα πρέπει να προσθέσουμε και μια τρίτη: την αρχή της εξωτερικότητας, μια και είναι το βασίλειο της ποικιλίας, της ανεξάντλητης γεύσης των πραγμάτων

Πρέπει να αφήνουμε ανοιχτή την πόρτα που βγάζει στην «έξω χώρα» (Λ. Κάρρολ), στο μυστήριο, στο ανεξερεύνητο, κι αυτή την πόρτα πρέπει να τη διαβούμε τουλάχιστον μια φορά, να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα του αλλαχού που για άλλους είναι η έρημος, για άλλους η Ανατολή ή η Αφρική και για άλλους η ανακάλυψη μίας καινούριας σεξουαλικότητας, μίας κλίσης που είχαν καταπνίξει. Τότε τα πάντα διακόπτονται εν όψει της επικείμενης φυγής, του άλματος που θα μας γλιτώσει από τις ασφυκτικές δυνάμεις της ρουτίνας, του ασήμαντου. Φωτεινή στιγμή της άπαρσης για πιο όμορφα ακρογιάλια.

Όμως ενώ μπορούμε να ξαναπαίξουμε τη ζωή μας σαν ένα ζάρι που το ξαναρίχνουμε, να σαλπάρουμε προς καινούρια πεπρωμένα, δεν είναι αλήθεια πως μπορούμε να κάνουμε και οτιδήποτε, να γίνουμε ό,τι θέλουμε, να μπούμε διαδοχικά στο πετσί ενός επιστήμονα, ενός καλλιτέχνη, ενός κοσμοναύτη, και πως το «μοναδικό μας όριο θα είναι ο ουρανός». Αυτή είναι η αμερικανική νοοτροπία του can do, του «μπορείς να το κάνεις», που δεν θέτει κανένα όριο στις δυνατότητες του ατόμου, αρκεί να ανασκουμπωθεί και να στρωθεί στη δουλειά∙ αισιοδοξία ενός έθνους πιονιέρων, που πιστεύει στο πάντρεμα της αποτελεσματικότητας με τη βούληση.

Αυτό είναι ίσως το παράδοξο: επιδιώκοντας μια καλή ζωή οφείλουμε να υπακούμε σε δυο αντιφατικές προσταγές.

Να επωφελούμαστε πλήρως από αυτό που συμβαίνει, αλλά ταυτόχρονα να αφουγκραζόμαστε και αυτό που συμβαίνει αλλού.

Να διαθέτουμε τη μυωπική φρόνηση, τη βυθισμένη στο παρόν και ικανοποιημένη που είναι αυτό που είναι, και την πρεσβυωπική φρόνηση που καταστρώνει σχέδια και δεν αρκείται στην κατάστασή της.

Από τη μια μεριά η φιλοσοφία του carpe diem που μας καλεί να ζούμε την κάθε μέρα μας σαν να είναι η τελευταία, και από την άλλη η ελπίδα του καλύτερου, η άρνηση μιας επιβεβλημένης από την οικογένεια ή την κοινωνία ευτυχίας, εν ονόματι μίας επιθυμητής ευτυχίας.

Από τη μια η σύμπτυξη, η συστολή που μας κλείνει μες στα όρια του εαυτού μας και από την άλλη η επέκταση που μας διευρύνει στις διαστάσεις του σύμπαντος – γαλήνη ή ανησυχία, αυτάρκεια ή μέθη, σπάνια ξεφεύγουμε από αυτό το δίλημμα.»

P. Bruckner, Η αέναη ευφορία

Ο ψυχολογικός νόμος του ελέγχου

Κατανοώντας τον Νόμο

Ο νόμος του ελέγχου δηλώνει ότι αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας στο βαθμό που αισθανόμαστε ότι έχουμε τον έλεγχο στην ζωή μας. Όταν σωματικά, νοητικά και συναισθηματικά ελέγχουμε τις αλλαγές που έρχονται ή δημιουργούμε στην ζωή μας, τότε αυτό οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα επίτευξης συναισθηματικής ικανοποίησης και πληρότητας. Μη ελεγχόμενες αλλαγές, οδηγούν σε στρες, άγχος και πολλές φορές σε μιζέρια. Καταστάσεις που δείχνουν ότι το μυαλό μας χρειάζεται περισσότερη πειθαρχία και αποτελεσματικές δομές διαχείρισης καταστάσεων.

Ο Νόμος του Ελέγχου Καθορίζει…

Το μέγεθος του ψυχολογικού ελέγχου που αισθανόμαστε ότι έχουμε στην ζωή μας, καθορίζει τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους, πως αισθανόμαστε σε καθημερινή βάση, πως διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και τι είδους συναισθήματα τείνουμε να βιώνουμε πιο συχνά.

Ο πυρήνας του κατά πόσο αισθανόμαστε ότι έχουμε τον έλεγχο έχει ρίζες βαθιά στην επιστήμη. Όταν βιώνουμε γεγονότα τα οποία είναι απρόβλεπτα, ο εγκέφαλος μας προσπαθεί να συλλέξει και να συνδυάσει αυτά τα ‘’τυχαία΄΄ συμβάντα ώστε να δώσει απάντηση στην απλή και ίσως πιο σημαντική ερώτηση: Γιατί;

Το ότι αισθανόμαστε έλλειψη ελέγχου, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πίεση που έχουμε πολλές φορές να δώσουμε νόημα σε απρόβλεπτα γεγονότα. Είναι στην φύση να αναζητούμε ένα λόγο για τα πάντα γύρω μας. Μάλιστα, αυτός ο τρόπος σκέψης, όχι μόνο αλλάζει δραματικά τα δεδομένα αλλά είναι και μια απ’ τις αιτίες της εξέλιξης μας ως ανθρώπινο είδος. Πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρχει μια εξήγηση. Ακόμα αυτή η γνώση παρέχει και μια σημαντική προέκταση: Αναζητούμε συνεχώς αυτό που ονομάζεται agency(υπηρεσία, αντιπροσωπεία). Τι σημαίνει αυτό;

Ένας αντιπρόσωπος, στην επιστήμη της ψυχολογίας, είναι το άτομο ή πράγμα που προκαλεί κάτι να συμβεί. Ψάχνουμε συνεχώς για agents – προσωπικούς και μη – ακόμα και όταν αυτή δεν υπάρχουν. Η προσπάθεια για ν’ ανακτήσουμε τον έλεγχο στην ζωή μας είναι συνεχής και αυτόματη. Η ίδια μας η φύση μας σπρώχνει προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο φιλόσοφος DanielDennettονομάζει αυτή την διαδικασία intentionalstance: απευθυνόμαστε σε καταστάσεις, ανθρώπους ή πράγματα ως το διάμεσο για να καταλάβουμε τι πραγματικά συμβαίνει. Το ζήτημα βέβαια είναι ότι προσπαθούμε να βρούμε το γιατί ακόμα και όταν αυτό δεν υπάρχει!

Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν συχνά τον όρο ψευδαίσθηση ελέγχου για να περιγράψουν τι συμβαίνει όταν τοποθετούμε τον εαυτό μας στον ρόλο του αντιπροσώπου σε μια κατάσταση που δεν χρειάζεται να έχει! Τείνουμε να υιοθετούμε αυτό το ρόλο όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως θα θέλαμε, πέφτοντας σε ένα κυκεώνα νοητικών κύκλων με ένα απλό μοτίβο: ‘’Αν είχα κάνει το Χ, αυτό δεν θα συνέβαινε’’.

Σε πολλές περιπτώσεις, προσπαθούμε να έχουμε τον έλεγχο σε καταστάσεις που πραγματικά δεν χρειάζεται, ακόμα και αν γνωρίζουμε ότι αυτή η κατάσταση έχει περάσει στο παρελθόν. Αυτό μειώνει δραματικά την ικανότητα μας προχωρήσουμε σε λύσεις ή ν’ ανακάμψουμε συναισθηματικά.

Τα Επίπεδα Ελέγχου

Όταν χρειάζεται να πάρουμε τον έλεγχο της ζωής μας και καταστάσεων, υπάρχουν δύο σημαντικά και βασικά επίπεδα ελέγχου:

1. Υψηλό Επίπεδο Ελέγχου

Κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες το υψηλό αίσθημα ελέγχου, οδηγεί στην εμπειρία θετικών συναισθημάτων και ότι ο έλεγχος της ζωής βρίσκεται στα χέρια μας. Έχουμε βαθιά ριζωμένη την πεποίθηση ότι μπορούμε να φέρουμε κάτω απ’ τον έλεγχο μας καταστάσεις που μπορεί ν α είναι απρόβλεπτες.

2. Χαμηλό Επίπεδο Ελέγχου

Έχοντας το αίσθημα ότι υπάρχει ικανότητα χαμηλού ελέγχου, οδηγούμαστε σε αρνητικά συναισθήματα και μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ζωή μας βρίσκεται κάτω απ΄το έλεγχο εξωτερικών καταστάσεων και ανθρώπων.

Τύποι Έλλειψης Ελέγχου

Όταν μαθαίνουμε να παίρνουμε αποτελεσματικά έλεγχο στις διαδικασίες αλλαγής των καταστάσεων της ζωής μας, αυτό οδηγεί στην μείωση των επιπέδων του στρες, και κυρίως στην αύξηση της απόδοσης μας.

Όταν αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο σε καταστάσεις, ανθρώπους και συναισθήματα, τείνουμε να περιοριζόμαστε με διάφορους τρόπους. Κάποιοι απ’ τους σημαντικότερους είναι:

Υψηλά Επίπεδα Αναβλητικότητας

Όταν αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο σε μια κατάσταση, το σώμα μας μπαίνει σε μια φυσική διαδικασία πανικού, την οποία την μεταφράζει ως ένα είδος παρόρμησης που τείνει να μας απομακρύνει από την συγκεκριμένη κατάσταση.

Θετικά και Αρνητικά Συναισθήματα

Η αίσθηση της έλλειψης ελέγχου μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε συναισθήματα όπως μπέρδεμα(έλλειψη ποιοτικών επιλογών), απογοήτευση, θυμό ή ενοχή προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Δυστυχώς ο πιο σκληρός κριτής είναι ο εαυτός μας.

Όποτε βιώνουμε αυτά τα συναισθήματα, απλά σημαίνει ότι κάθε στιγμή πιστεύουμε ότι πρέπει να συμβεί κάτι εξωτερικό για να διορθωθούν οι καταστάσεις. Ο βαθμός των θετικών προσδοκιών πέφτει και βυθιζόμαστε συνεχώς σε σκέψεις που απλά χειροτερεύουν την κατάσταση.

Μη Αποτελεσματικές Επιλογές και Αποφάσεις

Οι επιλογές και αποφάσεις που παίρνουμε συνεχώς είναι αποτέλεσμα της νοητικής κατάστασης που βρισκόμαστε κάθε στιγμή. Όταν υπάρχει έλλειψη στο αίσθημα του ελέγχου, τότε βιώνουμε δισταγμό, αναποφασιστικότητα και φόβο.

Όταν Διατηρούμε τον Έλεγχο

Όταν το αίσθημα του ελέγχου είναι ισχυρό, τότε κερδίζουμε με πολλούς και ποικίλους τρόπους:

Παραγωγικά Συναισθήματα

Το αίσθημα του ελέγχου μας προσφέρει εσωτερική ικανοποίηση και κυρίως σιγουριά. Αισθανόμαστε ότι πατάμε καλά στα πόδια μας και ότι στηριζόμαστε σε ισχυρά θεμέλια ικανά να μας στηρίξουν όταν χρειαστεί.

Διαύγεια Σκέψης

Όταν έχουμε τον έλεγχο, και το ξέρουμε, τότε είμαστε να σκεφτούμε καθαρά και κάνουμε επιλογές που βρίσκονται κοντά στην λύση και όχι στην αποφυγή αυτού.

Υψηλά Επίπεδα Κινήτρου

Οι αναλύσεις πάνω στις ψυχολογικές έρευνες πάνω στο κίνητρο αντιστοιχούν σε χιλιάδες σελίδες. Αν για παράδειγμα θέλουμε να διεκδικήσουμε μια δουλειά και ξέρουμε ότι έχουμε τις ικανότητες να κερδίσουμε την θέση, τότε είναι λογικό επακόλουθο να αισθανόμαστε το κίνητρο να κυνηγήσουμε όσες περισσότερες συνεντεύξεις γίνεται.

Αυτο-ανάλυση και Αλλαγή

Σε αυτό το μέρος θα αναλύσουμε διάφορες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν, μέσω κάποιων ερωτήσεων, ν’ αποκτήσουμε μια εις βάθος κατανόηση των πληροφοριών και πηγών που έχουμε για να ανακτήσουμε και πάλι τον έλεγχο εκεί που χρειάζεται περισσότερο.

‘’Υπάρχουν τομείς στην ζωή μου που θα ήθελα να είμαι περισσότερο επιδραστικός και όχι αντιδραστικός;’’

‘’Η έλλειψη ελέγχου που αισθάνομαι σε αυτούς τους τομείς, οφείλεται αποκλειστικά σε εξωτερικούς παράγοντες;’’

‘’Ο τρόπος που αντιμετωπίζω αυτές τις καταστάσεις, πρακτικά και συναισθηματικά, με αφήνει ικανοποιημένο;’’

‘’Αν ήξερα ότι έχω 100% τον έλεγχο αυτών τον καταστάσεων, πως θα βοηθούσε και τι θα έκανα διαφορετικά;’’

Στρατηγικές Αλλαγής – Ανάλυση των Ιδιοτήτων του Ποιοτικού Ελέγχου

Συνειδητή Επίγνωση του Παρόντος

Οποιαδήποτε στιγμή αισθάνεσαι ότι χάνεις τον έλεγχο, είτε μιας κατάστασης ή των συναισθημάτων που εμπλέκονται σ’ αυτήν, είναι εξαιρετικά σημαντικό να εστιάζεις την προσοχή σου στο παρόν.

Φυσικά, όλη αυτή η διαδικασία δεν είναι καθόλου απλή και μάλιστα η επιστημονική της ανάλυση δεν έχει ζωή ούτε μια δεκαετία!

Όταν δεν είμαστε στο παρόν, ο εγκέφαλος βρίσκεται στην διαδικασία της περιπλάνησης. Το εντυπωσιακό είναι πως σε αυτή τη νοητική διαδικασία βρισκόμαστε στο 30 – 50% των ωρών που είμαστε ξύπνιοι. Ένα συγκεκριμένο δίκτυο νευρώνων το οποίο αντιστοιχεί σε τρία διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου, ενεργοποιείται όταν ο εγκέφαλος μας μπαίνει στον αυτόματο. Όταν δεν είμαστε συγκεντρωμένοι σε κάτι ικανό να μας κρατήσει το ενδιαφέρον, αυτό το δίκτυο ενεργοποιείται.

Το συγκεκριμένο δίκτυο, το οποίο ονομάζεται defaultnetwork, δραστηριοποιείται όταν βρισκόμαστε σε καταστάσεις στρες ή χαοτικά, για την αντίληψη μας, περιβάλλοντα. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο του Harvard, DanielT. Gilbert, είμαστε λιγότεροι ευτυχισμένοι όταν βρισκόμαστε κάτω από τον έλεγχο αυτού του δικτύου.

Με το να συγκεντρωνόμαστε στο παρόν, έχει από μόνο του την ικανότητα να μειώνει αισθητά τα συναισθηματικά rollercosters του εγκεφάλου μας!

Προνοητικότητα

Προνοητικότητα είναι η ικανότητα να βλέπουμε πέρα απ’ την στιγμή, σε μέλλον στο οποίο είναι σχηματισμένο με συνειδητό έλεγχο. Δηλαδή, δημιουργούμε ένα μελλοντικό πλαίσιο στο οποίο υπάρχουν μόνο λύσεις ή ευκαιρίες και προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε τις πληροφορίες του παρόντος ώστε να επωφεληθούμε και να υλοποιήσουμε αυτές τις λύσεις.

Δημιουργία Παραγωγικών Χρονικών Πλαισίων

Το να μπορούμε να ελέγχουμε το πως και που θα ξοδέψουμε τον χρόνο μας, μπορεί μερικές φορές να μην είναι εύκολο, όμως είναι ένα ουσιαστικό βήμα για ανάκτηση ελέγχου. Έχω ξαναγράψει ότι σημασία δεν έχει μόνο η καταγραφή των δραστηριοτήτων αλλά και το χρονικό διάστημα που θα διαρκέσουν. Όταν δεν έχουμε να επεξεργαστούμε το πως θα αξιοποιήσουμε την επόμενη ώρα, είμαστε πιο χαλαροί και συγκεντρωμένοι.

Αν θέλετε η αγάπη σας να κρατήσει, πετάξτε μαζί μα ποτέ δεμένοι

Ένας πανάρχαιος μύθος των ινδιάνων Σιου, λέει πως ήρθαν κάποτε στη σκηνή του γέρου μάγου της φυλής, πιασμένοι χέρι χέρι, ο Άγριος Ταύρος, ο πιο γενναίος και τιμημένος νέος πολεμιστής, και το Ψηλό Σύννεφο, η κόρη του αρχηγού, μια από τις ωραιότερες γυναίκες της φυλής.

“Αγαπιόμαστε” αρχίζει ο νέος.

“Και θα παντρευτούμε” λέει εκείνη.

“Και αγαπιόμαστε τόσο που φοβόμαστε…”

“Θα θέλαμε κάποιο μαγικό, ένα χαϊμαλί, ένα φυλαχτό…”

“Κάτι που θα μας εγγυάται ότι θα είμαστε για πάντα μαζί.”

“Που θα μας εξασφαλίσει ότι θα είμαστε ο ένας στο πλευρό του άλλου, ώσπου να συναντήσουμε τον Μανιτού, την ημέρα του θανάτου”.

“Σε παρακαλούμε” ικετεύουν, “πες μας τί μπορούμε να κάνουμε…”

Ο μάγος τους κοιτάζει και συγκινείται που τους βλέπει τόσο νέους, τόσο ερωτευμένους, να λαχταρούν τόσο μια του λέξη.

“Υπάρχει κάτι …” λέει τελικά ο σοφός μάγος μετά από αρκετή ώρα. “Αλλά δεν ξέρω…είναι ένα έργο πολύ δύσκολο και απαιτεί θυσίες.”

“Δεν μας πειράζει” λένε και οι δύο.

“Ό,τι και να’ ναι” επιβεβαιώνει ο Άγριος Ταύρος.

“Ωραία” λέει ο μάγος. “Ψηλό Σύννεφο, βλέπεις το βουνό που είναι βόρεια από το χωριό μας; Πρέπει να το ανέβεις μόνη σου, χωρίς τίποτα άλλο εκτός από ένα δίχτυ και τα χέρια σου, και να κυνηγήσεις το πιο όμορφο και δυνατό γεράκι του βουνού. Αν το πιάσεις, πρέπει να το φέρεις εδώ ζωντανό την τρίτη μέρα μετά την πανσέληνο. Κατάλαβες;”

Η νεαρή κοπέλα συγκατανεύει σιωπηλά.

“Κι εσύ Άγριε Ταύρε” συνεχίζει ο μάγος, “πρέπει να ανέβεις το βουνό του κεραυνού, κι όταν φτάσεις στην κορυφή, τον πιο άγριο απ’ όλους τους αετούς, και με τα χέρια σου μόνο κι ένα δίχτυ να τον πιάσεις χωρίς να τον τραυματίσεις και να τον φέρεις μπροστά μου, ζωντανό, την ίδια μέρα που θα έρθει και το Ψηλό Σύννεφο….Πηγαίνετε τώρα.”

Οι δυο νέοι κοιτάζονται με τρυφερότητα, κι ύστερα από ένα φευγαλέο χαμόγελο φεύγουν για να εκπληρώσουν την αποστολή που τους ανατέθηκε. Εκείνη πάει προς το βορρά, εκείνος προς το νότο…

Την καθορισμένη ημέρα, μπροστά στη σκηνή του μάγου, περιμένουν οι δυο νέοι, ο καθένας με μια πάνινη τσάντα, που περιέχει το πουλί που του ζητήθηκε.

Ο μάγος τους λέει να βγάλουν τα πουλιά από τις τσάντες με μεγάλη προσοχή. Οι νέοι κάνουν αυτό που τους λέει, και παρουσιάζουν στο γέρο για να τα εγκρίνει τα πουλιά που έπιασαν Είναι πανέμορφα, χωρίς αμφιβολία, τα καλύτερα του είδους τους.

“Πετούσαν ψηλά;” ρωτάει ο μάγος.

“Ναι, βέβαια. Κι εμείς, όπως μας ζητήσατε…. Και τώρα;” ρωτάει ο νέος. “Θα τα σκοτώσουμε και θα πιούμε την τιμή από το αίμα τους;”

“Όχι” λέει ο γέρος.

“Να τα μαγειρέψουμε και να φάμε τη γενναιότητα από το κρέας τους;” προτείνει η νεαρή.

“Όχι” ξαναλέει ο γέρος. “Κάντε ότι σας λέω. Πάρτε τα πουλιά και δέστε τα μεταξύ τους από τα πόδια μ’ αυτές τις δερμάτινες λωρίδες… Αφού τα δέσετε, αφήστε τα να φύγουν, να πετάξουν ελεύθερα.”

Ο πολεμιστής και η νεαρή κοπέλα κάνουν ό,τι ακριβώς τους έχει πει ο μάγος, και στο τέλος ελευθερώνουν τα πουλιά.

Ο αετός και το γεράκι προσπαθούν να πετάξουν, αλλά το μόνο που καταφέρνουν είναι να στριφογυρίζουν και να ξαναπέφτουν κάτω. Σε λίγα λεπτά, εκνευρισμένα που δεν καταφέρνουν να πετάξουν, τα πουλιά επιτίθενται με τσιμπήματα το ένα εναντίον του άλλου, μέχρι που πληγώνονται.

“Αυτό είναι το μαγικό. Μην ξεχάσετε ποτέ αυτό που είδατε σήμερα. Τώρα, είστε κι εσείς ένας αετός κι ένα γεράκι. Αν δεθείτε ο ένας με τον άλλον, ακόμα κι αν το κάνετε από αγάπη, όχι μόνο θα σέρνεστε στη ζωή σας, αλλά επιπλέον, αργά ή γρήγορα, θα αρχίσετε να πληγώνετε ο ένας τον άλλον.Αν θέλετε η αγάπη σας να κρατήσει για πάντα, να πετάτε μαζί, αλλά ποτέ δεμένοι.”

Φίλος μεν Πλάτων, φιλτέρα δε η αλήθεια

Οι σχέσεις μεταξύ του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη ήταν ευθύς εξαρχής περίπλοκες. Κομψός όπως μόνο οι Αθηναίοι αριστοκράτες ήξεραν να είναι, ο Πλάτωνας θα πρέπει να έμεινε εμβρόντητος μπροστά στο θέαμα του νεαρού Μακεδόνα, με τα μαλλιά χτενισμένα προς τα εμπρός για να καλύπτουν μια αρχόμενη φαλάκρα, τα δάχτυλα φορτωμένα δαχτυλίδια και επιδεικτικό ντύσιμο. Πραγματικός επαρχιώτης, ίσως ούτε καν Έλληνας, και οπωσδήποτε παράξενος στη συμπεριφορά του, όπως όταν απαρνούνταν τις παρέες και τα μαθήματα για να μελετήσει μόνος. Ο Αριστοτέλης όμως ήταν ο καλύτερος απ’ όλους τους μαθητές: τον αποκαλούσαν ο «Νους», και ο Πλάτωνας άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον γι’ αυτόν («λείπει ο Νους», φημολογείται ότι έλεγε με απροκάλυπτη απογοήτευση όταν δεν τον έβλεπε ανάμεσα στους μαθητές). Πολλές από τις σελίδες που έγραψε μοιάζει να απευθύνονται το δίχως άλλο σε αυτόν τον μοναχικό μαθητή, σε μια προσπάθεια ενός εξ αποστάσεως διαλόγου.

Το πρόβλημα είναι ότι ο Αριστοτέλης, διαβάζοντας αυτά τα κείμενα, απεργάστηκε ένα περίεργο σχέδιο: να αποδομήσει το φιλοσοφικό σύστημα του δασκάλου κομμάτι κομμάτι, μέχρι να το αντικρούσει ολοκληρωτικά. Η περίφημη θεωρία των ιδεών; Δεν εξηγούσε τίποτα, αντίθετα, διπλασίαζε τα προβλήματα. Ο κομμουνισμός της ιδανικής πολιτείας (που περιλάμβανε επίσης την κατάργηση της οικογένειας και την από κοινού ανατροφή των παιδιών πολύ πριν από τον Μαρξ!); Εντελώς ανέφικτος, ούτε καν ευκταίος. Η ύπαρξη του υπέρτατου Αγαθού; Απολύτως άχρηστη, δεν θα είχαν τι να το κάνουν ούτε οι τεχνίτες. Και όλα αυτά στεφανωμένα με μια φράση υπέρμετρης απιστίας. Επιτιθέμενος στον Όμηρο, τον κατεξοχήν δάσκαλο, ο Πλάτωνας είχε επισημάνει ότι καθήκον της φιλοσοφίας ήταν να υπηρετεί την αλήθεια, όχι τις Αρχές. Αμ᾿ έπος, αμ’ έργον: ο Αριστοτέλης έστρεψε την ιδέα εναντίον του δασκάλου του δηλώνοντας, πριν από τη γνωστή επίθεση, «ότι είναι καλύτερο – κάτι παραπάνω: είναι αναγκαίο – να είμαστε έτοιμοι ακόμη και τις πιο προσωπικές μας αντιλήψεις να αναιρέσουμε, αν είναι με τον τρόπο αυτό να σωθεί η αλήθεια». Amicus Plato sed magis amica veritas. Φίλος μεν Πλάτων, φιλτέρα δε η αλήθεια. Διόλου άσχημα για κάποιον που έμεινε στην Ακαδημία είκοσι χρόνια.

Όλα αυτά εκφράζονται με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο στα Ηθικά Νικομάχεια. Για τον Πλάτωνα χωρίς τη φιλοσοφία δεν θα υπήρχε τέλος στα δεινά της ανθρωπότητας. Ο Αριστοτέλης δείχνει ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο, διότι η ανθρώπινη πολιτική δεν έχει ανάγκη από αφηρημένες αρχές, αλλά από συγκεκριμένα επιχειρήματα, που μπορούν να μας βοηθήσουν να αντεπεξέλθουμε στην πολυπλοκότητα των προβλημάτων. Ο Θαλής, με το να κοιτάζει ψηλά στον ουρανό, έπεσε μέσα στο πηγάδι. Καλύτερα να ακολουθήσουμε τον Περικλή, τον οποίο ο Πλάτωνας είχε κατηγορήσει ότι ήταν η αιτία του ολέθρου της Αθήνας, ενώ, αντ’ αυτού, ήταν ένα υπόδειγμα πρακτικής νοημοσύνης, πάντοτε έτοιμος να αδράξει το νόημα των καταστάσεων και να δράσει αναλόγως. Σε αυτήν ακριβώς τη συμβολή χρωστά ο Αριστοτέλης τη σημερινή του επιτυχία, καθώς, μετά την τραγική εποχή των ολοκληρωτισμών, εμπνεόμενος από τον κόσμο της ανθρώπινης εμπειρίας, άρχισε να ανακατασκευάζει την πολιτική στη βάση μιας oρθολογικής συζήτησης, απορρίπτοντας την αξίωση ιδανικών θεμελίων. Στον πίνακα Η Σχολή των Αθηνών του Ραφαήλ ο Αριστοτέλης δείχνει τη γη και κρατά στα χέρια του τα Ηθικά Νικομάχεια, το κείμενο που σηματοδότησε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την απόκλιση του μαθητή από τον δάσκαλο.

Αν τους έλειπε το συμπέρασμα, τα Ηθικά Νικομάχεια θα ήταν το βιβλίο της τέλειας προδοσίας. Την τελευταία στιγμή όμως όλα αλλάζουν, με τρόπο εντυπωσιακό. Το υπό συζήτηση θέμα ήταν η ευτυχία, το μεγάλο πρόβλημα των Αρχαίων Ελλήνων: πώς μπορούμε να ζήσουμε μια ζωή ευτυχισμένη; Ανάμεσα στους ανθρώπους και για τους ανθρώπους, ήταν το συμπέρασμα στο οποίο έμοιαζε να οδηγεί η ανάλυση του Αριστοτέλη – η ανθρώπινη κατάσταση (vita activa) για την οποία έκανε λόγο η Χάννα Άρεντ αναφερόμένη στον Σωκράτη. Μήπως προδίδοντας τον δάσκαλο ο μαθητής δικαίωνε τον δάσκαλο του δασκάλου, ο οποίος είχε προδοθεί άδικα; Μια διδακτική ιστορία, που καταρρέει προς τα έσω όταν μπαίνει στην τελική ευθεία. Όταν ο Αριστοτέλης καταλήγει στο συμπέρασμά του, μας περιμένει μια έκπληξη: η πολιτική ζωή δεν είναι αρκετή· η ευτυχία πραγματώνεται αλλού, στη γνώση των υπέρτατων αληθειών, επειδή μπορεί εμείς να νομίζουμε ότι είμαστε απλοί θνητοί, αλλά στην πραγματικότητα είμαστε θεϊκές υπάρξεις· εξερευνώντας επομένως τα μυστήρια της γνώσης θα κατακτήσουμε μια πληρέστερη ευτυχία. Μα αυτά είναι λόγια του Πλάτωνα· πιο συγκεκριμένα, είναι ο Πλάτωνας του Τίμαιου, όπου μιλά για το σύμπαν και για τις ανώτατες αρχές. Ο Τίμαιος, διάλογος που βάζει ο Ραφαήλ στα χέρια του Πλάτωνα (ο οποίος δείχνει με το δάχτυλο τον ουρανό) για να τον αντιπαραβάλει με τον Αριστοτέλη. Μια αντιπαραβολή η οποία εντέλει δεν υφίσταται: η Σχολή των Αθηνών είναι ένα εκθαμβωτικό έργο τέχνης, αλλά δεν καταφέρνει να αποδώσει την πολυπλοκότητα της σχέσης Πλάτωνα και Αριστοτέλη. Κανένας μέχρι τώρα δεν το έχει καταφέρει.

Ορμόνες & ψυχολογία

Οι ορμόνες επιδρούν στο σώμα και στον εγκέφαλό μας με διάφορους τρόπους: στη διάθεση, στην ψυχολογία, στη συμπεριφορά, ακόμη και στην ερωτική έλξη.

Οι ορμόνες είναι ουσίες που επιτρέπουν σε διαφορετικά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των οργάνων, των ιστών και του εγκεφάλου να επικοινωνούν μεταξύ τους.

Είναι χημικοί αγγελιαφόροι που απελευθερώνονται από τους ενδοκρινείς αδένες και ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας, επιδρώντας σε συμπεριφορές όπως η επιθετικότητα, η αναπαραγωγή, η γονεϊκότητα.

Μέσω αυτής της σηματοδότησης, οι ορμόνες επηρεάζουν το μεγαλύτερο μέρος της φυσιολογίας και της συμπεριφοράς του οργανισμού συμπεριλαμβανομένου του ύπνου, της πέψης, της σεξουαλικής λειτουργίας.

Η σχέση των ορμονών με τη συμπεριφορά έχει εξήγηση: οι ορμόνες υπαγορεύουν την αποφυγή των κινδύνων, την επιθετικότητα, την κυριαρχία, τη γενναιοδωρία.

Επίσης, η αύξηση στα επίπεδα συγκεκριμένων ορμονών, όπως της ωκυτοκίνης και της ντοπαμίνης συνδέονται με συναισθήματα ευφορίας και ευτυχίας, ενώ η πτώση σε ορμόνες όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη με διαταραχές διάθεσης.

Με λίγα λόγια, ακόμη και μία μόνο ορμόνη, μπορεί να έχει μια σειρά από λειτουργίες, ανάλογα με τα επίπεδά της. Κάθε ορμονική ανισορροπία εμφανίζεται όταν μια συγκεκριμένη ορμόνη βρίσκεται σε επίπεδα πιο πάνω ή πιο κάτω από τα αναμενόμενα.

Αυτή η διακύμανση μπορεί να προκαλέσει διαταραχές της διάθεσης, κατάθλιψη, πρόσληψη ή απώλεια βάρους, διαταραχές περιόδου, κόπωση, μυϊκούς πόνους και άλλα συμπτώματα.

Οι ορμόνες – κλειδιά

Οι ορμόνες αποτελούνται ως επί το πλείστον από αμινοξέα, πρωτεΐνες, λιπαρά οξέα. Υπάρχουν περίπου 70 ορμόνες που εκκρίνονται από τον οργανισμό και έχουν μελετηθεί. Εκείνες που παίζουν κομβικό ρόλο στην ψυχολογία και στη συμπεριφορά μας είναι:

Η αδρεναλίνη: Εκκρίνεται κυρίως από τα επινεφρίδια και κάποιους νευρώνες του εγκεφάλου στη διάρκεια αγχογόνων, συναρπαστικών, συναισθηματικών καταστάσεων. Γνωστή και ως επινεφρίνη, η αδρεναλίνη αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο και τους μύες, επιτρέποντας στο σώμα να αντιδράσει γρήγορα στα ερεθίσματα που δέχεται.

Η κορτιζόλη: Και αυτή παράγεται από τα επινεφρίδια και ρυθμίζει βασικές σωματικές λειτουργίες, όπως τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και τη φλεγμονή. Η κορτιζόλη εκκρίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας- είναι πολύ υψηλή το πρωΐ και πέφτει το βράδυ. Όταν το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με ένα στρεσογόνο γεγονός, το σώμα του απελευθερώνει υψηλά επίπεδα κορτιζόλης για να αποτρέψει τη φλεγμονή και να αυξήσει τα αποθέματα γλυκόζης στο αίμα. Συν τω χρόνω, όταν ένας άνθρωπος έχει διαρκώς υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να έχει σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως π.χ. μειωμένο ανοσοποιητικό.

Η ντοπαμίνη: Απελευθερώνεται στο σώμα όταν ο εγκέφαλος αισθανθεί την επιβράβευση. Συμβάλλει στην αίσθηση της ευχαρίστησης, παίζει σημαντικό ρόλο στη μάθηση, στην προσοχή και στο συναίσθημα.

Τα οιστρογόνα: Συμβάλλουν στη ρύθμιση της περιόδου στις γυναίκες, στη λειτουργία του κόλπου και στη λίμπιντο. Είναι επίσης σημαντική για την υγεία του εγκεφάλου, τη ρύθμιση των συναισθημάτων, της διάθεσης και τη μνήμη.

Η γκρελίνη: Είναι μία ορμόνη που παράγεται ως επί το πλείστον στον γαστρεντερικό σωλήνα, κυρίως στο στομάχι και βοηθά στη ρύθμιση της όρεξης. Όταν απελευθερώνεται η γκρελίνη η όρεξη αυξάνει. Όταν ο οργανισμός δώσει το σήμα ότι έχει χορτάσει, η παραγωγή της γκρελίνης πέφτει. Η γκρελίνη μαζί με τη λεπτίνη δίνουν το σήμα στον οργανισμό να σταματήσει να τρώει.

Η αυξητική ορμόνη: Είναι μία ορμόνη που βοηθά στην ανάπτυξη, στην αναπαραγωγή των κυττάρων και στην κυτταρική επανόρθωση.

Η ινσουλίνη: Είναι μία ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας ρυθμίζει το μεταβολισμό και το σάκχαρο του αίματος. Η ινσουλίνη απελευθερώνεται κατά τη διάσπαση των υδατανθράκων σε γλυκόζη, επιτρέποντας στη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα και να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια.

Η λεπτίνη: Είναι μία ορμόνη που απελευθερώνεται από τον λιπώδη ιστό και συνεργάζεται με την λεπτίνη στη ρύθμιση της όρεξης. Όταν απελευθερώνεται γκρελίνη, η όρεξη αυξάνει, ενώ η λεπτίνη απελευθερώνεται μετά την κατανάλωση του φαγητού για να δώσει το σήμα του κορεσμού και να αποτρέψει την επιπλέον κατανάλωση φαγητού.

Η μελατονίνη: Απελευθερώνεται από τον εγκέφαλο και ρυθμίζει τον κύκλο αφύπνισης – ύπνου του ατόμου. Τα επίπεδα της μελατονίνης ανεβαίνουν και κατεβαίνουν φυσικά κατά τη διάρκεια της ημέρας: Είναι πιο υψηλά το βράδυ για να προάγουν το αίσθημα της νύστας και πέφτουν σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα το πρωί.

Η νορεπινεφρίνη: Απελευθερώνεται από τον εγκέφαλο και τα επινεφρίδια και είναι σημαντική για την προσοχή, την εγρήγορση, το στρες. Σε σωματικό επίπεδο, η αύξηση των επιπέδων της νορεπινεφρίνης οδηγεί σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού, αύξηση της αναπνοής και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Όπως και η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη αυξάνει κατά τη διάρκεια στρεσογόνων καταστάσεων.

Η ωκυτοκίνη: Παράγεται από τον υποθάλαμο και απελευθερώνεται από την υπόφυση. Είναι γνωστή ως η ορμόνη της αγάπης και παίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση, στις ρομαντικές σχέσεις, στον δεσμό γονιού και παιδιού. Απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια της σωματικής επαφής, της σεξουαλικής διέγερσης, του τοκετού και του θηλασμού.

Η προγεστερόνη: Είναι μία ορμόνη η οποία εμπλέκεται στον αναπαραγωγικό κύκλο της γυναίκας. Κύριος ρόλος της είναι η ρύθμιση του κύκλου της γυναίκας η ανάπτυξη των γυναικείων σεξουαλικών χαρακτηριστικών ενώ έχει θέση και στην εγκυμοσύνη.

Η τεστοστερόνη: Πρόκειται για μία ορμόνη του σεξ που συνδέεται με την σεξουαλική ανάπτυξη των ανδρών και τη λίμπιντο. Επιδρά στη γνωστική λειτουργία, στην ανάπτυξη και στη σωματική υγεία.

Η βασοπρεσίνη: Είναι μία ορμόνη που παράγεται από τον υποθάλαμο και απελευθερώνεται από την υπόφυση με διάφορες λειτουργίες, όπως η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και η κυκλοφορία.

Βιολογικές και ψυχολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι συγκεκριμένες ορμόνες σχετίζονται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, συναισθήματα, συμπεριφορές, στην πραγματικότητα όμως το ανθρώπινο νευρικό σύστημα είναι τόσο πολύπλοκο που η ίδια χημική ουσία μπορεί να συμπεριφέρεται πολύ διαφορετικά από άτομο σε άτομο.

Η τεστοστερόνη για παράδειγμα έχει συνδεθεί με επιθετική ή αντικοινωνική συμπεριφορά και ανταγωνισμό σε συγκεκριμένες καταστάσεις, σε άλλες περιπτώσεις όμως, συνδέεται με τη γενναιοδωρία, την προστατευτικότητα και την κοινωνικότητα.

Ανισορροπία

Τα άτομα που υποψιάζονται ότι πάσχουν από κάποια ορμονική διαταραχή θα πρέπει να απευθυνθούν στον ενδοκρινολόγο τους, ώστε με τις κατάλληλες εξετάσεις να τη διαγνώσει και να σας χορηγήσει την κατάλληλη θεραπεία.

Κάποιες αλλαγές του τρόπου ζωής, όπως η απώλεια βάρους ή μια πιο υγιεινή διατροφή μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερη ορμονική ισορροπία και να βελτιώσουν τον τρόπο που νιώθει κανείς.

Μην πανηγυρίζετε νομίζοντας πως με νικήσατε, γιατί «εγώ, είμαι ένας άλλος»

Η τέχνη, για να δικαιωθεί, χρειάζεται πρωτίστως να είναι όμορφη –όμορφη στους κόλπους μιας κοινωνίας βουτηγμένης, δυστυχώς, στο χυδαίο, μιας κοινωνίας η οποία δεν ανέχεται τους υπηρέτες της τέχνης που υπερασπίζονται την ομορφιά ενάντια στην ευτέλειά της. Οι υπέρμαχοι του ωραίου στέκονται μπροστά στο πλήθος που ζητάει την καταδίκη τους αντιμετωπίζοντάς το ψυχρά, υπεροπτικά, προκλητικά.

Η στάση τους δεν είναι αποσπασματική, ανεξάρτητη του ενός από του άλλου. Διαμορφώθηκε κατά τον 19ο αιώνα σε οργανωμένο τρόπο συμπεριφοράς, που έλαβε την ονομασία «δανδισμός*», χαρακτηριστικό του οποίου είναι η υπέρμετρη επιμέλεια της εμφάνισης των οπαδών του –η σχολαστική φροντίδα για την καθαριότητα, το χτένισμα και τα ρούχα τους.

Η εμμονή αυτή των οπαδών του δανδισμού στην εμφάνισή τους παρεξηγήθηκε, με αποτέλεσμα να διαστρεβλωθεί η εικόνα τους, και δανδής, πλέον, στην δημώδη, στην τρέχουσα σημασία του, να σημαίνει ένα πρόσωπο χωρίς κανένα βάθος, κενό, ένα πρόσωπο που, στερούμενο οποιουδήποτε –πνευματικού, ηθικού, καλλιτεχνικού ή άλλου ανάλογου– χαρίσματος, ενδιαφέρεται αποκλειστικώς για την εμφάνισή του, την οποία μεταχειρίζεται σαν όχημα για να επιπλεύσει στην κοινωνία.

Στην πραγματικότητα, όμως, η αδιάλειπτη επιμονή του δανδή στην κομψότητα δεν αποσκοπεί στην ικανοποίηση της ματαιοδοξίας του. Είναι ένα στρατήγημα διάσωσής του. Κατασκευάζοντας ο δανδής το άψογο παρουσιαστικό του, επινοεί μιαν εικόνα κάτω από την οποία υφίσταται ο πραγματικός εαυτός του. Υπάρχει διττώς: ως ένα επιτηδευμένο, επινοημένο πρόσωπο, που το πλήθος βάζει στο στόχαστρό του, και ως ένα ανεπιτήδευτο πρόσωπο, που ο ίδιος το τυλίγει επιμελώς και το συγκαλύπτει με την επιτηδευμένη προβολή του. Προκαλώντας την καταδίκη του βάσει των πλαστών στοιχείων που ο ίδιος προβάλλει, επιτρέπει στον εαυτό του να μένει αλώβητος, δίνοντας απλώς την ψευδαίσθηση στους άλλους ότι τον έχουν εξουθενώσει. Εξ ου και η υπεροψία του απέναντι στις χυδαίες επιθέσεις του πλήθους. Σαν να λέει στο έξαλλο πλήθος την ώρα που τον σπρώχνει στα τάρταρα: μην πανηγυρίζετε, γιατί «εγώ», όπως διακηρύσσει ο Ρεμπώ, «είμαι ένας άλλος»!

-------------------------

* δανδής, δανδισμός, εμμονή, εξωτερική εμφάνιση, ευυποληψία, κενός, κοινωνία, ματαιοδοξία, ομορφιά, πραγματικός εαυτός, τέχνη, φιλοσοφία, ψευδαίσθηση.

Μετα-Αμερικανικός Κόσμος

Χρόνια τώρα πολιτικοί επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και Αμερικανοί, μιλούν για έναν μετα-Αμερικανικό κόσμο.

Η Ουκρανική κρίση και η επικείμενη έκβασή της υποδηλώνουν μια νέα ποιότητα γεωπολιτικής, αφού η έμμεση συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών σε αυτή την σύγκρουση οδηγεί σε ήττα του Κιέβου και ήττα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μετά την ήττα της Γαλλίας του Ναπολέοντα και της Γερμανίας του Χίτλερ, αυτός είναι ο τελευταίος κρίκος που λείπει στην αλυσίδα της αποσαφήνισης των σχέσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας στον τομέα της πολιτικής εξουσίας.

Μετά από αυτό, είναι δυνατόν να μιλήσουμε για μια νέα κανονικότητα στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή πολιτική, της οποίας θα προηγηθεί μια περίοδος μη αντιπαράθεσης, δηλαδή ψυχολογικής προσαρμογής των δυτικών ελίτ σε αυτήν την πραγματικότητα, που περιπλέκεται από την ευφορία της «νίκης στον Ψυχρό Πόλεμο» και την ψευδαίσθηση της «μονοπολικής στιγμής» που διαμόρφωσε τις σημερινές γενιές δυτικών πολιτικών.

Από τι μπορεί να αποτελείται η τρέχουσα αφήγηση των διεθνών σχέσεων έως ότου όλα μπουν στην θέση τους στην επερχόμενη και ήδη αναδυόμενη παγκόσμια τάξη πραγμάτων;

Πρώτον. Καθοδηγούμενη από μια βαθιά ιστορική παράδοση περιορισμού και, ενίοτε, διαμελισμού της Ρωσίας, η Δύση, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να παίρνουν την ηγεσία από την Γερμανία και την Βρετανία στην μεταπολεμική περίοδο, έχει συνειδητά επιλέξει μια διπλή επέκταση – ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση – ως «διαβεβαίωση» ενάντια της αναζωπύρωσης μιας ισχυρής Ρωσίας και την αποκατάσταση της θέσης της ως παγκόσμια δύναμη. Η τρέχουσα κρίση ήταν προβλέψιμη: ο Τζορτζ Κένναν, ο οποίος έθεσε τις θεωρητικές βάσεις για μια πολιτική περιορισμού (με το «Μακρύ τηλεγράφημα» του 1946 από την Αμερικανική Πρεσβεία στην Μόσχα, – δείτε το pdf που ακολουθεί: tilegrafima), θεώρησε την απόφαση επέκτασης του ΝΑΤΟ «την πιο μοιραία» στην Aμερικανική πολιτική στην μεταψυχροπολεμική περίοδο.

Δεύτερον. Ιστορικά, η τρέχουσα κρίση ολοκληρώνει τον κύκλο του Ρωσικού περιορισμού που χρονολογείται από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας από τους βασικούς στόχους του οποίου ήταν να αποτρέψει το Βερολίνο –σύμφωνα με την λογική της Θουκυδίδειας παγίδας– την ισχυρή οικονομική άνοδο της Ρωσίας, συγκρίσιμη με την τρέχουσα Κίνα. άνοδος που προέκυψε από τις μεταρρυθμίσεις του Στολίπιν (καθώς και όλες εκείνες που προηγήθηκαν – η κατάργηση της δουλοπαροικίας και οι Μεγάλες Μεταρρυθμίσεις του Αλέξανδρου Β΄).

Η χώρα είχε ισχυρή θέση στο παγκόσμιο εμπόριο – στην αγορά σιτηρών και πετρελαίου, είχε ισχυρό νόμισμα και ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης ήταν περίπου 10%.

Το Λονδίνο προκάλεσε το ξέσπασμα του πολέμου με την διφορούμενη θέση του σε σχέση με τις συμμαχικές υποχρεώσεις προς την Γαλλία που βρισκόταν σε στρατιωτική συμμαχία με την Ρωσία. Το Βερολίνο ήταν πεπεισμένο μέχρι την τελευταία στιγμή ότι οι Βρετανοί θα έμεναν μακριά αν κήρυτταν τον πόλεμο στην Ρωσία. Η εξασφάλιση από τους Βρετανούς μιας δημόσιας δήλωσης για το σκοπό αυτό ήταν το κύριο καθήκον της αποστολής του Ρώσου πρέσβη στο Λονδίνο, Alexander Benckendorff, η οποία δεν εκπληρώθηκε ποτέ.

Οι Γερμανοί γνώριζαν ότι η Ρωσία μπορούσε να συντριβεί μόνο από μέσα και γι’ αυτό συνεργάστηκαν με τον Τρότσκι και τους Μπολσεβίκους.

Οι Βρετανοί, από την πλευρά τους, συμμετείχαν σε αυτό το έργο ως μέρος της αποστολής του Λόρδου Μίλνερ τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 1917, συμμετέχοντας στην συνωμοσία των Φιλελευθέρων της Δούμας κατά του Νικολάου Β’ που έλαβε την μορφή της Επανάστασης του Φεβρουαρίου και την παραίτηση του Τσάρου η οποία έγινε το σημείο χωρίς επιστροφή για την αποσταθεροποίηση της Ρωσίας.

Οι Φιλελεύθεροι άνοιξαν το δρόμο για να πάρουν την εξουσία οι Μπολσεβίκοι. Ο σκοπός του Λονδίνου ήταν να αποτρέψει την επιτυχή ανοιξιάτικη-καλοκαιρινή επίθεση του Ρωσικού στρατού και να αποτρέψει την Ρωσία από το να αποκτήσει τα γεωπολιτικά οφέλη που συνδέονται με την ήττα της Γερμανίας και των συμμάχων της, κυρίως τον έλεγχο των στενών της Μαύρης Θάλασσας. Έτσι, η Ρωσική “Επανάσταση”, η οποία διέκοψε την εξελικτική ανάπτυξη της χώρας, ήταν το αποτέλεσμα μιας περίπλοκης συνωμοσίας από εξωτερικές δυνάμεις που χρησιμοποιούν διάφορα τμήματα της ακόμη ανώριμης και ετερογενούς πολιτικής τάξης της Ρωσίας.

Τρίτον. Η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης έχει πολιτιστική και πολιτισμική διάσταση, η οποία ανάγεται στο σχίσμα της Οικουμενικής Εκκλησίας το 1054, την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204 και την πτώση της το 1453, όταν η Ορθοδοξία είχε ήδη αποκτήσει στρατηγικό βάθος στο Μεγάλο Δουκάτο της Μόσχας.

Μιλάμε λοιπόν για τις διαφορετικές τύχες του χριστιανισμού στην Δύση, όπου τελικά επικράτησε η Μεταρρύθμιση, σηματοδοτώντας την επιστροφή στην Παλαιά Διαθήκη και στην Ανατολή, κυρίως στην Ρωσία. Ο Fyodor Tyutchev στα μέσα του 19ου αιώνα όρισε την σχέση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, την οποία συμμερίζονται αρκετά οι δυτικές ελίτ, συμπεριλαμβανομένων, κρίνοντας από τις πρόσφατες εξελίξεις, ως εξής: «Από το ίδιο το γεγονός της ύπαρξής της, η Ρωσία αρνείται το μέλλον της Δύσης».

Έτσι, η σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας καθ’ όλη την διάρκειά της, ανεξάρτητα από τις στιγμές σύγκλισης, από τις οποίες υπήρχαν πολλές τον 20ό αιώνα (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσικής “Επανάστασης”, συγκρίσιμης ως προς την σημασία της με την Μεταρρύθμιση), ήταν πολιτιστική και πολιτισμική και όσο μπορεί κανείς να κρίνει από τις εξελίξεις μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, δεν μπορεί να έχει άλλη θετική έκβαση από την ειρηνική συνύπαρξη, δοκιμασμένη σε αυτόν.

Η μονοπολική ψευδαίσθηση της ιστορικής Δύσης, αφενός και η αποκατάσταση από την σύγχρονη Ρωσία του δεσμού των εποχών και της ιστορικής συνέχειας (σε σχέση με ολόκληρη την προεπαναστατική περίοδο), αφετέρου, καθορίζουν την σοβαρότητα της σημερινής σύγκρουσης, τον υπαρξιακό του χαρακτήρα και για τα δύο μέρη. Επιπλέον, η ανάπτυξη της ίδιας της δυτικής κοινωνίας τα τελευταία τουλάχιστον 50 χρόνια μαρτυρεί υπέρ της εισόδου του δυτικού πολιτισμού στην εποχή της παρακμής.

Είχε προβλεφθεί από τον O. Spengler στο έργο του “Η παρακμή της Δύσης”, σύμφωνα με τον οποίο ο 21ος και οι επόμενοι αιώνες θα χαρακτηρίζονται, μεταξύ άλλων, από“την εσωτερική αποσύνθεση των εθνών σε έναν άμορφο πληθυσμό” και “την αργή διείσδυση των πρωτόγονων κρατών σε έναν άκρως πολιτισμένο τρόπο ζωής”.

Όλα αυτά συνοδεύονται από μια κρίση πολιτισμού, η αρχή της οποίας χρονολογείται από την καταστροφή της παραδοσιακής κοινωνίας στον απόηχο των γαλλικών επαναστάσεων των επόμενων επαναστάσεων του 19ου αιώνα.

Η αριστοκρατική κριτική της δυτικής δημοκρατίας, ειδικότερα οι παρατηρήσεις του Γάλλου πολιτικού επιστήμονα A. de Tocqueville, ο οποίος σημείωσε στο έργο του «Η δημοκρατία στην Αμερική» ότι «η ελευθερία της γνώμης δεν υπάρχει στην Αμερική», όπου «η πλειοψηφία δημιουργεί εντυπωσιακά εμπόδια σε αυτό». Αυτό το χαρακτηριστικό της Αμερικανικής συνείδησης και της πολιτικής κουλτούρας είναι αρκετά εμφανές σε φαινόμενα όπως ο Μακαρθισμός και τώρα εκδηλώνεται με την μορφή “πολιτικής ορθότητας”, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής «νέων αξιών» και της απολογητικής πολιτικών κινημάτων όπως το «Black Lives Matter! (Οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία!)». (BLM).

Τέταρτον. Λαμβάνοντας υπόψη αυτούς τους πολιτιστικούς και πολιτισμικούς παράγοντες σημαίνει στροφή στην φιλοσοφία του μεταμοντερνισμού (M. Foucault, J.Derrida, J.Baudrillard, J. Agamben, κ.λπ.). Για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι προέκυψαν από το Αμερικανικό υλικό και ήταν μια αντίδραση της αριστερής ευρωπαϊκής (κυρίως γαλλικής) πολιτικής σκέψης στην καταστροφή του ναζισμού, από την οποία η Ευρώπη δεν προστατεύτηκε από αιωνόβια κουλτούρα (η βασική απόδειξη: διοικητής ενός ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης διάβασε τον Γκαίτε στον ελεύθερο χρόνο του). Αυτές οι έννοιες («έκσταση», «αισιοδοξία», «αποδόμηση» κ.λπ.) είναι αρκετά εφαρμόσιμες στην ανάλυση των σύγχρονων διεθνών σχέσεων.

Ιδιαίτερη σημασία από αυτή την άποψη έχει το έργο του Braudrilland. Περιέχει την θέση ότι οι μοιραίες στρατηγικές, που έχουν τις ρίζες τους στην ιστορία και τα πεπρωμένα λαών και κρατών, υπερισχύουν των κοινότοπων και των στρατηγικών κανόνων παιχνιδιού που επιβάλλουν (εξηγεί τέλεια την νίκη της Ρωσίας επί του Ναπολέοντα και της ναζιστικής Γερμανίας).

Οι προβλέψεις του Baudrillard έχουν επιπτώσεις στην πρακτική πολιτική, όπως η «αναδημιουργία του ανθρώπινου χώρου του πολέμου» στην σκιά της πυρηνικής αντιπαράθεσης (η αγνόηση αυτού είχε ως αποτέλεσμα η Δύση και το ΝΑΤΟ να μην είναι προετοιμασμένοι για έναν «μεγάλο πόλεμο» στην Ευρώπη χρησιμοποιώντας τα συμβατικά όπλα, όπως φαίνεται από την αντίδραση στην Ρωσική ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία) και η κούρσα των εξοπλισμών γίνεται «τεχνολογικός μανιερισμός». Αυτό περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο την σημερινή γεωστρατηγική κατάσταση, τα διλήμματα και τις επιταγές της.

Γενικά, πρόκειται για την υπέρβαση της μεταμοντέρνας/εικονικής ύπαρξης της Δύσης και του κόσμου και για την μετάβαση στο νεομοντέρνο, δηλαδή στο έδαφος της πραγματικότητας και των γεγονότων.

Η Ρωσία και η πολιτική της χρησιμεύουν ως ισχυρός καταλύτης σε αυτό το σημείο καμπής στην παγκόσμια ανάπτυξη και, στην πραγματικότητα, για την χειραφέτηση του κόσμου από το παρατεταμένο και το να γίνει φρένο για την κυριαρχία των ΗΠΑ/Δύσης στην παγκόσμια πολιτική, οικονομία και χρηματοδότηση.

Πέμπτο. Το πιο σημαντικό σημείο είναι ότι είναι ο φιλελευθερισμός με την ομοιομορφία και την εξισορρόπησή του και όχι ο παραδοσιακός συντηρητισμός που βρίσκεται στην καρδιά του ολοκληρωτισμού, συμπεριλαμβανομένου του φασισμού και του ναζισμού.

Ο εμφύλιος πόλεμος των ΗΠΑ του 1861-1865 είναι απόδειξη.

Αυτό αποδεικνύεται και από την κρίση του σύγχρονου φιλελευθερισμού, που εκδηλώνεται πιο έντονα στην Αμερική. Εκφυλίζεται σε μια καθαρά ολοκληρωτική δικτατορία των φιλελεύθερων ελίτ που αντιτίθεται στην πλειοψηφία του εκλογικού σώματος που διακηρύσσει την κοινή λογική και τις παραδοσιακές συντηρητικές αξίες, συμπεριλαμβανομένης της οικογένειας (παρά την αχαλίνωτη πίεση της LGBT κοινότητας με την υποστήριξη επίσημων κύκλων).

Εδώ έρχεται η λαμπρή προνοητικότητα του Ντοστογιέφσκι στους «The Possessed» και «The Legend of the Grand Inquisitor», που, όπως και οι προειδοποιήσεις του George Orwell, έχουν καθολική σημασία για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, τονίζοντας την θεμελιώδη του, σε επίπεδο κοσμοθεωρίας και πολιτικής κουλτούρας, ελαττώματά του.

Η Αμερική ιδρύθηκε από προτεστάντες φανατικούς (οπαδούς του Καλβίνου) που δεν είχαν θέση στα Βρετανικά νησιά ως μέρος του εγχώριου οικισμού (μετά την Αγγλική Επανάσταση και την Αποκατάσταση που ακολούθησε) με την μορφή της λεγόμενης «Ένδοξης Επανάστασης» του 1688 -1689 που έγινε πραξικόπημα, με την κλήση του Γουλιέλμου του Όραντζ και την κατάληψη του Λονδίνου από τα στρατεύματά του.

Αυτοί οι φανατικοί δήλωσαν ότι ήταν” ο εκλεκτός λαός του Θεού” (αν και αυτή η θέση στον χριστιανισμό είναι κατειλημμένη), πέρασαν το εισόδημα του κεφαλαίου και γενικά την επιχειρηματική επιτυχία ως χάρη και αρνήθηκαν το δικαίωμα στην Σωτηρία (και ακόμη και στην ζωή) σε όλους τους άλλους.

Ως εκ τούτου, υπάρχει η ιδέα ότι η Αμερική είναι εξαιρετική και ότι η βασιλεία του Θεού στην γη είναι δυνατή. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον ισχυρισμό, ήδη στην μεταπολεμική περίοδο, της οικουμενικότητας των αξιών του και, κατά συνέπεια, της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών εκτός Βόρειας Αμερικής από τα τέλη του 19ου αιώνα. Αυτή η αντίφαση, που χρησίμευσε ως κινητήριος μοχλός της μεταπολεμικής εξωτερικής πολιτικής της Αμερικής, έχει στο παρελθόν επιλυθεί από μια πολιτική απομονωτισμού πιο οργανική στην παραδοσιακή Αμερικανική ταυτότητα. Αυτό υποστηρίχτηκε από τον Πρόεδρο Andrew Jackson, ο οποίος πίστευε ότι η Αμερική έπρεπε να επηρεάσει τον κόσμο μόνο με το παράδειγμά της.

Οπαδός του Andrew Jackson ήταν ο Ντ. Τραμπ που εστίασε στην αναδημιουργία των εσωτερικών θεμελίων της εθνικής ανταγωνιστικότητας και θεώρησε τον κόσμο έναν «κόσμο ισχυρών κυρίαρχων κρατών» που ανταγωνίζονται μεταξύ τους, κάτι που είναι κοντά στην έννοια της πολυπολικότητας. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για την αποστρατιωτικοποίηση του ίδιου του δόγματος εθνικής ασφάλειας ως κληρονομιάς του Ψυχρού Πολέμου (οι ειδικοί ήταν υπέρ αυτού ακόμη και επί Ομπάμα).

Έτσι, ο ναύαρχος Mullen, Αρχηγός του Μικτού Επιτελείου των ΗΠΑ, μίλησε για την ανάγκη συμμετοχής στην «οικοδόμηση εθνών στο σπίτι». Η παγκοσμιοποίηση κρίθηκε λανθασμένη γιατί, καθοδηγούμενη από τα συμφέροντα των επενδυτικών τάξεων, οδήγησε στην καταστροφή της μεσαίας τάξης (ή πιο συγκεκριμένα, της γηγενούς λευκής Αμερικής).

Ο κύριος δικαιούχος της ήταν η Κίνα, η οποία χρησιμοποίησε Αμερικανικές/δυτικές επενδύσεις, τεχνολογία, ακόμη και αγορές για την «ειρηνική της άνοδο». Στην εξωτερική πολιτική παράδοση της μεταπολεμικής περιόδου, έγινε «νούμερο ένα εχθρός» (στην «αυτοκρατορία του κακού») που απαιτούσε τον προληπτικό περιορισμό του, σύμφωνα με την λογική της «παγίδας του Θουκυδίδη».

Η πανδημία του κορωνοϊού ενέτεινε μόνο την τάση προς την αποπαγκοσμιοποίηση στην οποία εισήλθε η Ρωσία με την πολιτική της κυριαρχικής αυτάρκειας υπό την πίεση των κυρώσεων από την Δύση.

Έξω από αυτό το ασπρόμαυρο όραμα του κόσμου παρέμεινε η Ρωσία, η οποία εκλαμβάνεται από πολλούς στο συντηρητικό περιβάλλον ως πιθανός έτερος στην «τριγωνική διπλωματία» Ηνωμένων Πολιτειών – Ρωσίας – Κίνας.

Στην εποχή του, ο Κίσινγκερ έθεσε τα θεμέλια για μια τέτοια διπλωματία όταν πέτυχε μια διευθέτηση με το Πεκίνο σε αντισοβιετική βάση. Τώρα πρέπει να μιλήσουμε για εταιρική σχέση με την Ρωσία.

Έκτον. Η αντιρωσική πορεία της Ουάσιγκτον, που οδήγησε στο Ουκρανικό σχέδιο και στην σημερινή κλιμάκωση, δεν μπορεί να γίνει κατανοητή έξω από το πλαίσιο της εσωτερικής κατάστασης της σύγχρονης Αμερικής. Μετά από μια σύντομη συντηρητική «Επανάσταση Τραμπ» (ένα μέλλον που ρίχνει την σκιά πριν φτάσει;), οι φιλελεύθερες ελίτ, με επικεφαλής το Δημοκρατικό Κόμμα, έχουν επικρατήσει.

Υπό τη διοίκηση του Μπαράκ Ομπάμα, η Ουάσιγκτον ποντάρισε στον επιθετικό-εθνικιστικό μετασχηματισμό και ακόμη και στην ναζιστικοποίηση της Ουκρανίας ως μέσο για να απειλήσει την Ρωσία σε επίπεδο ταυτότητας και ιστορίας, να υπονομεύσει το πνευματικό και ηθικό θεμέλιο της σύγχρονης Ρωσίας, που είναι η νίκη στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και να αποκαταστήσει αναδρομικά τον ναζισμό ως συγκεκριμένο προϊόν του δυτικού πολιτισμού, εξισώνοντας την Σοβιετική Ένωση με την ναζιστική Γερμανία.

Αντίστοιχα, αυτή η πορεία ενεργοποιήθηκε μετά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του 2020 που κέρδισαν οι Δημοκρατικοί. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, παρατηρείται στασιμότητα στο μέσο εισόδημα των νοικοκυριών στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι ελίτ των ΗΠΑ ξεκίνησαν να απορυθμίσουν, ή μάλλον να αναδημιουργήσουν υπό νέες συνθήκες τον καπιταλισμό του προ-Μεγάλης Ύφεσης μοντέλου της δεκαετίας του 1930. Μέχρι το 2000, ο νόμος Glass-Steagall, ο οποίος ρύθμιζε τον χρηματοπιστωτικό τομέα, τελικά καταργήθηκε. Η παγκοσμιοποίηση επιδείνωσε την κατάσταση.

Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ και μαζί τους σε μεγάλο βαθμό η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβαν μια χρηματιστικοποίηση της οικονομίας, μια διάβρωση της μεσαίας τάξης και μια στασιμότητα της καταναλωτικής ζήτησης. Όλα αυτά κορυφώθηκαν με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 η οποία συνεχίζεται ακόμη, έχοντας πρακτικά εξαντλήσει τα παραδοσιακά μέσα μακροοικονομικής ρύθμισης.

Κατά μία έννοια, οι κυρίαρχες κοσμοπολίτικες ελίτ έχουν αποσυνδεθεί από το εθνικό έδαφος και τα συμφέροντα της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Σε πολιτικό επίπεδο, οι πορείες των δύο κύριων πολιτικών κομμάτων έχουν μετρηθεί, η πολιτική έχει γίνει ουσιαστικά μη εναλλακτική με έμφαση στην πολιτική τεχνολογία, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος στις ελίτ, που με την σειρά τους, υπό το σύνθημα: Η πολιτική ορθότητα έχει επιδοθεί σε καταστολή της ελευθερίας του λόγου και καταστολή της διαφωνίας, ενεργώντας κυρίως μέσω των ελεγχόμενων παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης.

Οι εκλογές του 2020 αποτέλεσαν ένα επεισόδιο καμπής στην εσωτερική πολιτική εξέλιξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι φιλελεύθερες ελίτ, έχοντας διδαχθεί τα μαθήματα του Τραμπ, ο οποίος απηύθυνε έκκληση στο εκλογικό του σώμα παρακάμπτοντας τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης μέσω των κοινωνικών δικτύων, ενήργησαν με κραυγαλέα απάτη και παραποίηση (πρωτίστως μέσω μαζικής ταχυδρομικής ψηφοφορίας και στήριξης από περιθωριοποιημένους πληθυσμούς – Αφροαμερικανούς και άλλες εθνοτικές μειονότητες).

Η «κουλτούρα ακύρωσης», η «κριτική θεωρία της φυλής» και άλλα ιδεολογικά προϊόντα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα του νέου καθεστώτος και της κοινωνικής του βάσης σε βάρος των συμφερόντων της λευκής, γηγενούς Αμερικής, η οποία κλήθηκε να αποδεχθεί τις νέες αξίες ως «προοδευτική ανάπτυξη» των παραδοσιακών συντηρητικών αξιών.

Στην ουσία, υπήρξε μια νέα, υπερφιλελεύθερη Αμερικανική επανάσταση, παρόμοια με τον ριζοσπαστισμό και τις μεθόδους της με την επανάσταση των μπολσεβίκων.

Όπως και στην Ρωσία πριν από 100 χρόνια, στις ΗΠΑ, τα περιθωριοποιημένα στρώματα οδηγούνταν από την «προοδευτική διανόηση».

Φυσικά, σε σχέση με την «επανάσταση του Τραμπ» μιλάμε για μια αντεπανάσταση και μια συντηρητική διαδικασία που ξεκίνησαν οι ελίτ για να σώσουν μια ξεκάθαρη υπέρβαση του φιλελευθερισμού που μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της αναδιαμόρφωσης της εθνικής ταυτότητας και της επανεγγραφής της ιστορίας. δηλαδή της διάσπασης του δεσμού του χρόνου και η απόρριψη της ιστορικής συνέχειας.

Μιλάμε για ένα νέο και, πιθανώς, αποφασιστικό στάδιο αυτού που οι ίδιοι οι Αμερικανοί πολιτικοί επιστήμονες ορίζουν ως «πολιτιστική επανάσταση» και «μη εμφύλιο πόλεμο», η αρχή του οποίου ανάγεται στην προεδρία του Μπ. Κλίντον (1992-2000). Ο πιο σημαντικός παράγοντας της τρέχουσας κατάστασης είναι η απώλεια από τον λευκό, κυρίως αγγλοσαξονικό και προτεσταντικό πληθυσμό της πλειοψηφίας τους στην Αμερική στο άμεσο μέλλον.

Οι περιστάσεις απαιτούν σαφώς αποφασιστικά μέτρα στο εσωτερικό της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της λογοκρισίας των κοινωνικών δικτύων και της νομιμοποίησης της εσωτερικής πολιτικής μέσω της παρουσίασής της ως μέρος μιας παγκόσμιας τάσης, δηλαδή της υπερφιλελεύθερης «παγκόσμιας επανάστασης» της (αξίζει να θυμηθούμε ότι οι Μπολσεβίκοι έκαναν αρχικά πως δεν πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να κρατήσουν την εξουσία σε μια χώρα εκτός του πλαισίου της επερχόμενης «παγκόσμιας επανάστασης»).

Στον απόηχο της Ουκρανικής κρίσης, ο Φουκουγιάμα σκέφτηκε την ιδέα του «κοινωνικού φιλελευθερισμού» ως μια πιθανότητα να ριζώσει ο φιλελευθερισμός σε εθνικό έδαφος που μοιάζει έντονα με τον ναζισμό στην σύγχρονη μορφή του και μια προσπάθεια αποκατάστασης του ναζισμού/νεοναζισμού στην Ουκρανία και στην σύγχρονη Ευρώπη στο σύνολό της.

Το πρόβλημα της ταυτότητας και της ιστορίας είναι οξύ για την Δύση λόγω των άκρως αντιφατικών αποτελεσμάτων της παγκοσμιοποίησης και των νεοφιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών, οι οποίες, σύμφωνα με ανεξάρτητους πολιτικούς επιστήμονες, μπορούν να θεωρηθούν ως «αντεπανάσταση» στο μεταπολεμικό «κοινωνικό συμβόλαιο» με κοινωνικά προσανατολισμένη οικονομία της.

Αυτό αποδεικνύεται επίσης από τις αντιθέσεις μεταξύ των κοσμοπολίτικων ελίτ και της πλειοψηφίας που έχει τις ρίζες της στις χώρες και τις περιοχές τους: αυτές οι αντιφάσεις επιδεινώνονται καθώς η μετανάστευση αυξάνεται με το σημερινό πλεόνασμα εργασίας.

Ταυτόχρονα, ο παραδοσιοκεντρισμός διατηρεί την επιρροή του στο επίπεδο των ελίτ και της φιλοσοφίας και των ενστίκτων της εξωτερικής τους πολιτικής. Αυτά είναι ουσιαστικά απομεινάρια της αυτοκρατορικής σκέψης, είτε πρόκειται για επιθυμία διατήρησης του καθεστώτος των πυρηνικών δυνάμεων (Βρετανία και Γαλλία) και να αποκτήσει μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (Γερμανία και Ιαπωνία) είτε για δανεισμό από την αρχαία Κίνα της αίσθησης της «μεσαίας θέσης» στην παγκόσμια αρχιτεκτονική (Ηνωμένες Πολιτείες)

Όπως εύστοχα σημείωσε ο Bρετανός ραδιοτηλεοπτικός παραγωγός J. Paxman, η ίδια η Βρετανία επιδιώκει να παραμείνει αυτό που ήταν στην εποχή της αυτοκρατορίας, «μόνο σε μειωμένη μορφή». Οι Αμερικανικές ελίτ πιθανότατα βιώνουν κάτι παρόμοιο, αν και έχουν μια εναλλακτική λύση– την παράδοση του απομονωτισμού. Σε κάθε περίπτωση, ο παράγοντας της ιστορίας παίζει ρόλο, αν και σε διαφορετικό βαθμό για διαφορετικές χώρες.

Έτσι, ένας κορυφαίος πολιτικός αρθρογράφος των Financial Times G. Ruckman, προσπαθώντας να αντλήσει διδάγματα από το Brexit, ενώνει την Βρετανία και την Ρωσία στην κατηγορία των «ιστορικών δυνάμεων» που πρέπει να αντιμετωπιστούν ανάλογα: είτε να ενσωματωθούν στο διεθνές σύστημα με αξιοπρεπείς όρους, ή να είναι προετοιμασμένοι να τους συγκρατήσουν ή να τους εναντιωθούν. Είναι η τελευταία επιλογή που έχει κάνει η Ουάσιγκτον όσον αφορά την Ρωσία.

Έβδομο. Οι αντιρωσικές πολιτικές της Ουάσιγκτον υπό όλες τις διοικήσεις αντανακλούσαν τις επιταγές αυτής της εσωτερικής περίπλοκης κρίσης. Χάρη στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, που δημιούργησε την ψευδαίσθηση ενός κόσμου χωρίς εναλλακτικές σε επίπεδο ιδεών και μοντέλων ανάπτυξης, η Δύση έλαβε ένα είδος «δεύτερου ανέμου».

Ο πόρος του εξαντλήθηκε για 30 χρόνια, κατά την διάρκεια των οποίων παγιώθηκε η τάση προς την πολυπολικότητα, σύμβολα της οποίας ήταν η άνοδος της Κίνας και η αποκατάσταση της θέσης της Ρωσίας ως παγκόσμια δύναμη που εκδηλώθηκε με την πιο ευαίσθητη για την αυτοσυνείδηση ​​των δυτικών ελίτ ζώνη της πολιτικής εξουσίας (Κριμαία, Ντονμπάς και Συρία).

Στο πλαίσιο αυτό, επί Ομπάμα στοιχηματίστηκε η δημιουργία δύο εμπορικών και οικονομικών μπλοκ στην Δύση και την Ανατολή – της Διατλαντικής Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου και Επενδύσεων και της Δια-Ειρηνικής Εταιρικής Σχέσης, που θα έλυναν το πρόβλημα της δυτικής κυριαρχίας στην παγκόσμια πολιτική, οικονομία και οικονομία στις νέες ιστορικές συνθήκες, περιορίζοντας παράλληλα την Ρωσία και την Κίνα. Σκεφτόταν κάτι στο πνεύμα των οχυρών της Δύσης. Αυτά τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν από την κυβέρνηση Τραμπ.

Η δυναμική χάθηκε σε μεγάλο βαθμό.

Το Πεκίνο ενέτεινε τις προσπάθειές του στο APAC, πιέζοντας για μια συνολική περιφερειακή οικονομική εταιρική σχέση υπό την αιγίδα του και με την υποστήριξη του ASEAN, ενώ στην Ευρώπη υπονομεύτηκε η αξιοπιστία της «Αμερικανικής ηγεσίας»: εκεί μονογραφήθηκε η Επενδυτική Συμφωνία ΕΕ-Κίνας στο τέλος Νοέμβριου 2019. Η εγκεκριμένη ενότητα της Δύσης για αντιρωσικούς λόγους σε σχέση με τα γεγονότα στην Ουκρανία λειτουργεί ως ένα είδος εκδίκησης από την Ουάσιγκτον για τις προαναφερθείσες γεωπολιτικές «γκάφες» του Τραμπ.

Με την άφιξη του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, οι Αμερικανοί άρχισαν να «επιδιορθώνουν» την άτυπη παγκόσμια αυτοκρατορία τους σε μια προσπάθεια, μη βασιζόμενοι πλέον στον «αυτοματισμό» της επέκτασης του ελέγχου τους στον κόσμο (η πλάνη ενός τέτοιου πρωτόγονου υπολογισμού ήταν έμμεση, αναγνωρίστηκε ακόμη και από τον Κίσινγκερ), με τον πιο επιθετικό περιορισμό της Κίνας και της Ρωσίας για να επιτύχουν και πάλι αυτόν τον «δεύτερο άνεμο», την ανοικοδόμηση των γεωστρατηγικών οχυρών τους στον Ευρω-Ατλαντικό και την APAC. Το διακύβευμα στην δυτική πολιτική έχει αυξηθεί κατακόρυφα και έχει αποκτήσει, χωρίς υπερβολή, υπαρξιακό χαρακτήρα. Έχει συνειδητοποιήσει ότι η Δύση βρίσκεται αντιμέτωπη με την προοπτική ενός «πολέμου σε δύο μέτωπα», τον οποίο η Γερμανία απέτυχε να αντέξει δύο φορές – υπό τον Κάιζερ και τον Χίτλερ.

Τώρα οι δυτικές ελίτ βρέθηκαν ενωμένες – με την Γερμανία και την Ιαπωνία υπό Αμερικανική κατοχή και πολιτικό έλεγχο, σε έναν κόσμο που είχε γίνει σε μεγάλο βαθμό πολυπολικός.

Όγδοο. Στην μεταπολεμική περίοδο, στις Ηνωμένες Πολιτείες είχε αναπτυχθεί μια επιθετική, ουσιαστικά αυτοκρατορική φιλοσοφία και παράδοση εξωτερικής πολιτικής με τις «μεγάλες στρατηγικές». Αυτή την φορά ένα είδος «Νεότουρκων» από την πολιτική επιστήμη (όπως ο Τζέικ Σάλιβαν, ο Γουές Μίτσελ και άλλοι από την περιβόητη «Πρωτοβουλία Μαραθώνα») ήρθε «στο τιμόνι» και κατηγόρησε την προηγούμενη γενιά ότι «έχασε» από το Πεκίνο και την Μόσχα (μεταξύ άλλων και στην Ουκρανία).

Ήρθαν με τις δικές τους ιδέες για το πώς να βελτιώσουν την κατάσταση και μια αντίστοιχη «μεγάλη στρατηγική». Ο W. Mitchell είναι ο συγγραφέας της στρατηγικής για «αποφυγή πολέμου σε δύο μέτωπα» (στην ορολογία του είναι ένα πρόβλημα «η ταυτόχρονη ύπαρξη» δύο πολέμων), επειδή οι Αμερικανικοί πόροι δεν επιτρέπουν την διεξαγωγή κάτι τέτοιου. Υποτίθεται ότι «πολεμάει» την Ρωσία στην Ουκρανία για να σταματήσει την «επέκτασή» της προς την δυτική κατεύθυνση (προφανώς αυτό σημαίνει ενίσχυση της θέσης μας στον μετασοβιετικό χώρο και τις σχέσεις με την ΕΕ, ειδικά με την Γερμανία).

Δηλαδή να ξεκινήσουμε με έναν πιο αδύναμο αντίπαλο – να αναγκάσουμε την Μόσχα να στραφεί προς την Ανατολή, να διεισδύσει στην ανάπτυξη της Σιβηρίας και της Άπω Ανατολής και να μην έχει καν αντίρρηση για την προμήθεια Ρωσικών όπλων στην Ινδία.

Προφανώς, αυτή η στρατηγική ακολουθείται από την κυβέρνηση Μπάιντεν.

Σύμφωνα με τον ίδιο τον Μίτσελ, πρότεινε αυτή την ιδέα στο Πεντάγωνο υπό τον Τραμπ το φθινόπωρο του 2020, αφού παραιτήθηκε από την θέση του βοηθού υπουργού Εξωτερικών ένα χρόνο νωρίτερα. Κατά την διάρκεια της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει ήδη δηλωθεί ανοιχτά ότι στόχος της Δύσης είναι να επιφέρει μια «στρατηγική» ή και στρατιωτική ήττα στην Ρωσία και στην Ουκρανία, η οποία, με ποικίλους βαθμούς πιθανότητας, θα αποσταθεροποιήσει και θα την “μαλακώσει” όσον αφορά την προθυμία της να εξυπηρετήσει τα δυτικά συμφέροντα.

Ένατο. Η κατάσταση έχει χαρακτηριστεί ως στρατηγική «παγίδα στην παγίδα» ή μοιραία έναντι μιας ασήμαντης στρατηγικής.

Η Ουάσιγκτον πίστευε ότι, όπως και στην περίπτωση του Αφγανιστάν, θα προκαλούσε την Ρωσία να εισβάλει στην Ουκρανία, όπου θα εγκλωβιζόταν ή θα αναγκαζόταν να αποσυρθεί χωρίς να επιτύχει τους διακηρυγμένους στόχους της. Ταυτόχρονα, η ίδια η Δύση βρέθηκε να προκαλείται από την πίεση των κυρώσεων «από την κόλαση», υπονομεύοντας τα θεμέλια της παγκόσμιας κυριαρχίας της (το σύστημα χάνει το βασικό του χαρακτηριστικό – την οικουμενικότητα που υπήρχε ακόμη και κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, που υποδηλώνει μια εντελώς νέα την ποιότητα της αντιπαράθεσης και την ίδια την απειλή για την Δύση), καθώς και την αποκάλυψη της κλίμακας του εμπορίου και της οικονομικής και νομισματικής αλληλεξάρτησης, κυρίως στον ενεργειακό τομέα, όσον αφορά τα ορυκτά λιπάσματα και τις προμήθειες τροφίμων.

Η «εκδίκηση» από τις αντιρωσικές κυρώσεις οδηγεί σε υψηλότερο πληθωρισμό και κόστος ζωής και, κατά συνέπεια, κοινωνικοπολιτικές εντάσεις στις δυτικές χώρες, παρέχοντας στην Ρωσία ένα αποτελεσματικό μέσο για να επηρεάσει την εσωτερική τους κατάσταση.

Ο αιφνιδιαστικός πόλεμος της Δύσης κατά της Ρωσίας απέτυχε.

Ως αποτέλεσμα του «μπανάλ» της παιχνιδιού (όπως η Γερμανία στον Πρώτο και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) η Δύση βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου σε δύο μέτωπα, όταν η Κίνα λόγω του βαλτώματος της Δύσης στη σύγκρουση με την Ρωσία αποκτά ελευθερίες. να λύσει το πρόβλημα της Ταϊβάν με την βία – που είναι ο κύριος παράγοντας περιορισμού της από τους Αμερικανούς.

Έτσι, υποδεικνύεται ξεκάθαρα η προοπτική της κατάρρευσης ολόκληρης της μεταπολεμικής δομής εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων της G7, ΝΑΤΟ, ΕΕ, άλλων πολιτικοστρατιωτικών συμμαχιών, ΔΝΤ, ΙΒ, ΠΟΕ και άλλων θεσμών. Αντίστοιχα, για την ίδια την Δύση, το σύστημα του ΟΗΕ αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Επιπλέον, η Δύση βρίσκεται σε θέση αδυναμίας, αναγκασμένη να προσφύγει στο διεθνές δίκαιο, το οποίο επιπλέον διασφαλίζει την βιωσιμότητα του ΟΗΕ για το μέλλον.

Η μορφή των συνόδων κορυφής της G20 χρησιμεύει επίσης ως η τελευταία εφεδρεία της υπάρχουσας παγκόσμιας τάξης και ως μέσο για την ομαλή μεταμόρφωσή της.

Η εναλλακτική είναι το χάος, δηλαδή η έλλειψη ελέγχου, που είναι εφιάλτης για τις δυτικές ελίτ και, κυρίως, για τους Αμερικανούς, οι οποίοι χάνονται σε κάθε κατάσταση που δεν ελέγχουν, ακόμα κι αν αυτός ο έλεγχος είναι απατηλός (χαρακτηριστικό της μεταπολεμικής Αμερικανικής πολιτικής και στρατηγικής κουλτούρας).

Η NASA εντόπισε από το Διάστημα πηγές «υπερεκπομπών» μεθανίου στη Γη

Ένα νέο όργανο της NASA επέτρεψε να εντοπιστούν από το Διάστημα δεκάδες πηγές “υπερεκπομπών” μεθανίου στη Γη και οι επιστήμονες ελπίζουν η λειτουργία αυτή να επιτρέψει την ανάληψη δράσης προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές αυτού του αερίου που συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην κλιματική αλλαγή.

Αυτές οι πηγές “υπερ-εκπομπής” είναι εν γένει εγκαταστάσεις που συνδέονται με τους τομείς των ορυκτών καυσίμων, την επεξεργασία απορριμμάτων ή ακόμη τον αγροτικό τομέα.

Η συσκευή αυτή, που ονομάστηκε EMIT, εκτοξεύτηκε στο διάστημα τον Ιούλιο και τοποθετήθηκε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, προοριζόταν αρχικά για την παρατήρηση του τρόπου με τον οποίο η μετακίνηση ορυκτής σκόνης επηρεάζει το κλίμα.

Ωστόσο το εργαλείο αυτό αποδείχθηκε επίσης χρήσιμο για έναν άλλον σημαντικό σκοπό: επέτρεψε να εντοπιστούν περισσότερες από 50 πηγές “υπερ-εκπομπής” μεθανίου στην κεντρική Ασία, την Μέση Ανατολή και τις νοτιοδυτικές ΗΠΑ, ανακοίνωσε χθες, Τρίτη, η NASA.

Η επιχείρηση αυτή “όχι μόνον θα βοηθήσει τους επιστήμονες να εντοπίζουν καλύτερα από πού προέρχονται οι διαρροές μεθανίου, αλλά και θα βοηθήσει να κατανοήσουν πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε και γρήγορα”, σημείωσε ο διευθυντής της NASA Μπιλ Νέλσον.

Ορισμένα από τα νέφη που εντοπίστηκαν “είναι μεταξύ των μεγαλύτερων που έχουν θεαθεί ποτέ”, ανέφερε επίσης σε ανακοίνωσή του ο Άντριου Θορπ, του Jet Propulsion Laboratory (JPL) της NASA. “Αυτό που βρήκαμε και σε τόσο λίγο χρόνο ξεπερνάει ήδη αυτό που θα μπορούσαμε να φανταστούμε”, σημείωσε.

Στο Τουρκμενιστάν, το όργανο αυτό εντόπισε 12 νέφη από υποδομή φυσικού αερίου και πετρελαίου ανατολικά της πόλης-λιμάνι Χαζάρ. Με δυτική κατεύθυνση, ορισμένα από τα νέφη αυτά εκτείνονται σε περισσότερα από 32 χιλιόμετρα.

Στην πολιτεία του Νέου Μεξικού στις ΗΠΑ, άλλο νέφος μήκους περίπου 3,3 χιλιομέτρων εντοπίστηκε επάνω από ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στον κόσμο.

Στο Ιράν, νότια της Τεχεράνης, παρατηρήθηκε νέφος τουλάχιστον 4,8 χιλιομέτρων, το οποίο προερχόταν από συγκρότημα επεξεργασίας απορριμμάτων. Τα απορρίμματα μπορούν να αποτελούν σημαντική πηγή μεθανίου, καθώς αυτό προκύπτει κατά την αποσύνθεσή τους.

Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι αυτές οι τρεις εγκαταστάσεις εκπέμπουν αντίστοιχα 50.400, 18.300 και 8.500 κιλά μεθανίου την ώρα.

Το EMIT είναι “το πρώτο από μια νέα γενιά φασματογράφων απεικόνισης που αποσκοπούν στην παρατήρηση της Γης”, υπογράμμισε η NASA, αν και οι μέθοδοι εντοπισμού μέσω δορυφόρων διαρροών μεθανίου έχουν ήδη αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια.

Το μεθάνιο ευθύνεται για περίπου το 30% της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Μολονότι παραμένει πολύ λιγότερο χρόνο στην ατμόσφαιρα από το διοξείδιο του άνθρακα, συντελεί 80 φορές περισσότερο στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε περίοδο 20 ετών.

Η μείωση των εκπομπών μεθανίου θεωρείται ως εκ τούτου κρίσιμης σημασίας ώστε να καταστεί δυνατό να γίνουν σεβαστοί οι στόχοι της συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα.